t a l e D g o o h l a t lig
8 0 0 2 n e t n a Jaarstukk b a r B t es W C O R g Stichtin
Jaarstukken 2008 Stichting ROC West-Brabant
“De lat ligt al hoog”
Vastgesteld door de Raad van Bestuur d.d. 15 juni 2009 Goedgekeurd door de Raad van Toezicht d.d. 23 juni 2009
St. ROC West-Brabant te Breda
Pagina
Jaarverslag Gedetailleerde inhoudsopgave jaarverslag Voorwoord Verslag Raad van Bestuur Verslag Raad van Toezicht Onderwijs Personeel en Organisatie Notitie Helderheid
2 3 5 22 25 42 46
Jaarrekening Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2008 Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2008 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2008 Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten
49 50 51 52
Enkelvoudige jaarrekening Balans per 31 december 2008 Staat van baten en lasten over 2008 Toelichting op de balans en staat van baten en lasten
85 86 87
Overige gegevens Voorstel resultaatbestemming Gebeurtenissen na balansdatum Accountantsverklaring bij de jaarrekening 2008
95 95 96
Bijlagen Gegevens over de rechtspersoon OVO scholen Bapo verplichting voor de scholen voor voortgezet onderwijs Regeling innovatiebox beroepsonderwijs 2006 tot en met 2009
(bovenstaande staat - tezamen met de hierna genoemde bijlagen bij het jaarverslag – ook op de bijgevoegde CD-rom).
Bijlagen bij het jaarverslag (opgenomen op bijgevoegde CD-rom) Jaarverslagen 2008 colleges / diensten Jaarverslagen 2008 P3transfer BV en IT Workz BV Jaarverslag 2008 OVO (AVO) Jaarverslag 2008 Servicecentrum voor Studie & Beroep: overzicht van activiteiten Sociaal jaarverslag 2008 Jaarverslag CMR 2008 Jaarverslag Kellebeek College Nova en Via 2007-2008 – regio Oost Jaarverslag Kellebeek College Nova en Via 2007-2008 – regio West Wervingsplan Laaggeletterden 2007-2011 Onderwijsinspectie: EVC-rapportage 2008 ROC West-Brabant – P3transfer Onderwijsinspectie: rapport kwaliteit examinering 2007-2008 Pagina 1
98 99 100 101
St. ROC West-Brabant te Breda
Jaarverslag
Jaarverslag 2008 “De lat ligt al hoog”
GEDETAILLEERDE INHOUDSOPGAVE JAARVERSLAG 0. Voorwoord Jaarverslag 2008: “De lat ligt al hoog” ……………………………… pagina 3 1. Verslag Raad van Bestuur ………………………………………………………… pagina 5 1.1 Strategisch proces en positionering ………………………….. ………. pagina 5 1.2 Speerpunten 2008 ……………………………………………………….. pagina 6 1.3 Bestuurlijk vermogen: kwaliteit …………………………………………. pagina 8 1.4 Rechtsbescherming ……………………………………………………… pagina 9 1.5 Beleid in perspectief: 2010-2015, deel 1: terugblik ………………….. pagina 10 1.6 Bestuurlijk vermogen: financieel ……………………………................ pagina 12 1.7 Name & Fame en Name & Shame …………………………………….. pagina 17 1.8 Risicomanagement ………………………………………………………. pagina 18 2. Verslag Raad van Toezicht ……………………………………………………….. pagina 22 2.1 Governance Code BVE …………………………………………………. pagina 22 2.2 Overleg en beoordeling Raad van Bestuur …………………………… pagina 22 2.3 Jaarrekening en managementrapportages …………………………… pagina 23 2.4 Samenwerkingen en BV’s ………………………………………………. pagina 23 2.5 Huisvesting ……………………………………………........................... pagina 23 2.6 Strategisch Plan 2005-2010 “Onderwijs met Passie” ………………... pagina 23 2.7 Themabijeenkomsten en werkbezoeken: onderwijs …………………. pagina 24 2.8 Samenstelling Raad van Toezicht……………………………………… pagina 24 2.9 Bezoldiging ……………………………………………………………….. pagina 24 3. Onderwijs …………………………………………………………………………… pagina 25 3.1 Toegankelijkheid ………………………………………………………… pagina 25 3.2 Rendement ……………………………………………………………….. pagina 26 3.3 Examens ………………………………………………………………….. pagina 33 3.4 Jaarlijks bezoek inspectie ………………………………………………. pagina 34 3.5 EVC……….. ……………………………………………………………… pagina 38 3.6 Overzicht benchmark MBO-Raad 2008……………………………….. pagina 39 4. Personeel en Organisatie …………………………………………………………. pagina 42 4.1 Integraal Personeelsbeleid……………………………………………… pagina 42 4.2 Sociaal Jaarverslag……………………………………………………… pagina 43 4.3 Jaarverslag Centrale medezeggenschapsraad (CMR)……………… pagina 45 5. Notitie Helderheid ………………………………………………………………….. pagina 46 5.1 Integraal Personeelsbeleid……………………………………………… pagina 46 5.2 Investeren van publieke middelen in private activiteiten…………….. pagina 46 5.3 Een eigen fonds voor les- en cursusgeld ……………………………… pagina 46 5.4 Een overzicht van de deelnemers die relatief snel na 1 oktober de instelling verlaten …………………………………………………….. pagina 46 5.5 Inzicht in de geïntegreerde trajecten educatie – beroepsonderwijs… pagina 47 5.6 Een overzicht van de deelnemers die tijdens het schooljaar van opleiding/ leerweg/ intensiteit veranderd zijn binnen de instelling….. pagina 47 5.7 Maatwerk aangeboden aan bedrijven of organisaties…………………pagina 47 5.8 Horizontale, in de tijd verspreide, stapeling van diploma’s……………pagina 48 5.9 Samenwerkingsverbanden BVE-VO……………………………………. pagina 48
Pagina 2
St. ROC West-Brabant te Breda
VOORWOORD JAARVERSLAG 2008: “DE LAT LIGT AL HOOG” Met voldoening en gepaste trots presenteren wij hierbij het jaarverslag 2008 van de stichting ROC West-Brabant. Dit integrale jaarverslag over alle beleidsfacetten van ROC West-Brabant hebben wij de titel “De lat ligt al hoog” meegegeven. Die titel heeft een meervoudige lading. Immers enerzijds drukt deze titel uit dat binnen en door de instelling al goede tot zeer goede prestaties worden geleverd. Daar zult u in dit verslag vele voorbeelden van terugvinden, voorbeelden waaruit blijkt dat ROC West-Brabant op de meeste beleidsonderdelen boven tot ver boven de landelijke benchmark van BVE-instellingen presteert. Anderzijds mogen en moeten we ook vaststellen dat er nog veel dient te gebeuren en dat de uiteindelijke lathoogte nog niet is bereikt. We zijn tevreden over de richting en het tempo waarin onze instelling zich ontwikkelt tot een identiteit gestuurde en professionele organisatie, waarin het onderwijs in al zijn inspirerende elementen centraal staat: Onderwijs met Passie. Maar ook houdt de titel in dat we nog sterk in beweging en ontwikkeling zijn. Het grote besef dat veel bereikt is, maar dat er ook nog heel veel moet gebeuren om ons hoge doel te realiseren. Kijkt u mee en leest u mee in de bijzondere wereld van ons onderwijs en het bijzondere en fascinerende gedachtegoed van ROC West-Brabant. Wij hebben getracht op basis van transparantie omtrent het gevoerde beleid van zowel ROC West-Brabant, de OVO-scholen als van onze beide BV’s dit verslag met veel aandacht vorm en inhoud te geven. Immers, verreweg het grootste deel van onze bekostiging vindt plaats met publieke middelen. Anders gezegd met belastinggeld van de Nederlandse burger en dat impliceert dat de burger ook recht heeft op openheid en transparantie inzake de besteding van de middelen. Dit impliceert weer dat niet alleen onze successen worden genoemd, maar ook die beleidsonderdelen, die nog voor verdere verbetering in aanmerking komen. “Name & Fame” zowel als “Name & Shame” zijn voor ons belangrijke communicatiedragers. Het verslagjaar mag gezien worden als een belangrijk bouwjaar in de eerste beleidsperiode van de nieuwe organisatie vanaf de fusie in 2005 tot 2010. De vaststelling van ons visiedocument “Onderwijs met Passie” en de vaststelling van het Masterplan VO in Breda “Ruimte voor Samen Scholen” in 2007 mogen dan ook als beslissende keerpunten worden gezien. Ook is onze bijzondere besturingsfilosofie, bestuurlijk groot en onderwijskundig en organisatorisch klein op basis van “kennen en gekend worden”, in hoge mate uitgelijnd inclusief de strategische marketingplannen van de 8 colleges. De entiteit VMBO is vorm gegeven, waarmee een zeer sterk VMBO is ontstaan waarvan veel verwacht mag worden. Lange termijn doelstelling is dat vanaf de jaren 2012-2015 geen uitval van enige betekenis in het MBO meer aan de orde zal zijn die verwijtbaar is aan de instelling. Mooi is op te merken dat de uitval in het VMBO reeds nu minimaal is. Aandachtspunten zijn in dit dossier vooral de mogelijke uitval tussen VMBO en MBO, binnen het MBO en natuurlijk tussen MBO en HBO. De aanstelling van een lector keuzeprocessen in het najaar van 2008 is het beginpunt van een systematische benadering van deze drie belangrijke schakelmomenten en kruispunten in de ontwikkeling van leerlingen en studenten. Verder zijn grote vorderingen geboekt bij het verder “in control” brengen van onze instelling. De grote onderwijskundige innovatiekracht gekoppeld aan een positief financieel resultaat stemt tevreden. Unieke voorbeelden daarvan zijn de serious games Enterprise (ondernemersgame), Check out (Engels) en Embargo (Nederlands), waarin nieuwe en aansprekende technologie binnen de op online communicatie ingestelde leefwereld van leerling en student, gekoppeld is aan een onderwijskundig programma.
Pagina 3
St. ROC West-Brabant te Breda
“De lat ligt al hoog” is opgebouwd uit een aantal onderdelen, waaronder het jaarverslag van de Raad van Toezicht en het jaarverslag van de Raad van Bestuur. De bijlagen, zoals o.a. de jaarverslagen van de directies van de colleges / diensten en de OVO-scholen, P3transfer BV en IT Workz BV zijn te vinden op bijgevoegde CD-ROM. Met het uitbrengen van het jaarverslag 2008 in deze vorm hopen wij een belangrijke vervolgstap te hebben gezet op de route naar de nieuwe en integrale verantwoordingssystematiek. Wij wensen u veel leesgenoegen, waarbij we ons vanzelfsprekend aanbevolen houden voor reacties.
Mr. N.C.M. Koch voorzitter Raad van Toezicht
R.Ch. Franken voorzitter Raad van Bestuur
Pagina 4
St. ROC West-Brabant te Breda
1.
VERSLAG RAAD VAN BESTUUR
1.1 Strategisch proces en positionering Het in 2007 vastgestelde Strategisch Beleidsplan 2005-2010 van ROC West-Brabant is gebaseerd op duurzame en tijdloze kernwaarden en op duurzame opvattingen over de fundamentele betekenis van onderwijs in het leven van (jonge) mensen. De gekozen terminologie in begrippen als kennis, houding en vaardigheden is geen toevallige. Dat waren, dat zijn en dat zullen zijn de fundamentele kapstokken in onderwijs, vorming en ontwikkeling, uit te drukken in drie vragen: wat weet je, wat kun je en (vooral) wie ben je? Daarnaast vindt dit plan inspiratie in de maatschappelijke context, de grote vraagstukken van deze tijd en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van een grote onderwijsinstelling, gebaseerd op een sterk geloof in verantwoordelijkheid van en voor mensen. In politiek/maatschappelijke zin mogen de politieke “Lissabon-akkoorden” worden genoemd, met accenten op ondermeer doorstroom, rendement, toegankelijkheid van onderwijs, kennisdeling en innovaties, gekoppeld aan een hoog aspiratieniveau. Belangrijke elementen zijn terug te vinden in deze beleidsnota, welke evenzeer uitgaat van de principiële uitspraak dat in deze samenleving “niemand gemist kan worden”. Onze belangrijkste inspiratiebron is evenwel de (jonge) mens op weg naar een eigenstandige en verantwoordelijke positie in de samenleving. Talentontwikkeling en persoonlijke groei zijn daarbij onze drijfveren. Samen het beste in mensen ontdekken en dat aan de oppervlakte brengen, is de dagelijkse drive achter het werk van ruim 2500 gedreven professionals. Deze professionals vormen hart en ziel van de Stichting ROC West-Brabant. ROC West-Brabant wil samen met de OVO-scholen een instelling zijn met zowel een regionale scope als een mondiale scope. Uiteraard is voor het reguliere onderwijs het eerste vertrek- en oriëntatiepunt de regio West-Brabant en Tholen en nabije en aanpalende gebieden. Wij willen een instelling zijn van en voor de regio, zowel voor de grote steden als voor de kleine dorpen. Ook voor het reguliere onderwijs komt evenwel al heel snel een mondiale scope aan de orde. Immers, de pluriforme samenstelling van de deelnemers van de verschillende opleidingen vertegenwoordigt de gehele wereld en daarnaast wordt een degelijke internationale oriëntatie van steeds groter belang. Het moge duidelijk zijn dat voor onze commerciële BV, P3transfer, de scope veel sneller en intensiever zal worden verlegd naar tenminste een landelijke oriëntatie. Grote zakelijke, de regio overstijgende partners wensen in toenemende mate zaken te doen via één loket. Maar ook die scope zal spoedig “de grens overgaan”. Het perspectief lonkt van dubbeltalig onderwijs en onderwijs met een meervoudige en straks Europese kwalificatie. Daarmee kan P3transfer aangemerkt worden als een belangrijke vooruit geschoven activiteit van ROC West-Brabant. Als het ware in de frontlinie van de ontwikkelingen in de markt en daarmee een heel belangrijk organisatieonderdeel met een antenne- en radarfunctie voor ROC WestBrabant. Onze andere BV, IT Workz, vervult op het eigen terrein een vergelijkbare functie, samen te vatten met een permanente verkenning van ontwikkelingen op de digitale snelweg. Informatie naar binnen brengen, de vertaalslag maken naar beroepsonderwijs, de moderne leef- en communicatiewereld van de jongere van deze tijd verkennen en analyseren en het gebruik van moderne informatietechnologie op hoog niveau introduceren. Het belangrijke motto heet “gelijk trekken” waarmee bedoeld is dat het binnenschoolse en buitenschoolse gebruik van nieuwe technologie gelijkwaardig wordt waar nu nog het buitenschoolse gebruik vergaand dominant is. Ook van belang in dit kader is vast te stellen dat de richting welke de brancheorganisatie BVE, de MBO-Raad, in het document Fundament heeft aangeven, in belangrijke mate in lijn ligt met dit document van ROC West-Brabant. In de verdere uitwerking van dit op hoofdkaders richtinggevende document tot een strategisch beleidsplan inclusief concrete, meetbare en dus SMART-geformuleerde doelen en resultaten, zullen ook aandachtsvelden vanuit Fundament worden benoemd. Pagina 5
St. ROC West-Brabant te Breda
“Onderwijs met Passie” is tot stand gekomen na discussie en debat met vele honderden personen en organisaties, velen vanuit de verschillende geledingen van ROC West-Brabant maar nog meer vanuit de externe omgeving; vanuit het Openbaar Bestuur en overheden, het bedrijfsleven, vele grote en kleine instellingen, brancheorganisaties op regionale en landelijke schaal. Aldus een bijdrage leverend aan dit document, dat beschouwd mag worden als de verzameling geloofsbrieven van ROC West-Brabant in de eerste beleidsperiode 2005-2010. In 2008 is de implementatie van onze beleidsvoornemens op krachtige wijze voortgezet. ROC West-Brabant wil een onderwijsinstelling zijn met topprestaties op het terrein van onderwijs, met een sterke binding met en betekenis voor de regio, met sterke en geprofileerde scholen ingericht naar menselijke maat en met een heldere en herkenbare identiteit en onderscheiden onderwijsconcepten, passend bij profiel en identiteit. Hieronder doen wij verslag van die uitdaging.
