(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
DECEMBER
NEOHUMANI
1939
ME
orgaan
van het
Liberaal Vlaamsch Studentenverbond (GENT - BRUSSEL - ANTWERPEN)
HCK>F[x)PSTELLER:
ABONNEMENTSPRIJS
Fr. 20
Baan
STUDENTEN,
Fr. 10
Van
Maele.
Bijloke-Hof.
3, Gent
JONGE WACHT
referaat van""
lezin, van Prof. Dr. Han. van Werveke in het LV.S.V. Cettt
Op Donderdag 16 November hield Prof. Dr. Van Werveke lezing in het l.V.S.V.
een
Spreker had het IJver de Belgische neutraliteit. De Belgische neutraliteitspolitiek of beter zelfstandigheidspotitiek, zooals ze de laatste jaren gevoerd wordt, steunt op overwegingen in verband met de onafhankelijkheid en de veiligheid van ons land Zij is er op bedacht ons land geen rol te laten spelen. buiten verhouding met onze werkelijke macht, geen rol van groote mogendheid, die in de Europeesche verhoudingen als gelijke van de vier of vijf aanzienlijkste zou optreden. Iedere politiek van dien aard zou ons slechts tot satelliet van een andere mogendheid kunnen maken, zooals dat, na den oorlog van 1914- 18 dreigde te zullen gebeuren door de Fransch-Belgisch militaire afspraken. Wij zouden meegesleept worden met de coalitie waarvan wij deel zouden uitmaken, en boeten voor de fouten door machtiger leden van deze coalitie begaan. Maar de neutraliteitspolitiek gaat nog uit van een andere overweging. Zij streeft er naar, ons' land buiten den oorlog te houden, omdat in elk geval de lasten die hij voor ons land zou medebrengen steeds zwaarder zouden zijn dan die van onze Verbondenen. In de onderstelling dat we thans aan
(postch.
44.az.ze)
Albert Schepen•• Antwerpenstraat,
Fr. 50
~TEUNABONNEMENTEN
« IN DE BRANDlNe»
BEHEER:
18, Oostende
de zijde van Frankrijk en Engeland stonden, dan zou het percentage van ons grondgebied dat onder het Duitsche vuur zou staan, veel grooter zijn dan dat van onze bondgenooten. Daarenboven liggen de rijkdommen van Engeland grootendeels in het imperium, terwijl de Fransc.'he economie nog grootendeels op den landbouw berust. Dat alles is mindertrefbaar, dan de industrie, en de zeer dicht bij elkaar gelegen groote agglomeraties' van ons land. Onze neutraliteit is gesteund op stoffelijke noodwendigheden. Zij mag.echter ons oordeel over de gebeurtenissen niet belnvloeden. Van geheel anderen aard is de opvatting der neutraliteit bij de Vlaamsch-Nationalisten. In 't openbaar verklaren zij : «Noch Duitsch, noch Fransch.» De meest volkomen onzijdigheid wordt aangepredikt. Alsof onzijdigheid ook lijdzaamheid naar alle kanten moest zijn. De mogelijkheid dat Nederland het eerste slachtoffer van de nationaal socialisfische expansiezucht zou kunnen zijn, schijnt degenen die er aan lijden, niet verder te bekommeren. En toch zou de bedreiging van het hoofdgebied der Nederlandsche cultuur deze grootnederlanders toch het allermeest moeten bekommeren. Nochtans is 't begrijpelijk dat wij niet zooals de Noord-Nederlanders het vanzelfsprekend evenwicht gevonden hebben. De Noord-Nederlandsche opinie is merkwaardig eensgezind en zeker van haar stuk. De overgroote meerderheid van de bevolking staat achter de regeering; door middel van de pers heeft de openbare meening haar afkeer te kennen gegeven voor het gebruik van de gewelddadige methodes in de internationale
L.1' .8.1'. Brussel A. DEWAEL, voorzitter van het L.V.S.V. Gent spreekt over «UBERALISME» dering van
op de algemeene verga-
Woensdag 13 December 1939 W 20 u. Kleine Botentraat,
10, Bru.ueI
stipt.
Café dn den Wildeman»
L.1' .S.V. Gent PROFESSOR DR. HEGMANS spreekt op de algem eene vergadering van
Domferdafl7 DecemlJer te B uur stipt St. Pietennieuwstraat,
8, Gent
-
Café du Cirque
NEOHUMANISME 1,8 111,1 (19) 111,2(20)
cAdieu Parijs.~ cBolero 1939.:. «Slagen en Verwondingen.:.
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
VAN WERVEKE (Prof. H.) : «De Hernieuwing van het parlementair «In de Branding.s (een referaat)
stelsel.s
VENNEMAN, Renaat : «Over Transcendentatisrne.s
1,9
VERHE, Jacques: cMarnix, de rnensch.s «Communisme en nog wat.:'
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUI ~
1.3 111,8 (26)
111,4 (22) 111,6 (24)
VERKEI N, Lea : «:Vrouwen in ltalie.s «Meisjes op den achrergrond.s «De werkstaking sociologisch beschouwd.» «De vrouw in het openbaar leven.s «National Labor Relations Board.s WOSTYN, Raymond : cEugene O'Nie11.:. «J. Slauerhoff.» «De Impressionistische Schilderkunst cAlbert Verwey en Vlaanderen.» «Subjectivismen.» «Francis [arnrnes 1868-1938.»
11,2(12) 11.7 (17) 11.8 (18) 111,3 (21) 111.6(24)
in Tachtig.»
1,1,1 1,2 1.3
1.5 1,6 11,8(18)
11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111l1II1I1I1I1I1U 11111II111111U11111111 11111111111111111111111111111IIIlInllllllllllllllllllllllllllllllllllll
11111111111111
STUDENTEN Sluit aan bij: \:
.. /
Het Willemsfonds
j"
•
~
':;.{
'i
Lakenmeterahuia Vrijdagmarkt,
ZZ, Gent
~ f\
Teekent in op:
"De Vlaamsche Congoatraat, (abonnement proefnummers
Teekent in op :
Gids "
I
S, Gent
~
voor studenten: gratis
~
II
te
30 fr.)
~,~
verkrijgen
" Volksbelang ". Mamixatraat,
22, Gent
.~ ,
1 \ IIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU 10
1111111111111111111111111111111111111111111111111111111001111011111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
ij
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
NEOHUMANISME
STUDE TEN! ROOKT DE LICHTE SIGARET
,
Officieel Agentschap
Rheinmetall SCHRIJFMACHINES
- REKENMACHINES
MODERN
OFFICE
Brabantdam, 8, GENT Bestendige
- DUPLICATORS
-
Telefoon:
Studenten!
329.04
en volledige keus van kantoormachines aller merken Occasie-machines met ernstige waarborg
BENOODIGDHEDEN, HERSTELLINGEN, ONDERHOUD Verhuren
YIlJl
Schrijf- en Rek_machieaea.
Studenten,
Studenten Voor uwe geneeamiddelen en yoonchriften APOTHEEK
S.
COPPEJANS Albertlaan, S5, Gent
koopt uw zwarte flatten bij L. UYTTERHAEGHE ~VLAANDERSTRAAT
Gent
1"EL. 14476
-
THIENSCHE
Ondersteunt de VLAAMSCHE - WETENSCHAPPELIJKE TIJDSCHRIFTEN Vlaamsch Geneeskundig Tijdschrift Natuurwetenschappelijk Tijdschrift Phannaceutisch Tijdschrift . Wis- en Natuurkundig Tijdschrift V1~msch Diergeneeskundig Tijdschrift Voor studenten
50 % korting. - Alle abonnés zijn van rechtswege lid van de VI. Wetenschapp. Congressen
Vraagt proefnummers
aan het Beheer:
NATUUR. EN GENEESK. VENNOOTSCHAP (V.z.w.) LouÏsastraat, 8, Antwerpen Postcheckr.
145.144
SUIKERRAFINADERIJ-
THIENEN Eischt de gezaagde- geraffineerde suiker
IR
doozen
van 1 kilo Lichamelijke, Geestelijke en Sociale Hygiene Openluchtleven Kampeeren Natuurschoonbescherming Vlak bij Gent :
Kampeerterrein, Speelyeld, Zwem"'" Tw_ afgealoten .oIaria, Z_eIuap, Athleti.che sfeer, Medec:iae-baD,K· I Roeiboot, eBL
wat.
REIZEN
BROOKE
en in de Kempen:
• DE SPAR • Interprov.Vereen.z.W Opgericht : 1927
\
Eia"- .parrebo.ch, met blokhui., kampeerterrein, SoIariUID.Zw_poel. Be.k. Ernstige belangstellenden schrijven aan : «HUIZE WALHAGE,. «DE SPAR,. V. Z. W ST. DENlJS-WESTREM (bij Geat)
VLAANDERSTRAAT,
zo,
GENT
-
Tel. 112.73
NEOHUMANISME
HET LAATSTE
NIEUWS Sluit
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
ü het meest verspreid en beat ingelicht
Vlaamsela
DaglJlad
Talrijke vaste rubrieken, bcnevena een vollecliee
Gan lrij
plaatselijke
105-107, EM. JACQMAINLAAN
BRUSSEL ALLE TEEKEN .• EN SCHILDERSGERIEF
late GENTSCHE CAOUTCHOUC
Alle artikels voor Hygiene, Badinrichtingen, Sport, Kampeeren, Fietsen, Autos, enz. Ziekenverpleging, Heelkunde, Nijverheid, Electriciteit, Radio, Tuin- en Landbouw
SCHAMPHELAERE
VELD:lTRAAT"foENT
TEL.'.10S751.
