Collegeprogramma Kerkrade 2014-2018 Inleiding Voor u ligt het collegeprogramma voor de bestuursperiode 2014-2018. In dit collegeprogramma hanteren we de gemeentelijke structuurvisie, de verschillende stadsdeelvisies en de Reisgids Kerkrade 2030 als leidraad. Met als doel een zo breed mogelijk draagvlak te verkrijgen in de raad hebben we in de aanloop tot dit collegeprogramma een reisplan 2014-2018 opgesteld welke als basis heeft gediend voor een discussie via een raadsconferentie in september 2014. De resultaten uit deze raadsconferentie zijn verwerkt in het reisplan met als uitkomst dit collegeprogramma. Het collegeprogramma is opgebouwd aan de hand van een 4-tal uitgangspunten welke in hoofdstuk 2 worden toegelicht. Vervolgens wordt elk thema in een apart hoofdstuk verder uitgewerkt aan de hand van de indeling “uitgangspunt”, “ambitie”, “thema(‘s)” en “activiteiten”. Hierbij dient opgemerkt te worden dat deze activiteiten niet uitputtend zijn. De financiële situatie vraagt om een herbezinning (zie bijlage 1). In de najaarsnota 2014 zijn indicatief oplossingsrichtingen aangegeven voor de jaren na 2015. Dit is gebeurd op het niveau van de beleidsvelden. In de periode tot de Voorjaarsnota 2015 zullen we de oplossingsrichtingen nog meer concreet vorm geven. Voordat we u uitnodigen om verder te lezen willen wij u een aantal overwegingen in relatie tot de financiële situatie meegeven die kenmerkend zijn voor ons denken en handelen. De oplossing voor het teruglopen van de financiële middelen ligt voor ons in het maken van (beleids)keuzes binnen een adequaat ambitieniveau. Kwaliteit gaat hierbij boven kwantiteit. Waar mogelijk zullen we inkomsten genereren dan wel de kosten omlaag brengen. Hiertoe zullen we ook samenwerking in de (Eu)regio serieus overwegen. Lastenverhoging is voor ons geen vanzelfsprekendheid om inkomsten te verwerven maar mag alleen plaatsvinden als bewuste keuze op basis van prioriteiten en kerntaken.
1
Uitgangspunten De samenleving kantelt. Vanuit een centraal van bovenaf georganiseerde samenleving vindt er een beweging plaats naar een decentrale van onderop gestuurde netwerksamenleving. Een beweging die sterk gekarakteriseerd wordt door de drie grote decentralisatie opgaven, jeugdzorg, participatiewet en WMO 2015 waarin gemeenten met aanzienlijke financiële opgaven worden geconfronteerd. Deze ontwikkelingen vragen om een nieuwe vorm van opereren. Waar de afgelopen decennia controle, beheersing en zekerheid als uitgangpunt golden zal ons handelen steeds meer uitgaan van complexiteit en constante aanpassingen. We kunnen niet langer alleen uitgaan van het voeren van de regie en aanbodgericht opereren, maar zullen steeds meer een rol van faciliteren en vraag gestuurd opereren moeten innemen daarbij meer en meer de stelregel hanterend dat de gemeente er in beginsel niet is om te zorgen “voor”, maar om te zorgen “dat”. De weg van verandering is er één die onrust en onzekerheid met zich meebrengt. Met de transformatie van zwart naar groen en een mentaliteit van onverzettelijkheid, hard werken en haar sociale gezicht voor de medemens heeft Kerkrade bewezen een stad te zijn waar transformeren in de genen zit. Daarnaast weet Kerkrade als geen ander het klimaat te creëren dat kansen biedt aan unieke initiatieven. GaiaZoo, het Kerkraads WMO-model, de Roda boulevard met Leisure Dome en de ontwikkeling van C- City zijn daar tastbare voorbeelden van. Juist in deze periode moeten we de kansen die zich voordoen grijpen. Als het gevolg daarvan is dat er keuzes gemaakt moeten worden, lopen we daar niet voor weg. Die keuzes zijn uiteraard niet gebaseerd op willekeur maar maken we vanuit een viertal uitgangspunten. Deze uitgangpunten die in de volgende paragrafen nader worden ingevuld zijn:
Integraal en kansen Werk en economie Participatie Duurzaamheid
Een prachtig voorbeeld van hoe deze uitgangspunten bij elkaar komen is het Centrumplan. Een plan waarbij niet gestopt is bij het ontwikkelen van retail maar waarin cultuur, toerisme, openbare ruimte, wonen en stadspark zodanig worden verweven dat ze elkaar versterken. Een project waarbij over de portefeuilles en sectoren heen gebruik wordt gemaakt van elkaars expertise en in onderlinge afstemming naar optimale resultaten wordt gewerkt. Een project waarbij vele externe partners participeren. Zo worden theater en bibliotheek niet gewoon naast elkaar gesitueerd maar wordt er een cultuurcluster c.q. info centrum gerealiseerd met meerwaarde ten opzichte van beide afzonderlijke eenheden. Er wordt verbinding gelegd tussen GAIA zoo, C- City en Rolduc waarmee de bezoeker van Kerkrade wordt verleidt en waarbij middels een gezamenlijk draagvlak van partners invulling wordt gegeven aan een duurzaam, toekomstbestendig hart van Kerkrade. Kansen die zich voordoen worden daarbij niet afgedaan als “zal wel niet haalbaar zijn” maar worden gegrepen. De uitbreiding van Discovery center Continium met een earth lab en design lab (C- City) is daar reeds een bewijs van.
