beleggingsvisie
Februari / Maart 2014 Maandelijkse nieuwsbrief
update
Winterweer verstoort Amerikaanse indicatoren De vooruitzichten voor de wereldeconomie blijven gunstig ondanks tegenvallende indicatoren in de Verenigde Staten en een aantal opkomende landen. In de Verenigde Staten speelt het strenge winterweer nog steeds een verstorende rol. Veel opkomende landen worden geplaagd door kapitaaluitstroom, maar in de breedte blijft de economische groei in deze regio’s op een hoog peil. In de eurozone blijft het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) in de belangstelling staan, nu deflatie dreigt en onconventionele maatregelen ook in deze regio in het verschiet kunnen liggen. Marktomgeving> pagina 2
Overwogen belang in aandelen op een iets lager peil In januari sloeg de onrust op de financiële markten weer eens toe. Aanleiding was een geringe daling van de index van inkoopmanagers in de industrie en problemen in de financiële sector, beide in China. Hoewel de onrust enige tijd kan aanhouden en zichtbaar is in een toegenomen risico-aversie, is er geen reden om een echt opflakkeren van de crisis te vrezen. Het rechtvaardigt naar onze mening wel enige verlaging van het overwogen belang in aandelen. Special> pagina 4
Nieuwe accenten in regionale voorkeuren voor aandelen binnen Azië De onrust die in januari op de aandelenmarkten is ontstaan, raakt niet alle opkomende landen in gelijke mate. Voor Aziatische landen hebben we daarom enige nieuwe accenten gelegd met hogere wegingen voor Japan, Taiwan, Indonesië en India en lagere wegingen voor China, Hong Kong en Korea. In ons vastrentend beleid zijn we negatief geworden over schuld uit opkomende landen. Vooruitzichten> pagina 5
marktomgeving Hoewel de economische indicatoren in de Verenigde Staten en sommige opkomende landen recentelijk wat tegenvielen, blijven de vooruitzichten voor de middellange termijn goed. In de Verenigde Staten zijn de negatieve effecten van het strenge winterweer in december en begin januari nog zichtbaar in veel cijfers. Een aantal opkomende landen heeft last van kapitaalexport, nu de Amerikaanse Federal Reserve (Fed) daadwerkelijk is begonnen met het afbouwen van het stimulerende beleid. De Fed zal ongetwijfeld doorgaan met het terugschakelen van de geldpers totdat er eind dit jaar geen extra stimulans meer wordt gegeven. Tegelijkertijd wordt er bij de Europese Centrale Bank (ECB) nagedacht over nieuwe stimulerende maatregelen, nodig om deflatie in de eurozone te voorkomen of te bestrijden. In de Verenigde Staten hebben Republikeinen en Democraten overeenstemming bereikt over het schuldplafond van de overheid tot maart 2015.
terugdraaien van zijn obligatie-aankoopprogramma en heeft in januari 2014 het maandelijkse bedrag met $ 10 miljard teruggeschroefd tot $ 75 miljard per maand en in februari tot $ 65 miljard. In haar eerste toespraak voor het Huis van Afgevaardigden heeft de nieuwe Fed-voorzitter Janet Yellen aangegeven dat het tempo van afbouwen zal worden gehandhaafd omdat de Amerikaanse economie en arbeidsmarkt nog niet genormaliseerd zijn. In de eurozone staat de inflatie sinds oktober 2013 onder de 1%. Dat heeft de discussie binnen de ECB aangewakkerd over de vormgeving van het monetaire beleid. Bij daadwerkelijk optredende deflatie moet rekening worden gehouden met sterk stimulerende maatregelen zoals in de Verenigde Staten de aankopen van obligaties. Dan zou het beleid van de twee belangrijkste centrale banken dus uiteenlopen, wat behoorlijke implicaties voor de internationale kapitaalstromen en wisselkoersen zal hebben.
Europese indicatoren wijken in positieve zin af De belangrijkste tegenvallers in de Verenigde Staten waren de daling van de inkoopmanagersindex in de industrie tot 51,3 in januari, vergeleken met 56,5 in december, en de ontwikkeling van de werkgelegenheid in december en januari. Konden de lage groei van de werkgelegenheid in december(met 75.000
Werkgelegenheid en werkloosheid in de VS
banen) en de inkoopmanagersindex nog aan het strenge winterweer worden toegeschreven, voor de werkgelegenheidsgroei in januari (met 113.000 banen) was dat niet meer het geval. Uit andere statistieken over de arbeidsmarkt – zoals
x 1000 (3-mnds voortschr. gemiddelde)
% van de beroepsbevolking
400
10
geconcludeerd dat de situatie op de arbeidsmarkt wel degelijk
200
9
verder aan het verbeteren is. De kapitaaluitstroom sinds begin
0
8
-200
7
-400
6
-600
5
het aantal werkloosheidsuitkeringen – mag echter worden
dit jaar uit de opkomende landen beperkt het groeipotentieel van een aantal van deze landen. Daarbij wordt wel vaak een vergelijking gemaakt met de jaren negentig van de vorige eeuw toen veel van deze landen erg in de problemen kwamen. De meeste opkomende landen staan er nu echter veel beter voor met lagere (overheids)schulden en overschotten in plaats van tekorten op de lopende rekening van hun betalingsbalans.
