BEIJING PEKING HOOFDSTAD VAN CHINA. Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt

BEIJING

PEKING—HOOFDSTAD VAN CHINA

Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt

COLOFON Tekst: Herman Bosman Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, Flickr, fam. Van Gorp, P. Koopman, A. Gemzies.

De inhoud is met zorg samengesteld. Mocht u van mening zijn dat inbreuk is gedaan op uw auteursrechten of beeldrechten, dan verzoeken wij u vriendelijk contact met ons op te nemen via [email protected].

Centrum voor Mondiaal Onderwijs

Postbus 9108 6500 HK Nijmegen tel. 024-3613074 e-mail: [email protected] http://www.cmo.nl

U kunt op de website http://www.cmo.nl terecht voor aanvullende informatie bij dit scriptiepakket. U vindt daar onder meer voor gebruik in de klas: een onderzoeksopdracht gebaseerd op de inhoud van het scriptiepakket met een overzicht van de competenties die daarbij worden aangesproken. De gebruikersnaam is: beijing Het wachtwoord is: project027

De Scriptieservice Nieuwe Stijl is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Kerk en Wereld en door een solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via de commissie PIN.

© Centrum voor Mondiaal Onderwijs, Nijmegen, 2008

II

INHOUD Beijing - megastad

pag. 1

Beijing in het kort Ligging en stadsplan Landschap en klimaat

pag. 2 pag. 2 pag. 3

Beijing of Peking?

pag. 4

Nederlanders in Beijing Huwelijksreis naar Beijing Onno Correspondent in Beijing

pag. 5 pag. 5 pag. 6 pag. 7

Dagelijks leven in Beijing Vrije tijd Grote-stadszorgen Huwelijksmarkt in een park Beijing leert fatsoen

pag. 8 pag. 8 pag. 9 pag. 10 pag. 11

Tradities en westerse invloed Eten en drinken Hutongs Vervoer Uitgaan in Beijing

pag. 12 pag. 12 pag. 15 pag. 16 pag. 18

Reis door stad en tijd De Pekingmens Toen Beijing nog geen hoofdstad was Beijing als keizerlijke verblijfplaats Oproer, oorlog en revoluties De grote verbouwing van Beijing

pag. 19 pag. 19 pag. 19 pag. 20 pag. 21 pag. 23

Aantekeningen

pag. 25

Meer op internet

pag. 27

III

IV

BEIJING - MEGASTAD Beijing is de hoofdstad van China; daar zetelt de regering van het land. En niet zomaar een land! China is hard op weg om één van de machtigste en rijkste landen ter wereld te worden. Beijing is ook de stad van de Olympische Zomerspelen van 2008. Beijing heeft net als andere steden last van vuile lucht en overvolle wegen. Daar weten we hier in Nederland alles van. Maar hoe is het om daar te zíjn? Hoe zou je dan zelf merken dat Beijing de hoofdstad is van een land dat steeds rijker en machtiger wordt? Dat laten we je zien door je rond te leiden door de stad.

