Bouwen. Oosten. in het. In dit nummer. Natuursteen duurzame oplossing voor renovaties

Bouwen Oosten in het

Magazine voor bouwend Oost Nederland 20e Jaargang no. 1 - februari 2012

In dit nummer Natuursteen duurzame oplossing voor renovaties Bouw appartementen en patiowoningen Noorder Koeslag Wijhe in volle gang Bouwbedrijf Steggink Reutum viert vijftigjarig jubileum Crisis leidt tot verharding

Inhoudsopgave Maaiveldhoog(s)te

pag.3

Natuursteen duurzame oplossing voor renovaties

pag.5

Bouw appartementencomplex en patiowoningen Noorder Koeslag Wijhe in volle gang

pag.9

Biomassa - installatie energiewinst voor twee partijen

pag.13

Geïntegreerde aluminium kozijnen voor Noorder Koeslag

pag.17

Morsink Constructie jaar goed begonnen

pag.18

Noorder Koeslag mooie referentie voor Nijhof Installatietechniek

pag.19

Column Yvonne Schrader: “Overdrijven is een kunst”

pag.21

Bouwbedrijf Steggink Reutum viert vijftigjarig jubileum

pag.23

Column Johan Wensing: “George”

pag.27

Bruggeman Bouwkundig Adviesbureau positief over de toekomst

pag.29

Column Caspar Jansen: “Laten we er samen iets van bakken”

pag.33

Bouwrechtadvocaat Yvonne Schrader:”Crisis leidt tot verharding”

pag.35

Ortho Enschede verkiest kwaliteit boven groei

pag.37

Column Jaap Middel: “Elk arbeidsongeval is er één teveel”

pag.41

Prefalux, slimme partner in prefab schoorstenen

pag.42

Workshop social media Bouwhof Citadel slaat aan

pag.46

Opleidingsinstituut VSB landelijk erkend voor eerste monteur steigerbouw

pag.45

Kort nieuws

pag.46

Column KienhuisHoving: “Opdracht van overheden: een bron van werk”

pag.47

pag.5

pag.13

pag.23

Bouwen in het Oosten

1

Maaiveldhoog(s)te

Op de cover:

Onthechten of loslaten? Deze kop heeft niets te maken met hechtingen na een medische ingreep in het menselijke lichaam, wel met de geest in het menselijk lichaam. Het komt maar al te vaak voor dat we in herhaling vallen en steeds weer oude koeien uit de sloot halen die reeds in staat van ontbinding zijn en waar we dan ook nog eens veel waarde aan hechten. Het is veel beter om dergelijke voorbeelden niet meer aan te halen en daarvoor in de plaats meer toekomst gericht te werk te gaan. Oude zaken moeten we laten rusten. We moeten ze loslaten, ons richten op nieuwe ontwikkelingen en situaties. Dat is veel belangrijker. Onthechten is echt iets heel anders dan iets even loslaten. Maar waarom slaan we nog steeds de boeken erop na om te zien hoe men er in het verleden over dacht? Om aanvullende kennis op te doen en het geschrevene te gebruiken. Zo dom waren

Coverfoto:

ze vroeger dus echt niet . Nu twijfel ik wel eens aan de

Directeur Andy de Bont van Lamers Natuursteen Industrie uit Almelo

kennis en aan nog niet zelf opgedane ervaringen. In ieder geval twijfel ik niet aan bewuste misstappen met grote gevolgen voor veel werknemers, terwijl die werknemers vaak bewust of onbewust toch

Colofon

confucianistische deugden bezitten en uitstralen. Deze zijn: menselijkheid, plichtsbetrachting, ceremonieel gedrag en inzicht. Laten we eens beginnen onze werknemers op deze vier punten te beoordelen en niet op randzaken. Laten we alle onzin eens over boord gooien. Bij voorkeur in de richting van de oude koeien. Dan zal ook uw inzicht veranderen en verbeteren.

Wlady Middelkamp

Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: GF Uitgevers Postadres: Postbus 404, 8600 AA Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d Tel.: (0515) 429 429 Fax: (0515) 429 422 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: [email protected] Redactie: Gerard van Leeuwen, Wlady Middelkamp, (Tel.; 06 - 177 322 24 Henny de Mönnink (fotografie), Elan Producties, Wierden (fotografie) Elly Kroese (eindredactie) Tekstbijdrage: Jolanda Groothuis Accountmanagement: Frits Visser [email protected] Elzert Bonnema [email protected] Vormgeving & opmaak: Nanno van Leeuwen Druk: Telenga Media Franeker Verspreiding: Sandd Bouwen in het Oosten komt tot stand in samenwerking met Bouwhof Citadel te Rijssen


3

INSTALLATIEBEDRIJF SANITAIR-, WARMTEDAK & GEVELTECHNIEK

Creatieve vakmensen

4


Keizer Enschede b.v. Chroomsteden 16 7547 TL Enschede Tel.: (053) 4317554 Fax: (053) 4319716 E-mail: [email protected] www.keizerenschede.nl

Natuursteen duurzame oplossing voor renovaties Duurzaamheid is een thema dat hoog geagendeerd staat in zowel Politiek als Bouwend Nederland. In de wereld van de natuursteenspecialisten wordt dat gegeven echter al eeuwen als normaal bestempeld. Directeur Andy de Bont van Lamers Natuursteen Industrie uit Almelo benadrukt wel dat er natuursteen bestaat in vele soorten en kwaliteiten.

het nog mondjesmaat. Het vervangen van bijvoorbeeld complete houten kozijnen wordt nog steeds verkozen boven het deels wegzagen en vervangen door een stenen onderdorpel, wat aanzienlijk duurzamer is. Voor ons is de renovatiemarkt een stuk bewerkelijker dan de nieuwbouw. Je hebt veel meer kleine opdrachtgevers. We hebben nu te maken met klusbedrijven, kleine aannemers en ook particulieren.” Lamers Natuursteen Industrie bestaat al ruim 120(!) jaar en is dus gepokt en gemazeld in de branche. Andy de Bont nam het bedrijf bijna vijf jaar geleden over samen met zijn zwager Andre Eshuis. Tot op de dag van vandaag heeft hij daar geen spijt van al zijn het ook voor Lamers geen gemakkelijke tijden. “Daar hoeven we niet omheen te draaien. Ook wij hebben te maken met de recessie. Wij werken veel voor aannemers. Als de bouw minder draait dan merken bedrijven als de onze dat ook. Vorig jaar hebben we een kleine afslanking moeten doorvoeren om het bedrijf te prepareren voor dit jaar. We werken nu met achttien mensen, vijf minder dan vorig jaar om deze tijd.

Advies Veel energie wordt door De Bont en zijn mensen gestoken in het juist en volledig informeren van de opdrachtgevers. “Er valt namelijk nogal wat uit te leggen over natuursteen”, aldus De Bont. “Je hebt de Aziatische steensoorten, veelal afkomstig uit China en Vietnam en de Europese en Afrikaanse soorten. Bij de eerstgenoemde soorten heb je te allen tijde te maken met lange levertijden variërend van tien tot soms wel achttien weken voor maatwerk met een groot risico

Naast aannemers behoren ook keuken- en interieurbouwers en bouwmaterialenhandels tot onze opdrachtgevers. De eindgebruikers zijn dan ook zeer divers en variëren van particulieren tot bedrijven en overheidsinstellingen. Ook woningbouwcorporaties schakelen ons regelmatig in, onder meer bij renovatieprojecten.” Dat laatste gegeven stemt De Bont tot tevredenheid. “Er is een omslag in het denken gaande bij zowel corporaties als architecten al is

Andy de Bont (L) en Andre Eshuis


5

steen is iedereen welkom. Kwaliteit betaalt zichzelf.

van vertragingen. Bovendien heb je geen zicht op de kwaliteit van de steen. Wij kiezen bij voorkeur voor Belgisch Hardsteen. Je kunt een strakke levertijd garanderen en kunt de kwaliteit direct checken. Aan de onderkant van de markt wordt veelvuldig gestunt met prijzen van Aziatische steensoorten. Wij doen daar niet aan mee. Het leveren van kwaliteit, garantie en service zijn onze punten waarmee we ons willen onderscheiden. Ook in een markt waarbij de prijzen onder druk staan. Voor een goedkope deal moeten ze niet in Almelo zijn, maar voor kwalitatief goede

Ik ben ook actief in het werkgeversplatform ABN (Algemene Bond van Natuursteenbedrijven, red.) en heb daardoor enige inzage in wat er zich afspeelt in de bedrijfstak in Nederland. Ik heb bedrijven zien omvallen in onze branche die zich eerder bezighielden met handel in steen en die zich nu bezighouden met de import en handel in stoeltjes en tafeltjes of pluche beren uit China. Er zijn enkele tientallen middelgrote steenhouwers en vakkundige natuursteenbedrijven met een personeelsbestand tussen de tien en dertig mensen. Bedrijven die kwaliteit verkiezen boven stuntprijzen. Nieuwe ontwikkelingen zijn er op het gebied van automatisering en managementinfo voor deze groep. Daar voelen we ons mee verwant. Dat 2012 voor bedrijven met deze inslag moeilijk wordt, is evident. Maar ik ben ervan overtuigd dat 2013 een beter jaar gaat worden en wellicht dat we na de bouwvak alweer een lichtstijgende lijn kunnen pakken. Voor veel collegae zal het een Jaar van de Waarheid worden.”


7

Bouw appartementencomplex en patiowoningen Noorder Koeslag in volle gang Dura Vermeer Bouw Hengelo tevreden over voortgang project in Wijhe Ruim een half jaar geleden vond de opstart plaats van de realisatie van een appartementencomplex en twaalf geschakeerde patiowoningen in het nieuwbouwplan Noorder Koeslag in Wijhe. De bouw vindt plaats in opdracht van woningcorporatie SallandWonen die daarin nauw samenwerkt met LeClercq Planontwikkeling uit Deventer. Organisatiedeskundige Marco van het Bolscher van Dura vermeer Bouw Hengelo licht op verzoek van Bouwen in het Oosten het project toe.

