Brabantse Bestuursscan Gemeente Sint-Oedenrode

Brabantse Bestuursscan Gemeente Sint-Oedenrode

Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012

Inleiding

Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project ‘Krachtig Bestuur in Brabant’ gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in samenwerking met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente.

Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan.

Interactie met de samenleving

Bestuurlijke stabiliteit Organisatie op orde Gezonde financiële positie

Strategie en leiderschap

Uitvoering:

Opdrachtgevers:

Samenwerkingsbereidheid en inzet

Samenwerking

Samenwerking 3 O’s

Decentralisatieopgaven

• Arbeidsmarktbeleid • Kwaliteit en beschik- baarheid onderwijs • Woningen en bedrijventerreinen • Bereikbaarheid en mobiliteit • Topvoorzieningen

• Jeugdzorg • Werken naar vermogen • Wmo • RUD

Operationele samenwerking

Bestaande samenwerkingsverbanden

• FIOPA • Belastingen • Uitkeringen • Handhaving

• GGD • SW • Vervoerregio

De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke samenwerking kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via ‘zelfanalyse’ met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen.

2 | Gemeente Sint-Oedenrode

Gemeente Sint-Oedenrode | 3

De gemeente Sint-Oedenrode (inwoners zelf noemen het ‘Rooi’) grenst aan de gemeenten Schijndel, Veghel, Son en Breugel, Best, Boxtel, Sint-Michielsgestel, Nuenen en Laarbeek. De gemeente heeft dus acht gemeentelijke buren, waarvan er vier tot NO-Brabant behoren en vier tot ZO-Brabant. De gemeente bestaat uit de kernen Sint-Oedenrode, Boskant, Nijnsel en Olland. Sint-Oedenrode is een groene gemeente met Sint-Oedenrode als matig verstedelijkt dorp als hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. De gemeente ligt in de streek De Meierij van ‘s-Hertogenbosch en wordt doorkruist door de rivier de Dommel en door de snelweg A50. In 2000 werd Sint-Oedenrode gekozen tot groenste dorp van Europa. Bevolking: 17.853 inwoners, waarvan de verdeling mannen en vrouwen ongeveer gelijk is. 93,1% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 6,9% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Sint-Oedenrode kent een bevolkingsgroei van 7,8% (ref. 4,1% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 3,1% (ref. 2,5% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 4,8% (ref. 1,7% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 42,1% (38,5% gem. in NoordBrabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 27,3% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Beroepsbevolking: Sint-Oedenrode heeft een totale beroepsbevolking van 8.900 mensen en een gemiddeld percentage werkzoekenden van 3,4% (ref. gemiddeld 5% in Nederland, CBS). Sint-Oedenrode heeft micro, kleine en middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro-ondernemingen (49%) ligt hoger dan het regionale en landelijke gemiddelde (resp. 32%). De gemeente kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren nijverheid, groothandel en dienstverlening. Woningen: Sint-Oedenrode heeft 7.059 woningen (t.o.v. 1.026.222 in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 3,4%. De gemiddelde woningwaarde is €342.000,- en ligt daarmee ver boven het Brabants gemiddelde (ref. €227.000,- in Noord-Brabant). Alle nieuw gebouwde woningen (100%) zijn koopwoningen (ref. 68% in Noord-Brabant).

Gemeenteraad VVD CDA Hart voor Rooi/PvdA Democratische Groepering Sint-Oedenrode BVT/Rooi E.B.K. Peter Verkuijlen

4 zetels 3 zetels 3 zetels 3 zetels 2 zetels 1 zetels (voorheen CDA) 1 zetel (voorheen CDA)

College van burgemeester en wethouders Peter Maas René Dekkers Henriëtte van den Berk - Van de Laar Jeanne Hendriks-Van Kemenade Peet van de Loo

burgemeester (CDA) wethouder (VVD) wethouder (CDA) wethouder (Hart voor Rooi/PvdA) gemeentesecretaris

Organisatiemodel Sint-Oedenrode heeft een gekanteld directiemodel. Er zijn drie directies (Bedrijfsvoering, Dienstverlening en Beleid & Ontwikkeling) met daaronder elf teams. De teams worden aangestuurd door drie directieleden die tezamen de directie vormen, de secretaris (als een van de drie directieleden) is de voorzitter. De drie directieleden sturen niet alleen bepaalde teams aan, maar ook de drie programma’s beleid en ontwikkeling, dienstverlening en bedrijfsvoering. In 2009 is het organisatieontwikkelingstraject gestart onder de titel: ‘Rooi ontwikkeld(t)’.

