Voorwoord Als ontwerper en bouwer van maatwerk fotorobot systemen, een ook in zijn hoedanigheid als (360°x(90°)) productfotograaf, heeft Huib Schippers sinds begin 2008 ervaring opgedaan in het veld van de 360°x90° productfotografie. Deze ervaring wordt in dit document met iedereen, die zich wil gaan bezighouden met deze vorm van interactieve fotografie en met iedereen die zich hier al geruime tijd mee bezighoudt, gedeeld. Dit document bevat vele inzichten die uit de praktijk verkregen zijn, betreffende productfotografie, interactieve productfotografie en het gebruik van fotorobots of juist het omzeilen daarvan. Vele van die inzichten zijn door schade en schande vergaard. Onder productfotografie wordt hier veelal verstaan: fotografie op een witte of zwarte achtergrond, zoals die tegenwoordig veelvuldig gebruikt wordt in webshops en op websites, maar ook vrijstaand gemaakte productfotografie en andere vormen van productfotografie zullen ter sprake komen. Het hoofddoel van dit schrijven is voor hem geweest; het toegankelijk maken van het vak der interactieve productfotografie, door het geven van kapstokken en inspiratie, ter verruiming van inzichten en verbetering van werkmethoden, zoals die gebruikt kunnen worden bij het uitvoeren van 360°(x90°) productfotografie. Dit ter vermeerdering van de uitvoering en daardoor van de toepassing van interactieve fotografie in Nederland en daarbuiten. Interactieve productfotografie geniet de afgelopen jaren van een steeds groeiende belangstelling. Deze groei is te danken aan de opkomst van de webshop, maar zeker ook aan de toename van de gemiddelde verbindingssnelheid met het internet in ons land en de landen daaromheen. Verder speelt de toename van de concurrentie in crisistijd een stimulerende rol en worden tevens (en mede hierdoor) de kosten van serverruimte bij hostingbedrijven steeds lager. Al deze factoren zorgen, zoals gezegd, voor een toename van de toepassing van interactieve fotografie voor on-line gebruik. Dat het offline gebruik van interactieve fotografie op dit moment nog maar weinig wordt toegepast, kan enkel verklaard worden uit de onbekendheid van de mogelijkheden en waarde die deze vorm van fotografie kan hebben voor archiveringsdoeleinden en wetenschappelijke toepassing. Hierin ligt nog een grote- en zeer arbeid intensieve toekomst braak. Door meer mensen te enthousiasmeren voor het uitvoeren van 360° (x90°) fotografie, hoopt de schrijver de toepassing ervan te stimuleren en tevens enkele misverstanden en punten van onbegrip over dit vakgebied weg te nemen. Hierdoor wordt verwacht dat 360° (x90°) fotografie voor een groter publiek bereikbaar zal worden. Dit zal in zijn mening uiteindelijk tot gevolg hebben dat de werkelijke waarde van 360° (x90°) fotografie vaker ervaren wordt en dat daardoor deze vorm van fotografie in de toekomst niet meer weg te denken zal zijn bij het optimaal tonen van een voorwerp.
2
Inhoudsopgave Voorwoord ...................................................................................................................................................... 2 1. Productfotografie ........................................................................................................................................ 6 1.1. Inleiding................................................................................................................................................ 6 1.2. Doel van productfotografie .................................................................................................................. 7 1.3. Licht en belichting bij productfotografie ............................................................................................. 9 1.3.1. Kleurtemperatuur ......................................................................................................................... 9 1.3.2. Scherpe schaduwen vs. zachte schaduwen ................................................................................ 10 1.3.3. Flitsers ......................................................................................................................................... 11 1.3.4. Continue verlichting .................................................................................................................... 12 1.3.5. Gebruik van een lichttent............................................................................................................ 15 1.3.6. Het combineren van verschillende lichtbronnen........................................................................ 15 1.3.7. Productfotografie op een zwarte- of witte achtergrond. ........................................................... 17 1.3.8. Opstelling van de lichtbronnen ................................................................................................... 20 1.4. Achtergronden en ondergronden ...................................................................................................... 22 1.4.1. Geschikte achtergrond (en/of ondergrond) materialen: ............................................................ 22 1.4.2. Spiegelende ondergronden......................................................................................................... 24 1.5. Camera instellingen ........................................................................................................................... 25 1.5.1. Witbalans .................................................................................................................................... 25 1.5.2. Scherpstelling .............................................................................................................................. 28 1.5.3. Sluitertijd en Diafragma .............................................................................................................. 30 1.6. Fotografische uitdagingen ................................................................................................................. 31 1.6.1. Fotograferen van glimmende voorwerpen ................................................................................. 31 1.6.2. Wit op wit .................................................................................................................................... 32 1.6.3. Vrijstaand maken als oplossing ................................................................................................... 33 1.6.4. Fotograferen van doorzichtige voorwerpen ............................................................................... 35 1.7. Digi Taal .............................................................................................................................................. 36 1.7.1. De keuze tussen Raw of JPG ....................................................................................................... 36 1.7.2. Het dynamisch bereik van digitale fotografie ............................................................................. 41 2. 360° (x90°) productfotografie ................................................................................................................... 43 2.1. Inleiding.............................................................................................................................................. 43 2.2. Workflow 360 ..................................................................................................................................... 43 2.3. Overwegingen bij de inrichting van een 360° studio ......................................................................... 44 3
2.3.1. De grootte van de draaischijf ...................................................................................................... 44 2.3.1.1. Podium opstelling versus overhangende objectschijf ............................................................. 44 2.3.2. Hoeveel gewicht moet de objectschijf kunnen dragen?............................................................. 46 2.3.3. Wat zijn de afmetingen van het grootste voorwerp dat ik in 360° wil kunnen fotograferen?... 46 2.3.4. Hoe hoog moet de draaischijf staan? ......................................................................................... 46 2.3.5. Wanneer is er genoeg licht? ....................................................................................................... 47 2.3.6. Het centreren van het object op de draaitafel? ......................................................................... 48 3. 360° (x90°) hardware ................................................................................................................................ 50 3.1. Inleiding en relativering ..................................................................................................................... 50 3.2. Zelfbouw draaitafel ............................................................................................................................ 50 3.3. Handmatig bediende draaitafels........................................................................................................ 51 3.4. Continu draaiplateau met flitsers ...................................................................................................... 52 3.5. Fotorobots.......................................................................................................................................... 54 3.5.1. Fotorobot.cz ................................................................................................................................ 54 3.5.2. Foba / 3D-Viz ............................................................................................................................... 55 3.5.3. Mode360 ..................................................................................................................................... 56 3.5.4. Orbitvu ........................................................................................................................................ 57 3.5.5. Packshot Creator / Ortery ........................................................................................................... 58 3.5.6. Pamco.......................................................................................................................................... 60 3.5.7. Rodeon ........................................................................................................................................ 61 3.5.8. Scanbull ....................................................................................................................................... 61 3.5.9. VRobot......................................................................................................................................... 63 3.5.10. XYimager ................................................................................................................................... 65 4. 360° (x90°) software.................................................................................................................................. 66 4.1. De all-in-one oplossing versus 3rd party software.............................................................................. 66 4.2. Alternatieven voor de all-in-one oplossing ........................................................................................ 67 Aanbevolen 3rd party software voor 360°(x90°) productfotografie .................................................... 68 4.3. Workflow 360 uitgewerkt met 3rd party software ............................................................................. 69 4.4. Capture software ............................................................................................................................... 71 4.4.1. Voordelen van werken met capture software: ........................................................................... 71 4.4.2. Nadelen van werken met capture software: .............................................................................. 71 4.5. Foto bewerkingssoftware .................................................................................................................. 73 4.5.1. Doel fotobewerking .................................................................................................................... 73 4.5.2. Eisenpakket fotobewerkingssoftware voor 360°(x90°) productfotografie ................................. 73 4
4.5.3. Veel voorkomende beeldbewerkingen nader bekeken .............................................................. 74 4.6. Presentatie software .......................................................................................................................... 79 4.6.1. Het principe van de interactie:.................................................................................................... 79 4.6.2. Belangrijke parameters ............................................................................................................... 80 4.6.3. Software voor het maken van interactieve 360°(x90°) presentaties:......................................... 81 4.6.4. Bestandsformaat van de presentatie vs. compatibiliteit ............................................................ 84 Bijlage ............................................................................................................................................................ 87 Checklist fotorobot instellingen voor 360°X90° productfotografie (VRobot)........................................... 87
5
1. Productfotografie 1.1. Inleiding 360° productfotografie, zoals de naam al doet vermoeden, is een vorm van productfotografie. Men zou kunnen zeggen dat 360° productfotografie meervoudige productfotografie is. Een goed begrip van de parameters die een rol spelen bij productfotografie, is dus essentieel voor deze tevens interactieve vorm van fotografie. Daarom zal in dit hoofdstuk begonnen worden met een inleiding in de productfotografie, alvorens een specifiek hoofdstuk te wijden aan 360°(x90°) productfotografie. 360° productfotografie is op enkele punten verschillend van “normale” productfotografie. Omdat 360° fotografie bestaat uit een reeks foto's, die tezamen tot één enkele presentatie zullen gaan behoren, zal de consistentie van die reeks foto's een grote rol spelen. Dit heeft tot gevolg dat 360° productfotografie een aantal specifieke aandachtspunten kent, die bij "normale" productfotografie een minder grote rol spelen. 360°x90° productfotografie is de uitbreiding van 360° productfotografie met een extra rotatie-as, namelijk die van de camera. Behalve het feit dat de camera om deze as heen roteert, betekent dit tevens dat het voorwerp (in de uiteindelijke presentatie) deze as als "kantel-as" heeft. Dit impliceert dat de plaatsing van deze as voor ieder voorwerp dient te kunnen worden ingesteld, omdat ieder voorwerp verschillend kan zijn van hoogte en daardoor een andere as kan hebben waarover het voorwerp in de presentatie dient te "kantelen". Deze extra as betekent verder dat het voorwerp tevens van boven zal worden gefotografeerd, hetgeen betekent dat er bij 360°x90° fotografie hogere eisen worden gesteld aan de egale verdeling van de verlichting. Wat voor 360° productfotografie geldt, zal in de meeste gevallen ook opgaan voor 360°x90° productfotografie. In die gevallen waarbij 360°x90° productfotografie verschilt van 360° productfotografie, zal dit verschil worden uitgediept. Verweven in de onderstaande bespreking van productfotografie, zal met een blauwe verticale aanduiding worden aangegeven of een onderwerp uit de productfotografie, speciale aandachtpunten kent voor het vakgebied van de 360°(x90°) productfotografie.
6
1.2. Doel van productfotografie Productfotografie heeft tot doel een voorwerp op een zo duidelijk mogelijke manier in beeld te brengen. Het voorwerp speelt dus de hoofdrol in deze vorm van fotografie. De fotografie wordt hier dus niet tot kunst verheven! Het ego van een fotograaf al helemaal niet! Hiermee bedoelen we dat het bij productfotografie om foto's van het product gaat, die informatie geven over de vorm en het materiaal van het product; de uiterlijkheden van het product. Productfotografie beoogt dus niet het maken van kalenderplaten na te streven of kunstzinnige uitingen tot stand te brengen in beeld. Deze "non-fotoacademie" benadering valt voor sommigen zwaar en voor de meeste die hier blank tegenover staan, minder zwaar. Als kennis lijdt tot gewoonte, kan dat soms een handicap vormen. Daarmee is geenszins gezegd dat bijvoorbeeld het op juiste wijze etaleren van een product en het vervolgens optimaal in beeld brengen daarvan, geen kunst zou zijn! Zeker 360°(x90°) fotografie is zeer "on-vergevingsgezind" en zal altijd iedere onvolkomenheid laten zien, zowel fototechnisch als wat betreft de etalering / styling van het object. Voor een compleet begrip van onze doelstelling zal deze hieronder verder worden uitgewerkt. Om een voorwerp goed in beeld te brengen willen we uiteraard:
DOEL 1
De vorm van het voorwerp duidelijk kunnen zien.
De vorm van een voorwerp volgt uit het zichtbaar maken van de contouren ervan. Dit kunnen de buiten contouren zijn, die het voorwerp doen afsteken t.o.v. de achtergrond, maar ook de binnen contouren zijn, die de vormgeving van het voorwerp verder definiëren. Om de buitencontouren duidelijk te kunnen zien, moeten we ervoor zorgen dat het voorwerp niet wordt overstraald door (te veel) licht van achteren. Door overstraling worden de buitenste randen van het voorwerp vager en wordt de “grens” met de achtergrond dus onduidelijker. Om de binnencontouren duidelijk zichtbaar te maken, mogen deze niet aan het zicht onttrokken worden door te zwarte schaduwen. Zonder schaduwen kan een mens echter in het geheel geen indruk krijgen van een vorm. Het is dus de "kunst" om wel degelijk gebruik te maken van schaduwen (lichtere en donkerdere plekken op het voorwerp), maar om daarentegen geen enkel onderdeel van het voorwerp te laten wegvallen door een te donkere schaduw.
7
DOEL 2
Een duidelijk beeld krijgen van het materiaal van het voorwerp.
Materiaal eigenschappen van een voorwerp zijn zaken als: o Kleur. De productfoto zal natuurlijk ook de kleur van een voorwerp zo goed mogelijk dienen te reproduceren. o Structuur van een oppervlak. Deze wordt weer vastgelegd door zaken als: • Matheid: Hoe fijner en dieper het reliëf, hoe matter een voorwerp. • Glans: Hoe minder reliëf hoe meer glans • Reflectie: Het ontbreken van reliëf en de aanwezigheid van een dichte oppervlakte (kristal)structuur. o Doorschijnendheid - de mate waarin licht door een voorwerp heen kan vallen. o Transparantie (doorzichtigheid). Als er sprake is van doorzichtigheid, dan is er ook sprake van breking van het licht door het voorwerp. Het is vaak goed om deze breking in beeld te brengen, omdat dit informatie geeft over het materiaal.
Tracht transparantie en doorschijnendheid niet met elkaar te verwarren! Voorwerpen die achter een transparant voorwerp staan, zijn zichtbaar door het transparante voorwerp heen. Voorwerpen achter een doorschijnend voorwerp, zijn niet zichtbaar. Hoogstens de schaduw die het achterste voorwerp werpt op het doorschijnende voorwerp is zichtbaar.
8
1.3. Licht en belichting bij productfotografie 1.3.1. Kleurtemperatuur Iedere lichtbron heeft een kleur. In de productfotografie streven we ernaar lichtbronnen te gebruiken, die een zo neutraal mogelijke kleur hebben... en dat is de kleur wit (omdat schijnen met zwart slechts in theorie mogelijk is en bovendien weinig licht geeft, enkel wegneemt). Teneinde te bepalen hoe wit een witte lichtbron is, anders gezegd; hoezeer een lichtbron afwijkt van wit, heeft men het begrip kleurtemperatuur in het leven geroepen. De kleurtemperatuur van een lichtbron wordt in graden Kelvin uitgedrukt en varieert hierbij van 0 - 20.000 graden. (Kelvin [K] is de natuurkundige eenheid van absolute temperatuur) Fel wit daglicht heeft een kleurtemperatuur die ligt tussen de 5000 en 5700 graden Kelvin. Warm licht (rood) heeft een lagere- (1800K) en koud licht (blauw) een hogere (12000K) kleurtemperatuur, hetgeen energietechnisch en natuurkundig wel juist is, maar tegelijk ook tegenovergesteld is aan de verwachting die men hierover heeft door het gebruik van de termen "warm" en "koud", die in de volksmond aan rood- resp. blauw licht gekoppeld zijn.
Opvallend is dus dat de kleur groen in deze hele discussie ontbreekt! Echt veel kunnen we dan ook niet met de "Kleurtemperatuur". Het enige waar deze "waardering" in de fotografie dan ook zinvol voor gebruikt wordt, is om aan te duiden naar welke kleur (rood of blauw) een witte lichtbron neigt af te wijken. Hierbij dient dus weer opgemerkt te worden dat een afwijking naar groen hier niet mee afgevangen wordt, terwijl deze uiteraard wel degelijk bestaat. TL licht heeft bijvoorbeeld een groene kleur op een foto.
Bij het inrichten van een fotostudio dient men ervoor te zorgen dat alle lichtbronnen zoveel mogelijk eenzelfde kleurtemperatuur hebben. Enkel dan kan men de witbalans van de camera goed instellen. Als immers de diverse lampen allen een andere kleur hebben, zal het gefotografeerde product met de diverse kleuren worden beschenen, waardoor de diverse delen van het product verschillende kleuren zullen hebben en er niet één enkele kleur correctie kan worden uitgevoerd, teneinde een juiste witbalans te bereiken. Bij het gebruik van flitsers in combinatie met continue verlichting (zie hieronder), dient men hier zeker op te letten.
9
1.3.2. Scherpe schaduwen vs. zachte schaduwen Scherpe schaduwen worden verkregen door gericht licht op een object te laten vallen. Hoe meer een lichtbron vanuit een enkel punt komt, hoe scherper de schaduwen zullen zijn. Zoals gezegd is de aanwezigheid van schaduwen voorwaarde voor een goede indruk van een object. Te harde schaduwen kunnen echter delen van het object aan het zicht onttrekken. Mode (product)fotografie past in het algemeen vaak hardere schaduwen toe, dan de meeste andere vormen van productfotografie, omdat men dit vindt bijdragen aan de sfeer en begeerlijkheid van het product (door niet alles te laten zien, zal de klant het product gaan aanvullen vanuit een eigen referentiekader en eigen herkenningspatronen). Zachte schaduwen worden verkregen door een diffuse verlichting. Dat is een verlichting waarbij licht uit vele invalshoeken op het object valt. Dit kan bereikt worden door vele lichtbronnen vanuit de diverse richtingen op het object te laten schijnen of door het licht van een beperkt aantal lichtbronnen te verspreiden over een groot oppervlak, zodat een aantal grote lichtbronnen ontstaan. Door het oppervlak van de een lichtbron te vergroten zal het licht immers niet meer een puntlichtbron zijn, en daarmee zal het licht dus uit meerdere invalshoeken op het object gaan schijnen. Deze oppervlakte vergroting kan op de twee manieren worden bereikt: •
Door het licht van een (punt of buis) lichtbron te laten schijnen door een groot doorschijnend oppervlak, zoals een doek of een kunststof plaat. De doek of de plaat verstrooit zodoende het licht en zal gaan optreden als een grote diffuse lichtbron.
•
Door het licht van een (punt)lichtbron vanaf voldoende grote afstand te laten schijnen op een groot weerkaatsend, doch niet glanzend of spiegelend oppervlak. De afstand van de (punt) lichtbron tot het oppervlak dient dusdanig te zijn, dat het gehele oppervlak zo egaal mogelijk wordt beschenen. Het oppervlak dient het weerkaatste licht in allerlei richtingen te verstrooien, te diffuseren, teneinde weer dienst te doen als één grote lichtbron en mag derhalve niet te glad (spiegelend) zijn. Geschikte materialen voor diffuse lichtweerkaatsing zijn: witte kalk muren, witte MDF panelen (zg. pastel platen), piepschuim platen, wit doek, wit papier, wit PVC, wit vinyl, maar ook aluminium hamerslag platen. Deze laatste weerspiegelen de lichtbron in allerlei richtingen en laten hierbij weinig licht verloren gaan.
Hoeveel schaduw men in de productfotografie verwerkt, is uiteraard ook altijd een kwestie van smaak.
10
1.3.3. Flitsers Flitsers zijn in staat in zeer korte tijd veel licht te produceren. Hierdoor zijn flitsers geschikt voor die soorten productfotografie, waarbij het gebruikt van korte sluitertijden vereist zijn. Typische sluitertijden bij het werken met flitsers zijn 1/125 - 1/160 seconden. Bij productfotografie die vanuit de hand geschiedt, zal men vrijwel altijd met flitsers werken. Ook als het onderwerp beweegt, zoals bij het werken met (levende) modellen, zal men flitsers gebruiken.
Bij gebruik van even grote diffuser kappen (softboxen), leveren flitsers in het algemeen hardere schaduwen op dan continue (daglicht) lampen met dezelfde diffusers. Dit komt doordat de lichtbron van een flitser een enkele flitsbuis is, die meestal beperkte afmetingen heeft, terwijl de lichtbron van een daglichtlamp meestal uit meerdere lampen is opgebouwd, die dus verspreid zijn over een groter oppervlak.
360° (x90°)
Voor 360° (x90°) productfotografie zijn flitsers echter minder geschikt en wel om de volgende redenen: 1. Het triggeren (= laten ontbranden) van alle flitsers tegelijk, kan af en toe haperen. In principe wordt één van de flitsers direct via de camera getriggered, waarna alle andere flitsers, die nodig zijn om de beoogde belichting te verkrijgen, middels een optische sensor door het flitslicht van de eerste flitser mee-getriggerd worden. De betrouwbaarheid van deze vaak gebruikte "master-slave" wijze van triggeren van flitsers, is echter niet 100%. Heel af en toe komt het voor dat één (of meerdere) flitsers niet mee-flitsen, waardoor niet bij iedere foto een consistente verlichting bereikt wordt. Als één foto uit de serie foto's, waaruit een 360° presentatie bestaat, anders belicht is dan alle andere, dan valt dat direct op in de presentatie. Die ene foto, waarbij de fout optrad moet dan opnieuw worden gemaakt. In een reeks van enkele honderden foto's, zoals dat bij 360°x90° gebruikelijk is, kan het een hele klus zijn om uit te zoeken, wat de invalshoeken (horizontaal en vertikaal) waren van de foute foto uit de reeks, die dus opnieuw gedaan moet worden. 2. Flitsers worden warm als deze langdurig achtereen worden gebruikt. Zo warm dat er oververhitting kan optreden en de flitsers kapot kunnen gaan. Om dit te vermijden moet er een pauze tijd worden ingecalculeerd voor het tussentijds af laten koelen van de flitsers. Deze pauzetijd kan bijvoorbeeld een extra 3 seconden zijn, die na iedere gemaakte foto in gaat. Hierdoor kan de totale opnameduur van een 360° presentaties (en al helemaal van een 360°x90° presentatie) aanzienlijk verlengt moeten worden, hetgeen onwenselijk is.
11
3. Het grote aantal foto's dat voor een 360° (x90°) presentatie moet worden gemaakt, brengt met zich mee, dat het als bijzonder onaangenaam ervaren kan worden, voor de mensen die in dezelfde ruimte vertoeven als waar de foto's gemaakt worden, als bij iedere foto geflitst wordt. 4. In sommige gevallen is de minder diffuse verlichting van een flitser, onwenselijk voor productfotografie. Een flitser blijft altijd in meerdere mate een puntlichtbron dan continu licht, dat veelal uit meerdere fysieke lichtbronnen bestaat. De hierdoor ontstane scherpere schaduwen zijn soms gewenst (mode) maar vaak ook niet. Flitsers zijn in vele maten, soorten en intensiteiten, voor zeer uiteenlopende bedragen te koop. De lichtintensiteit van een (studio)flitser, de meest bepalende parameter voor de prijs, wordt aangegeven in de eenheid Watt(maal)seconde [Ws]. Dit is een mate van energie (evenredig met Joule), die de flitser aan licht afgeeft. Aangezien een flitser deze energie in een hele korte tijd afgeeft als licht (vaak binnen enkele honderdsten van een seconde) is een klein aantal flitsers van 250 Ws vaak al genoeg voor de nodige belichtingscreativiteit in een foto studio.
1.3.4. Continue verlichting Bij continue verlichting brandt de lichtbron.. jawel.. continu. Continue verlichting is ideaal in gebruik voor productfotografie, met name voor 360°(x90°). De nadelen van flitsers (zie hierboven) gelden niet voor continue verlichting. Daarentegen heeft continue verlichting in het algemeen een veel lagere lichtopbrengst, waardoor deze niet geschikt is voor opnamen met korte sluitertijden. Bij productfotografie van uit de hand, kan men dus beter geen continu licht gebruiken. Verder bestaat continue verlichting veelal uit een aantal lichtbronnen, waardoor het karakter van de totale lichtbron diffuser is dan dat van een flitser. Hierdoor wordt het gemakkelijker om zachte schaduwen te bereiken in de productfoto, hetgeen in de meeste gevallen zeer wenselijk is. Continue verlichting is er in vele soorten. De meest populaire op dit moment zijn de zg. daglichtlampen, omdat deze een zeer neutrale, zuiver witte kleurtemperatuur van rond de 5500 graden Kelvin hebben. Verschillende soorten continue lichtbronnen: •
PL buislampen. Deze zijn er in verschillende vormen, waaronder de populaire wokkel-vormige en meervoudige peer- of hartvormige buislamp. De PL lampen geven een zeer fraaie zuiver witte verlichting. Vaak worden meerdere (3 tot 9) PL lampen gecombineerd tot één enkele lichtbron. Een PL lamp van 28 Watt, levert licht dat qua intensiteit vergelijkbaar is met een 140 Watt halogeen lamp, maar echter veel witter van kleur is.