Integraal en kansen: een koepel voor al ons handelen Tijdens deze bestuursperiode gaan we niet uit van problemen en ‘wat er allemaal niet kan’ maar gaan we uit van kansen en nieuwe perspectieven met als centraal thema “doen wat goed is voor onze stad en inwoners”. Integraal denken geldt voor ons als een koepel over al ons handelen. Door integraal en in kansen te denken willen we alle belangen meenemen en samenbrengen. Volgens ons zet juist het integrale denken overheden, ondernemers, maatschappelijke organisaties en bewoners aan om vanuit innovatief denken duurzame oplossingen te creëren. Zo ontstaan er betere oplossingen die in veel gevallen ook nog meer opleveren, misschien niet altijd direct op korte termijn en/of in harde euro’s maar wel altijd een maatschappelijke winst op economisch, sociaal en/of ecologisch gebied. Een actueel voorbeeld hiervan is de mogelijke ontwikkeling van het Centre Court (zie ook bijlage 2). Integraal betekent voor ons niet alleen dat we over de verschillende beleidsvelden heen werken maar houdt ook in integrale samenwerking met partners binnen onze gemeentegrens en ook steeds nadrukkelijker daarbuiten. We zijn trots op onze ligging in de Euregio. En hoewel we ons ervan bewust zijn dat aspecten als regelgeving, fiscaliteit en taal vaak nog niet goed op elkaar zijn afgestemd, neemt dit niet weg dat de grensligging van Kerkrade zeker kansen biedt. Naast de reeds bestaande samenwerkingsvormen als Eurode zullen we in de periode 2014-2018 de kansen die onze internationale ligging biedt steeds nadrukkelijker gaan benutten en uitbouwen. Hierbij denken we aan werkgelegenheid en onderwijs (zie ook hoofdstuk Werk en Economie) maar ook aan zaken als bijvoorbeeld de samenwerking tussen brandweer en politie aan weerskanten van de grens. Om onze ambities concreet vormt te geven zullen we een visie opstellen op het gebied van internationale samenwerking. Het integraal in kansen denken in een kantelende samenleving betekent voor de gemeentelijke organisatie dat de ingeslagen weg van door de sectoren heen samenwerken verder uitgebouwd zal worden. De rol van de gemeente zal veranderen in die van faciliterend en vraaggestuurd optreden. Dit betekent dat de mindset van de hele organisatie mee zal moeten bewegen. Vanuit het anticiperen op deze beweging zal de verandering van de organisatie op een organische wijze plaatsvinden via de weg van natuurlijke momenten. We zullen de visie op strategische personeelsplanning verder uitwerken tegen het licht van samenwerking en de veranderende rol van de gemeente. We zullen ook geen kans onbenut laten de wereld om ons heen mee te laten genieten van al het moois dat Kerkrade te bieden heeft. Daarbij maakt het niet uit of het gaat om onze toeristische attracties, of een aantrekkelijk ondernemersklimaat of Kerkrade als woonstad. We gaan daarom inzetten op een stevige vorm van PR en marketing. Hiertoe zullen we een marketingplan opstellen met als doel Kerkrade positief en aantrekkelijk te positioneren vanuit de kernwaarden van onze stad.
3
Uitgangspunt Ambitie Thema’s
Acties
Integraal en kansen Vanuit kansen en nieuwe perspectieven doen wat goed is voor onze stad en inwoners A. Samenwerken in de (Eu)regio: kansen onderzoeken die samenwerking kan bieden bij het vervullen van onze ambities B. Pr en marketing C. Organisatieontwikkeling Ad A: samenwerken in de (Eu)regio
o o
Visie opstellen op (internationale) samenwerking Business case opstellen voor Centre Court
Ad B: Pr en marketing
o
Opstellen van een stadsmarketingplan met als doel Kerkrade positief en aantrekkelijk te positioneren vanuit de onderscheidende (bovengenoemde) kernwaarden van onze stad
Ad C: Organisatieontwikkeling o Visie strategische personeelsplanning verder uitwerken tegen het licht van samenwerking en de veranderende rol van de gemeente
Werk en economie Een 2e uitgangspunt tijdens deze bestuursperiode vatten wij samen onder de noemer ‘werk en economie’. Werk in de vorm van werkgelegenheid draagt bij aan een dynamisch en energiek Kerkrade. Het spreekt voor zich dat hierbij het begeleiden van onze meest kwetsbare groepen, denk aan ouderen - naar werk en het terugdringen van het werkloosheidspercentage onze speciale aandacht heeft. Behalve dat het terugdringen van het aantal uitkeringsgerechtigden rechtstreeks invloed heeft op onze gemeentefinanciën is het nog belangrijker dat door werk positief wordt bijgedragen aan de algemene gemoedstoestand en gezondheid van onze inwoners en financiële problemen worden teruggedrongen. We zien dan ook een opgave om enerzijds er zoveel mogelijk aan te doen om maximale inspanningen te leveren om werkgelegenheidsprogramma’s (landelijk, provinciaal en regionaal) te ondersteunen en daarmee een bijdrage te leveren aan het creëren van werkgelegenheid en anderzijds mensen toe te leiden tot de arbeidsmarkt. Het is evident dat lokale initiatieven in dezen worden ontplooit en opgepakt.