1.2 Speerpunten 2008 Met de begroting 2008 zijn de jaaractiviteitenplannen van de colleges vastgesteld. In de financiële verantwoording is een overzicht gegeven van begroting en realisatie. In de jaarverslagen van de colleges zal daarnaast verantwoording worden afgelegd over de inhoudelijke resultaten. Daarvoor verwijzen wij naar de bijlagen. Op niveau van ROC West-Brabant kunnen op hoofdlijnen onderstaande resultaten worden genoteerd. Gerealiseerd beleid
Voorgenomen beleid ♦
Jaarplannen/activiteitenplannen colleges/diensten V
♦
Vaststellen strategische marketingplannen van de colleges
V
♦
Uitwerking collegeprofielen in huisstijlen
V
♦
Transitie van diensten naar expertisecentra
V, in proces
♦
Inrichten, implementeren “Onderwijskamer”
Niet, voorzien in 2009
♦
Inrichten, implementeren “ROC WB-Academie”
Niet, voorzien in 2009
♦
Vaststellen beleid Internationalisering
V
♦
Opstellen Sociaal Jaarverslag
V
♦
Integraal ARBO-beleidsplan
V
♦
Implementatie “10 bouwstenen van zorg”
Deels
♦
Integrale MIS-systematiek
Niet, integraal voorzien per 1-1-2010
♦
Huisvestingsprojecten In de huisvestingsportefeuille is veel ontwikkeld. Dat is voor de hand liggend waar sprake is van een voorgenomen investeringsvolume van rond de € 150 mio in de periode 2005-2012. Onderstaand een overzicht van de belangrijkste projecten. Voor het goede begrip moet hier worden aangegeven dat huisvestingsprojecten volgtijdig worden ontwikkeld na vaststelling van de strategische visie van het college en het bijbehorende onderwijsconcept. Immers, huisvesting dient de core business en de wijze waarop het college de uitvoering daarvan vorm en inhoud wil geven te ondersteunen.
Pagina 6
St. ROC West-Brabant te Breda
Projecten
Doelen
Realisatie
Nieuwbouw Kellebeek College en Markiezaat College
Selectie architect nieuwbouw en start schetsontwerpfase
Architecten en bouwmanagement zijn bekend. Programma’s van Eisen zijn gedeeltelijk uitgewerkt naar schetsontwerpfase
Nieuwbouw Vitalis College en Radius College
Selectie architect nieuwbouw
Architectenselectie uitgesteld. Onderhandelingen over definitieve locatie zijn niet afgerond.
Nieuwbouw ’t Bergse VMBO
Selectie architect nieuwbouw
Architectenselectie uitgesteld naar 2009 i.v.m. herschrijving van het gewenste scenario van de Droomschool.
Bouw sportaccommodatie Teteringen
Sportonderwijs in eigen accommodatie realiseren
Bouw is in september 2008 gestart en wordt in juni 2009 opgeleverd.
Uitbreiding vmbo-school in Andel
Uitbreiding van de bestaande school
Bouw is in oktober 2008 in gebruik genomen.
Uitbreiding vmbo-school Tuinzigtlaan in Breda
Uitbreiding en aanpassing van de bestaande school
Bouw is in september 2008 gestart. Fase 1 wordt in mei 2009 opgeleverd.
Upgrading hoofdgebouw Zoomvliet College in Roosendaal
Verbetering binnenklimaat en aanpassing praktijkvleugel conform onderwijsvernieuwing
2 fase is in juli 2008 afgerond e (1 fase was in juli 2007 afgerond).
Bouw Johan Cruyff College voor Zoomvliet College in Roosendaal
Eigen huisvesting van het Johan Cruyff College op de hoofdlocatie van het Zoomvliet College
Nieuwbouw is in september 2008 in gebruik genomen.
Uitbreiding vmbo-school in Oosterhout
Uitbreiding en upgrading van de bestaande school
Bouw is in september 2008 in gebruik genomen.
Aanpassingen in hoofdgebouw Florijn College MBO in Breda
Aanpassing van ruimten conform positionering en branding
Eind 2008 zijn alle voorgenomen aanpassingen gerealiseerd
Upgrading en aanpassingen gebouwen Verviersstraat en Zomergemstraat Kellebeek College
Modernisering gebouwen; bouwkundig en installaties
In overleg met de gemeente Breda uitgesteld naar 2009
Huisvesting t.b.v. start mboopleidingen in Oosterhout
Eigen huisvesting voor start mbo-opleidingen van Florijn College
Gebouw in gebruik genomen in mei 2008
Pagina 7
e
St. ROC West-Brabant te Breda
1.3 Bestuurlijk vermogen: kwaliteit In het Strategisch Beleidsplan ROC West-Brabant “Onderwijs met Passie” is in hoofdstuk 7 ‘Kwaliteitsbeleid’ het belang van de tevredenheid van de stakeholders benoemd: “Met kwaliteitszorg wordt er in essentie naar gestreefd om tevreden en loyale klanten te verkrijgen. Voor ROC West-Brabant voegen we hier nog andere stakeholders aan toe. Naast onze klanten (deelnemers, ouders, bedrijfsleven) willen we ook een hoge waardering van onze ketenpartners (werkgevers, gemeenten, landelijke overlegorganen) en onze medewerkers. De mate van tevredenheid onder onze stakeholders wordt periodiek direct gemeten via enquêtes waaruit tevredenheidsscores komen, die ook ons tevreden stellen. De resultaten van de metingen worden gebruikt om verbeteringen te realiseren. Indirect kunnen we de mate van tevredenheid ook “aflezen” aan bijvoorbeeld een verhoogde instroom, minder tussentijdse uitval, het vertonen van merkwaardig gedag, ziekteverzuim etc. De tevredenheid van onze medewerkers uit zich in een hoge tevredenheidscore en in het vertonen van “merk-waardig” gedrag. Dit betekent dat zij zich profileren als onze ambassadeurs, dat zij positief en met trots en passie over hun werk praten en zich ook als zodanig inzetten.” Besloten is tot het uitvoeren van ROC-brede onderzoeken gericht op de volgende doelgroepen: - Medewerkers - Deelnemers - Bedrijven Geconcentreerd in 2008 hebben een tweetal grootschalige onderzoeken plaatsgevonden bij wijze van nulmeting. Normaliter vinden de onderzoeken per doelgroep eens in de drie jaar plaats, zodat per jaar één onderzoek wordt uitgevoerd. •
Medewerkersonderzoek
In 2007 is gestart met de voorbereiding van het personeelsonderzoek. Er is een stuurgroep geformeerd waarin de portefeuillehouder Raad van Bestuur, drie instituutsdirecteuren, diensthoofd Personeel & Organisatie, controller en de coördinator van het onderzoek zitting hadden. Voor de praktische uitwerking is een technische werkgroep geformeerd. De enquête is via een proefafname inhoudelijk en technisch getest. De uiteindelijke enquête is in januari 2008 afgenomen. Inmiddels zijn de uitkomsten bekend en is er grote tevredenheid over zowel het beeld dat uit de beantwoording van de vragen naar boven komt als de wijze waarop het onderzoek en de rapportage heeft plaatsgevonden. Resultaten laten zich als volgt samenvatten. Belangrijke uitkomsten zijn onder meer een groot gevoel van veiligheidsbeleving. Trots op het eigen organisatieonderdeel en het ROC West-Brabant scoort ook hoog, tussen 7.5 en 8.0 op een klassieke 10-puntenschaal. Opvallend laag is de score inzake de bekendheid met de vertrouwenspersonen, dit behoeft aandacht. Vanuit sommige organisatieonderdelen zijn lage scores aan de orde voor materiële arbeidsomstandigheden (o.a. huisvesting, binnenklimaat en inrichting). Plezier in het werk scoort wederom hoog (8.0) •
Deelnemersonderzoek
Er wordt voorlopig geen eigen deelnemersonderzoek uitgevoerd. De opzet is gebruik te maken van de uitkomsten van ODIN5, een deelnemersenquête uitgezet door het JOB. Ook voor dit onderzoek zijn de voorbereidingen in 2007 getroffen en heeft afname in 2008 plaatsgevonden. De resultaten uit dit onderzoek zijn op hoofdlijnen onderstaand weergegeven in vergelijking tot de landelijke scores. De Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) voert iedere twee jaar een tevredenheidonderzoek uit onder de deelnemers aan zo’n 50 mbo-instellingen in Nederland. De resultaten Pagina 8
St. ROC West-Brabant te Breda
worden gepubliceerd in de zogenaamde JOB-monitor. De gepresenteerde cijfers zijn afkomstig uit ODIN5 dat betrekking heeft op het schooljaar 2007/2008.
Indicator Rapportcijfer school Rapportcijfer opleiding
ROC WestBrabant 6,3 6,8
Landelijke cijfers 6,3 6,9
Oordeel lessen/programma Oordeel docenten
3,3 3,6
3,2 3,5
Oordeel studiebegeleiding Oordeel stage (BOL) Oordeel werkplek (BBL) Oordeel informatie
3,3 3,5 3,7 3,5
3,3 3,6 3,7 3,5
Oordeel over organisatie Oordeel over inspraak Oordeel over veiligheid Oordeel over onderwijsfaciliteiten
3,1 3,0 3,6 3,2
3,1 3,0 3,7 3,1
Eigen vragen ROC West-Brabant Ervaring van discriminatie in de afgelopen 6 maanden Ervaring van bedreiging of chantage in de afgelopen 6 maanden Ervaring van ongewenste seksuele opmerkingen of gedrag in de afgelopen 6 maanden Ervaring van lichamelijk geweld in de afgelopen 6 maanden Bekendheid met gedragsregels van school
7,5% 3% 2,5% 2,1% 38,6%
Alle instituten hebben deelgenomen aan het ODIN5 onderzoek. Het percentage deelnemers dat daadwerkelijk de vragenlijst heeft ingevuld, varieert sterk per instituut. Daarnaast blijkt in de rapportage niet altijd de juiste combinatie tussen opleiding en instituut gemaakt te zijn. Om deze redenen is er voor gekozen om op deze plaats alleen cijfers op ROC-niveau op te nemen. In de jaarverslagen van de instituten is aandacht besteed aan deelnemerstevredenheid.
1.4 Rechtsbescherming Het beleid binnen ROC West-Brabant is gericht op een uitdrukkelijke profilering van de instituten. Dit laat onverlet dat de Raad van Bestuur een verantwoordelijkheid heeft met betrekking tot de rechtsbescherming van alle deelnemers. Om te garanderen dat met alle deelnemers een gelijkluidende overeenkomst wordt afgesloten, is ROC-breed een format ontwikkeld voor zowel de onderwijsovereenkomst als de praktijkovereenkomst. Bij de totstandkoming zijn naast de juridisch medewerkster ook vertegenwoordigers uit de onderwijspraktijk betrokken. Na vaststelling door de Raad van Bestuur is gebruik van deze formats door alle instituten verplicht. •
Klachtenregelingen
Ook het voldoen aan de wettelijke vereisten betreffende klachtenregelingen is een verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur. ROC-breed is een deelnemersstatuut ontwikkeld voor MBO en VMBO afzonderlijk. In dit deelnemersstatuut is een klachtenregeling opgenomen. •
Examenregelingen
De Onderwijs- en Examenregeling bestaat uit twee onderdelen: de onderwijskundige invulling van een opleiding en de examenregeling. De examenregeling is ontwikkeld door de juridisch Pagina 9
St. ROC West-Brabant te Breda
medewerkster en afgestemd met vertegenwoordigers van de instituten. De examenregeling 2007/2008 is vastgesteld door de Raad van Bestuur in mei 2007.
1.5 Beleid in perspectief: 2010-2015, deel 1: terugblik
Inleiding
Nu we alweer in het vierde jaar van de eerste beleidsperiode na fusie aangekomen zijn en de organisatie verregaand ingericht is om het primaire werk, het onderwijs, met grote energie te dienen en tot grote hoogte te brengen, is het goed om een perspectiefnota te ontwikkelen, waarbij we op hoofdlijnen en vooreerst grofmazig de toekomst verkennen. Natuurlijk willen we in 2010 op grootschalige wijze, horizontaal en vertikaal verantwoording afleggen over de resultaten en prestaties van de instelling. En natuurlijk dienen de uitkomsten van die integrale zelfevaluatie mede tot input voor de nieuw te stellen doelen en targets. Maar even natuurlijk is het om vast te stellen dat we dat moment niet moeten afwachten voor een serie van perspectiefdiscussies, waarmee we een eerste “outline” formuleren voor de tweede beleidsperiode. De concrete resultaten van de verantwoording kunnen daarin dan moeiteloos worden geplaatst en opgenomen. Deel 1 omvat de terugblik over de afgelopen jaren, deel 2 zal bestaan uit een perspectiefnota waarmee wederom de interne en externe discussie zal worden gevoerd. Op weg naar een strategisch beleidsplan 20102015 dat breed gedragen wordt en vanuit onderscheiden invalshoeken is bezien. Inmiddels is een debatnota vastgesteld, waarmee de interne en externe discussie wordt aangegaan met vele stakeholders. Dit leidt tot Onderwijs met Passie 2010-2015, dat in september 2010 zal worden gepresenteerd.
