Dagelijkse kost op peuterleeftijd: Kencijfers over voedingspatroon uit de JOnG!-studie

Dagelijkse kost op peuterleeftijd: Kencijfers over voedingspatroon uit de JOnG!-studie Karel Hoppenbrouwers Cécile Guérin

Studiedag Kind & Gezin Brussel, 25 oktober 2012

INHOUD VAN DE PRESENTATIE  Onderzoek JOnG!: – Studiedesign & dataverzameling – Samenstelling van de respondentengroepen

 Per voedingsthema: – – – –

Huidige vlaamse aanbevelingen bij jonge kinderen Resultaten JOnG-0 gegevens uit JOnG-6 & JOnG-12 Sociodemografische analyses Vergelijking tussen resultaten uit JOnG-0 en Kind & Gezinstudie in Vlaanderen (2002)

 Beleidsrelevante aandachtspunten

INHOUD VAN DE PRESENTATIE  Thema’s: – – – – – – – –

Borstvoeding Al dan niet geschikte melkvoeding voor de leeftijd Fruit Groenten Water en andere niet gezoete dranken Fruitsap, frisdranken en andere zoete dranken Energierijke tussendoortjes (koeken, snoep & chocolade) Dagelijks ontbijt bij 2-jarigen

ONDERZOEK JOnG!: STUDIEDESIGN  Longitudinaal onderzoek in drie cohorten: 1. Geboortejaar – – –

Mei 2008 - April 2009 (= JOnG-0) 2002 (= JOnG-6) 1996 (= JOnG-12)

2. Woonplaats –

In één van de 9 (8) regio’s

JOnG!-STUDIE: DATAVERZAMELING  Dataverzameling JOnG-0: SWVG: periode 2007-2011 Cohorte 0-jarigen

Mei 2008

Okt 2008

Mei 2009

Okt 2009

Mei 2010

Okt 2010

Mei 2011

REKRUTERING

Basissteekproef . Ikaros (K&G)

Startvragenlijst Vragenlijst 12m

2m 12m

Vragenlijst 24m Vragenlijst 28m Vragenlijst 36m

24m 28m 36m

Okt 2011

Jan - Juni 2012

JOnG!-STUDIE: SAMENSTELLING VAN DE RESPONDENTENGROEPEN  JOnG-0 deelnemers: N=3017

JOnG!-STUDIE: SAMENSTELLING VAN DE RESPONDENTENGROEPEN  JOnG-0 deelnemers: N=3017

JOnG!-STUDIE: SAMENSTELLING VAN DE RESPONDENTENGROEPEN  Deelnemers JOnG-6: N=1879

JOnG-12: N=1443

VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN

 Aanbevelingen rond borstvoeding tijdens de 12 eerste levensmaanden: – Uitsluitend borstvoeding gedurende de 6 eerste levensmaanden (WHO, 2002; VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006) – Bijvoeding met (suiker)water of kunstvoeding wordt afgeraden (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006) – Na de leeftijd van 6 maanden kan borstvoeding verder gegeven worden in combinatie met vaste voeding (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006)

START EN DUUR VAN BORSTVOEDING

Guérin, C., Roelants, M., Van Leeuwen, K., Desoete, A., & Hoppenbrouwers, K. (2012). Sociaaldemografisch profiel, perinatale gezondheid en gezondheid rond 12 maanden. Publicatie nr. 2012/19 – Rapport 28. Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG). Leuven.

START EN DUUR VAN BORSTVOEDING

N=1226

BORSTVOEDING: DETERMINANTEN-ANALYSE  SOCIODEMOGRAFISCHE EN GEZONDHEIDSGERELATEERDE KENMERKEN VAN MOEDER: De kans op het starten met borstvoeding en op exclusief borstvoeding op de leeftijd van 3 maanden is: Hoger bij hoogopgeleide moeders (OR=2,1; p<0,001) Hoger bij moeders die niet de Belgische nationaliteit hadden bij hun eigen geboorte (OR=2,5; p<0,001) Iets lager bij eerstgeborenen (OR=0,9; p<0,05) Lager bij moeders met overgewicht (OR=0,7; p<0,05) Lager bij moeders die na de zwangerschap rookten (OR=0,4; p<0,001) Guérin, C., Roelants, M., Van Leeuwen, K., Desoete, A., & Hoppenbrouwers, K. (2012). Sociaaldemografisch profiel, perinatale gezondheid en gezondheid rond 12 maanden. Publicatie nr. 2012/19 – Rapport 28. Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG). Leuven.

VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) Exclusief BV

JOnG! (2008-2009)

Borstvoeding op de leeftijd van:

% (N1)

BV in combinatie met andere VM % (N1)

Exclusief BV % (N2)

BV in combinatie met andere VM % (N2)

6 dagen (N1= 1505 / N2= 3017)

58,9

63,4

69,6

75,9

3 maanden (N1= 742 / N2= 3017)

25,2

38,9

38,2

62,6

6 maanden (N1= 766 / N2= 1226)

0,8

15,6

11,7

33,7

12 maanden (N1= 705 / N2= 1226)

0,0

3,9

0,1

9,5

* Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN 90-75262-34-5.


 Aanbevelingen rond kunstvoeding tijdens de 12 à 18 eerste levensmaanden (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006): – Alternatief voor borstvoeding: ‘startvoeding’ tot 4 à 6m – ‘Opvolgvoeding’ vanaf 4 à 6m tot 12 à 18m – Gepasteuriseerde volle koemelk mag vanaf 12 à 18m

CONSUMPTIE VAN GEPASTEURISEERDE KOEMELK

 Respondenten op de vragenlijst 12 maanden (indeling naar de leeftijd van het kind bij het invullen van de vragenlijst) 1 op 4 kinderen krijgt gepasteuriseerde koemelk vóór de aanbevolen leeftijd van 12 maanden

Pearson Chi-Square: p<0,001


 Aanbevelingen rond kunstvoeding tijdens de 12 à 18 eerste levensmaanden (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006): – – – –

Exclusieve borstvoeding gedurende de eerste 4 à 6m Alternatieve voor borstvoeding: ‘startvoeding’ tot 4 à 6m ‘Opvolgvoeding’ vanaf 4 à 6m tot 12 à 18m Gepasteuriseerde volle koemelk mag vanaf 12 à 18m

– Halfvolle melk is niet geschikt vóór de leeftijd van 4 jaar – Magere melk is steeds ongeschikt voor jonge kinderen – Andere soorten melk of melkbereiding (zoals babeurre, karnemelk, maïzenapap, geitenmelk, paardenmelk of plantaardige ‘melken’ zijn geen volwaardige vervanging voor koemelk

DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN (AL DAN NIET GESCHIKTE) MELKVOEDING

 Respondenten op de vragenlijsten 12m en/of 24m 4.6% van de 1-jarigen en 24% van de 2-jarigen krijgt niet dagelijks (geschikte) melkvoeding

VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002)

JOnG! 2009 2010

1 jaar % (n=719)

2 jaar % (n=611)

1 jaar % (n=1226)

2 jaar % (n=1418)

Adequate melkvoeding voor de leeftijd Dagelijks

91,1

69,0

95,4

76,0

Ongeschikte halfvolle (of magere) koemelk ≥1 dag/week

9,0

36,0

3,4

25,2

VOEDINGSMIDDELEN



 Voedingsaanbevelingen voor kinderen van 1 tot 3 jaar: – Algemeen  Vanaf 12 maanden: evenwichtige en gevarieerde voeding

– Fruit & groenten  

Fruit: 1 à 2 stukken per dag (100 à 200g) Groenten: 50 à 100g bereide of rauwe groenten per dag

CONSUMPTIE VAN FRUIT

Dagelijkse fruitconsumptie daalt met de leeftijd

CONSUMPTIE VAN GROENTEN

Dagelijkse groenteconsumptie daalt met de leeftijd

INVLOED VAN SES-DETERMINANTEN OP… DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN: Geslacht Jongen

FRUIT ‡ 1 jaar

2 jaar

ns

ns

6 jaar

GROENTEN ‡ 12 jaar

1 jaar

2 jaar

6 jaar

12 jaar

ns

ns

ns

ns

0,3***

0,6*

0,6**

1,8***

1,5***

ns

ns

ref

Meisje

1,2*

1,3***

Opleiding ouders Laag Gemiddeld

ref

Hoog

3,5***

Herkomst ouders

Beide Belg

1,9***

1,6***

ns

1,7***

3,0***

ns

ref

≥ 1 niet Belg Gezinsinkomen

0,5** ns

1,6** ns

ns

0,4**

0,6*

ns

ns

ns

Laag Gemiddeld

ref

Hoog

1,4**

‡ Adjusted odds ratio: * p<0,5

1,4**

** p<0,01

*** p<0,001

STOP MET DAGELIJKSE FRUITCONSUMPTIE TIJDENS HET 2de LEVENSJAAR

1 op 4 kinderen stopt met dagelijkse fruitconsumptie tijdens het tweede levensjaar, ongeacht het opleidingsniveau van de ouders

