beleggingsvisie
November - December 2015
update
Fors overwogen belang in aandelen gehandhaafd We verwachten dat het economisch herstel wereldwijd zal doorzetten en dat de huidige afzwakking tijdelijk is. Daarom handhaven wij onze sterke overweging van aandelen. De mogelijkheden op de obligatiemarkten zijn beperkt, gezien de lage rentestanden. Dit resulteert in een sterk onderwogen positie in vastrentende waarden. Ook in de andere beleggingscategorieën is ons beleid onveranderd: we blijven overwogen in grondstoffen en onderwogen in vastgoed.
Vooruitzichten> pagina 5
Invloed groeivertraging China op wereldeconomie tijdelijk De zorgen over de afzwakking van de economische groei in China hebben in september geleid tot scherpe koersschommelingen op de financiële markten. In de recente weken is de rust teruggekeerd. Dit heeft geresulteerd in een negatieve impact op de economieën van landen die veel naar China exporteren, zoals de VS en Duitsland. Wij denken dat deze afkoeling van voorbijgaande aard is en dat de economische groei in de loop van 2016 weer zal aantrekken, zowel in opkomende markten als in ontwikkelde economieën.
Marktomgeving > pagina 2
Eerste renteverhoging Fed uitgesteld tot juni 2016 Wij denken dat het stelsel van Amerikaanse centrale banken (Fed) de rente voor het eerst pas in juni 2016 zal verhogen. Eerder hadden we verwacht dat dit in september dit jaar zou plaatsvinden. De afzwak king van de economische groei in opkomende markten, met name in China, is de belangrijkste reden. De verwachting dat de Fed de rente later zal verhogen heeft gevolgen voor het beleid van andere centrale banken wereldwijd. Zij kunnen hun huidige stimulerende beleid mogelijk gaan uitbreiden. Special> pagina 4
marktomgeving In oktober zijn de financiële markten wat tot rust gekomen, na de scherpe schommelingen in de maand ervoor. Wat daarbij opviel was dat beleggers slechts beperkt zijn gevlucht naar veilige havens zoals cash, overheidsobligaties en goud. Tegelijkertijd zijn de aan delen markten rond de 10% gestegen. Beleggers hebben weer meer vertrouwen gekregen, al blijft er wel zorg over de kracht van het herstel van de wereldwijde economie.
Recente rentebesluiten ondersteunend
Groeivertraging China
We verwachten dat de opkomende economieën in de
Recente macro-economische cijfers bevestigen een wereld
komende maanden zullen stabiliseren en in de loop van vol
wijde groeivertraging. Wij verwachten dat die beperkt blijft en
gend jaar sterker zullen groeien. In lijn daarmee verwachten
hebben daarom nog steeds vertrouwen in aandelenmarkten.
we dat de ontwikkelde economieën in 2016 een sterkere groei
De wereldwijde groei wordt geremd door de lagere groei in
zullen laten zien.
Het recente besluit van de Amerikaanse centrale bank om niet in september de rente te verhogen draagt bij aan een gunstig economisch klimaat. Wij verwachten nu pas een rente verhoging halverwege volgend jaar en daarna een geleidelijke verhoging. Verder onderstrepen de recente uitspraken van de Europese Centrale Bank (ECB) dat de rente in Europa voor lopig laag zal blijven. Al met al is dit rentebeleid gunstig voor investeringsmogelijkheden.
opkomende markten, met name in China. De Chinese econo mische groei is sneller vertraagd dan we eerder dit jaar verwachtten en dat is zeker duidelijk zichtbaar in de vermin derde vraag naar grondstoffen en de recente scherpe prijsdalingen daar. Vooruitkijkend verwachten we dat de situatie in de opkomende markten zal stabiliseren.
Europa en VS geraakt door China maar hebben nog solide groei Landen die afhankelijk zijn van de uitvoer naar China worden geraakt omdat zij minder kunnen exporteren. Dit zien we terug
Verloop van volatiliteitsindex ofwel angstmeter van 2007-2015
in de economische cijfers van bijvoorbeeld de VS en Duitsland. Zo zien we in recente cijfers over de VS dat de voorraden toe nemen, terwijl de industriële productie trager groeit dan
% 100
verwacht. Hetzelfde beeld zagen we in Duitsland. Daar vielen
80
uitvoer, industriële productie en industrie-orders recent lager uit dan voorzien. Desondanks vinden we dat de economische
60
groei in de VS en met name in Europa nog steeds sterk staan.
40
Er is namelijk sprake van hogere consumentenbestedingen.
