Cocreatie in de zorg Verslag van de cocreatie- sessie in Utrecht, op 9 februari 2015 Achmea, Philips, Vodafone, UMC Utrecht en PwC

www.pwc.nl

Cocreatie in de zorg Verslag van de cocreatie-sessie in Utrecht, op 9 februari 2015 Achmea, Philips, Vodafone, UMC Utrecht en PwC

Inhoudsopgave

Voorwoord

Voorwoord 2

Met verschillende partijen van gedachten wisselen is een eerste stap in succesvolle innovatie. Vanuit dat idee vond op 9 februari 2015 een cocreatie-sessie plaats met 25 mensen van Achmea, Philips, Vodafone, UMC Utrecht en PwC.

Actieplan gezondheid

3

Technologische toepassingen Psychologie van de beslissing Vergroten van bewustzijn

3 4 4

Denkrichtingen van de cocreatie

5

Vijf patiëntprofielen Gezond en vitaal – Welcome to my City Preventieve aanpak – Mijn gezonde gemeenschap Nieuwe patiënt – Hartstocht Geen intentie om leefstijl te veranderen – Advies op maat Actief re-integreren – Cees-manager

5 6 7 8 9 10

Contact 11

Het vraagstuk dat op tafel lag, was hartfalen – een veelvoorkomend medisch probleem dat naast persoonlijk leed ook veel economische schade met zich meebrengt.

Werkgroep patiënt 3 (Nieuwe patiënt) Mirande Groener, Achmea Steffen Pauws, Philips Valérie Swagemakers, PwC Rosalie Witjas, PwC Folkert Asselbergs, UMC Utrecht Emma Rainford, Vodafone

Hartfalen houdt vaak verband met een ongezonde levensstijl. Voor een innovatieve aanpak voor het voorkomen, diagnosticeren en monitoren van hartfalen zijn daarom ook partijen buiten de gezondheidszorg nodig. Des te meer reden voor deze vijf partijen om in cocreatie tot inspirerende ideeën te komen.

Werkgroep patient 4 (Re-integrerende patiënt, geen intentie om leefstijl aan te passen) Jennifer op ’t Hoog, Achmea Tamar Weenen, Philips Steven Schotanus, PwC Jaap Trappenburg, UMC Utrecht Paul Hulscher, Vodafone

De volgende mensen namen deel aan de cocreatie-sessie: Werkgroep patiënt 1 (Gezond en vitaal) Jeroen Kemperman, Achmea Leon van der Vorst, Philips Wouter Jansen, PwC Cindy Veenhof, UMC Utrecht Alfo Mulder, Vodafone

Werkgroep patient 5 (Re-integrerende patiënt, sterke wil om volgend event te voorkomen) Saskia van Geene, Achmea Murk Westerterp, Philips Maarten Broekhuizen, PwC Kim Wagenaar, UMC Utrecht Joost Noteboom, Vodafone

Werkgroep patiënt 2 (Preventieve controle) Bas Geerdes, Achmea Jorn op den Buijs, Philips Martijn Roos, PwC Jiska de Wit, UMC Utrecht Max Kranendijk, Vodafone

PwC | Cocreatie in de zorg

2

Actieplan gezondheid In Nederland overlijden dagelijks meer dan honderd mensen aan harten vaatziekten. En wereldwijd heeft elke twee seconden iemand een hartinfarct, aldus cardioloog en wetenschapper dr. Leonard Hofstra in zijn openings presentatie. Een hartinfarct kan leiden tot hartfalen: een verminderde pompfunctie van het hart. De toestand van het hart wordt sterk beïnvloed door leefstijl – voeding, beweging, roken, slaap en stress. Om de leefstijl positief te beïnvloeden, formuleerde Hofstra een aantal criteria.

