Campagne ‘ABC 0 €’ in de provincie Groningen 1. Karakteristieken De wervingscampagne ‘ABC 0 euro’ is een provinciaal vervolg op de gemeentelijke wervingscampagne ‘Doe mee’ in Hoogezand-Sappemeer (zie de vorige case). Zoals de naam van de provinciale campagne aangeeft, zijn de NT1-lessen in de provincie gedurende de campagne gratis. De campagne, die officieel startte op 7 december 2005, heeft drie hoofdcomponenten: 1. TV-spotjes met ‘échte Groningers’, waarin andere Groningers zichzelf herkennen; 2. consolidatie en uitbreiding van het netwerk van toeleiders; 3. inzet van ambassadeurs alfabetisering. De ambassadeurs worden gebruikt ten behoeve van verschillende doeleinden: - Zij geven voorlichting aan werknemers en/of vrijwilligers van Humanitas, de Voedselbank, de thuiszorg en andere instellingen. - In basisscholen vertellen zij de leerlingen over hun ervaringen. De leerlingen treden vervolgens op als ambassadeurs richting hun ouders en andere familieleden. Dat lijkt heel goed te werken. - Nadat een docent, staflid of de teammanager zijn doorgedrongen tot in de directiekamers van bedrijven, gaan de ambassadeurs mee naar de gesprekken met de P&O-chefs van deze bedrijven (en van de gemeente Groningen). Men is overigens nog niet doorgedrongen tot de werkvloer. De ambassadeurs figureren op de herkenningswijzers, treden op in de media (interviews, TVspotjes), en verspreiden wervingsmateriaal op open dagen en markten. 2. Wie voeren de campagne? De campagne wordt ‘getrokken’ door de sector Educatie van Noorderpoort College, dat daarbij samenwerkt met verschillende gemeenten. Tijdens de voorbereidingen van de campagne is er een contactgroep opgericht, bestaande uit NT1-coördinatoren. Deze contactgroep komt (ook gedurende de campagneperiode) één keer in de vier tot zes weken bij elkaar om de campagneactiviteiten door te nemen en op elkaar af te stemmen. Daarnaast biedt de contactgroep de gelegenheid onderling informatie en advies uit te wisselen. 3. Wie zijn de doelgroep? Autochtone laaggeletterden woonachtig in de provincie Groningen. 4. Wie zijn er nog meer bij betrokken? Provincie Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, basisscholen, vensterscholen, ETV.nl Groningen, Biblionet, welzijnsinstellingen, SoZaWe, CWI, Werkprojecten, CINOP, Stichting Lezen & Schrijven.
5. Wat zijn de doelen? 1. Het aantal autochtone laaggeletterden in de provincie Groningen dat een cursus volgt bij het Noorderpoortcollege stijgt ten opzicht van de cijfers van 2005. 2. Bevorderen dat toeleiders in staat zijn signalen van laaggeletterdheid te herkennen en weten hoe, wanneer en waarheen zij deze mensen kunnen verwijzen. 6. Methodiekbeschrijving Tijdens de eerste maanden van de provinciale campagne is er in de eerste plaats voor gezorgd dat de campagne onder de aandacht kwam van toeleiders, familie/vrienden van laaggeletterden en mogelijk laaggeletterden zelf. In de tweede plaats is er zoveel mogelijk aandacht besteed aan het feit dat leren lezen en schrijven bij het Noorderpoortcollege gratis was tot de zomer van 2006. Aandacht voor de problematiek wordt gewekt door middel van voorlichtingsmateriaal (posters, brochures, herkenningswijzers), twee mailings, een televisiespot op TV Noord, een provinciaal telefoonnummer, advertenties en interviews in de media. Centrale aansturing De campagne wordt vanuit een centraal punt binnen de sector Educatie aangestuurd. Daarnaast worden er vanuit dit centrale punt enkele activiteiten ondernomen die tot praktische ondersteuning voor de locaties leiden. Eén van die activiteiten is het intensiveren van de landelijke contacten, zoals die met CINOP en Stichting Lezen & Schrijven. Uitvoering van activiteiten op decentraal niveau Omdat de campagne provinciebreed wordt uitgevoerd zijn alle locaties van de sector Educatie betrokken. Iedere locatie voert gedurende de campagneperiode