•
LED lichtbronnen. Witte LED verlichting met een kleurtemperatuur van 5000-5500 Kelvin wordt steeds beter verkrijgbaar. Witte LED's bestaan wel, maar geven veelal een te blauwig licht af. Het gebruik van enkel witte LED's komt daardoor de kleuring van het object niet ten goede. Recent is er een veelbelovende ontwikkeling in de LED verlichtingstechnologie voor de fotostudio bij gekomen, namelijk LED verlichting, waarvan de witwaarde kan worden ingesteld. Dit geschied 12
uiteraard door Rood, Groen en Blauw LED licht met elkaar te mengen, maar deze keer kan de fotograaf zelf aan de knoppen zitten, om deze mengverhouding aan te passen. Dit zou wel eens de grote doorbraak van LED verlichting in de studio kunnen gaan worden. Leverancier van deze nieuwe ontwikkelingen in Nederland is onder andere de firma Benel BV te Hoogeveen. (http://www.benel.nl) Verder is de LED verlichtingstechniek nog volop in ontwikkeling en zal in de toekomst meer en meer gebruik gemaakt worden van deze spaarzame en duurzame lichtbron, ook in de fotostudio. Voordelen van de LED technologie is de compacte maat van de lichtbron en de zeer lange levensduur. Ook de warmteontwikkeling is lager dan die van andere lichtbronnen, maar altijd nog aanzienlijk als men van vele LEDs een grote lichtbron samenstelt, die qua lichtopbrengst vergelijkbaar is met een PL lamp. •
Halogeen lampen. Hoewel deze lampen tijden lang de meest compacte en lichtsterke lichtbron waren, hebben ze inmiddels wegens hun veel te gelige kleur, hun grote stroomverbruik en hun veel te grote warmte afgifte in de fotostudio's redelijk afgedaan. De gelige kleur is uiteraard met filters wel aan te passen, maar de nadelen t.o.v. PL lampen zijn inmiddels te groot geworden om hier nog verder op in te gaan.
•
TL lampen. De buisvormigheid van TL lampen is ideaal voor het bereiken van een diffuse lichtbron. Immers de buis vorm geeft reeds licht vanuit een lijn en is daarmee nooit meer een puntlichtbron. TL licht zelf is echter te groen om als lichtbron toegepast te worden zonder filters en heeft daarom aan populariteit verloren. Ook hier heeft de buisvormige PL lamp het tegenwoordig gewonnen van de TL buis.
Waarschuwing 50 Hz: TL, PL en LED lampen worden gevoed met 220 Volt wisselspanning, die weliswaar wordt gelijkgericht, maar meestal niet wordt afgevlakt. Hierdoor "flikkert" een PL lamp met een frequentie van 100Hz (2x50 Hz vanwege de omgeklapte sinusoide van de gelijk gerichte wisselspanning). De lamp gaat als het ware 100 keer per seconde aan en (bijna) uit. Met andere woorden: Een PL lamp heeft gedurende een seconde 100 maal een "dip" in de lichtintensiteit. Theoretisch gesproken zal dus geen enkele foto uit een reeks foto's, precies eenzelfde hoeveelheid (licht)energie opvangen, waardoor we strikt genomen zelfs hard kunnen stellen dat geen enkele foto gelijk belicht zal worden door een continue lichtbron. (Dit ondanks de naam). Een continue lichtbron pulseert! Omdat een gelijke belichting (in een reeks foto's) met flitslampen ook niet gegarandeerd kan worden, is dat een "fact-of-life" in de fotografie. Toch is er bij verlichting met continue lampen enigszins rekening te houden met dit fenomeen. Dit kunnen we doen door de hoeveelheid "pulsen" van licht, die de foto belichten, groter te maken. Anders gezegd: Door de sluitertijd zo lang mogelijk in te stellen als men van daglichtlampen gebruik maakt.
13
Door een langere belichtingstijd zal het aantal keren dat het licht gepulseerd heeft immers toenemen, waardoor het "afkappen" van een laatste puls op het eind van de sluitertijd (en natuurlijk andersom: het op een willekeurig punt van een puls beginnen met de sluitertijd) een minder grote rol zal spelen dan bij een sluitertijd die overeenkomt met de tijd van een gering aantal pulsen. Vooral bij herhaalde fotografie van één voorwerp (bij het maken van een reeks foto's die tot één en dezelfde presentatie zullen gaan behoren), zoals bij 360° fotografie het geval is, is het werken met lange sluitertijden dus van groot belang, om het 50 Hz effect tot een minimum te beperken. In praktijk blijkt zelfs dat met daglichtlampen en lange sluitertijden een veel consistentere belichting verkregen wordt dan met flitsers!
14
1.3.5. Gebruik van een lichttent Een lichttent is bedoeld om schaduwloze fotografie mogelijk te maken. Door de verstrooiing van licht door het materiaal van de lichttent, werkt de gehele tent, mits voldoende belicht van buitenaf, als een grote diffuse lichtbron die van alle kanten het voorwerp in de tent belicht. Naarmate de lichttent groter wordt, heeft men echter ook steeds grotere en krachtiger lichtbronnen nodig om het grote oppervlak van de tent egaal van buitenaf te belichten. Zoals eerder gezegd, is het de vraag of geheel schaduwloze fotografie wel wenselijk is. Door gebrek aan schaduwen ontstaat onduidelijkheid over diepte en dus over de vorm van het object. Bovendien ontstaat er het gevaar van overstraling van het object door de grote hoeveelheid licht en de wens om de achtergrond 100% wit te laten zijn. Doordat de achtergrond namelijk niet apart beschenen wordt door een lichtbron, maar licht overal in de tent even intens aanwezig is, zou het zo moeten zijn dat, zodra de achtergrond puur wit is, de gehele omgeving van het object dat ook is. Deze hoeveelheid licht zou gemakkelijk wel eens te veel kunnen worden, waardoor overstraling zeer waarschijnlijk wordt. Kortom: Een lichttent is in vele gevallen dan ook geen ideale opstelling voor productfotografie. Behalve het feit dat een uitgekiende (enigszins gerichte) belichting nauwelijks meer mogelijk is met een lichttent, welke juist voor een algehele egale verlichting bedoel is, is een lichttent al snel een dure oplossing, vanwege de grote hoeveelheid licht, die nodig is om het door de tent geabsorbeerde (en dus verloren) licht te compenseren (hoewel dit natuurlijk ook kan geschieden door langere belichtingstijden te gebruiken). Voor zeer kleine en lage producten kan een lichttent zeker wel goed werken, al blijft een tent natuurlijk de bewegingsvrijheid rondom het product belemmeren. In enkele gevallen, waarbij het voorwerp de omgeving weerspiegelt (bv. chroom), kan een gemengdkleurige (zwart-witte) lichttent zeker wel uitkomst bieden en zelfs bijna noodzakelijk zijn (Sierraden fotografie)
1.3.6. Het combineren van verschillende lichtbronnen Met verschillende lichtbronnen kunnen we hier twee dingen bedoelen: 1. Het combineren van lichtbronnen met verschillende belichtingsduur (Flitslicht gecombineerd met Continu licht) 2. Het combineren van lichtbronnen van verschillende aard (bijv. LED gecombineerd met PL)
ad1: Het combineren van lichtbronnen met verschillende belichtingsduur Men hoeft niet altijd continu licht van flitslicht te scheiden bij productfotografie. Er zijn situaties te bedenken waarin een lange sluitertijd wenselijk is om bijvoorbeeld een (niet te snelle) beweging van een voorwerp te laten zien, terwijl men toch ook tegelijkertijd in dezelfde 15
afbeelding een scherpe weergave van het voorwerp wil tonen. Hiertoe kan men er voor kiezen om het voorwerp te belichten met zowel continu- als met flitslicht. Een werkwijze hiervoor zou dan kunnen zijn: 1. Flitsers uit zetten. Continu verlichting aan. Sluitertijd (ISO en diafragma) instellen, zodat een enigszins onderbelichtte foto ontstaat van het bewegende voorwerp. Op de foto dient de beweging goed zichtbaar te zijn. 2. Flitsers aan zetten. Intensiteit van de flitsers instellen, zodat het voorwerp, tezamen met de continue verlichting goed belicht wordt en de bewuste onderbelichting uit de vorige stap wordt vereffend. Doordat de flitsers het voorwerp kort belichten, zal hierdoor de beweging van het voorwerp gedurende de flitstijd minimaal zijn. De flitsers "bevriezen" a.h.w. een bepaalde stand van het voorwerp, terwijl de opname van de beweging daarna nog gewoon doorgaat en belicht wordt door de continu lampen.
ad2: Het combineren van lichtbronnen van verschillende aard Bij het maken van combinaties van lichtbronnen van verschillende aard, zal men zich moeten beseffen, dat de lichtbronnen van verschillende aard (bijv. PL - TL - LED), naar alle waarschijnlijkheid, ook verschillende kleuren zullen hebben. Al is dit kleurverschil voor het menselijk oog niet altijd zichtbaar, de camera zal dit verschil wel duidelijk registreren. Nu kan dit wellicht juist de bedoeling zijn, want immers, waarom zou een productfoto altijd met wit licht beschenen moet worden? Toegegeven dat dit meestal tot doel heeft om de product-eigen kleuren, neutraal en natuurgetrouw in beeld te brengen, toch is het soms ook wel spannend om eens iets anders te doen met licht en kleur. Zodra men echter dit pad gaat bewandelen, zal er nooit meer sprake kunnen zijn van het instellen van een goede witbalans. Immers, iedere lichtbron, met verschillende kleur, heeft zijn eigen correctie nodig om de afwijking van de kleur t.o.v. puur wit te compenseren, terwijl er op de camera uiteraard maar 1 correctie kan worden uitgevoerd. In deze situatie doet men er verstandig aan om de witbalans van de camera in te stellen met een (wellicht tijdelijke) witte lichtbron die men laat schijnen op het object en een grijskaart, terwijl alle andere lichtbronnen uitgeschakeld zijn. Men kan natuurlijk ook de houding aannemen dat men zich graag door de camera laat verrassen wat betreft de kleuren in de foto, als men toch afwijkt van een kleurechte weergave van het voorwerp.
16
1.3.7. Productfotografie op een zwarte- of witte achtergrond. Productfotografie waarbij het product zonder enige context in beeld gebracht wordt, ziet men tegenwoordig zeer vaak toegepast worden en is vooral in webshops vaak de standaard geworden. Het product heeft dan veelal een witte of zwarte achtergrond, waarop het product duidelijk afsteekt en waardoor de contouren duidelijk zichtbaar zijn.
1.3.7.1. Waarom fotograferen op zwart of wit? Om te garanderen dat iedere foto exact dezelfde kleur achtergrond heeft, die bovendien gemakkelijk herhaalbaar is, wordt gekozen voor een achtergrondkleur die aan het einde van het dynamische bereik ligt van de digitale foto (zie de sectie over het dynamisch bereik). Hierdoor blijven de kleuren zwart en wit als geschikte kandidaat over. Door de kleuren die dicht bij wit (of zwart) liggen in de foto naar het einde van het dynamisch bereik toe te trekken (zijnde zwart of wit) en dus kunstmatig clipping toe te passen, wordt gegarandeerd 100% zwart of 100% wit bereikt. Deze handeling is zeer eenvoudig uit te voeren met de levels-tool ("niveaus" zo u wilt), die in vrijwel alle bestaande foto(na)bewerkings software beschikbaar is (zie verderop), maar die men echter nog wel eens "vergeet" te implementeren in de all-in-one software oplossingen van de diverse fotorobot merken (zie overzicht fotorobots verderop). Omdat productfotografie vaak op een witte- of zwarte achtergrond wordt uitgevoerd, worden deze situaties hieronder verder uitgediept.
1.3.7.2. Fotograferen op wit 1.3.7.2.1. Diffuse belichting Een witte achter-/ondergrond weerkaatst licht van alle kleuren. Met een witte achtergrond gaat er bovendien weinig licht verloren. Men laat het licht door de achtergrond en ondergrond weerkaatsen en beschijnt daarmee behalve de achter- en ondergrond ook weer het te fotograferen object. De weerkaatsing heeft bovendien een diffusie, verstrooiing van het licht, tot gevolg. Door deze verstrooiing zal de richting van het licht (bij iedere weerkaatsing steeds meer) van zijn initiële richting gaan afwijken en in vele andere richtingen op het object gaan schijnen. Verstrooiing door weerkaatsing is alleen mogelijk, indien het oppervlak waarop weerkaatst wordt, niet geheel vlak is. Een spiegel weerkaatst perfect, maar verstrooit niet. Een andere manier van verstrooien van licht, en dus van het diffuus maken van een lichtbron, is door de lichtbron te laten schijnen door een doorschijnend oppervlak. Polystyreen plaat (= piepschuim zonder de luchtbelletjes) leent zich hier uitstekend voor. Plaatst men een polystyreen plaat tussen de lichtbron en het te fotograferen object, dan heeft men een fraaie diffuse belichting verkregen door de verstrooiing van licht in het materiaal van de plaat. Ook andere meer flexibele materialen zoals PVC doek, zoals dat gebruik wordt in softboxen zijn fraaie licht verstrooiende materialen. 17
Het gebruik van een diffuse belichting is voorwaarde voor het bereiken van zachte schaduwen. Zachte schaduwen zijn schaduwen die worden ingevuld met licht en dus niet helemaal donker zijn. Zachte schaduwen zijn over het algemeen gewenst, omdat te harde (donkere) schaduwen delen van het object aan het zicht kunnen onttrekken en omdat de afwezigheid van schaduwen diepte (en dus 3D informatie over het object) uit de foto zou doen verdwijnen. 1.3.7.2.2. Witbalans bij fotografie op wit Bij fotografie op een witte achtergrond wordt afgeraden de witbalans in te stellen met behulp van een grijskaart. Door van de witte achtergrond een (lichte) grijstint te maken, kan men een veel nauwkeuriger witbalans bereiken. Dit bereikt men door een onderbelichte foto te maken van de achtergrond en deze foto vervolgens te gebruiken als referentie foto voor de witbalans. Ook als men in RAW werkt, doet men er het beste aan een dergelijke foto te maken als referentie voor de witbalans.
1.3.7.3. Fotograferen op zwart 1.3.7.3.1. Gerichte verlichting Een zwarte achtergrond moet zwart blijven. Dat is te bereiken door zo min mogelijk licht op de achtergrond te laten vallen. Dat impliceert dat bij fotografie op zwart, de lichtbron liefst niet in de richting van de achtergrond mag schijnen. Voor de ondergrond kan echter niet dezelfde tactiek worden gevolgd. Het te fotograferen object staat immers op deze ondergrond en dient van top tot teen belicht te worden. Het is dus niet te vermijden dat de ondergrond ook deels verlicht zal worden. Hierdoor zijn de eigenschappen van het ondergrondmateriaal dus ook veel belangrijker dan die van het achtergrondmateriaal. Zelfs in het geval dat men op de achtergrond geen materiaal, maar slechts een onverlichte ruimte zou hebben, wordt de achtergrond nog steeds zwart. Het ondergrond materiaal dient zeer diep zwart te zijn, weinig licht te weerkaatsen en liefst een fijne, doch niet te gladde, oppervlakte structuur te hebben. Gericht licht is dus alleen al vanwege het zwart houden van de achter- en ondergrond een voorwaarde voor fotografie op zwart. Bij fotografie op zwart is het dan ook de kunst om met voldoende gerichte lichtbronnen te werken, zodat te zwarte schaduwen op het object vermeden worden, door deze met licht in te vullen. Voor het richten van licht, hebben we een aantal hulpmiddelen tot onze beschikking: • •
Lenzen. Lenzen voor de lichtbron kunnen het licht bundelen, zodat er een spotlight ontstaat. Snoots. Dit zijn conische kokers (snuitvormige kegels), die voor de lichtbron geplaatst worden. Dit is een goedkope manier om een spotlight verlichting te verkrijgen, waar echter wel veel licht van de lichtbron door verloren gaat. 18
• •
Honeycomb roosters. Honingraat panelen kunnen voor de lichtbron worden gezet, teneinde het licht meer richting te geven. Barndoors. Met deze "schuurdeuren" bedoeld men kleppen, die men rondom de lichtbron plaatst. Door de kleppen meer of minder te sluiten kan het uittredend licht van de lichtbron worden afgedekt. Barndoors zijn handig om er voor te zorgen dat de achtergrond in ieder geval geen licht ontvangt.
1.3.7.3.2. Wanneer fotograferen op zwart? De keuze om te fotograferen op zwart, kan volgen uit bijvoorbeeld de volgende argumenten: •
•
•
Sommige objecten komen vanwege hun kleur of materiaal beter uit op zwart. Witte voorwerpen zijn uiteraard makkelijker te fotograferen op een zwarte achtergrond. Doorzichtige voorwerpen komen vaak ook beter uit op zwart. De website / webshop waarop de producten zullen worden getoond, heeft een zwarte achtergrond. Door de productfoto's dan ook een zwarte achtergrond te geven zijn de randen van de foto niet zichtbaar en gaat alle aandacht uit naar het schijnbaar vrijstaand gemaakte product. NB. Dit argument kan natuurlijk ook de reden zijn om juist op wit te fotograferen, indien de website / webshop een witte achtergrond heeft. Indien het product / voorwerp mooier uit komt bij een belichting met gericht licht en scherpe schaduwen. Met een witte achtergrond zijn scherpe schaduwen vrijwel onmogelijk vanwege de weerkaatsing van het licht op de witte achter- en ondergrond.
1.3.7.3.3. Witbalans bij fotografie op zwart
In tegenstelling tot ons advies om geen grijskaart te gebruiken als referentie voor de witbalans, als men op een witte achtergrond fotografeert, raden wij bij fotografie op een zwarte achtergrond het gebruik van een grijskaart juist wel aan. (Voor uitleg: zie hieronder)
Zwart is de afwezigheid van kleur. Wit is de aanwezigheid van alle kleuren. Met een witte achtergrond heeft men dus kleuren die kunnen worden gecorrigeerd naar een 1:1:1 verhouding van de componenten R, G en B. Met een zwarte achtergrond is deze kleurcorrectie vanwege het gebrek aan kleur niet goed (en dus onbetrouwbaar) uit te voeren (De kleurwaarden liggen te laag en worden daardoor onnauwkeurig). Al wijkt de verhouding van de kleurcomponenten van een grijskaart vrijwel zeker af van die van de zwarte achtergrond, we zullen toch een witbalans referentie moeten hebben en aan de zwarte achtergrond kunnen we die niet ontlenen. 19
360° (x90°)
De Automatische Witbalans is bij 360°(x90°) fotografie geen optie, omdat deze voor iedere foto opnieuw bepaald wordt, waardoor feitelijk iedere foto een andere kleuren referentie krijgt en dus anders van kleur is. Dit is bij meerdere foto's van hetzelfde object al helemaal onwenselijk. Bij 360°(x90°) productfotografie zal men dien ten gevolge, toch echt zelf bij iedere verandering aan de belichtingssituatie, de witbalans handmatig op de camera opnieuw moeten instellen voor een correcte kleurweergave.
De camera instellen op een preset witbalans (zoals kunstlicht), resulteert zeer waarschijnlijk niet in een correcte kleurweergave, waardoor deze werkwijze ook af valt.
1.3.8. Opstelling van de lichtbronnen De opstelling van de lichtbronnen zal bij productfotografie afhankelijk zijn van de kleur van de achtergrond en ondergrond van het te fotograferen voorwerp. Immers, een zwarte achtergrond zal niet meedoen aan de verlichting van het product, terwijl een witte achtergrond dienst kan doen als onderdeel van de verlichting (diffusie van het licht). Bij de opstelling van de lichtbronnen bij fotografie op een donkere achter- / ondergrond, zal de verlichting van het object dan ook de hoofdrol spelen. Bij een zwarte achter-/ondergrond dient men er zelfs op te letten dat men deze achtergrond zo weinig mogelijk belicht. Bij productfotografie op een witte achter- / ondergrond is een gelijkmatige verdeling van het licht op de voor-, onder- en achtergrond in de meeste gevallen het streven. Dit om er later voor te kunnen zorgen dat de gehele achter- en ondergrond naar 100% wit toe getrokken kan worden.
Een veel gebruikte opstelling van de verlichting bij fotografie op een lichte (bv. witte) achtergrond, is die waarin twee lichtbronnen met grote diffusers (softboxen) op de voorgrond in 45° t.o.v. het object geplaatst worden en nog eens twee, iets zwakkere lichtbronnen de achtergrond onder een hoek van 45° belichten. De vier lichtbronnen kunnen iets naar beneden gericht worden, opdat deze tegelijk de ondergrond verlichten. Deze minimale, doch diffuse, belichting is voor een minimale investering te koop en voldoet voor vele productfotografie situaties.
Verder is de belichtingssituatie uiteraard zeer afhankelijk van het type voorwerp. Met name oppervlakte eigenschappen zoals doorzichtigheid en glans of zelfs spiegeling, zijn bepalend voor de directe omgeving van het voorwerp. Behalve de belichting is het in die gevallen ook de omgeving die een grote rol gaat spelen in de uiteindelijke afbeelding. Met name bij spiegelende voorwerpen waarbij de voorzijde en zijkanten van het voorwerp de omgeving gaat weerspiegelen, is het van belang te letten op datgene dat zichtbaar wordt in de weerspiegeling. Bij spiegelende voorwerpen is het hebben van een contrastrijke kleur van aan de 20
zijkanten en voorzijde van het voorwerp een aanrader. In eerste instantie zou men wellicht geneigd zijn om de gehele omgeving dezelfde kleur te laten hebben als de achtergrond van het voorwerp, zoals in een lichttent het geval zou zijn. Bij spiegelende voorwerpen zou dit een zeer vlakke afbeelding tot gevolg hebben waarin alle 3D informatie over het voorwerp zou komen te vervallen, hetgeen onwenselijk is.
Vaak biedt een circulair polarisatiefilter uitkomst bij de fotografie van glimmende voorwerpen. Met een dergelijk filter kan men bepalen uit welke richting men licht toelaat het objectief binnen te treden. Dit doet men door aan één van de twee ringen, waaruit het filter bestaat, te draaien. Hiermee kan op de plaatsen van het voorwerp, waar licht door het glanzende oppervlak erg sterk weerkaatst zou worden, de hoeveelheid weerlaatst licht gereduceerd worden, waardoor de contouren van het voorwerp duidelijker zichtbaar worden. Ook de mate van spiegeling van een spiegelende ondergrond, kan met een polarisatiefilter zeer nauwkeurig geregeld worden. Een polarisatiefilter is het meest effectief als het licht (van de plek met glans) onder een hoek van 45° in het filter binnen treedt.
360° (x90°)
Een polarisatiefilter levert bij 360°(x90°) productfotografie geen voordelen op in het kader van het weghalen van glans van een voorwerp. Dit omdat het voorwerp roteert en dus steeds een andere invalshoek zal hebben ten opzichte van de lens (met het polarisatiefilter), terwijl een polarisatiefilter dient te worden ingesteld voor één enkele invalshoek. Wel kan men bij 360°(x90°) productfotografie een polarisatiefilter toepassen teneinde de spiegeling van een ondergrond te reduceren of te beperken tot een bepaalde camerahoek (360°x90). Verder kost een polarisatiefilter ongeveer 2 stops aan lichtgevoeligheid, hetgeen meestal wel gecompenseerd kan worden door een langere sluitertijd te gebruiken.
Het is hier niet de bedoeling voor iedere productfotografie situatie een belichtingsopstelling te behandelen. Wel willen we iedereen aanmoedigen vooral te experimenteren met de diverse opstellingen, omdat voor iedere belichtingsset en ieder voorwerp weer andere ideale oplossingen te vinden zijn… Alles afhankelijk van persoonlijke smaak!
21
1.4. Achtergronden en ondergronden Omdat bepaalde eigenschappen van de achtergrond- en ondergrond materialen een nogal grote rol spelen bij het geschikt, dan wel ongeschikt doen zijn van een materiaal voor fotografie, bespreken we hieronder een aantal materialen met hun eigenschappen, die allen gunstige eigenschappen hebben om als achter- / ondergrond gebruikt te worden.
1.4.1. Geschikte achtergrond (en/of ondergrond) materialen: •
PVC sheets. Deze zijn er in diverse diktes, waaronder 0.5 mm, welke ideaal is voor het maken van een ronde transitie van onder- naar achtergrond ("rondwand"), door een sheet vertikaal op te hangen (= achtergrond) en horizontaal door een tafel te laten ondersteunen (= ondergrond). PVC heeft een matte oppervlakte structuur waardoor de witte sheets het licht zeer goed verstrooien, terwijl de zwarte sheets zeer mat en zeer zwart zijn. Een krasje in het materiaal is niet snel op de foto zichtbaar, omdat een sheet volledig uit hetzelfde materiaal bestaat. Een kras blijft dus ook dezelfde kleur als de sheet, zolang er geen vuil in achterblijft. Het materiaal is afwasbaar, zelfs met wasbenzine en gaat daardoor zeer lang mee. Na enkele jaren gebruik worden de witte PVC platen broos door veroudering onder invloed van UV licht.
•
Resopal®. Dit zeer witte materiaal wordt gebruikt als toplaag van aanrechtbladen en meubels. Het is hard en krasvast. Een vergelijkbaar materiaal is ook verkrijgbaar onder de handelsnaam Formica. Het materiaal is er in diverse diktes, variërend van enkele tienden van millimeters to 3 mm. Zeer geschikt om meer permanente podia mee te bekleden.
•
Trespa®. Het witste Trespa® is weliswaar niet extreem wit maar wel zeer krasvast. Zeer geschikt als ondergrond voor grote zware metalen voorwerpen, zoals gereedschappen, palletwagens etc. Als men de witbalans op de Trespa® plaat instelt, doet deze goed dienst als witte ondergrond. Samen met papier als achtergrond (dat veel witter is dan Trespa®) kan men snel ter plaatse een fotostudio opbouwen bij een klant.
•
Papier. Relatief te duur, omdat dit "speciaal voor de fotograaf" verpakt wordt, maar desondanks (of wellicht daardoor) vaak gebruikt als achtergrond. De structuur van papier maakt dit materiaal echter niet erg geschikt als ondergrond materiaal, zeker niet voor kleine voorwerpen. Bovendien absorbeert papier vocht en vuiligheid, waardoor het zeer snel vervuilt en onbruikbaar wordt als ondergrond. Verder is papier wel mooi mat en in rollen van 2,75 meter x 11 meter verkrijgbaar in iedere goede fotowinkel. Wit papier is bijna even wit als PVC. Zwart papier is eigenlijk niet zwart genoeg voor productfotografie, zeker niet t.o.v. PVC.