Een aantrekkelijke en bereikbare stad Om werk aan te trekken moeten we ervoor zorgen dat onze stad aantrekkelijk en bereikbaar is. Naast de parels die Kerkrade al herbergt zal het realiseren van het Centrumplan als het kloppend hart bijdragen aan de aantrekkelijkheid. Het centrumplan Kerkrade inclusief stadspark en verbinding met C- City en cultuurcluster zullen we deze bestuursperiode afronden. Naast het leggen van stenen zullen we hierbij tevens inzetten op een grote aantrekkingskracht van het centrum als hart van de stad met goede en aantrekkelijke verbindingen met de toeristische trekkers. De openbare ruimte is de entree van onze stad. Met betrekking tot de inrichting en het onderhoud nemen we hierin onze verantwoordelijkheid. Deze zullen we steeds meer in samenspraak met burgers en bedrijven ter hand nemen. Ook zal er voortdurend gezocht worden naar duurzame en slimme combinaties en nieuwe technieken. Bij het beheren van de openbare ruimte zullen techniek en sociale doelstellingen in hun onderlinge samenhang bezien worden. De gemeente brede participatie - doelstelling onder het motto ‘handen aan de ploeg’ zal waar mogelijk verder uitgebouwd worden met werkverbanden zodat steeds meer mensen worden betrokken bij beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Ten behoeve van de bereikbaarheid/ mobiliteit dient het wegennet onderhouden te zijn en afgestemd op het aantal vervoersbewegingen. De komende jaren zal er een inhaalslag plaatsvinden van het wegenbeheersplan waarin we ons naast de woongebieden dan ook concentreren op het hoofdwegennet . Uiteraard verdient ook het openbaar vervoer onze permanente aandacht. Het verkeers- en vervoersplan zullen we hiertoe herijken. In de nieuwe OV-concessie 2016-2031 wordt rekening gehouden met nieuwe OV-verbindingen en biedt voldoende flexibiliteit voor ambities en nieuwe ontwikkelingen waaronder de Avantislijn. Specifiek zullen we samen met onze Duitse partners lobbyen voor de financiering van de Avantislijn aan Duitse zijde. De provincie voert momenteel werkzaamheden uit op Kerkraads grondgebied ten behoeve van de buitenring. We zullen anticiperen op de mogelijkheid dat de buitenring toch in zijn volledige omvang wordt aangelegd zodat dit tot zo min mogelijk knelpunten in de praktijk zal leiden.
5
Werkgelegenheid creëren/stimuleren van de economie Naast de ‘materiële’ randvoorwaarden zal naast het begeleiden van reeds gevestigde ondernemers de acquisitie en begeleiding van nieuwe ondernemers een speerpunt zijn (te denken valt aan de ondernemersdag). Onze insteek is daarbij dat nieuwe ontwikkelingen als uitgangspunt positief worden ontvangen en waar nodig ruimtelijk worden ingepast. Hierbij denken we concreet aan het faciliteren van vernieuwende retailconcepten en “ondernemerslaboratoria” in leegstaande panden in het centrum. Uiteraard heeft ook het verminderen van de regeldruk in het creëren van een kwalitatief hoogwaardig ondernemersklimaat daarbij onze aandacht. Samen met SBK (Samenwerkende Bedrijventerreinen Kerkrade) wordt invulling gegeven aan de verdere herstructurering van de bedrijventerreinen. Voortdurende aandacht voor de kwaliteit en uitstraling van de bedrijventerreinen is daaraan onlosmakelijk verbonden. De Rodaboulevard zal doorontwikkeld worden met invulling op het gebied van sport en leisure. Ook zullen we instrumenten als bijvoorbeeld buurt - beheerbedrijf d‘r Sjalter verder uitbouwen en ondernemers nog nadrukkelijker betrekken bij toekomstig beleid. De afgelopen jaren heeft het toerisme een belangrijke groei doorgemaakt en laten onderzoeken zien dat ook voor de toekomst hier nog groei en dus werkgelegenheid mogelijk is. In 2015 zal er een geactualiseerde toeristische visie worden opgesteld waarin speciaal aandacht zal worden besteed aan het onderling verbinden en het nog nadrukkelijker vermarkten van de toeristische attracties inclusief centrum. De aandacht zal uitgaan naar het verleiden van bezoekers van dagattracties om meerdaags in Kerkrade te verblijven en op deze manier een impuls te geven aan het verblijfstoerisme. Daarnaast zullen de leisureclusters verder worden doorontwikkeld. Naast de initiatieven binnen de gemeentegrenzen spreekt het voor zich dat er uiteraard ook over de grenzen heengekeken wordt. De mogelijkheid die onze ligging aan de grens van Duitsland biedt zal opgepakt worden. Zo zal Kerkrade deelnemen aan een onderzoek haalbaarheid grensoverschrijdende tewerkstellingsprojecten op kleinere schaal en zal er aandacht uitgaan naar het stroomlijnen en coördineren van vraag en aanbod op de Euregionale arbeidsmarkt. De samenwerking met Aken de RWTH verdient in dit verband eveneens aandacht. Kerkrade zal deel gaan nemen aan het project Limburg Economic Development (LED), een initiatief gericht op het bevorderen en stimuleren van de Zuid- Limburgse Economie (aanjaagfunctie). Hierbinnen moet het programma Brainport 2020 leiden dat Zuidoost Nederland aansluiting vindt bij de wereld top 10 van toptechnologische regio’s welke voor Zuid-Limburg 17.000 extra banen kan opleveren, een bijdrage van 8,5 miljard extra aan de BV Nederland en daarmee het substantieel terugdringen van de werkloosheid. Inmiddels is besloten dat onze regio Parkstad gaat voor IBA. IBA staat voor Internationale Bau Ausstellung en is in Duitsland ontwikkeld en in de praktijk gebracht.. IBA’s in Duitsland hebben bewezen een economische, sociale en culturele impuls te kunnen geven aan regio’s met een transformatie opgave. Het gaat daarbij vaak om fysieke vernieuwende veranderingen in een gebied zoals bijzondere gebouwen, herinrichting van wijken of nieuwe landschappen, zoals bij Emscher Park of korter geleden in Hamburg. Het gebied wordt (opnieuw) op de kaart gezet. Maar minstens zo belangrijk is een nieuwe waardering en trots voor de eigen woon- en leefomgeving. IBA Parkstad staat voor de transformatie en transitie van Parkstad en moet de aanzet geven voor een structureel beter woon-, werk- en leefklimaat. Belangrijk is dat Parkstad een attractieve regio
blijft, dynamisch en met veel veerkracht. Kenmerkend voor IBA Parkstad is de open innovatiegedachte en de participatie van de mensen die er wonen en werken.