Historisch perspectief
Als we de eerste beleidsperiode in grote lijnen en vanuit een helicopterview bezien, dan valt het volgende vast te stellen. - 2004: prefusie 1. De besturingsfilosofie is in de steigers gezet. Centraal-bestuurlijke synergie koppelen aan decentrale-onderwijskundige en organisatorische identiteit en identificatie. Anders gezegd, groot en klein tegelijkertijd. Groot, herkenbaar en krachtig als ROC West-Brabant. Klein, geprofileerd en ingericht naar menselijke maat in een 8-tal colleges op 40 locaties met een eigen naam, waarbij de naam “meer is dan zomaar een naam”. 2. Tevens is in dat jaar besloten om de commerciële markt vanuit één punt te benaderen: P3transfer BV. Ook is besloten om de IT-ondersteuning centraal te organiseren. - 2005: 1-ste fusiejaar 1. Het jaar van de grote transitie: een hard jaar. Ruim 140 fte gesaneerd danwel gerealloceerd en twee bestuurscentra samengebracht in één bestuurscentrum. 2. Financiële targets zijn vastgelegd en neergelegd in een nauwkeurig beschreven begrotingssystematiek, waarin onder meer de integrale verantwoordelijkheid van de directeuren is bekrachtigd door resultaatverantwoordelijkheid van de colleges te verbreden naar resultaatverantwoordelijk ondernemerschap. Resultaten vloeien weer terug naar de colleges, het primaire proces. 3. Belangrijk uitgangspunt was om de basis te leggen voor een gezonde financiële positie. Omdat tijdens de verbouwing van de winkel de verkoop gewoon doorging, is een sterk appèl gedaan op de verantwoordelijkheid van de medewerkers. In onzekere tijden daarbij toch het belang van het onderwijs laten prevaleren, is een geweldige prestatie. Nog steeds is daar een voluit “Chapeau” op van toepassing. 4. Ultimo 2005 was de organisatie ingericht en waren de eerste notities ontwikkeld met betrekking tot de verdere strategieontwikkeling. Ook toen reeds vanuit het principe “van buiten naar binnen” en “out of the box”. - 2006: jaar van het VMBO Zes grote trajecten hebben vorm gekregen naast alle aandacht voor het “staande beleid” van een grote organisatie. We noemen 1. De harmonisatie van tal van regelingen, met name op het personele terrein. Pagina 10
St. ROC West-Brabant te Breda
-
2. De ontwikkeling van een adequaat management informatiesysteem 3. De uitrol van het ambitieuze huisvestingsplan. 4. Het formuleren van strategie en beleid waaronder de strategische marketing- en positioneringplannen van de colleges. 5. Het op de kaart zetten van het VMBO. 6. Realisatie van Masterplan VO. Dit jaar is een start gemaakt met de formele opening van het schooljaar in Bergen op Zoom; standaard wordt daarvoor de tweede donderdag in september aangehouden. Ook is dit jaar de eerste ROC West-Brabant brede onderwijsdag gehouden onder het motto ”we leggen de lat hoog”. Dit zal een tweejarige traditie worden. 2007: jaar van de zorg. Alle onder 2006 benoemde grote dossiers zijn verder doorontwikkeld. 1. Ultimo 2007 mochten we het jaar afsluiten met een breed gedragen visieen beleidsnota “Onderwijs met Passie”. Onze strategische kijk op onderwijs en samenleving is daarbij geheel uitgewerkt in operationele en meetbare prestaties. 2. In het kader van de portefeuille huisvesting zijn alle principe beslissingen genomen danwel in verregaande mate van voorbereiding. Drie gloednieuwe scholen mochten feestelijk in gebruik worden genomen. 3. Met de managementrapportage (MARAP) is een hoge graad van betrouwbare managementinformatie beschikbaar. 4. Het bestuurlijk traject Masterplan VO is afgerond. Dit luidt de ontwikkeling in van een integrale beroepskolom VMBO-MBO. Met de inrichting van een tot ROC West-Brabant behorende integrale “entiteit” VMBO is de positie van het VMBO zeer versterkt. 5. Een jaar lang is het debat gevoerd met personen en organisaties binnen en buiten het ROC over zorgcultuur en zorgstructuur in de beroepskolom. Dit heeft geresulteerd in een 10-punten aanpak bouwstenen “Onderwijs met Zorg”. Deze worden in komende jaren geïmplementeerd met als belangrijk doel: minder uitval, meer diploma’s, verbeterde aansluiting en zorg op maat voor wie het nodig heeft. 6. Voor nagenoeg alle colleges is de strategische positionering en het eigen profiel vastgesteld. Doorontwikkeling naar huisstijl en personeelsbeleid is ter hand genomen. 7. Een bijzonder hoogstandje op het terrein van personeel en organisatie is verricht door de professionele wijze waarop een noodzakelijke reorganisatie en reallocatie van 36 fte binnen en buiten het ROC is gerealiseerd. 8. Het aantal schoolverlaters-zonder-diploma is in twee jaar gedaald van 5500 in 2005 naar 2950 in dit jaar. Een daling met ruim 45%, ruim boven het zelf gestelde doel van 25% en het doel van O,C&W van 20%. Het doel voor 2010 is maximaal 2000 schoolverlaters zonder diploma, zijnde 10% van het totale deelnemersaantal MBO, de doelstelling van de “Lissabonakkoorden”. - 2008: jaar van het onderwijs 1. Dit thema voor het jaar 2008 is zeer bewust gekozen. Een jaar lang zijn discussies en debatten georganiseerd rondom het thema “onderwijs in de beroepskolom”. In een startdebat is de bandbreedte van de discussie verkend. Tijdens de onderwijsdag 2008 zijn in 8 debatten de kaders verder besproken en bediscussieerd. De onderwijsdag stond dit jaar in het teken van “get balanced”, geraak in balans. Bedoeld als tegenwicht tegen de “onderwijs is uit balans” discussie welke in de landelijke pers de toon heeft gezet. Tal van externe stakeholders zijn uitgenodigd om deel te nemen aan het debat. 2. In 2008 is verder gesproken over de onderwijskamer. De onderwijskamer is te beschouwen als een soort kraamkamer van nieuwe ideeën en opvattingen, vergelijkbaar met een afdeling research en development in het bedrijfsleven. 3. Datzelfde geldt voor de ROC West-Brabant Academie. Een eigen scholingsinstituut waarin uitvoering wordt gegeven aan alle scholing- en trainingsactiviteiten voor medewerkers van het ROC. Leidend thema zal Pagina 11
St. ROC West-Brabant te Breda
4. 5.
6.
7.
8. 9.
daarbij steeds zijn de eigen en bijzondere bijdrage van elke medewerker aan de doelstellingen van het college en ROC West-Brabant. De huisvestingsportefeuille is in belangrijke mate besluitklaar en mede in een financieel lange termijn perspectief geplaatst. In een integrale planbrief is een verdere stap gezet naar volledige integraliteit van beleid welke voorzien is voor de jaren 2009 en 2010. Prestaties van de colleges welke bijdragen aan de prestaties van het ROC en met heldere verbindingen naar o.a. personeelsbeleid en financieel beleid. In 2008 is nog sprake van 75% integraliteit, voor de komende jaren dient dat door te groeien naar 100%. Voor de jaren 2008, 2009 en 2010 wordt een geleidelijke implementatie gerealiseerd van de nieuwe CAO-BVE. In deze CAO gaat het in de hoofdlijn om het geven en dragen van verantwoordelijkheid voor de uitvoering en het resultaat van onderwijs door zorgvuldig samengestelde teams van medewerkers. Een begin is gemaakt met de systematiek van interne audits: checks op de beleidsvoering van de decentrale organisatie. Een belangrijk onderdeel van de P-D-C-A cyclus en kwaliteitszorg. Uitgevoerd is een audit op de kwaliteit van de examens. Daarover is begin 2009 gerapporteerd. De ondersteunende diensten zullen geleidelijk door ontwikkelen naar eminente expertisecentra. De ontwikkeling van structureel internationaliseringbeleid is ter hand genomen. Dit voorziet onder andere ook in door de colleges aan te wijzen “adoptiegebieden” in de wereld. Elk college krijgt daarmee een eigen focus passend bij branche en profiel. Dit beleid wordt in de komende jaren sterk voortgezet.
1.6 Bestuurlijk vermogen: Financieel •
Ontwikkelingen boekjaar en toestand op balansdatum; Vergelijking begroting/exploitatie
2008
Begroot 2008
195.769 191.104
181.431 180.416
4.665
1.015
Financiële baten en lasten
400
-245
Resultaat voor belastingen
5.065
770
Som der baten Som der lasten Saldo baten en lasten
Het saldo van baten en lasten is aanzienlijk hoger uitgevallen dan begroot. De belangrijkste oorzaken van de afwijkingen tussen realisatie en begroting zijn de volgende: De begroting van de rijksbijdrage is gebaseerd op het prijspeil van 2007. Met eventuele loon- en prijsaanpassingen wordt geen rekening gehouden. Noch bij de baten, noch bij de lasten. Door loon- en prijsaanpassingen is de realisatie 2008 uiteindelijk ca € 13 miljoen hoger dan begroot. Hier staat een stijging van met name de personeelslasten en overige lasten tegenover. Ultimo 2008 zijn alleen de niet bestede niet-geoormerkte subsidies waarvoor concreet activiteiten gepland staan, in de balans opgenomen. Alle overige niet-geoormerkte subsidies zijn vrijgevallen ten gunste van het resultaat. Hierdoor is de som der baten ca. € 2 miljoen hoger dan begroot.
Pagina 12
St. ROC West-Brabant te Breda
Er is minder onderhoud gepleegd dan begroot. Het effect hiervan op het saldo van baten en lasten bedraagt circa € 1 miljoen. Door een vertraging in de tijd van de geplande investeringen en de hoge rentepercentages op uitstaande gelden in 2008 zijn de rentebaten ca € 0,7 miljoen hoger dan begroot. De lasten uitgedrukt in een percentage van de som der baten geven het volgende beeld:
2008
Begroot 2008
2007
2006
Gem ROC’s 2007
100%
100%
100%
100%
100%
Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten
73% 6% 7% 12%
73% 6% 8% 12%
71% 4% 7% 12%
70% 7% 7% 10%
73% 6% 7% 14%
Totale lasten
98%
99%
94%
94%
100%
2%
1%
6%
6%
0%
Som der baten
Saldo baten en lasten
NB: De in de begrotingen 2008 en 2009 opgenomen intern vastgestelde normeringen gelden voor het MBO sec. De normering voor vmbo, vo en aoc scholen (circa 35% van de som der baten) wijkt hiervan af en beïnvloedt daarmee de uiteindelijke normering aanzienlijk. Ook de inzet van de vastgestelde financiële resultaten van de Colleges in enig jaar beïnvloedt de uiteindelijke normering. Jaarlijks worden, op basis van de jaarrekeningen, de financiële gegevens verstrekt voor alle ROC’s. De meest recente financiële gegevens die beschikbaar zijn, zijn die op basis van de jaarrekeningen 2007. Het ROC gemiddelde wordt onder meer beïnvloed door: de mate waarin ICT door de ROC’s al dan niet is uitbesteed gebouwen eigendom zijn danwel gehuurd worden de staat/ouderdom van gebouwen de verhouding van de diverse onderwijssoorten binnen een ROC De normering voor alle ROC’s gezamenlijk op basis van de jaarrekeningen 2007 is zowel in de voorgaande als in de hierna volgende tabel dan ook slechts ter globale vergelijking opgenomen. •
Overige kengetallen
2008
2007
2006
Gem ROC’s 2007
Solvabiliteit 1
0,57
0,55
0,54
0,44
Solvabiliteit 2 Liquiditeit Rentabiliteit
0,65 1,30 2,5%
0,63 1,51 6,0%
0,60 1,69 5,7%
0,55 0,92 -0,3%
Solvabiliteit 1 = Solvabiliteit 2 = Liquiditeit (current ratio) = Rentabiliteit =
Eigen vermogen / Totaal vermogen (Eigen vermogen + Voorzieningen) / Totaal vermogen Vlottende activa / Kortlopende schulden Resultaat gewone bedrijfsvoering / totale baten uit gewone bedrijfsvoering Pagina 13
St. ROC West-Brabant te Breda
Door de minister zijn signaleringsgrenzen vastgesteld voor de kengetallen solvabiliteit 1 en rentabiliteit. Deze zijn als volgt: Min Max Solvabiliteit 1 0,10 0,60 Rentabiliteit -3% +3% Deze waarden hebben geen absolute betekenis maar overschrijding moet door de instellingen worden gemeld en toegelicht. Bij overschrijding van de minimum normen dreigt gevaar voor continuïteit van de instelling en bij overschrijding van de maximum normen wordt de vraag gesteld of wel in voldoende mate in het onderwijs wordt geïnvesteerd. Dit is echter betrekkelijk. Zo nadert ROC West-Brabant langzaam de maximum norm welke geldt voor solvabiliteit 1, maar als gevolg van noodzakelijke huisvestingsinvesteringen zal het kengetal solvabiliteit 1 binnen enkele jaren fors dalen. Daarnaast geldt dat vastgestelde financiële resultaten van de Colleges voor de Colleges en dus voor het onderwijs beschikbaar zijn vanaf het jaar na vaststelling. Deze gelden moeten worden gekoppeld aan onderwijsinnovatie en onderwijs activiteiten. Wel geldt de strikte voorwaarde dat deze bedragen als incidenteel geld zullen worden ingezet. Hoge financiële resultaten van de Colleges in enig jaar zullen dan ook leiden tot een (forse) daling van het resultaat van de Colleges binnen een termijn van enkele jaren, wanneer deze resultaten weer in het onderwijs worden geïnvesteerd. Een lager resultaat van de Colleges heeft een drukkend effect op de rentabiliteit van de totale organisatie. Conclusie Gesteld mag worden dat ROC West-Brabant een in financieel opzicht positief jaar achter de rug heeft. •
Kasstromen
Het verloop van de kasstroom (in duizenden euro’s) is als volgt:
2005 2006 2007 2008 2009 •
Realisatie
Begroot
17.877 5.621 -8.848 -11.935
n.b. -18.319 -25.019 -20.190 -19.653
Beleggen en belenen
Voor de taken, werkwijzen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden op het gebied van beleggen en belenen is een treasurystatuut opgesteld. Aan de hand van dit statuut wordt in voorkomende gevallen gehandeld. Ten aanzien van het beleggen van de financiële middelen wordt een terughoudend beleid gevoerd, aangezien de risico’s beperkt dienen te zijn. Veelal geschiedt dit via termijndeposito’s. Daar waar leningen gesloten moeten worden of omgezet kunnen worden, wordt op basis van offertes met financiële instellingen onderhandeld om een zo voordelig mogelijk resultaat te behalen. In 2003 en 2006 is een renteswap afgesloten welke is gekoppeld aan een lopende respectievelijk toekomstige langlopende lening. De rente op langlopende leningen was op beide momenten historisch laag. Met het aangaan van een renteswap is het risico op een (verdere) stijging van de rente op langlopende leningen afgedekt. De renteswaps voldoen aan de bepalingen zoals opgenomen in het treasurystatuut.
Pagina 14
St. ROC West-Brabant te Breda
Ultimo boekjaar lopende beleggingen in deposito’s (in duizenden euro’s) kennen de volgende looptijden: Bank ING ING ING ING
Loopt tot
Bedrag
06-01-2009 07-01-2009 02-04-2009 18-12-2009
20.000 1.880 5.000 7.500
Totaal
34.380
Momenteel zijn de uitstaande depositogelden verspreid over een 3-tal banken. Te weten ING, ABN/Amro en Rabobank. •
Vrij besteedbaar vermogen
De algemene reserve bedraagt op 31-12-2008 € 107.993.000 en is (uitgedrukt in duizenden euro’s) als volgt opgebouwd: Bank Vrij te besteden - colleges Vrij te besteden – OVO Vrij te besteden – algemeen Totaal
Bedrag 14.936 5.669 87.388 107.993
De post vrij te besteden door de colleges betreft de vastgestelde financiële resultaten van de Colleges. Deze zijn (uitgedrukt in duizenden euro’s) als volgt opgebouwd: Jaar Vóór 2005 2005 2006 2007 Inbreng praktijkschool 1-1-2008 2008 Totaal
Bedrag 1.207 1.700 6.760 5.061 451 -243 14.936
NB: De verwachting is dat in 2009 circa € 2,9 miljoen van het resultaat van de Colleges zal worden benut.