In het appartementengebouw komen in totaal 48 huurappartementen, variërend in grootte en prijsklasse. Van het Bolscher: “Het worden twee blokken. Een van 12 en één van 36 eenheden. De ruwbouwfase vordert behoorlijk en we hopen zo rond de bouwvak of iets daarna de eerste appartementen op te leveren. In februari begint de bouw van de patiowoningen. De realisatie loopt gedeeltelijk parallel aan de appartementen en zullen in de loop van het najaar worden opgeleverd. De gebouwen zijn vrij traditioneel. Casco met kalkzandsteen en de galerijen, balkons en luifels aan de vloer. De patiowoningen worden prefab casco gebouwd, gekoppeld met houtskeletbouw voor de eerste verdieping. Ogenschijnlijk is het niet al te gecompliceerd maar toch bedriegt deze schijn. De architect, Roeleveld-Sikkes uit Den Haag, heeft ervoor gekozen om een opvallend karakter aan het

complex mee te geven. Dat uit zich onder meer in verspringende gevels, aluminium kozijnen en een onregelmatige opbouw van de puien. Opdrachtgever SallandWonen wenste geen eenheidsworst en daar is men zeker in geslaagd. Voor ons betekent het wel dat we in de uitvoeringsfase te maken hebben met veel lastige onderdelen met slechts een zeer geringe tolerantiegraad. De horizontale en, zij het in mindere mate, ook de verticale belijning kent een hoge complexiteit waar onze kennis en ervaring goed van pas komen. Waar mogelijk hebben we gekozen voor enkele slimme oplossingen. Het meest opvallende voorbeeld hiervan is het in de ruwbouw meenemen van enkele prefabelementen, zodat we direct definitieve vloeren hebben. Qua veiligheid een enorme winst.”

“Ogenschijnlijk is het niet al te gecompliceerd maar toch bedriegt deze schijn.”

Afbeeldingen: RS Roeleveld-Sikkes Architects.


9

Duurzaamheid Duurzaamheid en bouwen zijn anno 2012 onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Zo ook In Wijhe. Van het Bolscher: “Er zijn twee aspecten zeker vermeldenswaard. Het meest in het oog springend is de verwarming en warmwatervoorziening van de appartementen. De appartementen worden van warmte voorzien door een op hout gestookte biomassakachel. Deze biomassakachel staat opgesteld in het ketelhuis van het 100 meter verderop gelegen openluchtzwembad. Deze biomassakachel verwarmt straks het zwembadwater van het openluchtzwembad en tevens de 48 appartementen van

SallandWonen. Door deze combinatie worden voordelen in investering, ruimtebesparing en een optimaal rendement behaald. Hierdoor is het mogelijk om beide projecten te voorzien van duurzame energievoorziening. De gehele installatie wordt geëxploiteerd door Cogas Duurzaam uit Almelo. Een ander duurzaam aspect is dat op de daken van de gebouwen zonnepanelen geplaatst worden. De hiermee opgewekte electriciteit wordt benut voor de algemene verlichting en de lift.”

Onderstaande bedrijven zijn betrokken bij de realisatie van de nieuwbouw van het appartementencomplex en 12 patiowoningen “Noorder Koeslag” te Wijhe: Opdrachtgever: Woningstichting SallandWonen, Raalte; Hoofdaannemer: Dura Vermeer, Hengelo; Architect: Roeleveld-Sikkes Architects, Den Haag; Energieleverancier: Cogas Duurzaam, Almelo; Leidingwerk: Winkels Disselhorst, Raalte; Aluminium kozijnen: Alkondor BV, Hengelo; Wanden: Alvon Bouwsystemen, Nieuw-Amsterdam; Buigwerk: BSM Buigcentrale BV, Hoogeveen; Kalkzandsteen: Calduran kalkzandsteen, Smilde; Betontechniek: Dyckerhoff Basal Betonmortel BV, Deventer; Vloeren: Dycore BV, Hasselt; Beton: Geelen Beton Wanssum BV, Wanssum; Afbouw: Habé Afbouw BV, Hardenberg; Verankering: Halfen BV, Borne; Heipalen: IJB Heipalen, Lemmer; Grondwerk: Jansen Wijhe Loonbedrijf en Grondwerken BV, Wijhe; Liften: Kone BV, Den Haag; Constructie: Morsink Constructie BV, Enter; Installatietechniek: Nijhof Installatietechniek, Broekland; Bouwmaterialen: NVB Ubbens, Enschede; Droge Mortel: Remix Droge Mortel BV, Borger; Steigerbouw: Rojo Steigerbouw BV, Delft; Timmerwerk: Timboco BV, Drachten; Vloeren: V.B.I. Verkoopmaatschappij BV, Drachten; Bouwmaterialen: Xella Nederland BV, Gorinchem.


11

12


Winkels Disselhorst Installatietechniek over biomassa-installatie

“Energiewinst voor twee partijen” Samen met Estufa uit Wijhe bedacht Winkels Disselhorst Installatietechniek BV een plan om het openluchtzwembad en een nieuw te bouwen appartementencomplex in Wijhe duurzaam te gaan verwarmen door middel van een biomassa-installatie. Zij wisten de gemeente Olst-Wijhe en woningbouwvereniging Salland Wonen dusdanig enthousiast te maken dat het in samenwerking met Cogas tot een opdracht kwam.

Gerard Trip is bedrijfsleider binnen Winkels Disselhorst Installatietechniek in Raalte. Hij legt uit dat het idee twee jaar geleden is ontstaan. “Estufa is specialist in houtgestookte CV-ketels. Zij kwamen in gesprek met de gemeente Olst-Wijhe en opperden het plan om het bestaande openluchtzwembad duurzaam te verwarmen door middel van een biomassa-installatie. Maar tevens kwam het nieuw te bouwen appartementencomplex ter sprake. Temeer omdat deze combinatie een perfecte optie zou zijn om de energiekosten te reduceren en om optimaal rendement uit de installatie te halen. Immers, de installatie zou zomers dienst doen voor het zwembad, op het moment

“We proberen ons constant te onderscheiden” dat er minimale warmtevraag bij het appartementencomplex is. En andersom. In de winter is het zwembad gesloten en doet de installatie dienst voor de verwarming van de appartementen. De gemeente Olst-Wijhe (in 2011 uitgeroepen tot meest duurzame gemeente, red.) stond hier niet negatief tegenover. André Roetert Steenbruggen, technisch directeur van de Winkels Techniek Groep maakte samen met Estufa een compleet

Gerard Trip


13

installatieplan en presenteerde dit aan de gemeente Olst-Wijhe en woningbouwvereniging Salland Wonen. Voor de exploitatie van het geheel werd overeenstemming bereikt met energieleverancier Cogas Duurzaam.”

Hoogtepunt In fase één werden de verwarmingsleidingen rondom het appartementencomplex aangebracht. Evenals de leidingen in de schachten naar de meterkasten. Om de warmte te transporteren naar het appartementencomplex moesten de leidingen onder een wetering van het waterschap door en onder een gemeentelijke weg. Projectleider Roy Alferink: Donderdag 8 december startten we de aanleg met een horizontaal gestuurde grondboring. De dag erop werd de eerste CV-leiding met een lengte van circa 50 meter getrokken. Je kunt gerust stellen; wat voor de installatie een dieptepunt is, was voor ons op dat moment een hoogtepunt. Nu, in fase twee worden de terreinleidingen aangelegd waarmee de verbindingen worden gemaakt tussen het

14


appartementencomplex en het nieuw te bouwen ketelhuis. Tot slot zal de technische ruimte gerealiseerd worden naast de bestaande techniekruimte bij het zwembad. Hier wordt de houtgestookte ketel geïnstalleerd. Deze ketel heeft maar liefst een afmeting van 3 x 1,5 x 2 meter en heeft een houtbunker die goed is voor 90 m3. De houtsnippers worden automatisch door een vijzel naar de ketel getransporteerd en de bunker zal periodiek worden gevuld. Dit voorjaar hopen we de opdracht af te ronden.”

De nodige ervaring Op de vraag of Winkels Disselhorst Installatietechniek negatieve gevolgen heeft ondervonden door de economische crisis reageert Gerard Trip nuchter. “Natuurlijk

merken ook wij een terugloop in bouwvolume. Daarom proberen wij ons te onderscheiden in projecten als deze. Eerder hebben we duurzame installaties gerealiseerd bij woonzorgcentrum “Erve Oostermaet” in Lettele en bij de “Titus Brandsmahof” te Almelo door energie uit de bodem te gebruiken voor verwarming en koeling. Verder hebben we het installatiewerk uitgevoerd rondom de Biovergister bij ijsfabriek Ola in Hellendoorn. Daar wordt nu biogas opgewekt uit het rest-afval van de ijsproductie. Het zijn geen standaard projecten, maar mede dankzij onze vaklieden zijn ze succesvol afgerond. We blijven ons constant richten op duurzaamheid en specialisme in het algemeen. Vanuit dit oogpunt voorzie ik voor de toekomst geen echt grote problemen.”

Projectleider Roy Alferink (links) en bedrijfsleider Gerard Trip.

Winkels Disselhorst Installatietechniek BV is een volwaardig werktuigbouwkundig installatiebedrijf met circa 45 medewerkers. Sinds 2009 maakt zij deel uit van de Winkels Techniek Groep (170 medewerkers) en als zodanig aanbieder van totaal-installaties. Het dienstenpakket omvat de engineering, voorbereiding, uitvoering, inbedrijfstelling, onderhoud en beheer van alle voorkomende installaties. Deze installaties worden aangebracht, onderhouden en beheerd in nieuwbouw en renovatieprojecten in de zorg, de utiliteitsbouw, de woningbouw en in de industrie. Het bedrijf is werkzaam in de zakelijke markt en de particuliere markt. De omvang van de werkzaamheden variëren van kleine reparatiewerkzaamheden tot miljoenenprojecten. Naast een goed geoutilleerd monteurs-team beschikken de bedrijven in Raalte, Enschede en Vorden over alle kantoorfaciliteiten, uitgebreide magazijnen, een werkplaats en opslagruimte voor materieel. Winkels Disselhorst Installatietechniek BV is een Uneto-VNI installateur en beschikt over alle benodigde erkenningen. De kwaliteiten veiligheidssystemen zijn bekroond met de benodigde certificaten. Nu, na bijna honderd jaar, staat Winkels Disselhorst nog steeds bekend als een gerenommeerd bedrijf in werktuigbouwkundige installaties.


15

Geïntegreerde aluminium kozijnen voor Noorder Koeslag Roeleveld-Sikkes Architects heeft qua ontwerp voor het appartementencomplex Noorder Koeslag in Wijhe bepaald geen alledaagse keuzes gemaakt. Ook de gevel krijgt een opvallende uitstraling. Voor een belangrijk deel is dat te danken aan de aluminium kozijnen die geproduceerd en gemonteerd worden door gevelspecialist Alkondor uit Hengelo. Een toelichting van technisch manager Jan Oldekamp en projectleider Eddie Hertsenberg die het project in Wijhe vrijwel vanaf het begin heeft begeleid.