Inkomen: Het gemiddelde persoonlijke inkomen ligt op €28.200,- in Sint-Oedenrode. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van €29.200,- in Noord-Brabant. 1130 burgers ontvangen een uitkering. Relatief gezien zijn dit 96 mensen per 1.000 inwoners. In de gehele provincie ligt dit op 122 per 1.000 inwoners (CBS, 2010).








Financien op orde: De gemeente Sint-Oedenrode valt in het begrotingsjaar 2012 onder het zogenaamde repressieve toezicht. Op basis van het begrotingsonderzoek wordt geconcludeerd dat de begroting 2012, na het toepassen van een aantal bijstellingen, niet sluitend is. In de periode van de meerjarenraming wordt wel een begrotingsevenwicht bereikt. Uit het begrotingsonderzoek kan verder worden opgemaakt dat de gemeente beschikt over voldoende weerstandscapaciteit, afgezet tegen de ingeschatte risico’s. Dit geldt zowel voor de algemene dienst als voor de grondexploitaties. De gemeente speelt in op de verslechterde economische omstandigheden door enerzijds te bezuinigen (in totaal ongeveer €1 miljoen per jaar), anderzijds door ‘een pas op de plaats te maken’ aan de investeringenkant. Mede door de voorgenomen bezuinigingen zijn de budgetten die worden gereserveerd voor het onderhoud niet in overeenstemming met het vastgestelde gewenste onderhoudsniveau, dit is reden tot zorg. Ook valt op dat de uitgangspunten waarop de meerjarenraming wordt opgesteld niet consequent zijn. Voor de langere termijn ontstaat hierdoor een risico. Tenslotte kan worden geconcludeerd dat de grondexploitatie van de gemeente Sint-Oedenrode onder druk staat. Dit wordt met name ver-





oorzaakt door stagnerende uitgiften. Hierdoor is het verwachte eindresultaat van de grondexploitaties naar beneden bijgesteld. Voor één project dreigt een negatieve eindwaarde, hiervoor is (nog) geen voorziening gevormd. Organisatie op orde: Ten opzichte van de landelijke resultaten scoort de gemeente Sint-Oedenrode net boven het landelijk gemiddelde (totale score). Ten aanzien van de interactiviteit van producten scoort de gemeente iets onder het landelijk gemiddelde. Van de elf onderzochte burgerproducten kunnen vijf producten volledig digitaal worden aangevraagd. De gemeente scoort ten aanzien van e-mailresponse boven het landelijk gemiddelde.

Samenwerking: Sint-Oedenrode is zeer samenwerkingsbereid en heeft een duidelijke visie op samenwerking. Dit komt tot uiting in het collegeprogramma (“Een structurele vorm van samenwerking met (buur)gemeenten in de regio Brabant Noord Oost is een voorwaarde voor het behoud van onze zelfstandigheid, waarbij kennis, kwaliteit, kwetsbaarheid (continuïteit) en kostenbeheersing een rol spelen”). Ook de raad dringt aan op verdere samenwerkingsstappen. De visie van Sint-Oedenrode is dat je elkaar nodig hebt. “Als het goed gaat met de regio gaat het

goed met ons en een ieder, ook wij, kunnen en moeten daaraan onze bijdrage leveren.” Door samen te werken verwacht de gemeente meer Kwaliteit te kunnen genereren, minder Kwetsbaar te zijn en Kosten te kunnen beheersen (de zogenaamde 3 K’s). De kosten gaan hierbij vaak voor de baat uit en samenwerking leidt niet per definitie tot financieel voordeel. En met name op strategisch niveau ziet Sint-Oedenrode nog twee K’s, die van Krachtenbundeling en van Kennisdeling.