Pagina 15
St. ROC West-Brabant te Breda
•
Samenvattende begroting 2009
x € 1.000
in %
Som der baten
207.277
100%
Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten
151.002 12.935 16.969 27.341
73% 6% 8% 13%
Totale lasten
208.247
100%
Saldo der baten en lasten
-970
0%
Financiële baten en lasten
-926
Resultaat
-1%
-1.896
-1%
De interne normering voor het saldo van baten en lasten van 2% wordt niet gehaald. Het inzetten van € 2,9 miljoen vanuit het resultaat van de Colleges uit voorgaande jaren drukt echter het resultaat aanzienlijk. Daarnaast is sprake van investeringen (te maken kosten) voor nieuwe opleidingen en initiatieven ter grootte van € 2,0 miljoen. Tot slot liggen aan het (restant) verlies van het Cingel College en de vmbo-entiteit oorzaken ten grondslag waardoor deze verliezen ter grootte van € 1,5 miljoen voor 2009 als ‘geaccepteerd’ verlies zijn beschouwd. Nader (gezamenlijk) onderzoek vindt plaats om te bezien hoe en binnen welke termijn dit omgebogen kan worden. •
Belangrijke voornemens en genomen besluiten
Na het op peil brengen van de huisvestingssituatie van de vmbo scholen zijn de mbo scholen aan de beurt. Hiermee zijn grote investeringen gemoeid. Alvorens investeringsverplichtingen aan te gaan zullen in 2009 diverse scenario’s voor de voorgestane huisvestingsplannen uitgewerkt worden teneinde de continuïteit van de organisatie niet in gevaar te brengen. Hierbij worden meerjarenprognoses opgesteld tot minimaal 2020. Stichting ROC West-Brabant heeft een bedrag van € 3 miljoen toegezegd aan Building Breda als bijdrage in de toekomstige uitgaven die gemaakt worden voor de panden van de scholen voor algemeen vormend onderwijs welke onder ROC West-Brabant vallen i.c. Prisma Graaf Engelbrecht en het Stedelijk Gymnasium. Dit alles gelet op de staat van de panden op het moment van overname door Building Breda en de verplichting van Building Breda tot het voorzien in de huisvesting van deze scholen.
Pagina 16
St. ROC West-Brabant te Breda
1.7 Name & Fame en Name & Shame ROC West-Brabant wenst op open wijze verantwoording af te leggen voor het gevoerde beleid, de geleverde prestaties zowel als voor de besteding van de, voor het merendeel publieke gelden. Wij genieten van onze prestaties als deze succesvol zijn en benoemen deze met graagte. Evenzeer benoemen wij de onderwerpen waarin we niet succesvol zijn geweest en trekken daar lering uit. Dat doen we niet met graagte, maar we doen het wel. Begrippen als transparant, open en doorzichtig zijn de dragers van deze intentie. •
Name & Fame
We benoemen de volgende in 2008 geleverde prestaties en resultaten waar we verschrikkelijk trots op zijn. We zijn trots op de examenresultaten van een aantal MBO-instituten welke als excellent kunnen worden beschouwd. Dat betreft Prinsentuin, Zoomvliet, Radius, Vitalis alsmede de afdeling Educatie van Kellebeek. Deze instituten leverden examenprestaties op alle niveaus ver boven de landelijke benchmark en ver boven de normen van de toezichthoudende inspectie. We zijn trots op een aantal VMBO-scholen waarvoor hetzelfde geldt. Dat betreft Prinsentuin Oudenbosch en Andel, de Rotonde, Florijn Teteringen en Oosterhout. Een zeer opmerkelijke prestatie leverde ’t Bergse VMBO (VMBO Markiezaat). Het predikaat “zwakke school” van de laatste jaren is ingeleverd voor een voldoende beoordeling. Een buitengewone prestatie voor een onder druk staand team van medewerkers. Bij elke benchmark van de MBO-raad danwel het Ministerie van O,C&W scoort ROC WestBrabant op tot (ver) boven de landelijke gemidddelde cijfers. We zijn trots op de mate waarin medewerkers en leerlingen/studenten zich veilig voelen binnen de schoolmuren. We zijn trots op en prijzen ons dankbaar voor een ziekteverzuim van 3,95%. Onder de door ons zelf gestelde en zeer scherpe norm van 4%. Het is een uitdrukking van de mentale kracht en betrokkenheid van onze medewerkers. We zijn trots op onze besturingsfilosofie van “groot en klein” tegelijk. Groot en massief in bestuurskracht. Klein, herkenbaar, onderscheidend en naar menselijke maat in de uitvoering. We zijn trots op de vele activiteiten welke zich in en rond het ROC afspelen. We noemen de jaarlijkse presentatie van onze top talenten onder leerlingen en studenten, de vele sportactiviteiten, Doc-art als platform van kunstzinnige en culturele uitingen, de “adoptie” van grote projecten in Ghana en Kenia waarmee onze mondiale verantwoordelijkheid tot uitdrukking komt. En vele meer. Ook een opmerkelijke prestatie is geleverd door de centrale dienst Audit&Control. Deze dienst, welke in de afgelopen jaren geheel nieuw moest worden opgebouwd omdat dit een nieuw fenomeen is binnen onderwijs, levert in toenemende mate een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de organisatie. Zijn opdracht is om ROC West-Brabant transparant en doorzichtig te maken zodat “we kunnen zien wat er gebeurt”. Het opruimen van “black box-achtige” processen op elke plek in de organisatie en op elk niveau. Er is nog wel even te gaan, maar “de lat ligt al erg hoog”. •
Name & Shame
Zeker zijn er ook voorbeelden te geven van prestaties waar we niet trots op zijn. Waar we prestaties hebben geleverd die ROC West-Brabant soms zelfs onwaardig zijn. Het meest in het oog springende voorbeeld daarvan is de zeer slechte beoordeling van onze examens door de inspectie. Periodiek onderzoekt de inspectie de kwaliteit van de examens op MBO-instituten, zo ook bij ons. En dat pakte niet goed uit. 7 onvoldoende beoordelingen op een totaal van 11 kan met recht een ons onwaardig resultaat worden genoemd. Gelukkig kon de inspectie vaststellen dat wel op het juiste niveau wordt geëxamineerd. Maar op andere punten scoorden we onvoldoende. Nu is de beoordeling zo ingericht dat al een enkel (klein) onjuist onderdeel tot een algehele afkeuring van het betreffende examen kan leiden, maar het feit blijft staan. Pagina 17
St. ROC West-Brabant te Breda
Deze score heeft ons sterk bezig gehouden en er is een task force examens uitgeroepen. Een daarop volgende interne audit door de dienst Audit&Control met externe ondersteuning liet evenwel zien dat de examens op een aantal Colleges nog steeds niet in orde zijn en dus is er sprake van een onverminderde zorg en aandacht. Ook een negatieve beoordeling ontvingen we met betrekking tot de kwaliteit van de EVCprocedures. Een heldere procedure moet ervoor zorgen dat kennis en kunde die mensen ook buiten het onderwijs hebben opgedaan op een zorgvuldige wijze wordt getoetst en vastgesteld. Dit als belangrijke input voor de ontwikkeling van een met betrokkene en dus op maat ontworpen opleidingstraject. We zijn op de goede weg, maar het is nog niet goed genoeg, aldus het oordeel van de inspectie. Nu is op dit onderzoek veel af te dingen omdat staand beleid met later vastgestelde, nieuwe normen werd beoordeeld, maar ook hier blijft het feit staan. Een ander punt dat in deze rubriek gemeld moet worden, is de achterblijvende huisvesting bij een aantal Colleges. ROC West-Brabant pleegt grote inspanningen op het terrein van huisvesting. Vele scholen zijn inmiddels volgens de hoogste normen gehuisvest. Echter moeten we ook vaststellen dat de huisvesting van onderstaande scholen nog ver beneden de norm ligt. ’t Bergse VMBO Het goede nieuws is dat niets realisatie van het nieuwe gebouw nog in de weg lijkt te staan. Dit hebben we nu geheel in eigen hand; medewerking van de gemeente Bergen op Zoom is voortreffelijk. Techniek Boulevard In principe hetzelfde beeld. De architect is aan het tekenen, realisatie ligt in eigen hand. Kellebeek College Een ernstig punt van dispuut scheidt ons van een overeenkomst met de gemeente Roosendaal. Dit betreft met name het parkeervraagstuk. Oplossingen door ons aangedragen lijken niet serieus te worden onderzocht. Realisatie is afhankelijk van overeenstemming op dit punt. Vitalis College Inmiddels echt een punt van Shame. Definitieve overeenstemming met de gemeente Breda over vestiging op de JEKA-terreinen laat nu al jaren op zich wachten. Financiën en parkeren zijn de grootste hobbels. Inmiddels wordt een “second best” optie overwogen. Radius College Gepland is om het Radius College op het huidige terrein van Vitalis te huisvesten. Daarmee is de ontwikkeling van het Radius College afhankelijk van de ontwikkeling van het Vitalis College en die ontwikkeling stagneert. Derhalve is ook voor het Radius College een “second best” optie aan de orde.
1.8 Risicomanagement Belangrijk punt van bespreking binnen de continue stategische toekomstverkenningen binnen en rondom het ROC. In hoofdlijn zijn 3 grote risico’s te onderkennen. 1. De demografische ontwikkeling van de schoolgaande bevolking. Deze ontwikkeling is zeer relevant voor met name de VMBO-scholen. Meer dan voor de MBO-scholen omdat deelname aan het onderwijs in het MBO van veel meer factoren afhankelijk is dan louter de omvang van de basisgeneraties. Succes of falen van sectoren in het economische veld bijvoorbeeld hebben een wezenlijke invloed op de keuzeprocessen voor MBO-opleidingen “al dan niet”. Onderstaand zijn de basisgeneraties in beeld gebracht. Kenmerkend is een stabiele situatie tot ongeveer 2014-2016 met daarna een forse terugloop tot 2020. Dit gegeven vraagt grote aandacht.
Pagina 18
St. ROC West-Brabant te Breda
Index leerlingaantallen 102
97
92
87
82
20 20
19 20
18 20
20
17
16 20
15 20
14 20
13 20
12 20
11 20
10 20
09 20
20
08
77
index personeelsontwikkeling 102 97 92 87 82
Pagina 19
20 20
19 20
18 20
17 20
16 20
15 20
14 20
13 20
12 20
11 20
10 20
09 20
20
08
77
St. ROC West-Brabant te Breda
Ontwikkeling leerlingaantallen Scholen ROC W-Brabant 2008-20 1,1
1,05 t Bergse VMBO 1
Westerpoort College Tessenderlandt Prisma van Cooth
0,95
Florijn Teteringen Christoffel De Rotonde
0,9
De Praktijkschool Florijn Oosterhout Prinsentuin Halsteren
0,85
Prinsentuin Breda Prinsentuin Oudenbosch Prinsentuin Andel
0,8
west brabant algemeen 0,75
0,7 2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Ontwikkeling leerlingaantallen clusters W-Brabant 2008-20 1,1
1,05
1
0,95
0,9
0,85
0,8
0,75
0,7 2008
2009
2010
Gouden vierhoek
2011
2012
Gouden driehoek
2013
2014
Zorgcluster
2015
Prinsentuincluster
Pagina 20
2016
2017
Florijn Oosterhout
2018
2019
west brabant algemeen
2020
St. ROC West-Brabant te Breda
2. Dikwijls een groot risico genoemd maar met evenveel recht een grote kans, is de verwachte uitstroom van medewerkers op grond van leeftijd. In de tabel op paragraaf 4.2 is dat helder af te lezen. Dit betekent dat beleid gemaakt moet worden op versterking van de instroom en op het onderwijs als aantrekkelijke werkomgeving. Contacten zullen worden aangegaan met lerarenopleidingen ten behoeve van de reguliere instroom van nieuwe docenten zowel als met het bedrijfsleven voor een beoogde groei van de zij-instroom. In het functiebouwwerk voor het primair proces is, anticiperend op deze ontwikkeling, een functie benoemd als aankomend docent. HBO-opgeleiden met werkervaring kunnen instromen in functieschaal 9 om vervolgens door te stromen naar de docentschaal LB (10) na het behalen van de Pedagogische Didactische aantekening. In bovenstaande grafiek is de autonome krimp van de personeelsformatie in samenhang gebracht met de demografische ontwikkeling. Omdat de krimp van de formatie eerder optreedt en sterker is dan de demografische daling, behoeft voor een financieringsvraagstuk op basis van formatieve boventalligheid niet te worden gevreesd. Er zijn voldoende tools om op die ontwikkeling te anticiperen. 3. Een werkelijk onberekenbare factor en daarmee een groot risico is gelegen in de onbetrouwbaarheid en vooral de onberekenbaarheid van Overheden, met name de Rijksoverheid. Het continue, politiek geïnspireerde, hype-gedrag dat primair gericht lijkt te zijn op reactief incident gedrag, belemmert een krachtige en toekomstbestendige ontwikkeling van het onderwijs. Onzekerheid over budgetten, een lawine aan onderzoeken op veelal “low trust” uitgangspunten, onaangekondigde invallen, zeer slecht onderbouwd en dikwijls foutief cijfermateriaal en beleid gebaseerd op incidenten, bewijzen de noodzakelijke rust in het onderwijs en daarmee de kwaliteit van het onderwijs een slechte dienst.
Pagina 21
St. ROC West-Brabant te Breda
2.
VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT
2.1 Governance Code BVE De Raad van Toezicht van de Stichting ROC West-Brabant heeft zich in het verslagjaar 2008 naast de lopende zaken verder verdiept in de discussie hoe toezichthouden moderne stijl er uit zou moeten zien. Belangrijk hulpmiddel ter adstruering van de discussie was de Governance Code BVE, die eerder van kracht werd. De Raad van Toezicht hanteert ten behoeve van een correct bestuur van de instelling een aantal besturingsdocumenten te weten: 1. Statuten 2. Reglement Raad van Toezicht 3. Reglement Raad van Bestuur 4. Directiereglement 5. Medezeggenschapsreglement Statutair zijn de formele bevoegdheden van de Raad van Toezicht vastgelegd. Uitgangspunt is de volstrekte onafhankelijkheid van toezicht en de strikte scheiding tussen bestuur en toezicht Mede op basis van de opvattingen over Good Governance en als resultante van de interne discussie en het van kracht worden van de Governance Code BVE zijn aanpassingen in statuten en reglementen verwerkt. Dit dossier is in 2008 integraal afgewerkt. Tot de verantwoordelijkheid van de Raad van Toezicht behoort ook de benoeming van een externe accountant ten behoeve van de verantwoording. In ieder geval zal elke 6 jaar van accountant worden gewisseld. De accountant neemt deel aan het overleg van de Raad van Toezicht bij bespreking van de jaarrekening en de managementletter. Elke drie jaar evalueert de Raad van Toezicht haar eigen functioneren. Dit heeft in 2006 plaatsgevonden en staat gepland voor juli 2009. Deze evaluaties kunnen aanleiding geven voor een aanpassing van de wijze waarop het toezicht wordt uitgeoefend. Daarnaast is de Raad van Toezicht regelmatig “sparring partner” voor de Raad van Bestuur, met name op het gebied van strategische vraagstukken en de wijze waarop met verantwoording omgegaan dient te worden. Zo is uitvoerig gesproken over de implementatie van de strategische visie “Onderwijs met Passie”, 2005-2010. Belangrijkste gesprekspunten liggen op het terrein van onderwijsontwikkeling en onderwijsinnovaties, personeelsbeleid, kwaliteitszorg, managementinformatie, risicomanagement, financiën en huisvesting.