Toeleiden naar de arbeidsmarkt In deze bestuursperiode zetten we in op programma’s en projecten om zoveel mogelijk mensen uit de doelgroepen van de participatiewet te begeleiden naar betaald werk. De problematiek “lage opleiding leidt tot afstand tot de arbeidsmarkt, leidt tot armoede” dient aan de wortel aangepakt te worden. Goed onderwijs is van wezensbelang. Investeren in opleiding levert een enorme bijdrage aan de mogelijkheid om te kunnen ontsnappen aan werkloosheid en armoede en vroegtijdig schoolverlaten tegen te gaan. We zijn ons ervan doordrongen dat in dezen de inspanning voor de baat uitgaat. Thema’s die onze speciale aandacht zullen krijgen zijn de bestrijding van laaggeletterdheid, het inzetten op voor- en vroeg- schoolse educatie en vroegsignalering in relatie tot de jeugdzorg. Ons doel is de negatieve tendens op het gebied van achterstand-/gewichtenkinderen in het basisonderwijs om te buigen. Vanuit de gedachte “kansen voor iedereen” zal vervolg worden gegeven aan het versterken van het kwalificatieniveau van de WSW’ers, bijstandscliënten en ‘wajongers’ die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn. Onder andere het instrument van de zogenaamde workshops, waarmee de competenties van onze klanten zo goed mogelijk in beeld worden gebracht zullen we verder optimaliseren. Als overkoepelend thema voor armoedebeleid zetten we in op preventie. Door vroegsignalering van armoede kan voorkomen worden dat gezinnen – en met name kinderen evenals ouderen dagelijks met de negatieve gevolgen van armoede worden geconfronteerd (school, vrije tijd etc.). De programma’s in het kader van (preventieve) armoedebestrijding zullen dan ook met name gericht zijn op kinderen uit armoedegezinnen. We zullen de eigen kracht van onze mensen met een bijstandsuitkering steeds nadrukkelijker gaan aanspreken in de vorm van het leveren van tegenprestaties voor het ontvangen van een uitkering. Daarnaast zetten we in op fraudebestrijding teneinde het maatschappelijk draagvlak voor inkomensondersteuning voor de doelgroepen te borgen.
7
Uitgangspunt Ambitie Thema’s
Acties
Werk en economie Aantrekkelijke stad voor ondernemerschap Terugdringen van het aantal uitkeringsgerechtigden A. Aantrekkelijke en bereikbare stad B. Werkgelegenheid creëren/stimuleren economie C. Toeleiden tot de arbeidsmarkt Ad A: Aantrekkelijke en bereikbare stad o Inhaalslag wegenbeheersplan o Beheer openbare ruimte in combinatie met sociale doelstellingen/ werkgelegenheid o Opstellen nieuw gemeentelijk verkeers- en vervoersplan o Anticiperen op de mogelijkheid dat de buitenring er komt zodat dit tot zo min mogelijk knelpunten in de praktijk zal leiden Ad B: Werkgelegenheid creëren/stimuleren economie o Realiseren Centrumplan tbv aantrekkingskracht Kerkrade o Afsluiten convenant met SBK teneinde ondernemers te betrekken bij nieuw beleid o Creëren van een kwalitatief hoogwaardig ondernemersklimaat samen met ondernemers door het zoveel mogelijk terugdringen van de bureaucratie, het begeleiden van nieuwe ondernemers en verdere herstructurering van de bedrijventerreinen o Actualisatie nota toerisme waarbij vanuit de kansen van dit beleidsveld aandacht wordt besteed aan het verbinden en vermarkten van de toeristische attracties inclusief centrum en daarmee verbonden het verleiden tot een meerdaags bezoek in Kerkrade in de vorm van laagdrempelig verblijfstoerisme. o Deelname Limburg Economic Development (LED) o Actieve ondersteuning/aanjagen IBA Ad C: Toeleiden tot de arbeidsmarkt
o o o o o o
Versterken kwalificatieniveau WSW’ers, bijstandscliënten en wajongers door het optimaliseren van de workshops Uitbouwen instrumenten als buurtbeheerbedrijf d’r Sjalter en betrekken ondernemers bij toekomstig beleid Focus op preventie door bestrijding laaggeletterdheid, VVE en vroegsignalering in combinatie met het actief op zoek te gaan naar potentiële uitvallers Preventieve armoedebestrijding met focus op kinderen uit armoedegezinnen Aanspreken eigen kracht in de vorm van het leveren van tegenprestaties voor het ontvangen van een uitkering Inzetten op fraudebestrijding teneinde het maatschappelijk draagvlak voor de doelgroepen te waarborgen
Participatie Het begrip “participatie” hanteren wij in een brede vorm. In de eerste plaats gaat het erom dat iedereen naar vermogen meedoet in de samenleving waarbij de gemeente een vangnet is voor de zwaksten in onze samenleving. De (gezondheids)zorg dient daarop ingericht te zijn. Wanneer we meedoen aan de samenleving zal naar onze mening Kerkrade ook de ruimte moeten bieden om te “ontmoeten”. Tot slot houdt participatie voor ons in dat we samen onze gemeente maken.