-800
2007
2008
2009
2010
Werkgelegenheid
Eigenlijk is Europa een van de weinige regio’s waar de econo-
2011
2012
2013
2014
Werkloosheid (as rechts) Bron: Datastream
mische indicatoren de afgelopen periode (verder) zijn verbeterd. In het vierde kwartaal van 2013 is de economische
De Amerikaanse werkgelegenheid stijgt in een bevredigend
groei in de meeste landen verder versneld, vergeleken met
tempo waarbij het strenge winterweer in december en
het derde kwartaal.
januari voor enige vertraging heeft gezorgd. De werkloosheid is gedaald tot dicht bij de 6,5%, dat eerder door de Fed
Divergentie in monetair beleid Fed en ECB
is genoemd als het niveau waarbij stimulansen verder
Het monetaire beleid van de Amerikaanse Fed en de ECB blijft
kunnen worden afgebouwd.
in de belangstelling staan. De Fed is begonnen met het
pagina 2
4
marktontwikkelingen De financiële markten hebben in de eerste anderhalve maand van dit jaar een opmerkelijke ontwikkeling vertoond. De aandelenmarkten zetten hun aanvankelijk opgaande beweging van eind 2013 voort, maar gingen in de laatste week van januari fors onderuit. In de eerste helft van februari werd een groot deel van die daling echter weer ongedaan gemaakt. De obligatiemarkten vingen de risico-averse beleggers weer op, wat opnieuw leidde tot een daling van het rendement op Amerikaanse en Duitse staatsobligaties. Ook toen de aandelenkoersen enigszins herstelden, verdween de nervositeit niet geheel en bleef de kapitaalmarktrente eerder onder neerwaartse druk dan dat de rente weer naar hogere niveaus terugveerde.
opkomende landen werden hard geraakt als gevolg van kapitaaluitvoer. De geldpers, waarmee de Fed de wereld zo lang van liquiditeit heeft voorzien, wordt immers geleidelijk een tandje lager gezet. De rentes in de Europese periferie liepen zelfs nog wat sterker terug en de renteverschillen met Duitsland zijn dus verder afgenomen, iets wat ook geldt ook voor de meeste bedrijfsobligaties. Obligaties van opkomende landen zijn minder aantrekkelijk geworden. Staatsobligaties van deze landen zijn relatief rentegevoelig en gezien de verwachte rentestijging verwachten wij in de rest van 2014 een licht negatief totaal rendement. Bedrijfsobligaties in deze landen zijn risicovoller geworden als uitvloeisel van de toege-
Gemengde resultaten en vooruitzichten
nomen turbulentie sinds eind januari.
Per saldo is er van bovenbeschreven koersbewegingen op de aandelenmarkten niet eens heel erg veel terug te vinden in het koersrendement dat tot dusver dit jaar is behaald op de verschillende beurzen. Alleen de Japanse Nikkei-225 (-10,8%) en de opkomende markten (-4,1% gemiddeld, maar voor Latijns Amerika -8%) verloren substantieel over de eerste anderhalve maand. Het rendement op de Europese beurzen varieerde per saldo van +0,5% (de Duitse DAX) tot -1,2% (AEX). In de Verenigde Staten verloor de Dow Jones 3,3%,
Aandelenindices in 2013 en 2014
maar wist de Nasdaq 1,5% te winnen. In het licht van deze ontwikkeling en de verwachte toekomstige winsten zijn de meeste markten niet overdreven duur. Overigens heeft het huidige resultatenseizoen een gemengd beeld opgeleverd. Op
Index: 1 jan. 2013 = 100
13 februari had driekwart van de bedrijven uit de Amerikaanse
160
S&P-500 de resultaten over het vierde kwartaal van 2013
150
gepubliceerd. Tweederde daarvan meldde een meevallende
140
omzet en ruim driekwart een meevallende winst. In Europa lag
130
het percentage meevallers weliswaar wat lager, maar daar had
120
pas de helft van de bedrijven gerapporteerd. Overigens blijven
110
ondernemingen nog wel voorzichtig met betrekking tot de
100
eigen vooruitzichten en bovendien melden Europese bedrijven met een relatief grote afzet buiten Europa verliezen als gevolg van de geldende wisselkoersen.