Het logo en de mascotte van de Olympische Spelen in Beijing 2008

Maar waarom juist Beijing? Er zijn zoveel andere interessante steden om te bezoeken. Beijing is één van de grootste steden ter wereld. Daarom wordt de stad ook wel een megastad genoemd. Je ziet daar fraaie paleizen, tempels en parken. Die zijn gemaakt toen lang geleden de keizer van China daar werkte en woonde. Ook toen was Beijing de hoofdstad van China. Je leert er zaken kennen die typisch Chinees zijn, het eten en drinken bijvoorbeeld. In oude woonwijken leven Chinezen zoals ze van oudsher gewend zijn, dicht op elkaar en in kleine, armoedige huisjes. Maar Beijing lijkt toch ook steeds meer op grote steden als Londen en Parijs. In hoog tempo schieten winkelcentra, kantoren en flatgebouwen de grond uit. Soms maakt een oude wijk plaats voor nieuwbouw. Ook legt men steeds meer autowegen, busbanen en metrolijnen aan. Beijing heeft voor ons Nederlanders ook iets heel vertrouwds: naast auto’s rijden er ook talloze fietsen rond. En soms kun je in de metro en in taxi’s betalen met een ov-chipkaart. Je maakt kennis met de stad en zijn omgeving (pag. 2). Nederlanders die daar zijn (geweest), vertellen over de stad (pag. 5). Je ziet wat stadsbewoners in hun vrije tijd doen en waar ze zich zorgen over maken (pag. 8). Beijing is een mengelmoes van Chinese tradities en gewoontes en zaken die typisch westers zijn. Je kunt er Pekingeend eten, maar ook hamburgers (pag. 12). Ten slotte tonen we je plekken in de stad die vertellen over de geschiedenis van Beijing en van China (pag. 19). 1

Een van de dertig McDonalds in Beijing

BEIJING IN HET KORT Kom je voor het eerst in Beijing, dan valt je vast op hoe groot de stad is. Beijing is veel groter dan Amsterdam of Rotterdam. De stad wordt een megastad genoemd omdat er meer dan 10 miljoen mensen wonen. Volgens een schatting uit 2005 wonen er 15 miljoen mensen in Beijing. Maar het kunnen er ook 16 miljoen zijn of zelfs 18 miljoen. Er wonen misschien meer mensen in Beijing dan in Nederland. Ligging en stadsplan Je kunt spreken van de stad Beijing en de gemeente Beijing. De stad is 4.567 km2 groot, ongeveer zo groot als de provincie Utrecht. Daar wonen de meeste inwoners van de gemeente. De gemeente is bijna half zo groot als Nederland, namelijk 16.800 km2. In Beijing is niet een burgemeester de baas, zoals je misschien denkt, maar een gouverneur. Hoe komt dat? China heeft net als Nederland provincies. Iedere provincie wordt bestuurd door een gouverneur. Een gouverneur is dus net zoiets als een Commissaris van de Koningin, de baas van een Nederlandse provincie. Vier grote gemeenten in China tellen als provincies. Die hebben elk een gouverneur. Één van die vier gemeenten is Beijing. De gemeente Beijing ligt in het noordoosten van China. Ga je vanuit de stad naar het zuidoosten, dan kom je bij een grote rivier uit: de Yangtze. In het westen en noordwesten zijn bergen. Er stromen twee kleinere rivieren langs Beijing, de Yongding en de Tsjaobai. Midden in de stad Bejing is een plek waar eerst keizers hebben gewoond en waar nu de huidige regering van China zit. Daar zijn de straten recht en lopen ze noord-zuid of oostwest. Daar staan paleizen en gebouwen van de overheid, en er zijn zakenwijken en oude woonwijken. Daaromheen liggen fabrieken en nachtverblijven van arbeiders (die ver van huis zijn en niet even heen en weer kunnen).