“Het zal medio 2011 geweest zijn toen we de definitieve opdracht ontvingen van Dura Vermeer”, vertelt Oldekamp. “We hadden in opdracht van Dura Vermeer al een en ander doorgerekend en voorbereid. We werken zeer regelmatig met deze aannemer. We voelen elkaar uitstekend aan. We doen met enige regelmaat grote projecten, veelal in de utiliteitssfeer. Noorder Koeslag is een mooie opdracht.” Hetsenberg: “We produceren en monteren in totaal ruim 260 kozijnen. De architect heeft gekozen voor aluminium kozijnen met geïntegreerde zonwering en ventilatieroosters, wat inhoudt dat de ventilatieroosters én de zonwering met de profilering van het kozijn zelf verwerkt is. Voor het oog zijn ze van buitenaf onzichtbaar. Alleen als de zonwering gebruikt wordt zie je het. Een toepassing in een appartementencomplex als deze is niet alledaags maar voor ons als gevelspecialist is een dergelijk uitdaging geen enkel probleem. Zowel in de productie als montage is zorgvuldigheid geboden. Dat is bij Alkondor gewaarborgd door onze interne processing. Het esthetisch effect van een geïntegreerd kozijn is relatief groot. En daar is het ook in deze opdracht om te doen.”

Stabilisatie Volgens technisch manager Oldekamp is Alkondor één van de weinige aanbieders in de markt die de omzet stabiel houdt. “Voor ons was 2008 een absoluut topjaar. Sindsdien hebben we deze omzet weten vast te houden. Dat is in een uitdagende markt als deze een prima prestatie. Wij behoren niet tot

Het pand van Alkondor

het legertje “klagers”. Dat voegt allereerst niets toe en heeft bovendien een versterkend effect op het al niet te overdadig aanwezige vertrouwen in de bouwsector. Uiteraard sluiten we onze ogen niet voor de realiteit en zien wij ook dat er minder aanbod van werk is. Wij stellen daar inventiviteit, hard werken en innovatiedrang tegenover. Het zoeken van slimme oplossingen voor zowel de klant alsook voor onze eigen processen. Het streven naar duurzaamheid is hierbij een belangrijke leidraad. Ook het ontwikkelen van “plug en play” oplossingen waardoor de montage sneller en dus goedkoper kan is zo’n voorbeeld. We willen ons onderscheiden en het blijkt in de praktijk dat opdrachtgevers dat waarderen. Onze werkvoorraad is nog steeds goed; zeker voor het jaar 2012. Om een aantal voorbeelden te noemen in de oostelijke regio: we zijn betrokken bij de nieuwbouw van de Isala Klinieken in Zwolle, de Achmea kantoren in Apeldoorn, het bedrijfspand van Agrifirm, eveneens in Apeldoorn, Impulse in Oldenzaal en de renovatie van het Rijngebouw in Arnhem. Nee, we mogen beslist niet klagen en zien de toekomst best wel positief tegemoet.”


17

Morsink Constructie jaar goed begonnen Voor Morsink Constructie uit Enter is het jaar 2012 goed begonnen. Directeur Erik Morsink vertelt een redelijk goed gevoel te hebben voor het komende jaar. Morsink is eveneens betrokken bij het nieuwbouwproject De Noorder Koeslag in Wijhe, al is de omvang van het aandeel van de Enterse constructiespecialist minimaal. Erik Morsink: “We werken al vanaf het prille bestaan van ons bedrijf regelmatig voor Dura Vermeer Bouw. Zowel in grote als in kleine projecten. De Noorder Koeslag behoort tot de kleinere. We leveren hier stalen kolommen, liggers, lateien en borstweringssteunen. Niet gecompliceerd maar uiteraard te allen tijde wel maatwerk. We zijn hier met onze outillage prima voor uitgerust. Een grotere opdracht voor Dura Vermeer is bijvoorbeeld de nieuwbouw van de rechtbank in Almelo. In tegenstelling tot Wijhe doen we daar de montage in eigen beheer. Dat is overigens één van onze sterke punten. We kunnen vrijwel elke omvang aan, met of zonder montage.”

18


Gevraagd naar zijn perceptie over de markt toont Morsink zich redelijk optimistisch. Eigenlijk is 2012 erg goed begonnen voor ons. Traditioneel is het eerste kwartaal altijd wat minder dan de rest van het jaar maar dat is dit jaar beduidend anders. We hebben eind vorig jaar diverse opdrachten binnengehaald en zitten tot het voorjaar goed in het werk. We volgen de aannemers door het hele land. Om een voorbeeld te geven: kortgeleden waren we nog actief in Maastricht waar we voor Akor uit Rijssen betrokken waren bij de verbouwing van een Mc Donalds vestiging. Als we er dit jaar in slagen de omzet stabiel te houden ben ik een tevreden man. Als de voortekenen niet bedriegen zal dit slagen. Ondanks het feit dat het prijspeil nu niet bepaald overhoudt!”

Noorder Koeslag mooie referentie voor Nijhof Installatietechniek Thuiswedstrijd voor Broeklander installateur Zowel het elektrotechnische als werktuigbouwkundige deel van de nieuwbouw van de 48 appartementen en de 12 patiowoningen in plan Noorder Koeslag in Wijhe is in handen van Nijhof Installatietechniek uit Broekland. Projectleider en manager seriebouw Dennis van den Enk spreekt van een mooi referentieproject in een economisch moeilijke tijd.

Voor Nijhof was het project in uitbreidingsgebied Noorder Koeslag al geruime tijd in beeld. Van den Enk: “Nadat Dura Vermeer opdracht had gekregen van SallandWonen om het project uit te gaan voeren, kwamen wij n.a.v. eerdere goedverlopen samenwerkingen bij hen in beeld om samen met nog 1 of 2 andere partijen een offerte uit te brengen voor het installatietechnische gedeelte. Op basis van prijs, vertrouwen en expertise hebben wij uiteindelijk van Dura Vermeer de opdracht gekregen. Samen met Dura Vermeer hebben we veel energie

gestoken in de voorbereiding om tot een ontwerp te komen dat én voldeed aan de wensen van opdrachtgever SallandWonen en ook recht deed aan de originele ontwerpen van de architect. We zijn daar in gezamenlijkheid prima uitgekomen. Dergelijke discussies gaan altijd over het natuurlijke spanningsveld tussen de budgettaire mogelijkheden en de esthetische en praktische uitgangspunten. Alle partijen hebben constructief bijgedragen aan deze discussie en we zijn met relatief geringe aanpassingen tot een aanvaardbaar


19

Dat blijft ook in projecten als deze maatwerk. Zeker op het gebied van de keus van plaatsing en het inregelen. Het aansluiten van de verwarmingsinstallatie op de biomassaketel is eveneens een aandachtspunt.

jaar van de waarheid Volgens Dennis van den Enk zal 2012 voor veel bedrijven een soort “jaar van de waarheid” worden. “Als je het volledig van de aanbestedingsmarkt moet hebben en puur gericht bent op de nieuwbouw dan zijn het moeilijke tijden. Er worden werken aangenomen ver onder de kostprijs. Ook worden opdrachten gefaseerd uitgevoerd waardoor er voor de korte termijn minder aanbod van werk is.

compromis gekomen. Er zijn geen essentiële zaken veranderd. De patiowoningen hebben wij aanvullend en via hetzelfde aanbestedingstraject onlangs ook in opdracht gekregen. We starten daar binnenkort mee. De focus ligt in eerste instantie op het appartementencomplex. We hebben het installatiewerk in de fundering en de betonvloeren reeds uitgevoerd. Ik verwacht dat we kort na de vorstperiode met de binnenwanden kunnen beginnen. In deze ruwbouwfase kunnen we veelal aan een stuk doorwerken en een vaste ploeg op de bouw laten lopen.

Duurzaam Het appartementencomplex heeft een duurzaam karakter. Qua installaties is echter gekozen voor een vrij traditioneel systeem. Van den Enk: “Er zijn wel enkele markante oplossingen gekozen, met name de verwarming door middel van een houtgestookte biomassaketel van Cogas. Zelf gaan we PV-cellen (Photo Voltaïsche) en een windmolen op het dak plaatsen en hebben we het pluviasysteem in onze portefeuille. Een volvulsysteem voor het regenwater dat d.m.v. een krachtige zuigende werking alleen geleegd wordt indien er voldoende regenwater instaat. Een systeem welke we vaker toepassen en heel wat schachtruimte bespaart. We zullen extra aandacht schenken aan de combinatie van radiatoren en convectoren. Bedrijfspand De IJzeren Man

20


Om ons te onderscheiden in de markt richten wij ons meer op bouwteamprojecten en zijn wij ook zeer actief waar het gaat om duurzame oplossingen. Om de wensen van de klant optimaal in te kunnen vullen is het steeds belangrijker dat de installateur vanaf het begin betrokken is bij het ontwerpen en invullen van een project. Door het zelf vervaardigen van installatietechnische bestekken en het maken of aanpassen van de EPC-berekeningen kunnen wij de markt prima bedienen. In de afgelopen periode hebben we reeds een aantal mooie duurzame referentie projecten opgeleverd en zijn we ook nu nog bezig met een aantal mooie projecten. Een woningbouw project met 60 individuele warmtepompen is een van die projecten, maar ook het project 57 woningen het Gijmink in Goor is hier zeker een mooi voorbeeld van. In dit project hebben we in opdracht van Dura Vermeer o.a. Passiefhuistoestellen, warmtepompen, WTWinstallaties, PV-cellen, zonnecollectoren, en CO2 gestuurde DemandFlow systemen toegepast. Verder zijn we ook in Almere aan het werk met een woon-zorg complex volgens een door Dura Vermeer zelf ontwikkeld concept. Dit is een concept waarbij de opdrachtgever flexibel is m.b.t. het indelen van zijn gebouw. Ook bij dat project hebben wij met onze expertise zoveel mogelijk bijgedragen om tot een goede afstemming te komen. Al met al zitten wij dus niet stil en zien wij het voor de toekomst dan ook positief in.

GOORSESTRAAT 39 7482 CB HAAKSEBERGEN Postbus 160, 7480 AD Haaksbergen Tel: 053-5725859 Of: 06-51304332 Fax: 053-5728905 www.proconprefab.nl [email protected]

Procon heeft zich gespecialiseerd in de volgende marktsegmenten:

Verkoop van prefab dakelementen en prefab bouwdelen Trainingen en opleidingen voor de bouw en industrie Conflictbemiddeling voor kaderpersoneel en directies Bedrijfstrainingen Mental Coaching

Nieuws?...

