De katholieke dialoogschool

De scholen van het katholieke net hebben een eigen zending en taal: om de christelijke identiteit van hun opvoedingsproject passend uit de verf te laten komen. Die 'christelijke identiteit' is geen kant-enklaar pakketje dat de spoeddienst kan afleveren op het secretariaat. Het is een opdracht die verschilt van school tot school, van regio tot regio. Het is een opdracht waarin allen die met het schoolgebeuren te maken hebben, betrokken partij zijn. Toch lopen doorheen die opdracht enkele vaste lijnen: de lijnen van het Evangelie, de lijnen van de kerkgemeenschap, de lijnen van solidariteit en menswaardigheid wereldwijd. Het zijn lijnen die kleurrijk uit de verf mogen komen! Mgr. J. Bonny

De katholieke dialoogschool Doelen: Met de katholieke dialoogschool streven we naar…  Een gerecontextualiseerde katholieke identiteit op school  Een holistisch identiteitsproject voor het onderwijs  Een maximale solidariteit én maximale identiteit  Een veranderingsproces in de hele school, in al haar geledingen Indicatoren: In een katholieke dialoogschool …  Gaat men met elkaar en met de omgeving in dialoog  Toont men zichtbaar de katholieke identiteit  Klinkt het Bijbelse verhaal en de katholieke traditie  Verdiept men de eigenheid door gesprek en dialoog

Pagina

Beleid: Een katholieke dialoogschool heeft…  Urgentiebesef om de kaart van de identiteit op tafel te leggen  Een empirisch identiteitsonderzoek doorlopen (nulmeting)  Nood aan uitgeschreven visie  Een schoolwerkplan en timing  Een identiteitsgroep  Een identiteitsverantwoordelijke op school

1

Criteria: Een katholieke dialoogschool is…  Fier op haar katholieke identiteit  Zich ten volle bewust van de diversiteit  Een open ruimte waar plaats is voor ontmoeting  Gericht op een integrale persoonsvorming  Zorgzaam om de katholieke bronnen (evangelie en traditie)  Steeds nieuw en anders (tegendraads)  Hoopvol en geduldig

WAAR ZIJN WE MEE BEZIG?

Pagina

De katholieke dialoogschool:  een oefenschool voor dialoog (pagina 3)  een leerschool in verdraagzaamheid (pagina 4)  een schuilplaats voor de kwetsbaren en de gekwetsten (pagina 5)  een studiehuis voor de waarheid (pagina 6)  ruimte voor een ‘goed gevoel’ (pagina 7)  een huis voor de toekomst (pagina 8)  een huis met een kruis (pagina 9)

2

-jaarthema leeftocht - Katholiek Onderwijs Vlaanderen 2015-2016-

De katholieke dialoogschool -een oefenschool voor dialoogWanneer je de andere echt au sérieux neemt, weet je dat hij of zij je opvordert om twee mijl met hem of haar op weg te gaan. -Hoe gaan we om met participatie? Is zij een verrijking of een remming in onze werking? -Uitkomen voor wie we zijn: wat betekent dat concreet? De katholieke dialoogschool nodigt in deze tijd van levens-beschouwelijk-religieuze veelheid iedereen uit om in dialoog met elkaar op zoek te gaan naar het volle mens- en medemens-zijn. Hiertoe brengt ze christenen, moslims, joden, anders-gelovigen, niet-gelovige humanisten samen met alle anderen die betekenis willen vinden in leven en samenleven. In gesprek met elkaar leert iedereen de eigen identiteit vorm te geven, door deze te ontdekken, erover na te denken, en te verdiepen. Vanuit haar opdracht brengt de school zelf in woord en daad op eigentijds-tegendraadse wijze de christelijke stem in dit gesprek binnen. Ze schept daarbij ruimte voor wie niet aan het woord komt. uit de visietekst van de katholieke dialoogschool

Pagina

3

KATHOLIEKE SCHOOL IN DIALOOG Positieve aanvaarding van de pluraliteit biedt de mogelijkheid om de eigen identiteit en inspiratie binnen de pluraliteit scherper en duidelijker te formuleren. De pluriforme samenstelling van katholieke scholen betekent niet dat deze scholen niet katholiek kunnen zijn. Wat we niet wenselijk vinden is dat binnen de pluriformiteit van de school de eigen evangelische inspiratie niet meer het vertrekpunt is. We vinden de dialoog met de andere levensbeschouwingen van belang, geven daar ruimte aan, maar het evangelie blijft zichtbaar de bron van ons onderwijs. We kiezen voor het model van de ‘dialoogschool’ die werk maakt van klare ‘eigenheid’ en brede ‘openheid’.