2

Aan de rand van deze gebieden vind je groentetuinen, boomgaarden en kassen. Daar komt veel van het verse fruit en de groenten vandaan die de bewoners van Beijing dagelijks eten. Ga je dit gebied uit, dan ben je buiten de stad. Je ziet dan akkers en boerderijen, fabrieken en nieuwe wijken. Landschap en klimaat In en rond Beijing vind je stukken natuur. Vooral in de bergen ten westen en noordwesten van de stad kun je door bossen wandelen. Daar groeien vooral eiken, berken en naaldbomen. In vlakkere gebieden zijn ook plekken met struikgewas. Daar zijn vroeger ook bossen geweest, maar die zijn gerooid. De gemeente Beijing heeft een landklimaat. Dat wil zeggen: de winters zijn koud en de zomers heet. De gemiddelde temperatuur is 12 graden Celsius. In Nederland is dat 10 graden. In januari is het in Beijing het koudst. Het is dan gemiddeld -4 graden. De winter is koud, omdat de wind dan meestal uit het noordwesten komt, uit Mongolië en Siberië waar het nog een stuk kouder is. De warmste maand van het jaar is juli. Dan is het gemiddeld 26 graden. Gemiddeld valt er 625 millimeter neerslag. Dat is ongeveer driekwart van wat er in Nederland jaarlijks valt. De meeste neerslag valt in juni, juli en augustus. Juli is met gemiddeld 230 millimeter de natste maand van het jaar. Na de winter volgt een korte lente. Dan waait het vaak hard en wordt het snel warmer. In de lente voert de wind soms veel stof mee. Dan daalt er een dikke mist van stof in de straten neer. Veel mensen krijgen het er benauwd van. Het stof komt van gebieden die kaal zijn geworden, omdat alle bomen zijn gerooid. Planten kunnen er niet meer groeien, omdat het nog maar zelden regent. De bovenste laag van de bodem wordt niet langer goed vastgehouden door wortels van bomen en planten. Telkens als het hard waait, wordt een deel van de bodem weggeblazen. Dan komt er veel stof in de lucht te zitten. Soms blaast de wind dat stof naar Beijing. Het gemeentebestuur legt buiten de stad gordels van nieuwe bossen aan. Die moeten het stof tegenhouden voordat het in de stad terechtkomt. 3

BEIJING OF PEKING? De naam ‘Beijing’ is een samenvoeging van de woorden bei en jing. ‘Bei’ betekent ‘noord’ en ‘jing’ betekent ‘hoofdstad’. ‘Beijing’ betekent dus letterlijk: ‘noordelijke hoofdstad’. In Nederland werd de stad vroeger altijd Peking genoemd. Pas sinds enkele jaren duikt de naam Beijing op. Hoe komt dat? De Chinezen spreken de naam van de hoofdstad van hun land uit als ‘Peikjing’. Met een ‘p’ zoals in ‘pot’ en met ‘kj’ in het midden. Nederlanders spraken het ook zo uit, maar dan zonder de ‘i’ en zonder de ‘j’: Peking.

Het Chinees is een taal met 12.000 karakters. De meeste Chinezen kennen er vierduizend. Hier staat in het Nederlands: ‘Niet storen!’

De laatste jaren lezen en schrijven veel Nederlanders teksten in het Engels. Dat heeft ertoe geleid dat we de Engelse benaming hebben overgenomen: Beijing. Dat spreek je uit als ‘Bejzjing’. Je kunt zowel met Beijing als met Peking googlen als je meer wilt weten over de hoofdstad van China. Als je op ‘Peking’ zoekt, vind je 15 miljoen hits. Als je op ‘Beijing’ zoekt, krijg je 71 miljoen hits.

Chinees is voor ons een moeilijke taal. Andersom is Engels een moeilijke taal voor Chinezen. Mune’ moet ’menu’ zijn.

Je mag beide namen gebruiken als je een werkstuk over de hoofdstad van China schrijft of een spreekbeurt houdt. Zolang je ze maar niet door elkaar gaat gebruiken! Een tweede voorbeeld. Dit verkeersbord waarschuwt tegen autorijden met te veel drank op. In het Engels had er moeten staan: ’No drunken driving’. Er staat echter: ’Do drunken driving’ dat zoiets betekent als: ’Ga dronken autorijden’!

In dit informatiepakket gebruiken we de naam Beijing. Dat heb je inmiddels wel gezien.

Een bekend gerecht uit de Chinese keuken is de ‘Pekingeend’. Die blijft zo heten. ‘Beijingeend’ hoor je niet vaak.