Begeleiding van startende en bestaande bedrijven Réorganisaties en ontslagbegeleiding voor personeel Uitzendbureau voor de bouw en productiebedrijven Kijk verder op onze website www.proconbedrijfstrainingen.nl

Is uw interesse gewekt? Bel dan met: Johan Wensing tel. 06-51304332

22


[email protected] 0515 - 429 425

Bouwbedrijf Steggink viert vijftigjarig jubileum

”We zijn een echt Twents familiebedrijf” In 1962 richtte Eef Steggink een gelijknamig bouwbedrijf op in het Twentse Reutum. Samen met zes medewerkers wist het bedrijf al snel enige bekendheid te vergaren in de regio. Door de jaren heen groeide de onderneming uit tot een gerenommeerde speler in de Twentse aannemerswereld. Anno 2012 vinden zeventig vaste medewerkers een werkkring binnen het familiebedrijf. Saillant detail: bijna de helft daarvan is woonachtig in het dorp. Oprichter van het familiebedrijf; wijlen Eef Steggink. Zijn motto indertijd: “Bouwen is een kwestie van vertrouwen!”

Directeur Ewald Steggink is tevreden met hetgeen er in een halve eeuw bewerkstelligd is, zonder te vervallen in wollig jargon. “We zijn een echt familiebedrijf waar normen en waarden letterlijk genetisch zijn overgedragen. Er werken momenteel acht jongens waarvan tevens de vaders hier werkzaam zijn geweest. Ook werken er veel broers van elkaar. Alleen al dit jaar vieren we vier jubilea van medewerkers die hier 25 jaar werkzaam zijn. Een daarvan ben ik zelf! We hebben hier zelfs iemand met een dienstverband van veertig jaar, overigens is hij niet de eerste. Het personeelsbestand is mooie mix van

generaties. We zijn een erkend leerbedrijf met zeven leermeesters en momenteel zeven leerlingen met een leer-werktraject van de VVBA in Almelo en SSB uit Enschede. Daarnaast zijn we tevens een erkend restauratie-opleidingsbedrijf. We zijn erg blij met deze jongens. Ik ben ervan overtuigd dat, net als voor de recessie, ook na de recessie een groot tekort aan vakmensen zal ontstaan. Mede gezien de vergrijzing in de sector aan de bovenkant en de lage instroom van potentiële bouwvakkers aan de onderkant. Als branche zullen we daar echt op moeten inspringen. Wij organiseren in BGT-

Nieuwe kantoorgebouw Reutum


23

verband (Bedrijven Groep Tubbergen, red.) waarvan ik actief bestuurslid ben, jaarlijks de techniekdagen voor leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs en de eerste twee klassen van het voortgezet onderwijs samen met hun ouders. Vorig jaar, tijdens deze gemeentelijke techniekdagen in Reutum en Fleringen, hadden we ruim zevenhonderd mensen over de vloer. Er zal iets moeten gebeuren om de kinderen te interesseren voor bouw en techniek, anders is de instroom over enige tijd nog lager.”

Werkvoorraad op peil Het woord viel reeds: “Recessie.” Hoe gaat Bouwbedrijf Steggink om met de veranderde marktomstandigheden? Ewald Steggink: “Ook voor ons geldt dat we niet ongevoelig zijn voor de recessie. Eind vorig jaar hebben ook wij moeten besluiten tijdelijke dienstverbanden niet te verlengen. We hebben kortgeleden met de hele ploeg afgesproken om met z’n allen nog een stapje harder te zetten. Service en kwaliteit, daar draait het allemaal om. We willen onze voorsprong op de concurrentie behouden, klanten blijven ontzorgen. Jaarlijks organiseren wij als onderdeel van ons ISOcertificaat een klanttevredenheidsonderzoek waarbij we een score van 7.6 behaalden. Toch zijn wij continu bezig om de processen in

jaarlijkse techniekdag 2011

Nieuwbouwplan bedrijfsverzamelgebouw te Almelo

Ewald Steggink met zijn drie zoons, Roel, Mark en Gijs, de mogelijk derde generatie binnen het familiebedrijf familiebedrijf.

24


Het galerie-museum annex toprestaurant van kunstschilder Ton Schulten in aanbouw.

de organisatie te verbeteren. Voor ons staat vast dat wanneer er puur wordt ingestoken op de aanbestedingsmarkt, je een groot probleem hebt. De prijsdumping is enorm en de verwachting is, dat dit ook niet snel teneinde zal komen. Als bedrijf zul je je duidelijk moeten onderscheiden.

"Duurzame relaties waarborgen momenteel de continuïteit van het bedrijf." Een belangrijk voordeel is dat we ons niet specifiek richten op één segment. We zijn een echt allround bouwbedrijf en houden ons bezig met zowel nieuwbouw, verbouw, onderhoud en restauratie. In de laatstgenoemde sector heb je veel te maken met gesubsidieerde projecten en dat loopt best wel aardig door. Daarnaast is het zo dat er een verschuiving van nieuwbouw naar renovatie en onderhoud plaatsvindt in de gehele sector. Wij werken vanuit ons filiaal in Enschede bijvoorbeeld voor woningcorporaties als “Domijn” en “Ons Huis”. Dit resulteert in een vrij constante stroom aan werk. Voorts zijn we van oudsher sterk vertegenwoordigd in de agrarische sector. Daar is de investeringsbereidheid nog redelijk tot goed. Kortom: Die risicospreiding komt ons in een periode als deze goed van pas.”

Eigen ontwikkeling Bouwbedrijf Steggink ontwikkelt ook zelf. Ewald Steggink. “Twee mooie voorbeelden zijn de bouw van het galerie-museum annex toprestaurant voor rekening van onze vaste relatie kunstschilder Ton Schulten in het centrum van Ootmarsum. Daarnaast bouwen we voor eigen risico met Steggink Projecten BV zes winkels en zes koopappartementen. Een project met een investering van circa acht miljoen euro inclusief de grond. We verwachten over ruim een jaar te kunnen opleveren. De zes winkels zijn inmiddels verkocht en van de zes appartementen zijn er nu al twee verkocht. In Almelo hebben we op het Bedrijvenpark Twente direct aan de N36 plannen ontwikkeld om een bedrijfsverzamelgebouw te bouwen met in totaal zo’n tweeduizend vierkante meter vloeroppervlakte. De start van de verhuur hiervan is in samenwerking met de makelaar reeds in gang gezet.”

Feest Het vijftigjarig bestaan laat bouwbedrijf Steggink beslist niet onopgemerkt voorbijgaan. Ewald Steggink: “Het hoogtepunt zal een weekendje Utrecht in april zijn voor alle medewerkers, oud-medewerkers en hun partners. Daarnaast zal er voor architecten, relaties, leveranciers en vaste onderaannemers op 6 juli ’s middags een receptie met open huis georganiseerd worden. ’s Avonds zal er een feestavond plaatsvinden waarbij onze jubilarissen zullen worden gehuldigd.”


25

26


Johan Wensing is directeur van Procon Bedrijfstrainingen en Procon Prefab uit Haaksbergen en krijgt dagelijks te maken met de problematiek van bouwend Nederland. In deze tweemaandelijkse rubriek schrijft hij over mensen en hun vak. Zijn bedrijf bedient de markt met prefab producten, personeelstrainingen, bed & breakfast en een uitzendbureau voor de bouw.

George “Hoe gaat het?” vroeg ik aan George, die ik

glom van trots toen hij me dit vertelde. Ik vroeg

toevallig ontmoette bij een bedrijfspresentatie.

hem of hij niet bang was dat hij weer in de

George had vijftien jaar lang een goedlopend

problemen zou komen, door bijvoorbeeld de

timmerbedrijf met zes man personeel. Hij deed

malaise in de bouw? Volgens George had hij nog

destijds veel verbouwingen en renovaties van

een aantal klussen van particulieren in opdracht,

oude monumentale boerderijen. Alles leek hem

genoeg voor nog eens vijf maanden werk.

toen voor de wind te gaan, maar hij werd slachtoffer van het faillissement van een van zijn

En de liefde?

grootste klanten, net op het moment dat hij een

Mijn boekhouder is ook mijn nieuwe liefde,

aankoop van een nieuwe bedrijfshal had

straalde George.

gedaan. Na een half jaar was er geen houden meer aan en was hij alles kwijt. Zijn vrouw

2012 en dan?

overleed in hetzelfde jaar aan een slopende

Bovenstaand verhaal van George geeft aan dat

ziekte. George kon dat toen niet aan werd een

het niet overal even slecht is en dat je steeds

paar maanden begeleid door maatschappelijk

opnieuw nieuwe kansen krijgt. Natuurlijk gaat het

werk. Na twee jaar werkloos zijn werd hem een

ook wel eens helemaal fout en zullen er bedrijven

baan aangeboden als uitvoerder bij een bouw-

gaan omvallen, maar er zullen ook weer nieuwe

bedrijf, dat acht maanden later ook failliet ging.

bedrijven opstaan. Mensen blijken vaak inventief te zijn en ondanks een teruglopende economie,

En nu?

werk creëren. In 2012 zullen er minder woningen

“Ik ben in 2009 weer gestart met een klussen-

worden gebouwd en minder kantoren.

bedrijf dat alleen voor particuliere klanten

Ik verwacht wel dat er meer particuliere klussen

werkte”, aldus George. We hebben vanaf het

zullen komen, want onder de mensen is er wel

begin werk binnengehaald, samen met mijn

voldoende geld, getuige de opmerkingen van

medewerker van het failliet gegane bouwbedrijf.

de banken, dat er veeeeeeel gespaard wordt.

Het eerste jaar hadden we, dankzij een achttal particuliere klanten, genoeg verdiend om een

Ik wens u een zeer creatief en hoopvol jaar toe.

klein halletje van 100 m2 te huren. We maakten, via de woningbouwvereniging in ons dorp, o.a. dakkapellen voor een renovatie van 22 woningen, maar mochten toen ook de badkamers en toiletten renoveren. De woningbouwvereniging was zo tevreden dat we nu bezig zijn met de nieuwbouw van een verpleegflat. Goed voor twee jaar werk met acht man. George

COLUMN Bouwen in het Oosten

27

28


Jos Bruggeman positief over de toekomst

“Winst boeken door Collectief Particulier Opdrachtgeverschap” De praktijk wijst uit dat potentiële kopers van nieuwbouw-woningen zeer kritisch zijn over de aankoopprijs en over de mogelijkheden om de woning naar smaak aan te passen. Daarom kiest Jos Bruggeman van het bureau Bruggeman Bouwkundig Adviesbureau er voor om eerst kopers en grond bij elkaar te brengen en daarna te ontwerpen en te bouwen. Dit heet Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO).