zowel gezamenlijke als individuele acties uit, alle in het belang van de campagne ABC € 0,- . Conferenties Zowel in Veendam als in Leek (Westerkwartier) zijn conferenties georganiseerd voor onder andere bedrijven en welzijnorganisaties. Tijdens deze conferenties werd de campagne nadrukkelijk onder de aandacht gebracht. Daarbij werd de problematiek van laaggeletterdheid besproken, de betrokkenheid van de gemeenten getoond en hoe belangrijk het is dat mensen een cursus gaan volgen om (beter) te leren lezen en schrijven. NT1-lessen bijwonen In de stad Groningen heeft de wethouder van Onderwijs, mevrouw J. van Schie, aan een NT1les deelgenomen. In Appingedam en Leek hebben genodigden mogen ervaren hoe het is om niet goed te kunnen lezen en schrijven tijdens een speciaal opgezet lesprogramma. Gebleken is dat deze lessen vaak een eye-opener zijn. Markten
Verschillende locaties zijn in de afgelopen maanden op (wijk)markten gaan staan. Daar hebben zij brochures uitgereikt en uitleg gegeven over laaggeletterdheid. Gebleken is dat tijdens deze activiteit mensen informeren naar een cursus en zich later ook aanmelden. Open dagen Tijdens de open dagen is er extra aandacht gevestigd op de campagne ABC € 0,-. De posters, brochures en herkenningswijzers zijn uitgedeeld aan de bezoekers, het televisiespotje is nogmaals getoond en enkele locaties hebben ervoor gekozen om tijdens de open dagen in de winkelcentra te gaan staan. Zo hebben in Hoogezand-Sappemeer en Leek de wethouders van Onderwijs, onder muzikale begeleiding, brochures uitgedeeld aan het winkelende publiek. Deze acties waren zeer succesvol, wat is af te leiden uit het aantal nieuwe aanmeldingen na de open dagen. Bezoeken van bedrijven Met verschillende doeleinden heeft iedere locatie contacten met bedrijven gehad. Uit onderzoek is gebleken dat veel laaggeletterden werkzaam zijn. Daarnaast is het bekend dat er op laaggeletterdheid vaak nog een taboe rust en dat vele laaggeletterden verzwijgen met welke problematiek zij te maken hebben. Mede daarom is het binnen bedrijven vaak niet bekend dat er werknemers zijn die moeite (kunnen) hebben met lezen en schrijven. Het actief benaderen van bedrijven is daarom van groot belang. Docenten hebben in de afgelopen maanden verschillende bedrijven, bedrijfsverenigingen en relevante belangenverenigingen benaderd. Er zijn voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd bij de bedrijven, er is gesproken met de P&O afdelingen van bedrijven en het voorlichtingsmateriaal is verspreid. Het benaderen van bedrijven is nog steeds in volle gang. Andere voorlichtings- en wervingsactiviteiten - voedselbanken zijn bezocht. - (extra) open dagen waarbij laaggeletterdheid centraal stond. - verspreiding van het voorlichtingsmateriaal in de wijken. - voorlichting gegeven aan basisscholen. - voorlichting gegeven aan de thuiszorg. - voorlichting gegeven aan Humanitas. - interne werving op de locaties, waarbij brochures zijn uitgedeeld aan cursisten met als doel ze deze in hun eigen omgeving te laten verspreiden. Ambassadeurs De ambassadeurs worden veelvuldig bij de campagne betrokken. Een aantal ambassadeurs heeft in de televisiespot ‘geacteerd’ en als model in de brochure gestaan. Andere ambassadeurs treden tijdens conferenties op als ervaringsdeskundigen, geven interviews voor kranten en radio, nemen deel aan activiteiten georganiseerd vanuit Stichting Lezen &