20 0 2007 2008 VIX
2009 VDAX
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Bron: Bloomberg
De volatiliteitsindex voor de Amerikaanse S&P500 (VIX) en de Duitse aandelenbeurs Dax (VDAX) geven aan hoe hoog de zorg van beleggers is. Uit de recente verlaging van de volatiliteitsindex is te zien dat de angst onder aandelenbeleggers ten aanzien van de wereldwijde groei is gedaald en dat de financiele markten tot rust zijn gekomen. pagina 2
marktontwikkelingen Groei en rendement tussen sectoren loopt uiteen
Dat bedrijfsobligatiemarkten het zwaar hebben gehad, ligt niet
In de afgelopen maanden zijn de groei en winstverwachtingen
alleen aan macro-economische factoren, maar ook aan techni
voor individuele bedrijven neerwaarts bijgesteld door analisten.
sche factoren. Zo zijn er als gevolg van het renteverschil
Dit is het gevolg van de wat minder uitbundige wereldwijde
tussen de eurozone en de VS vele Amerikaanse bedrijven die
groeiverwachtingen. Per saldo resteert voor 2015 en vooral
in de eurozone hun leningen uitgeven. De omvang van de
2016 nog steeds een behoorlijk positief beeld. We zien tussen
totale markt van Europese obligaties groeit dan ook stevig.
sectoren echter grote verschillen wanneer we inzoomen. Zo
Deze Amerikaanse bedrijven betalen hogere risicopremies
blijkt dat de verwachte winstgroei in traditioneel cyclische
(creditspread). Dit zorgt ervoor dat de risicopremies voor de
sectoren zoals energie en basismaterialen een forse krimp laat
Europese obligatiemarkt als geheel oplopen.
zien. Meer consument-georiënteerde sectoren zoals gezond heidszorg, informatietechnologie en consumentengoederen
In perioden met weinig beweeglijkheid domineren non-euro
zullen naar verwachting een zeer gezonde winstgroei laten
bedrijven de bedrijfsobligatiemarkt waardoor spreads toene
zien. De belangrijkste achterliggende reden moet worden
men. In tijden van hoge volatiliteit nemen de creditspreads toe
gezocht in de groeivertraging in China die gepaard gaat met
als gevolg van het sentiment. Wij denken echter dat deze
lagere grondstoffenprijzen en -vraag. Dit heeft negatieve gevol
technische factoren wat zullen wegebben in 2016. Ook ver
gen voor het winstmomentum van sectoren die afhankelijk zijn
wachten wij dat de ECB haar opkoopprogramma zal uitbreiden.
van prijzen, volumes en investeringen in grondstoffen en aan
Dan kunnen creditspreads weer gaan dalen.
verwante dienstverlening. Anderzijds kunnen sectoren die gedreven worden door de herstellende consumentenvraag en lagere inputkosten juist een heel behoorlijke winstgroei note ren. Deze verschillen zijn in de afgelopen maanden ook tot uitdrukking gekomen op de aandelenbeurzen waar de (diep) cyclische sectoren een zwak resultaat lieten zien terwijl de meer consumentgerichte sectoren de schade behoorlijk
Aandelenindices 2014 en 2015
beperkt hielden.
Volatiliteit terug op de markt voor bedrijfsobligaties
Index: 1 jan: 2014 = 100 130
Het schandaal bij Volkswagen en het tumult rondom de
120
schuldenberg van Glencore hebben de eurobedrijfsobligaties in de schijnwerpers gezet. Wij denken dat deze gebeurtenissen
110
het marktsentiment voorlopig zullen beïnvloeden. Het helpt
100
daarbij niet dat de vooruitzichten voor de economische groei
90
zijn getemperd. De gebeurtenissen bij Volkswagen en Glencore zijn jammer omdat, met het opkoopprogramma van de ECB in het achterhoofd, de vooruitzichten prima leken.
80 2014
apr
jul
S&P-500 Eurostoxx-600
okt
2015
HangSeng-index Nikkei-225
apr
jul
okt
Source:Datastream
Gedreven door onzekerheid rondom China corrigeerden aan delenmarkten gedurende de zomer over een breed front om recentelijk weer enigszins te herstellen.
pagina 3
special Wanneer gaat de Fed rente verhogen?