•
Printing media op PVC basis op rol, voor groot formaat printers. Voor grote voorwerpen is dit de meest ideale achter- en ondergrond. Het is verreweg het meest witte materiaal uit deze lijst.
22
Het is niet verkrijgbaar in zwart om duidelijke redenen (op zwart kan niet met een kleurenprinter afgedrukt worden). Het materiaal gedraagt zich als doek dat bovendien enigszins rekbaar is. Men kan het gemakkelijk oprollen en eventuele kreukels verdwijnen vanzelf, nadat men het materiaal even laat liggen. Mocht u dit te lang duren dan kan het ook met behulp van een haarföhn soepel gemaakt worden, waardoor kreukels snel verdwijnen. Het is afwasbaar (zelfs met wasbenzine), scheurt niet en kan gemakkelijk geknipt worden. Verder is het mat aan één zijde en glanzend(er) aan de andere. Het materiaal is niet bepaald goedkoop en is bedoeld om grote banners en reclame borden van te maken (door het materiaal te bedrukken) die met elastieken in een stalen buizenframe worden opgespannen (U kent die motto- / reclame borden wel die vaak langs de snelweg staan). Het wordt verkocht op rollen van 50 meter lang en 3,2 of 5,6 meter breed. Een rol van 3,2 meter breed en 50 meter lang, weegt ruim 120 kilo. Dit materiaal is minder geschikt voor kleine voorwerpen, omdat het oppervlak een heel fijn weefpatroontje laat zien in close-up. •
Papieren achtergronden met vloeiend verlopende kleuren. Achtergronden met vloeiend verlopende kleuren leveren een fraai plaatje op. Hun toepassingsgebied is echter beperkt tot die keren dat het gebruikte verloop qua kleurstelling past in de omgeving van een website / webshop of folder waarin de productfoto gebruikt zal gaan worden. Als men een verlopende achtergrond wens aan te schaffen dient men er op te letten dat het kleurverloop niet gedrukt, maar gespoten is. Het drukken van een verloop heeft altijd "banding' tot gevolg. Dit is het zichtbaar worden van de banen van de printkop, tezamen met te duidelijke overgangen naar een andere kleurwaarde, omdat een printer nu eenmaal een beperkt aantal kleur tinten kan reproduceren. Een verfspuitpistool heeft daar geen last van. De firma lichttent.eu (http://www.lichttent.eu) is voor zover wij weten, de enige leverancier van hand gespoten verlopende achtergronden in Nederland, welke uit voorraad leverbaar zijn.
•
Achtergrond materialen, die speciaal voor fotografie op zwart in aanmerking komen: o Zwart Fluweel. Hoewel de haartjes van fluweel een bepaalde richting hebben waarin ze licht gaan weerkaatsen, maakt de grote lichtabsorptie van zwart fluweel deze stof zeer geschikt als achtergrond voor fotografie op zwart, maar dan wel vanuit een bepaalde richting. o Zwart Fleece. Hoewel minder zwart dan fluweel, heeft deze stof geen last van weerkaatsing vanuit een bepaalde richting. Fleece, wordt vaak gebruikt als theater achtergrond en wordt daarom ook theaterdoek genoemd. o Zwart vilt. Duur, maar zeer fraai, materiaal met zeer hoge licht absorptie, echter ook weer niet volledig zwart. o Zwart polyamide. Zeer kreukvrije en bijzonder donker zwarte matte stof met uitzonderlijk fijne (weef)structuur. Deze stof wordt als gordijn verkocht bij o.a. Kwantum. Wellicht de meest geschikte achtergrond voor fotografie op zwart van dit rijtje. Deze (kunst)stof laat bovendien geen stof los.
23
1.4.2. Spiegelende ondergronden Bij fotografie op een zwarte ondergrond komt een spiegelende ondergrond beter in beeld dan bij fotografie op wit. Dit is logisch als we bedenken dat de weerspiegeling van het voorwerp op een witte ondergrond betekend dat de kleur minder licht zal moeten zijn dan de witte ondergrond teneinde deze spiegeling te kunnen gaan zien. Dat impliceert dat we de ondergrond dus verre van wit moeten houden om de spiegeling te kunnen gaan zien, hetgeen de doelstelling van fotografie op wit tegenspreekt. Spiegelende ondergronden bij fotografie op wit dwingen dus a.h.w. tot het maken van een compromis. Bij zwart is dit niet het geval. Immers de spiegeling van het voorwerp is nu lichter dan de ondergrond en sluit het hebben van een zwarte ondergrond ter plaatse van de gebieden waar geen spiegeling te zien is niet uit. Als wij spreken van een spiegelende ondergrond, bedoelen we zelden een werkelijke spiegel als ondergrond. Bij een echte spiegel geldt dan ook weer dat de ondergrond kleur niet dezelfde zal worden als die van de achtergrond, tenzij men slechts de onderliggende spiegel in beeld brengt als achtergrond (en tevens ondergrond) en boven deze spiegel een zwart (of wit) oppervlak ophangt. Een spiegelende ondergrond zal er idealiter één zijn, die de kleur van de achtergrond heeft en die slechts één enkele spiegeling laat zien van het object. Een glasplaat is dusdanig vlak dat deze een fraaie, niet te overheersende spiegeling oplevert, maar er is één bezwaar aan een glasplaat: Deze levert een dubbele spiegeling! Zowel de bovenzijde als de onderzijde leveren een spiegeling van het object! De bovenzijde levert een sterke en de onderzijde een iets zwakkere spiegeling op (door de dikte van het glas treedt demping op).
Om deze dubbele spiegeling tegen te gaan kan men de glasplaat aan de onderzijde spuiten in de kleur van de achtergrond; gezien het bovenstaande zal dit dus meestal zwart zijn. Doordat de verf tot in de poriën van de glasplaat doordringt (op moleculair niveau) ontstaat een ontspiegelde onderzijde, zodat u nu een ondergrond heeft met een enkele spiegeling.
NB. Het zandstralen van een glasplaat aan de onderzijde alvorens deze zwart te spuiten, werkt averechts. Het gezandstraalde oppervlak levert fonkelingen op ten gevolge van breking van het licht op de grillige korrelachtige oppervlakte structuur, die het gevolg is van het zandstralen. De mate van spiegeling kan vervolgens bepaald worden door gebruik te maken van een circulair polarisatiefilter. Door aan een van de filterringen te draaien is letterlijk de hoeveelheid spiegeling dimbaar geworden. Bij verandering van de invalshoek van de camera zal de spiegeling in dat geval ook veranderen, omdat immers een polarisatiefilter licht (weerspiegeling) uit een bepaalde richting uit het beeld kan verwijderen.
24
1.5. Camera instellingen 1.5.1. Witbalans De witbalans is de balans tussen de componenten van wit licht, zijnde rood, groen en blauw licht, waarbij hetgeen wit had moeten voostellen in de foto ook werkelijk als wit wordt weergegeven. De witbalans is een digitale bewerking, die in de body van uw camera plaatsvindt als u foto's maakt en opslaat op uw geheugenkaart in het TIFF of JPG formaat. Als u de foto's in het RAW formaat opslaat, kunt u de witbalans achteraf instellen met behulp van speciale software, die van het RAW formaat alsnog een TIFF of JPG bestand maakt. (zie de sectie Digi Taal voor een uitleg van het RAW formaat.)
Om het concept van de witbalans duidelijk te maken, nemen we als voorbeeld een velletje wit papier dat onder een halogeen lamp gehouden wordt. Iedereen weet dat het velletje papier wit is, maar door het gelige schijnsel van de halogeen lamp wordt de kleur van het witte papier naar het geel toe getrokken. Als we een foto zouden maken van het velletje papier onder de halogeen lamp, terwijl de balans (verhouding) van rood:groen:blauw licht 1:1:1 zou zijn (er is dan evenveel van iedere component in de foto aanwezig) dan zouden we op de foto een gelig velletje papier te zien krijgen. Geel is de kleur die ontstaat door groen en rood licht te mengen. Een gelige foto is dus een foto waarin teveel groen en rood aanwezig is. Door nu minder groen en rood in de foto aanwezig te laten zijn zal het voornoemde velletje papier witter worden. Anders gezegd, door de kleur die te veel afwezig is in de foto bij te mengen, blauw in dit geval, zal het velletje papier witter worden. Bij een juiste balans tussen de componenten rood, groen en blauw zal het velletje papier dus geheel als wit in de foto verschijnen. We zeggen dan dat we de witbalans van de foto hebben ingesteld op het velletje papier bij de desbetreffende verlichtingsituatie. Het zal duidelijk zijn dat iedere lichtbron zijn eigen verkleuring van de kleur wit tot gevolg heeft. Ook zal ieder materiaal dat officieel wit heet te zijn toch weer een “andere kleur wit” laten zien. Voor een correcte weergave van de kleuren van een object is het dus van belang dat we bij de gebruikte belichting de witbalans instellen, teneinde onder die belichtingsomstandigheden de verkleuring van het object door het gebruikte licht teniet te doen. Zoals gezegd zal het mengen van even grote hoeveelheden rood, groen en blauw licht een witte lichtbron opleveren. In extreme mate zal dit puur wit licht zijn. Als alle componenten geen intensiteit zouden hebben zou dit “ zwart licht” zijn. Licht is dan afwezig. Ergens daar tussenin zal het resulterende licht een grijstint opleveren. Dus ook een grijstint heeft een 1:1:1 verhouding van deelname van de drie componenten van licht (R, G en B). In de digitale wereld van onze camera worden de kleuren van iedere pixel van de foto opgeslagen als drie getallen. Elk getal geeft de hoeveelheid rood, groen resp. blauw aan van die pixel. Deze getallen hebben echter een minimum waarde nul en een maximum waarde van 255 (omdat deze worden 25
opgeslagen als 8bits getal). Een 100% witte pixel heeft, zo zegt men, een RGB waarde van 255,255,255. Een 50% witte (en dus grijze) pixel heeft RGB waarde 127,127,127. Een zwarte pixel heeft RGB waarde 0,0,0. De kleurwaarde van een kleurcomponent van een pixel kan dus nooit meer kan zijn dan 255. Hierboven spreken we van clipping. Het geluids-equivalent zou vervorming heten. Als de sensor van de camera een kleurwaarde van bijvoorbeeld 300 zou meten, dan zou deze waarde toch als 255 worden opgeslagen, omdat dit de maximale waarde is die in een 8 bits getal kan worden opgeslagen. Als zowel de kleurwaarde van Rood Groen als Blauw boven de 255 zouden worden waargenomen door de sensor, wordt immer nog de RGB waarde van 255,255,255 opgeslagen. Het kan dus zijn dat een kleur, die bepaald geen wit had moeten voorstellen, toch als wit wordt opgeslagen, simpelweg omdat de kleurwaarde van de componenten (die niet alle drie gelijk waren) boven het bereik (boven de maximale waarde) van een 8 bits getal liggen (255). Om er zeker van te zijn dat deze hierboven besproken "digitale clipping" niet aan het optreden is tijdens het instellen van de witbalans van een camera, wordt als referentiekleur voor de witbalans nooit puur wit (255,255,255) gebruikt, echter een grijstint. Door een grijstint te fotograferen, waarvan men weet dat die uit een zelfde hoeveelheid rood, groen als blauw bestaat, kan men dus zonder gevaar voor clipping, een referentie foto maken die later kan worden gebruikt om de witbalans van de camera op in te stellen. Voor dit doel zijn de zg. grijskaarten in het leven geroepen. Dit zijn kartonnen kaartjes waarop een aantal grijstinten zijn afgedrukt, die als referentie kunnen dienen voor het instellen van de witbalans onder een bepaalde belichtingsomstandigheid. Als productfotografie wordt uitgevoerd op een witte achter- en ondergrond is het meestal de bedoeling om de achter- en ondergrond ook werkelijk als 100% wit in de foto weer te geven. Nu is het niet aan te raden om de achtergrond dermate te overbelichten dat door het voornoemde clipping effect de achtergrond 100% wit wordt. Dit verdient geen aanbeveling omdat: • De achtergrond het object gaat overstralen. Hierdoor worden de randen van het object onduidelijk en minder contrastrijk ten opzichte van de achtergrond. • De witbalans mogelijk incorrect kan zijn ingesteld, zonder dat men dit aan de kleur van de achtergrond kan zien of zelfs kan meten.
26
Voor een correcte kleurweergave van het object en voor het (achteraf) 100% wit (kunnen) maken van de achtergrond, leidt de volgende werkwijze tot goede resultaten: 1. Men maakt een onderbelichte foto van de achtergrond of ondergrond. Als de oorspronkelijk witte achtergrond op de foto als zeer licht grijs verschijnt, heeft men voldoende onderbelicht. 2. Men gebruikt deze foto als referentiefoto voor het instellen van de witbalans. Door een onderbelichte foto van de achter- of ondergrond te gebruiken als witbalans referentie foto: a. Is men ervan verzekerd dat men geen incorrecte witbalans instelt door de voornoemde digitale clipping te laten optreden. b. Garandeert men ook rekening te hebben gehouden met eventuele kleurafwijkingen van deze achter- / ondergrond, welke dan door het instellen van de witbalans op deze oppervlakken teniet wordt gedaan.
Nogmaals: Het gebruik van een grijskaart is dus om bovengenoemde redenen zeker af te raden bij productfotografie op een witte achter/ondergrond!
3. Hierna stelt men het diafragma in voor de gewenste scherptediepte (meestal zal het f-getal hiervan voor productfotografie liggen tussen de 13 en de 18 – Hogere f-getallen leveren ongewenste chromatische abberatie op, die zichtbaar zal worden als verkleurde, vaak paarse randjes om het object heen.) 4. Vervolgens stelt men de sluitertijd in, zodat de achtergrond en ondergrond en RGB waarde hebben, die zo dicht mogelijk ligt bij een waarde van 255, maar er wel nog net onder blijft. Een waarde tussen de 240 en 254 is ideaal. "Hoe weet ik welke RGB waarde de achtergrond heeft?", zult u zich afvragen. Hiervoor zijn twee scenario’s te bedenken: a. Men maakt de foto’s met behulp van capture software, waardoor de foto’s binnenkomen en direct getoond worden op een computer. Veelal kan men met deze software met behulp van een “ druppelaar” de kleurwaarde van een pixel uitlezen. Mocht dit niet het geval zijn in de door u gebruikte software, dan bestaan er velerlei hulpprogramma’s die deze functionaliteit bieden. Een daarvan is het programma Instant Color Picker van Young Smart Software (www.youngsmarts.com) Men kan met de “ druppelaar” over een gebied in de foto bewegen waar de achtergrond en ondergrond zichtbaar zijn, terwijl men let op de uitlezing van de kleurwaarde op het punt waar de druppelaar zich bevindt. Als de achter- en ondergrond egaal werden uitgelicht, dan zal men slechts geringe afwijkingen zien in de kleurwaarde, ongeacht waar men de druppelaar op de achter- of ondergrond plaatst. Vervolgens stelt men de sluitertijd in totdat kleurwaarden worden bereikt die net onder de 255 liggen, als men de achter- of ondergrond meet met behulp van de druppelaar. 27
b. Men slaat de foto’s op de geheugenkaart van de camera op. In deze situatie zal men enkele malen de gemaakte foto in de computer moeten inlezen en met de voornoemde “color picker” software de behaalde RGB waarde moeten uitlezen. Aan de hand van de uitgelezen waarde kan men de sluitertijd steeds bijstellen. Dit proces herhaald men, totdat de gewenste kleurwaarde net onder de 255 wordt bereikt in alle delen van de achtergrond en ondergrond. 5. Hierna kan men de gewenste productfoto’s maken en hoeft men geen instellingen meer te wijzigen aan de camera, zolang de belichtingssituatie ongewijzigd blijft. Of men wel of niet de belichtingssituatie dient te wijzigen hangt uiteraard af van het criterium of het desbetreffende object/product al dan niet naar wens wordt belicht / uitgelicht. 6. Nadat de productfoto’s geschoten zijn, zal men de foto’s moeten nabewerken in fotobewerkingssoftware, zoals Capture One Pro, of Photoshop, teneinde de levels (niveaus) bij te stellen. In de “levels” tool kan men de tinten die dichtbij wit liggen vervolgens naar 100% wit toe trekken, zonder dat de witbalans hierdoor verschuift en dus zonder dat de kleurechtheid van het gefotografeerde object hieronder lijdt (voor zover de kleur hiervan correct wordt opgenomen door de sensor van de camera). Wel neemt het dynamische bereik af door de levels te veranderen, waardoor het contrast zal verhogen. Daarom streven we na om de witte achter-/ ondergrond reeds zo dicht mogelijk bij de gewenste RGB waarde van 255,255,255 te brengen, al tijdens de fotografie. De "levels" tool komt verderop uitvoerig ter sprake.
1.5.2. Scherpstelling Automatische scherpstelling is de vriend van iedere fotograaf tegenwoordig en kan prima gebruikt worden bij productfotografie. Maakt men echter meerdere foto's van hetzelfde product, dan zal steeds een nieuw (vaak ander) scherpstelpunt worden ingesteld als men automatische scherpstelling gebruikt.
360° (x90°)
Dit laatste is bij 360°(x90°) productfotografie niet wenselijk, omdat het hier een reeks foto's betreft die zo consistent mogelijk dient te blijven, dus ook qua scherpstelling.
Een van de grote nadelen van automatische scherpstelling is het feit dat de scherpstelling geschiedt op een aantal van te voren vastgelegde plaatsen in het beeld. Sommige camera's hebben 9 van dit soort "scherpstelzones", anderen hebben er meer. Feit blijft dat scherpstelling in een van de scherpstelzones zal plaats vinden. U kunt op de camera uit meerdere automatische scherpstelmodi kiezen, waaronder tenminste de volgende twee: •
Enkel punts scherpstelling. U kiest welke scherpstelzone zal worden gebruikt. 28
•
Meer punts scherpstelling. De camera kiest welke scherpstelzone zal worden gebruikt op basis van contrast. Het scherpstelpunt waarin de grootste contrastverschillen kunnen worden gemeten, zal worden gebruikt.
Bij productfotografie is het gebruik van de laatste optie sterk af raden. U wilt immers zelf bepalen waarop wordt scherpgesteld.
Vaak wilt u echter de framing van uw foto dusdanig maken, dat het object niet op een van deze scherpstelzones ligt. De algemeen gebruikte truc bij productfotografie vanuit de hand is dan, dat men eerst het object scherpstelt door het scherpstelpunt te richten op het object (in het algemeen zal dit het scherpstelpunt zijn dat precies in het midden van het frame ligt). Hierna mag de fotograaf zijn lichaam nog wel draaien om de gewenste framing te verkrijgen, maar niet meer naar voren of achteren bewegen. Anders gezegd: hierna dient de afstand van de camera tot het product gelijk te blijven, totdat de foto gemaakt wordt.
360° (x90°)
Bij 360° x 90° productfotografie echter wordt niet vanuit de hand geschoten. Bovendien kan men niet garanderen dat het product ter plaatse van het scherpstelpunt in het beeld voldoende contrast biedt om op te kunnen scherpstellen. Het kan zelfs zo zijn dat het product niet aanwezig is (of een gat heeft) ter plaatse van het scherpstelpunt. Bij onvoldoende contrast zal dus niet scherpgesteld kunnen worden. In dat geval weigert de camera af te drukken; de camera maakt geen foto. Als u bijvoorbeeld probeert een foto te maken van enkel een effen achtergrond, en u gebruikt daarbij automatische scherpstelling, dan zal de camera weigeren de foto te maken, omdat deze achtergrond geen contrast biedt waarop scherpgesteld kan worden. Om dit te probleem te omzeilen wordt in 360° productfotografie eenmalig scherpgesteld, hetzij automatisch, hetzij handmatig, hetzij met behulp van de camerabediening (scherpstelling) middels de capturesoftware. Vervolgens wordt de automatische scherpstelling uit gezet (middels de AF knop op het objectief of de camera body bij de meeste merken). Als de automatische scherpstelling uit staat, zal gegarandeerd iedere foto worden genomen, hetgeen heel wenselijk is, zeker als men een hele reeks foto's maakt, zoals bij 360°(x90°) productfotografie het geval is. Omdat men bij productfotografie en bij 360°(x90°) productfotografie werkt met hoge diafragma getallen (= klein diafragma) en dus met een grote scherptediepte, zal het object zich (meestal) binnen deze scherptediepte blijven bevinden tijdens de 360° rotatie en daardoor dus scherp in beeld blijven.
29
1.5.3. Sluitertijd en Diafragma Het eerste mechanisme in een camera, dat invloed heeft op de hoeveelheid binnenvallend licht, is de sluiter, waarvan de openingstijd (! sluitertijd is dus eigenlijk een vreemde benaming!) kan worden ingesteld. Het diafragma is in eerste instantie bedoeld om een tweede mechanisme te bieden, waarmee de hoeveelheid binnenvallend licht in de body van de camera kan worden geregeld. Het diafragma is vooral bedoeld om meer vrijheid te bieden bij het instellen van de sluitertijd met behoud van een juiste hoeveelheid licht. Wat de meeste foto's doet "mislukken" is nog altijd het fenomeen bewegingsonscherpte, hetgeen alles te maken heeft met de sluitertijd, en niets met het diafragma. Het diafragma heeft als bijgevolg echter een vergroting van de scherptediepte te bieden bij een kleine apertuur (= kleine opening van het diafragma). Vaak wordt deze invloed op de scherptediepte gezien als zeer waardevol voor het maken van "mooie foto's". Toch benadrukken wij dat deze invloed op de scherptediepte slechts een bijgevolg is van de hoofdfunctie van het diafragma; licht demping. Het is een bijgevolg, dat een voorname plek kreeg in de fotografie. Wat mooi is in de ene wereld is ongewenst in de andere. Waar een kleine scherptediepte bijna een voorwaarde is voor portret fotografie, is dit zo goed als een "verbod" in de productfotografie. Bij product fotografie, dat tot doel heeft zoveel mogelijk detail weer te geven van een voorwerp, is een beperkte scherptediepte namelijk niet wenselijk. De gewenste scherptediepte is bij productfotografie feitelijk altijd minstens de diepte van het te fotograferen voorwerp. Of deze wens ingewilligd kan worden, hangt af van het gebruikte objectief. Vast staat in ieder geval dat bij productfotografie het diafragmagetal zeer hoog zal moeten worden ingesteld, om zoveel mogelijk aan deze wens te voldoen. Afhankelijk van het gebruikte objectief, heeft in het algemeen een te kleine diafragmaopening verkleuring aan de randen van het object tot gevolg. Daar waar het licht om het object heen buigt zal men dan veelal paarse randjes gaan zien. Men zal dus zijn / haar eigen objectieven moeten leren kennen en weten vanaf welk diafragmagetal deze zg. "chromatische aberratie" optreedt, om vervolgens het diafragma onder dit kritische diafragmagetal in te stellen, alvorens met de productfotografie aan te vangen. Over de sluitertijd kunnen we kort zijn. Omdat 360° (x90°) productfotografie bijna altijd statische objecten betreft en altijd vanaf een vast camerastandpunt plaatsvindt en de camera daardoor dus op een statief zal moeten staan, is men vrij om de sluitertijd dusdanig te verlengen, dat er voldoende belicht wordt. Uiteraard geldt dit slechts in het geval waarin men (tenminste deels) belicht met continu licht. Bij gebruik van flitslampen is de lengte en de intensiteit van het flitslicht bepalend, tenzij men kortere sluitertijden dan de flitstijd gebruikt. Om geen onnodige ruis te introduceren in de foto en omdat men toch vrij is in de keuze van de (lange) sluitertijd, verdient het aanbeveling om de ISO waarde van de camera in te stellen op 100 ISO. 30
1.6. Fotografische uitdagingen Er zijn voorwerpen die lastig in beeld te brengen zijn. Vooral wanneer vaststaat welke achtergrond- / ondergrondkleur gebruikt dient te worden voor de productfoto's, komt men situaties tegen waarin het optimaal weergeven van het product toch echt een kwestie van het maken van een compromis wordt. Hieronder volgen enkele voorbeelden van dergelijke situaties.
1.6.1. Fotograferen van glimmende voorwerpen 1.6.1.1. Glimmend is niet spiegelend! Glimmende voorwerpen tonen, wanneer beschenen, zeer heldere plekken zg "highlights" / "speculars" op hun oppervlak, ten gevolge van de weerkaatsing van licht. Deze heldere plekken hebben meestal de kleur van de lichtbron (wit), maar direct om deze heldere plekken, heen is de kleur van het materiaal van het voorwerp te zien. De heldere plekken op het oppervlak van glimmende voorwerpen hebben ook de vorm van de lichtbron. Hier kan men dus de nodige creativiteit op los laten, hoewel het inmiddels wel algemeen geaccepteerd is dat men twee vierkante of achthoekige lichtboxen in de glimmende plek kan herkennen. Bij glimmende voorwerpen moet men oppassen dat de heldere plekken niet te helder worden, waardoor deze bovendien groter worden en mogelijk zelfs "sunglares" (gekleurde reflecties tussen de lenzen van een objectief) kunnen opleveren. Spiegelende voorwerpen reflecteren de gehele omgeving. De kleur van het oppervlak van deze voorwerpen is dan grotendeels geheel afhankelijk van de kleur(en) van deze omgeving. Wel kan de kleur van de gespiegelde omgeving worden beïnvloed door de kleur van het spiegelende oppervlak. Spiegelende voorwerpen kunnen het beste in een geheel gecontroleerde omgeving zoals een lichttent met verschillende kleuren (bijv. zwart plafond en deels witte zijkanten) worden gefotografeerd. Pas op dat u zelf niet in de spiegeling te zien bent op een productfoto. Dat is meestal niet de bedoeling. Soms is het vermijden van het weerkaatsen van de omgeving op de foto simpelweg onmogelijk. Immers, zelf een lichttent heeft een opening waardoor men de foto dient te maken. De omgeving achter deze opening kan daardoor altijd nog weerspiegelen in een spiegelend voorwerp.
