Brabantse Bestuursscan Gemeente Roosendaal

Brabantse Bestuursscan Gemeente Roosendaal www.roosendaal.nl

Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 20 maart 2013

Inleiding

Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project ‘Krachtig Bestuur in Brabant’ gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in samenwerking met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente.

Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan.

Interactie met de samenleving

Bestuurlijke stabiliteit Organisatie op orde Gezonde ﬁnanciële positie

Strategie en leiderschap

Uitvoering:

Opdrachtgevers:

Samenwerkingsbereidheid en inzet

Samenwerking

Samenwerking 3 O’s

Decentralisatieopgaven

• Arbeidsmarktbeleid • Kwaliteit en beschikbaarheid onderwijs • Woningen en bedrijventerreinen • Bereikbaarheid en mobiliteit • Topvoorzieningen

• Jeugdzorg • Werken naar vermogen • Wmo • RUD

Operationele samenwerking

Bestaande samenwerkingsverbanden

• FIOPA • Belastingen • Uitkeringen • Handhaving

• GGD • SW • Vervoerregio

De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke samenwerking kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via ‘zelfanalyse’ met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen.

2 | Gemeente Roosendaal

Gemeente Roosendaal | 3

De gemeente Roosendaal grenst aan de Nederlandse gemeenten Steenbergen, Halderberge, Bergen op Zoom, Rucphen en Woensdrecht en de Belgische gemeente Essen. De gemeente bestaat uit de kernen Roosendaal, Wouw, Heerle, Nispen, Wouwse Plantage en Moerstraten. Bevolking: de gemeente Roosendaal heeft 77.383 inwoners (per 1-1-2012) waarvan iets meer vrouwen dan mannen. 78,6% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 21,4% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Roosendaal kent een bevolkingskrimp van 0,20% (ref. 0,38% groei in NoordBrabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,01% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratietekort van 0,21% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 38,3% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 28,0% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Beroepsbevolking: de gemeente Roosendaal heeft een totale beroepsbevolking van 36.500 mensen, waarvan 34.100 werkenden. Roosendaal heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (29%) ligt lager en het percentage kleine ondernemingen (26%) ligt hoger dan het regionaal en landelijke gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op respectievelijk 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Roosendaal kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren landbouw, dienstverlening en detailhandel. In de periode 2000 tot en met 2010 is de zorgsector in de gemeente Roosendaal flink in omvang toegenomen. Het aantal vestigingen is in deze periode gestegen van 281 in 2000 naar 416 in 2010 (toename van 48%). Ook de werkgelegenheid is toegenomen: het aantal banen in de zorg steeg van 5.031 in 2000 naar 8.171 in 2010 (toename van 62%). Woningen: Roosendaal heeft 33.173 woningen (t.o.v. 1.026.222 in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,42%. De gemiddelde woningwaarde is € 231.000,- en ligt daarmee fors onder het Brabants gemiddelde (ref. € 272.000,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op € 28.500,-. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van € 29.200,- in Noord-Brabant. 6.310 burgers ontvangen een AO-, WW- of Wwbuitkering. Van de personen met een uitkering heeft 54,7% een AO-, 22,8% een WW- en 22,5% een Wwb-uitkering. Er zijn iets minder AO- en meer WW-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland.


Gemeenteraad De Roosendaalse Lijst: VVD: CDA: VLP: GroenLinks: Nieuwe Democraten: PvdA: SP: Pep:

10 zetels 6 zetels 5 zetels 3 zetels 2 zetels 1 zetel 4 zetels 3 zetels 1 zetel

College van burgemeester en wethouders J.M.L. Niederer J.J.C. Adriaansen C.W.M. Jongmans A.A.B. Theunis J.A.M. Verbraak R. Kleijnen

burgemeester (VVD) wethouder (Roosendaalse Lijst) wethouder (PvdA) wethouder (Roosendaalse Lijst) wethouder (CDA) gemeentesecretaris

Organisatiemodel De gemeentesecretaris/algemeen directeur staat aan het hoofd van de gemeentelijke organisatie die vanaf 1 oktober 2012 bestaat uit twee managementlagen: een directie bestaande uit de algemeen directeur, twee directeuren en 26 teamleiders. De organisatie is te typeren als een platte organisatie, ingericht om de nieuwe, omgevingsgerichte manier van werken te faciliteren. De directie stuurt op hiërarchisch niveau de teamleiders aan en is ambtelijk opdrachtgever van door het college benoemde prioritaire dossiers.