Technologische toepassingen Eén op één coaching voor een gezondere levensstijl is enorm kostbaar. Technologie kan een belangrijke rol spelen in het betaalbaar opschalen van initiatieven om gezonde leefstijl te bevorderen. Het ‘internet of things’ zal leiden tot steeds slimmere apparaten – denk aan een fitbit-achtige armband of een chip in de kraag van het overhemd. Deze ‘things’ zullen via internet permanent data afgeven over iemands gezondheidstoestand en tips teruggeven om de levensstijl te verbeteren. Dit soort technologie zal in de toekomst door kunstmatige intelligentie steeds meer gaan reageren op het gedrag van de gebruiker. Het risico bij technologische toepassingen is volgens Hofstra dat we niet verder komen dan ‘one trick pony’s’ – een gadget die korte tijd in de belangstelling staat is nog niet een alomvattende aanpak van gezondheidsrisico’s.

Superior doctors prevent the disease. Mediocre doctors treat the disease before evident. Inferior doctors treat the full-blown disease. - Huang Dee Nai-Chang (2.600 BC 1st Chinese Medical Text)

Hoe gezond zijn wij zelf eigenlijk? In zijn openingspresentatie vroeg dr. Leonard Hofstra de deelnemers om een online test in te vullen van Mijn Cardiovasculaire Leefstijl Interventie Coach, op www.mijnclic.nl/onlinetest. De test geeft op basis van antwoorden over leefstijl inzicht in de risico’s op harten vaatziekten. De twintig vragen gaan over hoeveel groenten en fruit men eet, lichamelijke activiteit, roken en alcoholgebruik, stress en medische achtergrond. De verzamelde resultaten van de aanwezigen gaven een gezond beeld: er bleek gemiddeld 6% risico op harten vaatziekten in de komende tien jaar. Een percentage onder de 10% geldt als gezond.


3

Psychologie van de beslissing Het gezonder maken van de omgeving is een ander actiepunt van Hofstra, omdat veruit het grootste deel van ons gedrag onbewust gestuurd wordt. Wie grijpt er nooit eens gedachteloos naar het snoepgoed bij de kassa? Onderzoek naar hoe mensen precies beslissingen nemen, is belangrijk om het gedrag te beïnvloeden. Waardering en beloning voor goed gedrag lijken vooralsnog bij veel mensen een positief effect te hebben. Dit ‘nudging’ is bijvoorbeeld in Zuid-Afrika toegepast door zorgverzekeraar Discovery in een puntenspaarsysteem, waarin verzekerden punten verdienen voor gezond gedrag zoals sporten en bij aanschaf van gezonde voeding en sportartikelen. De punten geven een fikse korting op leuke producten die verband houden met inspanning, ontspanning en voeding. Denk bijvoorbeeld aan korting op je sportabonnement, nieuwe Nike’s of op een vliegreis voor een weekendje weg. Superior doctors prevent the disease. Mediocre doctors treat the disease before evident. Inferior doctors treat the full-blown disease. - Huang Dee Nai-Chang (2.600 BC 1st Chinese Medical Text)


Vergroten van bewustzijn Hofstra stelt dat een aanpak voor hartfalen gericht moet zijn op de meerderheid van de populatie voor voldoende effect, terwijl adviezen (zeker voor groepen met hoger risico) liefst zo persoonlijk mogelijk zijn. Zo leeft iemand die gezond eet, sport en goed op gewicht is vaak in de veronderstelling niet tot de risicogroep te horen, terwijl veel stress en slechte nachtrust ook van invloed zijn. Educatie en het vergroten van bewustzijn is volgens Hofstra het overkoepelende actiepunt voor het verbeteren van levensstijl. Als men niet goed is geïnformeerd, zal ongezond gedrag niet zomaar veranderen.