31
1.6.1.2. Het Polarisatiefilter Het polarisatiefilter kwam al eerder ter sprake. We noemen hier voor de volledigheid de belangrijkste eigenschappen van dit filter: • •
Het polarisatiefilter blokkeert licht vanuit een bepaalde richting. Door een één van de twee filterringen te draaien, kiest men welke richting dat is. Het polarisatiefilter levert een demping op van 2 stops.
Een paar toepassing van het (circulaire) polarisatiefilter zijn reeds hierboven ter sprake gekomen. Ter aanvulling noemen wij nog een aantal algemene toepassingen: •
•
Het weghalen van spiegelingen van water en glas. Hierdoor kan men vissen onder water beter zien en de inhoud van een vitrine goed in beeld brengen zonder dat de reflecties van het water resp. het glas het beeld verstoren. Het polarisatiefilter kan dus goed worden ingezet bij de fotografie van glazen voorwerpen. Het kiezen welke glans men verzwakt op het oppervlakte van een voorwerp. Bij gelijk blijvende positie van de belichting en de camera blijft deze instelling geldig. Bij 360°x90° fotografie, waarbij de camerapositie veranderd dient men dus meerdere testopnamen te maken van de diverse posities om vast te stellen wat er met de glans-reductie gebeurt.
1.6.2. Wit op wit Het fotograferen van witte voorwerpen op een witte achter- en ondergrond is een bekende uitdaging. Vaak is een goede benadering om meer licht op de achtergrond te laten schijnen en het object enigszins te onderbelichten. Ook kan men met barndoors werken om de voorgrond te belichten, zonder dat het object te veel wordt aangestraald. In de digitale nabewerking van het beeld kan men met behulp van digitale verscherping de randjes van het object nog eens extra benadrukken, zodat tenminste de contouren van het object weer worden afgebakend en niet opgaan in de achtergrond. Gevolg van de genoemde belichting is vaak wel dat er zich schaduwen bevinden aan de voorzijde van het object. Indien men dit niet wenst, kan men er voor kiezen het gehele object vrijstaand te maken (zie hieronder) door het "uit te knippen" in een fotobewerkingsprogramma om het achteraf te voorzien van een perfect witte achtergrond. In dit laatste geval is het aan te raden het object bewust een klein beetje te onderbelichten, zodat de witte kleur van het object iets naar het grijs getrokken wordt. Hierbij dient men wel voorzichtig te werk te gaan, omdat anders het object grijs van kleur lijkt te zijn i.p.v. wit.
32
Het vrijstaand maken van een grote reeks foto's is, gezien de kosten hiervan, geen goede optie (zie het hoofdstukje hieronder) en daarom heeft men bedacht dat men de voornoemde schaduwen ook kan vermijden door deze te laten vallen op een oppervlak dat geen schaduwen (lees: licht) opneemt, te weten: glas. Als men het te fotograferen voorwerp op een glazen plaat zet, en deze glazen plaat op enige afstand boven een achter-/ondergrond plaatst, dan kan men de achter/ondergrond onafhankelijk van het voorwerp belichten. Bovendien worden de schaduwen van het voorwerp, die al groter - en dus minder donker - zijn vanwege de afstand van de glasplaat tot de ondergrond, door de separaat belichtte ondergrond ook nog eens volledig overstraald. Deze opstelling is dus in het algemeen zeer geschikt voor schaduwloze productfotografie en wordt steeds vaker voor dit doel gebruikt! Ook hier is er echter het gevaar voor overstraling van het voorwerp, doordat men geneigd is de achtergrond te veel te belichten. Immers door deze te overbelichten zal digitale clipping optreden, welke garandeert dat de achtergrond 100% wit zal worden, hetgeen juist een streven is. Toch is het in deze situatie nog steeds aan te raden om ook de achtergrond net iets onder de maximale RGB waarde van 255,255,255 te houden, teneinde het risico van overstraling van het voorwerp te reduceren. Door de foto's later digitaal na te bewerken, kan men de achtergrond alsnog naar 100% wit toe trekken. Men is daarbij dan wel uitgegaan van een foto die niet overstraald was, hetgeen een beter eindresultaat levert.
1.6.3. Vrijstaand maken als oplossing Vrijstaand maken is de techniek waarbij het object met behulp van een fotobewerkingsprogramma uit de foto wordt "uitgeknipt", teneinde het los te maken van de achtergrond. De achtergrond kan vervolgens worden vervangen door iedere gewenste achtergrond. Het vrijstaand maken van een object is een prima oplossing, waarmee de moeilijkste belichtingssituaties gemakkelijk kunnen worden getackeld. Het biedt echter niet altijd een goede oplossing voor transparante voorwerpen, omdat hier de achtergrond die tijdens de fotografie gebruikt werd zichtbaar blijft door het object heen.
33
360° (x90°)
Vrijstaand maken is een dure optie wanneer deze techniek wordt toegepast in 360° fotografie. Men dient het object dan immers tientallen malen per interactieve presentatie vrijstaand te maken. Veelal maakt men na het vrijstaand maken, kunstmatig weer een schaduw bij onder het object. Vooral het tekenen van schaduwen levert bij roterende voorwerpen een probleem, omdat de schaduw nooit natuurkundig correct en zeker niet consistent kan worden getekend voor iedere verschillende invalshoek van het object. Het gevolg is dat ingetekende schaduwen erg storend worden bij 360° presentaties en daardoor beter geheel weggelaten kunnen worden. Vrijstaand maken is voor 360°x90° fotografie een nog veel duurdere optie uiteraard, zodat hier toch echt gestreefd zal moeten worden naar perfectie tijdens de fotografie, teneinde het vrijstaand maken in de meeste gevallen overbodig te maken. Vrijstaand maken is dus wel "lekker makkelijk" als oplossing voor anders zeer moeilijke fotografische situaties en kan bij normale productfotografie vaak als oplossing worden toegepast. Voor de interactieve fotografie kan men hier minder makkelijk mee omgaan als oplossing, als men de portemonnee van de klant (en daarmee de klant zelf) nog te vriend wil houden tenminste.
Strikt genomen dient het vrijstaand maken van een foto om de achtergrond transparant te maken. Het resultaat van een vrijstaand gemaakte foto is dus een bestand met alpha channel (doorzichtigheids kanaal) zoals PNG. In de wereld van de productfotografie schijnt hierover (vooral bij klanten) nog wel eens verwarring te bestaan en noemt men een productfoto op een witte (of zwarte) achtergrond ook een vrijstaand gemaakte foto. Het kan dus weliswaar het geval zijn dat het object werd uitgeknipt en vervolgens weer op een witte achtergrond werd geplaatst (met getekende schaduwen), het eindresultaat is (op enkele hierboven genoemde moeilijke situaties na) echter ook zonder uitknippen fotografisch te bereiken. Dit laatste zou altijd het streven moeten zijn van productfotografie naar ons inzien, vooral omdat de productfotograaf geacht wordt te weten hoe dit aangepakt moet worden en omdat de klant anders voor de onkunde (i.p.v. de kunde) van de productfotograaf gaat betalen.
34
1.6.4. Fotograferen van doorzichtige voorwerpen Het materiaal van een doorzichtig voorwerp heeft als eigenschap het licht te breken. De mate van lichtbreking is afhankelijk van het materiaal en van de invalshoek van het oppervlakte van het voorwerp t.o.v. de camera. Hierdoor worden de randen van een wijnglas nagenoeg ondoorzichtig (door veel lichtbreking), terwijl de buik van het glas zeer doorzichtig is (door minder breking). Door nu juist licht te werpen op deze randen zullen de zwarte delen van het glas weer gaan oplichten. Te veel licht doet het glas wegvallen tegenover een witte achtergrond, maar juist afsteken tegenover en zwarte achtergrond. Ook licht van achteren kan een dergelijk effect doen optreden met weer andere delen van het glas. Afhankelijk van de achtergrondkleur kan men dus met licht van de zijkanten en van achteren spelen totdat het gewenste resultaat bereikt is. In het algemeen moet men oppassen met licht van voren, vanwege het mogelijk ontstaan van "highlights", dan wel reflecties van de lichtbron in het voorwerp, hoewel dit in sommige gevallen juist een fraai effect oplevert.
35
1.7. Digi Taal Enkele zaken van digitaal technische aard, spelen nu eenmaal een grote rol in de digitale fotografie. Dit hoofdstuk heeft tot doel deze zaken te verduidelijken, opdat hiervan ook de beperkingen en toepassingen beter in beeld komen.
1.7.1. De keuze tussen Raw of JPG Een digitale camera maakt gebruik van een sensor, bestaande uit een veld van miljoenen lichtgevoelige elementen. De sensor is als het ware een analoog meetinstrument voor lichtintensiteit en kleur. De analoge meetwaarden worden omgezet in een reeks getallen. Deze reeks getallen is de ruwe (raw) digitale output van de sensor van een camera. Deze "raw data" is dus nog geen afbeelding. Teneinde van de RAW data een afbeelding te maken, dient deze nog "geconverteerd" te worden naar een bestandsformaat dat pixel (foto) informatie kan bevatten, zoals TIFF (Tagged Image File Format) of JPG (Joined Photographers Group fileformat). Deze conversie is voor ieder type camera uniek. RAW data van het ene type camera is niet gelijk aan die van een ander type, zelfs niet binnen eenzelfde merk. Voorafgaand aan de conversie van RAW naar TIF of JPG, kunnen nog enkele digitale bewerkingen worden uitgevoerd op de data die van de sensor afkomstig is. Deze bewerkingen kunnen worden uitgevoerd: 1. door de camera(body) zelf of, 2. door speciale software op een computer. ad1: In het eerste geval zullen de instellingen in het menusysteem van de camera bepalend zijn voor de wijze waarop de foto zal worden geconverteerd en opgeslagen. De foto die wordt opgeslagen op de geheugenkaart van de camera is in dit geval dus altijd een digitaal bewerkte versie van de foto! Van deze bewerkingen kunnen de parameters in het menusysteem van de camera worden ingesteld. Deze bewerkingen worden telkens na het maken van een foto toegepast door software in de camera, alvorens de foto op te slaan op de geheugenkaart. Als men "in RAW schiet" wordt deze conversie dus niet toegepast door de camera, hoewel een enkele instelling zoals de ISO waarde al wel in de RAW data is verwerkt. De volgende digitale RAW bewerkingen treft men vrijwel altijd aan in moderne digitale camera's: 1. Vermenigvuldiging van de waarde van de data van de sensor met een zekere factor. Dit is beter bekend als het verhogen (of verlagen) van de ISO waarde van de foto. Bij een ISO waarde van die van de sensor (de "sensorISO") is deze factor 1 en zal er dus geen vermenigvuldiging worden uitgevoerd op de waarden (per pixel) van de sensordata. 36
In de tijd van analoge fotografie (met een filmrolletje) kon men de gevoeligheid van het filmrolletje vrij kiezen. Men verving het fotogevoelige element in de camera door een lichtgevoeliger of juist minder lichtgevoelig element (het filmrolletje). Ieder filmrolletje had dan ook een eigen kenmerkende ISO waarde, die deze mate van gevoeligheid aangaf. Bij digitale fotografie vervangen we het lichtgevoelige element (de sensor) niet meer. De sensor blijft een vast onderdeel van de camera, met te allen tijde gelijkblijvende eigenschappen. Het is dus onjuist om te denken dat we de gevoeligheid van de sensor kunnen aanpassen door de ISO waarde van de camera in te stellen!! Iedere sensor heeft een werkelijke fysieke lichtgevoeligheid die wij ook weer als een ISO waarde kunnen uitdrukken. Iedere sensor, en daarmee ieder type DSLR camera, heeft dus feitelijk zijn eigen fysieke ISO waarde (die we hier voor het gemak maar even de "sensorISO" hebben gedoopt). Er zijn bedrijven die de performance van digitale sensors meten. Op de website van Clarkvision zijn de gegevens van enkele cameramodelen te vinden: http://www.clarkvision.com/articles/digital.sensor.performance.summary/#model
NB1. Bij het verhogen van de ISO waarde zal ook de hoeveelheid ruis die karakteristiek is voor de sensor, worden mee vermenigvuldigd. Hierdoor heeft het verhogen van de ISO waarde een verhoging van de ruisdrempel tot gevolg, die evenredig is met de vermenigvuldigingsfactor. NB2. Een ISO waarde groter dan de sensorISO, heeft bovendien tot gevolg dat het dynamisch bereik van de sensor evenredig verkleind wordt. Zo heeft een ISO waarde van 2x de sensorISO reeds een halvering van het dynamische bereik tot gevolg. Het verkleinen van de dynamiek heeft het verminderen van het aantal tinten van de kleuren in de foto tot gevolg. Dit staat gelijk aan contrast verhoging. Op een gelijke wijze hebben ISO waarden onder de sensorISO, een (rekenkundige) expansie van het dynamisch bereik tot gevolg.
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Witbalans Digitale verscherping Kleurcorrectie Ruis onderdrukking - het verminderen van de ruis in een foto Contrast Helderheid Verzadiging van de kleuren Compressie van de foto naar JPG formaat (keuze in kwaliteit) of conversie naar het ongecomprimeerde TIFF formaat.
Vaak worden bovenstaande parameters verwerkt in allerlei camera-"profielen" die als uitgangspunt kunnen dienen van vaak gebruikte instellingen. Bij de meer op de beginnende fotograaf inspelende compact camera's, vindt men in menu's van de camera vaak bladzijden
37
vol met dit soort profielen met de mooiste namen zoals: soft atmosphere, vivid colors, natural, neutral, skintone, night shot, sepia, black and white, old movie etc. ad2: In het tweede geval waarin men met speciale software op een externe computer de RAW data zal gaan bewerken, heeft men veelal de keuze uit een breder scala van verschillende bestandsformaten, waarin de uiteindelijke foto kan worden opgeslagen. Ook zijn de bewerkingmogelijkheden van deze software veel uitgebreider dan de mogelijke bewerkingen die in de camera body kunnen plaatsvinden. Voorbeelden van software die hierin gespecialiseerd is, zijn de programma's Lightroom van Adobe en Capture One Pro van Phase One. Ook treft men veelal bij de aanschaf van een digitale camera een programma aan op een meegeleverde CD-ROM, waarmee de RAW data van dat ene type camera kan worden omgezet naar een foto, inclusief enkele digitale beeldbewerkingen. De keuze tussen het "schieten in RAW", dan wel in JPG (of TIFF) formaat, bepaald dus of u deze bewerkingen direct door de camera, of in latere instantie op een computer wenst uit te voeren. Als u niet zeker bent wanneer (en of) u deze bewerkingen wilt gaan uitvoeren, heeft u bij de meeste camera's de keus om iedere foto zowel in RAW, als in JPG (of TIFF) op te slaan, zodat altijd u over beide mogelijkheden beschikt. Uiteraard kan een (door de camera bewerkt) JPG (of TIFF) bestand, ook later nog eens bewerkt worden in fotobewerkingssoftware. Het bewerken van een JPG bestand betreft dus het bewerken van een bewerkt bestand, hetgeen de kwaliteit van de uiteindelijke foto theoretisch nooit ten goede komt. In praktijk is de kwaliteit van de door de camera als JPG opgeslagen foto's tegenwoordig vaak zo goed, dat deze "dubbele bewerking" nauwelijks kwaad kan voor de meeste toepassingen. Wel dient hierbij opgemerkt te worden, dat het RAW formaat beschikt over meer kleurenbits per pixel (veelal 12 of 14 bit per pixel per kleur) dan het JPG formaat (8 bits per pixel per kleur). Hierdoor kunnen digitale bewerkingen van een foto in RAW, dus putten uit een groter dynamisch kleurenbereik, waardoor een nauwkeuriger kleurweergave mogelijk is, maar ook een grotere kleurverzadiging te bereiken is, uitgaande van het RAW formaat, zonder dat dit ongewenste contrastverhoging (en daardoor banding abrupte kleurovergangen) tot gevolg heeft.
TIFF bestanden zijn in tegenstelling tot JPG bestanden niet gecomprimeerd en daardoor vaak ongeveer even groot als de raw bestanden. TIFF bestanden "bevatten echter wel een foto", die de bovengenoemde bewerkingen al heeft ondergaan.
38
Tot slot dient te worden vermeld, dat het opslaan van de RAW data veel meer ruimte op de geheugenkaart (of harddisc) in beslag neemt dan het gecomprimeerde JPG formaat. Vaak is dit het hoofdargument om niet in RAW te schieten. Een andere reden om niet in RAW formaat te schieten is de volgende: Doordat bij het fotograferen in het RAW formaat, de camera een groter bestand dient op te slaan na het maken van een foto, gaat de snelheid waarmee naar de geheugenkaart kan worden weggeschreven een rol spelen tijdens de fotografie. Zo vervalt hierdoor vaak de mogelijkheid om snel een groot aantal foto's achterelkaar te maken door lang op de ontspanknop te drukken. Een mogelijkheid die heel nuttig kan zijn bij snel bewegende onderwerpen. De camera kan in die "multi-shot" situatie de enorme hoeveelheden sensordata gewoonweg niet voldoende snel opslaan en zal dus een heel beperkt aantal foto's snel achter elkaar kunnen maken, waarna eerst even moet worden gewacht op het wegschrijven (opslaan) van de foto's naar de geheugenkaart. Conclusie: Als u toch van plan bent om de meeste foto's later te gaan nabewerken en bovendien over voldoende opslag ruimte beschikt, en verwacht geen (of beperkt) gebruik te maken van de "multishot" mogelijkheden van uw camera, dan dient het aanbeveling om uw foto's in het RAW formaat te schieten.
360° (x90°)
Voor 360°(x90°) productfotografie met een fotorobot, waarbij redelijk snel na elkaar foto's gemaakt dienen te kunnen worden, levert fotograferen in RAW vaak het nadeel op, dat het te lang duurt om de foto op te slaan in RAW formaat, zeker als de foto's worden opgeslagen op een computer (capturing) en via USB naar de computer moeten worden overgedragen. Zie in dit kader ook de onderstaande opmerking!
Opmerking: Vaak wordt klakkeloos gesteld dat fotograferen in RAW een veel betere beeldkwaliteit levert dan fotograferen in JPG. Dit ligt echter wel iets genuanceerder. Er wordt zelfs status ontleent aan het schieten in RAW! (Hoe arm kan je zijn?) Mensen die graag als "professional" worden aangemerkt, laten graag regelmatig weten dat zij alles in RAW schieten. De enige eigenschappen van RAW, die de kwaliteit beter doet zijn dan die van JPG, is het feit dat de beeldinformatie bij RAW niet gecomprimeerd wordt volgens het JPG algoritme en dat de kleurdiepte van RAW groter is (12-14 bits i.p.v. 8 bits per pixel per kleur). Het RAW formaat is echter nog geen afbeelding en bij de conversie naar een afbeeldingsformaat (naar TIFF of JPG etc.) gaat het kleurdiepte voordeel weer verloren. Wel kunnen de digitale bewerkingen die uitgevoerd wordt op het RAW formaat, gebruik maken van een grotere kleurdiepte, alvorens het RAW formaat te converteren naar een afbeeldingsformaat.
39
RAW heeft dus nooit een betere kwaliteit dan het (ook ongecomprimeerde) TIFF formaat, bij gelijk uitgevoerde digitale bewerkingen. Met het RAW formaat kan men (of beter: moet men) echter achteraf de digitale bewerkingen uitvoeren die anders "on-the-fly" door de camera worden gedaan. Het feit dat deze bewerkingen met speciale software nauwkeuriger kunnen worden uitgevoerd op een computer, en het feit dat tijdens deze bewerkingen gebruik gemaakt kan worden van een grotere kleurdiepte, kan dus resulteren in een betere foto.
Het kan natuurlijk zo zijn dat de keuze van de in de camera uitgevoerde beeldbewerkingen achteraf niet optimaal blijken te zijn voor de gemaakte foto (bijvoorbeeld als men een verkeerde witbalans heeft gebruikt, of teveel scherpte heeft toegevoegd etc.). Het achteraf kunnen instellen (en kiezen) van deze beeldbewerkingen is dan ook het grootste voordeel van schieten in RAW. Vroeg of laat zal men immers toch echt de bovenstaande conversie naar JPG of TIFF moeten maken, omdat men anders simpelweg niet beschikt over de foto (!). Men kan tijdens deze RAW bewerking op de computer, echter meer de tijd nemen om deze bewerkingen één voor één met direct terugkoppeling via het beeldscherm naar eigen smaak te verrichten. Dit "de tijd nemen voor elke foto" is wel meer iets voor de "professional" die graag per foto het beste resultaat wil bereiken. De RAW conversie en de tijd die hieraan besteed wordt, maakt dus het verschil. Zoals gezegd is de ISO waarde instelling één van de digitale bewerkingen die wordt uitgevoerd in de body van een DSLR camera, tijdens de conversie naar het JPG formaat. Men zou dus mogen verwachten, dat bij de bewerking van het RAW formaat met behulp van software op een externe computer, deze ISO waarde ook achteraf kan worden ingesteld, hetgeen theoretisch een juiste aanname zou zijn. In praktijk is dit echter niet het geval! Noch in Lightroom, noch in Capture One Pro bestaat de mogelijkheid om de ISO waarde van een RAW bestand te wijzigen! Dat de makers van deze software ervoor kiezen om de foto in eerste instantie te laten zien met de ISO waarde waarmee de foto werd gemaakt, is zeker een goede keuze , omdat de foto dan wordt getoond zoals deze werd genomen. Vreemd en jammer blijft het dat juist de ISO waarde, die een van de meest ingrijpende parameters in een camera is, niet achteraf meer is aan te passen in de RAW data. De enige situatie waarin de makers van de software dit niet te verwijten zou zijn, is 40
die waarin de ISO waarde reeds in de RAW data is verwerkt op het moment dat het RAW bestand wordt opgeslagen. In dat geval is de RAW data dus geen ruwe sensor data meer! Hoewel de ISO waarde met de voornoemde software niet meer kan worden aangepast, kan men hetzelfde effect bereiken in deze software met de "exposure" (belichtings) parameter. Deze bewerking is, als men deze zou gebruiken, dan helaas wel al de tweede vermenigvuldigingsfactor die de sensordata ondergaat, hetgeen de kwaliteit van het uiteindelijke beeld niet verbeterd.
1.7.2. Het dynamisch bereik van digitale fotografie Het aantal verschillende kleurtinten dat door een camera geregistreerd en vervolgens opgeslagen kan worden, wordt het dynamische bereik van een camera genoemd. Zowel (de sensor van) de camera als het bestand waarin de foto wordt opgeslagen, hebben hun beperkingen wat betreft het aantal verschillende kleurtinten die kunnen worden onderscheiden. Het aantal verschillende tinten van kleuren dat door een camera kan worden onderscheiden, wordt het dynamische bereik van de sensor van een camera genoemd. Het dynamische bereik van een fotobestand, wordt bepaald door de grootte van het getal dat kan worden opgeslagen in het vaste aantal bits dat elke kleur van elke pixel in het bestand tot zijn beschikking heeft. Een afbeeldingsbestand (JPG / TIFF) van een digitale camera bevat 8 bits per kleur per pixel. (NB: Het RAW formaat is geen "afbeeldings-bestandsformaat", het kan immers niet zonder bewerkingen worden getoond als afbeelding. Dit formaat beschikt echter wel over 12 tot 14 bits kleurdiepte)! Totaal zijn dit (bij JPG en TIFF) voor Rood, Groen en Blauw (RGB) dus 3x8=24 bits; goed voor 16.777.216 samengestelde kleurtinten. Elke kleur kent hierdoor slechts 256 (=28) verschillende tint niveaus, te weten 0-255. Een tint (van een enkele kleur) met een hoger (waarde)niveau dan 255 kan dus niet worden opgeslagen en zal worden afgerond op 255. Dit afronden op de maximaal bereikbare waarde heet clipping. Clipping kan ook aan de andere zijde van het waarde-spectrum optreden. Zo zullen kleuren die een lagere tintwaarde dan 0 hebben worden afgerond naar waarde 0. Beter gezegd het nulpunt van het dynamische bereik van de digitale beeld sensor in de camera is gekozen, ver boven het werkelijke nulpunt (zijnde 0% licht, en dus 100% zwart) van het natuurlijke spectrum. Meetwaarden die de 41
sensor waarneemt, die onder dit kunstmatig hoger gelegde nulpunt liggen, krijgen de waarde nul toegekend. Het hoger leggen van dit nulpunt dan het natuurlijke nulpunt, wordt gedaan omdat de sensor relatief steeds meer ruis (= meetfouten) gaat genereren, naarmate de meetwaarden lager worden. De keuze werd dus gemaakt teneinde ruis in de foto te verminderen bij het weergeven van de donkere kleurtinten. In de komende jaren zal, net als in het recente verleden, het dynamische bereik van de sensoren steeds verder toenemen. Als die tendens ver genoeg door zet, dan zal het dynamische bereik van de sensor op den duur groter zijn dan het dynamische bereik van het bestandsformaat dat nu gebruikt wordt voor de opslag van de foto. Men zal dan moeten overgaan tot het gebruik van bestanden met meer dan 8 bits per kleur per pixel, opdat grotere waarden dan 255 (per kleur) kunnen worden vastgelegd. Met name in het naar beneden verschuiven van het kunstmatig hoog gelegde nulpunt, kunnen nog grote winsten behaald worden. Dit zal tot gevolg hebben dat toekomstige camera's veel meer verschillende donkere kleurtinten en heldere kleurtinten zullen gaan weergeven dan nu het geval is. Anders gezegd: het contrast van de huidige camera's is nog veel hoger dan die van de toekomstige camera's, waardoor vele kleurtinten verloren gaan. Dit fenomeen, het hebben van een te hoog contrast, wordt in het algemeen als fraai ervaren, maar is echter uiteraard een beperking van de camera. Vooral bij het filmen met een DSLR camera valt dit hogere contrast sterk op, ten opzichte van het beeld van een professionele video camera. De sensoren van een videocamera hebben een groter dynamisch bereik dan die van de DSLR camera's, dit omdat deze nog geen vijfde deel van het aantal pixels van een DSLR camera hoeven te registreren per frame (waardoor de sensor van een DSLR ook oververhit raakt na ca. 10 minuten filmen). Het vergrootte dynamische bereik bij videocamera's kan men vooral halen uit het verleggen van het nulpunt naar lagere tintwaarden, omdat de vermeerdering in ruis die dit tot gevolg heeft bij video, veel minder opvalt dan bij een foto. Ruis zal zich namelijk in ieder frame weer op een andere plaats bevinden, waardoor deze in het bewegende beeld minder aandacht krijgt. Als men de opnamen van een videocamera contrastrijker maakt, ontstaat exact hetzelfde plaatje als bij het filmen met een DSLR camera, hetgeen een bewijs is van de bovengenoemde dynamische beperking van een DSLR camera. Desondanks blijft het filmen met een DSLR aantrekkelijk, vanwege de mogelijkheid gebruik te kunnen maken van fraaie objectieven met beperkte scherptediepte, hetgeen de romantiek van een plaatje vaak flink verhoogt.