Financiën op orde: de gemeente Roosendaal valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het zogenoemde repressief toezicht. Zowel de begroting 2012 als de meerjarenraming zijn sluitend ingediend. In de begroting en meerjarenraming vinden forse stortingen plaats in het noodfonds, een onderdeel van de Agenda van Roosendaal. Met dit fonds wordt getracht om zwakkeren in de samenleving te ontzien bij de te verwachten rijksbezuinigingen. Het weerstandsvermogen is, mede door de gevolgen van de Agenda van Roosendaal, verslechterd. De gemeente heeft de belangrijkste risico’s in kaart en concludeert dat het weerstandsvermogen voldoende is om die risico’s af te dekken. Een aantal beheerplannen is niet actueel, mede hierdoor dreigen er onvoldoende middelen te worden gereserveerd voor het onderhoud. Tevens ontstaat hierdoor het risico op achterstallig onderhoud.




Organisatie op orde: op basis van het door de interim-gemeentesecretaris opgestelde document ‘Loslaten. Dat is overlaten zonder het zicht te verliezen’ en het ‘Manifest van leidinggevenden’ is in 2012 richting gegeven aan verdere ontwikkeling van de ambtelijke organisatie. Het doel hierbij is een kleinere, slagvaardige lokale overheid die doet wat echt nodig is voor de stad, dorpen en inwoners. Dus: meer maatwerk, betere dienstverlening, sterker gericht op samenwerking. Tevens zoekt de gemeente Roosendaal meer de samenwerking op met de gemeenten Etten-Leur en Bergen op Zoom om bedrijfsvoering integraal op te pakken en te ontwikkelen (BER-gemeenten).

Samenwerking: zoals hierboven aangegeven wil de gemeente de samenwerking op bedrijfsvoering met de gemeenten Etten-Leur en Bergen op Zoom versterken. Het samenwerkingsverband (BER-gemeenten) zal gericht zijn op de deelterreinen Inkoop, ICT (onder ander implementeren KCC), Audits en HRM. Daarnaast werkt de gemeente Roosendaal intensief samen met de gemeente Bergen op Zoom in het kader van Netwerkstad Roosendaal – Bergen op Zoom (voorheen Brabantse Buitensteden).

Vanuit de Agenda van Roosendaal wordt samenwerking als kernpunt bestempeld, maar steeds vanuit het punt dat de gemeente Roosendaal (proactief) wil acteren in nieuwe samenwerkingsvormen met maatschappelijke partners op lokaal en regionaal niveau als verbindende schakel. Men faciliteert initiatieven met een gewenst maatschappelijk effect. Men brengt problemen en oplossingen, ideeën en organisaties bij elkaar zonder als eigenaar op te treden.

Grondbeleid: de grondexploitaties zijn actueel. Er is sprake van een tussentijdse winstneming, dit bedrag is gestort in de bestemmingsreserve grondexploitaties. De risico’s zijn inzichtelijk gemaakt en hebben vooral betrekking op de economische crisis. De gemeente beschikt over voldoende reserves en voorzieningen, ondanks dat het totale risico op de grondexploitatie toeneemt.








