CAPITALISM RULES
PROJECT -‐ TOEKOMST SCENARIO
Avans Hogeschool s-‐Hertogenbosch Advanced Business Creation Datum 7 juni 2013 Project begeleider Dhr. M.T.N. Wetselaar Projectgroep 1 Christian Vos Barbara Bell Daniëlle Offermanns Dieter Bode Dirk van Doremalen Mohammed Mohseni Maurice Sonnemans Stefan Eradus
Nr. 2064767 2066834 2061631 2068181 2059755 2062233 2063623 2059851 1
Inhoudopgaven Aanleiding
P. 3
Relevantie
P. 3
Doelstelling
P. 3
Toekomst analyse & PEST analyse
P. 4
Politiek
P. 4
Economisch
P. 4
Sociaal
P. 5
Technologisch
P. 5
Raamwerk
P. 6
Basisscenario
P. 7
Experience
P. 9
Verbind het verleden, hier-‐en-‐nu met de toekomst Ontwikkel een verhaal (storytelling) Ontwikkel een centrale boodschap Zorg voor aangrijpingspunten die je kunt vertalen naar de organisatiecontext 5. Creëer emotie 6. Geef ruimte voor creativiteit
P. 9 P. 9 P. 9 P. 10
P. 10 P. 10
Doelgroep
P. 10
Middelen
P. 11
1. 2. 3. 4.
2
Aanleiding Het natuurbeleid is aan een drastische vernieuwing toe. Voordat dit beleid gevormd kan worden zal er eerst een visie ontwikkeld moeten worden. Het huidige natuurbeleid heeft als doel om de mens in natuur te krijgen, het toekomstige beleid moet de natuur dichterbij de mens krijgen. Ontwikkelingen omtrent klimaat, waterschappen, duurzaamheid en leefomgevingen zorgen voor nieuwe vraagstukken die consequenties kunnen hebben voor de natuur. Voor welke toekomst staan we en welke lange termijn keuzes brengen die met zich mee?
Relevantie "Het Ministerie van Economische Zaken heeft in 2012 een Toekomstverkenning Natuur uitgevoerd om zich te bezinnen op de vraag of en zo ja welke verandering van het natuurbeleid opportuun is. Staatssecretaris Sharon Dijksma wil graag een volgende stap zetten en samen met een brede groep betrokkenen en belangstellenden werken aan een gedeelde visie, een lange-‐termijn-‐ perspectief op natuur, daarvoor zijn diverse toekomst scenario’s nodig om via toekomstgerichte discussies dit te kunnen ontwikkelen." (Modulebeschrijving, project, Black Board) Dit is de reden waarom dit project relevant is. Er word steeds meer aandacht gegeven aan de natuur die ons land rijk is. Om de toekomst van de Nederlandse natuur te kunnen garanderen moet er een nationale visie worden ontwikkeld, dit is dus van groot belang. En daar zal ons project dit blok dan ook om draaien.
Doelstelling Toekomst scenario schetsen en presenteren dit door middel van een ervaring. De ervaring gaat zorgen voor het stukje waardoor de deelnemers van de Natuur Top in worden weg geblazen en vervolgens worden overspoeld met nieuwe inzichten. Waarmee onder andere het ministerie voor economische zaken een toekomst visie kan creëren.