4

Denkrichtingen van de cocreatie In aanloop naar de cocreatie-dag is een classificatie gemaakt met vijf patiëntprofielen. Deze profielen zijn toegewezen aan vijf werkgroepen met deelnemers van elke instelling. Elke werkgroep analyseerde het patiëntprofiel en brainstormde over een aanpak voor het voorkomen, diagnosticeren en monitoren van hartfalen. Door een zorginstelling en een verzekeraar samen te brengen met een technologie- en telecombedrijf, inspireerden men elkaar vanuit verschillende perspectieven. PwC’ers faciliteerden de bijeenkomst en namen deel aan de werkgroepen. Op de bijeenkomst waren ook twee hartpatiënten uitgenodigd bij wie de deelnemers hun ideeën konden toetsten. Bij de plenaire sessies presenteerden de groepen hun plannen met enthousiasme en een gezonde dosis competitie. Op flipovers en in PowerPoint-presentaties werden binnen een paar uur interessante denkrichtingen neergezet.

Vijf patiëntprofielen 1. Gezond en vitaal (18-21 jaar, hoog opgeleid) 2. Preventieve controle (35-40 jaar, laag opgeleid, gezondheidsrisico door overgewicht) 3. N ieuwe patiënt (heeft onlangs infarct gehad) 4. Re-integrerende patiënt (geen intentie om levensstijl aan te passen) 5. R e-integrerende patiënt (sterke wil om volgend event te voorkomen).

Game ‘Skip a Beat’ maakt speler bewust van hartslag Yosef Safi Harb van gamemaker Happitech was ook aanwezig in het gebouw van UtrechtInc voor een andere bijeenkomst. Toen hij ontdekte dat hartfalen het onderwerp was van de cocreatie, hield hij een spontane pitch over zijn mobile game Skip a Beat. Skip a Beat is de eerste mobile game ter wereld waarin de speler speelt met zijn of haar hartslag. De speler houdt de wijsvinger tegen de camera van de mobiele telefoon, waarna de hartslag gemeten wordt. In de game laat de speler een kikker springen om allerlei vliegende obstakels te vermijden. Als de hartslag onder controle blijft, worden extra punten verzameld.


Wordt de hartslag hoog door de spanning van het spel? Dan groeit de kikker, waardoor het ontwijken van obstakels nog moeilijker wordt, en meer stress ontstaat. De game heeft op nummer 1 gestaan in de Apple app store en het spel werd besproken in Der Spiegel. Door oefening kan de speler leren om de hartslag onder controle te houden. De game maakt mensen op een speelse manier bewuster van de controle over hun lichaam. Gamemaker Happitech is nog op zoek naar partners in de medische wereld, om meer informatie te kunnen bieden op basis van de gemeten hartslagdata.

5

Gezond en vitaal – Welcome to my City De thema’s zorg en preventie sluiten volgens werkgroep een niet aan op de groep hoogopgeleide jongeren. Om deze groep te bereiken, wil de werkgroep de nadruk leggen op lifestyle: gezond leven leidt tot er goed uitzien en erbij horen. Leuke vrienden hebben, geluk en liefde zoeken, en geld besparen, dat zijn thema’s die bij deze doelgroep spelen. Het sleutelmoment voor leefstijlverandering is de start van een studie in een nieuwe stad. Jongeren worden uitgenodigd om deel te nemen aan het vitaliteitsplatform Welcome to my City. Het platform wijst de weg naar plekken voor lekkere voeding, echte inspanning en fijne ontspanning. De studenten verrijken het platform door zelf nieuwe aanbieders in te brengen – gezonde horeca, sportscholen, etc. De aanbieders worden online beoordeeld, studenten kunnen hun data met elkaar delen en kunnen groepsactiviteiten opzetten. De aanbieders verrijken het platform met gezond aanbod, korting voor leden en expertise over voeding en beweging. Aanbieders versterken hun lokale aanwezigheid via Near Field Communication (NFC).