HUISHOUDELIJK
vulpennen
Parker,
DE LilERE GelJroeders -.-
Krachtig, Gezond, Voedzaam
-
Optelmachienen
Ferdinand De Wolf en CO
Gent : Swan,
DE WORSTEN VAN HET WORSTENFABRIEK
Schrijfmachienen
Opyolcer YaDAD. HOSTE der
EISCHT
MERCEDES
AD. HERCKENRATH 37, Veldatrut,
Büead yoor de .oede \oedeDi.heid eB de • __ ••• pri~ Pa •• enIDO".D «Richt_, teekeDplaakea. wiakeU&akea, té". déci~, t.ek_papier
Specialiteit van Bouloqne-, WestphoJie- en PloC'kworsl
A~em~neHOOGESCHOOLBOEKHANDEL
Vertegenwoordiging
25, Nederkouter, Gent
Maldegem
GEBRUIK
BIJ :
WARIE
- FABRIEK
Eboniet - Celluloid - Aabeat - Vilt
POf
liet
WILLEMSFONDS
HEHEER EREDAKTIE
C:If~TICHT IN 18~9
afdeelingeR
•••
en sneUe berichtgeving op aRe gebied
de
MAGHELEINSTRAAT, Tel. 118.32 -
Water_
GEN
-
23 T
ARTES BoekluJmkll. Poathcornstreet, Le.ert .hq
Alle. .oor alle .pcwteD
Leest
en
verspreidt
Koopt U in vertrouwen
I
NEOHUMANISME CAFE
La Sirène Eigenaar
Geo. DEKO. '1. 'CIC
Hoek Verlorenbroodstr. en Nederkouter
HENEGOUWSTRAAT, 7 (Hoek Kruisstraat) GENT Tel. 18648
OOG- E:\' FRO, 'TSPIEGELS PHO:\'ENDOSCOPEN enz., bij
Ch. Vandemoortele NEDERKOUTER,
Beate bi_
VAN THIL T
Tel.
bij
G. VAN HOEK-Sporb
STUDENTEN IN DE GENEESKUNDE De beste ÎIl.tramealeD .oor Plaat-, Dier- eB OatleedJmacle
sa
GENT
1 8 1 .0 Z
s.v. eDe Vereen.
Invalidens,
De mooiste BLOEMEN vindt U bij
WERY Kortrijk.trut, 26 GENT Tel. 135.17 Een verzorgde en snelle dienst tot Uw beschikking
Leeuwstraat.
28
eB akkuraat alle boekea. -
Sportkleedij en Kampeergerief
25, Gent. Tel. 146.56
Verlaelst GENT
Letterlnmde -
Weten.chap
Tlae Doka KOESTRAAT, 24 TeIef_
11Uit
Specialiteit bieren Canibale
Engelscbe
Hotel-Café DE BOULEVARDS Eigenaar : Kohler- Vermast Telefoon : 4OS.2S Eer.te Ida. iDrich~ l.oopead wat•. Centrale ._anaiq Specialiteit
van koffie met room
Frankrijkplaata,
S, Gent
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
NEOHUMANISME politiek. Ze heeft stand gekozen. Bij ons. is er gebrek aan evenwicht, zcowel bij de Vlamingen als bij de Walen; de gewilde neutraliteit is bij ons te jong, opdat elkeen dadelijk de goede houding wete aan te nemen. Vergeten wij ook niet de hevige stormen waaraan België heeft bloot gestaan sed!tt 1918. Wat beeft de binnenlandsche pplitiek vinden wij het bewijs dat er zoowel in Vlaanderen als in Wallonië gebrek is aan evet'Wicht in het feit, dat op één oogenblik onze instellingen bedreigd zijn geworden, door de opkomst van de Rexisten, Vlaamsche Nationalisten en Communisten, de drie groepeeringen, die vijandig tegenover onze instellingen staan en bij de voorlaatste kamerverkiezing 25% der zetels in handen hadden. In Nederland hebben de overeenkomstige uiterst linksche en uiterst rechtsche partijen, samen hOQgst~ns ~Ö % van de ,temgerechtigden echter zich gehad. . Bij de rexisten berustte alles op vermeende schandalen en den grooten mond van den leider. Wij mogen ook niet vergeten dat in ons land een extremistische partij (de V.NV.) heeft meegeholpen tot het heropbeuren van ons Vlaamsch bewustzijn. Het doel heiligde in dien tijd de middelen m~ar nu he doel bereikt is en deze partij alle bestaansreden verloren heeft, blijft zij diezelfde middelen nog als heilig beschouwen.
Het ontbreekt ons aan een evenwicht en aan een traditie die het punt bepaalt waarop dit evenwicht zal steunen. Keeren wij tot de buitenlandsche politiek terug. Het gebrek aln een evenwichtspolitiek, die wij bij de Hollanders vinden, ls uitlegbaar door het feit dat wij in 1830 geen traditie bezaten, wat wel, het geval was in Holland. dat twee eeuwen lang in de Republiek een klasse van aristocratische burgers had gevormd, die dan den Staat een zelfbewuste leiding konden geven, terwijl onze buitenlandsche politiek stond onder de voogdij van Spanje of Oostenrijk. Na onze onafhankelijkheidsverklaring in 1830 hebben velen in België aansluiting gezocht bij Frankrijk; er was zelfs gevaar in 1851 voor een directe annexatie vanwege Napoleon 111. In 1870 hebben wij 't gevaar gekend van een botsing tusschen Fránkrijk en Duitschland, en stilaan hebben wij meer en meer bedreiging gekend vanwege Duitschland. Tegen deze gevaren werden we vooral beveiligd door de behendige politiek van onze Vorsten, bijgestaan door ervaren staatslieden. Het treft dat de meeste politici onverschillig bleven tegenover de buitenlandsche verhoudingen, meestal onbewust van wat er omging. Wij moeten de neutraliteit aanleeren, en !ooals Nederland, een onzijdige houding tegenover de groote landen aannemen.
tllHllIIlIIlIIlUHlllllllltltflllHlllIlIIlllIlIIlIlIIlIlIIlIlIlIlIlIIlIIlMlllllUlllldHUllIlIHlIHlIHlHlIIlIIUIIIIIIHlllllltlllllllllllUlllllllUlIUJllllIllUllIlllIlllIlIHllllIlllllll11111111111111 ADELIN DEWAEL "t'oorzitter .•.•D het LV.S.V. C-t.