Jos Bruggeman houdt zich sinds vijf jaar bezig met het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Hij legt uit dat het tot stand is gekomen doordat hij dikwijls in zijn functie als kopersbegeleider bij nieuwbouwprojecten uit reacties van kopers proefde dat zij hun wensen niet gehonoreerd zagen.

En toen dacht u; wellicht kan ik hier wat in betekenen? “Dat klopt inderdaad. Ik vroeg me af of het ook anders kon. Zodoende ben ik mij gaan oriënteren. En al gauw was ik ervan overtuigd dat door middel van CPO de nodige ruis in de communicatie weggenomen kan worden. Dat blijkt inmiddels zeker uit de praktijk. Ik help opdrachtgevers om een kwalitatief, betere woning te realiseren voor een scherpe prijs. Tevens zorg ik ervoor dat deze kopers niet voor bouwkundige verrassingen komen te staan tijdens de

uitvoering. Bovendien ben ik constant op zoek naar subsidiemogelijkheden.”

Wat zijn de voordelen van CPO? “Ten eerste kan er een stuk voordeliger gebouwd worden. Dit varieert tussen de tien en twintig procent. Bovendien ontzorgen wij onze opdrachtgevers. Dit doen we door als intermediair op te treden tussen de uitvoerende partijen en de opdrachtgever. Wij laten de wensen van de kopers uitwerken door partijen uit de bouwkolom waar wij de regie over houden. De opdrachtgever is dus veel minder tijd kwijt als het gaat om communicatie. Tevens kunnen zij erop vertrouwen dat hun wensen op het gebied van kwaliteit en budget goed worden bewaakt. Onze expertise zorgt ervoor dat het bouwtraject voorspoedig verloopt.”

Heeft u concrete voorbeelden? CPO brengt volume op de markt. Dit drukt de prijs. Wat de prijs tevens drukt is de eenvoud van de detaillering en de materiaalkeuze. Bovendien ontzorgen we onze opdrachtgevers omdat we weten wat er te koop is en we zodoende de meest geschikte materialen kunnen uitzoeken. Te denken valt bijvoorbeeld aan uitstraling, onderhoud en duurzaamheid. Maar tevens wordt het bouwtraject bespoedigd. Uit ervaring weten wij wat de doorlooptijden zijn van de onderdelen. Hierdoor kunnen wij een realistische planning maken en de overige bouwpartners hieraan laten conformeren.”


29

Op welke markt richt u zich voornamelijk? Wij richten ons met name op particulieren die een woning willen bouwen met stichtingskosten tot ongeveer 300.000 euro vrij op naam. Dat is de verkoopwaarde van grond en woning samen, waarbij de grondprijs een flink deel van de kosten opeist. Maar tevens richten we ons op gemeentes, woningbouwverenigingen en andere grondeigenaren die een bouwperceel hebben. Het aantal te bouwen woningen dient ongeveer te liggen tussen de vier en twaalf stuks. Wij ontzorgen deze partijen bij het ten gelde maken van deze gronden zonder dat zij hoeven te investeren in de ontwikkeling van bouwplannen. Ons werkgebied is (ruim) een uur rijden vanaf Apeldoorn. We werken dus redelijk landelijk.”

Hoe kijkt u tegen de crisis aan en tot slot, hoe ziet u de toekomst? “De mensen worden bang gemaakt door de media. Hierdoor houden ze langer de handen op de knip. Mijn ervaring echter is dat als mensen hun zinnen hebben gezet op een nieuwe woning, het ook gerealiseerd wordt. Kanttekening is wel dat er dan minder

30


luxe bij komt kijken dan voor de crisis. Daardoor is het voor ons wel lastiger geworden om projecten van de grond te krijgen. Bovendien is de omvang ervan kleinschaliger. Persoonlijk zie ik de toekomst niet negatief in, maar we moeten wel de bakens verzetten. Het betekent dat we op het gebied van woningbouw zeer klantgericht moeten gaan werken. Dit houdt bouwen naar behoefte in en niet naar voorraad, zoals we eerder gewend waren.”

Bedrijfsprofiel In 2001 startte Jos Bruggeman, het bureau Bruggeman Bouwkundig Adviesbureau in Apeldoorn. In eerste instantie deed hij dit met veel opzichterstaken. Daarna ontstond er een verschuiving naar aanleiding van zijn wens meer klantgericht te willen werken. Hij is zich daarom gaan specialiseren in kopersbegeleiding. Dit houdt in dat hij alle kopers van een nieuwbouwproject interviewt en voorziet van een financieel overzicht van hun wensen met een bijbehorende tekening namens de bouwer. Dusdanig dat zij daadwerkelijk die woning krijgen zoals zij dat ook voor ogen hebben. In het verlengde van de kopersbegeleiding en de bouwplanontwikkelingen zijn de CPO-projecten ontstaan. Maar tevens kan de particuliere markt bij Bruggeman terecht voor een aan- of verkoopkeuring van hun woning met een rapport. Verder is Jos Bruggeman in te huren voor alle voorbereidende werkzaamheden die te maken hebben met het bouwen. Doordat het bouwkundig adviesbureau kleinschalig is kan het snel inspringen op de wensen van de opdrachtgever. Vanwege de kleinschaligheid en het ontbreken van een grote overhead is het mogelijk de kosten voor opdrachtgevers laag te houden. Bruggeman Bouwkundig Adviesbureau werkt op verschillende manieren; op basis van regie, voor een afgesproken prijs of op provisiebasis. www.bruggeman-bouwadvies.nl


31

32


Caspar Jansen is directeur van Duoflex, een HalDu Groep onderneming waartoe ook Halkers en Gromada uit Groesbeek behoren. Het uitzend- en detacheringsbureau gericht op de sectoren bouw en installatietechniek wordt dagelijks geconfronteerd met het wel en wee van de arbeidsmarkt. Zaken als onderwijs, krapte en arbeidsvoorwaarden passeren in deze rubriek de revue. Serieus en veelal gelardeerd met een knipoog, geïllustreerd door cases vanuit de praktijk van alledag.

Nee, niet weer! Een moedeloos makende kreet die

het ene na het andere recept bereidend. Zoals u

de complete bouwbranche wellicht slaakt. Na de

wellicht ontspant door naar tennis te kijken of

crisis in 2008, 2009 en 2010 en een fragiele stabiliteit

schaatsen, doe ik dat door voortdurend bij die

in 2011, duiken we in 2012 weer collectief het

ander in de keuken te kijken. Wat mij daarbij opvalt

slechte nieuws in. Krediet, financiële, economische,

is dat de variatie in dit programma (hoe krijg je

Euro en Griekse crisis; het kan niet op. Met

anders 24/7 tv gevuld?), altijd is gebaseerd op het

daarbovenop de vorst die voor onze branche

opnieuw rangschikken van een kleine kern

direct ook de inkomsten bevriest. Maar elk nadeel

ingrediënten, zowel letterlijk als figuurlijk. De kok

heeft zijn voordeel. Een Elfstedentocht die ons

varieert, maar er is altijd een kok. De pannen variëren

Nederlanders massaal uit het dak laat gaan

maar er zijn altijd pannen. En het vlees, de vis en de

waardoor we de ijsbloemetjes weer eens buiten

kruiden variëren, maar er is altijd vlees, vis en kruiden.

kunnen zetten. Maar helaas, it giet net oan want

Hier worden 24/7 zoete broodjes gebakken.

als ik u dit schrijf wordt er voor zondag de dooi voorspeld. Het kan Friezen maar het wordt dus

Die insteek is ook onze redding binnen de bouwen

dooien. Wat een snertboel. Maar de figuurlijke kou

installatiebranche. Gelooft u mij. Een handjevol

is nog lang niet uit de lucht want de media rept al

vaste ingrediënten voortdurend in een nieuw jasje

weer over de volgende crisis, na de krediet- en

recyclen, maar met een heilig geloof in die vaste

eurocrisis: de crisis in het vastgoed. Daarom de

en bewezen basisingrediënten. Vanuit mijn

terechte vraag? Wie heeft er nu nog zin om te

perspectief gezien? Ik kook graag met de beste

bouwen? Het antwoord is klip en klaar: ik!

koks: toegewijde vaklieden op smaak gebracht met enthousiaste medewerkers op kantoor en in

Ik heb zin in bouwen met onze vaklieden aan uw

de buitendienst die frequent contact met u

projecten. Ik heb zin om te bouwen aan onze

onderhouden. Want voor het beste smaakresultaat

relatie met u en ik heb zin in het uitbouwen van de

moet je er wel even bij blijven. We kiezen altijd voor

goede naam van Duoflex. Noemt u mij een

een lekkerbekkend publiek: onze veeleisende

onverbeterlijke optimist? Prima, in dergelijk gezelschap

opdrachtgevers. En onze ingrediënten wisselen

vind ik het in deze tijden goed verkeren. Eén ding

maar kennen altijd dezelfde basis: de zaak met pit

kan ik u beloven; na een persoonlijk gesprek met

aanpakken, voorzien van een smaakmakende

mij vervolgt u uw dag altijd in een goede stemming.

begeleiding, gekozen uit een erkend kookboek dat

Noemt u mij een doorzetter? Ook goed, want die

vol staat met van overheidswege wettelijke en

mentaliteit verlang ik ook van onze medewerkers

gecertificeerde recepten die borg staan voor

die voor u werken. Noemt u mij volslagen gek en

veiligheid en betrouwbaarheid. Duoflex heeft het

niet van deze tijd? Geen probleem, maar die

juiste menu voor u.

houding hielp mij er in de afgelopen jaren op cruciale momenten wel doorheen.

We laten ons toch niet (be)kisten door de voortdurende recessie en andere crisis. De show

Genoeg zielenroerselen, tijd voor het echte roer-

must go on. 24/7. Laten we er iets van bakken, ook

bakken: koken! In mijn vrije tijd kom ik tot rust door

in Nederland. Ik stook het vuur alvast graag op en

al loungend met een half oog te kijken naar het

wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich het best.

digitale tv-kanaal 24Kitchen. In een almaar (24/7!)