De ontwikkeling van Welcome to my City kent drie stappen. Allereerst wordt het concept verder ontwikkelt in cocreatie door een zorgverzekeraar en bijvoorbeeld de universiteiten en hogescholen. Daarna wordt het vitaliteitsplatform gebouwd voor de eerste proposities. Vervolgens moet het platform groeien door verrijking van studenten en aanbieders. Het verder brengen van het platform wordt in handen gegeven van studentenverenigingen of studentencommissies, met slechts een faciliterende rol voor de initiërende bedrijven en instellingen. Het verschil met al bestaande kortingsprogramma’s van zorgverzekeraars is dat dit platform ruimte biedt aan leveranciers van gezondheid om zichzelf aan te melden. Verder is bij de werkgroep geen andere propositie bekend die zo sterk inzet op de start van een studie als sleutelmoment voor leefstijlverandering. Live hard, play hard, live smart, look smart!

‘Hartfalen en re-integratie is steeds minder een kwestie van zorg maar van gezondheid. Die gezondheid moeten we in het dagelijks leven bewerkstelligen, en daar hebben we nieuwe combinaties van partijen voor nodig. Wij zijn als verzekeraar vooral gewend om met zorgpartijen te werken. Technologie en telecom kan hierin veel toevoegen. Er kwamen vandaag wel een paar ideeën langs waar we niet eerder aan gedacht hebben.’ Jeroen Kemperman - Achmea

6

‘Wat de waarde is van cocreatie? Dat we vanuit verschillende invalshoeken en expertises een thema benaderen. De diversiteit in de teams is heel inspirerend. In de zorg streven we naar ontschotting – met initiatieven zoals vandaag willen we de schotten tussen aanbieders verwijderen. Ook vond ik het interessant om met de aanwezige hartpatiënten te spreken. Het heeft mijn inzicht versterkt dat we zorg moeten bieden die passend is bij het individu, en op de tijd en plaats die het beste schikt.’ Murk Westerterp - Philips


Preventieve aanpak – Mijn gezonde gemeenschap Groep twee richt zich op de risicogroep voor wie een preventieve aanpak extra belangrijk is. Deze groep is lastig te activeren, omdat er zich nog geen hartproblemen hebben voorgedaan. Overgewicht en een laag opleidingsniveau versterken het idee dat slechts wijzen op gezondheidsrisico’s niet voldoende effect zal hebben. Daarbij voelen deze mensen zich waarschijnlijk meer aangesproken door hun directe omgeving dan door partijen uit het zorgdomein. De werkgroep stelt voor om mensen te activeren door competities te initiëren binnen communities: in de wijk, in het bedrijf of in de school – kinderen kunnen hun ouders vragen mee te doen met een klassenwedstrijd. Het online platform voor deze activeringswedstrijden – onder de noemer Mijn gezonde wijk, Mijn gezonde bedrijf, Mijn gezonde school – zullen vooral gemak en plezier uitstralen.

Bij goede prestaties worden punten verzameld voor een uitje met de hele groep, bijvoorbeeld naar een pretpark. Inzet van de wedstrijden is bijvoorbeeld een aantal uur per dag actief bewegen. Dit kan gemeten worden met een wearable device dat data afgeeft over tijd en verplaatsing, na toestemming van de gebruiker. Die data worden in de wedstrijdapp vergeleken met die van andere deelnemers. Om het plezier en gemak te benadrukken, dienen data te worden gevisualiseerd: een vrolijk figuurtje bijvoorbeeld voor een goed hartslagniveau. Investeringen worden gedaan door partijen die hier baat bij hebben, zoals gemeenten en zorgverzekeraars. Andere mogelijkheden zijn subsidies, een abonnementsmodel voor de deelnemers of financiering van marktpartijen die relevante data van gebruikers ontvangen.