In 2012 heeft de gemeente Roosendaal haar drie ontwerpbeleidsvisies gepresenteerd (economisch, sociaal en ruimtelijk). Dit is een uitwerking van de toekomst- of koepelvisie. De koepelvisie sluit op haar beurt nauw aan bij de rolopvatting, zoals de gemeente die heeft vastgelegd in de ‘Agenda van Roosendaal’, en bij de ontwikkelingen en trends die de gemeente de komende jaren verwacht. In het drieluik worden de denklijnen uit de koepelvisie en de ‘Agenda van Roosendaal’ verder aangescherpt en samengevat en wordt nadrukkelijker ingegaan op de onderlinge verbindingen. De drie ontwerpvisies beschrijven een toekomst (in 2020), waarin Roosendaal ‘een stad is van mensen, van wonen, van (net)werken’. De gemeente wil de identiteit en kwaliteit van stad en dorpen behouden en versterken door vernieuwing en transformatie. De lokale overheid ziet in de toekomst een fundamenteel andere rol voor zichzelf wegge-





legd: van ‘oplosser van alle problemen’ naar een meer faciliterende rol, die meer overlaat aan partners en inwoners. De gemeente Roosendaal ziet als belangrijke economische speerpunten: logistiek, zorg en de binnenstad. In ruimtelijk opzicht wil de gemeente Roosendaal vooral een uitnodigende partij zijn voor maatschappelijke partners. Op sociaal vlak ziet de gemeente Roosendaal vooral een activerende en verbindende rol voor zichzelf in een sociaal sterke stad. Uitgaand van gemeenschappelijke kracht wil de gemeente Roosendaal zelfwerkzaamheid en gelijkwaardigheid van burgers bevorderen.

De gemeente Roosendaal wil graag dat haar burgers meedenken in haar visie en te vormen beleid. Zo is bij de ‘Agenda van Roosendaal’ de bevolking op een interactieve manier betrokken, omdat de maatregelen uit de ‘Agenda van Roosendaal’ de gehele bevolking raken. Zo zijn de dilemma’s van het college aangaande de ‘Agenda van Roosendaal’ voorgelegd aan het Roosendaals Burgerpanel via een enquête. Ook vonden verschillende gesprekken plaats met kernpartners vanuit de Roosendaalse samenleving en met een breed palet aan allerlei verenigingen op het gebied van sport, kunst & cultuur

en vrije tijd. Het college en raad hebben een rondgang gemaakt door de stad en dorpen om belangstellende inwoners te informeren over de ombuigingsopgave vanuit de ‘Agenda van Roosendaal’ en hen om hun mening daarover te vragen. Interactie met bewoners vindt daarnaast ook veelvuldig aan de publieksbalie plaats en via de website. In 2010 heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 7,7 voor de totale dienstverlening (ter referentie, benchmarkgemiddelde: 7,6). In 2009 was dit 7,6.



Decentralisatie-opgaven



• Arbeidsmarktbeleid • Kwaliteit en beschikbaar heid onderwijs • Woningen en bedrijventerreinen • Bereikbaarheid en mobiliteit • Topvoorzieningen

• • • •


• • • •





• • • •


• • • •


FIOPA Belastingen Uitkeringen Handhaving

Op het gebied van economische ontwikkeling wil de gemeente Roosendaal de rol van aanjager van nieuwe initiatieven en het faciliteren van samenwerkingsvormen innemen. De focus ligt op de economische kracht van Roosendaal: de winkelfunctie, de zorgeconomie en de logistiek. Men probeert het initiatief te nemen om het onderwijsaanbod te versterken in de vorm van hbo-modules op het gebied van zorg. In regionaal opzicht probeert men aan te sluiten bij de speerpunten bio based en maintenance. Daarmee levert Roosendaal een bijdrage aan het versterken van de positie van West-Brabant in Nederland en in Europa. Speciale aandacht is er voor de balans op de arbeidsmarkt. Mede door trends als krimp, ontgroening en vergrijzing dreigt binnen enkele jaren - zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin - een krapte op de arbeidsmarkt te ontstaan. Samen met onderwijs en ondernemers wil men hier op anticiperen.


