Communication & Media Design
Pagina | 1 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Inhoudsopgave Inleiding
3
Synopsis
4
Motivatie en relevantie voor CMD
5
Vraagstelling
5
Motion graphics
6
Wat zijn motion graphics?
7
Voor welke doeleinden worden Motion Graphics gebruikt?
8
Hoe motion graphics zich ontwikkelt heeft in de jaren
14
Typografie
17
Geschiedenis van typografie
18
Anatomie van een letter
20
Termen en feiten
21
Animatie
23
Traditionele animatie
24
Stop-Motion
26
Computer-generated imagery (CGI)
27
Case NOS Leaders
29
Geschiedenis van NOS leaders
30
Hoe wordt de leaders tegenwoordig op NOS Journaal gepresenteerd?
34
Case Conclusie
35
Conclusie Eindconclusie hoofdvraag
Bronnen
36 37
38
Pagina | 2 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 3 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Synopsis Mensen zijn gefascineerd door alles wat beweegt op het moment dat ze geboren zijn. Daarom zijn Motion Graphics emotioneel en aantrekkelijk voor de mens. Maar overmatig gebruik van beweging activiteit binnen een project kan leiden tot afleiding en in het ergste geval vervelend voor de kijker. Het is bewezen dat Motion Graphics krachtiger kunnen zijn dan de statische oplossingen, maar alleen als de beweging niet overdreven is en verstandig wordt gebruikt. Daarom willen wij onderzoek gaan doen over Motion Graphics, voor welke doeleinden ze worden gebruikt, hoe het zich ontwikkelt heeft in de jaren. Wij zullen ook onderzoek doen over de leaders van NOS Journaal en hoe deze zich in de jaren heeft ontwikkelt. Verder zullen wij ook onderzoek doen over de belangrijkste Leaders op het gebied van Motion Graphics, typografie, animatie maar ook over hoe je te werk gaat met een project binnen Motion Graphics. Wij zullen op zoek gaan naar verschillende bronnen die ons kunnen helpen bij het beantwoorden van de deelvragen, maar ook interviews houden met experts die actief zijn op het gebied van Motion Graphics, zodat wij antwoord kunnen krijgen op onze hoofdvraag die luidt als: “Hoe zou de leaders van NOS Journaal nog verder ontwikkelt worden op het gebied van Motion Graphics?” Hoofdstukken
Inleiding Hier zullen wij vertellen waarom wij voor dit onderwerp gekozen hebben en wat de motivatie is.
Motion graphics (40%) In dit hoofdstuk zullen wij ingaan op het begrip Motion Graphics, voor welke doeleinden ze worden gebruikt, en hoe het zich ontwikkelt heeft in de jaren. Hiervoor zullen wij online artikelen gebruiken, maar ook het boek "Motion graphic design van Jon Krasner" als literatuur gebruiken.
Typografie en animatie (20%) In dit hoofdstuk zullen wij ingaan op de aspecten die te maken hebben met Motion Graphics; Typografie en animatie. Wij zullen ook hierin ingaan op leaders op het gebied van Motion Graphics en hoe deze in de jaren heen zijn ontwikkelt. In dit hoofdstuk zullen wij de boek "GVD van Marc Mombaerts Misjel Vossen" gebruiken voor typografie en. Verder zullen wij ook online artikelen gebruiken voor verdere onderzoek.
Case NOS Journaal (30%) In dit hoofdstuk zullen wij ingaan op de case van NOS Journaal, hoe zij met hun Leaders in de jaren heen zijn ontwikkelt. Ook zullen wij vertellen hoe de Leaders tegenwoordig worden gepresenteerd en als laatste conclusie hieruit trekken.
Conclusie (10%) Hier trekken wij de eindconclusie en kunnen wij dus antwoord geven op onze hoofdvraag. Alle bovenstaande bevindingen moeten bijdragen om dit antwoord zo goed mogelijk te kunnen geven.
Pagina | 4 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Motivatie en relevantie voor CMD We zijn beide al enkele jaren bezig met vormgeven. Onze interesse in Motion Graphics is de laatste jaren steeds meer gegroeid. Maar zoals bij meerdere onderwerpen die aan bod zijn gekomen tijdens de opleiding CMD, zijn we er naar ons idee niet al te diep op ingegaan. We weten wel wat Motion Graphics zijn, maar niet echt goed hoe het proces rondom deze trend nu en verder zal ontwikkelen. Waarom hebben wij gekozen voor een onderzoek van Motion Graphics? Dit heeft te maken met onze interesses, en het veranderen/verbreden van onze interesses tijdens de loop van de studie. Dit is dus ook gelijk de reden waarom (ondanks de titel) voornamelijk over Motion Graphics gaat en niet zozeer over de andere ‘richtingen’, graphic design en storyboard & animation. Maar toch zijn deze verwant aan elkaar, zo is Motion Graphics een vorm van grafisch design en animatie en is storyboarding een belangrijk onderdeel in het proces van het creëren van Motion Graphics. Tevens denken wij dat het onderwerp ook relevant is voor medestudenten. Zij kunnen Motion Graphics voor verschillende doeleinden gebruiken tijdens hun studie.
Vraagstelling Om tot de formulering van onze onderzoeksvraag te komen zijn wij door een proces heen gegaan. Hierbij zijn wij begonnen met de volgende formulering:
"Hoe zou de trend in Motion Graphics nog verder ontwikkelt worden op het gebied van televisie?" Deze onderzoeksvraag was bij nader inzien en overleg met de docent. Hieruit blijkt dat het een te brede vraag was en dat de formulering niet genoeg diepte had. Hierbij zijn wij gekomen met de goedgekeurde onderzoekvraag:
"Hoe zou de leaders van NOS Journaal nog verder ontwikkelt worden op het gebied van Motion Graphics?" Om tot een antwoord op de door ons geformuleerde hoofdvraag te komen, hebben wij onderstaande deelvragen geformuleerd:
Wat zijn Motion Graphics?
Voor welke doeleinden worden Motion Graphics gebruikt?
Wat verstaan we onder leaders in Motion Graphics?
Hoe wordt de leaders tegenwoordig op NOS Journaal gepresenteerd?