7

Nieuwe patiënt – Hartstocht Groep drie ging aan de slag voor de nieuwe patiënt die recent een hartinfarct heeft gehad. De patiënt is erg geschrokken, wil een volgend event voorkomen, maar de motivatie om de levensstijl aan te passen ebt na een paar maanden weg. In de analyse van de groep komt dit voornamelijk door de omgeving: minder drinken, stoppen met roken, sporten, het is lastig als de omgeving niet mee verandert. De richting van een oplossing ligt dan ook bij het betrekken van die omgeving om de motivatie – de hartstocht – hoog te houden. De werkgroep stelt voor dat de patiënt in overleg met de arts, verpleging of huisarts doelen stelt en een stappenplan maakt – drie keer per week sporten, aantal calorieën per dag verbranden, etc. Dit plan wordt gepresenteerd in een online community, waarvoor de patiënt vrienden, familie en collega’s kan uitnodigen. Zo wordt de omgeving bewust gemaakt van het gezondheidsrisico van de deelnemer, en van het stappenplan om gezonder te worden. Vervolgens zal de community de deelnemer willen ondersteunen. Met een wearable device worden de gezondheidsdoelen gemeten en online weergegeven. Die wearable zou goede prestaties positief kunnen bekrachtigen (‘Goed bezig vandaag!’). Ook betrokken partijen zoals een fitnessschool kunnen de deelnemer via het device automatisch eraan herinneren dat het alweer twee dagen geleden is dat de deelnemer kwam sporten. De community kan de prestaties ‘liken’ en het systeem geeft bronzen, zilveren en gouden medailles voor behaalde stappen.


‘In het verleden was Vodafone minder gericht op de zorgmarkt. Inmiddels biedt ons portfolio allerlei oplossingen voor geïntegreerde communicatie en monitoren op afstand. Wat mijn verwachtingen zijn van deze dag? We zijn hier om te leren van andere organisaties. Het zou mooi zijn als we tot ideeën voor concrete dienstconcepten komen, maar het gaat vandaag vooral over het leerproces. We willen graag ontdekken hoe andere bedrijven tegen deze problematiek aan kijken.’ Rien Muster - Vodafone

8

‘Op deze casus van hartfalen kan onmogelijk geïnnoveerd worden zonder de sectorpartijen die hier vandaag aanwezig zijn. Ik ben ervan overtuigd dat het slechts een kwestie van tijd is totdat er een partij opstaat die het hele model van zorg en verzekeren op z’n kop zet. En zo’n disruptieve innovatie komt veelal van een partij die niet de verplichting heeft om te behouden maar het lef heeft om iets nieuws neer te zetten. Cocreatie biedt een kans om echt tot out-of-the-boxinnovaties te komen.’ Angel Fernandez Causi - PwC

Geen intentie om leefstijl te veranderen – Advies op maat De patiënt van groep vier heeft een event doorgemaakt, maar toont geen intentie om de levensstijl aan te passen. De werkgroep stelde voor om een online tool te ontwikkelen met een vragenlijst – gezamenlijk in te vullen door patiënt en zorgverlener – waardoor meer inzicht ontstaat in motivatie, competentie en context. Daarna kan de zorg specifieker worden toegespitst op de toestand van de patiënt. De stratificatietool leidt tot een onderscheid in vier typen patiënt: 1. Zij die zich niet bewust zijn van de relatie tussen gezonder leven en hartconditie. 2. Zij die niet voldoende toegerust zijn om een gezondere leefstijl aan te nemen. 3. Zij die zich wel bewust zijn van de relatie tussen gezonder leven en hartconditie, maar het risico willen nemen en niet willen veranderen. 4. Zij die zich wel bewust zijn van de relatie tussen gezonder leven en hartconditie, maar zich neerleggen bij het lot.

De patiënten 3 en 4 die zich wel bewust zijn van het belang van levensstijl, kunnen verschillende redenen hebben om niet te veranderen: iemand kan een ‘risk taker’ zijn, zich neerleggen bij het lot, het risico ontkennen of echt niet willen veranderen. Deze groep is lastig te motiveren. De vrijblijvendheid wegnemen is een oplossing, maar daar zitten ethische bezwaren aan. Men kan intensief proberen te motiveren door de omgeving gezonder te maken, interventies houden over gezond eten, of mensen belonen voor verandering. Therapietrouw kan worden beloond en -ontrouw kan worden bestraft met de rekening voor zorgkosten. Overkoepelend geldt dat de mensen die niet willen veranderen slechts een kleine groep vormen. Om een gezondere levensstijl te stimuleren, zal de focus op de meerderheid moeten liggen die wil veranderen of onbewust is van de risico’s.