FASCISME Dit onderwerp bondig omlijnen is tamelijk moeilijk. De term fascisme zelf is zeer rekbaar en wordt practisch meermalen gebruikt ter kenschetsing van elke strooming, die aandringt op een versteviging van het regeeringsgezag tegenover de macht van het parlement. In dezen algemeenen zin kan men heel het staatsrecht van na den oorlog fascistisch noemen. lmmers, zoo goed als alle grondwetten die ingevoerd zijn na den oorlog, hebben aan de «uitvoerende macht een veel krachtiger positie toegekend dan de andere daarvoor inruimden, en ook reeds vóór den oorlog kon men in de staatsrechterlijke literatuur herhaaldelijk de klacht vernemen, dat de kabinetten ten koste van de parlementen hun positie hadden weten te versterken. Maar daarom is dan ook het gebruik in dezen zin van den term «fascistisch» verwerpelijk; de werkelijke fascistische beweging moet terdege onderscheiden worden van de neiging om de positie van het centraal gezag krachtiger te maken. . Daar het fascisme nu hoofdzakelijk een staatstheorie is, is zijn anti-liberalisme vooral een sociaal-politiek stelsel. Wij moeten echter dieper en verder zien om zijn waar wezen en zijn juiste draa~kracht te vatten : de staatsethiek van het fascisme is eenerzijds gegrond op een anti-liberale philosophie als menschelijke beschouwing, en anderzijds is ze de basis voor een anti-liberale economie als integreerende volmaking van het staatssysteem. Het hoeft niet gezegd dat het fascisme een ideëele fundeering heeft : deze grondslag is echter niet zoozeer een a priori voorgezette thesis, waarvan al de verwezenlijkingen logisch afgeleid werden, als wel een wederzijdsch aanpassen van plan en werkelijkheid. Zooveel jaren na de fascistische omwenteling is het dan toch mogelijk tot een proeve van synthese van dat stelsel over te gaan. Het fascisme stelt den machtsstaat tegenover den rechtsstaat; over het principe machtsstaat zullen we verder meer uitwijden. De rechtsstaat berust op een stel beginselen die in het verloop der geschiedenis langzaam zijn tot gelding gekomen en waarop verschillende staatsrechterlijke theoriën hebben ingewerkt, christelijke zoowel als humanistische. AI speelde vaak het machtsbegins'el een groote rol, niemand waagde het practisch en in emst den rechtsstaat in zijn grondtrekken aan te tasten: de openbaarheid der publieke zaak, volksvertegenwoordiging en volksinvloed 2
in een of anderen vorm, onafhankelijke rechtspraak, eerbiediging van de persoonlijke vrijheidsrechten, een aan rechtsvormen gebonden administratie : zij alle bleven onschendbaar verkregen rechten. Zelfs de socialisten maakten van Marx' diktatuur van het proletariaat practisch niet veel meer dan een sterke radicaliseering van het parlementair stelsel en van de democratie. Pareto was een der eersten die opkwam tegen den bestaanden democratischen rechtsstaat, dewelken hij een «plutocratische demagogie» noemde. «die door list, bedrog en berekening zich tracht omhoog te houden»; «men redeneert alsof de logica der wereld regeert, maar alleen geweld kan den irrationeele begeerte- en belangenstrijd beheerschen.s Terecht wijst Heller er op dat deze leer tot de noodwendige conclusie moet voeren, dat de staat geen rechtvaardiging meer behoeft, daar immers elke «ideologie» ook voor regeerders toch niets anders zou zijn dan quasi-rationeeie vermomming van een irrationeele machtsbegeerte. De regeering zal eenvoudig in handen vallen van die minderheidsgroep, die eélite», die den practischen invloed der vermommende ideologie weet dienstbaar te maken aan zijn machtsdoeleinden en niet schroomt de eenmaal verkregen regeering ook verder met geweld te handhaven. Giovanni Gentile daarentegen was oorspronkelijk een aanhanger van het neo-liberalisme; daarna heil zoekend in een synthese darvan met het fascisme, wierp hij na de bekende Mateotti-crisis radicaal het roer om en werd hij sedert 1925 fascist-tout-court. Thans was het tjd om van de leer van Hegel gebruik te maken, hetgeen hij dan ook deed. Allerlei citaten werden aangehaald : «die Regierung is die Erscheinung Gottes»; de ware burger is de staat, «seine Seele, sein Ewigess : zijn ethiek is een «militäristische Ethiks : de staat i~ de «höchste Gebieters. «alle Recht geht von ihm auss : «es gibt keine Rechtspflichte des Staatess ; de staat heeft «nur die Pflicht sich selbst zu erhaltens (Heller). Sirel's leer is een kunstmatige samensmelting van anarchistische gedachte van Bakounine, van de proletarische revolutionnaire leer van Marx en de «évolution créatrices van Bergson. ROCCCi, wiens invloed niet te onderschatten is, verklaarde dat het fascisme in de eerste plaats actie en gevoel is en dat ook zal moeten blijven; daarop wist Mussolini zich te steunen om kortweg te antwoorden, toen men hem naar ·zijn programma vroeg : «wij willen Italië regeerene. Voorts kan men nog noemen de sterke herleving van de ideëen van Macx:hiavelli, die door het fascisme ook wel voor de theorie, maar vooral tot rechtvaardiging van de
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
NEOHUMANISME practische politiek worden gebruikt. Bij de opkomst van den modernen staat was Macchiavelli de eerste geweest die alle religieuse en zedelijke beginselen had ondergesdlikt gemaakt aan de ratio status, aan het belang van den nationalen eenheidsstaat. Dan is er de invloed van Nietzsche's geschriften op Mussolini, die hl] gaarne aanhaalt, en wiens veldtocht tegen het christendom Hij reeds met sympathie begroette in een verhandeling die hi] in zijn je~gd schreef over het geweld. De Fascistische Staat De eerste grondtrek van de fascistische staatsleer is deze dat zij den fascistischen staat stelt in tegenstelling tot den rechtsstaat en .hem maakt tot een machtsstaat die noch van elders eenige reclltvaardiging behoeft, noch eenige doelstelling, noch eeruge beperking gedoogt en die aan geenerlei boven hem staande recht is gebonden. Daaruit heeft Mussolini, in den herfst van 1920, zijn beruchte formuul getrokken voor den totalitairen staat : «Niets buiten den staat, niets tegen den staat, alles voor den staab. De fascistische staatsgedachte vindt dus haar volledige ontplooiing in het staatstotalitarisme, dat wel de meest specifieke antithese is van het staatsliberalisme. Het doe van den staat is niet meer het coordineeren en beschermen der grootst mogelijke vrijheid tot het welzijn van alle enkelingen, maar wel het politiek organiseeren van het geheel der nationale krachten tot het welzijn van de natie als dusdanig. Om dit te verwezenlijken is het noodig gebleken de onafhankelijkheid van elk staatsorgaan te breken : door allerlei maatregelen worden dan ook de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke machten, in hun vollen omvang, in handen van den dictator vereenigd. Uit die opvattingen vloeien dan ook allerlei gevolgen voort : voor de wettelijke noodwendigheid komt de eeenmaliges vrijheid, voor de zekerheid en de veiligheid het avontuur en het gevaar, voor den vadsigen vrede de wilde worsteling, voor het redeneeren de daad, voor den denker de held, voor het recht de macht en het geweld, voor het wetenschappelijk stelsel de mythe, voor de democratie de hlerarchie en de élite, voor de beginsel-partijen de econcmlsch-soclale corporaties, voor den rechtsstaat de machtsstaat in de plaats. Maar de nationale machtsstaat is, ook wanneer hij niet als mythe wordt gebruikt, maar in vollen ernst beleden, een ongeschikte leuze om op den duur bevrediging te schenken. De leuze van de macht om de macht, zonder hooger doel, als grondslag van den staat, berust op een sterken factor in het leven, op het egoïsme dat daarin getranspersonaliseerd wordt. Men verwarre daarbij niet het patriotisme met het nationalisme; een onderscheid waarop de aanvoerder van het Italiaansch nationalisme, Corradini, terecht wees, Het patriotisme steunt niet op egoïsme, maar op altruisme; het waardeert den staat en heeft voor hem offers over als handhaver en bewaker van den gezamenlijken cultuurschat van een volk, van zijn geestelijk bezit, van zijn zedelijke zelfstandigheid; dat is : het waardeert den staat om zijn doel. Maar Ilet nationalisme is gansch iets anders; het komt op niet uit liefde, maar uit hoogmoed; het wil zijn eigen kracht aanbiaden in de macht van den staat: het beoordeelt alles naar de erano staruos. Het nationalisme, niet het patriotisme, is de grondgedachte der fascistische staatsleer, al maakt het fascisme practisch van het patriottsme een ruim gebruik. Welnu, al wie de maclltsleer huldigt is onverbiddelijk onderworpen aan de psychologie van de macht. Zoodra zij de phase van de macht, als dienstbaar aan hooger doel, eenmaal achter zich heeft en de macht om de macht zelve is gaan huldigen, komt vroeg of, laat onvermijdelijk de hybris, de overspanning en de val. De groote basis van het fascisme, het geloof in zich zelf, ontbreekt totaal. Zijn geloof is Ilet geloof in de staatsmacht zonder inhoud; het gelooft niet in een staat die naar bepaalde beginselen en een bepaald ideaal gerechtigheid, welvaart en cultuur verwezenlijkt; maar het heeft niets dan minachting voor alle beginselen, voor alle recht, voor alle rnorael 'en voor alle religie die niet dienen om den staat als zoadanig tot opperste machtsontwikkeling te brengen. In dat stelsel is dan ook niet anders mogelijk dan de