De katholieke dialoogschool -een leerschool in verdraagzaamheidVerdraagzaamheid is de vrucht van een levensmentaliteit die gestoeld is op diepe erkenning en waardering van de anderen. -Betekent verdraagzaamheid meteen alles aanvaarden in naam van de openheid? Waar liggen de grenzen? -Zet evangelische inspiratie niet aan tot een soort elitaire houding, tot een soort van uitsluiting? Hoe zit dat?

Alle mensen die wij, 2000 jaar later, ook tegenkomen op school, wachten op een teken, een blik, een woord van waardering van ons, op onze attente aanwezigheid. Laat ons worden zoals U en de kracht van onze waardering, -genadewerk van uw Geest- aanwenden om mensen en gemeenschappen sterker te doen staan in het mens-zijn zoals U het voor ogen hebt. Amen.

Pagina

Chaise française = een manier om echt met elkaar in gesprek te gaan, niet tegenover elkaar want dat is te confronterend, niet naast elkaar want dan hou je niet de nodige afstand , maar op deze manier waardoor je elkaar recht in de ogen kunt kijken en toch de nodige afstand hebt. Intimiteit en veiligheid samen. Dat hebben we nodig om dialoog te voeren met elkaar.

4

Leeftocht, september 2015

De katholieke dialoogschool -een schuilplaats voor de kwetsbaren en de gekwetstenDe weg van de gemaakte scherven zal onze voeten kwetsen als we weerom naar de anderen toe willen gaan. -Hoe gaan we de kruisweg van mensen mee: doen we er iets aan of staan we toe te kijken met de nodige, zogezegd verklarende, commentaar? -Hoe gaan we om met ‘onhandelbare’ kinderen, lastige ouders en moeilijke collega’s/mensen? Opkomen voor de zwakken: wat betekent dat concreet in een school? Hebben wij hiervoor een soort investeringsplan? “Door onze kwetsbaarheid toe te laten, worden we sterker en komen we in onze kracht.” Clara van Assisi, over menselijke kwetsbaarheid 13e eeuw

Vluchtelingen worden gehalveerde mensen. De vluchteling verliest de basis voor zijn gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen.

Frances Bruno Catalano

Pagina

5

Prof. Von der Dunk

De katholieke dialoogschool -een studiehuis voor de waarheidZoekend naar waarheid vergt een grote dosis zelfrelativering en bereidheid om het omhulsel van de emoties te doorbreken op zoek naar zuivere waarheid. -Welke elementen moeten minstens herkenbaar zijn in de katholieke school? Waarin is zij ‘niet hetzelfde’ als andere scholen? Zoeken naar de waarheid. “Mijn God, als U overal bent, waarom ben ik dan zo vaak elders?” Met deze uitspraak beschrijft Madeleine Delbrêl haar geloof. Onze tijd is een gunstige tijd voor het geloof: Het geloof is een ontmoeting: twee partners zijn naar elkaar op zoek, maar kunnen elkaar ook mislopen. De ene partner is God, Hij is overal. God zoekt op alle plaatsen de andere partner, u en ik, wij, de mens, omdat Hij graag de zin van het leven, liefde, wil delen. Wij zijn zo vaak elders: Gods liefde is overal, en toch ontmoet ik ze vaak niet. De opdracht in onze tijd is de ontmoeting tussen God en mensen mogelijk maken. Dit is niet hetzelfde als het geloof geven of doorgeven. Als we het geloof verkondigen, dan zijn wij het niet die het geven. Het geloof is geen erfstuk dat we over generaties kunnen doorgeven: zo eenvoudig is het niet. Het geloof is een leven, een leven in het licht van God. Het is onze roeping om zich aan dat licht bloot te stellen, en dit licht zelf af en toe uit te stralen naar mensen.

Pagina

6

Piet Raes

De katholieke dialoogschool -ruimte voor een ‘goed gevoel’Ons denken is vaak een doemdenken geworden in plaats van een droomdenken. Niet alles is slecht in deze tijd. -Wij vergaderen wel veel maar investeren wij in teamspirit? -Welke ervaringen zijn bevorderend voor een goede groepsgeest? -Is samen feesten, samen een cultureel bezoek afleggen, samen sporten, een goede investering of behoort dit tot het prive-leven?