Het management stuurt de organisatie programmatisch aan: directeuren hebben de eindverantwoordelijkheid en tegelijkertijd de verantwoordelijkheid voor een programma dat dwars door die structuur heen gaat. Om het teamwork tussen managers te onderstrepen, is het MO in 2009 omgevormd tot een DT. Hierin is de gemeentesecretaris voorzitter, en worden ook directietaken onderling verdeeld. De gemeente zet in op een attitude waarin leren van elkaar mag en moet. Hiervoor is de Rooise School geïntroduceerd. De activiteiten die hier plaatsvinden zijn: intervisie tussen medewerkers, cursussen nieuwe kennis, trainingen persoonlijke effectiviteit





en ruimte voor een gesprek tussen medewerkers van verschillende taakvelden over hoe ze samen hun werk doen. Uit de stukken komt naar voren dat er steeds een goede koppeling wordt gemaakt tussen de plannen voor verdere samenwerking, de herijking van de visie en de vertaling daarvan naar de beleidskaders en planning- en controlcyclus. De gemeente SintOedenrode legt een accent op de aansturing van de maatschappelijke doelen die we willen bereiken (ze willen dus een ‘regie-gemeente’ zijn). Vooral uitvoeringsgerichte taken in de back-office lenen zich voor uitbesteding of samenwerking.

1) voetnoot: voorgaande teksten dateren van maart 2012. In juni 2012 is duidelijk geworden dat de gemeentelijke herindeling van Bernheze en Sint-Oedenrode niet doorgaat.

In 2010 heeft de gemeente een 6,5 gemiddeld gescoord in het burgeronderzoek. De waardering voor de burger als klant van een 7,6, springt er positief bovenuit. Op de website van de gemeente worden burgers uitgenodigd om mee te doen in het proces van de herijking van de visie van de gemeente. Daarnaast is er ook een burgerparticipatienota. De gemeente ziet het college en de raad als aanjagers van het participatiebeleid. Zij

kunnen aangeven of zij beleid en vraagstukken interactief tot stand willen laten komen. De belangrijkste doelstellingen voor burgerparticipatie zijn: de kwaliteit van het beleid verhogen; het draagvlak voor beleid versterken; het democratisch gehalte van de besluitvorming bevorderen; de sociale samenhang bevorderen. De gemeente Sint-Oedenrode maakt gebruik van Twitter om onder andere in contact te komen met de burger.



Decentralisatie-opgaven



• Arbeidsmarktbeleid • Kwaliteit en beschikbaar heid onderwijs • Woningen en bedrijventerreinen • Bereikbaarheid en mobiliteit • Topvoorzieningen

• • • •


• • • •





• • • •


• • • •


FIOPA Belastingen Uitkeringen Handhaving

De gemeente neemt als agendalid deel aan het REVUSS-verband (Regio Veghel, Uden, Schijndel en Sint-Oedenrode), omdat de gemeente op basis van provinciaal beleid geen werkgelegenheidgemeente is. Het REVUSS-verband is een samenwerking ter bevordering van economische bedrijvigheid. De As50 is voor de gemeente Sint-Oedenrode erg belangrijk voor de bedrijvig-

Jeugdzorg Werken naar vermogen Wmo RUD

heid en werkgelegenheid. Dat de nieuwjaarsborrel van de gemeente samen met onder andere de drie dorpsraden; de ondernemers (BtB); het onderwijsveld; de woningbouwvereniging Wovesto en de welzijnsinstelling SALUS wordt georganiseerd, zegt wel iets over de relatie van de gemeente Sint-Oedenrode met deze partijen.


Op de drie decentralisatiethema’s heeft de gemeente Sint-Oedenrode de visie dat op strategisch / beleidsmatig niveau de samenwerking op de schaal van geheel Noordoost-Brabant via portefeuillehoudersoverleg en overleg grote kring secretarissen goed is. Op uitvoerend niveau kan de schaal ten aanzien van deze transities op een lager schaalniveau plaats vinden. De gemeente heeft de insteek om met de gemeenten en maatschappelijke partners in Meierij en As50 samen op te trekken, omdat men zo de meeste kracht kan bundelen en de meeste toegevoegde waarde kan hebben. Voor de Wet werken naar vermogen kan het ook zinvol zijn om hierbij uitzendorganisaties te gaan betrekken (zie succes Drechtsteden). Jeugdzorg: De gemeente Sint-Oedenrode vormt samen met Den Bosch, Schijndel, Oss, Cuijk en de provincie het aanjaagteam van deze transitie. In totaal heeft de provincie vier regionale aanjaagteams benoemd (volgens de bestaande regionale bestuurlijke overleggen Jeugd). In een startnotitie zijn de aanpak en uitgangspunten beschreven. Er is een detailleerde procesplanning opgemaakt. De regionale invoering is gepland vanaf 2014 te starten.