Schrijven, en geven voorlichting op basisscholen en aan welzijnsorganisaties. De voorlichting op basisscholen komt erop neer dat de ambassadeurs aan de leerlingen hun eigen verhaal vertellen. Leerlingen die laaggeletterde ouders of familieleden hebben, kaarten het vervolgens bij hen aan. De kinderen worden zo als het ware zelf ‘ambassadeurs’, en dat lijkt goed te werken. Doordat zij (ineens) op de voorgrond treden, kunnen ambassadeurs in een kwetsbare positie terecht komen. Het begeleiden van ambassadeurs vraagt daarom deskundige begeleiding van docenten. Enkele docenten van het Noorderpoortcollege zijn hiervoor de CINOP-training ‘Train de trainer’ gaan volgen, die speciaal bestemd is voor ambassadeursbegeleiders. Vijf speerpunten voor de toekomst 1. Bedrijven Momenteel wordt er aan een plan gewerkt waardoor het Noorderpoortcollege nog meer werkgevers in de provincie kan mobiliseren om de strijd aan te binden met laaggeletterdheid op de werkvloer. Zo zullen er voorlichtingsbijeenkomsten en workshops worden georganiseerd voor bedrijven, waarbij het belang van leren lezen en schrijven zal worden benadrukt. Het zal dan niet alleen gaan om het belang van werknemers maar vooral ook het belang van werkgevers. Daarnaast wordt er gekeken op welke wijze het Noorderpoortcollege (nog meer) op de werkvloer kan bijdragen aan geletterde werknemers. Dit door middel van een op maat gemaakt cursusaanbod. Op het moment van schrijven wordt er door de provincie Groningen, in samenwerking met het Noorderpoortcollege en het Alfacollege, een conferentie georganiseerd voor bedrijven in de Euroborg. Zowel Stichting Lezen & Schrijven als enkele bedrijven en de beide ROC’s zullen tijdens deze conferentie een bijdrage leveren. Het doel van deze conferentie is ombedrijven bewust te maken van de problematiek van laaggeletterdheid op de werkvloer. Een tweede belangrijke doelstelling is bedrijven in de provincie Groningen te committeren in de strijd tegen laaggeletterdheid op de werkvloer. 2. Educatieve Televisie (ETV.nl Groningen) Het Noorderpoortcollege zal educatieve televisie nog meer als middel in gaan zetten om laaggeletterden te bereiken, die niet in staat zijn deel te nemen aan een cursus ‘beter leren lezen en schrijven’. Voorbeelden van redenen/barrières die voor (potentiële) cursisten een rol spelen: - de afstand naar school is te groot; - de drempel tot het volgen van onderwijs (in een groep) is te hoog; - de kosten van een cursus zijn te hoog. ETV biedt laaggeletterden de mogelijkheid om in een vertrouwde omgeving en in eigen tempo te leren lezen en schrijven. ETV kan gezien worden als een eerste kennismaking met
het (weer) leren lezen en schrijven, waarna de stap tot het volgen van een cursus mogelijk minder groot wordt. ETV.nl Groningen participeert in het project ‘Lezen en Schrijven’, als onderdeel van het Aanvalsplan 2006-2010. 3. Noordelijk Aanvalsplan ‘Project Laaggeletterdheid en leesbevorderingsnetwerken’ Met het landelijk Aanvalsplan Laaggeletterdheid ‘Van A tot Z betrokken’ wil de Rijksoverheid het probleem van de laaggeletterdheid krachtdadig en offensief aanpakken. Bibliotheken, (basis)onderwijs, volwasseneneducatie en werkgevers moeten nauw met elkaar samenwerken om dit beleid tot een succes te maken. Gemeenten hebben een bijzondere verantwoordelijkheid omdat zij, naast lokale overheid, ook publieke werkgever zijn en tevens uitvoerder van de sociale zekerheid en opdrachtgever van de volwasseneneducatie. Bibliotheken richten vanuit hun leesbevorderingsbeleid bijvoorbeeld ‘Makkelijk Lezen Pleinen’ op en organiseren cursussen ‘interactief voorlezen’ voor peuterspeelzaalleidsters. Zij leveren daarmee tevens een bijdrage aan de bestrijding van taalachterstanden. Door het organiseren en faciliteren van internetcursussen en het laagdrempelig beschikbaar stellen van digitale informatie(bestanden), leveren bibliotheken op het terrein van de mediaeducatie tevens een maatschappelijke bijdrage. Omdat tussen geletterdheid en mediageletterdheid een nauw verband bestaat, liggen ook hier aanknopingspunten voor de bestrijding van laaggeletterdheid. In de provincie Groningen werken bibliotheken, Noorderpoortcollege en anderen samen aan de ontwikkeling van een nieuw plan voor de bestrijding van laaggeletterdheid. 