Pagina | 5 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 6 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Wat zijn Motion Graphics?
"Motion graphics are graphics that use video footage and/or animation technology to create the illusion of motion or rotation, and graphics that are usually combined with audio for use in multimedia projects." Een universele definitie van motion graphics is er eigenlijk niet. Maar wanneer wij de woorden zouden gaan ontleden krijgen we: Motion = beweging Graphics = grafische beelden. Motion Graphics = Bewegende grafische beelden.
Dit klopt deels, als in motion graphics is hier een onderdeel van, en is gelijk de meest voor de hand liggende definitie van motion graphics, maar niet juist. Tenslotte een draaiend logo bij bijvoorbeeld een tankstation of een wegrestaurant is ook een grafisch beeld in beweging, maar zeker geen motion graphics. Het komt er dus op neer dat een juiste, treffende definitie moeilijk te vinden is, iedereen heeft er wel een andere kijk op. Een ding is zeker, motion graphics zijn bewegende beelden maar verschilt wel met animatie. Animatie is namelijk een opeenvolging van beeld voor beeld “(hand)getekende” bewegingen met als doel iets te laten leven. Motion graphics heeft niet als doel dingen te laten leven, maar gaat meer om iets te laten bewegen. Natuurlijk wordt er ook gebruik gemaakt van animatie bij motion graphics, zoals er gebruik wordt gemaakt van fotografie bij het normale grafisch design.
Pagina | 7 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Een andere kijk op motion graphics, ten opzichte van bovenstaande uitleg, is te kijken naar het handelen en het doel van motion graphics. Als je dit zou vertalen kom je met ‘motion’, het doel, terecht bij film, tv en video en met ‘graphics’, het handelen bij graphic design. Hieruit kun je ontleden dat ‘motion graphics’ het product is van grafisch vormgeving voor film en video. Net als in grafische vormgeving wordt op het gebied van motion graphics zeer veel gebruik gemaakt van typography en elementen zoals foto’s, tekeningen en illustraties. Daarbij komen nog eens film- en videobeelden en animaties bij. Motion graphics designers zijn vaak ook mensen die begonnen zijn als grafisch vormgever. Hoewel motion graphics al tientallen jaren bestaat is het echt iets van de laatste jaren. Dit is vooral te danken aan het feit dat de filmpjes meer ingewikkelder en beter uitgewerkt zijn geworden maar ook doordat de technologie steeds beter is geworden op het gebied van computer graphics en ook steeds programmatuur hiervoor op de markt is gekomen. Het meest gebruikte programma voor het creëren van motion graphics is Adobe After Effects. Dit programma is voor motion graphics, wat photoshop voor de grafische vormgever is.
Voor welke doeleinden worden motion graphics gebruikt? Tegenwoordig wordt motion graphic op bijna elke tv zender, elke films en zelf ook op website gebruikt. Maar er zijn toch meer informatie te krijgen over dit vraag en zeker zullen wij hier op enkele veel voorkomende gebieden van motion graphics bespreken. Een van de grootste gebieden waar het gebruik van motion graphics toegepast wordt is op het gebied "identity" bij films en televisie. Een "identity" oftewel "Corporate identity" is de persoonlijkheid van een bedrijf. Bedrijven kunnen met motion graphics op een overzichtelijke, dynamische en beknopte manier hun doelgroep(en) informeren over hun bedrijf en producten. Een motion graphic kan ondersteund worden door muziek, geluidseffecten of een voice-over. Een belangrijk onderdeel hiervan is het Corporate design wat de huisstijl van een bedrijf bevat, waaronder ook logo’s bedrijf merknamen, slogans, leaders, etc. Op het gebied van motion graphics staat een identity voornamelijk voor een animatie van een logo, naam, etc. Deze identities van film- en/of productiemaatschappijen zie je vaak bij films.
Pagina | 8 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Naast film is televisie een grote uitlaatklep voor motion graphics. Je komt het tegen in commercials, bumpers, promo’s, intro's e.d. Vooral muziekzenders als MTV, TMF en Comedy Central zijn grootgebruikers van motion graphics. Ook op het gebied van webdesign kom je het gebruik van motion graphics tegen. In principe vallen de meeste bewegende elementen (intro’s, bumpers, leaders e.d.) op websites onder de categorie motion graphics. Omdat het vaak geen traditionele animaties zijn en meer dienen om de site minder statisch te maken. Hierbij worden dus logo’s, beelden en tekst in beweging gezet.
Pagina | 9 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Wat verstaan we onder leaders in Motion Graphics? Leaders zijn klein geanimeerde animatie die voor openingen van tv programma's ofwel films worden gemaakt. Vroegen genaamd "Show Openers". Deze leaders duren meestal tussen de 15 tot 30 seconden afhankelijk van het onderwerp van het project. Leaders voor nieuwsprogramma's worden vaak aangeduid als actueel openingen, omdat ze ontworpen zijn om de kijkers te informeren over aanstaande verhalen of gebeurtenissen. Ze integreren vaak met live-action video's, fotografie, typografie en afbeeldingen voor hun entertainment waarde. Vroeger werd er meer leaders gemaakt met simpele typografie en statische afbeeldingen. De technologie was er die tijd niet zo ontwikkeld dat men een vooruitgang zag in de leaders. Door middel van de computer is deze platform voor iedereen bereikbaar ofwel beschikbaar, en het hoeft niet zoveel te kosten om iets in de stijl te maken. Dit werd mogelijk gemaakt door computer programma’s zoals: "After Effects" en "Discreet Combustion" Tegenwoordig zijn leaders overal te zien, en door de opkomst van 3D programma's zijn deze ontwikkeld tot een ware fenomeen. Hieronder enkele voorbeelden:
The Voice of Holland link: http://www.youtube.com/watch?v=rmENCF393dE
NOS-Journaal link: http://www.youtube.com/watch?v=LI_WiNYA4w0
BBC News link: http://www.youtube.com/watch?v=oEiBeTSofaU
Pagina | 10 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Hoe worden motion graphics gemaakt? Tegenwoordig zijn er verschillen programma's te bieden voor het maken van motion graphics. Het meest gebruikte programma is "Adobe After Effects". Daarnaast heb je ook programma's zoals; "Autodesk Combustion". Dit is een soortgelijk programma als Adobe After Effects maar dan een lichtere variant van zijn grotere en zwaardere en veel duurdere programma's als "Flame" en "Inferno". Hoewel je zwaardere programma's zoals Adobe After Effects en Autodesk Combustion hebt, is er ook een programma voor beginners genaamd "Apple Motion". Deze is minder complex maar daarentegen een stuk goedkoper. Het is eigenlijk toegankelijker voor beginners.