AWBZ/WMO: De taken van de AWBZ worden getrapt gedecentraliseerd naar de Wmo. Dit gebeurt vanuit een regionale samenwerking (in een project) met de volgende gemeenten: Boxtel, Haaren, Heusden, Sint-Michielsgestel, ‘s-Hertogenbosch, Schijndel, Sint-Oedenrode en Vught. Doel is om per januari 2013 de extra doelgroep voor extramurale begeleiding te voorzien en vanaf 2014 iedereen met een beperking te kunnen begeleiden. Werken naar vermogen: De samenwerkende gemeenten die zich gebundeld hebben onder de naam ‘Meierij-gemeenten’ (Boxtel, Haaren, Vught, Schijndel, Sint-Michielsgestel, Sint- Oedenrode, ’s- Hertogenbosch) werken gezamenlijk aan de implementatie van de Wet werken naar vermogen. Een concept projectaanpak ligt aan de deelnemende gemeenten voor. Brabant-Noord is de RUD waar Sint-Oedenrode in de toekomst onderdeel van zal uitmaken. De RUD sluit aan op de grenzen van de veiligheidsregio.







• • • •


• • • •





• • • •


• • • •



Bestaande samenwerkingsverbanden: Sint-Oedenrode werkt op strategisch niveau en op het gebied van veiligheid vooral samen op de schaal van geheel NO-Brabant. Op operationeel niveau is de focus gericht op de Ple1n-gemeenten. Waar Ple1n-samenwerking niet mogelijk of logisch is kiest de gemeente voor andere (vaak al bestaande) allianties. Dat geldt met name voor samenwerking t.a.v. onderwijs, arbeidsmarkt en zorg met partners op de zogenaamde As50. SintOedenrode valt binnen de Veiligheidsregio Brabant-Noord. Voor de werkvoorziening wordt



samengewerkt in WSD-verband, dat geconcentreerd is in/rondom De Meierij. Daarnaast zijn ze verbonden aan de GGD, die ook voor een deel Midden-Brabant bedient, en het RMB, het regionale milieubedrijf in Cuijk. Bij de SRE, het samenwerkingsverband in ZO-Brabant, wordt expertise en energie ingekocht en via het inkoopplatform NO-Brabant andere producten/ diensten. De gemeente is ook aangesloten bij de Regionale ambulancevoorziening (47 gemeenten in Brabant Midden, West- en Noord).


Operationele samenwerking; De gemeente werkt op verschillende gebieden samen binnen het samenwerkingsverband Ple1n. Dit samenwerkingsverband omvat de gemeenten Sint- Michielsgestel, Haaren en Sint-Oedenrode. Per 1 januari 2012 zal Ple1n taken ten aanzien van WOZ/ Belastingen/Invorderingen en ICT uitvoeren. Daarnaast streven de gemeenten ernaar om per 1 januari 2012 de samenwerking op het gebied van personeel te operationaliseren. De samenwerking wordt vormgegeven in de vorm van een centrumgemeente-constructie. Met de Ple1n-gemeenten Haaren en Sint-Michielsgestel worden ook werkeenheden gevormd voor ICT en voor belastingen. De ambitie is om dit Ple1n-verband zo spoedig mogelijk te verbreden naar ten minste zes gemeenten in De Meierij (naast Sint-Oedenrode gaat het dan om Schijndel, Sint-Michielsgestel, Haaren, Boxtel, Vught). Samen met gemeenten en andere relevante organisaties in


met name De Meierij ziet Sint-Oedenrode vooral kansen voor (operationele) samenwerking rondom: beleid en ontwikkeling met betrekking tot het thema vitaal platteland ten aanzien van wonen, voorzieningen, ambachtelijke, toeristischrecreatieve en/of agrarische bedrijvigheid; dienstverlening, in brede zin, liefst op basis van een franchise-formule, waarbij de dienstverlening steeds meer vanuit front-office, digitaal, gestandaardiseerd en geïnformeerd gebeurt en de dienstverlening op het gebied van werk, inkomen en arbeidsmarkt ook in afstemming met betrokken organisaties in gebied As50 zal plaatsvinden; bedrijfsvoering, waarbij standaardisering en uniformering van werkprocessen en arbeidsvoorwaarden, professionalisering en het nieuwe werken sleutelbegrippen zijn. Tenslotte is er een samenwerking via participatie in het regionaal bureau Leerplicht te Oss.