Naar vermogen meedoen: gezondheid, sport en zorg De nieuwe gedecentraliseerde Rijkstaken die vanaf 2015 op de gemeente Kerkrade afkomen dienen op een adequate wijze te worden opgepakt. Wij streven naar een samenleving waarin onze burgers zelfredzaam zijn en betrokken bij elkaar. Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan en niemand mag buiten de boot vallen. Het uitgangspunt is dat de voorzieningen gerealiseerd worden binnen de totale rijksbijdrage. We zijn ons ervan bewust dat het implementeren van de decentralisatie opgaven een omslag in denken en handelen met zich meebrengt en er vanuit de ervaringen in de praktijk ruimte moet bestaan om via aanpassingen knelpunten op te lossen. De resultaten van de decentralisatieopgaven zullen wij dan ook periodiek monitoren. Hulpvraag en aanbod zullen in combinatie met de mogelijkheden van de burger zelf en zijn omgeving via maatwerk op elkaar afgestemd moeten worden. Dit maatwerk betekent ook dat bijzondere
aandacht wordt besteed aan de meest kwetsbaren, vooral zij die te maken krijgen met een stapeling van problemen (gezondheid, inkomen, wonen). Door op creatieve wijze, samen met de partners in het sociale domein, naar oplossingen te zoeken zal binnen de financiële mogelijkheden gewerkt worden. Preventie in het kader van de WMO, jeugdbeleid en volksgezondheid vormt de komende jaren de rode draad van beleid. De intrinsieke beleving van welzijn en gezondheid van onze inwoners verbeteren is daarbij het doel. De verdere doorontwikkeling van het Kerkraads WMO model in de vorm van ‘samen leven in Kerkrade’, met inbedding van de nieuwe taken per 2015, de rol van de medische centra in onze stad en de start van het 1+ medisch centrum zullen moeten zorgen voor een solide basis van waaruit de zorg en ondersteuning kan worden geboden. In de transformatie naar een participatiesamenleving zal het de uitdaging zijn de inwoners mee te nemen in het “omdenken”. De verbinding tussen inwoners, gemeente en organisaties zal moeten worden bevorderd en vervolgens worden verankerd in onze stad. Tijdens deze bestuursperiode is een belangrijke actie om via de gezondheidsmonitor de kijk van de individuele inwoners op hun eigen gezondheid te verbeteren. Gezondheid is van alle leeftijden – denk aan ouderen – doch begint bij vroeg aangeleerd gezond gedrag. Het accent zal dan ook vooral liggen op jeugd/jongeren. Om dit te bereiken zal Kerkrade deelnemen aan (gezondheid)projecten zoals JOGG (jeugd op gezond gewicht) en GIDS (gezond in de stad). Het spreekt voor zich dat sport en de accommodaties onze aandacht zullen hebben. Immers, sport speelt voor mensen van alle leeftijden een belangrijke rol in de relatie met gezondheid.
9
De mogelijkheid om te ontmoeten Welzijn Deze bestuursperiode is binnen het thema welzijn een drietal speerpunten van belang te weten de rol van de verenigingen in onze stad, het gemeenschapshuizenbeleid en de plek en positie van Impuls als professionele organisatie. We staan voor het ondersteunen van verenigingen bij het oplossen van problemen die zij ervaren. Binnen het gemeenschapshuizenbeleid zal gemeenschapshuis Kerkrade-West worden afgerond. Vanuit de participatiegedachte en de eigen verantwoordelijkheid van burgers zal ook bij Impuls een kanteling gaan plaatsvinden. De door Impuls ingezette beweging om minder aan directe uitvoering van activiteiten te doen en zich meer te richten op het ontwikkelen van eigen kracht van het individu zal verder worden doorgezet. Dat betekent meer ondersteuning voor mensen die zelf activiteiten voor de buurt willen ontplooien, minder jongerenwerk en meer opbouwwerk. Inspelend op maatschappelijke ontwikkelingen en aanhakend bij beleid op het gebied van sport, onderwijs, gemeenschapsvoorzieningen en recreatie en toerisme dient het vastgoed efficiënt te zijn. Door de versterking en ontwikkeling van het maatschappelijk vastgoed kan de leefbaarheid in de wijken worden versterkt. Daar waar het geen positieve bijdrage levert aan de doelstellingen zal vastgoed dienen te worden afgestoten dan wel gesloopt. We zullen onze vastgoedobjecten dan ook permanent herijken. Zo zal er deze bestuursperiode een toekomstvisie worden opgesteld op MFC D’r Pool. Deze hangt mede samen met de afweging om als Kerkrade te participeren in een regionale zwemvoorziening dan wel de keuze te maken voor een Centre Court (zie bijlage 2). Om de doelstellingen zo goed mogelijk te realiseren zullen we een visie op het gemeentelijk vastgoed vaststellen. Het wijkgericht werken zal de komende jaren in samenspraak met bewoners, ondernemers en alle professionele en niet-professionele organisaties in de wijk verder worden uitgebouwd met als doel de leefbaarheid in de wijken te optimaliseren. Er zal invulling worden gegeven aan de begrippen duurzaam, schoon veilig en sociaal, en leefbaarheid als voornaamste speerpunt