Jeugdzorg Werken naar vermogen Wmo RUD

Jeugdzorg: door de achttien gemeenten uit de regio West-Brabant is een gezamenlijke visie op de transformatie van de jeugdzorg opgesteld. Daarin wordt voortgebouwd op de uitgangspunten uit de regionale Visie Jeugd uit 2010. De gemeenten hebben hierbij tevens hun voorkeur uitgesproken voor een subregionale indeling. De gemeente Roosendaal werkt samen met de gemeenten Bergen op Zoom, Moerdijk, Halderberge, Steenbergen en Woensdrecht. De kern van het subregionale transformatieproject wordt gevormd door het Transformatieteam West-Brabant West. Binnen dit team zijn de wethouders Jeugd van de zes samenwerkende gemeenten vertegenwoordigd. Het doel is om eind 2012 een transformatieplan opgesteld te hebben. Een plan dat gericht is op de daadwerkelijke overheveling in 2015. Dit transformatieplan bestaat uit de ontwikkeling van een idealiter toekomstbeeld - de foto van 2015 - en de transformatieagenda.


AWBZ/Wmo: op het gebied van de transitie AWBZ/Wmo werkt de gemeente Roosendaal samen met de gemeenten Etten-Leur, Moerdijk, Zundert, Rucphen en Halderberge. In de eerste helft van 2012 is in kaart gebracht wat de transitie behelst en is een visie ontwikkeld. In de tweede helft staat centraal de verwerking van de aanpak, keuzes en implementatie: aanpassen Wmo-verordening en beleidsregels en het maken van afspraken met zorgaanbieders. Werken naar vermogen: de gemeente Roosendaal werkt in het kader van de transitie Wwnv samen met negen gemeenten (regio West-Brabant) in een gemeenschappelijke regeling voor de herstructurering WVS. Andere betrokken partijen zijn: WVS, PMR, Werkgevers-en Werknemersvakverenigingen, UWV, re-integratiebedrijven en werkgevers. RUD: de Ambtelijke Regiegroep (ARG) heeft het initiatief genomen om te komen tot een strategische verkenning naar de mogelijke vorming van een Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) binnen West-Brabant. De regio Midden (acht ge-


meenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen één RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Het werkgebied is daarmee gelijk aan de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Hiermee is de inrichting van de RUD begonnen. Het doel is om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord-Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Roosendaal is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe ‘mens volgt werk’.







• • • •


• • • •





• • • •


• • • •




Bestaande samenwerkingsverbanden: de gemeente Roosendaal is in de volgende samenwerkingsverbanden actief: Borchwerf II (CV, BV en Stichting), NV REWIN West-Brabant, Sociaal Economische Samenwerking (SES), NV Monumentenfonds Brabant, Gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningschap West-Brabant (WVS), Gemeenschappelijke Regeling Openbare Gezondheidszorg (GROGZ), Gemeenschappelijke Regeling Kleinschalig Openbaar Vervoer (KCV), Regionale Milieudienst (RMD), Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord (RAV), Gemeenschappelijke Veiligheidsregio West- en Midden-Brabant en Samenwerking Jeugd West-Brabant 2011-2014.




Operationele samenwerking: de gemeente Roosendaal werkt in de Stichting Administratiekantoor DataLand/BV DataLand samen met een aantal andere gemeenten op het gebied van ICT. Om de continuïteit van de IT-infrastructuur te garanderen, wil de gemeente Roosendaal het beheer organiseren met Etten-Leur en Bergen op Zoom. Via Belastingsamenwerking West-Brabant werkt de gemeente Roosendaal samen aan het innen en heffen van belastingen. Op het gebied van inkoop wil de gemeente Roosendaal samen gaan optrekken met de gemeente Bergen op Zoom door middel van een gezamenlijk inkoopbeleid.


Verslag SWOT-gesprek gemeente Roosendaal 23 oktober 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Roosendaal. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: • Bestuurlijke stabiliteit en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. • Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. • Visie op samenwerking; samenwerkingsbereidheid en inzet, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. • Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners.