Naast deze programma's zijn er ook andere programma's die je nodig hebt om tot een goed design van motion graphics te krijgen. Het meest voorkomender is "Adobe Photoshop" en "Adobe Illustrator". Hiermee worden grafische objecten gemaakt om vervolgens in Adobe After Effects te bewerken. Het is zelfs mogelijk om een PSD bestand in Adobe After Effects als compositie te openen. Dit houdt in dat alle lagen die je in Adobe Photoshop hebt in Adobe After Effects over genomen worden. Het is ook mogelijk om diezelfde PSD bestand als één geheel te plaatsen of een bepaalde laag uit het bestand. Zoals hierboven genoemd de Adobe Photoshop programma, heb je ook de Adobe Illustrator programma. Dit Programma wordt voornamelijk gebruikt voor het maken van vectoren en illustraties om ze vervolgens in Adobe After Effects te animeren. Hoe ga je te werk met motion graphics? Om de vraag “Hoe ga je te werk met motion graphics” te beantwoorden hebben wij deze vraag voorgelegd door middel van een interview te houden met een expert op het gebied van motion graphics. De vragen waren: "Hoe begin je met een project?" "Welke manier(en) kunnen leaders in motion graphics worden gebruikt?" "Gebruik je ook karakters of gewoon simpel met tekst en artwork?" "Wat is het verschil tussen 2d en 3d animaties in motion graphics?"
Hoe begin je met een project? Ten eerste is dat de klant altijd koning is en tenslotte degene waar het geld vandaan moet komen. Vaak heeft deze al een idee in zijn hoofd, dat bijgeschaafd en uitgevoerd moet worden. Hier wordt duidelijk om wat voor project het gaat en waar het vertoond gaat worden. Dit is bepalend voor resolutie en verdere technische specificaties. Ten Tweede, voor je begint met animeren maak je net zoals bij film een storyboard. Dit storyboard is over het algemeen iets minder gedetailleerd als bij film en bestaat meestal uit zeer ruwe schetsen van waar het met de animatie heengaat. Een reden hiervan is doordat je het zo ruw mogelijk tekent de klant een beetje een beeld krijgt van wat er gaat gebeuren, hierdoor zit je er niet gelijk vast aan en kun je Pagina | 11 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
nog aanpassingen aanbrengen. Als laatste als je goedkeuring heb gekregen van de klant ga je te werk met het animeren van je verhaal. Hierbij bepaal je ook wat voor achtergrond muziek erin moet komen of als er een voice-over gemaakt moet worden. Dit hangt af meestal als jij zelf een achtergrond muziek kiest, of als de klant een bepaalde muziek of voice-over wilt hebben.
Link: http://www.youtube.com/watch?v=vTJdDpFbmc0&hd=1
Welke manier(en) kunnen leaders in motion graphics worden gebruikt? Vaker begin je in Adobe Photoshop en Adobe Illustrator voor het maken van alle onderdelen die in de leader moet komen en als je slim bent maak je alles in aparte lagen zodat je later het PSD bestand in Adobe After Effects kunt bewerken. Er kunnen ook 3D elementen die je uit 3D programma's hebt bewerkt die je dan samen toevoegt in Adobe After Effects om je leader verder uit te werken.
Pagina | 12 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Gebruik je ook karakters of gewoon simpel met tekst en artwork? Dit hangt heel erg af van wat voor soort opdracht je krijgt, soms is het essentieel om karakters te gebruiken, maar soms is typografie meer dan voldoende. Als Motion Graphic designer ben je soms adviserend in wat voor elementen je in de opdracht toevoegt, maar als uiteindelijk bepaal de klant als laatste zelf hoe het eruit moet zien.
Wat is het verschil tussen 2d en 3d animaties in motion graphics? Het grootste verschil ligt aan de tijd die je ermee bezig bent. Je kunt dingen die in 3D gemaakt worden veel sneller visualiseren, maar het uiteindelijke output kost veel meer tijd omdat je deze als 3D animatie moet gaan renderen. Stel je voor dat je zelf een tandenborstel moet gaan maken in 3D programma, dit zal echter heel veel tijd gaan kosten om visueel te maken en uit te renderen. In principe een 3D tandenborstel tekenen kost ook heel veel tijd. Het verschil is afhankelijk aan de deadline, en ook de manier je kiest voor het uiteindelijke look en feel van de motion graphics die je gaat maken.
Pagina | 13 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Hoe motion graphics zich ontwikkelt heeft in de jaren Op tot een goed antwoord hierop te komen zijn wij gaan kijken hoe de ontwikkeling van dit trend is toegekomen. Motion graphics begon in het verleden met simpele grafische bewegingen met weinig betekenis, maar tegenwoordig zijn er verschillende genres die er mee bezig zijn: film, animatie, illustratie, grafisch e.d. Hieronder een klein stuk geschiedenis over hoe motion graphics zicht heeft ontwikkelt. De eerste die ooit de term "Motion Graphics" toepaste was "John Whitney", die in 1960 een bedrijf oprichtte "Motion Graphics Inc." Hij wordt ook wel gezien, als de eerste die ooit computer graphics heeft toegepast. Maar 1960 kan niet het begin van motion graphics zijn. Namelijk een van de pioniers; "Saul Bass", was toen al lang bezig. Saul Bass heeft veel leaders voor het film "Hitchcock" gemaakt, bijvoorbeeld "Psycho" en "Vertigo". Saul Bass is degene die dus veel legendarische Leaders heeft gemaakt. Nu Saul Bass de kracht van Leaders onder de aandacht heeft gebracht, is de wereld om. Leaders worden op reguliere wijze toegepast. Saul Bass is nog steeds een van de grote invloeden van motion graphics. Alleen later werd hij steeds subtieler, totdat hij uiteindelijk alleen maar filmbeelden en typografie gebruikte.