van wijkgericht werken (zie ook hoofdstuk Duurzaamheid). De bij bewoners aanwezige eigen kracht wordt ingezet als instrument om dingen voor elkaar te krijgen. Bij de uitvoering van de maatregelen uit de stadsdeelvisies zal met name aandacht besteed worden aan het opstellen en gebruik maken van sociale programma’s. De programma’s waarbij de burgers actief betrokken worden, worden afgestemd op de taken van de sociale wijkteams en leefbaarheidsteams per wijk. Cultuur is een drager voor de vorming van onze identiteit, voor de ontplooiing van mensen en voor de ontwikkeling van creativiteit. Creativiteit die noodzakelijk is om op innovatieve wijze een antwoord te geven op de complexe maatschappelijke vraagstukken. Cultuur neemt dan ook een belangrijke rol in bij verandering en vernieuwing en vormt daarmee de schakel tussen de verschillende beleidsvelden (co-creatie). Naast artistieke waarden heeft cultuur een maatschappelijke en economische waarde, hetgeen in de in voorbereiding zijnde cultuurnota tot uitdrukking komt. Cultuur maar ook evenementen dragen in al hun uitingen bij aan een leefbare stad, een stad met ambitie en uitstraling en een stad met de drang tot vernieuwing, een stad om te ontmoeten. Cultuur en evenementen verleiden om te beleven. Het realiseren van het nieuwe cultuurcluster passend bij onze identiteit in het hart van het Centrum zal hierin zeker een belangrijke rol vervullen. Zo zullen niet alleen theater en de bibliotheek van de toekomst worden samengevoegd maar wordt ingezet op een verbreding van
het gebruik met nieuwe activiteiten en een gemeenschappelijke ruimte die als verlengstuk van de openbare ruimte de “woonkamer” van Kerkrade zal gaan vormen en daarmee zal bijdragen aan de gewenste reuring in het centrum. Het cultuur en evenementenbeleid zal herijkt gaan worden waarbij uitgangspunten als verbinding (van beleidsvelden), uitstraling, levendigheid, culturele vorming van jeugd, sociale cohesie en particuliere initiatieven belangrijker zijn in onze afweging dan keuze op basis van hoogte van de financiën. Verenigingen en instelling zullen hieraan nadrukkelijk een bijdrage (moeten) leveren. Samen de gemeente maken Of het nu gaat om integraal en vanuit kansen handelen, Werk en Economie, participatie of duurzaamheid, steeds is leidend voor ons handelen dat we “samen de gemeente maken”. Samen met onze burgers, ondernemers en buurgemeenten binnen of buiten de landsgrenzen zullen wij deze bestuursperiode invulling geven aan de opgave om onze gemeente toekomstbestendig te maken en te houden. “Samen” houdt voor ons dan ook in vanuit gelijkwaardigheid en oprechte interesse de samenleving maken. Naast de acties zoals in de overige hoofdstukken beschreven steken we hierbij in op drie fronten. Bij het opstellen van beleid, uitvoering en inrichting van onze stad zullen we actief de dialoog aangaan met onze burgers en overige stakeholders. Niet door elkaar te overtuigen maar door te luisteren naar de argumenten van de anderen zullen wij elkaar versterken en tot nieuwe oplossingen komen. Onze dienstverlening zal nog meer klantgericht en vanuit de belevingswereld van onze klanten worden ingericht. Het verminderen van de regeldruk en bureaucratie is daarbij één van de aspecten die we hierbij steeds nastreven. Tot slot zullen wij particulier initiatief dat bijdraagt aan de doelstellingen van onze stad zoveel mogelijk ondersteunen.
11
Uitgangspunt Ambitie
Thema’s
Acties
Participatie Verder ontwikkelen van burgerkracht. Verbeteren van de intrinsieke beleving van welzijn en gezondheid van onze inwoners. A. Naar vermogen meedoen B. Mogelijkheden om te ontmoeten C. Samen de gemeente maken Ad A: naar vermogen meedoen
o o o o o o o
Hulpvraag en aanbod in combinatie met de mogelijkheden van de burger zelf en zijn omgeving via maatwerk op elkaar afstemmen Preventie door initiatieven gericht op jeugd in samenhang met hun ouders en omgeving Deelname aan JOGG (Jeugd op gezond gewicht) en GIDS (Gezond in de stad) Stimuleren sport in relatie tot jeugd en onderwijs Doorontwikkeling van het Kerkraads WMO-model met inbedding van nieuwe taken Stimuleren rol medische centra en start 1+ medisch centrum Monitoring nieuw beleid op de 3 D’s en waar nodig bijstellen
Ad B: mogelijkheden om te ontmoeten
o o
o o o o o o
Ondersteunen verenigingen bij het oplossen van problemen die zij ervaren Onderzoeken of subsidies mogelijk anders opgebouwd moeten worden om de rol in gemeenschappen en buurten meer tot gelding te laten komen waarbij het uitgangspunt is dat er niets moet worden afgebroken om onder de noemer van participatie opnieuw op te tuigen Rol Impuls verder inzetten op het ontwikkelen van de eigen kracht van het individu in plaats van inzetten op uitvoering Leefbaarheid van de wijken optimaliseren door intensivering van de samenwerking tussen bewoners, ondernemers, professionele en niet professionele instellingen (sociale wijkteams en leefbaarheidsteams) Vaststellen visie op het gemeentelijk vastgoed en permanente herijking van het vastgoed Realiseren cultuurcluster binnen het centrumplan Herijken cultuurbeleid (cultuurnota) Herijken evenementenbeleid