3
Toekomst analyse & PEST analyse Politiek Het regeer akkoord tussen PvdA en VVD heeft gezorgd voor veel nieuwe kansen en bedreigingen zowel op economisch als duurzaam gebied als in Nederland. Kansen We zitten momenteel in een financiële crisis, deze doet zich al voor sinds 2007. De crisis heeft al grote gevolgen gehad voor bijna elke deelnemer in de economie. Het nieuwe kabinet heeft plannen opgesteld om Nederland uit de financiële crisis te trekken. De inzet van de regering kan zorgen voor een positieve kettingreactie, waardoor bedrijven uit de negatieve periode kunnen komen. Door de economische groei zal er weer geld vrij komen om te kunnen investeren in bijvoorbeeld het verduurzamen van producten of de Co2 voetafdruk van de volledige organisatie kunnen verkleinen. (Regeer akkoord, 2012) Bedreigingen Doordat het kabinet niet genoeg zetels in de eerste kamer heeft hebben zij moeite met het doorvoeren van de hervormingen. Hierdoor zullen bedrijven last hebben van de offers die van ze worden gevraagd, maar uiteindelijk zullen ze er geen profijt van hebben. Dit zit zorgt ervoor dat we in een nog diepere economische crisis terecht zullen komen. (Regeer akkoord, 2012) Economisch Kleine bedrijven worden opgeslokt door grote bedrijven waardoor de concurrentie strijd voor kleine bedrijven steeds onmogelijker wordt en de crisis voortzet.(NOS, 2012) Kansen Er zitten grote kansen bij bedrijven, de economische crisis kan door bedrijven worden opgelost. Doordat bedrijven zich hebben aangepast op de huidige situatie in de maatschappij hebben zij de crisis overleeft en zijn ze hier sterker uitgekomen. De wensen van de maatschappij zijn beter in kaart gebracht waardoor bedrijven hier beter op kunnen inspelen. Daardoor is de wens van de maatschappij beter voorzien waar vervolgens bedrijven op kunnen inspelen. Door bredere consumpties wordt de totale besteding hoger. (CBS, 2011) Bedreigingen Als de economie niet goed aantrekt dan zullen bedrijven zich als nog moeten onderscheiden, alleen zal het geld voor de investeringen moeten worden bezuinigd op dure posten. Posten zoals loon en maatschappelijk verantwoord ondernemen.(CBS, 2011)
4
Sociaal De economische crisis heeft op sociaal gebied grote gevolgen, het consumenten vertrouwen is volledig verdwenen en men heeft geen vertrouwen meer in de criminaliteit bestrijding. Kansen Door positieve invloed van bedrijven en de overheid op de financiële markten zullen burgers meer vertrouwen krijgen in de economie. Zodra mensen weer geld uit gaan geven zal dit in de volledige economie een positief effect teweeg brengen. Burgers zelf zullen meer te besteden hebben en zich meer kunnen inzetten voor elkaar om een gelukkig leven aan te meten.(CBS, 2011) Bedreigingen Door deze zelfde positieve invloeden kan het ook een volledig andere weg in slaan. Burgers zullen meer geld hebben om te besteden en zich een rijk leven aanmeten. Dit omdat ze jaren lang in financiële crisis hebben geleefd en nu hun leven ‘beter’ willen oppakken. Door dat mensen enkel nog met spullen bezig zijn, is er geen ruimte meer voor een zaken zoals de natuur.(CBS, 2011) Technologisch De technologische ontwikkeling is afhankelijk van het economische en natuur aspect. Kansen Door nieuwe vindingen kunnen we ervoor zorgen dat productie processen voordeliger maar ook duurzamer kunnen verlopen. Maar ook bijvoorbeeld in de thuiszorg kunnen mensen worden geholpen door robots en apparaten. Door de hulp van apparaten kunnen mensen beter werken, wat weer positieve invloeden heeft op het consumenten vertrouwen en daarmee de algemene economie.(CBS, 2011) Bedreigingen Een van de grootste bedreigingen van de extreem snel groeiende technologie, is dat ze allemaal stroom gebruiken. Het energie thema ligt in verschillende sectoren al erg gevoelig. We gebruiken te veel energie om op te kunnen wekken op alleen maar groene manieren. De vraag naar energie blijft groeien en investeren in groene energie om die vraag te voorzien is economisch niet haalbaar.