Link: http://www.youtube.com/watch?v=Tek8QmKRODw&hd=1
Link: http://www.youtube.com/watch?v=pz46qS38OgM&hd=1
Pagina | 14 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
In eind jaren ’80 werd motion graphics ingewikkelder. Met silhouetten van mensen, prints, foto’s, rook. "Maurice Binder" was degene die de titel maakte van James Bond. Hij maakte onder anderen “License to Kill”, “The Spy who loved me”, “The Living Daylights”. Deze vorm van motion graphics kan tegenwoordig gezien worden als cliché, en dat komt omdat het nogal gebruikt wordt. Ook zie je dit terug in verschillende videoclips die gemaakt worden.
Link: http://www.youtube.com/watch?v=Ju_by-sC79c&hd=1
Link: http://www.youtube.com/watch?v=Eo9uXd48HME&hd=1
Link: http://www.youtube.com/watch?v=Wy-c8aAntWA&hd=1
Pagina | 15 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Vroeger was motion graphics het intro van de film, en hierin werd meteen duidelijk hoe de film eruit zal zien. Tegenwoordig is motion graphics zich ontwikkeld tot een ware fenomeen. En dit kwam allemaal door de komst van de computer. Omdat vroeger motion graphics alleen bestemd was voor de grote films en tv projecten. Door middel van de computer is deze platform voor iedereen bereikbaar en beschikbaar, en het hoeft niet zoveel te kosten om iets in de stijl van motion graphics te maken. En mede dankzij die digitalisering is motion graphics enorm geboost. De technieken die er ontwikkeld worden, om het juist die kunstenaars zo gemakkelijk mogelijk te maken, worden steeds beter. De verschillende soorten media waarop motion graphics te zien zijn worden steeds meer. Digitale programma’s die toch wel de arbeidsintensiviteit een stuk omlaag haalde en ook weer nieuwe mogelijkheden met zich mee bracht. Zoals het 3D compositen, ofwel 3D modellen, 3D camera's, Typografie, "Keyframes" zetten, Keyen, op audio syncen, non "destructive editen". Al deze eigenschappen hebben nieuwe deuren voor de motion graphics geopend.
Pagina | 16 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 17 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Geschiedenis van typografie
"Typography is the art and technique of arranging type in order to make language visible." Oorspronkelijk was het belangrijkste medium voor de typografie het boek. Anders dan voor boeken is typografie tegenwoordig niet weg te denken van formulieren, webpagina's, interactieve cd-roms, reclameteksten of waarschuwingsborden. Typografie dient rekening te houden met het medium en doel van de geschreven teksten. Deze stellen verschillende eisen voor leesbaarheid en opvallendheid. Zo is de typografie voor een affiche anders dan de typografie voor een webpagina. Sinds de uitvinding van het schrift heeft men zich bezig gehouden met een vorm van typografie. In het westen is dit het duidelijkst geworden nadat "Johannes Gutenberg" de boekdrukkunst introduceerde. Zijn eerste boeken proberen een evenwichtige bladspiegel te maken door het zorgvuldig uitkiezen van ligaturen en afkortingen, zoals die destijds ook in handschriften gebruikt werden. De methode die "Gutenberg" gebruikte was namelijk losse houten letterstaafjes die een drukker in een matrijs plaatste, is een methode die ruim vijf eeuwen lang is toegepast en waarbij vele conventies ontwikkeld zijn die ook in modernere technieken nog terug te vinden zijn. Het zetten van teksten heeft vele innovaties gekend, de zetmachine van Monotype en later Linotype en tegenwoordig de PC/Mac. Typografie houdt zich bezig met tekstuele vormgeving, en wordt in de meeste gevallen toegepast om het doel en de inhoud van een tekst te ondersteunen.
Pagina | 18 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Lettertypen Een lettertype ook wel "Font" genoemd is een serie tekens die letters uitbeelden. Veel tekstverwerkers geven de gebruiker de keuze verschillende lettertypen te kiezen, zoals "Times New Roman", "Helvectica", "Arial" of "Courier". Er zijn verschillende systemen bedacht om lettertypen in te delen. Een zo'n systeem is de chronologische volgorde. In de 20e eeuw alleen al zijn zoveel lettertypen ontworpen, dat dit systeem niet toereikend is. Algemeen kunnen we zeggen dat letters niet echt in te delen zijn in groepen. In diverse literatuur zie je dan ook sterke tegenstellingen en verschillende indelingen opduiken. Lettertypen kunnen onderscheiden worden in lettertypen met of zonder schreef. Lettertypen als "Times New Roman", "Arial" en "Helvetica" zijn populair omdat ze makkelijk leesbaar zijn vanaf papier. Deze lettertypen zijn echter niet ontworpen voor een computerscherm. Vandaar dat "Microsoft" speciaal twee lettertypen heeft laten ontwerpen door Monotype die ergonomisch geschikt zijn om van een beeldscherm gelezen te worden. Dot zijn: "Verdana" (schreefloof) en "Georgia" (met schreef).
Pagina | 19 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Anatomie van een letter Een letterontwerper houdt zich bezig met de kunst van het subtiele. Een tikkeltje extra lijndikte kan een heel andere indruk van de vetheid van een tekst geven. Slecht getekende letters kunnen zich als vlekken in de tekst manifesteren. Lettervormen die al eeuwen in gebruik zijn kunnen niet zomaar veranderd worden zonder invloed op het totaalbeeld te hebben. En dan praten we nog niet over de gewenning of eigenlijk de conditionering van de lezer. In het verleden hebben radicale veranderingen van typografie (bijv. bij kranten) zeer heftige reacties van lezers opgeroepen. De ontwerper van lettertypes voor leesteksten dient zich hiervan bewust te zijn en beweegt zich met zijn ontwerpen vaak op het microniveau van vorm en tegen vorm, van het zwart van de letter en het wit er omheen.