Pagina

7

Christenen hebben de plicht het Evangelie te verkondigen zonder iemand uit te sluiten. Daarbij moeten ze geen nieuwe verplichtingen opleggen, maar anderen laten delen in hun vreugde, hen een mooie horizon aanwijzen en uitnodigen op een heerlijke maaltijd. De Kerk groeit niet door te proberen te bekeren, maar 'door aantrekking'. (EG 14)

De katholieke dialoogschool -een huis voor de toekomstWerken aan onderwijs is werken aan de toekomst. Wie spreekt over toekomst denkt aan morgen. Maar morgen begint eigenlijk reeds vandaag! -Wat maakt ons als leerkrachten, opvoeders, directie, bestuursleden echt gelukkig? -Welke ervaringen zijn echt tekenen van ‘zie, het kan!’? Weg van de hoop. Diep in onszelf dragen we hoop: als dat niet het geval is, is er geen hoop. Hoop is de kwaliteit van de ziel en hangt niet af van wat er in de wereld gebeurt. Hoop is niet voorspellen of vooruitzien. Het is een gerichtheid van de geest, een gerichtheid van het hart, voorbij de horizon verankerd. Hoop in deze diepe en krachtige betekenis is niet hetzelfde als vreugde omdat alles goed gaat of bereidheid je in te zetten voor wat succes heeft. Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet hetzelfde als optimisme evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Wel de zekerheid dat iets zinvol is afgezien van de afloop, het resultaat.

altar - Kris Martin

Pagina

8

Vaclav Havel 1936 – 2011

De katholieke dialoogschool -een huis met een kruisEr is een duidelijk teken, er zijn verwijzingen -heel zichtbaar-dat men in alles verwijst naar Jezus van Nazareth. Deze tekenen worden maar zinvol als wij er ook kunnen en durven over praten. -Is de christelijke inspiratie een bijdrage voor de kwaliteit van school? -Hoe schatten wij het belang in van de godsdienstles als onmiskenbaar onderdeel van ons pedagogisch project? Toen Jezus in het gebied van Caesarea Filippi kwam, vroeg hij zijn leerlingen: ‘Wie zeggen de mensen dat de Mensenzoon is?’ Ze antwoordden: ‘Sommigen zeggen Johannes de Doper, anderen Elia, weer anderen Jeremia of een van de andere profeten.’ Toen vroeg hij hun: ‘En wie ben ik volgens jullie?’ ‘U bent de Messias, de Zoon van de levende God,’ antwoordde Simon Petrus. Daarop zei Jezus tegen hem: ‘Gelukkig ben je, Simon Barjona, want dit is je niet door mensen van vlees en bloed geopenbaard, maar door mijn Vader in de hemel. En ik zeg je: jij bent Petrus, de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen, en de poorten van het dodenrijk zullen haar niet kunnen overweldigen. Ik zal je de sleutels van het koninkrijk van de hemel geven, en al wat je op aarde bindend verklaart zal ook in de hemel bindend zijn, en al wat je op aarde ontbindt zal ook in de hemel ontbonden zijn.’ Daarop verbood hij de leerlingen ook maar tegen iemand te zeggen dat hij de Messias was. Mt 16, 13-20

Pagina

9

de man die het kruis draagt, Jan Fabre

Op het kruispunt van onderwijs, Kerk en samenleving verwelkomt de katholieke dialoogschool gastvrij iedereen, van welke levensbeschouwelijke of religieuze achtergrond ook. Zonder uitzondering nodigt ze leerlingen (internen, cursisten, studenten), ouders, personeelsleden en bestuurders uit aan haar onderwijsproject mee te werken. Vanuit haar christelijke inspiratie wil ze ieder hiertoe uitdagen, motiveren en kracht geven. Als school is ze ervan overtuigd dat kwaliteitsvol onderwijs meer is dan louter opleiding. Onderwijs vormt mensen tot vrije, competente en solidaire personen die zin en betekenis vinden in leven en samenleven. Leren leren, leren werken, en leren (samen)leven gaan op school hand in hand. Vorming rust kinderen, jongeren en volwassenen toe voor de steeds complexere wereld van vandaag en morgen. Ze leren deze wereld ontdekken en bekwamen zich om met engagement, kritische zin en creativiteit erin aan de slag te gaan. Deze school is een inclusieve school. Ze draagt zorg voor de unieke talenten van elke leerling, met bijzondere aandacht voor wie het moeilijk heeft. Als katholieke school werkt ze vanuit de grondervaring dat mens en wereld tegelijk gave en opgave zijn. Gevat in een netwerk van relaties met medemensen, de samenleving en de wereld, is menselijke vrijheid een gekregen vrijheid, die oproept tot verantwoordelijkheid. In het vertrouwen dat het diepste mysterie van de werkelijkheid de liefde is, neemt de school deze liefde – zoals de Bijbel verhaalt en Jezus die voorleeft – als richtsnoer voor opvoeden, leven en samenleven. De christelijke hoop die in deze liefde en het verrijzenisgeloof ontspringt, oriënteert de school in haar doelen en werking.