2.2 Overleg en beoordeling Raad van Bestuur Er is in 2008 acht keer een reguliere vergadering van de Raad van Toezicht geweest. In alle gevallen vond het overleg plaats in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. De vergaderingen kunnen gekenmerkt worden door korte lijnen en het afleggen van directe verantwoording. Ten behoeve van de beoordeling van de Raad van Bestuur is dezelfde werkwijze gevolgd als in voorgaande jaren. De rapportages, waarin door de Raad van Bestuur verantwoording afgelegd werd over het gevoerde beleid en daarmee samenhangende resultaten in het kader van deze vastgestelde taakstelling, nam de Raad van Toezicht als uitgangspunt voor de beoordeling. Deze beoordeling over het gevoerde beleid heeft plaatsgevonden in december 2008. De bezoldiging van de Raad van Bestuur vindt plaats op basis van de uitkomsten van de commissie Zijderveldt. De concern-controller draagt zorg voor een onderbouwing van de “berekeningswijze Zijderveldt” waarna de Raad van Toezicht de bezoldiging vaststelt binnen de aangegeven schaalbreedte.
Pagina 22
St. ROC West-Brabant te Breda
2.3 Jaarrekening en managementrapportages Belangrijk onderdeel van de Governance Code is het afleggen van financiële verantwoording. De Raad van Toezicht heeft op gezette tijden de kwartaalrapportages ontvangen en besproken. In juni werd de jaarrekening vastgesteld. Belangrijke discussiepunten waren de financiële resultaten gekoppeld aan de onderwijsresultaten. Daarnaast was een belangrijk onderwerp voor de Raad van Toezicht het risicomanagement. Inschatting van eventuele risico’s op langere termijn staat hoog op de prioriteitenlijst van de Raad van Toezicht. Met de huisaccountant is een traject uitgezet dat erop gericht is de risico’s op langere termijn in te schatten met daaraan gekoppeld eventueel nu al te nemen maatregelen. Het is de wens van de Raad van Toezicht om tot steeds meer verfijnde managementrapportages te komen, voorafgegaan door een samenvatting inclusief analyse, die precies die informatie bevat, die nodig is voor een goed toezicht. In 2006 zijn daarvoor reeds de eerste stappen gezet, in 2007 en 2008 is deze ontwikkeling met kracht doorgezet waarmee geconstateerd kan worden dat de instelling in hoge mate “in control” is. Een verheugende constatering zo relatief kort na de fusie in 2005. Voor 2009 is een aanpassing voorzien van het format MARAP in relatie tot de vastgestelde strategische prestatie-indicatoren. Deze zullen centraal staan in de rapportage en verantwoordingsdocumenten.
2.4 Samenwerkingen en BV’s Reeds in 2005 en 2006 is de discussie gevoerd en heeft besluitvorming plaats gevonden rondom strategische samenwerkingsverbanden. Hierbij springt in het oog het met kracht doorzetten van het in voorgaande jaren ingezette beleid rondom het Masterplan VO Breda. De Raad van Toezicht heeft zich zeer beijverd om het Masterplan VO te laten slagen. Drijfveer hierbij is geweest de unieke propositie van de beroepskolom onder één aansturing in de regio Breda die de kwaliteit van het onderwijs zeer ten goede zal komen. Aan het eind van het vorige verslagjaar is de integrale instemming van alle medezeggenschapsraden verkregen waarmee de interne besluitvorming als afgerond kon worden beschouwd. Dit proces is met kracht voortgezet door het operationeel maken van de huisvestingscoöperatie van alle schoolbesturen VO in Breda en het inrichten van de beoogde integrale beroepskolom. De Raad van Toezicht participeert zeer actief in dat proces.
2.5 Huisvesting ROC West-Brabant kent een ambitieus huisvestingsplan. Echter door voortschrijdend inzicht en veranderende omstandigheden was het nodig reeds in 2006 een addendum op het oorspronkelijke huisvestingsplan (Fundamenten) te schrijven en vast te stellen. Ultimo 2007 zijn de belangrijkste aanvullende beslissingen in deze portefeuille genomen. De boven bedoelde besluitvorming en voortgang inzake de coöperatie (Building Breda) heeft geleid tot nieuwe aanpassingen in het huisvestingsplan VMBO.
2.6 Strategisch Plan 2005-2010 “Onderwijs met Passie” In de jaren 2005, 2006 en 2007 werd een belangrijke discussie gevoerd over de koers van het ROC in de komende jaren. De visienotitie van de Raad van Bestuur met als titel “Onderwijs met Passie” werd meermalen uitgebreid besproken en van commentaar voorzien. De definitieve versie, goedgekeurd in december 2007, vormt nu de basis voor de toekomst van het ROC. Dit beleidsplan dat tot stand is gekomen in discussie met vele personen en organisaties, is in vele overleggen van de Raad van Toezicht expliciet aan de orde gesteld. Omdat Onderwijs met Passie ook leidend is voor de Raad van Bestuur en de directies en het management van de Colleges ontstaat een zichtbare vorm van eenheid van beleid.
Pagina 23
St. ROC West-Brabant te Breda
2.7 Themabijeenkomsten en werkbezoeken: onderwijs Om de betrokkenheid van de Raad van Toezicht verder vorm te geven werden er wederom themabijeenkomsten georganiseerd op een tweetal Colleges. Op deze bijeenkomsten, waar ook directeuren, medewerkers en soms ook studenten bij aanwezig waren, werd getoond waar op instituutsniveau aan gewerkt werd. In het bijzonder werd aandacht besteed aan de positionering van de diverse instituten en het onderwijs zoals verwoord in het Strategisch plan “Onderwijs met Passie”. Daarnaast werden verschillende rondleidingen door de instituten georganiseerd, waarbij inzicht werd verkregen in de dagelijkse gang van zaken met de daarbij behorende knelpunten.
2.8 Samenstelling Raad van Toezicht De Raad van Toezicht bestaat uit de volgende personen: 1. Dhr. mr. N.C.M. Koch (voorzitter) 2. Dhr. ir. A.A. Peters (vice-voorzitter) 3. Dhr. H.A.W. M. Brons 4. Mevr. J.M.C. Wijtvliet-Janssens RA (tot 25-6-2008) 5. Dhr. J.J.M. Tromp 6. Twee vacatures in te vullen in 2009, waarvan één met recht van voordracht CMR. Eind 2008 en begin 2009 is de procedure doorlopen welke heeft geleid tot de benoeming van twee nieuwe leden in de RvT in 2009. Daarbij heeft de Centrale Medezeggenschapsraad gebruik gemaakt van zijn recht van voordracht. De procedure start steeds met de vaststelling van een profielschets van de aan te trekken leden.
2.9 Bezoldiging De Raad van Toezicht kent een vacatieregeling. Hiervan is in de jaarrekening verslag gedaan. In totaal is een bedrag uitgekeerd van € 41.200 (2007: € 31.865). Het in 2008 uitgekeerde bedrag is inclusief een vergoeding aan dhr. Koch en mw. Wijtvliet-Janssens voor hun werkzaamheden als bestuursleden van de huisvestingscoöperatie “Building Breda”, waarin zij St. ROC West-Brabant vertegenwoordigen.
Pagina 24
St. ROC West-Brabant te Breda
3.
ONDERWIJS
3.1 Toegankelijkheid ROC West-Brabant stelt zich ten doel om maximale toegankelijkheid te realiseren voor alle doelgroepen. Zoals aangegeven in onze strategische visie willen we het beste uit leerlingen en studenten naar boven brengen: als het kan van 10 naar 20 talenten of van 1 naar 2 talenten. Met het in 2007 vastgestelde Masterplan VO in Breda en de mede daaraan verbonden fusie met de praktijkschool kan gesteld worden dat ROC West-Brabant maximaal toegankelijk is voor alle doelgroepen op welk niveau dan ook. Van deelnemers die aangewezen zullen zijn op een beschermde werkomgeving tot deelnemers met een succesvolle doorstroom naar het HBO al of niet via AD-programma’s. Indien geen crebo niveau 1 opleiding beschikbaar is, is de crebo niveau 2 opleiding drempelloos. •
Aantallen MBO-deelnemers verdeeld over de sectoren
College
2008 mbo vmbo
Cingel Florijn
712 1.675
Kellebeek
2.660
Markiezaat
3.169
Prinsentuin
1.454
ovo edumaat
2007 mbo vmbo 671 1.890
1.634
1.773 1.582
2.581
126
1.163 65
3.531 717
787 1.370
2.284
2.346
Radius Vitalis Zoomvliet BBLcentraal Prakt.sch. v. Cooth Rotonde Totaal BBL BOL
3.437 2.877 2.480 450 270 452 376 18.914 5.859 9.291 9.623
476 378 19.273 5.825 9.654 9.619
VMBO +MBO
24.773
25.098
Stedelijk Gymasium Gr. Engelbrecht OVO (ex VMBO) OVO (incl VMBO) Educatie Totaal generaal
ovo edumaat
3.377 2.954 2.899
905 1.035
887 1.005
1.940
1.892
2.768
2.746 1.582
28.295
1.163 28.153
Pagina 25
St. ROC West-Brabant te Breda
NB Als gevolg van de vorming van de entiteit VMBO hebben onderlinge verschuivingen plaats gevonden. Daarnaast is er de fusie met de praktijkschool en de overdracht van het Michael College (voorheen Florijn VMBO) aan Markenhage. Belangrijkste element is een daling van het aantal deelnemers in Bedrijfsgroepen, vooral als gevolg van de kredietcrisis. •
Toegankelijkheid: Bijzondere organisatieonderdelen: -
•
Breda regio regio regio regio regio
Toegankelijkheid: Bijzondere initiatieven -
•
Praktijkschool voor leerlingen met laag IQ Zorgscholen VMBO voor leerlingen met leerproblematiek Reguliere VMBO-scholen met leerlingen op LWOO-indicatie AKA-opleidingen bij Kellebeek Via en Kellebeek Nova Bedrijfsgroepen met niveau 1 en niveau 2 maatwerk trajecten Servicecentrum Studie en Beroep: diagnose, testen en heroriëntatie
Een groeiend aantal opleidingen kent inmiddels 2 instroommomenten, dit zal in 2010 voor elke opleiding van toepassing zijn. Via de bouwstenen van zorg zal gewerkt worden aan zorg op maat in de colleges en ROC West-Brabant en integrale zorgadviesteams. Veel aandacht is gegeven aan vermindering uitval. Van 5500 (2005), naar 4200 (2006) en 3000 (2007) naar 2500 in 2008. Alle toeleverende scholen hebben door middel van een E-token toegang gekregen tot de portal van ROC West-Brabant waarmee de resultaten en de voortgang van hun leerlingen kunnen worden gevolgd. Daarmee blijven leerlingen “permanent in beeld”. Interne doorstroom van leerlingen/studenten met een bijzondere zorgindicatie is gegarandeerd.
Laaggeletterdheid
Het Kellebeek College beijvert zich vanuit de missie en visie zeer voor de doelgroep laag geletterden op basis van een beleidsplan, dat in samenwerking met een groot aantal gemeenten is opgesteld en wordt uitgevoerd. In de bijlage is het ‘Wervingsplan laaggeletterden 2007-2011’ opgenomen voor de gemeenten in de subregio west van West-Brabant. Het is een goede uitdrukking van de gezamenlijke ambitie. Een vergelijkbaar plan is vastgesteld voor de subregio oost van West-Brabant, de gemeenten rondom Breda.