Corps Het duidt op de gehele grootte van de letter. Lettertypes kunnen verschillende groottes aannemen ook al staan ze in hetzelfde corps. (scherm: px, online: em, print: pt) Stokken en staarten Om letters goed van elkaar te onderscheiden (Verschil leesbaarheid schreefloos t.o.v schreef) heb je referentiepunten nodig. Dit zijn de stokken en staarten, het geen boven of onder de xhoogte uitsteekt. X-hoogte De hoogte van de letter zonder de lengte van de stokken en staarten. De x-hoogte kan verschillen bij verschillende lettertypes in dezelfde corpsgrootte. De verhouding tussen de xhoogte en de corpsgrootte bepaalt hoe ‘zwaar’ (veel zwart) een lettertype overkomt. Binnen wit en letterwit De restruimte van een letter is bepalend voor het totaalbeeld. De witruimte is bij typografie minstens even belangrijk dan de letter op zich. Bij letters spreken we van letterwit en binnen wit. Het binnen wit van verschillende letters dient samenhang, verwantschap te tonen. Dit is de ritmiek in een tekst.
Pagina | 20 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Wanneer we de letters naast elkaar zetten moeten we zien dat de gezamenlijke witruimtes van deze letters ook in het ritme passen. Wil je dat een woord een ritmische samenhang heeft, zullen de gezamenlijke witruimtes aangepast moeten worden, letterspatiëring. (kerning) Dit is een optische correctie en dus geen exacte wetenschap. Lettertypes die geen optische correctie doorvoeren zijn "monospaced" lettertypes. Optisch corrigeren kan op twee manieren: afspatiëren of aan spatiëren. Je kan ook de spatiëring tussen alle letters wijzigen in één keer. Dit heet "tracking". Je kan dit toepassen om regels beter uit te vullen, afbrekingen op te heffen of te veranderen. Kapitalen, klein kapitalen en onderkasten De naamgeving bovenkasten (kapitalen) en onderkasten (kleine letters) komt voort uit de zetkast met de loden letters, waarin de kapitalen bovenaan in de zetkast stonden en de onderkasten onderaan. Klein kapitalen zijn kapitalen die even hoog zijn als de x-hoogte van de onderkasten. Dit zijn geen verkleinde kapitalen, maar zijn speciaal ontworpen. Je kan ze gebruiken om bepaalde woorden te accentueren in een tekst wanneer de cursieve vorm al een functie heeft.
Termen en feiten Door gedachten typografisch vorm te geven, winnen we de benodigde tijd. Lezers willen heldere beelden voor ogen krijgen, die slechts uit eenduidige elementen moeten zijn samengesteld: de horizontale richting, de verticale, de diagonale en het cirkelvormige. Dat zijn de elementaire basisrichtingen in het vlak. De horizontale en de verticale richting geven rust. Typografie heeft ook heel veel termen zoals de lettertypen. Hierbij een aantal termen van typografie:
Lettertypefamilie
Tekengrootte
Stijl
Spatiëring
Regelafstand
Letterspatiëring en ligatuur.
Lettertype De volledige reeks tekens voor een lettertype op een bepaald type formaat, met uitzondering van kenmerken zoals vet of cursief. Lettertypefamilie Groep lettertypen met vergelijkbare kenmerken. De schreefloze lettertypen "Arial", "Arial" vet, cursief "Arial" vet cursief "Arial", kleine lettertypen en "MS Sans Serif" zijn bijvoorbeeld allemaal deel uit van de Zwitserse lettertypefamilie.
Pagina | 21 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Tekengrootte een beschrijving van de hoogte van de hoofdtekst van het type meting. Tekengrootte, gewoonlijk aangeduid in punten, doorgaans op de hoogte van het type van iets boven de hoogste stok aan iets onder de laagste onderkant, waardoor de ruimte voor de weergave van accenten en andere tekens. De relatie tussen de tekengrootte en de werkelijke grootte van de afgedrukte tekst kan variëren van één lettertype afhankelijk van de keuzen die gemaakt zijn door de ontwerper van het lettertype. Stijl Verwijst naar de specifieke kenmerken van het lettertype. De vier kenmerken die kunnen worden gedefinieerd voor lettertypen cursief zijn, vet en vet cursief en normaal. Spatiëring Het aanpassen van de afstand tussen letters. Afkorting voor letterspatiëring. Regelafstand De hoeveelheid verticale ruimte tussen regels tekst. De hoeveelheid verticale ruimte, uitgedrukt in punten vanaf de basislijn van een regel tekst tot de basislijn van de volgende regel. Letterspatiëring Extra ruimte ingevoegd tussen letters in een woord. Afkorting voor spatiëring. Ligatuur Dubbele speciale tekens in een lettertype dat twee letters als één vertegenwoordigt. "Ae" en "Outlook Express".
Pagina | 22 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 23 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Traditionele Animatie
"Animatie is de illusie van beweging door het na elkaar afspelen van verschillende stilstaande beelden, zogenaamde frames." De technieken voor het maken van animaties zijn divers maar bestaan voornamelijk uit 3 hoofdtechnieken, namelijk:
Traditionele animatie
Stop-motion
Computer gegenereerde animatie (Computer-generated imagery CGI).
De traditionele animatie vorm is de oudste en historisch gezien de meest populaire. Bij deze techniek wordt elke frame handgetekend. In het begin werd zelfs het gehele frame dus achtergrond, omgeving en karakters, frame voor frame getekend. Elke tekening wordt overgezet van papier naar een dun, doorzichtig plastik, of "cell". Dit wordt zo genoemd omdat ze ooit uit "celluloid" gemaakt werden. Wat is Celluloid? "Celluloid" ofwel "cel" animatie is een film gebaseerde media-vorm, waar transparante individueel gemaakte films frames worden geprojecteerd met licht achtereenvolgens op een reflecterend scherm, het creëren van een illusie van beweging. De outline tekening wordt met inkt getekend op een "cell" en daarna met verf ingekleurd. De transparantie van een "cell" laat toe dat elk personage of object in een aparte "cell" geanimeerd kan worden, omdat de "cell" van de ene personage zichtbaar is onder de andere. Het nadeel van alle frames volledig tekenen was dat de inactieve delen bewegende lijntjes kregen. Dit was dus een hoop tekenwerk en een tijdrovende klus. Tegenwoordig zie je de bewegende lijntjes juist weer terugkomen omdat het in een bepaald ontwerp past of omdat het er primitief uit moet zien. Het tekenen van een animatie werd meestal door een hele staf van animators gedaan, waarbij de "key-animator" de belangrijkste poses van het karakter tekende waarna de tussenliggende frames door een groep animators werden ingevuld. Hier komt de definitie ‘Key-Frame’ vandaan.