besten te vormen door hen stelselmatig af te richten tot willooze werktuigen in de handen van den dictator. Het is een wonderlijke «nieuwe aristocratie» die men zoo verkrijgt; het geldt in Italië dan ook niet meer als een groote eer om tot haar te behooren IBerrrhardt l . De geestelijke holheid van het stelsel wreekt zich zoodra de fanatieke toewijding aan het genie van den duce de oogen daarvoor niet meer verblindt. Ce rechtsstaat vindt zijn organisatie van onderen op, de fascistische staat van boven af, edall' alto in basso» (Costamagna l ; tegenover de verkiezing, de benoeming. In den rechtsstaat is de grondslag voor de organisatie het partijwezen. Tegen dit partijwezen koos het fascisme in den aanvang stelling als eantl-parfitas ; het wa~' van oorsprong niet een uitvloeisel van een daadkrachtig geloof in bepaalde ideëele beginselen in tegenstelling met andere. maar een uit velerlei motieven van onmacht en nood zich scharen onder een sterken arm, om door een revolutie te geraken uit een door elk, om eigen redenen, verwenschten toestand. Toen de macht was verkregen kwam daarmee de behoefte aan objectiveering, en werd de leer ingevoerd van den «Stato-partito~, den éénpartij-staat. • die aan alle andere partijen het bestaansrecht ontzegt, ze met geweld voor zooveel noodig onderdrukt en voor zichzelf alle macht in den staat opeischt, zich met den staat vereenzelvigt. Oppositie wordt niet geduld. Beurtelings noemt men de partij identiek met de staat, een instrument van den staat, een eparastataals orgaan, identiek met de natie, de élite der natie en zoo meer. De leden der partij nebben niets te zeggen noch over de keuze der leiders, noch over het beleid; zij moeten tevreden zijn met een algemeen bevoorrechte positie, zij moeten zijn «als soldaten en blindelings gehoorzamem) (~ussolini); de regelen en de hierarchie krijgenbun licht en inhoud van boven af (partij-statuut 1926), waar zich het alomvattend inzicht bevindt in taak en doeleinden, in functies en verdiensten. «De rechten van den mensc:h hebben niet de geringste waarde, daar aan den staat de regeling van hun verkrijging en hun uitoefening is voorbehouden» (Bartolotto) . De algemeene rechten van den mensch, de vrijheid van het individu, de objectieve normen waaraan het gezag iSigebonden. de rechten der ouders, laat men linksch liggen; het fascisme stelt daarvoor in de plaats de instructie en de mythe, de immanente autonomie van het subjectieve, een eigenmachtige wil met als eenige term zijn eigen autolimitatie, met als eenig waarheidscriterium de daadwerkelijke efficientie, de uitsluitende rechtsspheer van de natie, de onbegrensde bevoegdheid van den staatswil, de dictatuur van den leider. De opslorping van het individu in den staat iS!slechts een uitweg om een verontschuldiging op voorhand te hebben voor elke vervolging, om op voorhand aan den burger elk initiatief, elke autonomie te ontnemen; het samentrekken van alle machten in den staat is slechts een banaal middel om de overdracht van de openbare macht in handen van de feitelijke regeerders mogelijk te maken. Zelfs in de wetenschap kan verschil van meening niet worden geduld, daar zulks vertroebeling zou brengen in het mythisch bewustzijn van het volk: een afwijking van de algemeene politieke richtlijnen der regeering kan alleen voortspruiten uit een gebrek aan ware dede:t in de mythe van de natie, dat is het fascisme, en derhalve worden de hoogleeraren aan hooge- en '..:akscholen ein condicioni d'incompatibilia:. daarmede uit hun ambt ontheven (Ermárth). Het briefgeheim is opgeheven, het binnen eden van woningen zonder machtiging geoorloofd, het habeas corpus-beginsel afgeschaft, huiszoekingen en hechtenis zijn aan de orde van den dag, Op verdachte personen, dat is verdacht van niet instemmen met het fascisme, worden kwellende maatregelen van allerlei aard toegepast. Kortom, al wat lijkt naar persoonlijke vrijheid is met wortel en tak uitgeroeid. Deze opvatting wordt dan nog bevestigd, wanneer we den weerstand vaststellen dien het fascisme moet breken en dien het
3
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
NEOHUMANISME door zijn wettelijk dwangmiddel voortdurend moet in evenwicht houden. Een regiem dat in zijn bestaan aan de spanning van zulken dwang is verbonden, kan als dusdanig op bestendigheid geen aanspraak maken; maar ofwel zal de dictatuur in meer gematigden zin evolueeren, ofwel zal de volksopinie volledig egleicngeschaltets worden, hetzij met hare instemming, en dan is de dictatuur ook weer overbodig, hetzij door verknechting, en dit zou de onrechtmatigheid der dictatuur voldoende doen blijken. Slotbemerkinpn Een gezonde staat kan alleen op de beide pijlers van gezag en vrijheid rusten. AI wie of de vrijheid beschouwt als een concessie van den staat in diens eigen belang, of het gezag als een concessie der enkelen in hun eigen belang, ondermijnt een gezond staatswezen. Zoo nu de eene pijler, die der vrijheid, radicaal is ~ggeslagen en waarvan de andere, het gezag, als laatste einddoel van
~:_:~.%:::_- _ ':_--_ ~;;::_;WIio?:::_:_ :-:-::~~-~-:~_~ MARCEL MARIEN
Gesp'rek met KritiRus Kritikus staarde door de ruit naar 't schubbig geblikker der natte straatsteenen in 'r neerplassend lantaarnlicht. Physisc'he onbehaàglijkheid scherpte zijn individualisme tot haat tegen een vreemde vijandige natuur. Hij beloerde zijn groeienden angst voor de onvermijdelijke terugkeer tot een zwijgend, niets-ontziende Heelal, zijn weemoed om de onvoorwaardelijke teruggave van alle veroveringen - eTanagra». Het woord drong langzaam tot hem door. Het leidde zijn blik naar Peter, scherp geprofileerd tegen de liçhtende lampkap. Peter herhaalde het woord, soms rr.et wisseling van klemtoon, met den doffen klank van 'f onbewust uitgesprokene. «Wel ?» Kritikus onderbrak opzettelijk. Andermans droom of sentimentaliteit maakten hem steeds zenuwachtig. Kritikus leek ieder gevaar voor de eigen persoonlijkheid al van uit de verte te duchten. «Eénig, vindt u niet ?, bewonderde Peter, die gesloten vorm, die delicate lijn.» «Het kopijtje kreeg niet eens zijn normaal kleuren pakje ... » «Dat ik gewoonweg haat !» «Maar bedenkt gij dan niet dat alle beelden bij de Grieken in de kleuren staken, sarde Kritikus, heerlijke vleeschkleur en rood en blauwen violet.s Ijdele waar dus, blanke heroënlichamen opschitterend tegen azuren verten ?» «Jui~t, Mijnheer Bombast, ijdele waan. De Grieken kenden die drift voor de materie niet. Hun marmer was beschilderd, hun brons verguld, hun steen met stucco gedekt. Praxiteles zelf schatte zijn schilders naar waarde en wist wat hij hun te danken had. En wat zegt Plato ? etaleerde Kritikus verder, geef de Politeia eens hier! Luister maar: Boek 4, 420 e.d. Ik vertaal: «Moesten wij bezig zijn een standbeeld te beschilderen - hoort ge ? beschilderen - en moest iemand komen kijken en ons verwijten niet de mooiste kleuren op de mooiste deelen van het lichaam te
het leven wordt gesteld en met goddelijke glorie en volstrekte macht bekleed, komt men tot het fascisme. Het gezag wordt gekleed in dictatorialen vorm met als wezenlijk middel van handhaving militair geweld. dat is niet enkel als middel van ordehandhaving en rechtsexecutie. maar als middel om zijn wil elk gebied van het leven rechteloos door te voeren en zijn volstrekte macht over alles en allen te verwezenlijken. De enkele persoon wordt van alle zelfstandige beteekenis beroofd; ook de godsdienstvrijheid wordt in beginsel geloochend en alleen als practische concessie in het belang van den staat gedoogd. e:De fascistische Staat»; ~L Langohr, Mechelen, 1934. «Grondslag en karakter van de Italiaansch-Fascistische Staatsleer. : A. Anema, Kampen. 1934. eAux sourees du fascisme) : Silvio Trentin, Paris, 1931. cEconomische grondslagen van het Fascisme) : P. Einzig, 's Gravenhage. eDer fascist. Staat in .Italiens : Eschmann, Breslau. cL'empire fasciste» : M. Prelot, Paris.
"">~::.=::~:.,..~:::_~:_<,...::~;:-...,';;;:_~=::~--::::. strijken, en dàt juist omdat wij de oogen zwart en niet vermiljoen tinten, dan zouden wij zeggen: «Bewonderenswaardig beoordeelaar.' stel U niet voor dat wij de oogen zoo mooi hoeven te schilderen dat het geen oogen meer zijn, maar kijk veeleer of wij een volmaakt ensemble krijgen, door aan elk deel de kleur toe te kennen die het verlangt». Ja, die geschilderde oogen ! de kleur verzwond en de Renaissance aapte gedwee de pupillooze oogen na ! En denk nu verder aan de Korai van de Akropolis met hun roode haren, roode en blauwe borduursels.s
ilan on:e Le:ers, Het zal wel van nut zijn dat een lijstje opgemaakt wordt van alle artikelen die verschenen zijn in ons blad in den loop van drie jaar, met uitzondering van de rubriek Universitaire Kroniek. Dit lijstje ia te vinden achteraan in dit nummer. Zoo willen wij er op wijzen dat wij wel degelijk een programma hebben en solieder gebouwd dan dit in de studentenwereld over het algemeen het geval ia. Zoo willen wij er op wijzen dat wij niet aan politiek doen om de politiek, maar om een breeder plan blijven en wij uit dien hoofde veel dichter bij het volk staan dan an dere politieke groepeeringen en dan die ons wel willen toegeven. Wij danken ook van harte de abonnenten om.hun belangstelling en hopen die ook voor het volgende jaar gaande te houden, te meer daar het blad een merkelijk be ter uitzicht zal krijgen, wat geen afbreuk zal doen aan den inhoud. DE REDACTIE.