42
2. 360° (x90°) productfotografie 2.1. Inleiding In hoofdstuk 1 werd ingegaan op het uitvoeren van "normale" productfotografie en kwamen vele parameters aan de orde die hierin een rol spelen. In het vervolg van dit document zal worden ingegaan op datgene wat 360°(x90°) productfotografie onderscheidt van normale productfotografie. Voor het goede begrip van de termen 360° productfotografie en 360°x90° productfotografie, zal hieronder, hopelijk geheel ten overvloede, uitgelegd worden wat hiermee bedoeld wordt. 360° productfotografie is meervoudige productfotografie, waarbij het product vanuit een aantal invalshoeken wordt gefotografeerd. Meestal, zal het product meerdere malen eenzelfde hoekverdraaiing ondergaan, totdat het product één hele omwenteling heeft gemaakt (360°). Er wordt bij iedere invalshoek steeds een productfoto gemaakt. Zo ontstaat een reeks productfoto's, waar men vervolgens een interactieve presentatie van kan maken. In deze interactieve presentatie kan men met een controller (vinger of muis etc.) steeds een andere foto uit de reeks productfoto's oproepen. Omdat de reeks productfoto's geordend is op steeds toenemende invalshoek, ontstaat de illusie dat men met de muis het object (op het scherm) kan roteren. 360°x90° productfotografie is, zoals gezegd, de uitbreiding van 360° productfotografie met een extra bewegings-as; die van de camera. In de interactieve presentatie die hieruit wordt samengesteld, heeft dit tot gevolg dat men het product behalve roteren, ook kan kantelen.
2.2. Workflow 360 De gebruikelijke workflow om van 360°(x90°) productfotografie tot een interactieve presentatie te komen, is op te delen in de volgende drie stappen: 1. Productfotografie 360°(x90°). Het maken van de reeks productfoto's, elk vanuit een eigen invalshoek. De gemaakte foto's kunnen worden opgeslagen op de geheugenkaart van de camera of op de harde schijf van een computer, door de camera middels "capture software" te koppelen aan een computer.
2. Fotobewerking. Het uitvoeren van kleurcorrecties voor het gelijk- en effen maken (leveling) van de kleur van de achtergrond in alle foto's. Uiteraard kunnen nog vele andere beeldbewerkingen worden uitgevoerd, indien gewenst, maar de genoemde kleurcorrectie is noodzakelijk, tenzij men de beelden vrijstaand maakt.
43
3. Het samenstellen van de interactieve presentatie. Dit is het uiteindelijke doel; het interactief maken van het product, waarbij het van vele kanten getoond wordt. Het is zowel het wekken van de illusie dat men het object (virtueel) kan roteren met de muis (o.i.d.), als het tonen van het object, dat het doel kan zijn van 360°(x90°) fotografie.
2.3. Overwegingen bij de inrichting van een 360° studio Als men aan 360° fotografie begint, zijn er vele vragen te beantwoorden, betreffende de opstelling / fotostudio die men zal moeten gaan bouwen / inrichten. De keuze van de apparatuur die nodig is voor het uitvoeren van 360° fotografie, hangt af van het antwoord op deze vragen.
2.3.1. De grootte van de draaischijf Als vuistregel kan men aanhouden dat de diameter van de objectschijf idealiter ongeveer twee maal de grootste afmeting (lengte of breedte) van het grondvlak van het te fotograferen object dient te zijn. Dit om de rand van de objectschijf door scherptediepte vervaging gemakkelijk te laten opgaan in de achtergrond. Deze vuistregel kan komen te vervallen als de objectschijf (bijna) naadloos aansluit op een podiumconstructie (zie hieronder). In dat geval is het slechts van belang dat het object op de schijf kan worden geplaatst.
2.3.1.1. Podium opstelling versus overhangende objectschijf Met een podium opstelling bedoelen we de situatie waarin de objectschijf is ingebouwd in en wordt omsloten door een tafel of podium met daarin een gat dat de objectschijf omsluit (met speling). Objectschijf en podium oppervlak liggen op een niveau. Door nu de objectschijf te bekleden met een ondergrondmateriaal, kan men de speling tussen podium en objectschijf afdekken en onzichtbaar maken. Als het ondergrondmateriaal een geringe dikte heeft zal bovendien hierdoor de aansluiting met de achtergrond niet terug te zien zijn op de productfoto.
44
De "podium opstelling" met ingebouwde objectschijf / draaischijf. Als het podium niet aanwezig is, zal de hoogte van de lagerconstructie onder de objectschijf ervoor zorgen dat de objectschijf boven het grondniveau hangt en een overhangende opstelling vormt.
De "overhangende" opstelling.
Ook als men gebruik maakt van deze overhangende opstelling, kan men ervoor zorgen dat randen van de objectschijf niet zichtbaar zullen zijn op de productfoto. Bij een zwarte achtergrond en ondergrond is dit uiteraard gemakkelijk te verwezenlijken, door eenvoudigweg geen licht te laten schijnen op de overgang van draaischijf naar achtergrond. Bij een witte achter- en ondergrond kan dit bereikt worden door voldoende licht van onder de schijf te laten schijnen op de achtergrond die achter de objectschijf vanaf grondniveau vertikaal hangt. Hierdoor wordt de achtergrond vanaf een niveau onder de objectschijf verlicht. Als men de achterzijde (de achterste helft, gezien vanuit de camera) van de objectschijf vervolgens ook nog eens van boven verlicht, zal de achtergrond- en ondergrondkleur gemakkelijk zeer dicht bij elkaar in de buurt gelegd kunnen worden. Gevaar hierbij is wel dat men snel geneigd en de onder- en achtergrondkleur naar 100% wit toe te trekken door digitale clipping (zie dynamisch bereik) te gebruiken, hetgeen het contrast onnodig doet verhogen. Zorg er dus voor dat de overgang van de objectschijf met de achtergrond zeer dicht bij 100% wit ligt, teneinde tijdens de nabewerking niet te veel van het dynamisch bereik op te hoeven offeren aan de bewerking die de wit tint naar absoluut wit (100%) toetrekt (de "levels" tool).
45
2.3.2. Hoeveel gewicht moet de objectschijf kunnen dragen? Een objectschijf moet natuurlijk het zwaarste object kunnen dragen dat u van plan bent te gaan fotograferen. Omdat u dat van tevoren vaak niet kan voorspellen, zal de keuze vaak afhangen van het budget dat men aan een draaischijf of fotorobot kan uitgeven. Want hoe geschikter de objectschijf zal zijn voor zware belastingen, hoe duurder de constructie zal worden om ook zware voorwerpen te kunnen dragen op het gehele oppervlak van de objectschijf. Bij grotere objectschijven van enkele meters, wordt als specificatie dan ook het maximale gewicht in het midden van de objectschijf, en aan de rand van de objectschijf, veelal apart opgegeven.
2.3.3. Wat zijn de afmetingen van het grootste voorwerp dat ik in 360° wil kunnen fotograferen? Het antwoord op deze vraag (als geld geen rol speelt), hangt in eerste instantie af, van de marktpositie die u in de wereld van de 360°(x90°) fotografie wenst in te gaan nemen. Natuurlijk lijkt het antwoord altijd te moeten zijn: "Hoe groter hoe mooier", immers als u grote voorwerpen in 360° kunt fotograferen, dan kunt u dat ook doen met kleine voorwerpen (door bijvoorbeeld een ronde tafel op een grote draaischijf te plaatsen voor de kleinere voorwerpen). Toch is het antwoord op deze vraag verstrengeld met vele andere onderwerpen. Zo heeft deze vraag invloed op: • • • • • •
de keuze van een geschikte draaischijf / fotorobot, de keuze van het objectief, de breedte van het achtergrondmateriaal, de hoogte van het standpunt van de camera, de grootte (dus niet noodzakelijkerwijs het vermogen) van de lichtbronnen. de benodigde grootte van de fotostudio
Naarmate het gewicht en de afmetingen van de voorwerpen, die men wenst te kunnen fotograferen toeneemt, stijgen de kosten van het inrichten van een geschikte studio. Dit wordt nog eens versterkt door de punten uit het bovenstaande lijstje.
2.3.4. Hoe hoog moet de draaischijf staan? De ideale hoogte van de draaischijf hangt af van de hoogte van het product. Een hoog product kan het beste met een draaischijf zo dicht mogelijk bij het grondniveau worden gefotografeerd. Het camera standpunt dient qua hoogte tenminste zo gekozen te worden, dat de camera op een horizontale lijn ligt met het middelpunt van het object. Vaak wordt echter een iets hoger standpunt gekozen, zodat men iets neerkijkt op het product, teneinde meer diepte (lees: perspectief) in de presentatie te verkrijgen.
46
2.3.5. Wanneer is er genoeg licht? Deze vraag is terecht bij de fotografie van bewegende objecten, omdat dan de sluitertijd kort dient te blijven om bewegingsonscherpte uit te sluiten. In dat geval bedoelen we met "licht" het licht van flitsers. Flitsers met een te hoog vermogen kunnen altijd worden gedimd en daardoor kan men algemeen zeggen dat men er beter aan doet om flitsers met een te groot vermogen aan te schaffen, teneinde zo flexibel mogelijk te zijn bij de belichting. Het budget zal dit echter niet altijd toelaten, want hoe groter het vermogen van een flitser, des te hoger de prijs. Voor productfotografie is in het algemeen een opstelling met 3-4 flitsers aan te bevelen, al zijn al goede resultaten te behalen met slechts één enkele lichtbron (flitser of daglichtlamp), die volledig verstrooid wordt! Verder is natuurlijk ook bij de belichting met flitsers een enigszins gediffuseerde verlichting noodzakelijk (zie hieronder). In het geval dat men statische objecten op een witte achter- en ondergrond fotografeert (hetgeen vaak het geval is bij productfotografie), gebruik makende van daglicht lampen, zou men de vraag "wanneer is er genoeg licht?" eigenlijk niet hoeven stellen, want genoeg licht is er immers altijd wel, als men vrij is in de keuze van de lengte van de sluitertijd.
Bij de fotografie van statische objecten op wit, is het niet de vraag of er genoeg licht is, maar zou de vraag moeten luiden: Is het aanwezige licht wel egaal verdeeld over de achter- en ondergrond? Een egale verdeling van het licht is vaak niet goed met het blote oog te beoordelen. Zeker niet met een verblindende witte achtergrond. Om zeker te weten of het licht egaal verdeeld is over de gehele onder- en achtergrond, dient men te meten. De meting kan men uitvoeren met tools, die vaak "color pickers" genoemd worden. De met deze tool gevonden kleurwaarden, dienen voor alle drie de componenten R, G en B, op iedere plek in de zichtbare (tot de foto behorende) onder- en achtergrond, zoveel mogelijk gelijk te zijn. Enkel dan heeft men gegarandeerd een gelijkmatig verdeelde belichting. NB. Slechts de gelijkheid van de waarden, niet de hoogte van de waarden, is van belang voor de egaliteit van de belichting. Aanbevolen color picker software: Instant Color Picker - Young Smart Software www.youngsmarts.com
47
2.3.6. Het centreren van het object op de draaitafel? Voor het centreren van het object kan men een kruislaser (of twee lijn-lasers) boven de draaitafel ophangen, die middels twee loodrecht op elkaar staande kruisende lijnen, aangeeft wat het midden van de objectschijf is. Voordeel van laserlicht is dat de dikte (en dus scherpte) van de lichtbundel, nauwelijks toeneemt over de afstand. Een laserlijn die op de ondergrond schijnt zal dus bijna even scherp zijn als dezelfde bundel die de bovenkant van een hoog product beschijnt.
Een crosslaser unit, zoals bij de bouwmarkten te koop is, projecteert 2 dwars op elkaar staande lijnen.
Ook kan men een kleine LCD beamer boven de objecttafel ophangen, waarmee een afbeelding met concentrische cirkels op de objectschijf wordt geprojecteerd. Deze lichtbundel zal weliswaar diffuseren en dient dus met een lens (van de projector) scherpgesteld moeten worden op een gewenste projectievlak (zijnde het object of de ondergrond). Het patroon van de concentrische cirkels geeft echter wel veel meer referentie om snel een object in het midden van de schijf te plaatsen, mits het object de lichtbundel tenminste niet te veel hinderd.
Een mini LCD projector en het patroon dat men deze laat projecteren op de draaitafel.
48
Verder zijn er nog allerlei mechanische middelen te bedenken om het object in het midden van de schijf te plaatsen. De eerste die ons dan te binnenschiet is de rolmaat natuurlijk, maar een minder bekende is de centreerhaak. Met enige handigheid is de centreerhaak aan te passen zodat de arm die naar het centrum wijst, ook verschoven t.o.v. het centrum kan worden geplaatst. Zo kan men met deze aanpassing de arm de helft van de breedte (of lengte) van het voorwerp verschuiven, waarna het voorwerp eenvoudigweg tegen de haak aangelegd kan worden.
Centreerhaken, een gereedschap om het middelpunt van een cirkel te bepalen.
49
3. 360° (x90°) hardware 3.1. Inleiding en relativering Bij 360° productfotografie denk men al snel, dat men niet ontkomt aan de aanschaf van dure fotorobot systemen. Strikt genomen vergt 360° productfotografie enkel dat het te fotograferen object wordt geroteerd. Dit kan een continue, maar ook een discontinue rotatie zijn. Het roteren van het voorwerp zelf is veelal geen goed idee, omdat men dan niet kan garanderen dat het object om een enkele as zal roteren. De rotatie as kan dan namelijk verschuiven en dat veroorzaakt een onzuivere rotatie, die de uiteindelijke esthetiek van de presentatie zal schaden. Het roteren van de camera is weliswaar een optie die wel eens wordt toegepast als men het object moeilijk kan roteren, maar vereist het mee-roteren van de achtergrond, als men deze tenminste in een bepaalde kleur wenst te hebben. In het vervolg van dit document, zal er dan ook van worden uitgegaan dat we bij 360°(x90°) productfotografie werken met een of andere draaitafel met een vast rotatiepunt, waarop men het object kan plaatsen. Hieronder bespreken we enkele draaitafel opties die aan deze eis voldoen, variërend van low-budget, tot zeer high-end.
3.2. Zelfbouw draaitafel Een draaitafel kan, in minimale vorm, zeer gemakkelijk zelf gemaakt worden. Het principe van een draaitafel is immers een "apparaat" dat uit twee delen bestaat: één vast deel dat dienst doet als voet en dat op de grond of op een tafel kan worden geplaatst en één roterend deel dat dienst doet als objectschijf, waarop het object geplaatst wordt. Verder is het gewenst om de rotatie van het object in even grote stappen te laten plaatsvinden, zodat het object steeds eenzelfde hoekverdraaiing maakt. Hiertoe volstaat dat we op het vaste deel één markering maken en op het roterende deel een aantal markeringen maken (bijvoorbeeld iedere 5°) of vise versa. Als lagering tussen de beide delen kan men het gemakkelijkst een kogeldraaikranslager gebruiken. Deze centreert de draaibeweging en biedt tegelijkertijd ondersteuning aan de draaitafel. Kogeldraaikransen zijn er in vele diameters en voor vele verschillende belastingen. Twee cirkelvormige panelen met markeringen en een kogeldraaikranslager zijn dus alles wat u nodig hebt om zelf een goed werkende draaitafel te bouwen.
50
3.3. Handmatig bediende draaitafels De hierboven beschreven draaitafel is de meest eenvoudige handmatig bediende draaitafel denkbaar. Mocht u niet zelf willen bouwen, dan is een licht uitgevoerde handmatige draaitafel met duidelijke gradenverdeling te koop bij www.lichttent.eu Deze draaitafel is zeer geschikt voor lichte voorwerpen zoals sierraden.
De 3D spinner van http://www.lichttent.eu met een duidelijke gradenverdeling.
Een verfijning hiervan, die meteen veel complexer is om zelf te maken, is een variant die tevens met behulp van "clicks" (of stops) een volgende verdraaiing aangeeft en licht verankerd. Nog fraaier is het om vervolgens te kunnen kiezen uit een scala van verschillende aantallen stops per omwenteling. Een dergelijke "geïndexeerde" draaitafel is de VRman van VRobot (zie: www.vrobot.nl)
De onderzijde van de VRman van VRobot, met de indexerings selector zichtbaar. De selector laat u kiezen uit 72, 48, 36, 24, 18, 12, 8 of 0 stops per omwenteling.
51
3.4. Continu draaiplateau met flitsers Een andere redelijk goedkope oplossing om een product te roteren, zijn de goed verkrijgbare continue draaiende plateau, zoals die gebruikt worden in de etalage wereld. Dergelijk draaiplateaus zijn er voor de diverse gewichten, oplopend tot wel 500 kilo en zijn vanaf een paar honderd euro te koop en worden meestal verkocht door bedrijven die aan etaleurs leveren. De draaisnelheid is meestal 1 tot 2 omwenteling(en) per minuut.
Een continu aangedreven draaitafel voor gebruik in etalages. Omdat de draaitafel continue blijft doordraaien, zonder stops te maken, zal men echter gedwongen zijn om korte sluitertijden te gebruiken om bewegingsonscherpte te verminderen. Dit impliceert het verplichte gebruik van flitsers bij deze oplossing en dat is weer niet zo prettig om me te werken bij 360° fotografie, maar wel weer geschikt is voor mode fotografie. Bovendien zult u een microprocessor gestuurde tijdsontspanner moeten aanschaffen die geschikt is om meerdere foto's op vaste tijdsintervallen te kunnen maken. Verder ken het fotograferen met een continu draaiende draaitafel nog een ander probleem van ernstiger aard. Hieronder wordt uitgelegd welk probleem dat is en wat daar een mogelijke oplossing voor zou kunnen zijn.
52
Probleem: Als u een 360° presentatie wil laten bestaan uit 36 foto's en u gebruikt daarbij het bovengenoemde draaiplateau, dan is het benodigde interval tussen de foto's dus 60 (seconden) / 36 (foto's) = 1,6 seconde per foto of zelfs 30 / 36 = 0.8 seconde per foto. Zeker 0.8 seconde is een interval dat onvoldoende tijd biedt voor de flitser(s) om weer op te laden. Ook 1,6 seconden is veelal te kort en brengt, als dit al haalbaar is, nog steeds het gevaar van oververhitting van de flitsers met zich mee. Oplossing: Verdeel de fotografie niet over één enkele omwenteling, maar over drie. Gebruik hiertoe drie maal zo lange tijdsintervallen tussen de foto's als hierboven. Breng drie markeringen aan op de draaitafel of daarbuiten, zodat de markeringen niet op de foto's verschijnen. De markeringen geven de eerste punten aan waarop foto 1,2,en 3 gemaakt zullen worden. Laat de draaitafel vervolgens draaien en start de timer (ofwel de draadontspanner met tijdsinterval functie) zodra de eerste markering voorbij komt aan een vast referentiepunt. Nu worden de eerste 12 foto's gemaakt met een interval van 4,8 of 2.4 seconden (afhankelijk van de draaisnelheid van de draaitafel). Na 1 omwenteling stopt u de timer. Vervolgens start u de timer weer zodra de tweede markering voorbijkomt. Doe deze procedure nogmaals voor een derde keer, zodra de derde markering passeert en u heeft 36 foto's in 36 verschillende standen. U moet hierna nog wel deze foto's in de juiste volgorde zetten, alvorens er een 360° presentatie van te kunnen maken, hetgeen de gehele procedure wel wat lastiger maakt.
53
3.5. Fotorobots Als u veel aan 360° fotografie denkt te gaan doen en bovendien snel wilt kunnen werken, is de aanschaf van een geautomatiseerd systeem, een "fotorobot", aan te bevelen. Een 360° fotorobot verricht de volgende taken voor u: 1. Een fotorobot draait het object telkens een door u aangegeven hoek, waarna de rotatie telkens even pauzeert. 2. In deze pauze wordt een foto gemaakt. De lengte van deze pauze is vrij instelbaar. De fotorobot "drukt" dus op de ontspanknop van de camera tijdens elke pauze. 3. Een 360° opname stopt na één omwenteling voltooid te hebben. Een 360° x 90° fotorobot voegt daar nog het volgende aan toe: 4. Na één omwenteling voltooid te hebben, zal de camera zich bewegen langs een cirkelboog die het middelpunt van het object als middelpunt heeft. De camera zal een vooraf door u ingestelde hoekverdraaiing maken t.o.v. de horizontaal door dit middelpunt, langs deze cirkelboog. NB. het middelpunt van het object dient dus bepaald te worden en het middelpunt van de camera arm dient hiermee op gelijke hoogte gebracht te worden, alvorens met de 360°x90° fotografie te kunnen aanvangen. 5. De punten 1, 2, 3 en 4 zullen worden herhaald, totdat voor iedere gewenste camerapositie een gehele omwenteling werd gefotografeerd.
Het aanbod in fotorobots groeit jaarlijks. De lijst hieronder is dan ook een moment opname van de situatie ten tijde van de bekende beurs in Keulen, de Photokina 2012. De onderstaande besprekingen zijn slechts een mening van de schrijver. De informatie waarop deze mening is gebaseerd is hetzij afkomstig van het internet, hetzij ontstaan uit eigen ervaringen en waarnemingen, dan wel afgeleid uit ervaringen van derden. Er zal per merk in een korte beschrijving gegeven worden. Er zal getracht worden de belangrijkste kenmerken van het fotorobot systeem te noemen, teneinde een kleine vergelijking te kunnen maken van de merken onderling en hun prestaties tegen elkaar te kunnen afwegen. Voor meer informatie betreffende een merk verwijzen wij naar de website van het desbetreffende merk, dat in de onderstaande besprekingen steeds vermeld zal worden. Alle merken en merknamen zijn eigendom van hun respectievelijke eigenaren.