(CBS, 2011) Bronnen: 1. (Regeer akkoord, 2012) Rutte, M. Samson, D. 2012. Bruggenslaan, Geraadpleegd in Mei 2013, http://www.kabinetsformatie2012.nl/actueel/documenten/regeerakkoord.html 2. (NOS, 2012) NOS, 2012. Crisis raakt vooral kleine bedrijven. Geraadpleegd in Juni 2013. http://nos.nl/artikel/451907-‐crisis-‐raakt-‐vooral-‐kleine-‐ bedrijven.html 3.(CBS, 2011) CBS, 2011. De Nederlandse economie. Geraadpleegd in Mei 2013, http://www.cbs.nl/nl-‐NL/menu/themas/macro-‐ economie/publicaties/publicaties/archief/2012/2012-‐de-‐nederlandse-‐economie-‐2011-‐pub.htm
5
Raamwerk Welvaart vs. Betrokkenheid Naar aanleiding van de openingspresentatie van dhr. Rutte, heeft klas P4C bekeken welke assen het meest relevant zouden zijn voor de natuurtop 2013. Deze assen zijn gekozen aan de hand van alle drijvende krachten welke gedefinieerd zijn door de klas. Deze drijvende krachten zijn gebaseerd op gebeurtenissen uit het verleden en het heden. De drijvende krachten zijn gedefinieerd per projectgroep. Later zijn deze samengevoegd, om op deze manier een breed beeld te krijgen van de situatie. Er is gekozen voor de volgende assen; welvaart en betrokkenheid. Deze zijn gekozen omdat ze gerelateerd zijn aan de actualiteit. De assen zijn als volgt geformuleerd: Welvaart: Toestand van maatschappelijke en economische voorspoed. Betrokkenheid: Gevoel van gebondenheid van de maatschappij ten aanzien van milieu en natuur. De conjunctuur van Nederland zal altijd blijven fluctueren. De natuur en het milieu zullen hier dan ook altijd door beïnvloed worden. Daarbij zal het altijd relevant blijven hoe individuen, bedrijven en overheden reageren op deze fluctuaties. Gebaseerd op deze fluctuaties zullen er door de verschillende projectgroepen vier scenario’s ontwikkeld worden. Daarnaast zal elke projectgroep bij zijn scenario een ‘experience’ ontwerpen. Deze kan men beleven op de natuurtop 2013. Projectgroep 1 Dit project verslag is van projectgroep 1. Dit houd in dat ons scenario zal gaan over een toekomst met een sterk toegenomen maatschappelijke en economische welvaart, waar men zich amper of niet betrokken voelt ten aanzien van het milieu of de natuur (welvaart +, betrokkenheid -‐). Dit scenario zal beschreven worden in het hierop volgende onderdeel van dit verslag.
6
Basisscenario In dit onderdeel van het projectverslag zal het basisscenario uitgebreid toegelicht worden. Het scenario is op een schematische wijze opgebouwd aan de hand van de stakeholders; de overheid, de maatschappij (burgers), de bedrijven en de natuurorganisaties. Per stakeholder is beschreven welke rol de drie factoren zullen spelen in de toekomst. De factoren die gebruikt zijn, zijn de volgende; energie, technologie en bevolkingsgroei. U zult begrijpen dat de verhaallijnen elkaar regelmatig ontmoeten, omdat het uiteindelijk om een en dezelfde toekomst gaat. Daarom zullen aan het einde deze scenario’s samen worden genomen, en beschreven vanuit het oogpunt van de consument uit 2033. Op deze manier zullen de puzzelstukjes van dit toekomst scenario een voor een op z’n plaats vallen. De overheid Het is 2033 en de wereld is bang om weer terug te vallen in een economische crisis, de bevolkingsgroei die sinds 2013 een boost kreeg staat al op 1,1 miljoen en blijft stijgen. De grote trends in het verleden hebben er toe geleid dat alles in en om het huis elektrisch en op afstand te bedienen is. Door de enorme bevolkingsgroei is de vraag naar elektrische producten flink is toegenomen, dit betekend dat we alleen met groene stroom niet kunnen voldoen aan de vraag die er is naar elektriciteit. De overheid staat voor een groot dilemma, milieuvriendelijk blijven en niet voldoen aan de vraag naar elektriciteit of de behoefte aan elektriciteit bevredigen op een milieuonvriendelijke manier zoals gebruik maken van oude milieuonvriendelijke