Eet smakelijk.

doorkabbelend tempo trekt een keur aan wereldkoks als Jamie Oliver, Erik Ripert en onze eigen Rudolph van Veen aan mij voorbij, superenthousiast

Caspar Jansen


COLUMN

Laten we er samen iets van bakken…

33

Uw partner in esthetische en constructieve producten De naam Inncempro is samengesteld uit een drietal woorden welke exact de betekenis van onze visie aangeeft, namelijk uitgroeien tot één van de meest toonaangevende en innovatieve leveranciers op het gebied van vezelcement, houtvezelcement, keramiek, en betegelbare hardschuim elementen in binnen- en buitenland. Naast het uitgebreide assortiment heeft Inncempro ook een hoge servicegraad op meerdere niveaus zoals: • • • • • •

voorraadfunctie productbewerkingen productpresentaties projectbegeleiding montage bemiddeling sales, aftersales en transport.

Topaasstraat 31 I 7554 TJ HENGELO Tel: +31(0)74 25 013 94 Fax: +31(0)74 250 23 31 Email: [email protected] www.inncempro.nl

34


Crisis leidt tot verharding Bouwrechtadvocaat Yvonne Schrader Medio vorig jaar besloot Yvonne Schrader uit Heerde als zelfstandig bouwrechtadvocaat een eigen praktijk te starten. Na ruim tien jaar ervaring opgedaan te hebben bij een aantal gerenommeerde kantoren was de stap naar zelfstandigheid weloverwogen. Tot nu toe heeft Schrader nog geen moment spijt gehad van haar keus.

Yvonne Schrader heeft zeer bewust gekozen om haar te specialiseren in het bouwrecht. “Gevoelsmatig staat dit specialisme het dichtst bij me. Het praktische karakter van het bouwrecht spreekt mij enorm aan. Directheid en nuchterheid, daar voel ik me goed bij. In het bouwrecht gaat het in essentie altijd om een drietal aspecten. Te laat of op tijd, te duur of niet te duur en kwalitatief wel of niet goed. Zo simpel is het eigenlijk. De oplossingen voor ontstane conflicten kunnen echter vele gezichten hebben. Waarbij ik direct constateer dat de bouwwereld in een tijdsbestek van tien jaar behoorlijk veranderd, zeg maar verhard is.”

Oplossingsbereidheid De verharding binnen de sector is volgens Yvonne Schrader één op één toe te schrijven aan de neerwaartse economische conjunctuur. “Om te stellen dat de bouwsector voor de crisis een gemoedelijk karakter had is ook in strijd met de waarheid, maar partijen waren pakweg vier, vijf jaar geleden sneller bereid om compromissen te sluiten. De oplossingsbereidheid was groter. Niet

verwonderlijk, want als er geld genoeg is, is men eerder bereid om water bij de wijn te doen. Anno 2012 liggen de zaken fundamenteel anders. Men grijpt sneller naar het wapen van juridische procedures. Beslagleggingen, kort gedingen, het gaat allemaal veel sneller onder de huidige financiele druk. Een advocaat die de taal spreekt van de aannemers, heeft dan een meerwaarde.”

Bodem bereikt Gevraagd naar haar perceptie van de markt, vertelt Schrader dat het aantal positieve geluiden de laatste tijd weer toeneemt. “Veel van mijn relaties zijn van mening dat de bodem welhaast bereikt is en dat er binnenkort toch een soort omslag te verwachten is. Natuurlijk hebben er forse ontslagrondes en faillissementen plaatsgevonden, maar eerlijk gezegd valt mij de omvang ervan nog mee. Reden om te bagatelliseren is er daarentegen zeker niet. Ook mijn opdrachtgevers, veelal bouwende en civiele aannemers uit noord, oost en midden Nederland, verdienen minder geld en hebben een minder goed gevulde orderportefeuille. Maar er zijn meer recessies geweest en ook toen draaide alles nog behoorlijk door. Om me heen zie ik dat er toch nog veel gebouwd wordt. Ook ik denk dat er licht gloort aan de horizon.”

Vanaf deze editie van Bouwen in het Oosten zal Yvonne Schrader een column verzorgen op het gebied van haar specialisme, het bouwrecht. Aan de hand van cases uit de praktijk zal een beeld geschetst worden van het juridische wel en wee van de bouw-, installatie- en vastgoedbranche.


35

Nieuws?...

[email protected] 0515 - 429 425

36


Restauratie portierswoning

Kwaliteit gaat voor groei Laura Reimerink van Ortho Kunststoffen en Betonrestauratie Dat groeiambities centraal staan in vrijwel elke profitorganisatie mag als bekend worden verondersteld. Zo niet bij Ortho Kunststoffen en Betonrestauratie BV uit Enschede. Directeur Laura Reimerink gaat puur uit van kwaliteit. ”Groeien is niet een doel op zich. Van dat idee ben ik al enkele jaren geleden afgestapt. Wat we doen, willen we goed doen. Dat is de enige maatstaf.” Het Enschedese bedrijf, dat samen met haar Duitse vestiging Ortho Holz en Bautenschutz GmbH zowel ons land als de westelijke en noordelijke landsdelen van onze oosterburen bestrijkt, houdt zich sinds jaar en dag bezig met betonrestauratie in de breedste zin van het woord. Laura Reimerink: “Betonreparatie, betonbescherming, gevelimpregnering , kelderafdichting, het behoort allemaal tot onze corebusiness. Daarbij garanderen wij de geleverde kwaliteit voor langjarige termijnen.

Gemiddeld zo’n tien jaar. Inherent hieraan werken we vrijwel volledig direct voor de opdrachtgever, zonder tussenkomst van een aannemer. Dat geldt voor negentig procent van onze werkzaamheden. Die opdrachtgevers zijn zeer divers van aard. Het kunnen woningcorporaties zijn maar ook horecabedrijven, industriële bedrijven en een Stichting Monumentenzorg. Geen opdracht is gelijk en dat maakt ons vak ook zo boeiend.”


37

Mooie projecten Een aantal fraaie voorbeelden van de diversiteit aan opdrachten zijn zeer recent opgeleverd of nog gaande. Voor het Double Tree Hilton Hotel naast Amsterdam CS hebben we een coating aangebracht in de rein waterkelders die het hotel verzekeren van

“Geen opdracht is gelijk en dat maakt ons vak ook zo boeiend.”

Directeur Laura Reimerink

Flatgebouw in de Bilt

38


een eigen watervoorziening mocht de watertoevoer om welke reden dan ook stagneren. Een grote en mooie opdracht waar we met veel plezier aan gewerkt hebben. Dat geldt eveneens voor een grootschalige betonreparatie van een tienlaags flatgebouw in De Bilt waarbij we balkons en galerijen weer

helemaal up to date hebben gemaakt. Een opdracht van woningstichting SSW De Bilt. Maar misschien nog wel het meest trots zijn we op onze werkzaamheden in de wijk Roombeek, hier in Enschede. Eerder waren we al betrokken bij de restauratie van twee fabrieken en een portierswoning; nu zijn we sinds oktober druk bezig met een betonreparatie in de fabriek die nu wordt omgetoverd in het nieuwe onderkomen voor ArtEZ, de oude AKI, de Academie voor Beeldende Kunsten. Een opdracht waar we eigenlijk al acht jaar in beeld waren en veel voorbereidingstijd in hebben gestoken. Het geeft gewoon iets extra’s: het mogen werken aan het behoud van industrieel erfgoed. Bovendien is het voor onze vaste mensen een echte thuiswedstrijd. Ze zijn nu elke avond thuis en dat is ook wel eens anders omdat we landelijk en zelfs internationaal opereren. “

Goede vooruitzichten De crisis in de bouwsector gaat vooralsnog voorbij aan Ortho. Laura Reimerink heeft ambivalente gevoelens over de neerwaartse conjunctuur. “Elke keer als ik hoor of lees dat er mensen hun baan verliezen en dat soms mooie bedrijven omvallen dan schrik je. Onderaannemers worden, veelal noodgedwongen, door aannemers onder zware prijsdruk gezet. Het zijn trieste exponenten van deze moeilijke tijd. Anderzijds wordt het kaf ook van het koren gescheiden. Kwaliteitsbesef en ondernemerschap zijn in een conjunctuur als deze waarden die weer boven komen drijven. Nieuwbouw is een moeilijk verhaal, maar voor bedrijven als het onze die puur in de renovatiesector actief zijn, kun je niet stellen dat het aanbod van werk gedaald is. Integendeel zou ik willen zeggen. Qua branche denk ik dat 2012 helemaal niet zo slecht hoeft te verlopen. Wat Ortho betreft zullen er wel enkele belangrijke veranderingen aan de orde komen. Ik ben samen met mijn compagnon en onze adviseur in gesprek met enkele potentiële kopers en/of fusiepartners. Mijn compagnon bereikt binnenkort de pensioengerechtigde leeftijd en zelf wil ik nog eens een switch maken. Dat kan zowel in de bouw als daarbuiten zijn. Ooit ben ik opgeleid in de orthomoleculaire voedingsleer. Een heel andere tak van sport. En daar zou ik best nog wel eens iets mee willen doen. Ook het facilitair management spreekt mij erg aan. De kans is dus groot dat de wegen van Ortho en mijn persoon aan het eind van dit jaar zullen scheiden.”

Double Tree Hilton Hotel Amsterdam


39

40


Elk arbeidsongeval is er een teveel! (Economische krimp, stijging of daling van arbeidsongevallen?)

COLUMN

In tijden van recessie daalt het risico op ongevallen en bij hoogconjunctuur stijgt het aantal arbeidsongevallen, tenminste zo zou het moeten zijn volgens de statistieken.

Jaap Middel is afdelingshoofd Arbo & Milieu en Hoger Veiligheidskundige bij Dion BV uit Hardenberg. Dagelijks ondersteunen hij en zijn team bedrijven met arbo- en milieuvraagstukken. Daarnaast biedt het bedrijf een scala aan opleidingen aan. Naast zijn reguliere werk bij Dion is hij actief in de Nederlandse Vereniging van Veiligheidskundigen (NVVK). In de periodieke columns gaat hij in op arbo-onderwerpen die spelen in een organisatie.