NEOHUMANISME
A. R. J. SCHEPENS, ba,...erlijk boUWkaDcl. iDIr_eur.
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
"OOK BETEKE WONIM;EN(:(.) TWEEDE DEEL HOOFDOORZAAK VAN DE OVERBEVOLKI NC VAN DE STEDEN Het lijdt geen twijfel dat de ontzaggelijke vooruitgang van de mechanische riijverheld wel de voornaamste oorzaak is. De fabrieken werden opgetrokken aan de grenzen van de steden. De stadsbevolking kon niet genoeg werkkrachten leveren; het te kort kwam van buiten. De steden waren er niet op voorzien deze nieuwaangekomenen te herbergen. De bouwnijverheid kon niet voldoen aan de behoefte aan woning, welke zich om den dag grooter en grooter voordeed. Weldra kwam het tot overbevolking. De werkhuizen waren rondom de bestaande centra opgetrokken; nieuwe wijken werden aangelegd, zonder zich om hygiene te bekommeren. Eén zaak was van belang: een onderdak te kunnen bezorgen aan het grootst aantal rnenschen, dit mits de geringst mogelijke uitgaven. Het gevolg van dit alles wae dat de usines, goederenloodsen, hospitalen, gasfabrieken en andere, midden in de stad kwamen te staan. Van clan af kende men de zoogenoemde industrieele centra, waar het leven wel niet aangenaam kan genoemd worden: ongezonde dampen, allerhande. uitwasemingen nemen daar de plaats in van de zuivere lucht, het vitale voor den mensch. Het kwam nu menigmaal voor dat de minste uitbreiding van zekere nijverheden onmogelijk werd in de bebouwde kom. Het valt nochtans te betreuren dat vele ondernemingen, om niet alles te verliezen, nieuwe instellrngen optrokken buiten de bebouwde centra, maar ook de bestaande inrichtingen in de stad behielden: men kan dan op het schrijfpapier lezen: oude usines te X, nieuwe usines te Y bij X. We zegden reeds ,dat de ontwikkeling van de nijverheid de bevolking van de steden sterk deed toenemen. Getuigen er van wezen de volgende gegevens: in een halve eeuw (1870- 1920) steeg de bevolking van Berlijn in de verhouding één tegen 4,5, deze van Weenen in de verhouding één tegen drie; de bevolking van Parijs' nam toe om 80 %, terwi jI deze van Londen om 40 % vermeerderde. Deze snelle toename van bevolking moet aanleiding zijn tot een ongeordende en willekeurige bouwwijze. Het centrum van de stad, dus het oudste gedeelte. bleef er is nu nog, het kernpunt van het economisch leven: de handel is er rotsvast geankerd. De openbare besturen bleven ook de bestaande lokalen betrekken; veel later voorzagen ze wel eens een hulpkantoor, waarvoor nu wel geen speciale schikkingen genomen werden: menige kantoren zijn nu nog ondergebracht in vroegere heeren- of burgershuizen. Het verkeer ontwikkelde zich eveneens reuzensnel in de laatste halve eeuw: de bestaande straten, welke toereikend waren voor het traag wagenverkeer, kwamen alras onvoldoende voor. Neem nu alles samen : auto, moto, fiets, wagen, tram ,autobus, zelfs ja de voetganger, dan komt het uit op een onmogelijk verkeer in deze smalle straten. Van dit alles dient rekening gehouden, wanneer men het leven in de steden wil verbeteren. En als we even rondom ons kijken in de steden, die we goed kennen, dan zien we dat nog veel te veranderen is. want helaas. zoo weinig is reeds gedaan.
DERDE DEEL. NAAR BETERE WONINCEN. In de volgende regels willen we enkele gedachten uiteenzetten over de verbetering van de bestaande centra en het aanleggen van nieuwe wijken. Het is een gewoonte, of eerder een ziekte geworden, voornamelijk in de handelskwartieren, op kleine grondoppervlakken gebouwen op te trekken met meerdere verdiepingen. Een grondprincipe is dat de bouwhoogte niet grooter mag zijn dan de straatbreedte (van gevel tot gevel) , zooniet is er een te kort aan licht en lucht. We zien aldus dat bij een straatbreedte van twintig
meter, de maximale bouwhoogte twintig meter mag bedragen. In de toekomst zal er moeten getracht worden naar een beter gebruik van bepaalde kwartieren. Een stad zou moeten uit drie verschillende deelen bestaan, deelen welke op hun eigen goed afgelijnd zijn, en samen een complex vormen. De handelsinrichtingen, de kantoorgebouwen, de centrale besturen, al wat het intellectueele leven aangaat moeten zich in het centrum van de stad bevinden. Aanzienlijke werken zouden moeten uitgevoerd worden ter verbetering van deze centrale wijken, welke over 'r algemeen reeds jarenlang bestaan. Een ander deel van de stad zal een onderdak bezorgen aan de bevolking. Daar moeten ruime, gezonde en rustige woningen te vinden zijn; parken, speelplaatsen en sportterreinen moeten voorzien worden. In een derde deel van de stad zullen de nijverheidsinstellingen samengetrokken worden. Deze zullen op voldoenden afstand van de woonkwartieren opgericht worden, zoodat ze de hygiene van de stad niet zouden in de weg staan. Het verplaatsen van de woonkwartieren buiten de werkcentra, moet gepaard gaan met het aanleggen van snelle, goede en goedkoope verkeersmogelijkheden. Vergeten wij niet dat het ontwerpen en het verwezenlijken van een degelijk wegennet aan de basis ligt van de urbanisatie. ln de laatste tijd wordt veel gesproken over urbanisatie. Door deze verstaan wi j niet eer: reeks t schetsenl van opte trekken kwartieren of een schi Iderij van de stad over X jaren. Wanneer men een kwartier wil urbaniseeren dan moeten de volledige studies aangevat worden van de grondverkaveling, van de bouwvoorwaarden, van het aan te leggen rioolnet, van het aan te leggen wegennet, van de voorziening in water, gas en electriciteit en tal van andere studies welke noodzakelijk zijn bij een deftigen en goeden stedenbouw. Indien men zoo te werk gaat, zal het niet meer voorkomen dat zoogenoemde nieuwe kwartieren, buiten het centrum van de stad aangelegd, menige jaren zullen wachten op rioleeringen of op waterbedeeling, of andere. Wanneer men wijken aanlegt zonder de voorgenoemde studies aan te vatren. verliest men aan hygiene door dit tekort, hetgeen men wint door den mensch buiten de drukke centra te brengen. Het vraagstuk van de verkeersmiddelen dient grondig bestudeerd. Bekend is bvb. dat het aantal fletsen veel grooter zou zijn, moesten de stadswegen in beteren staat verkeeren. Tal van menschen zouden, bij goede verkeerswegen, er niet eens naar zien op enkele kilometer van het werk te wonen en er per fiets naar te komen, maar bij slechte verkeerswegen komt dit niet in aanmerking, zoodat men dan verplicht is tram of autobus te gebruiken, hetgeen vaak kostelijk voorkomt. Deze uitbatingen zijn inderdaad nog te veel van commercieelen aard en komen nog niet genoeg voor als een openbare dienst van algemeen nut. In ieder geval moeten de vel keersmiddelen (tram, autobus, ... ) snel en goedkoop zijn.