energie bronnen. De maatschappij De wereld word steeds ‘kleiner door de razendsnelle ontwikkelingen van het internet. Daardoor begint men zich steeds meer een wereldburger te voelen in plaats van specifiek een Nederlander, Belg, of Spanjaard. EU en steeds meer landen voelen zich steeds meer ‘een’, een grote verenigde natie. Door internet lijkt iedereen gelijk en gemakkelijk te bereiken, maar dit trekt het beeld met de werkelijkheid scheef. In elk land gelden weer andere rechten en plichten. Dit zorgt voor bij veel mensen voor verwarring. Aan de ene kant voelt men zich verbonden met de rest van de wereld, en aan de andere kant voelt men ongelijkheid door verschillende rechten en plichten. Men begint zich steeds meer af te zetten tegen de plichten die verschillen van andere landen. Zeker de zorg voor het milieu word gezien als een gevoelig onderwerp. ‘Waarom zou je in het ene land een verwijderingsbijdrage moeten betalen voor je elektrische apparaten, en dumpen ze in andere landen hun oude koelkasten in het bos.’ Milieubewustheid word steeds meer gezien als een naïeve bezigheid. Na jaren van economische crisis heeft niemand nog zin om nog in iets anders te investeren dan in zichzelf. De maatschappij word steeds zelfzuchtiger, en hecht steeds minder belang bij haar betrokkenheid bij het milieu. De bedrijven Bedrijven hadden het zwaar in de financiële crisis, ze moesten een oplossing bedenken. Als oplossing zijn bedrijven integraal gaan samen werken. Hierdoor zijn er relatief weinig bedrijven maar van zeer grote omvang. Dit had in eerste instantie enkel positieve gevolgen voor de bedrijf financiën, tegelijkertijd zijn de werknemers van de bedrijven vergeten. De werknemers zijn of hun baan kwijt of hebben een andere functie gekregen omdat deze dubbel kwamen. Door onvrede over de gehele werkvloer voelt niemand zich meer verbonden met het bedrijf waar voor ze werken. De enige reden waarom werknemers nog blijven werken bij een bedrijf is voor het geld. In verloop der jaren is de cultuur binnen bedrijven is zo veranderd dat ze enkel nog denken aan eigendommen, de 7
beroepsbevolking wordt steeds kapitalistischer tot het punt dat ze enkel nog aan zich zelf denken. Mensen zijn niet meer bezig met natuur of planten alleen nog maar met beton en elektronica. Doordat de natuur wordt afgezet is er nu in het jaar 2033 geen begrip meer voor natuur. De natuurorganisaties De natuurorganisaties in Nederland gaan een radicaal andere koers varen en werken aan een gemeenschappelijke visie. Door middel van samenwerking met tenminste 50 natuurorganisaties te starten zij een verbreding door zich te richten op de maatschappij. De samenwerkende natuurorganisaties gaan de werkzaamheden verbreden richting gezondheidszorg, waterveiligheid, energievoorziening en klimaatadaptatie. Niet alleen kan in die sectoren veel geld worden verdiend dat ten goede komt aan natuur, ook laat de verbinding zien dat natuur andere waarden heeft dan alleen recreatie. De maatschappij kan in meerdere opzichten niet zonder natuur, is de boodschap. Door de samenwerking wordt de doelgroep vergroot, hierdoor hebben ze een groter bereik en de ledenaantallen stijgen. De sectoren gezondheidszorg, waterveiligheid, energievoorzieningen en klimaat-‐adaptie zijn een goede aanvulling op het concept het wordt een groot succes. Het grote succes blijkt later schijn, er niet eerlijk is gehandeld met het geld dat de leden hebben gedoneerd aan de natuurorganisaties. Diverse schandalen komen via de media bij de bevolking terecht, berichten over geld,oplichterij en het misleiden van de bevolking nemen overhand en de milieuorganisaties worden bedreigd. Deze berichten ruïneren het vertrouwen van de leden in de natuurorganisaties en doordat alle natuurorganisaties zijn gaan samenwerken is de gehele organisatie aansprakelijk voor de schandalen en de ledenaantallen nemen af. Natuurorganisaties komen er samen niet