Verslag SWOT-gesprek gemeente Sint-Oedenrode 20 maart 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Sint-Oedenrode. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: • Bestuurlijke stabiliteit en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. • Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. • Visie op samenwerking; samenwerkingsbereidheid en inzet, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. • Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners.









• • • •



• • • •





Sterk • Een groeiend besef dat Sint-Oedenrode richting zal moeten kiezen in haar regionale samenwerking, zoals neergelegd in de kadernota Samenwerking. • Het college en de raad onderschrijven het belang van samenwerking met andere overheden en maatschappelijke partners. Op onderdelen lijkt de raad wat verder te willen gaan dan het college. Het Pact van Ruwenberg heeft draagvlak. • Ook is er steeds meer begrip voor de ontwikkeling dat niet alle diensten in de toekomst nog vanuit het gemeentehuis zullen worden aangeboden. Dat de frontoffice in de gemeente blijft, is een randvoorwaarde. • Een steeds duidelijkere focus op bundeling van samenwerking, zeker in relatie tot het verleden. Er waren 69 samenwerkingsverbanden. • Het inzicht bestaat dat het onderscheid in strategisch, tactisch en operationeel behulpzaam kan zijn. • De gemeente neemt initiatieven en prioriteert op de terreinen ruimtelijk en sociaal. Sint-Oedenrode vervult daarin een trekkende rol. • De dienstverlening is goed op orde en ook financieel zijn er op dit moment geen problemen. • De visie is vastgelegd in de nota’s over samenwerken en over participatie. • Scherp in beeld is bij het college en de raad dat het gaat om de dienstverlening aan de burgers. Zwak • Het niet willen kiezen van Sint-Oedenrode in de aard, omvang en samenwerkingspartners werkt(e) vertragend in de ontwikkeling. • Regionale besluitvorming inzake RUD’s leidt tot verdeeldheid in de regio en kan gevolgen met zich meebrengen voor overige samenwerkingstrajecten. • De drie decentralisatieoperaties zijn weliswaar goed in beeld, maar de samenhang en de winst die daarmee is te boeken is nog onvoldoende. Dat blijkt ook uit de keuze voor wisselende partners voor de drie terreinen. • De gemeente geeft nog te veel uit. Dat wordt bekostigd uit de reserves. Op zich niet ernstig, maar op de lange termijn moet dat wel veranderen. • De financiële controle zal nog een verbeterslag moeten maken. • De raadsleden ervaren onduidelijkheid door de dubbelrollen van de provincie (opdrachtgever, informatieverschaffer en toezichthouder). 16 | Gemeente Sint-Oedenrode

Kansen • De feitelijke achterstand in de totstandkoming van regionale samenwerking op de schaal van Noordoost-Brabant biedt de mogelijkheid om het nu in te gaan richten op de eisen die de huidige tijd stelt. • Als ook Boxtel, Schijndel en Vught gaan aanhaken bij Ple1n ontstaat er een krachtige schaal. • Er is een duidelijke prioritering voor de samenwerking. Daar denken de raad en het college hetzelfde over. Concreet is de volgorde van doelen: kwaliteit, vermindering van kwetsbaarheid en pas op de laatste plaats de kosten. • Gezien wordt dat samenwerking niet alleen nodig is, maar ook goede kansen biedt voor de kwaliteit van de dienstverlening aan de burgers. • Sint-Oedenrode biedt de regio aan om vooral daar aan te werken waar zij als gemeente goed in zijn.

Bedreigingen • De nog niet duidelijke keuzes van Schijndel en Boxtel maken dat er nog veel tijd aan de basale keuzes van de samenwerkingspartners moet worden besteed. • De combinatie van de decentralisatie van taken in combinatie met forse bezuinigingen, alsmede eventuele nieuwe bezuinigingen van het Rijk kunnen belemmerend werken. • De democratische legitimatie is nog onvoldoende scherp geregeld. De raad van Sint-Oedenrode moet wel aan het stuur blijven. • Er is veel overleg en er wordt veel geschreven, maar we moeten nu wel gaan leveren. Aan de andere kant zijn de ontwikkelingen pril. Samenwerking in De Meijerij is per slot van rekening pas net gestart. • De schaal van de gemeente en de financiële beperkingen stellen grenzen aan de salariëring en daarmee aan de kwaliteit van de ambtelijke organisatie.


Brabantse Bestuursscan Gemeente Sint-Oedenrode

Recommend Documents