Pagina | 24 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Een andere techniek die tot de traditionele animatie technieken behoort is "rotoscoping". "Rotoscoping" is een techniek waarbij beelden gekopieerd worden van een bewegende video in een animatie. De animator tekent de beweging en vorm van het object door te verwijzen naar de video in tegenstelling tot verbeelding in zijn hoofd. "Rotoscoping" is een techniek die vaak gebruik wordt in Disney films zoals; Sneeuwwitje, Peter Pan en Cinderella.
Pagina | 25 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Stop Motion Wat is Stop Motion? Stop Motion is een driedimensionale animatievorm waarbij levenloze objecten lijken te bewegen. Net als bij andere animatievormen worden meerdere beelden per seconden afgespeeld, zodat het menselijk oog dit als één geheel waarneemt. Eén beeld wordt ook wel een frame genoemd. De filmindustrie gebruikt vaak 24 frames per seconde. Wat Stop Motion onderscheidt van andere animatievormen, is het gebruik van levenloze objecten om de animatiewereld en karakters mee te creëren. Deze zelfgemaakte karakters en sets worden door een animator in iedere frame gemanipuleerd en gefotografeerd, zodat er in een reeks beelden een beweging is waar te nemen. Stop Motion bestaat al bijna net zo lang als filmen zelf, en werd dan ook vaak gebruikt bij het maken van speciale effecten, voordat er digitale animatie uitgevonden werd. Zo worden er veel Stop Motions gemaakt met klei. Dit wordt "claymation" genoemd. Enkele bekende voorbeelden zijn "Wallace & Gromit" en "Pingu". Stop motion wordt ook wel eens gebruikt in reclames en videoclips.
Hoe worden Stop Motions gemaakt? Een stop motion filmpje kunt u op vele manieren maken. Op een vel papier kan iets getekend worden en een fotocamera op statief legt dit vast. Foto’s achter elkaar plakken en klaar. Maar als je uitgaat van 24 frames per seconde film dan moet je nogal wat foto’s achter elkaar plakken voor een filmpje. Om dit te vergemakkelijken heb je programma’s zoals "iStopMotion" op de Mac. Daarmee kun je met een druk op de spatiebalk een foto nemen en je ziet op het scherm de twee frames tegelijkertijd als lagen over elkaar. Op deze manier kun je precies de beweging goed krijgen en gaat het relatief snel. Een ander vorm van het maken van Stop Motions is het gebruik van klei, LEGO of echte mensen. Stop Motion kunnen uitgevoerd worden door grote producers met miljoenen budgetten, tot amateur hobbyisten die in de avonduren naast hun baan aan een animatie werken. Er is dus veel kwaliteitsverschil te zien tussen Stop Motion producties. Toch hebben alle Stop Motion animaties bepaalde charmes. Het zien bewegen van levenloze objecten blijft fascinerend. Bovendien wordt alles echt gebouwd en daarmee is ook het productieproces van Stop Motion fascinerend.
Pagina | 26 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Computer-generated imagery (CGI) Wat is Computer-generated imagery (CGI)? Digitale animatie, ook bekend als Computer-Generated Imagery (CGI), is de vorm van animatie die met computers wordt gemaakt. Er komen dus geen pen en papier aan te pas. In tegenstelling tot klassieke animaties worden 3d-animaties niet getekend maar gebouwd. Elementen worden geconstrueerd aan de hand van drie assen: de horizontale, de verticale en diepte-as. Dit zijn de drie dimensies waar het begrip '3D' naar verwijst. Sinds het begin van de 20e eeuw werden animatiefilms gemaakt door een reeks tekeningen, met daarin steeds kleine wijzigingen, snel achter elkaar te vertonen. Hierdoor werd de illusie van beweging gecreëerd. Tekenfilms waren eigenlijk bewegende stripverhalen. Bekende voorbeelden zijn films als "Tarzan" en "Bambi", en televisieseries rond karakters als "Donald Duck" en "Mickey Mouse". Sinds de introductie van de computer is geëxperimenteerd met mogelijkheden om te animeren, maar het duurde tot de jaren zeventig voor er iets toonbaars kon worden geproduceerd. De eerste toepassing die een groot publiek bereikte, bestond uit de special effects voor de film "Futureworld" uit 1976. Het duurde echter tot de jaren negentig tot computers snel en betaalbaar genoeg werden om de technieken breder toepasbaar te maken. Het is niet alleen de techniek die de virtuele werkelijkheid van beeld voorziet, maar het is ook de kijker die zelf actief betekenissen eruit halen. Deze representatie en het kijken kunnen worden geanalyseerd d.m.v. enkele methoden van Computer-Generated Imagery (CGI). In de jaar 1993 introduceerde de film "Jurassic Park" een nieuwe vorm van special effects: computer effecten, oftewel computer-generated imagery (CGI) genoemd. Hierbij wordt de computer gebruikt om de echte wereld te simuleren. De dinosaurussen in "Jurassic Park" waren realistischer dan ooit. Het was duidelijk dat Stop-Motion een dergelijk realisme nooit zal kunnen bereiken. Daarom nam CGI het over op het gebied van special effects. Tot op de dag van vandaag zien we dat CGI de norm is voor special effects in films.