3.2 Rendement •
Opbrengst oordeel VMBO
De inspectie van het Onderwijs geeft een oordeel over de opbrengsten per vestiging en per onderwijssoort. Het oordeel bestaat uit vier onderdelen: rendement onderbouw rendement bovenbouw gemiddeld cijfer schoolexamen afwijking tussen schoolonderzoeken en centraal examen Het eindoordeel is gebaseerd op het gemiddelde van de laatste drie jaren (2007 t/m 2009). De eerste drie onderdelen zijn onvoldoende wanneer er gemiddeld een 2 of lager wordt gescoord op een schaal van 5. Het vierde onderdeel wordt beschouwd als onvoldoende wanneer de afwijking tussen schoolonderzoeken en centraal examen groot is. Bij meer dan 1 onvoldoende is het eindoordeel onvoldoende. Onderstaand de gegevens per vestiging: de opbrengstkaart 2009 en het gemiddelde over de jaren 2007-2009, het eindoordeel en het slagingspercentage 2007/2008. Pagina 26
St. ROC West-Brabant te Breda
Prinsentuin College Breda VMBO 2009 bbl kbl Rendement 3 3 onderbouw Rendement 3 1 bovenbouw Gemiddeld cijfer 4 3 centraal examen Afwijking gering gering schoolonderzoeken verschil verschil – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
98,4%
94,7%
Prinsentuin College Oudenbosch 2009 bbl kbl Rendement 3 3 onderbouw Rendement 3 3 bovenbouw Gemiddeld cijfer 3 4 centraal examen Afwijking gering gering schoolonderzoeken verschil verschil – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
98,0%
Prinsentuin College Andel 2009 bbl Rendement 4 onderbouw Rendement 3 bovenbouw Gemiddeld cijfer 3 centraal examen Afwijking gering schoolonderzoeken verschil – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
98,6%
gl/tl 3
gemiddelde bbl 3,0
2007-2009 kbl 3,0
gl/tl 3,0
3
3,0
2,3
3,7
1
3,7
3,0
1,3
groot verschil
gering verschil
gering verschil
groot verschil
voldoende
voldoende
onvoldoende
91,5%
gl/tl 3
gemiddelde bbl 3,0
2007-2009 kbl 3,0
gl/tl 3,0
4
3,0
3,3
3,7
5
2,7
3,7
3,7
gering verschil
gering verschil
gering verschil
gering verschil
voldoende
voldoende
voldoende
97,9%
100,0%
kbl 4
gl/tl 4
gemiddelde bbl 4,3
2007-2009 kbl 4,3
gl/tl 4,3
4
4
3,7
4,0
3,3
4
4
3,0
3,3
3,7
gering verschil
gering verschil
gering verschil
gering verschil
gering verschil
voldoende
voldoende
voldoende
100,0%
98,4%
Pagina 27
St. ROC West-Brabant te Breda
Prinsentuin College Halsteren 2009 bbl Rendement 3 onderbouw Rendement 3 bovenbouw Gemiddeld cijfer 3 centraal examen Afwijking gering schoolonderzoeken verschil – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
100,0%
Markiezaat College Nobellaan 2009 bbl Rendement 4 onderbouw Rendement 3 bovenbouw Gemiddeld cijfer 3 centraal examen Afwijking gering schoolonderzoeken verschil – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
100,0%
kbl 3
gl/tl 3
gemiddelde bbl 3,7
2007-2009 kbl 3,7
gl/tl 3,7
1
1
3,0
2,0
1,0
2
1
3,0
2,3
1,3
gering verschil
groot verschil
gering verschil
gering verschil
groot verschil
voldoende
voldoende
onvoldoende
gemiddelde bbl 2,7
2007-2009 kbl 2,7
gl/tl
2,3
3,3
2,0
1,7
gering verschil
gering verschil
voldoende
voldoende
gemiddelde bbl 2,3
2007-2009 kbl
97,5%
86,7%
kbl 4
gl/tl 4
5 1 gering verschil
97,8%
Markiezaat College Pomonalaan 2009 bbl kbl Rendement 1 1 onderbouw Rendement 2 bovenbouw Gemiddeld cijfer 4 4 centraal examen Afwijking gering schoolonderzoeken verschil – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
96,9%
3
87,5%
gl/tl
2,7 3,3 gering verschil voldoende
100,0%
Pagina 28
gl/tl
St. ROC West-Brabant te Breda
Westerpoort College
Rendement onderbouw Rendement bovenbouw Gemiddeld cijfer centraal examen Afwijking schoolonderzoeken – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
2009 bbl 2
kbl 2
gemiddelde bbl 2,0
2007-2009 kbl 2,0
1
2
1,7
2,7
3
3
3,3
4
gering verschil
gering verschil
gering verschil
gering verschil
onvoldoende
voldoende
gl/tl
gl/tl
90,3%
88,5%
100,0%
2009 bbl 3
kbl 3
gl/tl 3
gemiddelde bbl 3,0
2007-2009 kbl 3,0
gl/tl 3,0
3
3
1
4,0
3,3
2,0
3
1
1
3,0
1,3
1,0
gering verschil
groot verschil
groot verschil
gering verschil
groot verschil
groot verschil
voldoende
onvoldoende
onvoldoende
Prisma Van Cooth
Rendement onderbouw Rendement bovenbouw Gemiddeld cijfer centraal examen Afwijking schoolonderzoeken – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
91,2%
87,3%
87,5%
2009 bbl 4
kbl 4
gl/tl 4
gemiddelde bbl 4,0
2007-2009 kbl 4,0
gl/tl 4,0
2
4
5
3,7
3,3
4,3
2
3
5
2,7
3,3
4,0
gering verschil
gering verschil
groot verschil
gering verschil
gering verschil
groot verschil
voldoende
voldoende
voldoende
Prisma De Rotonde
Rendement onderbouw Rendement bovenbouw Gemiddeld cijfer centraal examen Afwijking schoolonderzoeken – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
93,8%
96,9%
100,0%
Pagina 29
St. ROC West-Brabant te Breda
Florijn College Teteringen 2009 bbl Rendement onderbouw Rendement bovenbouw Gemiddeld cijfer centraal examen Afwijking schoolonderzoeken – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
100,0%
Florijn College Oosterhout 2009 bbl Rendement onderbouw Rendement bovenbouw Gemiddeld cijfer centraal examen Afwijking schoolonderzoeken – centraal examen Eindoordeel Slagingspercentage
2007-2009 kbl 3,7
gl/tl 3,0
3
3,0
3,0
3
3
3,3
3,0
gering verschil
gering verschil
gering verschil
gering verschil
voldoende
voldoende
kbl 3
gl/tl 3
3
100,0%
96,7%
kbl
gl/tl 3
gemiddelde bbl
gemiddelde bbl
2007-2009 kbl
gl/tl 3,0
3
3,0
3
3,0
gering verschil
gering verschil voldoende
91,7%
Pagina 30
St. ROC West-Brabant te Breda
•
Jaarresultaat en diplomaresultaat MBO
Instituut
Niveau
Diploma behaald
Cingel College
1 2 3 4 totaal
Florijn College
Kellebeek College
Markiezaat College
Prinsentuin College
Radius College
Vitalis College
Zoomvliet College
Jaarresultaat
12 70 62 59 203
Uit zonder diploma 1 53 18 51 123
Diploma behaald
Uit zonder diploma
Diplomaresultaat
92% 57% 78% 54% 62%
163
96
63%
1 2 3 4 totaal
22 100 110 317 549
19 71 64 223 377
54% 58% 63% 59% 59%
492
334
60%
1 2 3 4 totaal
230 198 276 258 962
209 45 175 67 496
52% 81% 61% 79% 66%
738
431
63%
1 2 3 4 totaal
42 331 236 169 778
681 272 141 59 1.153
6% * 55% 63% 74% 40%
749
1.045
42%
1 2 3 4 totaal
76 99 138 146 459
4 45 26 40 115
95% 69% 84% 78% 80%
350
103
77%
1 2 3 4 totaal
69 535 288 264 1.156
18 230 92 89 429
79% 70% 76% 75% 73%
834
347
71%
1 2 3 4 totaal
50 671 295 389 1.405
6 182 99 127 414
89% 79% 75% 75% 77%
1.275
370
78%
1 2 3 4 totaal
372 240 201 359 1.172
30 198 81 155 464
93% 55% 71% 70% 72%
1.038
392
73%
* inz. Markiezaat College MBO niveau 1: Het weergegeven diploma rendement is sterk in negatieve zin beïnvloed door de uitvoering van een groot aantal certificerende trajecten binnen een meerjarige portfolio benadering. Dat kan ertoe leiden dat in enig jaar wel certificaten maar geen of weinig diploma’s worden uitgereikt. Pagina 31
St. ROC West-Brabant te Breda
Het jaarresultaat is het aantal gediplomeerden in een schooljaarperiode, zowel de instellingsverlaters binnen een instelling als de gediplomeerde doorstromers binnen de instelling, als percentage van hetzelfde aantal gediplomeerden plus de ongediplomeerde instellingsverlaters in dezelfde periode. Het diploma-resultaat is het aantal gediplomeerde instellingsverlaters in een schooljaar als percentage van alle instellingsverlaters in hetzelfde jaar. De door de Onderwijsinspectie voor dit jaar gehanteerde normen zijn nog niet bekend. Om deze reden hebben we gebruik gemaakt van de normen van vorig jaar: Niveau 1 en 2 54% Niveau 3 en 4 70% De vorig jaar gehanteerde definitie wijkt enigszins af van de huidige definitie. •
Opbrengstoordeel Educatie kalenderjaar 2008
1. Educatieve redzaamheid (niveau 4, niet certificaatgericht) 2. Sociale redzaamheid (niveau 1-4) 3. Professionele redzaamheid ongekwalificeerd (niveau 1-4) 4. Professionele redzaamheid gekwalificeerd (niveau 1-4) 5. Deelnemers VAVO (VWO/HAVO/MAVO/VMBO-t) 6. Alfabetisering voor allochtonen Totaal
Verblijft nog in traject 0
Traject is succesvol afgerond 5
Traject is voortijdig verlaten 0
Totaal
Diploma resultaat
5
100%
454
533
81
1.068
87%
3
45
7
55
87%
0
0
0
0
0
196
152
58
406
72%
240 893
139 874
33 179
412 1.946
81%
Met ‘traject succesvol afgerond’ wordt bedoeld dat het traject is afgesloten conform de doelen zoals vastgelegd in de onderwijsovereenkomst. Inburgeringtrajecten zijn niet opgenomen in dit overzicht.
Pagina 32
St. ROC West-Brabant te Breda
•
Inspectieonderzoeken
Onderstaand een overzicht van alle onderzoeken die in 2008 bij het ROC West-Brabant zijn uitgevoerd door de Onderwijsinspectie. Onderwerp Examinering
Periode 2007-2008
Onderzoeksobject MBO
Kwaliteitsoordeel Negatief voor 7 van de 11 onderzochte opleidingen Positief
Onderwijsverslag en onderwijstijd Rekenvaardigheid Rekenvaardigheid Onderwijsverslag
2008
Michael College
2008 2008 2008
Onbekend 1) Onbekend 1) Positief
Rekenvaardigheid Jaarlijks onderzoek
2008 2007
Stedelijk Gymnasium Prisma Graaf Engelbrecht Prinsentuin College VMBO Breda Prinsentuin College Andel MBO en VMBO
Kwaliteit EVC procedures Kwaliteitsonderzoek P3 Bedrijfsgroepen
2008
MBO
Onvoldoende
2008
MBO, BBL opleidingen
Positief
Onbekend 1) Kwaliteitsonderzoek bij Bedrijfsgroepen van Zoomvliet College 2) Andere instituten positief oordeel
1) Deze onderzoeken zijn door de Inspectie uitgevoerd om een landelijk beeld te krijgen van de stand van zaken. Er volgt geen beoordeling van een individuele school. 2) inz. kwaliteitsonderzoek bedrijfsgroepen Zoomvliet College: het bedoelde onderzoek is inmiddels afgerond met een (zeer) positief eindoordeel. De algehele score is derhalve positief.
3.3 Examens
•
Samenvatting uit ‘’Inspectierapport Onderzoek Kwaliteit Examinering 2007-2008’’
Het onderzoek naar de kwaliteit van de examens bij ROC West Brabant vond plaats op 1, 4 en 8 april 2008. De examinering van de volgende opleidingen is van onvoldoende kwaliteit. Prinsentuin College, Frankenthalerstraat 13, Breda • Dierenartsassistent paraveterinair, BOL (11014). Het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroomeisen en de examineringsprocessen zijn niet geborgd. • Milieufunctionaris, BOL (11058). Het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroomeisen en de examineringsprocessen zijn niet geborgd. Florijn College, Wilhelminasingel 33, Breda • Ondernemer/manager detailhandel, BOL (10850). Het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroom– en de toetstechnische eisen. Vitalis College, Terheijdenseweg 414, Breda • Schoonheidsspecialist, BOL (10506). Er is geen beeld van de tevredenheid van de deelnemers en het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroom– en de toetstechnische eisen. Radius College, Terheijdenseweg 350, Breda • Technisch specialist personenauto’s, BBL (90810). Het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroomeisen. Pagina 33
St. ROC West-Brabant te Breda
• •
Technisch middenkader WEI (commerciële techniek), BOL (91141). Het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroom– en de toetstechnische eisen. Bou01 Allround betonstaalmedewerker (bouwplaats), BBL (91981). Het exameninstrumentarium voldoet niet aan de uitstroom– en de toetstechnische eisen.
Van deze constateringen van onvoldoende kwaliteit wordt melding gemaakt aan de minister van OCW. Volgend jaar zal een onderzoek plaatsvinden naar de kwaliteitsverbetering van de examinering bij deze opleidingen. Over de uitvoering zullen te zijner tijd nadere afspraken gemaakt worden. Van de onderzochte opleidingen is van voldoende kwaliteit: Markiezaat College, Nobellaan 50, Bergen op Zoom • Machinaal houtbewerker meubelindustrie, BBL (10934) • All-round operator, BOL (90012) Zoomvliet College, Knipplein 11, Roosendaal • Eerste verkoper, BBL (10851) Radius College, Terheijdenseweg 350, Breda • Distributiemonteur gas (DMG0, BBL (10544) Bij deze opleidingen vindt geen vervolgonderzoek plaats. De opleidingen kunnen overigens op grond van de aselecte steekproeftrekking opnieuw onderzocht worden.
3.4 Jaarlijks bezoek Inspectie •
Gespreksverslag ROC West-Brabant
Uitkomsten gesprek bevoegd gezag _____________________________________________________________________ Datum verslag: Naam bevoegd gezag: Datum gesprekken: Rapportnummer: Brin:
7 juli 2008 Raad van Bestuur ROC West-Brabant 16, 19 en 20 juni 2008 107663 25LX
Aanwezig namens het bevoegd gezag: De heer R. Franken (voorzitter) en de heer B. Bos Aanwezig vanuit de Inspectie van het Onderwijs: mw. H.M.A. Oude Elferink, (contactinspecteur) en de heer L.F. Lichtenberg
1 Aanleiding gesprek Primaire aanleiding is de eerste detectie die de inspectie uitvoert naar aanleiding van de opbrengsten en overige gegevens van de school. De detectie vindt plaats op het niveau van de organieke eenheden (Colleges mbo en vo-scholen)
2 Doel van het gesprek Doel van het gesprek was informatie te vergaren die mede leidt tot het opstellen van het toezichtarrangement voor de Colleges mbo en voor elk van de leerwegen van de vo-scholen.
Pagina 34
St. ROC West-Brabant te Breda
In het gesprek zijn mogelijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit aan de orde geweest. Voorafgaand aan het bestuursgesprek zijn gesprekken gevoerd met zes College-directeuren om de uitkomsten van de risicoanalyse te bespreken en nadere informatie te verkrijgen. Ook is een gesprek gevoerd met de directeur van het Prisma College voor vo. Algemene afspraken Er staan geen algemene afspraken open. MBO Cingel College De opleidingen van Cingel College zijn nu, met uitzondering van de opleidingen Brood & Banket allemaal gesitueerd op een uni-locatie. Dit komt de organisatie van de opleidingen ten goede volgens het management. Het beeld dat de opbrengstgegevens oplevert, is complex. Bij veel opleidingen in de branches toerisme en horeca vindt de diplomering sinds kort op een laat moment plaats. Het was de wens van het beroepsveld om in de zomerperiode de beroepspraktijkvorming te situeren. Daardoor krijgen veel deelnemers pas in het najaar hun diploma. De opleidingen van niveau 2 liggen onder de inspectienorm; de opleidingen van niveau 3 liggen er ruim boven. Volgens het management kunnen de opbrengsten van deze twee niveaus niet los van elkaar geïnterpreteerd worden, aangezien het College onlangs gestart is met de uitvoering van het beleid om doorstroom van niveau 2 naar niveau 3 te stimuleren. Het management heeft besloten om te stoppen met de uitvoering van de opleiding Medewerker Reizen vanwege het geringe beroepsperspectief. De laatste uitstroom van deze opleiding was in schooljaar 2006-2007. Ook de opbrengsten van niveau 4 (onder de inspectienorm) zijn vertekend doordat een groot deel van de deelnemers ingeschreven staat voor de opleiding Facilitaire Dienstverlening en deze opleiding nog in opbouw is. De opbrengst van de opleidingen op niveau 1 is ruim boven de norm. Het management heeft een gedegen analyse van de uitval en oorzaken van uitval opgesteld. Verbetermaatregelen die reeds in gang zijn gezet, zijn gericht op versterking van het mentoraat, intensieve begeleiding van zorgdeelnemers en realistischere voorlichting op beroep en studie. Florijn College Bij de niveau 2 en 3 opleidingen van Florijn College is een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uitgevoerd als gevolg van de onvoldoende opbrengsten in 2005-2006. De resultaten van het onderzoek hebben geleid tot het volgende oordeel: de opbrengsten en het onderwijsproces zijn beide van voldoende kwaliteit. Het eindoordeel is voldoende. Van dit onderzoek is een afzonderlijk rapport beschikbaar. De opbrengsten 2006-2007 van niveau 1 zijn 67 procent en van niveau 4 76 procent. Beide percentages liggen boven het landelijk gemiddelde. Kellebeek College Kellebeek College is opgebouwd uit twee units, te weten Dienstverlening (mbo-opleidingen in de sectoren zorg, welzijn en uiterlijke verzorging) en Educatie (inclusief mbo-opleiding AKA). Op niveau 1 (opleiding AKA) is het rendement met 75 procent boven de inspectienorm; er is in de berekening rekening gehouden met uitstroom naar werk. Op niveau 2 zijn de opbrengsten onder de norm en vertonen een daling ten opzichte van het schooljaar ervoor. De directie geeft hiervoor verschillende verklaringen. Ten eerste is het instroomniveau gedaald en ten tweede is het intake- en plaatsingsbeleid zodanig dat deelnemers die voorheen in een niveau 1 opleiding geplaatst zouden zijn, nu in een opleiding op niveau 2 geplaatst worden. De directie heeft nog geen maatregelen getroffen om de negatieve gevolgen hiervan (ongediplomeerde uitstroom) tegen te gaan. De opbrengsten op niveau 3 en 4 zijn enigszins onder de norm. Het management van het College wijst daarvoor twee oorzaken aan. Ten eerste wordt in de intake onvoldoende uitgekristalliseerd of een beoogde deelnemer een juist beeld heeft van het beroep. Ten tweede is bij niveau 3 vorig jaar gestart met competentiegericht onderwijs, hetgeen voor meer voortijdige uitval heeft gezorgd dan voorheen. In de opleidingen niveau 4 is er veel uitval geweest in de beroepsbegeleidende leerweg. Het management heeft geen uitstroomgegevens ter beschikking waarmee geanalyseerd kan Pagina 35
St. ROC West-Brabant te Breda
worden waarom deelnemers zonder diploma vertrekken. Met ingang van schooljaar 2008-2009 zullen de oorzaken van ongediplomeerde uitstroom beter in beeld gebracht worden. Het rendement van de opleidingen educatie is boven de inspectienorm. De unit heeft recentelijk het definitieve keurmerk toegekend gekregen en heeft afspraken met gemeenten gemaakt over onder andere het gewenste percentage geslaagden in de vavo-opleidingen Markiezaat College De opbrengsten van Markiezaat College zijn voldoende. Bij niveau 1 opleidingen is een rendement behaald van 57 procent. Het rendement van niveau 2 bedraagt 57 procent. Voor de opleidingen op niveau 3 en 4 is het rendement 76 respectievelijk 80 procent. Deze resultaten leiden tot een basisarrangement. Prinsentuin College De opbrengsten van Prinsentuin College zijn voldoende. Op niveau 1 is een rendement van 86 procent en op niveau 2 van 55 procent behaald. Het rendement van niveau 3 en 4 is 79 respectievelijk 73 procent. Deze resultaten leiden tot een basisarrangement. Radius College De opbrengsten van Radius College zijn voldoende. Op niveau 1 is een rendement van 51 en op niveau 2 van 55 procent behaald. Het rendement van niveau 3 en 4 is 78 respectievelijk 74 procent. De directeur heeft tijdens het gesprek een met cijfers onderbouwde argumentatie aangeleverd voor de berekening van het rendement niveau 1. De inspectie heeft deze overgenomen waarna het rendement is gecorrigeerd en nu aan de norm voldoet. Deze gecorrigeerde resultaten leiden tot een basisarrangement. Vitalis College Bij Vitalis College worden opleidingen uitgevoerd in de branches sport, beveiliging, welzijn, zorg, mode en uiterlijke verzorging. Op de niveaus 1, 2 en 4 zijn de opbrengsten (ruim) boven de inspectienorm. Op niveau 3 zijn de opbrengsten (61 procent) echter ruim onder de inspectienorm (70 procent). Het management heeft diverse acties in gang gezet (intensivering studiebegeleiding, beroepsvoorlichting, intensivering assessment) maar een analyse van de uitstroomgegevens is nog niet gemaakt. De werkgroep ‘aanval op de uitval’ heeft daartoe van het management een opdracht gekregen. Er is een convenant getekend en men heeft afspraken met de gemeenten gemaakt over het terugbrengen van ongediplomeerde uitval. Het convenant loopt tot en met 2012. De inspectie heeft afspraken gemaakt over het aanleveren van een trendanalyse en cijfermatige onderbouwing. Zoomvliet College Het Zoomvliet College heeft naar aanleiding van het jaarlijks bezoek in 2007 een uitgebreide analyse gemaakt van de opbrengsten. Uit deze analyse blijkt dat met name de opleidingen bij de bedrijfsgroepen een zeer grote voortijdige uitstroom hebben. Uit een analyse op opleidingsniveau blijkt verder dat de opbrengsten ook beïnvloed worden door met name een aantal opleidingen op niveau 4 die nog in opbouw zijn waardoor er wel al uitstroom is maar nog geen gediplomeerde uitstroom. Na correctie voor deze beide verklaringen zijn de opbrengsten op niveau 1 met 79 procent gediplomeerde uitstroom en op niveau 3 met 73 procent boven het landelijk gemiddelde. De opbrengsten op niveau 2 zijn met 51 procent iets onder het landelijk gemiddelde. Op niveau 4 liggen de opbrengsten met 70 procent op het landelijk gemiddelde. Op basis van de analyse zijn verbeteracties vastgesteld en inmiddels in gang gezet. Bij de inspectie bestaat op basis van de risicoanalyse, de analyse van de opbrengsten van het Zoomvliet College zelf en het nadere gesprek een vermoeden van mogelijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit van de bedrijfsopleidingen. Het toezichtarrangement is een aangepast arrangement: de inspectie zal in september 2008 een kwaliteitsonderzoek uitvoeren.