4

NEDERLANDERS IN BEIJING Beijing heeft toeristen veel te bieden. Denk bijvoorbeeld maar aan fraaie paleizen, tempels en parken. Ook vinden buitenlanders werk in Beijing. Ze gaan daar wonen met hun familie. Onder de toeristen en nieuwe bewoners zijn ook Nederlanders. We laten er enkele aan het woord. Ze vertellen waarom ze daar naartoe zijn gegaan en wat ze daar zien en meemaken. Huwelijksreis naar Beijing Anita en Henry van Gorp zijn 25 jaar getrouwd. Om dat te vieren, gaan ze met hun zonen Thijn en Daan op vakantie naar Beijing. Tijdens de reis houdt Anita een dagboek bij. Ze verwonderen zich vooral over veel zaken die anders zijn dan in Nederland.

Thijn en Daan van Gorp

“De eerste indrukken waren geweldig. Alles leeft, en er lopen toch een hoop Chinezen rond. Het valt wel op dat er regelmatig door zowel vrouwen als mannen een flinke fluim op de grond wordt gespuugd. Dat is echt smerig. Daarentegen is het overal wel schoon, er wordt continu geveegd overal en ook met een mop de grond schoongepoetst. Wel raar om zo bekeken te worden, wij zijn voor hen net zo’n bezienswaardigheid als zij voor ons. In het park kwamen we ook weer een klein Chineesje tegen met een open broek, ziet er heel lief uit zo´n klein bloot kontje, ze hebben ook meestal geen pamper aan. Als ze moeten plassen of poepen worden ze in hurkhouding op straat gezet om hun behoefte te doen.” Over het verkeer: “Dit was een rit om nooit meer te vergeten, hotseknotsend, het leek wel of de bus geen vering had, toeterend, een grote hobby van de chauffeur net als telefoneren met zijn mobieltjes. Hij had er maar liefst 3 bij zich. Als zijn mobieltje afging, klonk er een geinig Chinees muziekje en hij nam op met ‘WAH’, leuk om te horen. Het motto is hier, wie het eerst toetert heeft voorrang, verkeersregels hebben ze niet.”

Een lekkernij: krekels op satéstokjes

Over het eten: “Het stonk verschrikkelijk maar was schitterend om te zien. Links en rechts een soort houten stalletjes met allerlei eten, rauwe, levende diertjes geprikt aan lange satéstokken, bijvoorbeeld zeesterren, zeepaardjes en krekels. Ze werden gebakken in olie waar jezelf bij stond, nou van de lucht alleen al ging je over je nek, laat staan als je eraan dacht wat je opat, bah!” 5

Onno Onno verhuist in augustus 2004 met zijn familie van Nederland naar Beijing. Dan is hij 10 jaar. Zijn vader heeft daar een baan gekregen. Onno weet al veel van China, bijvoorbeeld dat het land een lange geschiedenis heeft. Daar is nog heel wat van te zien. “Alleen al in Beijing heb je prachtige gebouwen van de vroegere keizers zoals de Verboden Stad en het Zomerpaleis. Vroeger mochten de mensen daar niet komen, alleen de keizer en zijn gevolg. Nu heeft China geen keizer meer maar een president.”

Onno

Onno heeft gemerkt dat sommige mensen in Beijing erg arm zijn. “Op straat zie je veel bedelaars. De bedelaars gebruiken soms kinderen om te bedelen. Dat is niet zo leuk om te zien. Je kunt ze beter geen geld geven maar bijvoorbeeld eten, omdat er vaak een man is die de baas is van een groep bedelaars. Ze moeten aan hem het geld afgeven en het eten kunnen ze dan zelf opeten.” Net als zijn leeftijdgenoten gaat Onno naar een basisschool. Maar het is niet zomaar een basisschool. “Ik zit op de International Academy of Beijing, een Amerikaanse school. Het is een leuke school en ik krijg les van verschillende leraren. Alle lessen zijn in het Engels, ik ben het enige Europese kind op deze school.” De meeste leerlingen komen uit Amerika of Zuid-Korea.