-
De volkswoning moet ook grondig ter studie genomen worden. De collectieve woning komt in vele gevallen voordeelig voor. Het type met groote binnenkoer is een goede oplossing. Men kan echter, indien grond genoeg aanwezig is. afzonderlijke' woningen voorzien: men komt dan tot het oprichten van villaparken en tuinwijken. Parken en openbare plaatsen moeten ruim opgevat worden: dan alleen kan men zeggen dat de stad ademt. Er valt nog veel te zeggen over de inrichting en den bouw van de woonkwartieren. We beperken ons echter tot deze algemeene gedachten. De verdere studie van dit alles maakt het werk uit van de gespecialiseerde urbanisten, welke echter ~n klein aantal zijn. Wij
allen, als jongeren, hebben den plicht te ijveren voor betere woningen voor het volk. Wij moeten den eisch «licht en lucht. vreugde en geluk» stemmen. Wi j moeten aandringen opdat het aan eenieder mogelijk weze een gezonde en ruime woning te betrekken. Steeds moeten we ten strijde trekken tegen de krotwoningen en tegen de overbevolking van de woningen. (*)
Zie Xe ohurnauisme
3e jrg Xo ï (25)
5
NEOHUMANISME
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
UNIVERSITAI Wij beschuldigen het K.V.H.V. de Dies Natalies van het G.S.C. gekelderd te hebben. Wij gaan nu niet de argumenten van het K.V.H.V. ontleden, maar ons enkel bepalen bij hun houding tegenover h(;~ corps. Dat zij die de meerderheid aan de Centsche Universiteit uitmaken, trachten het meest in de pap te brokkelen te hebben. is niet meer dan normaal, maar dat zij daarbij den praeses, het corps als vereeniging en de andersdenkenden willen belachelijk make." is wat al te krae. Het K.v.H.v. is sterk genoeg om het aan te durven in het corps een zeker initiatief te nemen en ze konden, na het veto van den Rector, voorstellen de Dies Natalis te laten va!len; maar neen, alles bleef zooals het was om de Dies Natalis lang· zaam aan te boycotteeren om des te beter hun wil op het voor plan te kunnen brengen. Dat de praeses van het C.s.e. weer niemand anders is dan een marionnette, terwijl een zekere groepeering aan de koordjes trekt, is eens te meer bewezen geworden door zijn ultra-lamme houding. Ofwel het eene, ofwel het andere : ofwel dadelijk een besluit nemen en de Dies Natalis laten doorgaan in een ander lokaal dan de Aula, zoo de Rector de toelating weigerde Dr. Rombouts te laten spreken; ofwel de Dies Natalis dadelijk aflasschen. Maar zich neerleggen bij het veto van Prof. Goubeau en daarna met behulp van zekere personen de Dies Natalis, en tevens ook het corps, belachelijk maken, is een daad stellen die onwaardig is van een praeses. Beschouwen wij even de rol gespeeld door Willy Opdebeeck, broeder van den voorzitter van het K.v.H.v. In het Corps neemt die persoon de functie waar van propaganda-leider; maar is het soms niet als propaganda-leider van het K.V.H.V. in het G.S,C, ? De Dies Ntalis moest doorgaan op 28/XI ; de plakbrieven ter aankondiging ervan zijn binnengekomen op het secretariaat den Vrijdag 24/XI; de uitnoodigingen voor de professoren op 25/XI. Beschouwen wij die uitnoodigingen meer in 'r bijzonder, zonder van de strooibiljetten te spreken die Maandagavond 27/XI toekwamen : een paar lijntjes over de Dies Nataliso-herdenking en een gansche roman over de corpsvergadering en eindigend met een uitnoodiging voor de corpsvergadering. Toen men Opdebeeck er opmerkz.aam op maakte dat op het laatst de vergadering van Dinsdag minstens nog eens moest vermeld worden, maakte hij zich kwaad en weigerde botweg. Op het volgend voorstel om nog speciale uitnoodigingen te laten drukken voor de Dies Natafis, argumenteerde hij dat dit te veel kosten zou meebrengen ... om 's anderendaags te komen aandragen met speciale uitnoodigingen voor alle corpsleden voor de vergadering van Vrijdag. Sinds wanneer krijgt, in het corps, een propaganda-leider «carte blanches van den praeses ? Van ons, liberalen, zou men nu gaan verwachten dat wij gaan dansen zooals het K.V.HV. wil fluiten? Van ons zou men gaan verwachten dat wij naar een vergadering van het KV.HV., ingericht in de schoot van het corps, gaan loopen ! ! Neen. Wij hebben dan ook onze leden en tevens de andersdenkenden aangezet niet aanwezig te zijn op de algemeene vergadering. Het is absoluut onze bedoeling niet geweest het corps tegen te werken, dat hebben wij ten andere nooit gedaan zoolang het G.s.e. en zijn bestuursleden hun plicht vervulden; het is onze bedoeling niet geweest tegen Dr. Rombouts op te. komen. Maar onze bedoeling was wel te reageeren tegen de ondermijnende werking van het KV.H.v. en hun marionnette Nest Brone. Adelin DEWAEL, voorzitter. «STUDENTENSIGNAAL» (Recht op amwoord) sancta simplicitas I, heilige onschuld! De nieuwe voorzitter van L.V.S.V., A. Dewael, heeft «enkel beloofd ... het plan (der G.S.S., voor Demokratisch Front) in een bestuursvergadering van L.V.S_V. voor te leggen - om aan Mandrycxs te ontsnappen» ! ! ! Dewael schijnt te vergeten dat het plan eensgezi~ was goed-
o
6
RE
KRON lEK
gekeurd (op de vra~g van de deelname der katholieken na) op een voltallige vergadering van het vorig L.V.S.v.-bestuur ... waar alleen de ondervoorzitter, A. Dewael, afwezig was; taktiek of waarlijk «wegens ziekte» ? Maar aanwezig waren o.a. : Berten Maertens, L. Verkein, J. Verhé, B. Van Maele, A. Schepens; getuigen daarvan kan o.a. Jan Geluck. Beteekenen de «Iiberale opvattingen van Dewae!: dat een akkoord kan uitgeveegd worden als één enkele persoon het wenscht? En waar is Dewael «persoonlijk» tegen het plan opgekomen ?In elk geval Riet op de samenkomst met Leo Hermanne en mij. Dewael liet er integendeel zijn «amendementen» varen, die verschi lIende stappen achterwaarts beteekenden. Dewael ontving einde Augustus ons ontwerp niet? ? Wij zijn bereid de post te beschuldigen... maar zeer eigenaardig is het toch dat Oewael het de moeite niet waard geacht heeft mij eens terloops de reden van onze «nalatigheid» te vragen ! Dit werd echter geen practische hinderpaal, want nauwelijks was hij op de Universiteit verschenn of een paar Wandelende Monologen vielen hem en zijn medewerkers lastig voor een nieuwe kontaktname, die wij definitief wenschten ! Nogmaals was Dewael «belet». Maar Jaak Verhé «vertegenwoordigde» hem - niet genoeg echter om eenig akkoord te sluiten. Maar nogmaals was J. Verhé verplicht de juistheid van het program in de hoofdzaken te erkennen (om eventueel nog lan,s de clétails te kunnen «ontsnappen» ?) Arme afleidingspoging waar de afwezige Oewael beweert dat de diskussie eindigde op een scheldpartij; J. Verhé zal toch wel zoo eerlijk geweest zijn om hem ook te melden tegen wie enkele harde worden noodig waren? - tegen twee «liberalen» en een «socialist»; op dat oogenblik nog Jan Geluck nie+ I) die de onderhandelingen in een biergesprek wilden smoren - 0 ! die «ernstige» demokraten! Op datoogenblik (12n Oktober) had Jan Geluck reeds officieel ontslag genomen uit de G.S.S. (brief van 4 September) ; het was als mede-voorsteller van het Ontwerp dat hij deelnam aan deze jongste bespreking en als dusdanig was hij verplicht de treurige dubbelzinnigheid in het gedrag van liberale «leiders» vast te stellen. Oewael beweert klare taal te spreken ! Hij wil dus strijden tegen de reaktie en de fascisten verslaan - maar eerst zou hij de voorhoede van alle anti-reaktionnairen aan onze Universiteit, de onverzoenlijkste antifascisten, de G.S.S., willen uitschakelen! De reaktie en de fascisten zullen hem dank weten. Wij willen saMenwerkÎftI met U - zooals met iedereen die demokratische beginselen belijdt maar wij zullen U bestrijden, in naam van een vruchtbare samenwerking, telkens het blijkt dat gij uw leden een progressistisch rad voor de oogen draait ! Samenwerking, maar geen medeplichtig compromis ! Veins bv. niet langer een overvloeiende sympathie voor de S.v. S.v. en bedenk bv. eens dat ons artikel «Bij den Internationalen Toestand» opgesteld is in overeeMtemming met Arn. De Vos r In de vaste overtuiging, Adelin, dat Gij - of minstens de progressisten uit L.VSV. - en wij binnen kort in een demokratischen strijd, (een beetje taat I) zullen verbonden zijn ! A. MANDRYCXS. (N. v. d. R.) Naar alle waarschijnlijkheid zal «Studentensignaal» tusschen dit en een paar maanden niet meer verschijnen, en wil A. Mandrycxs toch een afzetgebied voor zijn proza hebben; of hij nu bepaald succes zal behalen met zoo 'n soort recht op antwoord, betwijfel ik sterk. Toch wil ik er wel enkele terechtwijzingen aan geven. Wat betreft het aannemen van het bewuste plan op een bestuursvergadering van het L.V.S.v., raakt Mandrycxs toch het punt van de deelname der katholieken; hij zal dan ook wel weten dat zonder de medewerking van het K.v.S.v., het LV,S.V, aan de verwezenlijking van dit plan niet ZOu meewerken, een plan dat,
NEOHUMANISME
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
niettegenstaande de belofte tariaat is toegekomen
van Mandrycxs,
sticht en in leven gehouden door het L.V.S.v. van Gent - van de L.V.S.V. en van Gent, Brussel en Antwerpen. Het L.V.S.V, van Gent heeft de berichten noch uit Brussel, noch uit Antwlpen in hun weren te censureeren zonder voorafgaande toestemming.
nooit op het secre-
Op de samenkomst met Mandryxs en Hermanne heb ik nooit mijn «amendementen» laten varen maar zelfs hen 's morgens aan de universiteit laten voelen dat ik absoluut op hun medewerking niet belust was. Na de bijeenkornst. 's middags, beloofde Mandrycxs mij het plan op te zenden; ik heb er drie weken naar gewacht en heb hem dan ook een kaartje gezonden om uitleg; ik heb dan een schrijven ontvangen van 14-7-39, en niet in Augustus, waarin hij mij meldde dat hij A. Devos belast had mij het plan te laten geworden. Daarbij is het gebleven, en nu pas in October heb ik van A. Devos vernomen dat hij van die gan9Che rommel niets afwist. Dat
2) Op de vraag of wij een dergelijk bericht, maar in omgekeerde zin, in de Gentsche Studentenpers vermeld, ongunstig zouden besproken hebben, antwoordden wij eenvoudig met het verwijzen naar de lezing van Prof. dr. H. van Werveke in het LV.S.V. op 16 November l.I. en waarvan een referaat in Neohumanisme van December 1939 is opgenomen. DE REDACTI E. DE «OPENBARE VIJAND
A. Mandrycx« zich zelf en zijn naloopers wil laten door-
Nr 1. DER DINAS05
vormend de voorhoede van alle anti-reactionnairen, IdtJj,.t mij nogal tamelijk belachelijk. Voor wanneer een nietviNfPiCt met het V.N.v. ? Gii; wilt samenwerken met ons ? Wii werk ••• niet •••••••n met
In «hier Dinaso» vindt A. Derbecourt het noodig de pers, en meer bepaaldelijk de vrijheid van pers - die hem nochtans toelaat aan zijn ietwat geforceerde verontwaardiging uiting te geven - aan te vallen.
c••••••••••••.•••.