STOP MET DAGELIJKSE GROENTECONSUMPTIE TIJDENS HET 2de LEVENSJAAR

9% van de kinderen stopt met dagelijkse groentenconsumptie tijdens het tweede levensjaar, met voornaamste risico bij kinderen waarvan beide ouders laag geschoold zijn (log. regr. p<0,01)

VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) 1 jaar % (n=719)

2 jaar % (n=611)

1 jaar % (n=1226)

2 jaar % (n=1418)

Dagelijks 1 à 6 dagen/week < 1dag/week

78,6 16,4 5,0

56,7 37,8 5,5

88,3 16,4 3,5

66,9 29,4 3,7

Dagelijks 1 à 6 dagen/week < 1 dag/week

91,2 8,4 0,4

87,9 11,5 0,6

91,7 6,8 1,5

87,0 11,9 1,1

VOEDINGSMIDDELEN Fruit

Groenten

JOnG! 2009 2010



 Voedingsaanbevelingen voor kinderen van 1 tot 3 jaar: – Algemeen  Vanaf 12 maanden: evenwichtige en gevarieerde voeding – Fruit & groenten  Fruit: 1 à 2 stukken per dag (100 à 200g)  Groenten: 50 à 100g bereide of rauwe groenten per dag

– Dranken   

Voorkeurdranken = plat water, licht ongezoete kruidenthee Vers ongezoete fruitsap: max. 1 glas per dag Frisdrank en gezoete dranken vermijden

CONSUMPTIE VAN WATER EN ANDERE ONGEZOETE DRANKEN Weinig variatie in dagelijkse waterconsumptie naargelang de leeftijd van de kinderen

CONSUMPTIE VAN FRUITSAP, FRISDRANK EN ANDERE GEZOETE DRANKEN

Dagelijkse consumptie van gezoete dranken stijgt met de leeftijd

INVLOED VAN SES-DETERMINANTEN OP… DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN: Geslacht Jongen

WATER ed. ‡ 1 jaar

2 jaar

ns

ns

6 jaar

FRISDRANK ed. ‡ 12 jaar

1 jaar

ns

ns

2 jaar

6 jaar

12 jaar

ns

ns

ref

Meisje

1,3*

0,7*

Opleiding ouders Laag Gemiddeld

0,4***

0,2***

1,9***

2,1***

1,6***

2,1***

0,4***

0,6**

0,3***

0,4***

ns

ns

ns

ns

ns

ns

ns

ns

ns

ns

ref

Hoog Herkomst ouders

Beide Belg

ref


0,6* ns

ns

Laag Gemiddeld

ref

Hoog

1,5*

1,4*

1,4*


0,7*

** p<0,01

*** p<0,001

STOP MET DAGELIJKSE WATERCONSUMPTIE TIJDENS HET 2de LEVENSJAAR

11% van de kinderen stopt met dagelijks water drinken tijdens het tweede levensjaar, met een sterke gradiënt naargelang het opleidingsniveau van de ouders (p<0,001)

Pearson Chi-Square: p<0,001

VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002)

JOnG! 2009 2010

1 jaar % (n=719)

2 jaar % (n=611)

1 jaar % (n=1226)

2 jaar % (n=1418)

Dagelijks Gewoonlijk bij de groentemaaltijd Gewoonlijk bij de broodmaaltijd

61,2 25,0

60,1 13,1

83,9 -

82,8 -

Gezoete dranken (excl, melkdrank) Dagelijks Gewoonlijk bij de groentemaaltijd Gewoonlijk bij de broodmaaltijd

25,3 12,6

32,6 14,7

12,8 -

16,3 -

0,1 3,2

0,7 13,5

1,5 -

5,0 -

VOEDINGSMIDDELEN Water

Gezoete melkdranken

Dagelijks Gewoonlijk bij de groentemaaltijd Gewoonlijk bij de broodmaaltijd

“-” : gegevens niet beschikbaar (niet bevraagd) * Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN 90-75262-34-5.