3.5.1. Fotorobot.cz Dit Tsjechische merk biedt verreweg de meeste keuze aan fotorobot oplossingen. Al hun oplossingen hebben niet de pretentie een all-in-one oplossing te zijn voor 360° fotografie, omdat zij erkennen dat 54
deze niet bestaat. Het feit dat dit merk voor bijna iedere situatie wel weer een andere fotorobot heeft ontwikkeld, getuigd ook weer van deze wijsheid. De over het algemeen gelaste stalen constructies, zijn zeer degelijk, en daardoor vaak niet bepaald licht. Opmerkelijk is de modulaire benadering van hun systemen. Zo kunnen de meeste van hun 360° fotorobots uitgebreid worden tot 360° x 90° door er een losse camera arm bij aan te schaffen. Het probleem van losse camera armen is wel dat deze vaak langdurig moeten worden afgesteld voordat de camera hiermee een juiste baan beschrijft. Inmiddels heeft deze fabrikant dat probleem ingezien en enigszins opgelost door de camera arm te kunnen verankeren aan de draaischijfconstructie. Verder is de aansturing van de stappenmotoren ondergebracht in een aparte 19" unit, die via een netwerkkabel op een PC kan worden aangesloten. Hierdoor is hun oplossing platform onafhankelijk geworden en is de fotorobot via een locaal netwerk aanspreekbaar middels een eigen IP adres. De aansturing ondersteunt uiteraard ook hun modulaire benadering. Zo kan de beweging van meerdere units aan elkaar worden gekoppeld (bijvoorbeeld: De rotatie van een draaitafel kan worden gekoppeld aan die van een unit waar een object aan kan worden opgehangen). De besturingssoftware dient voor de creatie van de files en commando's, die naar de aansturing kan worden verzonden. Dit is het enige merk dat zelfs een oplossing biedt voor het roteren van auto's, met hun zeer platte 5 meter diameter fotorobot, die 4000 kilo kan dragen. Verder bieden ze vele aanpassingsmogelijkheden en uitbreidingsmogelijkheden, zoals lasers en achtergronden. Doelgroep: De veeleisende professionele fotograaf, met enige technische inslag / interesse. Filosofie: Flexibiliteit, degelijke constructie, modulair, Oplossingen bieden voor ieder type product. Aansluiting op computer: Ethernet TCP/IP (netwerk kabel). Software: Aansturing van de robot, die samenwerking biedt tussen de diverse andere robot modules. Platform onafhankelijk. Verdere bewerking van de foto's middels 3rd party software. Website: http://www.fotorobot.cz
3.5.2. Foba / 3D-Viz Foba (eigendom van Bron Imaging) vervaardigd een aantal draaitafels, die geschikt zijn voor kleine en lichte voorwerpen en die met een aantal hulpstukken kunnen worden geconfigureerd voor de diverse situaties. De aandrijving geschiedt met een stappenmotor, veelal door de (vertraaagde) motor-as direct te gebruiken als hoofdas van de draaitafel, hetgeen bij grotere diameters van de draaitafel tot minder stabiele rotaties kan lijden. Het bedrijf 3D-Viz levert onder haar eigen naam dezelfde Foba robots. Om toch nog enigszins onderscheid te maken, zijn deze echter niet van zwart-, maar van blank geanodiseerd aluminium 55
vervaardigd. Dit bedrijf deelde op de Photokina 2012 beurs, een stand met Capture One Pro, de beeldbewerkingssoftware van Phase One, om te demonstreren hoe goed de workflow is, die met deze software in combinatie met een fotorobot mogelijk is geworden. Hiertoe heeft 3D-Viz de besturingssoftware van de Foba robot een chiquer tintje gegeven, door deze een face-lift te geven, welke in een klein venster als "overlay" over de user-interface van Capture One Pro heen kan worden gelegd, teneinde de besturing van de robot en de bewerkings- (en capture-) software continu op één enkel beeldscherm te hebben staan. De prijs die op het internet voor de Foba draaitafels te vinden is, ligt echter dermate hoog in verhouding tot de specificaties van deze draaitafels, dat deze niet erg concurrerend genoemd kan worden. Doelgroep: De professionele fotograaf. Filosofie: Snel klaar, keuze uit de all-in-one benadering of de 3dr party software oplossing. Aansluiting op computer: USB Software: Besturing, capturing, beeldbewerking, maken van presentaties in HTML of Flash. Website leverancier: http://www.foba.com/eng/drehteller/index.htm Website producent: http://products.bronimaging.com/FobaItems/Turntables
3.5.3. Mode360 Dit nieuwe Poolse merk is hard aan de weg aan het timmeren met een aantal draaitafels. De draaitafels zien er heel netjes uit en zijn er in twee modellen; één voor 25 kg en één voor 100 kg lasten. Inmiddels hebben ze een wereldwijde distributie opgezet en worden de tafels in Nederland geleverd door Benel BV. Mode360 biedt ook een 360° x 90° opstelling, die speciaal bedoeld is voor kleine objecten die het beste met een macro lens in beeld gebracht kunnen worden (zoals juwelen en horloges). De camerabeweging is in deze opstelling niet geautomatiseerd. De unit is voorzien van geïntegreerde LED verlichting, die het object ook van onderen belicht. Overstraling is hier dus wel een gevaar, maar de opstelling is hierdoor wel zeer geschikt voor compleet schaduwloze fotografie. Verder is de unit te klein en omsloten, om eigen licht te kunnen gebruiken, maar dit is gezien het kleine formaat van de beoogde objecten en de ingebouwde verlichting ook niet nodig. De website biedt een keurige Engelstalige tutorial video. Doelgroep: De (semi- en) professionele fotograaf. Filosofie: All-in-one oplossing tot en met het publiceren van de presentatie op het internet. Aansluiting op de computer: USB
56
Software: Besturing, capturing, beeldbewerking, maken van presentaties in HTML of Flash. Men heeft de Yofla player in hun eigen workflow geïntegreerd voor het genereren van de HTML of Flash presentatie. De software is erg gebruikersvriendelijk en ziet er zeer verzorgd uit. Webiste NL leverancier: http://www.benel.nl/webshop/studio-accessoires/360-graden-fotografie Website producent: http://www.mode360.eu
3.5.4. Orbitvu Dit (ook al weer) Poolse merk voorziet in een aantal fotorobots voor de diverse belastingen (tot 250 Kg). De constructie van het grootste model is dusdanig, dat de robot gemakkelijk kan worden gedemonteerd. Opvallend zijn de zwenkwieltjes, die de draaitafel ondersteunen, welke elk kleinere belastingen kunnen dragen dan de opgegeven 250 kg, waarmee gezegd is dat deze last niet op de rand van de draaitafel mag worden gezet. Het kleinste model is een pareltje om te zien, met (zoals we wel bij meer merken zien) een beperkte toepasbaarheid vanwege de kleine belastbaarheid (max. 9 kilo). Een opmerkelijke en tevens goede keuze is, om de besturing van hun units zowel middels USB als middels de seriële (RS 232) interface te laten verlopen. Deze laatste is een industriestandaard die zeer storings ongevoelig is en grote afstanden (tot wel 50 meter) kan overbruggen, zodat de PC niet per se naast de robot hoeft te staan. Orbitvu heeft zijn eigen player ontwikkeld die zeker erg fraai werkt. De software voorziet in multiresolution rendering en beoogt verder een all-in-one oplosssing te zijn, waar dit bedrijf, dat moet hier gezegd worden, toch echt een heel eind in slaagt, zeker gezien het hiernavolgende. Op de Photokina beurs 2012, introduceerde Orbitvu haar nieuwste creatie, die grote overeenkomsten heeft met de oplossing van Ortery (zie hieronder): Een aan de voorzijde afgeronde afgesloten doos, waar handmatig een DSLR camera langs een cirkelvormig gebogen baan omhoog kon worden bewogen, om ook 360°x90° fotografie mogelijk te maken (dit heeft Ortery niet, maar lijkt wel weer erg op wat Mode360° ook heeft gebouwd). In de doos is een draaitafel aanwezig die van onderen belicht kan worden. Ook de achtergrond, die een bijna naadloos geheel vormt met de draaitafel, kan van achteren worden belicht. De (LED) belichting van de achter- en ondergrond, alsook van die vanaf de voorzijde van het object, is met de software instelbaar. Met behulp van deze opstelling, heeft Orbitvu in haar software de mogelijkheid gecreëerd om de interactieve fotografie tevens automatisch vrijstaand te maken. Dit doet zijn door telkens twee foto's te maken van het object. Bij de eerste foto wordt het object van voren uitgelicht, terwijl de achtergrond op halve sterkte van onderen / achteren wordt belicht. Bij de tweede foto wordt de verlichting aan de voorzijde uit gezet, terwijl de achtergrondverlichting op vol vermogen brandt. Hierdoor ontstaat in de tweede foto een silhouet-foto van het object. Deze wordt vervolgens (met levels / threshold bewerkingen) bewerkt, zodat het object geheel zwart wordt in de foto, terwijl de achtergrond nog steeds 100% wit is. Na inversie (negatief maken) is deze tweede foto dan te gebruiken als alpha channel van de eerste foto en ontstaat er dus een vrijstaand gemaakte 57
productfoto. In de software kan vervolgens elke kleur aan de achtergrond worden toegekend, waarna de foto in de diverse formaten kan worden opgeslagen. Deze techniek is overigens als eerste toegepast in de Styleshoot van iShopShape, welke een (grote iPad vormige) tafel behelst, waar platliggende (veelal mode) artikelen, automatisch vrijstaand mee kunnen worden gefotografeerd. (zie: http://www.ishopshape.com/styleshoots/) Doelgroep: De (semi- en) professionele fotograaf. Filosofie: Afgewogen oplossingen die gemakkelijk te vervoeren zijn. Aansluiting op de computer: USB en serieel! Software: All-in-one software, eventueel met automatisch vrijstaand maken (van niet doorzichtige voorwerpen). Website NL leverancier: http://kennisbank.rittz.com/3d-fotografie.html Website producent: http://www.orbitvu.com
3.5.5. Packshot Creator / Ortery Deze Amerikaanse firma (Ortery) heeft een (hoe kan het ook anders) zeer aggressief en effectief verkooporgaan. Mailings van dit bedrijf stromen bij iedere potentiële klant regelmatig binnen, ook als men daar niet om heeft gevraagd. Wellicht daardoor, is dit merk een van de meest succesvolle leveranciers van 360° fotografie oplossingen. In Europa verkoopt Ortery haar producten onder de naam Packshot Creator. In eerste instantie is de filosofie van hun apparatuur die van: "Hiermee kan iedereen 360° presentaties maken". Degenen met ervaring in 360° fotografie, weten dat deze filosofie een mooi streven is. (...) Hun fraai vormgegeven apparatuur is echter niet goedkoop, hetgeen deze filosofie weer deels tegenspreekt. De keerzijde van deze insteek is dat hun "Office Photography Machine" filosofie, waarin de secretaresse (jawel, daar getuigen zelfs de video's van) ook een 360° presentatie kan maken. Helaas impliceert dit, dat een aantal fotografische vrijheden, die het geheel complexer zouden maken, dan ook uit het creatieve proces zijn weggelaten. Dat laatste geldt helaas in grote mate voor hun gehele range aan afgesloten box-vormige toverdozen. Deze dozen zijn bedoeld als totaal oplossing en vormen samen met de inmiddels zeer fraai vormgegeven en (relatief voor all-in-one begrippen) uitgebreide software, inderdaad oplossingen waarmee iedereen kan werken en snel een 360°(x90°) interactieve presentatie kan maken. Het toepassingsgebied van een doos is en blijft echter altijd zo groot als de doos zelf... door de doosvorm is het scala aan producten dat hiermee kan worden gefotografeerd qua afmetingen beperkt. De keuze van de doosvorm volgt uit de mogelijkheden die dit biedt om de belichtingssituatie in de doos te kunnen controleren, opdat er weinig aan het toeval wordt overgelaten.
58
Hun laatste doosvormige machine kan worden "uitgekleed", zodat enkel nog de draaitafel overblijft, opdat men grotere objecten op de tafel kan plaatsen. De draaitafel zelf bestaat echter uit een (van onderen belichtte) frictie aangedreven glasplaat en kan daardoor niet al te zware lasten dragen. De overige producten, zoals de losse draaitafels, zijn ook fraai en licht geconstrueerd, maar helaas ook wel weer Amerikaans geprijsd. Recent is aan hun uitgebreide leveringsprogramma een cameraarm toegevoegd, waarmee men 360°x90° en middels de nodige trucs 360°x180° (hetgeen natuurlijk 2x 360°x90° is) presentaties kan maken. Deze arm staat echter compleet los op de vloer, hetgeen betekend dat het vinden van een goede afstelling ervan met een ongelukkige misstap of stootje tegen de arm aan, weer opnieuw kan beginnen. (De Tsjechen en XYimager hebben dat beter opgelost door hun losse arm tenminste te kunnen bevestigen aan de draaitafel). We moeten deze firma nageven dat zij zich enorm inzetten om 360° fotografie aan de man te brengen, en dat hun verkooptechnieken in ieder geval succes hebben. De vraag blijft of het als zeer eenvoudig presenteren en implementeren (in de software) van een complexe bezigheid als 360° fotografie, nu wel tot tevredenheid van de klant zal leiden op de lange termijn. De alles-in-een oplossing (zoals we bij meer producenten zien), is en blijft een voordeel en een nadeel tegelijk. Teneinde de gebruiker niet te laten "verdwalen", is het aantal bewerkingsparameters uiteraard beperkter dan bij 3rd party software. Bovendien wordt de gebruiker stap-voor-stap door het gehele proces heen geleid, hetgeen een beginnende gebruiker veel houvast geeft, maar voor de gevorderde gebruiker de mogelijkheid ontneemt, om stappen van het proces met elkaar te laten overlappen. Met 3rd party software kan men de foto's bewerken terwijl de foto's nog worden geschoten. Met de stap-voor-stap (all-in-one) methode is dat niet mogelijk. Doelgroep: Van secretaresse tot de professionele fotograaf. Filosofie: "360° fotografie voor iedereen". Aansluiting op de computer: USB (beperkte afstand tot computer) Software: All-in-one software. Besturing, capturing, beeldbewerking, maken van presentaties in HTML of Flash en Silverlight (!) Fraai vormgegeven en gebruikersvriendelijk. Met de Silverlight rendering wordt ook de Deep Zoom Technology ontsloten voor 360° presentaties, hetgeen zeker een pluspunt is! Website leverancier: http://nl.packshot-creator.com Website producent: http://ortery.com
59
3.5.6. Pamco Deze Amerikaanse fabrikant levert de goedkoopste 360° oplossingen uit deze lijst. De systemen die zij leveren, zijn constructief gezien het absolute minimum te noemen. Men heeft echt zijn best gedaan om met louter standaard (Amerikaanse) materialen en onderdelen een werkende geautomatiseerde 360° oplossing te bieden, hetgeen ook wel weer leuk is om te zien. De user-interface van de bijgeleverde software, die ook de capturing voor zijn rekening neemt, maar zich niet bemoeit met de beeldbewerking, is verreweg de minst fraaie uit dit lijstje. Een workshop, waarin men leert omgaan met deze user-interface, zal voor velen nodig zijn, hetgeen de Nederlandse leverancier dan ook juist heeft ingezien en hetgeen weer een (deze maal bijna noodzakelijk) onderdeel van zijn verdienmodel is. Toch kan het ook als prestatie worden gezien dat zij met deze minimalistische benadering de absolute onderkant van de markt weten te bespelen. Feit is en blijft, dat voor degene die niet van plan zijn om dagelijks 360° fotografie te gaan doen, een heel erg degelijk en complex systeem niet noodzakelijk is om toch tot een werkende 360 oplossing te komen, die toch geautomatiseerd is. Dit laatste is waarschijnlijk ook het uitgangspunt geweest van de geboden oplossing. In Nederland wordt deze apparatuur geleverd door de firma Fotocube. Doelgroep: De beginnende 360° fotograaf. Filosofie: 360° automatisering voor de laagste prijs. Aansluiting op de computer: USB. Software: Besturing en capturing. Het maken van de 360 presentatie geschiedt met de 3rd party software OBJECT2VR van Garden Gnome. Website leverancier: http://www.fotocube.nl/ Website producent: http://www.pamco-imaging.com/
60
3.5.7. Rodeon Dit merk levert een aantal 360° draaitafels, die eruit springen door het feit dat deze middels een Bluetooth verbinding bedient kunnen worden, door een bijgeleverde mobiele telefoon. Ook is er een RS 232 (seriële) aansluiting, die besturing middels een PC of MAC mogelijk maakt. Hun grootste model is goed voor een belasting tot 200 kilo. De kleinere modellen zijn slechts voor zeer lichte voorwerpen geschikt. Feit is zeker dat deze draaitafels zeer draagbaar zullen zijn. Leverancier van deze draaitafels is (onder andere) de firma Clauss in Duitsland, welke tevens interessante panorama(foto) automatisering biedt, voor het automatiseren van het maken van Gigapixel cilindrische panorama's. Doelgroep: De professionele fotograaf. Filosofie: Draagbaarheid, verder onbekend. Aansluiting op de computer: Bluetooth en RS 232 Software: Besturing, capturing, preview, beeldbewerking en het maken van HTML, Flash of Quicktime presentaties. Website leverancier: http://www.dr-clauss.de/en/foto-studiotechnik-3/rodeon-turntable
3.5.8. Scanbull Deze naar verluid, 400 man tellende producent van 360°- en 3D scanning apparatuur (tevens 360° fotostudio), heeft een groot aantal verschillende systemen ontwikkeld. Vooral hun software ontwikkeling is van een hoog niveau en kan zelfs 360° productfoto's automatisch vrijstaand maken, door gebruik te maken van chroma keying technieken (= blauwe- of groene achtergrond wegselecteren). Hoe goed hun software wellicht ook mag werken, er kleven uiteraard vele nadelen aan chroma-keying met een blauwe achtergrond, en er zijn vele situaties te bedenken waarbij chroma-keying niet goed werkt, die de toepasbaarheid van deze benadering al wel enigszins beperken. Wellicht om te zien of hun chroma-key techniek zou aanslaan hebben ze ook een low-cost mini fotorobot, de Flipbook, met blauwe achtergrond op de markt gebracht, die vooral bedoeld is om van kleine voorwerpen een 3D model te maken. Het 3D model (met texturen, onttrokken aan de foto's) wordt vervolgens interactief in een browser getoond (Flash 3D). In de browser is het 3D model vervolgens werkelijk van alle kanten te zien, en niet beperkt door die invalshoeken die corresponderen met de gemaakte foto's. Dit laatste is dus een groot voordeel dat de vloeiendheid van de presentatie en vooral ook de hoeveelheid overgedragen data enorm ten goede komt en is een unieke filosofie die we bij geen enkel ander merk tegenkomen. Verder hebben ze menig multi-camera systeem ontwikkeld waarmee, met één druk op de knop, alle foto's die nodig zijn voor een 360° presentatie door meerdere camera's tegelijk gemaakt worden en 61
waarmee zelfs 3D modellen (point clouds) uit de foto's kunnen worden gegenereerd (3D foto scanning). Zoals uit het bovenstaande blijkt ligt de nadruk meer op het 3D scannen (vandaar de bedrijfsnaam) van voorwerpen, dan op conventioneel werkende 360° fotografie oplossingen. Toch heeft Scanbull ook all-in-one software ontwikkeld om deze conventionele 360° productfotografie te kunnen uitvoeren met hun systemen. Hun "normale" draaitafels zijn er in diverse maten en belastbaarheden en zien er goed afgewerkt uit, maar zijn wel wat aan de prijs, wellicht door de bijgeleverde fraaie software. De vraag blijft (ook in alle bovengenoemde all-in-one software gevallen) of het nu nodig is om voor de mogelijkheden die all-in-one software biedt, zoveel te moeten betalen, als er software bestaat die door derden gemaakt is, die veel meer mogelijkheden biedt en slechts een fractie van de prijs kost. De enige concrete winst, die tevens het genoemde verlies aan mogelijkheden met zich meebrengt, is de "luxe" om in één enkel programma te kunnen blijven gedurende alle 3 fasen van 360° productfotografie. Verder is het 3D scannen van voorwerpen zeker een unieke benadering die overigens ook wel door 3rd party software geboden wordt. Met deze 3rd party software kan iedere fotorobot zich feitelijk de functionaliteit van 3D scanner toe-eigenen. Een voorbeeld van dergelijke 3rd party software is het programma "Photomodeller" (http://www.photomodeler.com/products/pm-scanner.htm). Scanbull is een van de grootste spelers uit deze lijst, die echter inzet op een dermate hoog marktsegment, dat de "gewone" professionele fotograaf zich wellicht niet aangesproken zal voelen door vele van hun producten (en vooral niet door de bijbehorende prijzen). Doelgroep: De professionele fotograaf / Industriële toepassingen / 3D (foto)scanner markt. Filosofie: Oplossen van uitdagingen, ongeacht de prijs. Uitvinders. In tweede instantie ook producten leveren voor een lager marktsegment. Aansluiting op de computer: USB Software: Besturing, capturing, preview, beeldbewerking, vrijstaand maken, 3D scanning en het maken van HTML / Flash presentaties. Website producent en leverancier: http://www.scanbull.net/
62
3.5.9. VRobot Deze Nederlandse eenmanszaak uit het Drentse Zandpol (wie kent het niet) in de buurt van Emmen, legt zich toe op het ontwerpen en produceren van maatwerk fotorobots tegen (desondanks) concurrerende prijzen. VRobot heeft een gespecialiseerd 360°x90° fotorobot systeem ontworpen, dat niet uit losse componenten bestaat (en een tot de constructie behorende camera arm heeft), en zodoende één complete fotomachine vormt. Hierdoor is deze machine, de VRobot genaamd, in staat met grote precisie 360°x90° presentaties in grote aantallen te maken van een consistente kwaliteit, met korte insteltijden en dus tegen lage kostprijs per presentatie.
De VRobot, de enige single-machine 360°x90° fotorobot.
Daarnaast produceren zij ook 360° draaitafels met een belastbaarheid tot 2200 kg (De VRotator en de VR3m). De Vr3m is een opvouwbare draaitafel met een diameter van 3 meter, die geschikt is voor grote en zware voorwerpen tot 2200 kilo, die gemakkelijk te vervoeren is. Verder leveren zij, zoals eerder ter sprake kwam, de handmatig bediende degelijk uitgevoerde indexeertafel, de VRman genaamd (zie het hoofdstuk "Handmatig bediende draaitafels"). Deze handmatige draaitafel is geschikt voor belastingen tot 300 kg.
63
De VR3m heeft een rotatieschijf van 3 meter diameter en is geschikt voor voorwerpen tot 400 kg op de rand van de schijf en 2200 kg in het midden van de schijf. Hierboven worden respectievelijk getoond: De VR3m in opgeklapte toestand, de besturingsunit en de platform ondersteuningen. Het platform van 3 meter diameter wordt hier niet getoond.
De nadruk ligt bij de systemen van VRobot op degelijkheid, dagelijks gebruik en nauwkeurigheid. Alle fotorobots hebben dan ook een slipvrije aandrijving. Verder kan men zijn eigen wensen verwerken in het ontwerp van een fotorobot. Alle fotorobots worden op bestelling gemaakt. De besturing van de robots geschiedt middels een (Windows 7/8) PC en de fotorobot wordt met USB op de PC aangesloten. Ook kan de fotorobot middels een ethernet verbinding worden aangesloten op het locale netwerk. De fotorobots zijn volledig programmeerbaar in G-code, maar voor wie dit niet wil is er de zeer gebruikersvriendelijke besturingssoftware met geheel naar eigen smaak vorm te geven userinterface. Alle fotorobots worden turn-key opgeleverd op locatie met instructie. Doelgroep: De professionele en veeleisende fotograaf. Filosofie: "U vraagt, wij draaien!" Maatwerk. Aansluiting op de computer: USB / Ethernet Software: Touchscreen / muis gestuurde user-interface met talrijke functies voor de besturing van de robot. Beeldbewerking en het maken van de presentaties middels 3rd party software. Website producent en leverancier: http://www.vrobot.nl 64
3.5.10. XYimager Deze fabrikant van 360° apparatuur maakt fraai afgewerkte, degelijke fotorobot systemen voor belastingen variërend van 50 tot 1200 kg. De bediening van de robots geschiedt middels een handheld controller (PLC) met LCD touchscreen. Hiermee is XYimager samen met VRobot de enige die realtime besturing van de robots ondersteunt. Ook gaat het gebruik van een losse controller unit, alle discussies over platforms en compatibiliteit uit de weg en is daarmee een bijzonder elegante oplossing met enkel voordelen. Ook zij hebben een losse cameraarm in hun programma opgenomen, die samen met hun draaitafel(s) 360°x90° productfotografie mogelijk maakt. Deze cameraarm is stijver uitgevoerd dan die van de Tsjechen en zeker veel doordachter dan de arm van Ortery, mede omdat (net als bij de Tsjechen) in de kantel-as van de camera een lijnlaser is verwerkt, waardoor de hoogte goed af te stellen is op het kantelpunt van het object. Deze kantel-as is bovendien elektrisch in hoogte verstelbaar, hetgeen de afstelling per voorwerp veel comfortabeler maakt. De website van deze fabrikant getuigd van veel gevoel voor smaak en heeft de nodige uurtjes programmeren gekost. Af en toe krijgt men het gevoel dat deze firma wel heel goed naar de Tsjechen heeft gekeken, want de modularitiet en vooral de keuze van op elkaar aansluitende modules is wel geheel volgens het Tsjechische concept. De Tsjechen hebben echter wel nog steeds een veel groter aanbod dan XYimager. Doelgroep: De professionele fotograaf. Filosofie: Modulaire fotorobots leveren die ook real-time bedient kunnen worden. Tevens is goed gelet op draagbaarheid en verplaatsbaarheid. Aansluiting op de computer: N.V.T. - Besturing van de robot middels een aparte controller unit. Software: Besturing middels speciale controller met LCD touchscreen. Verdere processing middels 3rd party software. Opvallend is dat de website van Garden Gnome Software, multirow voorbeelden laat zien die met de XYimager robots zijn gemaakt. Website producent en leverancier: http://www.xyimager.com/en/index.html
65
4. 360° (x90°) software 4.1. De all-in-one oplossing versus 3rd party software Er is voldoende zeer effectieve software op de markt, die de beeldbewerkingstaken, die nodig zijn voor 360° productfotografie, op grote aantallen foto's kunnen uitvoeren. Deze software is bovendien niet duur! Het is een grote opgave voor een fotorobot ontwikkelaar om dergelijke software zelf te ontwikkelen. De functionaliteit zal bovendien nooit even groot zijn als die van gespecialiseerde fotobewerkings- of retoucheer software waar jaren aan is gewerkt. Deze investering van jaren is nog wel terug te verdienen bij het grote aantal potentiële gebruikers van beeldbewerkingssoftware, echter niet voor het veel kleinere aantal gebruikers van fotorobots, en al helemaal niet voor die van één merk fotorobots. Alleen al afgaand op de implicaties van deze redenering, kan men dus met zekerheid stellen dat de functionaliteit van beeldbewerkings software, die als onderdeel van een all-in-one pakket bij een fotorobot systeem wordt meegeleverd, niet een fractie zal zijn van die van gespecialiseerde software. Dan doemt de vraag op waarom het dan toch de tendens lijkt te zijn om bij fotorobots software te schrijven, die zowel de besturing van de robot, als het capturen van de foto's, als de beeldbewerking daarvan, als de rendering van de interactieve presentatie op zich neemt. Het meest steekhoudende antwoord dat wij hierop kunnen bedenken, is dat de potentiële klant, die op het punt staat een fotorobot aan te schaffen, veelal nog geen kennis heeft van alle parameters die een rol spelen bij 360° fotografie. Hierdoor zal het voor zo iemand als muziek in de oren klinken, om te horen dat de specialisten (want dat worden de producenten van fotorobot systemen immers geacht te zijn) binnen één enkel programma een alles omvattende oplossing bieden, zich niet beseffende dat deze bewering wordt gedaan uit oogpunt van commercie. De klant, die meestal geen overzicht heeft over de ideale workflow om van fotografie tot een interactieve presentatie te komen, is allang blij dat deze gehele workflow verwerkt is in een stuk software dat hem / haar aan de hand meevoert langs alle te verrichtten taken. Vervolgens gaan zij aan de slag met het hele systeem. Naarmate de ervaring van deze mensen groeit, komt ook het inzicht tot leven, dat er toch wel veel situaties zijn waarin de geboden oplossing geen tevreden stellende resultaten levert. Een grote groep van deze "360 pioniers" zal vervolgens het enthousiasme voor 360° productfotografie langzamerhand verliezen, om uiteindelijk te besluiten dat 360° productfotografie "het toch niet is" voor hun. Bedrijven die in eerste instantie het voortouw namen door bereid te zijn 360° productfotografie toe te gaan passen als nieuw promotie- en verkoop middel voor hun producten, knappen af op het hele fenomeen 360, op basis van teleurstellende resultaten, valse beloftes en verkeerde voorlichting over het vakgebied van de 360° productfotografie.