Het verwondert ons geenszins dat iemand die Dr. Goebbers '" zij" hart dt8a~ \fan óh~ Ankelijke joumalisten liever geuniformde inktkoelies zou willen maken, die slechts balken zooals de' propaganda-Führer jankt.
ge
5
W~t mijn herhaalde afwezigheden
betreft
verwijs ik u, Man-
dryca, naar c:Staline conduit Ie bal» en kan ik mij tevens niet weerhowden. alvorens te sluiten, de hoop uit te drukken van u nog zoo welni! mogelijk te hooren spreken. Adelin DEWAEl.
Ons dunkt echter dat «der Goebbelslehrling:. nog heel veel van zijn meester moet bijleeren eer hij Iemand overtuige dat de vrije pers dan wel de parade-marsch pers «openbare vijand nr 1. Is.
CERMANIA Professor dr. Frank Baur heeft herhaaldelijk op uitdrukkelijke wijze gezegd dat hij zijn geld niet op-krijgen kan. De 1e en 2e licentiaten in de Germaansche Philologie wachten op een formeeIe uitnoodiging in de c:Fritz:.. Wij vernemen zoo pas dat een derde druk van Julius Vuylsteke's cVerzameld~., qe,çijçhte.I1~_ ter perse Is. 1881 ( 1l , . 1887 (1-) 1940(3) .
,
Dit werk lijkt'ieder student die ietwat interesse voelt voor chet vroeger geschiedde» in het studentenleven, het bezitten waard. BIJ DE BRUSSEL5CHI HOOCSTUDENTiN De studentenveereeniging cLe libre Examen» (Het vrije onderzoek) , die verschillende bonden van de Vrije Universiteit groepeert, sprak met 118 tegen 13 stemmen de uitsluiting uit van de kommunistisch-gezinde groepeering. Deze verpletterende, meerderheid was des te teekenend, omdat de c:Stalinisten» al hun manschappen en sympathiseerenden voor de stemming hadden' opgeroepen. De studenten van de Vrije Universiteit hebben zich aldus onomwonden willen uitspreken tegen elke beschaamde poging om het kommunisme te laten veld winnen. «Laatste Nieuws», Zondag 26 Nov. 1939. Het l.V.S.V. Brussel brengt .ADOLPHE MAX, eere-voorzitter siteit van Brussel.
zijn rouwhulde voor van de Vrije Univer-
EEN WOORDJE UITLEG. In ons vorig nummer (November 1939) zijn mededeelingen uit Brussel gepubliceerd geworden, lijk dat hoe langer hoe eer zal voorkomen. Van sommige zijden horden wij een beknibbelen van het aanhalen van «bepaalde feiten». In het aanhalen van feiten kan men zijn eigen zienswijze leggen zonder het daarom noodig te achten die uitdrukkelijk te formuleeren. En daarover gaat het, naar het schijnt. Welnu: 1)
Neohumanisme
NOG DE «BRIEF AAN DE LIBERALEN. Bij nadere inlichting hieromtrent is de kat uit de mouw gekomen. Het verwonderde ons inderdaad dat de G.S.S.-secretaris op zoodanige wijze een zinsnede uit het editoriaal-artikel van den voorzitter van het L.V.S.v. had geïnter:preteerd, dat hij er uit afleidde : «het L.V.S.v. stelt ons debatavonden voor» waarop de bewuste brief het licht zag. Nu echter heeft dezelfde secretaris, toen men bij hem aandrong, moeten tenslotte bekennen dat hi j gewoonweg het artikel niet had gel.sen ! Wij besluiten hieruit eenvoudigweg dat de schrijver in kwestie, niet de nochtans door hem onderteekende brief heeft opgesteld of zelfs verzonden, daar hij toch niet kon antwoorden op iets waar hij niet van op de hoogte was, en dat de persoon van wie hij werkelijk uitgaat de verantwoordelijkheid van een gewilde misinterpretatie op eens anders rug heeft willen schuiven. Dat zijn prac:ti jken ! VREDESNUMMIR
VAN G.5.5.
De heeren van «Studentensignaab geven zich in den laatsten tijd enorm veel moeite. Niet wellicht die tovaritch die bereidwillig de verantwoordelijkheid van het druksel op zich neemt en er goedmoedig z'n naam bij-lapt, maar de steeds gestikuleerde, monologeerende, manifesteerende, meetingeerende. anonieme die gedurig zij" mohd vol heeft over reactle en fascisme. Die dialectische proza-schrijver gaat weldra Dimitroff in hoogst-eigen persoon den loef afsteken in het ophemelen van vadertje Staltn's politiek : het z.g. evredes-nurnmers of althans eantl-oorlogsnummers dat werd verspreid is een duidelijk, hoewel onrechtstreeksch voorbeeld dier ophemeling, en men zou wellicht van een groote kwade trouw of van een schrijnende domheid moeten zijn om na kennismaking met dit cStudentensignaal»' niet absoluut overtuigd te wezen dat Sovjet-Rusland de eenige vredelievende staat is, dat het Roode leger de Evangelische goedheid verzinnebeeldt. Dit met een greintje goeden wil, en een tikje verbeelding. J. VERHE.
is het blad -
hoewel
oorspronkelijk
ge7
NEOHUMANISME
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
STALINE CONDUIT
HET CORPS EN DE STUDENTENBELANCEN
LE BAL!
Ket •. S.$. heeft het op zich genomen voor elke gebeurtenis aan de universiteit, de vertegenwoordigers van de progressistische studenten bijeen te trommelen om onder de bevoegde leiding van de G.S.S. gezamenlijke besluiten te treffen en actieplannen op te maken. Het verwonderd ons dat de S.V.S.v.ers die toch ondersteld worden, de G.S.S.-practijken een beetje te kennen, zoo gauw in de val geloopen zijn. Eveneens is het onbegrijpelijk dat het c't Zal Wel Gaan» dat toch sterk genoeg is om zelfstandig op te treden als het noodig is, en zich op zuiver Vlaamsch en philosophisch standpunt zou moeten houden, op dergelijke uitnoodigingen is ingegaan. Wij willen het C.S.S. echter verwittigen dat ze hun mooie briefpapier niet langer aan ons hoeven te verspillen : het L.V.S.v. zal aan die vergaderingen niet deelnemen. Wij zien den toestand klaar Het C.S.S. wil invloed hebben in alle studentenvereenigingen, eenheid bewerken, het wil een zoogezegd demOCratisch front vormen zonder er den naam aan te geven. Voor de vacantie konden wij nog met de Geunifieerde Socialistische Studenten onderhandelen, maar sindsdien is er heel wat veranderd : het G.S.S. is weer een zuiver comMUllilstilChe vereeniging geworden. Wij liberalen zijn anti-fascisten, maar wij zijn ook anti-communisten, wij zijn tegen alle dictatuur en zoowel tegen de dictauur van links als tegen de dictatuur van rechts. cDe Russische staatsvorm, zooals hij ons theoretisch aangeboden wordt, is niet overeen te brengen met Democratie. En de werkelijkheid die daarachter schuilt en ons door objectieve getuigen bekend gemaakt wordt. wijst op een autoritaire partijdictatuur:. (1) Communist en democraat zijn in de waarc:htige beteekenis, gaat niet semen ! Met het G.S.S. hebben wij voor goed afgehandeld. (1) S. Clae
in cSynthese~
Neohumanisme,
Mei 1938, Nr 25.
OF «LE CONCRES
S'AMUSE». Een paar punten uit de Senaatsvergadering
van 16 Oktober:
_ «Om protest aan te teekenen tegen de verhooging van het het inschrijvingsgeld op de lange baan geschoven. Waarom zooveel geroep om die 265 fr. ? _ «De Senaat kan niet akkoord gaan met de opgelegde prijs van het bier. 2,85 fr. is te veel.» (Zonder commentaar>. De Senaatsvergadering van 14 November. _ c:Verhooging studiegeld : een motie zal opgesteld worden de leden van den Senaat mogen eventueel wijzigingen voorstellen>. _ «Naar het voorbeeld van andere kultuur-vereenigingen wordt het Corpsbal afgelast.» (Ce congrès ne danse point !) Met al dat is alle protest, alle aktie tegen de vemooging van het inschrijvingsgeld op de lange baan geschoven. Waarom zooveel geroep om die 265 fr. ? Wel, zelfs moesten 99 % van de studenten dat geld makkelijk kunnen geven, moeten wij nog protesteeren. Het heeft hier geen belang of het gaat over 100 of over 500 fr. Die vemooging stelt een symbool daar. Ineen democratischen staat mag schifting of selectie alleen gesteund zijn op begaafdheid, geschiktheld en bekwaamheid en niet op geldelijk vermogen. Wie een rijken vader, dus tijd en geld genoeg heeft en daardoor zeker is mettertijd een diploma te bezitten. kan het belachelijk en kleingeestig vinden dat het Corps het voor deze verhooging zou op nemen. Wij vragen het Corps voor de laatste maal: verander uw houding, verander uw belachelijke senaatsbesluiten, laat den prijs van het bier wat hij is. maar bekommer u om ernstige studentenbelangen, laat zien dat het C.s.e. zijn plicht en zijn taak eindelijk beseffen gaat!