 Voedingsaanbevelingen voor kinderen van 1 tot 3 jaar: – Algemeen  Vanaf 12m: evenwichtige en gevarieerde voeding – Fruit & groenten  Fruit: 1 à 2 stukken per dag (100 à 200g)  Groenten: 50 à 100g bereide of rauwe groenten per dag – Dranken  Voorkeursdranken = plat water, licht ongezoete kruidenthee  Vers ongezoete fruitsap: max. 1 glas per dag  Frisdrank en gezoete dranken vermijden

– Tussendoortjes  

Beperken en voorkeur geven aan gezonde snacks Energierijke tussendoortjes vermijden

CONSUMPTIE VAN KOEKEN, SNOEP EN CHOCOLADE

Dagelijkse consumptie van energierijke tussendoortjes stijgt met de leeftijd

INVLOED VAN SES-DETERMINANTEN OP… DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN:

KOEKEN ‡ 1 jaar

Geslacht Jongen

SNOEP of CHOCOLADE ‡

2 jaar

6 jaar

12 jaar

ns

ns

ns

ref

Meisje

0,7**

Opleiding ouders

ns

Laag Gemiddeld

0,6*

ref

Hoog Herkomst ouders

Beide Belg

2,0*

0,7**

0,6***

0,7***

ns

ns

ns

ns

ns

ns

ref


ns

Laag Gemiddeld

ref

Hoog

1,3*


** p<0,01

*** p<0,001

VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) VOEDINGSMIDDELEN Koeken

Dagelijks 1 à 6 dagen/week < 1 dag/week

JOnG! 2009 2010

1 jaar % (n=719)

2 jaar % (n=611)

1 jaar % (n=1226)

2 jaar % (n=1418)

27,2 54,2 18,6

45,9 50,2 3,9

28,8 58,0 13,2

36,9 60,7 2,4


DAGELIJKS ONTBIJT BIJ 2-JARIGEN 3 op 4 tweejarigen nemen alle dagen een ‘echt’ ontbijt. Geen verband gevonden met SES-determinanten.

BELEIDRELEVANTE AANDACHTSPUNTEN

 Melkvoeding – 2 op 3 kinderen krijgt borstvoeding op de leeftijd van 3 maanden en 1 op 3 uitsluitend BV (stijging met resp. 23% en 13% sinds 2002) – Doelstelling om BV tot de leeftijd van 6 maanden te geven wordt slechts bij 1 op 3 kinderen gehaald (1 op 10 voor exclusieve BV) – 1 op 20 eenjarigen en 1 op 5 tweejarigen krijgt niet dagelijks (geschikte) melkvoeding (daling met resp. 4% en 7% sinds 2002) – 1 op 4 kinderen krijgt gepasteuriseerde koemelk vóór de aanbevolen leeftijd van 12 maanden – Sinds 2002 is de consumptie van niet geschikte melkvoeding op de leeftijd van 1 en 2 jaar met resp. 5% en 11% gedaald

BELEIDRELEVANTE AANDACHTSPUNTEN  Vaste voeding – Er is een duidelijk sociaal-demografische gradiënt in het voedingspatroon van jonge kinderen. Voornaamste determinanten zijn opleidingsniveau en herkomst van ouder(s) – Dagelijkse fruit- en groenteconsumptie daalt met het ouder worden van de kinderen – 1 op 4 kinderen stopt met elke dag fruit te eten tijdens het tweede levensjaar, ongeacht het opleidingsniveau van de ouders (ongewijzigd sinds 2002!) – Dagelijkse consumptie van energierijke tussendoortjes stijgt bij het ouder worden van de kinderen

BELEIDRELEVANTE AANDACHTSPUNTEN  Dranken – Dagelijkse consumptie van zoete dranken stijgt met de leeftijd – 11% van de kinderen stopt met elke dag water te drinken tijdens het tweede levensjaar (38% bij laag opgeleide ouders!) – Gezoete dranken bij warme maaltijd komt minder vaak voor op de leeftijd van 1 en 2 jaar t.o.v. 2002 (minstens gehalveerd) – Er is een duidelijk sociaal-demografische gradiënt in het drinkpatroon van kinderen. Voornaamste beschermende factoren zijn ouder(s) met een hoog opleidingsniveau en een hoog gezinsinkomen

Dagelijkse kost op peuterleeftijd: Kencijfers over voedingspatroon uit de JOnG!-studie

Recommend Documents