Ad C: Samen de gemeente maken o Actief de dialoog aangaan met burgers/ondernemers bij het opstellen en uitvoering van beleid o Dienstverlening nog klantgerichter door verdere afstemming op de behoefte en belevingswereld van de klanten en hierbij tevens de regeldruk en bureaucreatie voor onze klanten verminderen o Actief ondersteunen van initiatieven van burgers en ondernemers die bijdragen aan de doelstellingen van onze stad
Duurzaamheid Duurzaam handelen levert een bijdrage aan een hogere kwaliteit van leven. Schone lucht, weinig geluidsoverlast, fitte en gezonde mensen, een veilige buurt, voldoende en betaalbaar voedsel, schoon water, een mooie gezonde natuur en voldoende (hernieuwbare) energiebronnen: allemaal zaken die voor iedereen van belang zijn. Nu en later. Kunnen onze kinderen en de kinderen van die kinderen opgroeien in een gezonde en veilige omgeving? Is er voldoende plek voor alle leeftijden om elkaar te ontmoeten? Duurzame ontwikkeling betekent voor ons dat het voorzien in onze huidige behoeften niet ten koste zou mogen gaan van de mogelijkheden van toekomstige generaties. Duurzaamheid gaat om een zo optimaal mogelijke balans tussen sociale, ecologische en economische belangen. In dit collegeprogramma hebben we reeds kennis genomen van een belangrijk aspect van duurzaamheid, namelijk participatie. Immers, oplossingen en richtingen zijn niet duurzaam als ze niet gedragen worden. Bewonerscollectieven en andere vormen van collectieve aanpak en samenwerking zullen het draagvlak en de voedingsbodem zijn voor een manier van omgaan met de omgeving die ook op de lange termijn stand houdt. Een kwaliteit van leven die berust op betrokkenheid, interactie, zeggenschap en verantwoordelijkheid kan resultaten boeken die zichzelf in stand houden. Voor de bestuursperiode 2014-2018 zullen wie hieraan nog specifiek drie aspecten toevoegen: een veilige leefomgeving, ecologische duurzaamheid (PLANET) en een duurzame (geherstructureerde) woonomgeving. Samen met de partners uit de veiligheidsketen zullen we inzetten op feiten die een grote impact hebben op gevoelens van bewoners. Hierbij kan gedacht worden aan woninginbraak, woningoverval, straatroof en drugsoverlast maar zeker ook aan kleine ergernissen. De aanpak zal hierbij gericht zijn op zowel preventie, repressie als ook middels een persoonsgerichte aanpak waarbij mede gebruik gemaakt wordt van de faciliteiten van het Veiligheidshuis. Waar aan de orde zullen we in het kader van veiligheid doelgroepenbeleid voeren gericht op kwetsbare groepen, denk hierbij met name aan ouderen. Bij de afweging zal er gebruik worden gemaakt van de gebiedsscan (Kerkrade) van de politie welke wordt betrokken bij het integraal veiligheidsplan waarbinnen prioriteiten, actoren etc, worden geadviseerd. Op het gebied van ecologische duurzaamheid is de ambitie op lange termijn (2035-2040) energieneutraal te zijn. Voor de periode 2014-2018 ligt de focus op een duurzaam groenbeheer en energieneutraliteit in de gebouwde omgeving. Voor wat betreft de gemeentelijke gebouwen is het doel om energieverbruik substantieel terug te dringen. Vanuit de verduurzaming gemeentelijke gebouwen kijken we parallel naar de gebouwde omgeving voor woningen en handel & diensten en naar de directe omgeving daarvan. Daarnaast zullen we inzetten op het vergroten van de bewustwording van duurzaamheid bij onze inwoners. Immers, duurzaamheid begint met bewustwording. We zijn ons ervan bewust dat voor zaken als energietransitie de gemeente afhankelijk is van de wereld om ons heen en er een andere rol van de overheid nodig is. We zullen dan ook de samenwerking zoeken met andere partijen (deelname Parkstad Limburg Energie Transitie (PALET)), actoren en investoren. Onze ambities zullen we concreet vormgeven in de uitwerking van de nota duurzaamheid zoals deze door de raad is vastgesteld.
13
Middels de herstructurering wordt duurzaam ingespeeld op demografische ontwikkelingen. De stadsdeelvisies vormen hiertoe onze leidraad. Binnen deze kaders zal gekeken moeten worden naar nieuwe financieringsconstructies om te zorgen voor de verdere uitvoering van de transformatieopgave. Binnen deze transformatieopgave passen we een verdunningsstrategie toe waarbij wordt uitgegaan van de kwaliteiten en kansen van verschillende type woongebieden. Leegstand en braakliggende terreinen pakken we actief en creatief aan. Zo zal er aandacht geschonken worden aan het stimuleren van nieuwe en tijdelijke vormen van agrarisch (her)gebruik (bijv. stadslandbouw) op de vrijkomende gronden als gevolg van sloop van woningen.