Pagina 36
St. ROC West-Brabant te Breda
VO Het voortgezet onderwijs vmbo ressorterend onder het bevoegd gezag van ROC West- Brabant zal vanaf 1 augustus 2008 als één entiteit functioneren en worden aangestuurd door één directeur. Dit betekent dat de directeuren van de Colleges Florijn, Markiezaat en Prinsentuin niet langer verantwoordelijk zijn voor hun afdeling voortgezet onderwijs. Tot deze entiteit gaan ook behoren de Prisma-scholen Prisma van Cooth en Prisma de Rotonde. Daarnaast zoekt ook een tweetal andere vo- scholen aansluiting bij het bevoegd gezag ROC West-Brabant. De verwachting is dat door deze organisatorische wijziging intern een duidelijke positionering van het voortgezet onderwijs zal ontstaan. Ook naar de externe omgeving zal de eenduidige aansturing en dito communicatie meer helderheid voor alle betrokkenen tot gevolg hebben. De risicoanalyse die de inspectie heeft uitgevoerd op de opbrengsten van in totaal 54 leerwegen van 12 scholen cq vestigingen, geeft over het algemeen een positief beeld van de kwaliteit van het onderwijs in deze scholen. Aan het merendeel van de scholen kent de inspectie dan ook een basisarrangement toe. Bij een aantal leerwegen heeft de inspectie echter risico’s voor de kwaliteit van het onderwijs en tekortkomingen vastgesteld. Bij zeven scholen betreft dit de leerweg (g)t; Prisma van Cooth (zwak); Prisma Graaf Engelbrecht; Prinsentuin College Breda; Prinsentuin College Halsteren (zwak); Florijn College Molenspie en Florijn College Oosterhout. Daarnaast zijn op vier scholen risico’s vastgesteld voor de onderwijskwaliteit in de onderbouw. Dit betreft; Markiezaat Pomonalaan Bergen op Zoom, Prisma de Rotonde Breda, Westerpoort College Tholen en Florijn College Meulenspie. Deze constateringen leiden tot afspraken met het bevoegd gezag. De organisatiestructuur van het Prisma College gaat per augustus 2008 veranderen. De centrale directie die tot dan in functie is, wordt opgeheven. Op de locatie Van Cooth is de afgelopen jaren, vanwege de teruglopende leerlingaantallen, hard gewerkt aan de opleidingsprofielen. Waren er tot voor kort een groot aantal smalle opleidingsprofielen, inmiddels zijn die vervangen door brede opleidingen. De omschakeling die docenten daarvoor moesten maken, is volgens de centrale directie groot. De opbrengstenkaarten van de afgelopen drie jaren laten zien dat de gemiddelde examencijfers van leerlingen uit de kb-leerweg en de g/t leerweg laag zijn en dat er grote verschillen bestaan tussen de gemiddelde cijfers CE en SE. De centrale directie geeft aan dat veel verbeterd moet worden aan het toetsbeleid. Docenten hebben moeite om examens op te stellen vanwege de nieuwe opleidingsrichtingen. Het opstellen van toetsen gebeurt nu nog niet gevalideerd. De intake van de leerlingen die via zij-instroom binnenkomen is verbeterd. De leerweg g/t kent een relatief groot percentage tussentijdse uitstroom. Dit is een gevolg van bewust beleid van de locatie om leerlingen te adviseren in te schrijven op een andere school, omdat het aantal leerlingen dat voor deze leerweg kiest, klein is. Bij vo-school Nobellaan onderdeel van Markiezaat College te Bergen op Zoom is op basis van afspraken gemaakt in 2007, een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. De inspectie heeft de kwaliteit van het onderwijs als zwak beoordeeld. Van dit onderzoek is een afzonderlijk rapport beschikbaar.
Afspraken De aanwezige tekortkomingen leiden tot de volgende vervolgafspraken: De inspectie zal in november 2008 een kwaliteitsonderzoek uitvoeren bij Bedrijfsgroepen van Zoomvliet College. Kellebeek College zal op 15 november een plan aanleveren waarin maatregelen zijn opgenomen voor de verbetering van het rendement van de niveau 2 - opleidingen.
Pagina 37
St. ROC West-Brabant te Breda
De inspectie zal de opbrengsten van Markiezaat College Nobellaan Bergen op Zoom in 2009 zoals gebruikelijk beoordelen. Op basis hiervan zal de een beslissing worden genomen over het uitvoeren van een onderzoek naar kwaliteitsverbetering in 2010. Vitalis College zal op 15 november 2008 aan de inspectie een rendementsanalyse van alle niveau 3- opleidingen en een trendanalyse beschikbaar stellen. Prisma College van Cooth zal op 15 november 2008 aan de inspectie beschikbaar stellen: een analyse van de examencijfers; het ontwerp van een toetsbeleid; een overzicht van genomen verbetermaatregelen. De Raad van Bestuur presenteert op 15 november 2008 een analyse van de oorzaken en een actieplan dat maatregelen bevat voor het opheffen van de door de inspectie vastgestelde risico’s voor de leerwegen (G))T bij Prisma van Cooth, Prisma Graaf Engelbrecht, Prinsentuin College Breda, Prinsentuin College Halsteren, Florijn College Molenspie en Florijn College Oosterhout. De Raad van Bestuur presenteert op 15 november 2008 een analyse van de oorzaken en een actieplan dat maatregelen bevat voor het opheffen van de door de inspectie vastgestelde risico’s in de onderbouw bij Markiezaat Pomonalaan Bergen op Zoom, Prisma de Rotonde Breda, Markiezaat Westerpoort College Tholen en Florijn College Molenspie.
3.5 EVC •
Samenvatting uit het ‘’Inspectierapport EVC-procedures – 2008’’
Het onderzoek naar de kwaliteit van de evc-procedures bij ROC West Brabant/P3transfer vond plaats op 19 en 20 november 2008. Volledig afgeronde procedures: De volgende volledig afgeronde evc-procedures zijn van onvoldoende kwaliteit: • Verpleegkundige (10426) • Verzorgende (10427) • Helpende (10428) • Sociaal Pedagogisch Werker 3 (SPW 3) (10742) • Zorghulp (10795) • Mechanisch operator B (10420) • Proces operator B (10421) • Mechanisch operator A (10423) • Proces operator A (10424) • Allround operator (Operator B) (90012) • Middenkaderfunctionaris milieu en ruimte (Milieufunctionaris) (97372) • Logistiek teamleider (Logistiek teamleider VTL) (90202) • Logistiek medewerker (90250) • Logistiek medewerker (Logistiek medewerker VTL) (90255) • Planner wegtransport (91890) Deze procedures zijn onvoldoende omdat er niet schriftelijk aantoonbaar is gemaakt dat er overeenstemming is met elk individu over het gebruik van de resultaten van evc. Het lijkt bij Zorg en welzijn vooral om vrijstellingen tijdens de opleiding te gaan. Er zijn bij deze sector geen evc-rapportages als uitkomst van de evc procedures. Ook lopen hier de uitvoering van evc en de opleiding met verzilvering vaak door elkaar. Bij Sociaal pedagogisch werker ontbreekt de relatie met de standaard.
Pagina 38
St. ROC West-Brabant te Breda
Alle onderzochte evc-rapportages schieten tekort in de onderbouwing van de erkende deelkwalificaties, kerntaken of werkprocessen, waardoor de rapporten niet overdraagbaar zijn. De geconstateerde verschillen in rapportages per sector komen terug in dit rapport. Deze evc-procedures zullen in 2009 opnieuw worden onderzocht. Naast bovengenoemde evc-procedures biedt de instelling meer procedures aan. Omdat de overige evc-procedures nog niet volledig waren afgerond of nog niet waren opgestart, was het niet mogelijk een goed onderbouwd oordeel te geven over deze procedures. Ook zouden voor afronding of activering van de evc-procedures naar aanleiding van dit onderzoek mogelijk nog verbeteringen kunnen worden doorgevoerd, waaraan dit oordeel dan geen recht zou doen. De onvoldoende oordelen in dit rapport strekken zich derhalve niet uit tot de nog niet afgeronde of niet opgestarte evc-procedures.
3.6 Overzicht benchmark MBO-Raad 2008 In opdracht van de MBO Raad is, met ondersteuning van het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt en PricewaterhouseCoopers, de derde Benchmark middelbaar beroepsonderwijs uitgevoerd. Door middel van dit onderzoek is het mogelijk om een vergelijking te maken tussen resultaten van ROC West-Brabant en die van andere Nederlandse ROC’s. Een aantal conclusies uit dit rapport toegelicht: Een van de meetlatten is het instellingssucces. Dat wil in dit geval zeggen: het aantal MBOverlaters van een instelling dat een diploma heeft behaald in een jaar in verhouding tot het totaal aantal instellingsverlaters van dat jaar. ROC West-Brabant zit daarbij een aantal procent boven het landelijk gemiddelde, gemeten bij 66 instellingen. Een mooie score dus.
Pagina 39
St. ROC West-Brabant te Breda
Andere meetlatten vormen onder meer de financiële prestaties van de instellingen. De tabel die daarbij hoort, laat zien dat het ROC West-Brabant hier uitstekende cijfers heeft in vergelijking met de overige ROC’s.
Het Prinsentuin College verdient met nadruk een pluim. Zij eindigen landelijk gezien voor wat betreft opleidingssucces maar liefst op de tweede plaats!
In bovenstaande grafiek is te zien dat voor de groensector het gemiddelde van de vier opleidingsniveaus van ROC West-Brabant uitkomt op 74,1%. Als dat vergeleken wordt met het landelijk beeld, blijkt dat er slechts één Agrarisch Opleidings Centrum hoger scoort. Dat wil zeggen: maar één AOC heeft meer gediplomeerden die de opleidingssector in een jaar verlaten op het totale aantal dat de opleidingssector in dat jaar verlaat ten opzichte van het ROC West-Brabant. Ten slotte laat onderstaande tabel zien dat het streven naar kleinschaligheid geen loze belofte is: ROC West-Brabant heeft per onderwijzend personeelslid de minste deelnemers van alle ROC’s.
Pagina 40
St. ROC West-Brabant te Breda
Ondanks deze prachtige conclusies is het ROC West-Brabant nog niet tevreden. De lat kan nog verder omhoog.
Pagina 41
St. ROC West-Brabant te Breda
4.
PERSONEEL EN ORGANISATIE
4.1 Integraal Personeelsbeleid In 2008 is de beleidsnotitie “Integraal Personeelsbeleid” (IPB) vastgesteld en in uitvoering genomen. Gelet op het belang van deze notitie is deze integraal opgenomen in de bijlagen. Hieronder een samenvatting op hoofdlijnen. Het strategisch beleidsplan ‘’Onderwijs met Passie’’ (OMP) is de basis voor de P&O strategie die in voorliggende notitie is beschreven onder de naam ‘’Notitie Integraal Personeelsbeleid’’. Daarmee vormt deze notitie de leidraad voor de ontwikkeling van integraal personeelsbeleid (IPB) binnen ROC West-Brabant in de komende 5 jaar. In deze notitie staan de medewerkers, hart en ziel van onze organisatie, centraal. Het uitgangspunt is geloof in de verantwoordelijkheid van en voor onze medewerkers. 1
De koers van ROC West-Brabant is vervat in twee kernwaarden . Uit deze kernwaarden en de paragraaf “Het jaar 2010 ons beeld” zijn 3 pijlers voor IPB gedestilleerd • Transparantie • Performancemanagement • Employability Bovenstaande pijlers worden in de eerste drie hoofdstukken van deze notitie nader uitgewerkt, waarbij telkens de link met “Onderwijs met Passie” is geëxpliciteerd. In hoofdstuk 4 worden randvoorwaarden aangegeven die noodzakelijk zijn voor de realisatie van de strategie. De notitie wordt afgesloten met hoofdstuk 5: “De rol van de P&O discipline binnen ROC West-Brabant.”