Pagina | 27 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Special Effects Naast de vooruitgang op het gebied van 3D, heeft CGI ook grote vooruitgang op het gebied van special effects in "live-action" films. Mijlpalen hierin zijn “Terminator 2” waarin een robot van vloeibaar metaal tot leven werd gebracht en meer recent de “Lord of the Rings” trilogy waarin een niet van echt te onderscheiden karakter “Gollum” compleet digitaal gecreëerd werd. De techniek die hierbij gebruikt wordt heet “Motion Capture” en bestaat al sinds de jaren '80. Deze techniek is afgeleid van het "Rotoscoping" principe, alleen worden mensen nu niet overgetrokken, maar worden hun bewegingen digitaal vastgelegd door sensors op hun lichaam, die door de computer geregistreerd worden. Zo kan er makkelijk een 3D figuur aan gehangen worden die zich vervolgens net zo beweegt als de acteur die de bewegingen in het echte maakte. Hierdoor wordt het animeren min of meer automatisch geregeld. Tegenwoordig wordt er vrijwel geen grote film meer gemaakt zonder geanimeerde elementen. Veel special effects worden niet meer met stuntwerk en pyrotechniek gemaakt, maar met de computer. Voor de meeste mensen is niet meer te onderscheiden wat gefilmd is en wat is geanimeerd.
Pagina | 28 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 29 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Geschiedenis van NOS Leaders In meer dan 50 jaar dat het NOS Journaal bestaat heeft het al heel wat leaders versleten. De eerste leader dateert alweer uit 1956 toen NOS Journaal nog NTS Journaal heette. De meeste leaders en vooral die in de jaren 1970 en 1980 werden vergezeld met een zeer herkenbare journaal "gong". Vanaf 1988 verdween deze "gong" uit de leaders maar er werd nog wel een "gong" te horen maar dit week af van de "gong" in 1988. Vanaf 1988 werden er verschillende leaders gemaakt voor de uitzendingen van de NOS Journaal. Zo kon je vanuit de leaders zien of het om een acht uur journaal ging of dat het om een half elf journaal ging. De leader die tot 31 december 1994 werd gebruikt gaf dit als eerst goed weer. De gekleurde rechthoeken gaven de tijdstippen aan van het NOS Journaal. Zo werd er duidelijk gemaakt dat de kleur geel gebruikt maakt voor het vier uur journaal, de kleur groen voor staat voor het journaal van zes uur, de kleur blauw staat voor het journaal van acht uur, de kleur lila staat voor het journaal van tien uur, de kleur rood staat voor het late journaal, de kleur grijs staat voor het weekjournaal en alle balken voor het Jeugdjournaal. In 1995 werd de methode overgeheveld naar de nieuwe leaders, de vele cirkels met de Aarde in het midden om de dag weer te geven. De leader was blauw in de ochtend, geel in de middag, oranje bij het zes uur journaal (extra journaals hadden ook oranje leaders), rood bij het acht uur journaal, paars bij 10 uur en daarna weer blauw. Ook het Jeugdjournaal had een andere leader, de kleuren van de cirkels varieerden tussen rood en geel en de Aarde was vervangen door een doorzichtige knikker met de werelddelen erop getekend. Verder was er een aparte leader voor het weer; de kleuren van de cirkels waren vooral wit. Ook Deze leader was te zien na het acht uur journaal, als tegenhanger van het uitgebreide weerbericht wat op RTL 4 na het "halfachtjournaal" te zien was. Tijdlijn Hieronder een overzicht van hoe de eerste leaders van NOS-Journal zijn ontstaan tot de leaders van heden. 1950 - 1960 De eerste leader van het NOS journaal. In de leader zijn shots te zien van een vliegtuig, zwemmers, een paardenkoets en een balletdanseres.
Pagina | 30 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
1973 - 1979 In dit jaar werd er " gong" geluid toegevoegd en tekst is verandert van NTS Journaal naar NOS Journaal.
1980 - 1985 In dit jaar werd er kleur toegevoegd en ook de stijl van de opening was met een soort van " blinds" effect toegevoegd.
1985 - 1987 In dit jaar werd er een nieuwe en moderne vormgeven gemaakt. Er is een draaiende wereldbol toegevoegd.
Pagina | 31 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
1987 - 1988 In dit jaar werd de wereldbol telkens doorzichtiger en verandert in een cijfer. Het idee van het getal geeft aan om welke uitzending het gaat.
1988 - 1994 In dit jaar introduceerde NOS journaal het nieuwe leaders voor de uitzendingen om 4 uur, 6 uur en 10 uur.
1995 - 2001 In dit jaar werd er drie losse elementen samen toegevoegd. Dit waren; headlines, de stem en de "gong". De wereldbol was verkleind en de "O" van NOS in het midden gezet. Er werd ook gespeeld met verschillende kleuren.
Pagina | 32 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
2001 - 2005 In dit jaar werd er een ander kleur toegevoegd. In deze leader werd er ook met diepte en camera fragmenten gespeeld.
2005 tot 2012 In dit jaar werd er een ander kleur en vorm gegeven. Er is ook geluidsfragmenten toegevoegd en NOS Journaal tekst was ook terug in beeld gekomen. In dit jaar begonnen ontwerpers met 3D elementen te werken.
2012 tot heden In dit jaar introduceerde NOS Journaal zijn nieuwe ontwerp in 3D en ook de special effecten die daarbij zijn toegevoegd.
Pagina | 33 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Hoe wordt de leaders tegenwoordig op NOS Journaal gepresenteerd? Op 27 mei 2012 is de nieuwe vormgeving van de NOS Journaal gepresenteerd tijdens Studio sport. Zo hebben ze natuurlijk ook nieuwe leaders van Journaal 24, Jeugd-Journaal, Studio Sport en NOS op 3 die helemaal de tijd van nu zijn. De leaders zijn volledig in 3D gemaakt en dat maakt het lekker fris, snel en vooral flitsend. Tegenwoordig kan je met 3D animatie zoveel mee doen. Hierbij is het ook te zien op de nieuwe leaderpakketten van NOS-Journaal. Dit kunnen zij nog wel een aantal jaren zo houden, maar aangezien 3D animatie zich alleen maar verder ontwikkeld, zullen er wel meer veranderingen op dit gebied komen.
Link: https://vimeo.com/43019949
Pagina | 34 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Case Conclusie Door de opkomst van digitalisering en computer gegenereerde 3d programma's, is de techniek van het maken van Leaders erom geboost. Als je terug kijkt op de leaders van vroeger en van tegenwoordig zie je dat de NOS Journaal een enorme ontwikkeling heeft gemaakt. Ook heeft dat natuurlijk te maken met de ontwikkeling van de techniek. Wat wij vinden is dat de leaders van tegenwoordig heel snel en vooral heel flitsend is en dat wij echt ervan op kijken hoe zij dit voor mekaar hebben gekregen en dat is veel al op technisch gebied.