De invloed van uitstel renteverhoging op aandelen
Wij denken dat de Fed de rente hoogstwaarschijnlijk pas in
De gevolgen van de uitgestelde renteverhoging in de VS voor
juni 2016 zal verhogen, terwijl we eerder nog dachten dat het
aandelenmarkten zijn niet eenduidig. Vanuit een perspectief
in september dit jaar zou gebeuren. Wij hebben onze verwach
van hoge liquiditeit en lage renteniveaus is het uitstellen van
tingen uitgesteld vanwege de recente onzekerheid rond de
een renteverhoging in principe positief voor aandelen.
kracht van de opkomende economieën, en met name in China,
Keerzijde is dat de reden voor uitstel vanuit een groeiperspec
de zwakker dan verwachte cijfers over de Amerikaanse econo
tief niet positief is, namelijk onzekerheid rondom de mate van
mie en de afwezigheid van inflatiedruk. Wij verwachten echter
groeivertraging in opkomende markten. Desalniettemin
dat de tegenvallende Amerikaanse economische cijfers tijdelijk
denken we dat het aanhoudend ruime monetaire beleid met
zijn en dus dat de Fed de rente vanaf juni 2016 versneld kan
enige vertraging via indirecte kanalen een positieve impuls
verhogen. Wij zien de zogenaamde “fed funds rate”, het offici
geeft aan groei. Daarnaast haalt het uitstel van een rentever
ële rentetarief van de Fed, in december 2016 op 0,75-1%
hoging wel enige druk van de ketel in opkomende markten,
belanden. Overigens zijn er veel marktpartijen die verwachten
aangezien het uitstel zorgt voor minder opwaartse druk op de
dat de Fed de rente eerder zal verhogen dan juni 2016. Wij zijn
US dollar en minder neerwaartse druk op grondstofprijzen. Als
hierin dus meer terughoudend dan de markt.
de ECB op haar beurt het kwantitatieve stimuleringsbeleid verder opvoert -zoals wij verwachten- dan denken we dat dit
Beleid van centrale banken wereldwijd
per saldo een positieve factor voor aandelenmarkten zal zijn.
De verwachte verandering in het beleid van de Fed en de tijde
Daarbij moet wel worden aangetekend dat monetaire verrui
lijk afzwakkende economische groei leiden naar onze mening
ming slechts een van de elementen is voor de richting van
ook tot een reactie van andere grote centrale banken. De
aandelenmarkten. Markten hebben daarnaast, en vooral, fun
belangrijkste reden hiervoor is dat een latere renteverhoging
damentele ondersteuning nodig van verdere economische
in de VS zal leiden tot een zwakkere Amerikaanse dollar. Dit
groei en verbeterend winstmomentum.
resulteert in een verslechterde exportpositie van bijvoorbeeld de eurozone, Japan en ook China, ten opzichte van de VS.
De invloed op de eurodollarkoers
Deze belangrijke economische blokken hebben zelf ook nog
Het verwachte uitstel van de eerste rentverhoging van de Fed tot
de mogelijkheid om hun stimulerend economisch beleid ster
juni 2016 zal in het verloop van 2015 een neutraal tot licht
ker aan te zetten. Zij hebben deze ruimte bovendien omdat de
negatief effect hebben op de koers van de Amerikaanse dollar (USD)
inflatie en inflatieverwachtingen nog zeer laag zijn.
tegenover de euro. Wij gaan uit van een bandbreedte van 1,10-1,15 voor de euro tegenover de dollar. Als gevolg daarvan
We verwachten dat de ECB in december van dit jaar zal aan
zal de ECB waarschijnlijk haar obligatie-opkoopprogramma
kondigen het obligatie-opkoopprogramma te verhogen van
uitbreiden. De ECB hanteert in haar aannames immers een
EUR 60 miljard tot EUR 80 miljard per maand en het pro
eurodollarkoers van 1,10.
gramma zal verlengen tot eind 2016. Verder verwachten wij dat de Bank of Japan begin volgend jaar zijn stimuleringspak
Wij verwachten dat in 2016 de economische groei in de VS
ket verder zal verhogen, terwijl de Bank of England zijn eerste
aantrekt en de opkomende markten en grondstoffenmarkten
renteverhoging zal uitstellen tot het derde kwartaal van vol
stabiliseren. Met onze inschatting dat de Fed de rente in juni 2016
gend jaar, vergeleken met een eerdere verwachting van in het
voor het eerst zal verhogen, zijn wij gematigder dan de markt
eerste kwartaal van volgend jaar.
waardoor de dollar per saldo wat zal verzwakken. De verbete ring van de Amerikaanse economie en het positieve marktsentiment zullen volgens ons in 2016 de dollar steunen tegenover de euro. Wij verwachten dan ook dat de eurodol larkoers zich richting pariteit (EUR 1 = USD 1) zal bewegen.