4. Productontwikkeling Naarmate de bewustwording van de problematiek van laaggeletterdheid toeneemt zal ook de vraag naar maatwerk toenemen. Er kan gedacht worden aan op de situatie toegesneden lesmaterialen en trainingen. Het huidige lesmateriaal is uiterst bruikbaar en reeds maatwerkgericht, maar een kwaliteitsimpuls zal de aansluiting tussen vraag en aanbod ten goede komen. Hierbij valt te denken aan ombuiging van de bestaande trajecten voor laaggeletterden zo tot duale trajecten. Daarnaast zal er, zoals eerder beschreven, gekeken worden naar de mogelijkheid voor bedrijfs- of arbeidsmarktgerichte trajecten, ‘Taal op de werkvloer’. 5. Taal en OpvoedingsProgramma (TOP) Het Noorderpoortcollege heeft, in samenwerking met Biblionet en Kennisnet, het projectplan TOP ontwikkeld. TOP staat voor ‘Taal OpvoedingsProgramma’ (zie: H. Pilon, Projectbeschrijving TOP Taal en OpvoedingsProgramma. Groningen, 2006). Het betreft een project dat voorziet in het ontwikkelen van een programma voor opvoedingsondersteuning, waarin het verwerven van informatie en het verwerven van taalvaardigheid met elkaar verweven zijn. TOP maakt in belangrijke mate gebruik van elementen van (het in dit overzicht apart als praktijkvoorbeeld beschreven) programma CIO2. Het is de bedoeling dat
ouders met het uiteindelijke programma zelfstandig (digitaal) kunnen werken, bijvoorbeeld in bibliotheken. Het projectplan dient nog in concreet onderwijsmateriaal te worden vormgegeven. 7. Dwarsverbanden met andere problematieken - vraaggericht werken; - educatie op de werkvloer; - leesbevordering; - opvoedingsondersteuning; - taalverwerving. 8. Duur van het traject De campagne begon officieel op 7 december 2005 en zou in eerste instantie lopen tot aan de zomervakantie van 2006. Inmiddels is besloten hem tot 1 januari 2007 te continueren. De campagne zal dan definitief worden afgesloten. 9. Regio Provincie Groningen. 10. Financieringsbronnen Voor de wervingscampagne werd door de provincie Groningen 300.000 euro beschikbaar gesteld. Tot 1 januari 2007 zijn voor de cursisten de cursussen gratis. 11. Resultaten De provinciale campagne heeft naar schatting 200 nieuwe cursisten opgeleverd. Dit aantal is uitgezonderd de cursisten die niet via het provinciale telefoonnummer maar via de balie binnenkwamen. De TV-spotjes, posters, toeleiders en mond-op-mond-reclame via vrienden en familie leveren de meeste cursisten op. Als gevolg van de campagne zijn steeds meer toeleiders zich bewust geworden van de problematiek. 12. Contactpersoon: Pauline Coppens Stafmedewerker Onderwijs Noorderpoortcollege 06 – 29590447
[email protected] Bronnen: Formulier voor nominatie ‘Nationale Alfabetiseringsprijzen 2006’
Coppens, Pauline M.J., Aap, Noot, … KIES! Een evaluatieonderzoek van de voorlichtingscampagne ‘Campagne Alfabetisering’ in de gemeente Hoogezand-Sappemeer. Afstudeerscriptie Master Pedagogiek, Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen, oktober 2005. Noorderpoortcollege sector Educatie, Campagne ABC € 0. Evaluatieverslag. De Loods media producties, Promotieclip Noorderpoortcollege campagnegroep laaggeletterden. November 2005. ‘Moeite met het alfabet. Probleem uit taboesfeer halen en kennis bijspijkeren’, in: Kamerkrant voor ondernemend Groningen, mei 2006, nr. 4. ROC Noorderpoortcollege, persbericht ‘Massale campagne Noorderpoortcollege tegen analfabetisme’ ROC Noorderpoortcollege, persbericht ‘ABC-conferentie in Veendam’ ROC Noorderpoortcollege, persbericht ‘NT1 in de schijnwerpers. Massale campagne educatie tegen analfabetisme’ ROC Noorderpoortcollege, Provinciale campagne alfabetisering Noorderpoortcollege. Versie 2, 7 november 2005. Ruiten, Joep van, ‘Laaggeletterdheid - nieuwe naam, oud probleem’, in: Dagblad van het Noorden, 10 februari 2006. Uitnodiging ABC-conferentie 9 februari 2006, Leek (Westerkwartier). Uitnodiging ABC-conferentie 20 maart 2006, Leek (Westerkwartier).