Probleemoplossend vermogen (niveau)
Inleiding Hoofdstuk 1 t/m 3 Pijlers Integraal Personeelsbeleid 1. Transparantie 2. Performancemanagement 3. Employability De P&O-matrix als basis Sturen, meten van prestaties en Duurzame inzetbaarheid ontwikkeling van organisatie en binnen ROC West-Brabant medewerker • Resultaatverantwoordelijke • Personeelsplanning • P&O Matrix Meerjarenplanning teams Functiebouwwerk • Competentiemanagement • Werving, selectie en • Professionaliseringsbeleid Introductie ROC Academie • Loopbaanbeleid Mobiliteit Levensfase bewust personeelsbeleid Functiedomein Hoofdstuk 4 Randvoorwaarden Een prettige leer- en werkomgeving; Arbobeleid & Goed voor elkaar Meten is weten; INK model en PI’s Hoofdstuk 5 Rol P&O discipline De P&O discipline binnen ROC West-Brabant;
1
De kernwaarden van ROC West-Brabant alsmede de paragraaf “Het jaar 2010 ons beeld” uit “Onderwijs met Passie” worden in deze notitie als bekend verondersteld. Pagina 42
St. ROC West-Brabant te Breda
•
Diverse uitwerkingen
-
Een van de uitwerkingen van dit beleid betreft het inrichten van een integraal functiebouwwerk dat samenhangend van structuur is. Het model is eind 2008 gepresenteerd. Vaststelling is voorzien voor medio 2009. Een andere uitwerking betreft een verdere doorontwikkeling van het ARBO-beleid. Een vastgesteld en breed gedragen beleidsplan is daarbij richtinggevend. Door middel van een Europese aanbesteding is een keuze gemaakt voor een nieuwe ARBO-dienst. Ook is een begin gemaakt met een hernieuwde visie op het binden en boeien van medewerkers. Een integrale uitwerking van werving tot en met begeleiding en coaching is daartoe geïntroduceerd. Ook dit beleidsonderdeel behoeft veel aandacht. Immers, in de komende jaren zullen als gevolg van de “scheve” leeftijdsopbouw enkele honderden medewerkers de organisatie verlaten. Daarnaast is veel aandacht besteed aan de interne mobiliteit van medewerkers, curatief voor vastgelopen medewerkers maar meer nog preventief waar het gaat om het vinden en aangaan van nieuwe uitdagingen. Dit beleid is zeer succesvol. Een belangrijk aandachtspunt is uiteraard de ontwikkeling van het ziekteverzuim binnen de organisatie. Onderstaand is het beeld weer gegeven over een periode van 1,5 jaar.
-
-
-
-
4.2 Sociaal Jaarverslag Het sociaal jaarverslag is integraal opgenomen in de bijlagen. Onderstaand aandacht voor twee elementen en wel de te verwachten uitstroom uit dienstverband als gevolg van de leeftijdsopbouw van het bestand van medewerkers alsmede het verslag van beroep- en bezwarencommissie. •
In- en uitstroom
De in- en uitstroom zag er in 2008 als volgt uit: Uitstroom/instroom in aantallen personeelsleden Uitstroom Instroom
178 215 Pagina 43
St. ROC West-Brabant te Breda
•
Cumulatieve uitstroom van het vast personeel per schooljaar
De cumulatieve uitstroom ziet er tot 2012 als volgt uit:
Cumulatieve uitstroom van het vast personeel per schooljaar (in Fte's) * tot 1-9-2010
tot 1-9-2011
tot 1-9-2012
tot 1-9-2013
Direct Indirect Totaal Direct Indirect Totaal Direct Indirect Totaal Direct Indirect Totaal Bestuurscentrum Cingel College Florijn College Kellebeek College Markiezaat College Prinsentuin College Radius College Vitalis College Zoomvliet College Totaal
0,00 1,24 2,85 5,11 8,00 5,16 7,50 4,32
3,90 0,00 0,00 5,33 0,00 5,90 4,40 0,00
3,90 1,24 2,85 10,44 8,00 11,06 11,90 4,32
1,00 2,78 5,56 13,92 11,66 11,85 14,50 12,74
0,00
1,80
1,80
1,57
34,19
21,32
55,51
75,57
1-9-2009 tot 1-9-2010 In dienst Uitstroom % Direct Indirect Totaal
1.124,51 413,87 1.538,38
*
•
34,19 21,32 55,51
3,04% 5,15% 3,61%
4,50 1,00 0,00 10,80 0,00 8,14 6,53 1,53
5,50 3,78 5,56 24,72 11,66 19,99 21,03 14,26
2,04 2,78 7,56 21,60 16,56 26,38 27,71 16,83
1,80
3,37
7,95
34,29 109,86 129,40
tot 1-9-2011 Uitstroom % 75,57 34,29 109,86
6,72% 8,28% 7,14%
6,55 1,50 0,91 10,80 2,00 11,14 8,03 4,37
8,59 4,28 8,46 32,40 18,56 37,52 35,73 21,20
3,69 4,78 10,40 27,12 17,81 40,77 30,29 19,33
3,60
11,55
8,35
3,60
11,95
48,89 178,28 162,53
60,13
222,66
tot 1-9-2012 Uitstroom % 129,40 48,89 178,28
11,51% 11,81% 11,59%
10,27 1,50 3,36 11,92 2,00 14,59 8,53 4,37
tot 1-9-2013 Uitstroom % 162,53 60,13 222,66
Aanname: personeel geboren voor 1-1-1950 met fpu op 62,25 jarige leeftijd, overig personeel op 63,25 jarige leeftijd.
Interne Beroep- en bezwarencommissie
Het ROC West-Brabant kent de navolgende interne commissies: Interne Geschillencommissie Personeelsbeleid (ex art. B-8 CAO-BVE: geschillen over toepassing CAO en andere regelgeving; ex art. D-15 toelichting CAO-BVE geschillen over functiewaardering; ex art.F-6 lid 5 geschillen over opgedragen taken en ex art. F-14 lid 4 CAO-BVE geschillen over werktijden). In het kalenderjaar 2008 werden geen geschillen aan deze commissies voorgelegd. Klachtencommissie Ongewenste Omgangsvormen (ex art. E-26 en E-27 CAO-BVE) In het kalenderjaar 2008 werd één geschil aan deze commissies voorgelegd. Het betrof een klacht over ongewenste omgangsvormen in de vorm van een uitval van boze bewoordingen die door klaagster als intimiderend werden ervaren. Aangeklaagde heeft d.m.v. een brief gericht aan de Commissie zijn excuses aangeboden. De Commissie achtte klaagster ontvankelijk in haar klacht en de klacht gegrond. De Commissie beveelt aan dat het aanbieden van excuses aan klaagster rechtstreeks plaatsvindt en niet via de correspondentie aan de Commissie.
Pagina 44
13,95 6,28 13,76 39,04 19,81 55,36 38,81 23,70
14,45% 14,53% 14,47%
St. ROC West-Brabant te Breda
Tenslotte deed de Commissie de navolgende aanbeveling: “Het ROC West-Brabant valt niet onder de Kwaliteitswet Onderwijs. Er staat de organisatie dan ook niets in de weg om in de klachtenregeling op te nemen dat een klager die een klacht aan de Commissie wil voorleggen, voordien met zijn klacht de interne klachtenprocedure dient te hebben gevolgd.” Deze aanbeveling van de externe klachtencommissie is reeds in de interne klachtenprocedure opgenomen.
4.3 Jaarverslag Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) •
Citaat uit Jaarverslag CMR
Medezeggenschap bestaat bij de bereidheid meningen te herzien. In 2008 zijn op een aantal beleidsterreinen vorderingen gemaakt. De CMR heeft wettelijk gezien een belangrijke taak. In het medezeggenschapsreglement dat is overeengekomen met de Raad van Bestuur worden zijn bevoegdheden nog verfijnd. De samenwerking met de Raad van Bestuur is goed, maar de CMR moet alert blijven om vroegtijdig en actief betrokken te worden in de besluitvorming. De directeuren krijgen meer vrijheid op een aantal beleidsterreinen binnen centrale kaders. Het is aan de deelraden om samen met de directeuren binnen deze kaders het beleid op de verschillende instituten vorm te geven. Uit de praktijk blijkt dat deze kaders niet altijd even eenduidig worden toegepast. In 2009 zullen een aantal teams waarschijnlijk voor het eerst te maken krijgen met een eigen verantwoordelijkheid. De directie legt “taken en middelen” voor aan het team en het team moet onderling uitmaken hoe men deze wil inzetten en werkzaamheden wil verdelen. Dit binnen de kaders die vastgelegd moeten worden in een nieuw taakbeleid na instemming van de PMR. Indien de meerderheid van het team instemt kan men aan de slag, indien er geen meerderheid is blijft de leidinggevende verantwoordelijk voor de verdeling van taken volgens een geregeld taakbeleid. Dit vraagt wederzijds vertrouwen van teamleden onderling en van de managers in hun teams.
Pagina 45
St. ROC West-Brabant te Breda
5.
NOTITIE HELDERHEID
5.1 Uitbesteding Het uitbesteden van bekostigd onderwijs aan een andere al dan niet bekostigde instelling of organisatie tegen betaling voor de geleverde prestaties (niet zijnde contractonderwijs): Aan de volgende instellingen/ organisaties is in 2008 door ROC West-Brabant bekostigd onderwijs uitbesteed:
x € 1.000 Vacansoleil Result Accelerate-IT , van Lente en de Vos Detache Total Training management P3 Transfer (vnl. van Lente en de Vos) Mgr. Frencken College Van Lente & de Vos BP Postkantoren H&M Mexx McDonalds Akkermans Wijnhuis Soons Narrow Casting Quenne St. Katholiek Onderwijs Sportservice Kasteele Overige
37 5 45 64 1.236 8 38 101 23 64 43 30 15 15 138 6 11 16 34 1.929
5.2 Investeren van publieke middelen in private activiteiten Dit is binnen ROC West-Brabant niet van toepassing. De contractactiviteiten zijn ondergebracht in P3 Transfer B.V. Voor zover er investeringen zijn gepleegd, is dit gebeurd vanuit de eigen middelen van P3 Transfer B.V.
5.3 Een eigen fonds voor les- en cursusgeld Dit is binnen ROC West-Brabant niet van toepassing.
5.4 Een overzicht van de deelnemers die relatief snel na 1 oktober de instelling verlaten In de periode van 1 oktober 2008 t/m 31 december 2008 zijn 890 leerlingen uitgeschreven met de volgende redenen:
Pagina 46
St. ROC West-Brabant te Breda
Met diploma beëindigd Overige ongediplomeerde uitstroom Totaal
283 607 890
NB: Het aantal deelnemers dat in dezelfde periode (van 1 oktober 2008 t/m 31 december 2008) aan een opleiding begonnen is bedraagt: 755
5.5 Inzicht in de geïntegreerde trajecten educatie-beroepsonderwijs Er zijn geen geïntegreerde trajecten educatie-beroepsonderwijs waarbij deelnemers waarvoor educatiegelden (Rijksbijdrage WEB of WIN; uit productovereenkomsten met gemeenten) ontvangen worden ook een formele inschrijving in het beroepsonderwijs hebben, waar andermaal bekostiging voor wordt ontvangen.
5.6 Een overzicht van de deelnemers die tijdens het schooljaar van opleiding/leerweg/ intensiteit veranderd zijn binnen de instelling In de periode van 1 oktober 2008 t/m 31 december 2008 is sprake van de volgende aantallen: 155 14 51
van opleiding veranderd van leerweg veranderd van intensiteit veranderd
5.7 Maatwerk aangeboden aan bedrijven of organisaties (voor wat betreft trajecten waarvoor zowel door de overheid als van een andere partij een bijdrage wordt ontvangen) Door het ROC West-Brabant worden maatwerktrajecten verzorgd voor de volgende bedrijven en organisaties:
A&R Carton BV Action Ad productions Adecco Afval Zuid nederland AH Ardagh Glass Arkema Vlissingen BV Astra Faam ATM BV Aval Aviko AVR Rijnmond Bakkersland Banner Pharmacaps Basell Benelux Biggelaar tabak Bolscher Bostik Nederland BV
Hero nederland Hibin Homecare Huispitaal HVL Ineos Nova netherlands BV Interflon BV Interpak BV IVT Jongbloed Kappa trimbach BV Kerry KLU KnMunt Kolibri Koninklijke Nedalco BV Koninklijke Nederlandse Munt Kuehne + Nagel NV Lamb Weston Meijer Pagina 47
Scheuten Schut Flexible Packaging BV Shell Sita Sita ReEnergy Sivomatic BV Smurfit Kappa Vandra Start People Stoel van Klaveren Stork Veco Ssuiker unie Suiker Unie Specialiteiten Supertape B.V. SVZ International BV Synbra Technology Tante Louise Technicom Tence Uitzendbureau BoZ Tetra Pak Moerdijk
St. ROC West-Brabant te Breda
BP Broese en Peerenboom Brumact Budelpack Budelpack Co-packers Caldic Chemie Productie Campina Foodservice Careyn Thuiszorg Cargill BV Cerestar Chevron / Texaco Coatex Netherlands BV Combisales Concent ic McDonalds Consolid Coop. Ned. Champignonkweker Corus Tubes A&E Contiflo CZ DAT De Hoog Dombosch Den Hartogh Moerdijk CV Dijckhof Foods. DMK Dr W. Kolb Nederland BV Duijvelaar Pompen Frijado Fuel Services Go-tan Greencore Greif Europoort Gyvlon Hmy prod. Locatie Hennes & Mauritz
LNP/ GE plastics Maitre Paul Maltha Glasrecycling Mark & Maasmond Matthijs BV Mediamotion Data BV Melle Mexx MIEC Mission Food Moeskops Nuplex Resins BV Olec Acket Omya Neterlands BV Orcem BV OVD Pack2pack Halsteren BV Parker Filtation and separation Perfetti Van Melle Perry Sport Ph. Morris Philips lighting Postkantoren Randstad Remondis Argentia BV Rexam Glass Moerdijk Rieber & Son Holland BV RMAP Kouters Rodenburg Biopolymers BV Romein AF Sabic Innovative Plastics Saint-Gobain Isover Benelux
The Juice House Thebe Thedford Thetford BV Thieme Thuiszorg Breda Thuiszorg Roosendaal Thuiszorg West-Brabant Training Event management BV Trobas Gelatine BV Tronox Pigments Holland Tuijtel Uitleenbedrijf De Pooter Axel BV Uniq V.d. Kroon Food Products Veolia Verheij, WJN Veriplast Veriplast Holland BV Vinke Display Vivent Vopak Terminal Vlissingen VPK Packaging BV Werk en vakmanschap Werk en vakmanschap Worksphere Wupperman Staal Nederland Xenos Zeeland Aluminium Company NV Zinkraamzorg
5.8 Horizontale, in de tijd verspreide, stapeling van diploma's In het jaar 2008 heeft het ROC West-Brabant aan 50 deelnemers meer dan 1 diploma uitgereikt. Aan deze 50 deelnemers zijn in totaal 101 diploma's uitgereikt in het kalenderjaar 2008.
5.9 Samenwerkingsverbanden BVE-VO In het schooljaar 2008/2009 volgen 220 leerlingen welke staan ingeschreven bij VO scholen, het onderwijs binnen de vavo-afdeling van ROC West-Brabant.
Pagina 48