ARTIKELS A.U.B. !
CEEN ANONIEME
Lea VERKEIN.
cOpbouw:t heet het orgaan van het S.V.S.v., waarvan het eerste nummer
in November
verscheen.
Het spijt ons dat die opbouwers
hun artikels niet onderteekenen. der studentenblad
Dit doet ons denken aan een an-
waar dit vrijwel
dezelfden
naam zouden
vinden.
eOpbouws
dat de toekomst
overbodig
We hopen
zal bewijzen
is daar we overal voor de lezers
dat hier meerdere
van per-
sonen aan het werk zijn. WAT DE SLACHTMAAND Het eerste nummer
BRACHT ...
van Volkskamp
zen er o.a. in «De gemobiliseerde hun militair
adres op te geven ...
onder gesloten propaganda
kameraden-studenten Zij ontvangen
omslag, het Volkskamp-nummer
Bravo Heeren Volkskampers, tusschen
gelieven
dan kosteloos
.•
het is het oogenblik om verdoken
te voeren voor Groot-Nederland.
misch akkoord
! We la-
is klaar gekomen
België en Holland,
noemt gij den vrede door neutraliteit.
Een militair-econoniet waar?
En dat
den vrede door zelfstan-
digheid ?! MOOI PAPIER, COEDE DRUK ... Het Novembernummer
van Aula is buiten
niet veel zaaks. De redactie
laat het zich niet aan het hart komen.
En toch : Aula heeft reden van bestaan, dend, belangwekkend denten
kunnen
8
(?)
Aula kan boeiend,
strij-
zijn omdat het een blad is waaraan alle stu-
meewerken.
aan inhoud en rijk aan geest Edo
een paar artikels
Volgend
nummer
moet
zijn
(zie de moppen blz. 16 !!)
niet meer in het park moet zitten droornen
!
: rijk zoodat
111111111111111111111111111111111111111111HIIIIIIIIIIIIIOIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
U 11111111110111111
De waereelatiglae "'.torie van L.V.S.V. van J937 tot 1939(") Die vroedsten persoenen uyt den colleetien up sekeren scoenen daghe gy koften nen tuyt-tuyt na brusselen toe daar sy clappedèn ende uyteentedoene stonden gheel den aftermiddaghe gewightighen saecken ende die kuykenfritters ende die sinjoren luysterden darna, alsoe sy syn binamet packende de leckersten beet jen voirst ende die anderen vliegende alre momenten me huulier beenen opweirts in sotter glorie alswas dat leven een laken van sochten stoffatien. Sy clappeden sere ende vele ende eenen screef up ten papieren huulier clappemantien ende daerafter spysden sy hensselfs seer smakelyck vander soepe totten sampanjen alsoe,ghy ho.iret was den dronck darainbegrepen. Sy hadden goet gegeten ende gedroncken ende sy saghen malcanderen van aensichte toe aensichte ende sy saghen claer in den saecken. Inden documenten staet allen upgescreven die gepeisen ende besluyten getroffen ende geuyt voir sy tafelden. In den jaere MCMXXXVIII was die gazette Neohumanisme gedirigeerd doir Urbanus Van Maele Colescampiensis ende Albertus Scepens Ostendiensis daeraf wij alleenlyck wel segghen connen ende vyf redactoren voir de leute. Daerni quamen gescriften allerhande groet ende langek tsamen metten velen boeeken daeruyt die geleertheyt was gesoghen ende objectievelyck wert bekeken inder universiteiten chronycke gebeurtenessén allerhande Cileses tyts. Oaerin condi dus die verdere historien lesen. i
*:
Zie jrg. III X n
h
en ï.
(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent
.,..
Uj.tje de artUceIen
MARIEN, Marcel «Kunstkroniek .•
1,8 1.9 11,1 (10)
venchenen in Neobumaniune in cIeo loop vaD de
11,2(2)
eente drie jaarpn,eB
11,3(13) 11,3(3) 11,4(14) 111,1 (19) 111,2(20) 111,3 (21) 111,8 (26)
AERNOUT, Robert : «De revolutie op gee9telijk en maatschappelijk BOECKX,August : «De jeugd en haar beteekenis
«Gabriële d'Annunzio .• «t Edgar Farasijn .• «Rond de geboorte der moderne kunst .• gebied) 1,7
, voor de liberale' partij.
CALLEWAE ,Willy: «De liberale staatsidees «Een volk in nood : Spanje 1938 .• «De Belgische belangen en ... Burgos .• «Liberale ! Weest liberaal ! Liberaliseerdenden, sluit aan !. CARRE, Nelly : «Het recht op moederschap .•
COX, jan: «Teekenen
het huwelijk.
van verval in de moderne
kunst .•
DE BUSSCHER, Yolande : «'!'aatom studentin ~Ijn ? elers over feminisme.
I. I 1,3 1,6 1,6 1,9 11,1 (10) 11,2(12) 11,5(15) UI,3(21) tI,8
DEWAEL, Adelin: «Persvrijheid in Engeland .• «Parlementarisme .• «Ter opfrissching .• cPersvraagstukken .• «Beroepsorganisatie .• «Vragen en antwoorden betreffende
1,6
I, 7 Beweging .• de werkstaking .• .• Front .•
Spanje .•
«Studenten !. (een oprOep' «Socialisme en Communisme .• «Fascisme .•
Economie.
in de laatste halve eeuw .•
QUINTt)N, jan: «Het p~leem der Ene"ie .•
1,8 11,8(18) 111,2 (20) 111,4 (22) 111,5 (23) 111,4(22)
SCHEPENS, A.R.j. : «Voor betere woningen .•
lil, 7 (25) lil, 8 (26'
SCHEPENS, Jan : «Alexander Poesikin .• SCHEPENS, R.L.V. : «Moderne Scholenbouw .•
11,6(16) 11,7 (17) 11,8 (18)
(18)
1,2 1,2 1,6 11,3(13)
DE SCHAMPHELEIRE, Marcel : «Technocratie .• «Een experiment in de provi'ncie Albert~ .• «Koopen op den pof .• «De theorie van Maranon en het feminisme .•
LI EoTS, Albert : coe sterrekunde
111,4 (22'
1,2 1,8
OE HONoT, Frans : «Liberaal leven. Heropbloei.e «Dictators .• «Goed Heil.s «De broosheid der vrijheid .•
OEWAEL, Valère : «Nationaal Socialisme .• «Overzicht van de ouitsche
1,7 11,3(13' 11,8(18)
MAERTENS, Albert : «Amnestie .• «Liberaal Jeugdleven .• «De Vlaamsche Liberale «De juridische kant van «Het Liberaal-Solidarisme «Voor een Democratisch «Afscheid .•
1,5
CLAES, Albert : «Marxisme. «Hedendaagsche Huwelijkstheoriën .• «De eeuwige waarde van het liberalisme .• «De groote schande van het C.s.C. bestuur .• «Na 20 jaar Sowjet Diktatuur .• «Liberale Democratie .• «Synthese. «De vrouwen
11,2 (12)
«Rond de opvoering van jacob van Artevelde .• ~Gesprek met Kritikus .•
11,4(14) 11,6(16) 111,2 (20) 111,4 (22) 1,9 11,5(15' 11,7(17) 111,1 (19) 111,1 (19) 111,2 (20) 111.3(21) 111,6 (24' 111.7 (25) 111,8 (26) 111.5(23) 111,7(25) 11.2(12) 11,3(13) 11,4 (14) 11.5 (15)
SN ISSAERT, jeanne : «Philips Marnix van Sint Aldegonde, loopbaan.s
diplomatische 111,2 (20)
THIENPONT, Denis:· eNatuurconstante en levensvormen .• «Kleine Landbouwers .• VAN BENEDEN, Julien: ~Paritaire commissies .• «Japansch nationalisme .• «Humanisme .• «Het vraagstuk van de inrichting tijd der arbeiders .•
" 1,6 1,9 11,4(14) van den vrijen
VAN MAELE, Baan : eLei.. «Meisje .• eDe Roode Kleur .• eZoen mij ...• «Van eenen bankier en van eene vrouw .• «Doodsprentje .• eProfessor lJIaurits Sabbe, overleden .• eMijn zeer lieve Emerance .•
VAN OERS (johanna' «Corporatisme .• VAN SNICK (Herman) «Emigré .• «Regiem .• «Kerstmis .• «Gevangenisbezoek .•
111,1 (19) 11,4 (14)
11,7 (17) 1,2 1,4 1,8 1,9 11,2 (12' 11,6(16) 11.3(13) 11,5(15' 11,6 (16' 111,4(22) 111,5 (23' 1,4 1,5 I, 1 1,2
1.3 1,5
9