Pagina

Op deze wijze school maken vergt een blijvende inzet van allen en biedt ruimte voor groei en verscheidenheid. Doorheen de dialoog verrijkt de katholieke school zichzelf, en vernieuwt ze haar christelijke inspiratie in de actuele context. Vanuit de traditie waarin de school staat en in gesprek met haar omgeving, wil de katholieke dialoogschool een oefenplaats zijn voor een (samen)leven in een wereld die gekenmerkt is door diversiteit en verschil. Kritisch-creatief leren omgaan met wat eigen en wat anders is, met wat verbindt en wat onderscheidt, stelt mensen in staat bij te dragen aan een open, zinvolle, verdraagzame en duurzame samenleving, waar een plaats is voor iedereen – een wereld waar ook God van droomt.

10

Vanuit dit mens- en wereldbeeld nodigt de katholieke dialoogschool in deze tijd van levensbeschouwelijk-religieuze veelheid iedereen uit om in dialoog met elkaar op zoek te gaan naar het volle mens- en medemens-zijn. Hiertoe brengt ze christenen, moslims, joden, andersgelovigen, niet-gelovige humanisten samen met alle anderen die betekenis willen vinden in leven en samenleven. In gesprek met elkaar leert iedereen de eigen identiteit vorm te geven, door deze te ontdekken, erover na te denken, en te verdiepen. Vanuit haar opdracht brengt de school zelf in woord en daad op eigentijds-tegendraadse wijze de christelijke stem in dit gesprek binnen. Ze schept daarbij ruimte voor wie niet aan het woord komt.

Wie is God eigenlijk? Het geloof betekent voor mij dat ik geen kleine toevalligheid in de geschiedenis ben, maar dat mijn leven deel uitmaakt van een groter verhaal, een project dat mijn eigen leven overstijgt. God is voor mij geen neutrale toeschouwer die de wereld heeft gemaakt en er zich verder niets van aantrekt. Hij is liefdevol betrokken, heeft grote verwachtingen van ons, en daagt ons in die zin ook uit. Voor mij is God geen oude man met een baard. Als ik Hem wil zien, dan kijk ik naar Jezus Christus en hoe Hij geleefd heeft. Want Jezus zei: “Wie Mij ziet, ziet de Vader.”

Pagina

11

Mgr. Johan Bonny

Raimon Panikkar (1918-2010), geboren (Bacelona) uit een Spaanse katholieke moeder en een Indische hindoe vader. Doctoraten wetenschappen (1958), filosofie (1946) en theologie (1961). Priester (1946), een aantal jaren in het Opus Dei (1940-1962), daarna opgenomen in de katholieke Syro-Malabaarse kerk in India, tot zijn dood. Professor in Spanje, Duitsland, de V.S. en India. Sinds zijn emeritaat in 1983 woonde hij als een monnik op de rand van een klein Catalaans dorp, Tavertet. Een veel geciteerde uitspraak drukt goed uit hoe hij de ontmoeting en beleving van verschillende religies in zijn persoon ervoer: ‘Ik ben als christen “vertrokken”, heb mij als hindoe “bevonden”, ben als boeddhist “teruggekomen” zonder ooit opgehouden te hebben christen te zijn; en bij mijn “terugkomst” heb ik ontdekt dat ik een beter christen geworden was.’ Vanuit eigen levenservaring vertrekt zijn zoektocht naar de uiteindelijke zin van religie, en van de vele religies die tot op vandaag de mensheid rijk is.

Jij zegt: het zit zo. De ander zegt: het zit anders. Dus ga je vergelijken. Soms vind je elkaar. Maar soms loopt het mis en ga je strijden over wat je allebei hebt gezien. Naarmate het glas van je eigen venster schoner is en klaar, ga je minder de contouren zien en enthousiaster worden over wat je ziet. Maar soms kan je neigen naar je eigen gelijk, naar individualisme, naar egoïsme…

Je hebt ontdekt dat je niet de hele wereld ziet. Je ziet de andere als een persoon en niet als een individu. Je ziet dat er puzzelstukjes door anderen kunnen worden aangevuld. Zo voeren we dialoog. Zo groeien we. Zo hebben we lief. En zo zou het ook tussen mensen, tussen volkeren en staten kunnen zijn. Te weten dat er vensters zijn, schenkt je het nodige raamwerk voor relativering, humor en wederzijds begrip. Vrij naar Raimon Panikkar

12

Iedere mens heeft een eigen venster waardoor hij of zij kijkt. Elke mens ziet de wereld vanuit zijn eigen standpunt. Vanuit ons venster zien we allemaal ongeveer hetzelfde landschap.

Pagina

Vensters

Maar vertrek je vanuit de liefde, dan zeg je tegen je buurvrouw of je partner of tegen eender wie: “Vertel eens wat jij ziet.” En je luistert en zegt: “Sorry, dat zie ik niet. Maar ik hoor dat jij mij iets anders vertelt.”