pagina 4
vooruit zichten
We zien nog steeds herstel, maar de onzekerheden zijn groter
aangebracht. We blijven overwogen in de sectoren informa
Wij blijven overtuigd van het economisch herstel in de ontwik
tietechnologie, omwille van de winstvooruitzichten en in
kelde landen. We denken dat deze meer invloed heeft op de
gezondheidszorg, omwille van innovaties en stijgende
ontwikkeling van de wereldwijde economie dan de zwakkere
vraag. We zijn onderwogen in de sectoren telecom en
groei die we momenteel zien in een aantal opkomende landen.
nutsbedrijven.
We rekenen nog steeds met een wereldgroei van 3,5% in 2016 en 3,1% dit jaar. Aanhoudend ruim monetair beleid van de
Obligaties hebben een gemende performance laten zien.
centrale banken en de olieprijs die nog steeds heel laag is,
Enerzijds profiteren zij van de uitgestelde renteverhoging in
geven groei een flinke duw in de rug. Wel zijn de onzekerheden
de VS en mogelijk ruimer monetair beleid in Europa. Dit drukt
groot onder meer over het tijdstip van de renteverhoging in de
rentes van met name overheidsobligaties die dan toch weer
VS en over de werkelijke groei in China en andere opkomende
een positief rendement laten zien. Anderzijds werkt een
landen. Ook zijn er zorgen over de zwakte in de industriële
mogelijke zwakkere economische groei en de specifieke
sector en de inflatie die maar niet van de grond wil komen. Er
risico’s negatief door op de meer risicovolle obligaties. credit
wordt her en der al gesproken over een recessie. De kans
spreads van bedrijfsobligaties en die van opkomende landen
daarop achten we heel klein. De kans dat we een langere
zijn daardoor sterk opgelopen. De combinatie van lage basis
periode van lage inflatie krijgen, is echter wel reëel.
rentes en een groeiherstel is gunstig voor obligaties en we verwachten dan ook dat creditspreads weer gaan verkrappen.
Turbulentie in markten is vervelend, maar geeft ook kansen
In onze obligatiebeleggingen zoeken we daarom ook bewust
Financiële markten worden beïnvloed door risico’s. Een
wat extra rendement op. Maar omdat de absolute rente
opeenstapeling van risico’s heeft in de afgelopen periode
niveaus nog steeds zo extreem laag zijn, handhaven we onze
geleid tot een flinke correctie in risicovolle beleggingen zoals
sterk onderwogen positie in obligaties als geheel. We profite
aandelen en grondstoffen, maar ook bedrijfsobligaties en
ren liever via aandelen van het economisch herstel en
obligaties uit opkomende landen. Deze correctie biedt ook
kentering in het marktsentiment.
kansen, aangezien financiële markten met deze correctie voorbij lijken te gaan aan het feit dat langetermijnfactoren de risicovolle beleggingen nog steeds ondersteunen.
Tactische Asset Allocatie
Aandelen hebben zich al gedeeltelijk hersteld van het diepte punt eind september. Op basis van onze vooruitzicht op het
14% Liquiditeiten
economische herstel, handhaven we onze sterke overweging
18% Alternatieve Beleggingen
van aandelen. Mede door de correctie en door de lage rente
43% Aandelen
standen zijn de waarderingen van aandelen nog steeds
25% Obligaties
aantrekkelijk, gegeven de verwachte bedrijfsresultaten. We hebben een voorkeur voor Europese aandelen boven
Bon: ABN Amro MeesPierson
Amerikaanse die wat verder in de (winst)cyclus zijn. Omdat in opkomende markten eveneens sprake is van aantrekkelijke
Aandelen
sterk overwogen
waarderingen, handhaven we ook daar een overwogen aan
Obligaties
sterk onderwogen
delenbelang, vooral in Azië waar de vooruitzichten het beste
Alternatieve Beleggingen
sterk overwogen
zijn. In onze sectorvoorkeuren hebben we geen wijziging
Liquiditeiten overwogen
pagina 5
Algemene Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door Beleggingsadvies en Vermogensbeheer Nederland van ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via www.abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. US Person Disclaimer Beleggen ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen (“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving). Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/ of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Colofon Met dank aan de afdelingen: Investment Strategy and Portfolio Expertise en Group Economics van ABN AMRO Indien u naar aanleiding van deze nieuwsbrief vragen heeft, verzoeken wij u contact op te nemen met uw vermogensbeheerder of beleggingsadviseur.