Uitgangspunt Ambitie Thema’s
Activiteiten
Duurzaamheid Handelen vanuit het oogpunt van toekomstige generaties A. een veilige leefomgeving B. een ecologisch duurzame leefomgeving C. een ge(her)structureerde leefomgeving Ad A: een veilige leefomgeving
o o
Prioriteit leggen op feiten die een grote impact hebben op het veiligheidsgevoel van bewoners Inzetten gebiedsscan van de politie in de afweging van keuzes binnen het integraal veiligheidsplan
Ad B: een ecologisch duurzame leefomgeving
o o o o o o
Opstellen actieprogramma/uitwerking nota duurzaamheid Deelname Parkstad Limburg Energie Transitie (PALET) Toewerken naar energieneutraliteit bij de bebouwde omgeving en energie neutrale gemeente op de lange termijn (2035-2040) Verhogen bewustwording duurzaamheid bij onze inwoners Vervullen voorbeeld rol gemeente Duurzaam groenbeheer
Ad C: een ge(her)structureerde leefomgeving
o o
Toepassen verdunningsstrategie binnen de transformatieopgave Aanpak leegstand/braak liggende terreinen door onder meer het stimuleren van nieuwe tijdelijke vormen van agrarisch (her)gebruik (bv stadslandbouw)
15
Bijlage: financiële kaders 2014-2018 en uitkomsten overleg provinciaal toezichthouder ( bedragen x € 1.000, per juli 2014 )
2014 2015
2016
2017
2018
104
- 562
- 1.071
- 1.319
- 1.284
Begroting GGD adolescenten
- 32
- 34
- 34
- 34
- 34
Meicirculaire 2014 (2019 extra -/- 0,5 milj)
60
- 133
- 1.061
- 1.026
- 1.457
Kapitaallasten
500
780
335
220
155
Kapitaallasten vertraging buitenring
400
400
+ pm
+ pm
Campus exploitatie
- pm
- pm
- pm
- pm
Leerlingenvervoer
- 50 - 160
- 160
- 160
- 160
75
75
75
75
Saldo Voorjaarsnota 2014 Mutaties Najaarsnota (voorlopig):
Schoolzwemmen
-75
Parkeergeld/parkeerboetes
- 160
Begroting Veiligheidsregio Botanische Tuin
- 12
- 12
- 12
- 12
- 12
CAO 2013-2016 meerkosten
- 180
- 300
- 540
- 540
- 540
Actueel saldo begroting (taakstellend)
205
4
- 2.068
- 2.796
- 3.257
Bezuinigingsvoorstellen
+ pm
+ pm
+ pm
+ pm
+ pm
Investeringswensen
- pm
- pm
- pm
- pm
- pm
De financiële situatie vergt een herbezinning op onze financiële huishouding en beleidsvoornemens voor de komende jaren. In dier voege heeft overleg plaatsgevonden met de provinciale toezichthouder. Deze ziet toe op een structureel sluitende (meerjaren)begroting 20152018. Tegen de achtergrond van de problematische (landelijke) financiële context, de overheidsbezuinigingen en de recente gemeentelijke bestuurswisselingen, geeft de toezichthouder aan dat 2015 ‘sluitend’ moet zijn en dat voor de jaren ná 2015 maatwerk mogelijk is. Zo kan men bij wijze van uitzondering instemmen met het ‘sluitend’ maken van de jaren 2016 en 2017 door indicatief aan te geven op welke beleidsvelden, wélke bedragen worden bezuinigd. Op detailniveau hoefden deze in de Najaarsnota 2014 nog niet te zijn ingevuld. Wel beziet de toezichthouder het realiteitsgehalte van het bedrag, of de ingeboekte bedragen zijn onderbouwd met besluitvorming door de gemeenteraad en of het proces dat bij het concretiseren wordt gevolgd ook vastligt. Het jaar 2018, tot slot, hoeft nu nog niet ‘sluitend’ te zijn. Daarbij geldt nog dat geen sprake mag zijn van een zgn. “opschuivend sluitend perspectief”. Dat betekent dat ten tijde van de begroting 2016 (raad oktober 2015) tenminste de jaarschijven 2018 én 2019 structureel sluitend moeten zijn. Het perspectief voor de komende jaren is daarmee bekend en aldus is het fundament onder de noodzaak tot creativiteit nadrukkelijk gelegd.
( bedragen x € 1.000, per oktober 2014 NJN ) nieuw toegevoegd
2014 Saldo Voorjaarsnota 2014 (taakstellend) Mutaties Najaarsnota 2014 Actueel saldo begroting
2015
104 -/- 104 0
2016
Risico’s en aandachtspunten
2018
-/- 562 -/- 1.071 -/- 1.319 -/- 1.284 562
-/- 1.023
-/- 1.286
-/- 1.697
0 -/- 2.094 -/- 2.605 -/- 2.981
Taakstellingen beleidsvelden Actueel saldo begroting incl. taakstelling
2017
2.094
2.605
2.981
0
0
0
0
0
pm
pm
pm
pm
pm
17
Bijlage 2 Centre Court. Om het collegeprogramma en de ambities tastbaar te maken wijst het college op het initiatief van de Centre Court. De voorstelling van een bewegingsboulevard in onze stad. Een proeve van ondernemend, ambitieus, creatief, duurzaam en boven alles vernieuwend Kerkrade. Vanuit dat perspectief en in weerwil van sombere, doch realistische, financiële toekomstbespiegelingen wordt zicht geboden op een mogelijkheid om slimme en integrale beleidkeuzes een ontmoeting te laten aangaan met – wellicht - de toekomst van onze stad. Een ‘máákbare toekomst als we de bereidheid vinden om te ontdekken waar de weg heen leidt ‘door hem simpelweg te bewandelen……
Centre Court de bewegingsboulevard, kán een dergelijk perspectief bieden. ‘Out of the box’ denken, het buiten gebaande paden treden, innovatie, ondernemerszin, durf en ambitie gaan alhier hand in hand. Kortom: Beleidsterreinen komen samen. Het integrale karakter van een uniek (!) concept als Centre Court stelt de gemeente in staat om niet alleen de kans te grijpen om op een ontwikkellocatie aan de slag te gaan, doch tevens ‘over de grens van de verschillende beleidsvelden heen’, de hele stad te involveren bij de totstandkoming van de bewegingsboulevard. Van wijkontwikkeling tot leerlingenvervoer, van sportbeleving tot gezondheidszorg en WMO, van het aanbieden van onderwijs tot het versterken van ons imago, van milieu tot duurzaamheid en van onze toeristisch/recreatieve ambities tot het versterken van ons zorgaanbod. Center Court handelt niet over een gebouw maar over een beweging, in gang gezet op basis van de huidige cq toekomstige participatie maatschappij. Een beweging die moet leiden tot een vitale toekomst en levensstijl van de inwoners van Kerkrade. Centre Court vormt zowel een middel als een doel en biedt Kerkrade een kans op een uniek project in Nederland en ver daarbuiten. Zeker zullen daarbij de spreekwoordelijke kosten voor de baat uitgaan, doch ‘de baat’ kan ‘de kost’ uiteindelijk meer dan waard zijn gebleken. Het is niet voor niets dat in een project als Centre Court, het college de kans ziet de zo gewenste beweging in gang te zetten. Het college heeft inmiddels (juli 2014) opdracht gegeven een business case ter zake te ontwikkelen.