uit en de samenwerkingsverbanden worden definitief verbroken. Doordat de gehele organisatie terecht staat en er veel mensen zijn betrokken wordt het een circulatie van slecht nieuws en de gevolgen zijn snel zichtbaar. Mensen geloven niet meer in de geloofwaardigheid van natuurorganisaties en stappen er massaal vanaf. Natuurorganisaties worden onbetrouwbaar gevonden, dit zorgt voor het uiteindelijke faillissement van alle milieuorganisaties. Het uiteindelijke basisscenario, van de verwende consument van 2033 Na een aantal jaar van economische crisis trekt de economie weer aan, en stijgt de wereldwijde welvaart. Na jaren het gevoel te hebben gehad te moeten inleveren, wil de mens leven! En alles kunnen doen wat ze willen. De bevolkingsgroei neemt een flinke vaart. Ook de technologie is natuurlijk alweer een stuk verder, en men wil aan al het nieuwe meedoen. Het herleefde gevoel van welvaart word genoten en genomen. Men wil meer en meer. Steeds meer bezigheden worden verbonden met stroom. Stroom word overal en door iedereen verbruikt. De stroomconsumptie blijft maar stijgen door de jaren heen. En wordt gezien als een vanzelfsprekendheid. Iedereen moet overal stroom kunnen gebruiken, daar is het leven in 2033 naar ingericht. Maar ondertussen zijn de fossiele brandstoffen zo goed als op. Duurzame energiewinning alleen kan niet in de stroomvraag van de maatschappij voorzien. Kernenergie word als een steeds beter alternatief beschouwt. Om aan de vraag van de consument te kunnen blijven voldoen word er al snel overgestapt op kernenergie. Bedrijven willen niet langer geassocieerd worden met het ‘suffe’ imago van duurzaam, en investeren liever in kernenergie. Duurzame energie winning wordt minder. Radioactief afval wordt weggestopt, en stapelt zich op onder de aardbodem en op de bodem van de zee. Verder word hier weinig aandacht aan gegeven. Hoe energie opgewekt wordt maakt mensen eigenlijk niet uit. Als er maar veel van is en goedkoop. De consument wilt stroom, en wel nu! 8
Experience Aan de hand van de stappen uit ‘Handboek Scenarioplanning’ van Mario van Rijn en René van der Burgt hebben wij onze scenario ‘experience’ uitgewerkt. Dit zal in dit onderdeel stap voor stap toe gelicht worden. 1. Verbind het verleden, hier-‐en-‐nu met de toekomst De link tussen het verleden en heden is dat we nu nog veel zelfstandig doen, niet compleet afhankelijk zijn van techniek en nog veel aan grondstoffen uit de natuur halen. Mens en natuur gaan samen, we hebben de natuur nodig om te kunnen leven en zijn sociaal naar onze medemens op het gebied van contact leggen. Automatisering neemt geen overhand maar wordt doelmatig ingezet. We praten face to face en hebben elkaar nodig om in balans te blijven. In de toekomst zal wat nu zo vanzelfsprekend is allemaal veranderen in een geautomatiseerde wereld met techniek als draagvlak. 2. Ontwikkel een verhaal (storytelling) Je bent een scholier die in 2033 naar school gaat, en alles om je heen is elektrisch. Je word ontvangen door een hologram dat je leraar voor moet stellen. Je hoeft geen schoolboeken meer mee te nemen want alles verschijnt digitaal op je tabel-‐screen. Er is ook geen schoolbord meer, alle muren om je heen dienen als een touch screen. Wanneer je door het klaslokaal raam naar buiten kijkt is alles grijs en grauw en donker en op veel plekken staan kerncentrales. 3. Ontwikkel een centrale boodschap Met dit verhaal en dit beeld willen we de mensen aan het denken zetten. Ja de toekomst gaat er mooi uitzien op het gebied van techniek, maar ook dat heeft zijn duistere zijden. Op een bepaald punt zullen we moeten nadenken of we niet een stap terug moeten doen, om eerst te zorgen voor energie voorzieningen en dan pas technische innovatie. Als hier niet uitgebreid over na word gedacht is de kans groot dat onze scenario uit gaat komen. De scenario waar wij ons op focussen is dus een soort van doemscenario. 9