Voor de patiënten 1 en 2 die zich onbewust zijn van het belang van levensstijl, of niet voldoende toegerust zijn om te veranderen, is educatie de centrale actie. Dit kan met een online coach of consult, webinars, patiëntenfora of een app. Investeringen kunnen gedaan worden vanuit innovatiefondsen, zorgverzekeraars en huisartsen.


9

‘Als we gezondheid willen verbeteren, kunnen we dit niet alleen vanuit het ziekenhuis benaderen. Voor gezondheidsverbetering moeten we samenwerken met diverse partijen binnen en buiten de zorg. Als we met al deze partijen een doel delen en overeenkomstige belangen ontdekken, dan kunnen we ook met een nieuwe blik naar het systeem kijken – en uiteindelijk het systeem herformuleren.’ Actief re-integreren – Cees-manager Bij de patiënt van werkgroep vijf is hartfalen geconstateerd. Hij of zij heeft veelal een infarct achter rug en heeft een sterke wil om een volgende te voorkomen. Omdat deze patiënt veelal ouder is dan zeventig, spelen vaak ook andere ziektes een rol. De patiënt kan in de rouw zijn over een verloren partner of verloren gezondheid, kan slecht ter been zijn, en om allerlei redenen minder goed voor zichzelf kunnen zorgen. Tegelijk komt er allerlei medische informatie op de patiënt af vanuit verschillende bronnen. De werkgroep stelt voor om Cees te ontwikkelen: een casemanager die de belangen voor de patiënt behartigt, ondersteunt bij de re-integratie en handvatten biedt voor levensstijlverbetering.


Doel is om de kwaliteit van leven te verhogen en de zorgkosten te verlagen. Maatwerk is hiervoor de norm, want kwaliteit van leven is voor iedereen verschillend. Cees kan in de eerste fase persoonlijk aanwezig zijn als hulpverlener (POH+) en in een latere fase digitale ondersteuning bieden. Adviezen kunnen gaan over diëten, boodschappenlijstjes en beweging maar ook over acceptatie van de ziekte en omgaan met verlies van energie. Verder is Cees de vertaler van de informatie van medici en verzekeraars, en kan Cees helpen om de omgeving te betrekken bij de patiënt. Het aantrekkelijke van deze aanpak is dat de meeste bouwstenen al aanwezig zijn. Het verbindende element Cees kan eraan worden toegevoegd.

Jiska de Wit - UMC Utrecht

10

Contact De bijeenkomst vond plaats op uitnodiging van UMC Utrecht in de kantorenvleugel van UtrechtInc, waar innovatieve startups samenkomen met een specifieke focus op gezondheid, klimaat en educatie. Voor meer informatie over deze publicatie kunt u contact opnemen met: Telefoon: 088 792 49 14 E-mail: [email protected]

© 2015 PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) Alle rechten voorbehouden. In dit document wordt met ‘PwC’ bedoeld PricewaterhouseCoopers B.V., die een member firm is van PricewaterhouseCoopers International Limited. Niet bestemd voor verdere openbaarmaking zonder toestemming van PwC. ‘PwC’ is het merk waaronder member firms van PricewaterhouseCoopers International Limited (PwCIL) handelen en diensten verlenen. Elke aangesloten firma is een afzonderlijke juridische entiteit. Kijk op www.pwc.com/ structure voor meer informatie.


11

Cocreatie in de zorg Verslag van de cocreatie- sessie in Utrecht, op 9 februari 2015 Achmea, Philips, Vodafone, UMC Utrecht en PwC

Recommend Documents