Verklaarbaar?, jazeker: ongevalrisico's stijgen wanneer arbeidskrachten maximaal worden ingezet. En omgekeerd: economische vertraging vermindert de spanningen in een werkorganisatie en zorgt zo voor een hogere veiligheid. Een economische crisis kan een belangrijke verklaring zijn waarom er minder arbeidsongevallen gebeuren, zeker wanneer men er rekening mee houdt dat vooral minder jonge werknemers tewerk zijn gesteld, zij zijn immers een groep die het hoogste risico loopt op een arbeidsongeval. Het feit dat veel ondernemingen afscheid nemen van hun flexibele schil betekent ook dat veelal minder uitzendkrachten in de onderneming werkzaam zijn. De onderneming vaart dan bijna volledig op ervaren krachten. Daarmee zou de ongevaltrend moeten dalen. Als ik de maand januari (2012) in ogenschouw neem dan hou ik mijn hart vast. De eerste twee weken van dit jaar laten een schrikbarende toename van ongevallen zien; in een korte periode 8 ongevallen met fatale afloop. Een relatie met de huidige economische situatie, of speelt er meer?. Bedrijven staan enorm onder druk en moeten hun aandacht richten op ‘corebusiness’ en ‘resultaten’ en dan wordt arbeidsveiligheid veelal een sluitpost waarop wordt bezuinigd. Veiligheid (arbo) wordt vaak nog gezien als lastig en kostenverhogend en ‘ja’ investeren in veiligheid kost inspanning en geld, maar levert ook veel op. Het MKB is in dit opzicht een bijzonder kwetsbare groep: 82% van alle arbeidsongevallen waarbij werknemers gewond raken en 90% van alle dodelijke ongevallen gebeuren in kleine en middelgrote bedrijven. In sectoren als de bouw, de landbouw, het vervoer en de gezondheidszorg ligt het risico van arbeidsongevallen boven het gemiddelde, terwijl onevenredig veel slachtoffers vallen onder jonge werknemers, migranten en werknemers met een los dienstverband. Besteden die ondernemingen dan genoeg aandacht aan veiligheid of ontstaan de ongevallen louter door toeval. Toeval, in feite een onvermijdelijke samenloop van omstandigheden, maar dat wil niet zeggen dat alles zo is gepland of is bedoeld; ongevallen plan je immers niet. Ongevallen voorkomen kan zeker wel, daarvoor dient de onderneming wel zijn risicoprofiel te kennen. En daar ligt wellicht een punt. Beginnen we bij directies over arbo, dan koppelen die dat onmiddellijk aan problemen, het oplossen daarvan, geld uitgeven et cetera, en daar houden zij niet zo van. Hoe voorkomen we dan dat arbeidsveiligheid een ondergeschoven kindje wordt tussen alle urgente bedrijfsvraagstukken van de 21e eeuw? En hoe zal de ongevaltrend zich ontwikkelen als de economie weer aantrekt? Dan zal het ongevalrisico logischerwijze weer toenemen omdat ondernemingen weer een beroep moeten gaan doen op onervaren arbeidskrachten, de tijd voor begeleiding en toezicht weer gaat ontbreken. Preventie is de belangrijkste ‘tool’ voor het MKB; de preventiemedewerker van de onderneming speelt daar een belangrijke rol in maar zeer zeker ook de directie. Neemt u het risico en wacht op dat ene ongeval bij uw bedrijf?. Wake-up, de betrokkenheid van u - als directie - is essentieel, maak dat maar eens zichtbaar. Maak eens een rondje op de ‘bouw’-locatie, praat eens met de medewerker op de vloer. Weet wat er leeft en weet wat kan werken. U moet het tenslotte gezamenlijk doen. Voorkomen is beter dan genezen, en dat ene ongeval wat u kan overkomen is er eentje teveel.


41

Pr e fa lu x : s l i m m e pa rt n e r i n p r e fa b schoorstenen

EEN DUURZAME LICHTGEWICHT VOOR ALLE DAKTYPES Prefalux heeft een verfrissende kijk op traditioneel bouwen. Waar gewichtsbelasting een probleem vormt biedt de in Haaksbergen gevestigde firma uitkomst. De onovertroffen combinatie van polyester sandwichpanelen met composiet steenstrips brengt uitgekiende bouwtechnische oplossingen binnen handbereik. Meedenken over maatwerk in de meest uiteenlopende situaties. Dat is de missie van Prefalux.

Prefalux is producent van kant-en-klare lichtgewicht schoorstenen voor toepassingen in zowel nieuwbouw als renovatie. De kracht van onze schoorstenen schuilt in het geringe gewicht, traditionele ‘look’ en arbeidsvriendelijke verwerking. Dit systeem maakt verzwaring van de kapconstructie overbodig. Een belangrijk voordeel ten opzichte van een conventioneel gemetseld exemplaar. De onderhoudsarme Prefalux schoorstenen zijn opgebouwd uit polyester honingraat sandwichpanelen. Een oersterk materiaal dat zich laat verwerken tot vrijwel elke gewenste

42


vorm. De sandwichpanelen worden voorzien van composiet steenstrips, zorgvuldig afgestemd op het bestaande metselwerk. Daarnaast is afwerking met een buitenkwaliteit pleister of coating in RAL-kleuren mogelijk. Omdat de schoorstenen volledig bestaan uit kunststof componenten is condensvorming nagenoeg nihil. Bovendien wordt door de bovendakse bevestiging de dakisolatie niet doorbroken. Hierdoor is de onderliggende ruimte vrij in te delen. Dankzij onze eigen logistieke afdeling is perfecte aanlevering verzekerd.

Stegeman Bouw - dochter van Ter Steege Groep - heeft goede ervaringen met Prefalux. Zo paste het Nijverdalse bouwbedrijf Prefalux schoorstenen toe bij een fraai project in Soesterberg. Drie keer twee luxe geschakelde villa’s bieden modern wooncomfort met een nostalgisch tintje. “Het zijn zogenaamde kruiskappers, waarbij de schoorsteen op het kruis staat. Tegelijkertijd is er sprake van een woningscheidende wand met daaronder aan weerszijden een trapgat gesitueerd”, schetst projectleider Rene Otten. “Een gecompliceerde kapconstructie, waarbij gewichtsbelasting een cruciale factor is. Daarnaast moesten meerdere doorvoerkanalen in één schoorsteen worden geïntegreerd. Zónder dat deze afbreuk doet aan de statige uitstraling van de villa’s. Dat vroeg om maatwerk!” Voor deze precisieklus besloot Stegeman Bouw wederom een beroep te doen op Prefalux. De projectleider toont zich uitermate tevreden met het resultaat. “Met behulp van een kraan zijn de kant-en-klare circa vijfenzeventig kilo wegende schoorstenen geplaatst. Gemakkelijk en vlot door onze eigen mensen. Straks alleen nog de doorvoer-

kanalen aansluiten. Dan kun je met recht spreken van een arbeidsvriendelijke verwerking”, verklaart Rene Otten. “Qua maatvoering, maar ook wat betreft uiterlijk sluiten de schoorstenen perfect aan. De steenstrips vertonen een verbluffende gelijkenis met de ‘echte’ gevelstenen. Mede dankzij de geïntegreerde loodslabben hebben de schoorstenen een traditionele ‘look’.” Met gepaste trots bekijkt Thijs Lambeck, accountmanager bij Prefalux, het villaproject van Stegeman Bouw. In zijn opdracht - het bedenken van een adequate oplossing voor dit gecompliceerde bouwtechnische vraagstuk - is Prefalux zonder meer geslaagd. “Met zorg en vakmanschap zijn deze prefab schoorstenen geproduceerd. Een doordacht en hoogwaardig ambachtelijk product, maar dan vervaardigd uit de nieuwste materialen. Om te benadrukken dat Prefalux staat voor wat ze maakt geven we tien jaar garantie”, aldus Thijs Lambeck.


43

Workshop social media slaat aan Op 7 februari jl. organiseerde het Citadelnetwerk een netwerkbijeenkomst over social media in het netwerkhuis De Citadel aan de Walstraat 17 te Rijssen. Gijs Scholman van Identiteit & Media verzorgde deze avond een workshop social media. Hij gaf de ondernemers een inkijkje in de mogelijkheden van Twitter, Facebook en LinkedIn. Het onderwerp is actueel, zo bleek uit de hoge opkomst deze avond. Ook burgemeester A.C. Hofland van Rijssen-Holten woonde de bijeenkomst bij en twitterde tijdens de workshop. Het Citadelnetwerk werd in oktober 2010 opgericht en telt nu ongeveer 50 leden; kleine en MKB- ondernemers uit noord-oost Nederland die in uiteenlopende branches werkzaam zijn. De volgende netwerkbijeenkomst is op dinsdag 13 maart. Dan komen twee jonge en zeer succesvolle ondernemers (Bernd Damme en Steijn Pelle) slimme marketingtrucs delen met de netwerkleden.

Aanmelding of meer informatie: www.citadelrijssen.nl of [email protected] 0621443457

44


Opleidingsbedrijf VSB landelijk erkend voor 1e Monteur Steigerbouw

Sander van Bodegraven overhandigt officiele erkenniing aan Marcel Karts Opleidingsbedrijf VSB in Rotterdam is erkend als

Monteur Steigerbouw in alle facetten kunnen leren.

opleidingsbedrijf voor de opleiding 1e Monteur

De niveau 3-opleiding 1e Monteur Steigerbouw is

Steigerbouw. Het is daarmee de eerste landelijke

een vervolgopleiding op Steigerbouwer op mbo-

organisatie die steigerbouwers op mbo-niveau 3

niveau 2. Met het niveau 3-diploma kan de werk-

kan opleiden. Algemeen directeur Sander van

nemer als 1e monteur/voorman fungeren en is hij

Bodegraven van kenniscentrum Fundeon

bovendien gekwalificeerd om steigers te keuren en

overhandigde officiële erkenning persoonlijk aan

op te leveren. Dit komt de veiligheid van het

Marcel Koerts, directeur van het Opleidingsbedrijf

werken ten goede.

VSB. Marcel Koerts, directeur van Opleidingsbedrijf VSB, “Deze erkenning is een slotstuk van de

is verheugd met de erkenning. “Het werken op

professionalisering van de steigerbouwbranche”,

steigers is risicovol en risico’s beheers je door kennis

verklaarde Van Bodegraven bij de overhandiging.

en kunde. De brancheorganisatie VSB is nauw

“De opleidingen Monteur Steigerbouw en

betrokken geweest bij de totstandkoming van de

1e Monteur Steigerbouw leveren aantoonbaar

opleidingseisen, welke voldoen aan de Richtlijn

gekwalificeerde personeelsleden op. Dat komt de

Steigers. We zijn daarom extra blij dat wij nu ook de

veiligheid in de branche ten goede.”

niveau 3-leerlingen volgens deze eisen landelijk kunnen opleiden.”

Door de erkenning van VSB kunnen in het hele land leerlingen opgeleid worden tot allround vakman.