Obligaties van opkomende landen minder aantrekkelijk
90 80
2013
apr
jul
Nikkei-225
Eurotop-100
S&P-500
AEX
De rente op Amerikaanse en Duitse overheidsobligaties is
okt
2014 Opkomende markten
Bron: Datastream
sinds ultimo 2013 met ongeveer 0,3%-punt teruggelopen tot respectievelijk 2,7% en 1,7%. De belangrijkste oorzaken
De aandelenkoersen zijn wereldwijd - met uitzondering van de
waren toenemende bezorgdheid over de vooruitzichten voor
opkomende markten in 2013 behoorlijk gestegen. De onrust in
de wereldeconomie en ook financiële en politieke instabiliteit
januari was tijdelijk en kan als een gezonde correctie in de
in een groot aantal opkomende landen. Valuta’s van
stijgende trend worden gezien.
pagina 3
special Onrust maar geen crisis
zowel voor de omvang van hun schulden, de saldi op hun
Sinds 23 januari is de onrust op de financiële markten weer
betalingsbalansen, als ook voor hun macro-economische
toegenomen. De aandelenkoersen zijn in de laatste week van
beleid. Het zijn dan ook vooral de landen van de zogenoemde
januari met circa 5% gedaald en in de opkomende markten
fragiele vijf (Brazilië, India, Indonesië, Zuid Afrika en Turkije) die
zelfs nog wat meer. De munten van veel opkomende landen
nu het kwetsbaarst zijn. Niet toevallig zijn dit landen met grote
daalden fors. De rente op de kapitaalmarkten liep geleidelijk
tekorten op hun betalingsbalans en dus behoorlijk gevoelig
aan weer wat terug en beleggers reageerden nerveus op
voor uitvoer van kapitaal. Van een echte crisis kan dus niet
allerlei economisch nieuws. Aanleiding was een lichte daling
worden gesproken, maar het is tegelijkertijd duidelijk dat
van de inkoopmanagersindex en twijfel aan de kwaliteit van de
beleggers nerveuzer reageren op allerlei economisch nieuws
kredietinstellingen in China. De achterliggende gedachte bij
dan in 2013 het geval was, vooral als dat achter blijft bij de
beleggers was dat de groei in de opkomende landen zou
verwachtingen. Daarom hebben wij in januari besloten om
terugvallen nu het kapitaal dat de afgelopen jaren zo overvloe-
onze forse overweging in aandelen een klein beetje af te
dig van de Verenigde Staten naar de opkomende landen was
bouwen, zodat een meer normale overweging resulteert.
gestroomd, weer zou worden teruggetrokken. Het afbouwen van het zeer stimulerende beleid van de Amerikaanse Fed was dus de oorzaak van de onrust. Hoewel de meeste markten in de eerste twee weken van februari weer grotendeels herstelden, werd her en der al weer gesproken over de terugkeer van de crisis. Wij zien daar echter geen enkele aanleiding voor.
Wel enige koersstijging in de traditioneel veilige havens
Traditionele veilige havens
Een crisis wordt gekenmerkt door grote onzekerheid. In een dergelijke situatie vluchten beleggers uit risicovolle beleggindie als een veilige haven worden gezien. Traditioneel zijn dit
$ per troy ounce
%
gen zoals aandelen en zoeken ze hun toevlucht in beleggingen 5
2000
beleggingen in goud, in valuta’s als de Zwitserse frank en de Japanse yen en in Duitse en Amerikaanse staatsobligaties
4 1500
(bunds en treasuries). In de periode van onrust zijn de koersen van deze beleggingen inderdaad – zoals mocht worden ver-
0,8 0,8 1,0 1,0 1,2 1,2
3
wacht – gestegen. Die stijgingen bleven echter beperkt. In elk geval veel geringer dan in 2009 en in 2011 het geval was. Ook
1000 2
de volatiliteit op de aandelenmarkten – een maatstaf voor de heftigheid van de koersfluctuaties – liep wat op maar bleef eveneens fors achter bij de volatiliteit in 2009 en 2011. De echte ingrediënten voor een crisis zijn – in de gebruikelijke omvang – dus achterwege gebleven.