66
Een van de hoofdredenen van dit schrijven, is dan ook om te trachten te vermijden dat door dit mechanisme, steeds weer grote groepen 360° enthousiastelingen verloren gaan. Wij hopen dit te bereiken door deze groep mensen te informeren over 360° productfotografie en de zaken die daarbij een rol spelen. Het enige " fijne" aan de totaaloplossing is het feit, dat de workflow erin verwerkt is en dat het aantal mogelijkheden ervan beperkt is. Maar dat laatste is alleen "fijn" als men als beginner in aanraking komt met 360° fotografie. Op de lange termijn zullen, zoals gezegd, de beperkingen voor teleurstellingen gaan zorgen. De workflow waar we hier over praten is echter niet heel erg ingewikkeld, zoals we weten. Het verwerken van deze workflow in software is een logische zet, maar het onthouden ervan een betere, omdat dit tot vele vrijheden leidt, die men anders moet missen.
4.2. Alternatieven voor de all-in-one oplossing De all-in-one software oplossingen begeleiden de gebruiker langs de drie "stappen" van de "workflow 360". Deze drie stappen waren: 1. Foto's maken en opslaan 2. Foto's bewerken 3. 360° presentatie maken.
ad 1.
Wat software betreft, beslaat stap 1: 1. De besturing van een fotorobot. De besturings software van een robot, dient natuurlijk geleverd te worden door de producent van de fotorobot. 2. Het capturen van de foto's. Als u over de complete functionaliteit van uw (Canon en Nikon) camera wilt beschikken, is er voor weinig geld het programma DSLR Remote Pro van Breeze Systems op de markt (http://www.breezesys.com/DSLRRemotePro/) Aan de mogelijkheden van dit programma kan geen enkele all-in-one oplossing tippen.
ad 2:
Stap 2 kan, zoals gezegd, altijd beter en verfijnder worden uitgevoerd met gespecialiseerde software dan met de beperkt aangeboden mogelijkheden van een all-in-one oplossing. Wij kunnen voor 360° fotografie ten zeerste het programma Capture One Pro van Phase One aanbevelen (http://www.phaseone.com). Dit programma, dat even gemakkelijk met RAW als met JPG bestanden kan omgaan, is in principe ook in staat uw foto's op te slaan op uw harde schijf (te capturen). De bedieningsmogelijkheden van de camera, zijn hierin echter naar onze mening te beperkt. Vandaar dat wij voor het capturen van de foto's DSLR Remote Pro van Breeze Systems aanbevelen. Verder getuigd het feit dat dit programma kan capturen, wel van een filosofie die precies strookt met de behoeftes die men heeft bij het uitvoeren van
67
meervoudige productfotografie. De gehele workflow daarvan is in dit programma verwerkt, hetgeen dit programma ideaal maakt voor 360°(x90°)productfotografie! ad 3:
Stap 3 kan ook weer beter worden uitgevoerd met software naar uw keuze, in plaats van vast te zitten aan de mogelijkheden van het bij de robot geleverde programma. Het meest gebruikersvriendelijke programma, waar 360°(x90°) presentaties mee gemaakt kunnen worden, dat ook nog eens de meeste mogelijkheden biedt, is op dit moment OBJECT2VR van Garden Gnome Software (http://gardengnomesoftware.com/). Andere goede software die meer mogelijkheden biedt voor het gebruik van hotspots, maar verder nu nog iets achterblijft bij Object2VR is: 3DRT Flexi van Yofla (http://www.yofla.com/flash/3drotate/flexi/)
Aanbevolen 3rd party software voor 360°(x90°) productfotografie Color picker software voor de meting van de kleurwaarde op een bepaalde plaats in een foto.
Young Smart Software - Instant Color Picker Zie: www.youngsmarts.com
Voor het capturen van foto's: (NB. Deze software heeft een ingebouwde color picker functie)
Breeze Systems - DSLR Remote Pro Zie: http://www.breezesys.com/DSLRRemotePro/
Voor het retoucheren / bewerken van foto's met het oog op taken die een rol spelen bij 360° fotografie. (NB. Ook deze software heeft een ingebouwde color picker functie)
Phase One - Capture One pro Zie: http://www.phaseone.com/6
Garden Gnome - OBJECT2VR Zie: http://gardengnomesoftware.com/ Of Yofla - 3DRT Flexi Zie: http://www.yofla.com/flash/3d-rotate/flexi/
Voor het maken van de interactieve presentaties
68
4.3. Workflow 360 uitgewerkt met 3rd party software De onderstaande uitwerking is er uiteraard één van velen, die mogelijk zijn met 3rd party software. Onder 3rd party software verstaan we onafhankelijke specialistische software, die op de markt is voor alle stappen uit de workflow, in plaats van all-in-one software, die onderdeel is van de levering van een fotorobot systeem. Na vele verschillende varianten in praktijk uitgeprobeerd te hebben, is de onderstaande workflow voor ons verreweg de meest optimale, snelste, en meest flexibele gebleken, die zeer consistente en hoogwaardige resultaten levert. STAP 1: Het maken van de productfoto's, al dan niet gebruik makend van een fotorobot. De camera is middels een USB kabel aangesloten op een PC of laptop. De USB kabel mag maximaal verlengt worden tot een lengte van 5 meter. Op deze laptop draait het programma DSLR Remote Pro (van Breeze Systems). Met dit programma kunt u: 1. 2. 3. 4.
De foto's opslaan in een map naar keuze op uw PC of laptop Een beeldvullende live preview zien Uw camera op afstand handmatig scherpstellen op het object Vele camera parameters instellen.
STAP 2: Het bewerken van de productfoto's Reeds tijdens het maken van de productfoto's start u, behalve het programma DSLR Remote Pro, ook het programma Capture One Pro van Phase One op (voortaan COP) 1. In COP selecteert u de map waar op dat moment de foto's in worden weggeschreven (door DSLR Remote Pro). 2. U ziet nu de foto's één voor een binnenkomen in die map in COP, doordat er telkens een voorpresentatie (thumbnail) van die foto bij komt in die map. 3. U selecteert de eerste foto uit de reeks productfoto's en gaat hiervoor: a. De levels bijstellen, opdat de witte tinten naar wit toe getrokken worden. Dit levert een 100% witte achtergrond op. b. De scherpte verhogen (eventueel) c. Bijsnijden (cropping) zodat het gewenste formaat foto ontstaat, maar ook om eventueel dat deel van de achtergrond dat niet op de foto paste, weg te snijden uit de foto. d. Eventuele andere bewerkingen zoals kleurcorrecties uitvoeren. 4. Zodra alle foto's gemaakt zijn, selecteert u alle foto's uit de reeks. 5. U kopieert de bewerkingen, die u op de eerste foto uit de reeks uitvoerde naar alle andere foto's. Dit geschiedt in COP met slechts twee muis klikken (!). 69
6. U rendert de gehele reeks foto's naar een aparte map. U beschikt nu over bewerkte full-size (bijgesneden) productfoto's, die op zich al direct geschikt zijn voor drukwerk / DTP etc. STAP 3: Het verwerken van de productfoto's in een interactieve 360° (x90°) presentatie. 1. Hiertoe start u het programma OBJECT2VR op (van Garden Gnome). 2. U leest de (bewerkte) productfoto's in, in de "lighttable" sectie. 3. U stelt de presentatieparameters in: a. welk type presentatie u wenst te gaan maken (HTML5 / Flash / Quicktime) b. (in het geval van een Flash presentatie) of u wel of geen multi-resolution rendering wenst te gaan toepassen. c. (in het geval van een Flash presentatie) of u een single file Flash bestand wilt genereren of een HTML bestand dat Flash aanroept. d. nog vele andere mogelijkheden en instellingen zijn mogelijk, waaronder het maken van uw eigen skin, zodat u uw eigen stijl player kunt maken. 4. U rendert naar een Flash of HTML5 presentatie en u heeft het eindresultaat in handen. Het renderen naar een Quicktime presentatie wordt meestal niet gedaan, omdat de Quicktime player voor on-line gebruik minder geschikt is (traag) en ook veel minder vaak is geïnstalleerd op computers in de wereld dan de Flash player of Javascript (HTML5).
70
4.4. Capture software Tijdens het maken van foto's, tijdens stap 1 van de "workflow 360" dus, kan men, zoals gezegd, de foto's opslaan op de harde schijf van een computer, in plaats van op de geheugenkaart van de camera. Hiertoe heeft men (behalve een computer) speciale software nodig, die bekend staat als "capture software". De camera wordt middels een USB kabel of via WiFi aangesloten op de computer, waarop de capture software draait, teneinde de foto's direct naar de harde schijf weg te schrijven. Hieronder worden de voor- en nadelen van werken met dergelijke software op een rijtje gezet.
4.4.1. Voordelen van werken met capture software: •
•
•
• • •
•
Beoordeling van de foto op een groot scherm. De gemaakte foto kan direct op ieder foormaat scherm bekeken en beoordeelt worden. Dit is uiteraard een veel betere manier om een foto te beoordelen dan met het kleine schermpje achterop de camera. Het beoordelen van de gemaakte foto op correcte belichting. In de capture software kan direct de witwaarde van de witte achtergrond (of de zwartwaarde van de zwarte achtergrond) worden gemeten. Zo kan men door te meten te weten komen of de achtergrondkleur digitale clipping vertoont of niet. Beoordeling van de centrering van het voorwerp m.b.v. rasters. Tijdens de voorvertoning van de foto op het grote beeldscherm, kan men er voor kiezen een "overlay" over de foto te tonen met een raster, waardoor men de framing van het voorwerp in de foto kan beoordelen. Opslag in aparte mappen op de harde schijf van een computer, zodat een juiste sortering ontstaat. De opgeslagen foto kan automatisch worden voorzien van allerlei opties in de naamgeving (datum/tijd/volgnummer/naam). Het direct doorsturen van de gemaakte foto’s naar bewerkingssoftware. Een bewerkingsprogramma kan vanuit de map, waar naartoe wordt weggeschreven, direct de gemaakte foto weergeven voor bewerking. Deze workflow is met name vanuit Capture One Pro (van Phase One) ideaal en werkt zeer tempo verhogend. Men kan zodoende reeds aanvangen met het bewerken, terwijl een fotorobot de reeks foto's nog aan het maken is. Beeldvullende weergave van het interactief scherpstellen van de camera op afstand. Dit kan zeer handig zijn als de camera zich op de arm van een 360°x90° fotorobot bevindt, waardoor de camera soms moeilijk te bereiken is.
4.4.2. Nadelen van werken met capture software: • • •
Kosten. Hoewel de kosten van de software zeker erg meevallen (minder dan €200,-), komen ook de kosten van een computer bij de gehele opstelling. Computer nodig ter plaatse. Dit maakt de opstelling uiteraard iets complexer. USB verbinding met camera. Een USB verbinding levert het nadeel dat de computer niet verder dan 5 meter van de camera verwijderd mag zijn, omdat een USB kabel niet langer dan 5 meter mag zijn. Er zijn kabels met USB repeaters verkrijgbaar, die beweren grotere lengten te kunnen 71
•
•
overbruggen. Als u echter getracht heeft hiermee te werken, dan weet u ook dat deze belofte niet wordt ingewilligd en dat deze kabels juist vaak storingen tot gevolg hebben. Als men met een USB aansluiting werkt, dan heeft dat als nadeel dat er een kabel loopt van de camera naar een computer, waarover men gemakkelijk kan struikelen tijdens de hectiek van een fotoshoot. WiFi verbinding met de camera. Hoewel een draadloze WiFi verbinding met een camera zeker ideaal werkt en de nadelen van de USB verbinding niet kent, noemen we deze hier toch als nadeel, omdat een dergelijk systeem tot voor kort al snel in de buurt van zo'n €1000,- koste. Tegenwoordig is er een goedkoop alternatief voor camera's die een SD kaart als geheugenkaart hebben. Dat alternatief heet de zg. Eye-Fi card (http://www.eye.fi) en kost slechts enkele tientjes, waarmee het prijs nadeel voor vele camera's komt te vervallen. Een WiFi verbinding is helaas wel trager dan een USB verbinding, bij het overdragen van het fotobestand naar de computer. Zeker bij RAW fotografie kan het gebrek aan snelheid van WiFi een belemmering gaan vormen.
Capture Software : De twee bekendste capture programma's, die compatibel zijn met vele DSLR camera's van de merken Canon en Nikon zijn: 1. Breeze Systems - DSLR Remote Pro 2. Phase One - Capture One Pro DSLR Remote Pro is hiervan de meest uitgebreide capture software. Hiermee kunnen bijna alle paramaters van een camera worden ingesteld vanaf de computer. Er zijn ook versies van deze software te koop, die meerdere camera's tegelijk kan triggeren en capturen. Capture One Pro is, ondanks haar naam, vooral bedoeld om grote aantallen foto's (eventueel vanuit RAW formaat) te bewerken / retoucheren. Hoewel het simpelweg "binnenhalen" van de foto vanuit de camera hier ook mee lukt, kan men behalve bij de camera's gemaakt door Phase One zelf, bijna geen camera instellingen vanuit de computer wijzigen.
72
4.5. Foto bewerkingssoftware De tweede stap in de workflow van 360°(x90°) productfotografie is het bewerken van de gemaakte productfoto's. Waarmee we deze bewerkingen kunnen doen, wordt bepaald door de eisen die we aan deze software stellen. Ook waarom we deze bewerkingen doen, volgt hieronder.
4.5.1. Doel fotobewerking 1. De achter- en ondergrond op de juiste kleur brengen en geheel effen (= bestaande uit een enkele kleur) maken. 2. De productfoto qua uiterlijk te (kunnen) verbeteren. 3. De productfoto de uiteindelijke maat te geven (bij te snijden).
4.5.2. Eisenpakket fotobewerkingssoftware voor 360°(x90°) productfotografie Als we de eisen, die we stellen aan fotobewerkingssoftware, afstemmen op 360° (x90°) productfotografie, blijven er behalve de veelvoorkomende beeldbewerkingen een aantal aanvullende zaken over, die te maken hebben met het feit dat we een reeks foto's snel en consistent willen bewerken. Hieronder een opsomming van eigenschappen die de beeldbewerkingssoftware zal moeten hebben: • • • • • • • • • • •
Leveling (niveaus) Cropping (bijsnijden) Sharpening (verscherpen) Vignetering Witbalans Kleurcorrectie Schaduwen lichter maken Batch bewerkingen mogelijk. Eenzelfde bewerking op meerdere foto's uitvoeren. Gemakkelijk overnemen van een aantal bewerkingen van foto1 naar foto2 etc. RAW conversie Renderen van de hele serie foto’s naar een map naar keuze.
Dit lijstje impliceert twee bekende kandidaten, te weten: 1. Phase One - Capture One Pro 2. Adobe - Lightroom
73
4.5.3. Veel voorkomende beeldbewerkingen nader bekeken 4.5.3.1. Levels Het levels diagram wordt vaak niet goed begrepen, waardoor velen ervan afzien het te gebruiken. Toch is het juist deze levels tool, die een hoofdrol speelt bij het corrigeren van de achtergrond- en ondergrond kleur.
Het levels diagram (links) en de bijbehorende productfoto's, voor en na bewerking met de levels tool.
4.5.3.1.1. Interpretatie van het levels histogram. Het bovenstaande diagram is dat van de ernaast afgebeelde productfoto. Het is een foto met veel (bijna) wit (in de achtergrond) en een donkergrijs-zwart kleurig voorwerp. Dit zien we ook terug in het diagram. De "bobbel" links onderin zijn de grijstinten van het donkere voorwerp. De bobbel neemt enige ruimte in beslag van het totale spectrum, zowel in de breedte als in de hoogte. De breedte stelt de verzameling grijstinten voor die zich in de afbeelding in het voorwerp bevinden. De hoogte is de intensiteit of verzadiging van die grijstinten. We praten hier over de grijstinten, omdat het diagram "op RGB staat ingesteld" (RGB is oranje-kleurig), hetgeen betekent dat alle componenten R,G enB in het diagram gelijktijdig worden weergegeven en gelijktijdig zullen worden bewerkt. Als u goed kijkt ziet u dat de hobbel eigenlijk drie bijna gelijkvormige hobbels zijn, van de kleuren rood, groen en blauw. Dit is gezien de kleur van het voorwerp, welke een (donkere) grijstint is, ook te verwachten, omdat voor een grijstint geldt dat de componenten R, G en B gelijkwaardig zijn (1:1:1). Aan de rechterkant zien we nog een hobbel die helemaal naar boven toe loopt. Dit zijn de wittinten in de foto, als gevolg van de achtergrond. U ziet dat de achtergrond niet 100% wit is. Zou dit wel het geval geweest zijn dan zagen we slechts een naaldje uitsteken, helemaal langs de rechter zijkant van het diagram. Wat u ook kunt zien is dat de achtergrond een klein beetje naar rood 74
afwijkt. De grafiek van de rode component steekt (helemaal rechts) uit boven die van de groene en blauwe. In het diagram is met groene cirkels het maximale zwart (L) en het maximale wit (R) dat in de afbeelding mag voorkomen aangegeven. Standaard is dat 100% zwart resp. 100% wit. Deze maxima kunnen worden verschoven met behulp van de kleine "handvaatjes", maar bij productfotografie is dat niet wenselijk. We willen immers een foto overhouden die de mogelijkheid heeft om 100% zwart en 100% wit weer te geven. Een verplaatsing van deze waarden levert bovendien een verkleining op van het gehele dynamische bereik. De kleine handvaatjes in de rode cirkels is waar het ons om gaat bij productfotografie. Door bijvoorbeeld het rechter handvat, die de grijstinten die dicht bij wit liggen aangeeft (in het rechter rode cirkeltje) te verschuiven naar links, vertellen wij dat de tinten die net iets onder 100% wit liggen naar 100% wit "toe getrokken" moeten worden. De schuine lijn naar boven, naar het maximale wit punt (dat wij dus op 100% wit laten staan) laat deze actie eigenlijk ook letterlijk zien. In het diagram hierboven zijn het alle wit-tinten die hoger liggen dan 229 (RGB waarde 229,229,229), die "afgerond zullen worden" op 100% wit (255,255,255). Analoog aan dit verhaal zijn het in het bovenstaande diagram alle zwart (= heel donker wit) tinten onder waarde 15 (RGB waarde 15,15,15) die naar 100% zwart toe zullen worden getrokken (zijnde RGB 0,0,0). Dit is nu hoe men een net niet helemaal witte achtergrond "naar wit toe trekt" of een net niet helemaal zwarte achtergrond "naar zwart toe trekt". Niet onbelangrijk voor productfotografie. Deze handeling is dan ook meestal de eerste die men in een beeldbewerkingsprogramma aan de productfoto's uitvoert. Deze bewerking heeft wel een lichte contrastverhoging tot gevolg, omdat het aantal kleurtinten immers met deze tool wordt verminderd. Deze tool moet dan ook, net als vrijwel iedere beeldbewerkingstool, met voorzichtigheid en met mate worden toegepast.
4.5.3.2. Cropping (uitsnijden) In het algemeen is voor 360° fotografie geen dwingend advies te geven voor de verhoudingen van het beeld. Meestal is het de klant die hiervoor een specificatie dient aan te leveren. Voor 360°x90° wordt echter vrijwel altijd een vierkante cropping gebruikt. Dit omdat de draaibeweging van het voorwerp ook van bovenaf wordt aanschouwd en een vierkant de kleinste rechtlijnige omsluiting biedt van een cirkel.
4.5.3.3. Sharpening (Verscherpen) Digitale verscherping wordt vaak toegepast in productfotografie. Men moet wel oppassen dat men deze verscherping niet overdrijft. Door de verscherping, die feitelijk kleine witte randjes om iedere
75
contour heen plaatst, neemt de hoeveelheid wit sterk toe in een foto. Dit kan "oogverblindend" werken als men dit effect overdrijft. Omdat alle contouren worden voorzien van een wit randje en omdat de computer daarbij geen onderscheidt maakt tussen ruis en echte beeldinformatie, krijgt iedere ruis pixel ook een wit randje, dat de ruis extreem kan doen opvallen. Ook de kleinste stofdeeltjes op het object worden plotseling zeer duidelijk zichtbaar als witte stipjes hetgeen al snel de indruk wekt, dat het object vuil was ten tijde van de fotografie.
4.5.3.4. Vignetering Dit is een hulpmiddel om onderbelichtte hoeken in de foto eventueel witter te maken. Of andersom om zwarte hoeken toe te voegen aan de foto. Pas op voor overlapping van het vignet met het object.
4.5.3.5. Witbalans Witbalans in de bewerkingsfase instellen, betekend een verlaging van het dynamisch bereik van de camera. Hierdoor ontstaat weer een hoger contrast, waarvan men zich bewust moet zijn. De witbalans werd daarom ook uitgebreid besproken in de sectie Camera instellingen, waar deze handeling thuis hoort. Als men echter "in RAW geschoten" heeft, dient deze bewerking achteraf, en dus in de bewerkingssoftware, uitgevoerd te worden.
4.5.3.6. Kleurcorrectie Afwijkingen in de kleurregistratie van een bepaalde sensor kunnen hiermee worden gecorrigeerd. Voorbeelden: Roze wordt snel magenta, Geel wordt snel te geel, zeker na contrast verhoging of na een bewerking die contrast verhoging tot gevolg heeft, zoals de levels tool. Kleurcorrectie vereist een zeker kleurgeheugen van de degene die deze tool bedient, dat door ervaring kan worden opgebouwd. De eerste kleurcorrecties die men in zijn leven maakt zijn vaak niet de besten.
4.5.3.7. Schaduwen lichter maken Om details in de donkere tinten weer zichtbaar te maken kan men de donkere tinten (schaduwen) lichter maken. Dit effect moet ook weer niet overdreven worden, want dan haalt men diepte informatie van het object (die de mens uit schaduwen haalt) weg uit de foto.
76
4.5.3.8. Maskering Een masker is een afbeelding, waarvan een deel doorzichtig is, die over een bestaande foto heen wordt gelegd. Het maken van een masker, geeft u dus de mogelijkheid bepaalde delen (bijvoorbeeld de randen) van een foto te maskeren / te vervangen door een andere (zelf samengestelde) afbeelding. Dit kan gebruikt worden, net als vignetering, om te garanderen dat de randen van een foto de gewenste achtergrondkleur hebben, opdat de foto “aansluit” op (bv. witte) de achtergrond van een website. Dit is een handeling die uiteraard enkel als noodoplossing gebruikt dient te worden bij fotografie van bijvoorbeeld een wit voorwerp op een witte achtergrond. Dit omdat in deze situatie het midden van de foto soms beter niet te veel naar wit toe getrokken kan worden omdat anders het voorwerp niet meer zichtbaar is op de witte achtergrond. Mooi wordt het eindresultaat dan echter niet omdat men a.h.w. een grijze vlek ziet in het midden van de foto waarop het voorwerp ten toon wordt gesteld.
4.5.3.9. Vrijstaand maken Hoewel dit onderwerp ook ter sprake kwam als oplossing in de sectie "fotografische uitdagingen", is het een vorm van bewerking die een belangrijke rol kan spelen in productfotografie en liefst vermeden moet worden in 360° productfotografie en al zeker in 360°x90° productfotografie, vanwege de hoge kosten die deze bewerking met zich meebrengt. 4.5.3.9.1. Wat is vrijstaand maken? Kort omschreven is vrijstaand maken het losmaken van het object van de achtergrond. Het eindresultaat van een vrijstaand gemaakte foto, is dus een foto van een object met een transparante achtergrond (!) Transparantie wordt (meestal) niet opgeslagen in een JPG bestandsformaat, echter wel in een PNG of TGA bestandsformaat. 4.5.3.9.2. Wanneer moeten we een foto “vrijstaand maken” ? Alleen als men een object met een transparante achtergrond wenst te hebben, of (zoals eerder besproken) om een oplossing te bieden aan sommige lastige fotografische situaties, zoals fotografie van een wit voorwerp op een witte achtergrond, of om een achtergrond te vervangen, is het vrijstaand maken noodzakelijk. Opmerking1: Bij de klanten van productfotografen heerst er nog wel eens verwarring over de noodzaak en dus de toepassing van het vrijstaand maken. Als na het vrijstaand maken van het voorwerp, achter het voorwerp alsnog een achtergrond (van een of andere gewenste kleur) geplaatst wordt en vervolgens deze foto (met achtergrond) weer opgeslagen wordt in een nieuw bestand, is het voorwerp (en de foto) feitelijk dus niet meer vrijstaand! Het voorwerp heeft immers weer een achtergrond gekregen. Veel mensen denken dat een foto van een voorwerp op bv een perfect witte achtergrond een foto moet zijn die vrijstaand 77
gemaakt is. Dit is dus niet noodzakelijkerwijs het geval. Let hierop bij het aannemen van een opdracht. Als de opdrachtgever vraagt om vrijstaande foto’s, terwijl u in staat bent met uw studio (en enige nabewerking) een perfect witte achtergrond te realiseren, zal dit veel werk (=geld) schelen, waardoor u uw concurrentie positie versterkt. Opmerking 2: Een Flash of HTML5 presentatie, bestaande uit PNG bestanden met alpha channel (transparantie) behoort wel degelijk tot de mogelijkheden, al ziet men deze niet vaak. Daarmee is gezegd dat een interactieve presentatie (echt) vrijstaand (zonder achtergrond) kan worden gemaakt.