Vanaf februari kunnen leerlingen instromen in de

Opleidingsbedrijf VSB neemt leerlingen in dienst en

opleiding 1e Monteur Steigerbouw bij

zorgt in samenspraak met roc’s - verspreid door het

Opleidingsbedrijf VSB. Koerts verwacht dat veel

land - dat de leerlingen de theorie van het vak

leerlingen die de afgelopen jaren hun niveau 2-

leren. Daarnaast zorgt het Opleidingsbedrijf dat de

diploma hebben behaald, zich gaan aanmelden

leerlingen een leerbaan krijgen bij een erkend leer-

voor de opleiding op niveau 3. “Met de niveau 2-

bedrijf in de woonomgeving van de leerlingen.

opleiding zijn we in 2008 begonnen. De eerste

Daar leert de leerling het vak in de praktijk. Dit zijn

diploma’s Steigerbouwer hebben we in 2010

niet alleen bedrijven die lid zijn van branche-

uitgereikt en sindsdien zijn er nog velen gevolgd.

vereniging VSB, maar ook andere bedrijven waar

Dus het is de hoogste tijd dat zij aan een vervolg

leerlingen het vak Monteur Steigerbouw en 1e

kunnen beginnen.”


45

INFORMATIEBLAD MOET SCHADE AAN BETONCONSTRUCTIES TIJDENS DE WINTER VOORKOMEN Beton is bestand tegen kou, ijs en dooizouten maar

Daarnaast is ook de samenstelling van het beton

daarvoor moet het materiaal wel juist zijn samen-

bepalend voor de vorstbestendigheid. Andere aan-

gesteld, voldoende tijd krijgen om te verharden en

dachtspunten zijn de belasting van jong beton en de

correct worden nabehandeld. Wordt aan deze eisen

nabehandeling. Voor dit laatste wordt in het informa-

niet voldaan, dan kan er ook aan een beton-

tieblad een handig overzicht van nabehandelings-

constructie schade ontstaan. Om schade aan beton

methoden gepresenteerd.

als gevolg van vorst en dooizouten zoveel mogelijk te

Onderdeel van het voorkomen van schade is het

voorkomen, hebben betontechnologen van branche-

vroegtijdig overleg met een VOBN betontechnoloog.

vereniging VOBN hun kennis samengevat in het

Hierdoor kan niet alleen de betonsamen-

nieuwe informatieblad ‘Voorkom schade aan beton-

stelling worden geoptimaliseerd maar kan ook het

constructies’. Met de vriesperiodes voor de deur kan

tijdstip van storten onder bepaalde weersomstandig-

het nieuwe informatieblad nu worden besteld. In de

heden beter worden afgestemd op de

uitgave worden verschillende aandachtspunten

ingebruikname van de constructie.

behandeld voor het verwerken van beton tijdens

46

vorstperiodes. Allereerst wordt stilgestaan bij de

Exemplaren van het nieuwe informatieblad ‘Voorkom

oppervlaktekwaliteit van het beton, die met name

schade aan betonconstructies’ kunnen gratis worden

van belang is om schade door de gecombineerde

aangevraagd bij één van de VOBN-betonmortelcen-

inwerking van vorst en dooizouten zoveel mogelijk te

trales of worden gedownload via de website

voorkomen.

www.gietbouwcentrum.nl


KienhuisHoving informeert

Overheden moeten grote opdrachten (Europees)

Recht op uitnodiging bij aanbesteding op straffe

aanbesteden. Vaak is dat tegen het zere been van

van schadevergoeding

ondernemers die een goede commerciële relatie

In de zaak die diende bij de Rechtbank Zutphen was

hebben met de betreffende overheidsinstelling. Voor

het volgende aan de hand.

een ander biedt het juist een kans. Zelfs als een opdracht niet verplicht aanbesteed hoeft te worden.

In juni 2009 heeft het Kadaster een aanbesteding uitgeschreven onder de naam “Uitvraag grafisch

Het Besluit aanbestedingsregels voor overheids-

presenteren, plotten en printen van KLIC data”.

opdrachten (Bao) regelt welke opdrachten Europees

Bedoeling was de ontwikkeling van een KLIC-viewer:

aanbesteed moeten worden. Dit betreft samengevat

een desktop-applicatie waarmee de informatie die

opdrachten voor werken, leveringen en/of diensten

hoort bij een KLIC-melding kan worden geopend en

van - in het Bao omschreven - (semi-)overheids-

geprint/geplot.

instellingen vanaf een bepaalde waarde, de zogeheten drempelbedragen.

De waarde van de opdracht was gelegen onder het drempelbedrag. De opdracht hoefde dus niet

Wijziging drempelbedragen

Europees aanbesteed te worden. Het Kadaster

Deze drempelbedragen worden eens per twee jaar

heeft daarom een onderhandse aanbesteding

door de Europese Commissie vastgesteld. Recent is

uitgeschreven: zij heeft de uitvraag slechts naar een

dit gebeurd voor de drempelbedragen voor de jaren

aantal bedrijven gestuurd. Het Logistiek Adviesbureau

2012 en 2013. Voor opdrachten voor werken

HLA B.V. te Epe (hierna: HLA) behoorde niet tot de

bedraagt de nieuwe drempel € 5.000.000. Voor

kring der genodigden. Dit, terwijl het Kadaster wist dat

leveringen en diensten € 200.000 voor decentrale

HLA een ontwikkelde KLIC-viewer “op de plank” had

overheden en € 130.000 voor centrale overheden.

liggen, over de benodigde expertise beschikte en

(Voor opdrachten in bepaalde speciale sectoren

geïnteresseerd zou zijn in deze opdracht.

(nutssectoren) bedraagt de drempel voor leveringen en diensten € 400.000.) Deze drempels zijn exclusief

HLA stelde zich op het standpunt dat zij onder deze

BTW.

omstandigheden ook een uitnodiging had moeten krijgen. Doordat het Kadaster dat heeft nagelaten, is

Wanneer een opdracht Europees moet worden

HLA de opdracht misgelopen. HLA vordert schade-

aanbesteed, heeft u de mogelijkheid daarnaar mee

vergoeding.

te dingen. Echter, wanneer een opdracht niet Europees hoeft te worden aanbesteed, kunt u

De Rechtbank Zutphen stelt HLA in het gelijk. De recht-

eveneens claimen dat u wenst mee te dingen en

bank oordeelt dat - nu het Kadaster er vrijwillig voor

een eerlijke kans op de opdracht wenst te maken.

heeft gekozen de opdracht aan te besteden -

Krijgt u die kans niet, dan kunt u onder

het Kadaster zich daarbij diende te gedragen

omstandigheden schadevergoeding claimen. Dat

overeenkomstig de algemene beginselen van

blijkt uit een recent vonnis van de Rechtbank

behoorlijk bestuur. Dit betekent onder meer dat het

Zutphen (tussenvonnis van 4 mei 2011 en eindvonnis

Kadaster gehouden was de verschillende (potentiële)

van 28 december 2011).

aanbieders gelijk te behandelen. Door HLA niet uit te


COLUMN

Opdrachten van overheden: een bron van werk

47

nodigen, terwijl het Kadaster wist dat HLA op deze

Het vonnis van de Rechtbank Zutphen gaat ver.

markt actief was, heeft het Kadaster in strijd hiermee

Doorgaans wordt niet snel aangenomen dat een niet

gehandeld. De rechtbank acht dat onrechtmatig.

uitgenodigde partij slaagt in het bewijs dat hij de aanbesteding zou hebben gewonnen indien hij wel

Maar heeft HLA hierdoor schade geleden? Ja, aldus

was uitgenodigd. Er bestaan voorbeelden in oudere

HLA en aldus de rechtbank. HLA heeft namelijk in de

jurisprudentie waarin de geschatte kans dat de

ogen van de rechtbank aannemelijk kunnen maken

eisende partij de opdracht in de aanbesteding zou

- althans het Kadaster heeft dit onvoldoende

hebben binnengehaald een belangrijke factor is in de

betwist - i) dat HLA zou hebben ingeschreven op de

schadebegroting. Deze “winkans” werd dan

aanbesteding, ii) dat zij kon voldoen aan alle eisen

vermenigvuldigd met - kort gezegd - de schade-

uit de aanbesteding en iii) dat haar KLIC-viewer -

componenten.

gelet op de gebruikte gunningscriteria - beter zou hebben gescoord dan die van de huidige winnnaar.

Uiteraard hangt het van de feitelijke omstandigheden af, of u met succes schadevergoeding kunt vorderen

Met andere woorden: HLA zou de aanbesteding

wanneer u niet bent uitgenodigd voor een

hebben gewonnen. Doordat zij echter niet is

(onderhandse) aanbesteding van een overheids-

uitgenodigd, is zij de opdracht ten onrechte

instelling. Mogelijk is “werk” voor u echter nog

misgelopen. Haar schade bestaat uit de gederfde

belangrijker dan schadevergoeding. Daarom luidt mijn

winst. Die blijkt in dit geval aanzienlijk te zijn, maar

advies om bij interesse in het meedingen naar een

liefst € 10.000.000, volgens de rechtbank (dat is

overheidsopdracht deze interesse schriftelijk kenbaar

ongeveer de helft van het door HLA gevorderde

te maken aan de betreffende aanbesteder. Uit het

bedrag). Want, zo oordeelt de rechtbank, HLA is niet

vonnis van de Rechtbank Zutphen volgt dat hij u dan

alleen de opdracht van het Kadaster misgelopen,

een eerlijke kans op de opdracht dient te geven. Zelfs

maar ook nog eens tienduizenden licenties die der-

als de opdracht niet Europees aanbesteed hoeft te

den van haar zouden hebben afgenomen indien

worden.

haar KLIC-viewer door het Kadaster zou zijn gebruikt.

Dit artikel is geschreven door mr. Joost van de Wetering, advocaat Bouw- en Aanbestedingsrecht bij KienhuisHoving advocaten en notarissen. E [email protected] T 053 - 480 47 73

COLUMN

KienhuisHoving informeert

TWENTEPOORT WEST 45 7609 RD ALMELO TELEFOON 0546 - 814764 FAX 0546 - 812555 WWW.RIETMEIJERTEGELS.NL

RIETMEIJER TEGELS

Tegelhandel - tegelzetbedrijf natuursteenwerken wand/vloertegels en plavuizen BEZOEK OOK ONZE SHOWROOM

48


Bouwen. Oosten. in het. In dit nummer. Natuursteen duurzame oplossing voor renovaties

Recommend Documents