Overweging aandelen iets verminderd
1
2008
2009
2010
Duitsland
2011
2012
2013
2014
500
Goud (as rechts)
Verenigde Staten
Bron: Datastream
Een crisis zoals die in de jaren negentig rondom de Mexicaanse peso (1994) en een aantal Aziatische valuta’s (1998) is naar
De goudprijs (traditioneel een vluchthaven) is in januari niet zo
onze mening, ook in de komende maanden, onwaarschijnlijk.
sterk gestegen als tijdens de echte crisisjaren 2009 - 2011. De
Er is weliswaar sprake van geïsoleerde onrust (Oekraïne,
huidige onrust op de financiële markten kan dan ook niet echt
Thailand en Argentinië), maar de meeste opkomende landen
als crisis worden gekarakteriseerd. Ook de daling van de
staan er veel beter voor dan in de jaren negentig. Dat geldt
Duitse en Amerikaanse staatsobligaties is beperkt gebleven.
pagina 4
vooruit zichten
Aandelenbelangen iets afgebouwd
Obligatievooruitzichten verslechteren verder in 2014
Hoewel de onzekerheden sinds eind januari wat zijn toegeno-
Omdat we verderop in 2014 een voortgaande stijging van de
men, zijn de fundamentele krachten achter de aandelenmarkten
kapitaalmarktrente voorzien, handhaven we ons onderwogen
nog steeds intact en rechtvaardigen ze een overwogen belang.
belang in obligaties. Daarbij blijven we eveneens onderwogen
Overigens hebben wij dit aandelenbelang eind januari iets
in staatsobligaties waarbinnen we de nadruk blijven leggen op
verlaagd om recht te doen aan de onzekerheden en aan de
Spaanse en Italiaanse staatsobligaties boven Amerikaanse en
toegenomen bezorgdheid daarover bij onze cliënten. De reste-
Duitse obligaties. Binnen bedrijfsobligaties hebben we onze
rende overwogen positie wordt bepaald door een omgeving
positie in obligaties uit opkomende landen verkocht. We blijven
die wordt gekenmerkt door lage inflatie, een hoge mate van
overwogen in hoogwaardige bedrijfsobligaties en ook in
beschikbare liquiditeit en de verwachting van langzaam stij-
highyield (hoog renderend maar met meer risico). Het risico
gende kapitaalmarktrente (waardoor aandelen relatief
voor de laatste groep is acceptabel nu de faillissementsrisico’s
aantrekkelijk blijven). Daarnaast spelen de verbeterde winst-
van de uitgevende bedrijven zijn afgenomen door de verbe-
vooruitzichten een belangrijke rol (waardoor aandelen ook in
terde economische vooruitzichten.
absolute zin aantrekkelijk zijn). In onze regionale voorkeuren hebben we geen fundamentele wijzigingen aangebracht en
Grondstoffen en vastgoed
blijven we overwogen in Europese en onderwogen in
Hoewel de door ons verwachte rentestijging in de Verenigde
Amerikaanse aandelen. In Azië hebben we onze accenten
Staten en van de dollar negatief zijn voor de grondstoffenprij-
enigszins verlegd. In Japan en Taiwan gaan we van een neu-
zen, zijn de gunstige verwachtingen voor de Amerikaanse
trale naar een overwogen positie omdat beide landen
economie positief. Per saldo handhaven we onze neutrale
profiteren van de mondiale groei. Hong Kong verlagen we van
opinie. Geholpen door een aantrekkelijke waardering heeft
een neutraal naar een onderwogen belang als gevolg van
vastgoed dit jaar beter gepresteerd dan aandelen. Gunstige
problemen in de vastgoed en de financiële sector. Hetzelfde
economische vooruitzichten zijn positief voor de sector, maar
geldt voor Korea vanwege concurrentieproblemen door de
door de heersende onzekerheid en de naar verwachting stij-
gedaalde Japanse yen. De weging van Indonesië en India
gende rente blijven we per saldo neutraal.
hebben we verhoogd van onderwogen tot neutraal omdat de slechte vooruitzichten inmiddels zijn ingeprijsd. China, tenslotte, hebben we verlaagd van overwogen naar neutraal vanwege verwachte negatieve effecten van hervormingen op - vooral - staatsbedrijven. In onze sectorvoorkeuren hebben we geen wijziging aangebracht. We blijven positief over de IT-sector.
pagina 5
Algemene Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het kopen van beleggingsproducten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden beleggingsproducten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Beleggen ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via www.abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. US Person Disclaimer ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO, inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen (“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving). Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Colofon Auteur: Ben Steinebach, Hoofd Beleggingsstrategie van ABN AMRO MeesPierson Heeft u nog vragen naar aanleiding van deze nieuwsbrief? Neem dan contact op met uw beleggingsadviseur of vermogensbeheerder.