78
4.6. Presentatie software 4.6.1. Het principe van de interactie: Bij 360° productfotografie maakt men een enkele reeks foto's vanuit verschillende invalshoeken:
Bij 360° productfotografie maakt men een enkele rij (reeks) (van bijvoorbeeld 40) foto's. Door nu de horizontale positie van een controller, zoals een muis, binnen het venster van de presentatie te vertalen naar een positie (= foto) binnen de reeks van foto's, "selecteert" men als het ware steeds een andere foto uit deze reeks, die men in het venster te zien krijgt. Doordat de foto's op volgorde staan van hoekverdraaiing, ontstaat door heen en weer te bewegen met de muis de illusie dat het object op de foto draait. Anders gezegd: Men beweegt met de muis als het ware door de horizontale reeks foto's heen en weer, waardoor de illusie van rotatie ontstaat. De foto's moeten door de player dus wel snel kunnen worden "opgeroepen" uit de reeks, om er een vloeiende "experience" van te maken voor de gebruiker. Uiteraard is vloeiendheid van de rotatie daardoor ook afhankelijk van de snelheid van het computersysteem waarop de presentatie wordt vertoond. Een 360° presentatie wordt ook wel een single-row presentatie genoemd. Het zal duidelijk zijn waarom. Bij 360°x90° productfotografie maakt men meerdere van deze reeksen foto's, met steeds verschillende invalshoeken van de camera.
Bij 360°x90° productfotografie maakt men (bijv.) een zestal rijen van 40 foto's, dus een matrix van totaal 240 foto's! Op analoge wijze als hierboven, kan men nu als het ware de muis zowel heen en weer als op en neer "door de matrix van foto's heen bewegen", waarmee men steeds een corresponderende foto uit de reeks oproept. Hierdoor ontstaat de illusie het object te kunnen roteren en kantelen! Een 360°x90° presentatie wordt ook wel een multi-row presentatie genoemd.
79
4.6.2. Belangrijke parameters Bij het samenstellen van de interactieve presentaties, spelen de volgende parameters een grote rol: • • • • • •
Of het een 360°- of 360°x90° presentatie betreft Het aantal foto's in de presentatie De kwaliteit van de foto's (JPG compressie) De grootte van het afspeelvenster Of men op het object kan inzoomen en of men voor deze zoom-niveaus, foto's van een andere resolutie wenst in te laten laden door de presentatie (multi-resolution rendering) Het gebruik van Multi-resolution rendering (meer bestanden, maar minder data traffic en snellere laadtijden!)
Deze parameters tezamen hebben directe invloed op de bestandsgrootte van de presentatie en daarmee op de ruimte die dit bestand zal innemen op de server van uw hosting service of op uw eigen harde schijf. Ook heeft deze bestandsgrootte invloed op de hoeveelheid dataverkeer (bij on-line gebruik) per presentatie, hoewel dit bij multi-resolution rendering niet rechtevenredig aan elkaar is. Teneinde de bestandsgrootte en het resulterende dataverkeer te beperken, zou men zich moeten verdiepen in vragen als: •
•
•
•
Wat is de doelgroep van het product dat in de presentatie getoond wordt. Zal die doelgroep het product vooral mobiel gaan bekijken, of juist vooral vanaf een vaste locatie. Zal het mobiele deel van de doelgroep vooral bestaan uit iPhone /iPad gebruikers (HTML5) of uit Android gebruikers (Flash)? De keuze om de presentatie als HTML5 of als Flash te renderen hangt hiervan af. Is het nodig dat de presentatie erg soepel aanvoelt en een echte 3D ervaring geeft, of gaat het er alleen maar om dat het product van meerdere kanten getoond wordt? Hiervan hangt het aantal foto's af waaruit de presentatie zal gaan bestaan. NB. Als men het "vloeiendheids criterium" laat varen, dan kan het vaak al volstaan om een 360°x90° presentatie te maken die uit slechts 32 foto's bestaat (8x4)! Men kan dan wel veel meer zien van het voorwerp dan bij een single-row 360° presentatie, die uit hetzelfde aantal beelden bestaat! Is het de bedoeling dat men middels de backend van een CMS systeem, de 360° presentatie moet kunnen uploaden, of heeft men kennis van het uploaden naar een FTP server, zodat men zelf files op de server kan plaatsen? Hiervan hangt af of men de presentaties zal aanleveren als een enkel SWF bestand of als een HTML file met vele files in een sub-map. NB. Ook de multi-resolution gerenderde Flash presentaties zullen uit vele bestanden bestaan, die zich in een aparte map bevinden. Hoeveel bezoekers krijgt de website per maand en hoeveel van deze bezoekers zullen de interactieve 360°(x90°) presentaties gaan bekijken? Dit heeft directe invloed op de hoeveelheid dataverkeer die de website zal gaan genereren ten gevolge van de 360°(x90°) presentaties.
80
Voor een bespreking van de iPhone / iPad met betrekking tot hun incompatibiliteit met Flash en hoe u daarmee zou kunnen omgaan, verwijzen wij graag naar een stuk tekst met de titel "iPad/iPhone compatibiliteit - Flash vs. HTML5" op de volgende URL: http://www.vrobot.nl/nl/voorbeschouwing360.html Ook vindt u hier veel informatie betreffende de voor- en nadelen van Flash t.o.v. HTML5 presentaties.
4.6.3. Software voor het maken van interactieve 360°(x90°) presentaties: De uiteindelijke interactieve presentaties kunnen worden samengesteld middels speciale software. Deze software heeft de volgende doelstelling: 1. Het tonen van het gefotografeerde object in een venster van een nader te bepalen grootte. Het venster wordt ook wel de "player" genoemd, omdat hierbinnen de 360°(x90°) presentatie zich "afspeelt". 2. In het geval van 360° fotografie: Het geven van de mogelijkheid het object in dit venster te roteren, door met de muis (of een andere controller) heen en weer te bewegen. 3. In het geval van 360°x90° productfotografie komt daar nog bij: Het geven van de mogelijkheid het object in dit venster te kunnen kantelen door de muis op en neer te bewegen. 4. Het geven van de mogelijkheid op het object te kunnen inzoomen. De maximale zoomfactor dient te kunnen worden opgegeven. 5. Het geven van de mogelijkheid om "hotspots" te kunnen plaatsen in de productfoto's. Hotspots zijn zones in de foto, die reageren op een muisklik. Een hotspot kan worden aangegeven met een nader te bepalen tekentje (zoals bijvoorbeeld ⊕). Men kan door op een hotspot te klikken een bepaalde actie "triggeren", zoals het afspelen van een Flash animatie, het laten verschijnen van een informatievenster met tekst, het laten verschijnen van een afbeelding of het afspelen van een video of geluidsfragment. 6. De presentatie te kunnen uitvoeren (renderen) naar een interactief bestandsformaat naar keuze. Het interactieve bestandsformaat hangt af van de gewenste player waarin de presentatie zal worden "afgespeeld". De volgende players zijn beschikbaar: a. Flash player (bestandsformaat: SWF) b. HTML5 met javascript player (bestandsformaat: JS + HTML) c. QTVR (QuickTime VR) player (bestandsformaat: MOV) d. Silverlight (XAML +HTML) 7. De foto's waaruit de presentatie bestaat, te optimaliseren voor (on-line) gebruik in de player. Deze optimalisatie kan bestaan uit: a. Compressie van de foto's (JPG) b. "Versnippering" van de foto's in stukjes van een nader op te geven formaat (pixels x pixels). De versnippering wordt door de software dusdanig uitgevoerd, dat deze de laadtijd van het gedeelte van de foto dat bij een bepaalde zoomfactor en een 81
bepaalde venstergrootte hoort, zo kort mogelijk houdt. Deze techniek beperkt dus ook de datatransfer, hetgeen voor on-line gebruik belangrijk kan zijn. De techniek staat belend als Multiresolution rendering. 8. De player te kunnen vormgeven naar eigen smaak en stijl. Hierdoor kan voor iedere klant een eigen stijl player worden ontworpen, met eigen bedieningselementen (knoppen). Dit is ook belangrijk om tegemoet te kunnen komen aan de wensen en mogelijkheden van de opkomende mobiele markt, waarvoor players met een klein venster met kleine knopjes moeten kunnen worden gedefinieerd. 9. De geldigheid van een player te kunnen beperken. Hiermee bedoelen we dat de player bijvoorbeeld slechts gedurende een bepaalde tijd zal functioneren, of dat de functionaliteit beperkt blijft tot een bepaalde URL ("URL locking"). Dit om copieren van de interactieve presentatie tegen te gaan indien gewenst. Er is echter slechts één enkel programma op de markt op dit moment, dat alle bovengenoemde mogelijkheden biedt. Dat is het programma Object2VR van Garden Gnome. Ook qua gebruikersgemak, steekt dit programma duidelijk met kop en schouders boven alle anderen uit. Om alles nog eens eenvoudiger te maken, is dit tevens een van de goedkoopste programma's (men betaald er slechts enkele tientjes voor). De andere programma's zijn allen begonnen als "scripts", die door mensen met HTML en Javascript kennis, verwerkt dienen te worden in een eigen website. Enkele van deze scripts zijn inmiddels uitgegroeid tot "tools", die een deel van alle handelingen met een user-interface ondersteunen en een voor het andere deel vertrouwen op de expertise van de gebruiker, om zijn / haar eigen workflow te kunnen bedenken. Hieronder volgt een overzicht van de verkrijgbare software voor het maken van interactieve 360°(x90°) presentaties, waarin deze tevens met elkaar vergeleken worden.
82
Rendering als Quicktime VR
Rendering als HTML5 / javascript
Rendering als Flash presentatie
Multi-row (geschikt voor 360°x90°)
Multi -resolution rendering
Dynamische Hotspots iPad /iPhone compatible
Object2VR Garden Gnome
Meest uitgebreide software met zeer vriendelijke gebruikers interface. Met eigen skin editor, hotspot editor, en vele vrijheden tot het fine-tunen van de presentatie op de wensen van de klant, betreffende uiterlijk, dataverkeer, bestandsgrootte en -type.
URL onafhankelijk (geen licentie per URL)
Omschrijving - URL
URL locking optioneel
Product Producent
http://gardengnomesoftware.com/
3DRT Flexi Yofla
Webrotate360
Redelijk uitgebreid programma met multi-row ondersteuning en hotspot editor. Een deel van de workflow blijft handwerk. http://www.yofla.com/flash/3d-rotate/flexi/ Kleine en bondige gebruikers interface met uitgebreide hotspot editor. Dit is het enige programma dat dynamische (= mee bewegende) hotspots in javascript ondersteunt, voor zover wij hebben kunnen nagaan. Een groot deel van de workflow blijft echter handwerk.
N V T
N V T
http://www.webrotate360.com/
Jquery plugins
Verder bestaat er een scala aan Jquery / javascript plugins, die de ervaren HTML programmeur kan verwerken in een website. Zie voor een overzicht van beschikbare Jquery plugins de website: http://www.tripwiremagazine.com/2012/07/jquery-360-degree-imagerotation-plugins.html
Adobe Flash
Uiteraard kan men ook in Adobe Flash CS6 een presentatie maken. Kennis van Flash en van actionscripting in deze applicatie is echter wel een vereiste. Als men over deze vaardigheden beschikt, is deze optie wel de meest flexibele en biedt deze de meeste mogelijkheden tot maatwerk en interactie. Flash wordt niet ondersteunt door iPad / iPhone apparaten. http://www.adobe.com/nl/products/flash.html
83
4.6.4. Bestandsformaat van de presentatie vs. compatibiliteit De voornaamste bestandsformaten waarin een interactieve presentatie vandaag de dag kan worden uitgevoerd zijn Flash en javascript. Hoewel vaak wordt gezegd dat HTML5 het bestandsformaat van de toekomst is, speelt deze nieuwe nog onvoltooide mark-up taal op dit moment slechts een rol in het "embedden" (in zich opnemen) van javascript code, die de werkelijke 360° player voor zijn rekening neemt. Hierdoor is het feitelijk onjuist, of tenminste onvolledig, om te zeggen dat een interactieve 360°(x90°) presentatie als HTML5 wordt uitgevoerd. Een interactieve player kan niet worden geprogrammeerd, met code die louter uit HTML5 bestaat. Van javascript zijn ook afgeleiden gemaakt zoals Jquery, hetgeen eigenlijk niets anders is dan een bibliotheek van javascript functies, die het programmeren met javascript kan vereenvoudigen en versnellen. De Flash player is nog steeds verreweg de meest geïnstalleerde browser plug-in met een install-base van meer dan 95%. Dit betekend dat op minstens 95% van alle computers op aarde, deze plug-in als onderdeel van een web browser aanwezig en werkzaam is. Deze plug-in is dan ook voor iedere browser beschikbaar gesteld en zorgt er bovendien zelf voor dat nieuwe versies van deze plug-in automatisch worden gedownload, zodat men altijd over de laatste versie beschikt, zonder daar expliciet moeite voor te hoeven doen. Flash is bovendien een bestandsformaat dat streaming media ondersteund, hetgeen betekend dat de inhoud van een interactieve presentatie wordt ingeladen terwijl men al begonnen is met het bekijken ervan. Flash bestanden kunnen zowel interactieve als niet-interactieve content herbergen. Niet interactieve content kan bijvoorbeeld een video zijn. Alle content van Youtube is dan ook in het niet interactieve Flash formaat (met de .FLV bestandsextensie). Vanwege het "streaming" karakter van Flash, kan men al met het bekijken van een video beginnen, voordat deze helemaal is ingeladen. Een eigenschap waar we allemaal heel erg aan gewend geraakt zijn en zonder welke Youtube een bron van (bij elkaar opgeteld) vele miljoenen wacht(man)uren per dag zou zijn, voor dat deel van de wereldbevolking die van deze dienst gebruik maakt. Bij al deze positieve eigenschappen van Flash, komt ook nog eens het vermogen om meerdere lagen video over elkaar heen liggend weer te geven (video overlay). De laatste tijd heeft Adobe, de maker van Flash, zich toegelegd op de ondersteuning van hardware acceleratie van de grafische weergave voor de grafische kaarten met een chipset van NVIDIA of ATI. Dit zijn de twee meest populaire fabrikanten van grafische processoren (en insteekkaarten) op dit moment. De GPU (Graphic Processing Unit) van deze merken, neemt daarmee alle grafische taken over van de normale processor (CPU - Central Processing Unit) van de computer, waardoor deze vrij blijft om 84
andere taken te verrichten. Bovendien is de GPU een veelvoud sneller in deze taken dan de CPU en dit resulteert dus weer in een veel vloeiender weergave van een video of interactieve presentatie. Interactieve Flash content is van het formaat SWF (Shockwave Flash). In dit formaat kan dus een interactieve 360°(x90°) presentatie worden uitgevoerd met alle voordelen van Flash die hierboven werden genoemd van dien. Dat HTML5 dan toch altijd wordt genoemd als uitvoer mogelijkheid van een 360°(x90°) presentatie, vindt zijn oorzaak in het feit dat Steve Jobs zich ooit heeft laten ontvallen dat dit de taal van de toekomst is en dat Flash ouderwets zou zijn. Bovendien zette hij zijn woorden kracht bij door de iPAd en iPhone geen Flash te laten ondersteunen. Gezien de enorme invloed op de omvangrijke groep aanhangers van deze guru, heeft deze opmerking en deze daad helaas meer kapot gemaakt dan waarschijnlijk de bedoeling was. De beste man heeft schepen verbrand waar iedereen nog op aan het varen was... en nog steeds is. Het gevolg is geweest dat Flash in een kwaad daglicht kwam te staan bij velen die deze uiting van ongenoegen van Steve Jobs (die naar verluidt naar aanleiding van een persoonlijke ruzie met Adobe werd gemaakt) erg letterlijk namen. Dit had weer tot gevolg dat Adobe zelfs heeft aangekondigd, Flash niet verder te gaan ontwikkelen en ondersteunen voor mobiele apparaten (in het algemeen) en zich enkel te zullen gaan storten op de desktop markt. Tot voor kort was nog niet veel te merken van de gevolgen hiervan. Pas vanaf de in laat 2012 verschenen modellen van Samsung smartphones (Samsung Galaxy III en Samsung Galaxy Note 2), wordt de standaard browser van deze Android telefoons niet meer standaard uitgevoerd met de Flash plug-in daarin verwerkt. Wel kan men voor deze modellen een zg. legacy Flash browser plug-in downloaden vanaf de Adobe website, die nog steeds werkt met deze meegeleverde browser op deze smartphones. Voor Google's browser "Chrome" (for Android), is echter geen werkende Flash plug-in meer voor deze smartphones te verkrijgen. Men heeft zich dus, door de aankondiging van Adobe geen Flash ondersteuning meer te bieden voor mobiele devices (door de houdgreep van het machtige Apple), gedwongen gezien alternatieven moeten gaan zoeken voor Flash. Deze alternatieven moesten dus plotseling worden opgehoest, terwijl er feitelijk geen goede kandidaat voor was. De enige kandidaat die in de buurt kwam was javascript, hoewel deze taal niet op zichzelf staat en altijd verwerkt dient te worden in een HTML bestand. Javascript is echter niet in staat streaming media af te spelen en ondersteunt verder ook geen video overlay of hardware acceleratie, zodat hier nogal wat nadelen aan kleven voor toepassing in de data-intensieve interactieve (product)fotografie. Het feit dat Youtube echter geheel met Flash werkt, was voor Apple wel weer genoeg aanleiding om de niet-interactieve Flash content toch maar wel te gaan ondersteunen op de iPad en iPhone. Anders konden de gebruikers van iPads en iPhones immers geen gebruik maken van de zeer populaire Youtube diensten en dat was commercieel weer niet verantwoord. De iPad en iPhone bleven en blijven echter nog steeds wel incompatibel met de interactieve Flash content van het SWF formaat. 85
Het is dan ook om bovengenoemde redenen, dat de software voor het maken van de interactieve presentaties, tegenwoordig ook uitvoer naar HTML5 (javascript) moet ondersteunen. Nu bovendien de tendens lijkt te zijn dat de desktop computers in grote hoeveelheden zullen worden verdrongen door mobiele apparatuur en tablets (vooral voor het bekijken van internet content en overigens zeker niet voor het uitvoeren van zware processorintensieve creatieve- of wetenschappelijke taken (!!!)), zult u als leverancier van interactieve 360°(x90°) fotografie dan helaas ook steeds vaker genoodzaakt worden, om van het beter presterende Flash af te stappen en over te gaan naar HTML5. Dit alles is dus puur een gevolg van de "oorlog" tussen Apple en Adobe. Het is dan ook een schrale troost om te zien dat Apple (te laat weliswaar) nu terrein aan het verliezen is op het concurrerende merk Samsung op het smartphone en tablet slagveld. Om aan deze hele discussie, waar het laatste woord nog niet over uitgesproken is, voorbij te gaan, kan men als 360°(x90°) fotograaf er het beste voor kiezen om de klant te voorzien van zowel een Flash als een HTML5 presentatie. De klant kan dan vervolgens op zijn / haar website een tweetal versies aanbieden van de 360°x(90°) presentatie: Eén in het Flash formaat, met alle voordelen van dien (snelle laadtijden vanwege de streaming eigenschappen en hoge resoluties en minder dataverkeer vanwege multi-resolution rendering) en een kleinere, die speciaal bedoeld is voor de iPhone en iPad gebruikers, die op deze apparaten een 360°(x90°) presentatie willen zien en bedienen. Dit "aanbieden" van de juiste content (Flash of HTML5) kan ook worden geautomatiseerd, door een javascript te runnen vanuit een website, die bij de gebruiker nagaat of Flash is geïnstalleerd of niet en op welk type device de content getoond dient te worden.
86
Bijlage Tot slot tonen we hieronder nog een checklist voor de omgang met een 360°x90° fotorobot, om een indruk te krijgen van de complexiteit van het opzetten van de werkzaamheden voor het maken van een 360°x90° presentatie.
Checklist fotorobot instellingen voor 360°X90° productfotografie (VRobot) •
Camera uitlijning: o CrossLaser checken op uitlijning, daarna: o Op camerastand 0 graden: horizontaal instellen. Zorg dat de camera horizontaal staat opgesteld op de camera arm. Dit kan met behulp van een zelf nivellerende laser. Kijkend door het oculair van de camera kan men de scherpstelpunten gebruiken als horizontale referentie met de laser. Beter nog, kan men met behulp van DSLR Pro Remote van Breeze Systems het grid in Live View modus tonen en op één lijn afstellen met de horizontale laserlijn. o Op camerastand 90 graden: Horizon behoud controleren (middels Live View of een proefopname). Dit kan met behulp van een goed uitgelijnde (kruis)laser die een assenkruis op het centrum van de objecttafel projecteert, of met behulp van een (kleine) LCD projector die een patroon op de objecttafel projecteert. o Camera objectief ondersteunen met behoud van uitlijning. Om te vermijden dat ten gevolge van doorbuiging van de ophanging van de camera (incl. de buiging van de statief kop), de camera “doorzakt” naar beneden in de 90° stand, kan het objectief worden ondersteund. Als de camera doorzakt zal het voorwerp te hoog in beeld verschijnen als de camera in de 90° stand staat. Een goed ontworpen 360°x90° fotorobot dient dus te beschikken over mogelijkheden om het objectief te ondersteunen. Dit omdat doorbuiging bij iedere constructie en bij iedere statiefkop altijd in enige mate optreedt en zeker een rol gaat spelen als men de camera positie veranderd van horizontaal naar vertikaal.
•
Witbalans: o Maak een onderbelichte foto van de achtergrond waarop gefotografeerd gaat worden. Tip: Doe dit niet door de lampen te dimmen, maar door de sluitertijd te verkorten, zodat een onderbelichte foto van de achtergrond zal worden gemaakt. Zorg ervoor dat de foto slechts lichtjes onderbelicht is (maximaal 1 stop) o Selecteer de witte foto in het menu van de camera om de handmatige witbalans daarop te laten instellen door de camera. o Stel vervolgens de witbalans van de camera in op: “handmatig”.
87
•
Object stilering en uitlijning: o Object schoonmaken en controleren op stof en vingerafdrukken. Tip: Katoenen handschoenen gebruiken om vingerafdrukken te vermijden! o Object stileren / plaatsen / opstellen / ophangen / opvullen etc. o Object centreren volgens (kruis)laser o Hoogte van de objecttafel instellen (of de hoogte van de camera arm, afhankelijk van de constructie van de robot), teneinde het gewenste kantelpunt van het voorwerp te kiezen. o Camera op 90 graden: middelpunt van voorwerp controleren m.b.v. live view. Indien het voorwerp asymmetrisch is van opbouw, kan men ervoor kiezen om de objectschijf met het voorwerp erop, tijdelijk snel (continu) te laten roteren om het “waggelen” van het voorwerp te visualiseren. In dat geval is het vaak beter om het “gevoelsmatige” draaicentrum van het voorwerp te bepalen door de objectschijf snel te laten roteren, dan om te trachten het voorwerp middels de (kruis)laser te centreren.
•
Testfoto maken: o Maak testfoto op een willekeurige camerahoek. o Meet met een "color picker" de wit-waarde van het wit op de diverse plaatsen in de foto. Als de witbalans correct werd uitgevoerd, zou men waarden van R, G en B moeten zien die zeer dicht bij elkaar liggen en tevens vlak onder de waarde 255 liggen. o Als men tijdens de opnamen van een polarisatiefilter gebruik maakt, dient men ook te controleren wat hiervan het effect is op de glans / belichting van de achtergrond / voorwerp bij de diverse camerastanden. Belangrijke camerastanden hierbij zijn: 0°, 45° en 90°. Toelichting: Een (circulair) polarisatiefilter wordt gebruikt om licht (dus ook reflecties / spiegelingen) vanuit een bepaalde richting te blokkeren. Met behulp van een polarisatiefilter kan men dus kiezen waar men glans op een voorwerp wenst te zien, en uiteraard ook of een ondergrond glans moet vertonen of juist niet. Omdat het effect van een polarisatiefilter afhangt van de hoek van de camera t.o.v. het voorwerp (/ de achtergrond), zal bij een variërende hoek (zoals het geval is bij 360°x90° productfotografie) het effect ook variëren. Hierbij kunnen dus ongewenste effecten optreden, zoals een plotseling glanzend oppervlak met overbelichting tot gevolg, of juist een geheel weggefilterde reflectie, waardoor het voorwerp onnatuurlijk over komt. NB: Een polarisatiefilter werkt optimaal t.o.v. een oppervlak, indien de hoek die de camera met dat oppervlak maakt, 45° bedraagt.
•
Robot parameters instellen: o Als voorwerp niet stabiel staat: acceleratie en decelleratie verlagen en / of eindsnelheid verlagen. Als dit niet voldoende is dan object ondersteunen op zo onzichtbaar mogelijke wijze. o Als voorwerp zeer stabiel op de draaitafel staat: Snelheidsparameters optimaliseren voor kortere looptijd. o Cameraparameters instellen in robot controller programma: Bij opnamen met telelens of macrolens: mirror-lockup mode activeren en objectief ondersteuning dubbelchecken op 90° . 88
Camera delaytijd controleren. Deze moet langer zijn dan de sluitertijd.
•
Foto's Capturen voorbereiden: o Breeze DSLR Remote Pro opslag map instellen en naamgeving instellen alvorens foto's te maken. o Camera parameters instellen op goede belichting. Let op overstraling! Liever enigszins onderbelicht dan overbelicht.
•
Foto's maken: o Druk op play als alle parameters goed staan en bovenstaande punten zijn afgehandeld. De fotorobot doorloopt nu zijn programma en de robot zal de camera release knop indrukken om foto's te maken, welke dan zullen worden gecaptured door DSLR Remote Pro.
Hierna volgen nog de twee overige fasen van de 360°x90° productfotografie, die bestaan uit de beeldbewerking van de gemaakte foto's en het renderen van de interactieve presentatie.
89