4. Zorg voor aangrijpingspunten die je kunt vertalen naar de organisatiecontext Onze scenario en experience zijn vooral een toekomst visie voor de overheid en de maatschappij. De veranderingen die zullen plaats vinden komen vanuit de overheid en de maatschappij, maar als hier niks aan word gedaan zullen hun ook duidelijk het gevolg merken. Het gevolg is in dit geval ons (doem) scenario. 5. Creëer emotie Het is de bedoeling dat de bezoekers met een dubbel gevoel het lokaal uitlopen. Zoals eerder uitgelegd, ze lopen de lokaal binnen en worden enthousiast hoe het eruit ziet. Overal felle kleuren en prachtige technische innovaties. De bezoekers krijgen een soort van vrolijk en positief gevoel over de toekomst. Dan komt het tweede gedeelte aan bod. Daar word de buitenwereld uitgebeeld en omschreven als grijs grauw en levenloos. Boven de uitgang zal een vraag staan dat het publiek aanspoort om over deze situatie na te denken, met de vraag ‘’is dit het waard?”. De bezoekers lopen met een dubbel gevoel naar buiten, om na te denken over de toekomst en over de vraag of dat het waard is om techniek boven natuur te stellen. 6. Geef ruimte voor creativiteit Zoals eerder omschreven, wordt je de experience room uit gestuurd met de vraag of dit het allemaal wel waard is. De mensen mogen na afloop anoniem hun mening hier over geven. Deze meningen en inzichten van de bezoekers zullen online gepresenteerd worden. Dit is een makkelijke hulpmiddel om als overheid te zien wat de maatschappij hier van vind. Zo kan de overheid bij het opzetten van hun wet en regelgeving rekening houden met waar de maatschappij baat bij heeft. Kort samengevat, op een creatieve manier zal er een interactie komen tussen de twee belangrijkste stakeholders waar we ons op focussen. Dit kan leiden tot interessante dilemma’s en discussies, wat antwoord kan geven op hoe wij onze toekomst het liefst zien. Doelgroep Om het scenario op een goede manier over te brengen is het van belang om een verbeeldingsvorm te kiezen die goed aansluit bij de doelgroep. Onze doelgroep zijn in feite de vier stakeholders; de overheid, de bedrijven, de maatschappij (burgers) en de natuurorganisaties. Dit betekend dus dat eigenlijk dat bijna iedereen wel binnen onze doelgroep valt. Daarom is het van belang om een omgeving te schetsen waar iedereen zich wel in kan verplaatsen. Daarom hebben wij gekozen voor een openbare ruimte. Een ruimte die een klaslokaal, kantoorruimte of iets van die aard kan voorstellen. Het is aan de bezoeker zelf om hier verder invulling aan te geven. Het is maar net hoe de bezoeker zelf de ruimte ziet, en hij zichzelf daarin plaatst. De verbeelding van het scenario moet de doelgroep prikkelen en inspireren. Ons doel is dat de doelgroep bij het verlaten van de ‘experience’, onze boodschap heeft begrepen en onthoud. 10
Middelen Donkere kamer -‐ Is voorzien van de volgende kleuren: zwart, grijs, donkergroen, donkerrood, okergeel en diverse neonkleuren die representatief zijn voor de chemische stoffen die de mensheid heeft gebruikt en het uiteindelijke resultaat voor het verwaarlozen van de natuur. -‐ Diverse materialen waarmee we een kerncentrale, flats en een donkere ruimte kunnen nabootsen zoals rookmachines, karton, lampen, verf en stiften. -‐ Donker zand, stenen, grint, asfalt, vuilniszakken en borden waarmee een gevaarlijk terrein wordt aangegeven -‐ Boksen om geluiden af te spelen Lichte kamer -‐ Witte tafels, bureaus, grondzeil en prints voor tegen de muren om een steriele ruimte te ‘creëren’ -‐ Zilverpapier om zo metalen details te kunnen toevoegen -‐ Glazen platen die een soort ‘iPad’ kunnen voorstellen die dienen als les of werkmateriaal -‐ Projector om hologrammen op af te spelen -‐ Diverse materialen waarmee we technische apparaten kunnen nabootsen die de ruimte vullen -‐ Boksen om geluiden af te spelen Om alles in gang te kunnen zetten: Stekkerblokken, verlengsnoeren, elektriciteit
11