• Arbeidsmarktbeleid • Kwaliteit en beschikbaarheid onderwijs • Woningen en bedrijventerreinen • Bereikbaarheid en mobiliteit • Topvoorzieningen

• • • •



• • • •





Sterk • Het college geeft aan dat de weerstandscapaciteit van Roosendaal, in tegenstelling tot de opmerkingen van de provincie, wel degelijk voldoende is. Alle beheerplannen zijn nu bijna actueel. • Roosendaal is regionaal trekker voor het onderwerp zorgeconomie. • Roosendaal heeft een eigen Triple Helix-overleg in voorbereiding naar analogie met de regio. • Roosendaal heeft de overtuiging dat regionale samenwerking de toekomst heeft. Ook verwachten zij dat er de komende tien jaar nog fors zal worden gefuseerd. • Roosendaal ziet de regio West-Brabant als de samenwerking die zich met name richt op de strategische vraagstukken. • De raadsleden zijn tevreden over de wijze waarop het college hen betrekt bij de decentralisatieoperaties.

Zwak • Er zijn fundamentele verschillen van inzicht tussen college en raadsleden: - met de gemeenteraad is door het college het gesprek over samenwerking niet goed te voeren; de raad herkent zich niet in deze mening. - het college is tevreden over de rol van Breda als centrumgemeente, terwijl de raadsleden Breda verwijten dat zij teveel met hun eigen belang bezig zijn. • Kleinere gemeenten ervaren Roosendaal als een bedreiging. • De samenwerking tussen de oppositie en het college wordt door het college als niet constructief getypeerd. De raad vindt dit onjuist, ‘we zijn actief in het stellen van vragen’. • De raadsleden zijn erg zoekende naar de invulling van hun rol. • De cultuurverandering van de ambtelijke organisatie is feitelijk pas net gestart. Dat heeft nog wel tijd nodig.


Kansen • De organisatie is stevig gewijzigd. 15-20% minder formatie en vrijwel het gehele management is vervangen. Daarmee is de organisatie klaar voor de toekomst. • De samenwerking van de BER-gemeenten (Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal) richt zich succesvol op de ICT-samenwerking. • De positie van Roosendaal in het vormgeven van de decentralisatieoperaties wordt naar de waarneming van het college gewaardeerd door de regiogemeenten. • Er liggen mogelijkheden om voor de logistiek meer samen op te trekken in de regio. • Samenwerkingsrelaties op het gebied van bedrijfsvoering blijken succesvoller te zijn als deze min of meer organisch worden opgepakt.

Bedreigingen • Er liggen forse bezuinigingsopgaven, onder meer voor het buurtwerk en de kunsteducatie. • De verschillen van opvattingen tussen de raad en het college over veel onderwerpen vormen een bedreiging voor de bestuurskracht van de gemeente. • Er is geen helder beeld over de samenwerking in dit deel van West-Brabant. Het lijkt erop dat ad-hocsamenwerkingspartners worden geselecteerd. Weliswaar wordt het ‘shopgedrag’ van de hand gewezen, maar het is onduidelijk volgens welke criteria samenwerkingspartners worden gekozen. • De regio West-Brabant praat veel, maar er zijn te weinig resultaten naar het oordeel van de raadsleden. • De RUD-vorming betekent een fors verlies van banen voor de stad. • De provincie geeft in de ogen van de aanwezige raadsleden weinig aandacht aan dit deel van West-Brabant. • De raadsleden vrezen een ‘Jutlandisering’ van Roosendaal. De internationale spoorverbinding is weg en er dreigt nog veel meer weg te vallen, zoals het ziekenhuis en sommige onderwijsvoorzieningen. • Een aantal omliggende gemeenten ziet Roosendaal niet als een vanzelfsprekende belangrijke partner bij toekomstige samenwerkingen.


Brabantse Bestuursscan Gemeente Roosendaal

Recommend Documents