Pagina | 35 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 36 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Antwoord op de hoofdvraag Door de enorme ontwikkeling van 3D programma’s kunnen wij concluderen dat niet alleen motion graphics zich zo goed heeft ontwikkelt zoals wij hebben laten zien in onze documentaire, maar dat de ontwikkeling binnen videoanimaties zelf tot een ware fenomeen is geworden. Als wij een terug blik nemen op de leaders van het NOS Journaal en dan de vraag: Hoe zou de
leaders van het NOS Journaal nog verder ontwikkelt worden op het gebied van Motion Graphics? Dan is er te zien dat deze vraag eigenlijk heel simpel is te beantwoorden. Motion graphics zou zich de komende tijd zeker verder ontwikkelen en de producten die worden gemaakt worden alleen maar realistischer. De technieken die er ontwikkeld worden, om het juist die kunstenaars zo gemakkelijk mogelijk te maken, worden steeds beter. De verschillende soorten media waarop motion graphics te zien zijn worden steeds meer. Als de NOS Journaal in deze richting blijft, zullen de volgende leaders in de komende jaren nog net zo snel en vooral flitsend gemaakt worden. Dan zullen wij ook zeker naar kijken van al het moois dat overal te zien is.
Pagina | 37 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Pagina | 38 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Boeken James Felici, Frank Romano. (2003). The Complete Manual of Typography. A Guide to Setting
Perfect Type. Marc Mombaerts & Misjel Vossen. (2008). Goed voor Druk. Een praktische gids voor grafische
communicatie en technieken. Dopress. (2012). Moving Graphics. New Directions in Motion Design. Jon Krasner.(2013). Motion Graphic Design & Fine Art Animation. Applied History and
Aesthetics. (3rd edition). Matt Wolman. (2004). Motion Design: Moving Graphics for Television, Music, Video, Cinema and
Digital Interfaces. Bill Byrne. (2012). 3D motion Graphics for 2D Artists: Conquering the Third Dimension. David Dabne, Sheena Calvert , Anoki Casey. (2011). Grafisch ontwerpen: Het nieuwe handboek
voor visuele communicatie.
Internet NOS (2012). NOS presenteert nieuwe huisstijl. Geraadpleegd op 24 mei 2012 via http://nos.nl/artikel/376352-nos-presenteert-nieuwe-huisstijl.html Volkskrant (2012). Waarom moeten die NOS-leaders nou weer helemaal anders?. Geraadpleegd op 29 februari 2012 via http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2694/TechMedia/article/detail/3208760/2012/02/29/Waarom-moeten-die-NOS-leaders-nou-weerhelemaal-anders.dhtml Beeld en Geluid Wiki (2013). NOS Journaal televisievormgeving. Geraadpleegd op 29 juli 2013 via http://beeldengeluidwiki.nl/index.php/NOS_Journaal-televisievormgeving Nieuws Tunes (2013). Tunes van ‘Journaal’. Geraadpleegd op jaar 2013 via http://www.nieuwstunes.nl/category/nos/journaal/ MediaNed. (2012). Het NOS Journaal door de jaren heen. Geraadpleegd op 29 februari 2012 via http://www.medianed.com/2012/02/29/het-nos-journaal-door-de-jaren-heen/ NOS. (2012). Veel reacties op nieuwe vormgeving NOS Journaal. Geraadpleegd op 30 mei 2012 via http://weblogs.nos.nl/hoofdredactie/2012/05/30/veel-reacties-op-nieuwe-vormgeving-nosjournaal/
Pagina | 39 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Cape Rock. (n.d). Rebranding the Most-Watched Media Brand in the Netherlands. Geraadpleegd via http://caperock.tv/122981/1226159/clients/nos-rebrand-(copy) Wikipedia. (2013). Motion Graphics. Geraadpleegd op mei 2013 via http://en.wikipedia.org/wiki/Motion_graphics Wikipedia. (2012). Typography. Geraadpleegd op november 2012 via http://en.wikipedia.org/wiki/Typography Wikipedia. (n.d). Animatie. Geraadpleegd via http://nl.wikipedia.org/wiki/Animatie Stopmotioncentraal. (2007). A Brief History of Stop Motion Animation! Geraadpleegd via http://www.stopmotioncentral.com/articles-5.html Video Club Magazine. (n.d). Stop motion (toveren met je camera). Geraadpleegd via http://home3.tiscali.nl/~mwdama20/h&r/magazine/Cameravoering%20basics/VCM_0711_Stop%20motion. HTM Higher Ground Creative. (2012). Future trends of motion graphics. Geraadpleegd op 22 april 2012 via http://www.highergroundcreative.co.uk/2012/04/future-trends-of-motiongraphics/#.Upc9l8QVqSo Buzzle. (2009). What is CGI Animation. Geraadpleegd op 24 juli 2009 via http://www.buzzle.com/articles/what-is-cgi-animation.html Static digischool. (2010). Special Effects of fx/Film. Geraadpleegd op 5 februari 2010 via http://static.digischool.nl/ckv1/film/specialeffects.htm
PDF Geografisch Instituut. (2005). Functioneel vormgeving voor schrijvers. Geraadpleegd op 8 april 2005 via http://www.geo.uu.nl/tsrp/poster_pdf/funktioneelvormgeven%20voor%20schrijvers_Typografie. pdf Bergen (2001). Computer Graphics & Animation. Geraadpleegd op 20 mei 2001 via http://cs.wellesley.edu/~cs110/lectures/M01-color/graphics.pdf The college of education. (n.d). Computer animation. Geraadpleegd via http://www.edb.utexas.edu/minliu/multimedia/PDFfolder/ComputerAnimationII.pdf
Pagina | 40 Dream | Discover | Do
Communication & Media Design
Video Rogier2710. (YouTube). (2012). NOS Journaal Leaders 1956-2005 [documentaire]. Nederland. Ben Barrett-Forrest. (YouTube). (2013). The History of Typography [documentaire]. Verenigde Staten
Pagina | 41 Dream | Discover | Do