Een jonge bedelares in Beijing

“Chinees is een heel moeilijke taal omdat het een klanktaal is. Dat betekent dat een woord op vier verschillende manieren uitgesproken kan worden en ook vier verschillende betekenissen kan hebben. Dus als je de toon verkeerd hebt, zeg je totaal iets anders dan wat je wilt zeggen.” Ten slotte heeft Onno goede raad voor andere kinderen die naar China willen gaan: “Je moet ingeënt zijn tegen ziektes die in China voorkomen, zoals buiktyfus. Verder is het een heel mooi en heel leuk land.”

Wat oudere leerlingen van de International Academy of Beijing

6

Correspondent in Beijing Bettine Vriesekoop (geboren in 1961) is een Nederlandse tafeltennisster. In 1980 gaat ze voor het eerst naar China. Daar traint ze met Chinese tafeltennisspelers en doet ze mee aan een toernooi. Ze ziet op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing honderden kinderen tafeltennis spelen. Het is in China één van de populairste sporten. Ze raakt geboeid door China. Ze schrijft er twee boeken over. Ook studeert ze Chinese taal, geschiedenis en cultuur aan de universiteit van Leiden. Bettine Vriesekoop in 1988 en in 2008

Tafeltennistafels in het park

In 2002 zet ze een punt achter haar sportloopbaan. Vier jaar later wordt ze correspondent van NRC Handelsblad in China. Dan gaat ze met haar zoon Tymo in Beijing wonen. Ze houdt bij wat er in Beijing en in de rest van China gebeurt. Daar schrijft ze over in haar weblog en in NRC Handelsblad. Zo begint op 16 oktober 2007 in Beijing een grote vergadering van de Communistische Partij van China. Die partij is de baas in China. Afgevaardigden van de partij uit heel China komen bijeen in de Hal van het Volk. Dat gebouw staat aan het Plein van de Hemelse Vrede. De vergadering vindt om de vijf jaar plaats. Tevoren heeft het stadsbestuur de stad schoon en netjes gemaakt. Vriesekoop beschrijft in haar weblog hoe dat is gegaan:

De top van de Communistische Partij

“De straten zijn schoongeveegd, daklozen en zwervers van straat gehaald.” Zolang de vergadering duurt, mag je in Beijing geen vlieger oplaten. Dan mogen er geen vliegende voorwerpen in de lucht worden gezien. “Rokers, en dat zijn er niet weinig in Peking, deponeerden hun peuken de afgelopen weken zelfs in de afvalbak.”

Sommige demonstraties worden wel met geweld uit elkaar geslagen. Deze demonstranten tonen hun verwondingen

Het stadsbestuur wil ook niet dat er mensen gaan demonstreren op straat. “Actievoerders, demonstranten en burgers met klachten zijn de afgelopen weken de stad uitgejaagd of monddood gemaakt.” Monddood wil zeggen: je hebt niet de kans om te zeggen wat je denkt. Vriesekoop laat zien wat er met je gebeurt als je tóch gaat demonstreren: “Vanmorgen om acht uur werden aan de overkant van het Plein achter dranghekken een groep monniken en een paar bejaarden opgepakt. Terwijl de afgevaardigden op hun gemak een kopje thee dronken, werden de demonstranten opgepakt en afgevoerd. Omstanders keken gelaten toe; de politie trad ferm op maar gebruikte geen grof geweld.” 7

DAGELIJKS LEVEN IN BEIJING Wat doen bewoners van Beijing in hun vrije tijd? Wat zijn hun dagelijkse zorgen? Hoe vinden ze daar een man of vrouw waar ze mee willen trouwen? Dat kun je hier lezen. Ook laten we zien hoe bewoners van Beijing nieuwe fatsoensregels leren en waarom. Vrije tijd In Beijing kun je een grote dierentuin bezoeken. Die is wereldberoemd omdat daar reuzenpanda’s wonen. Stadsbewoners brengen een groot deel van hun vrije tijd in een park door. Daar doen ze aan Chinees boksen. Of ze doen aan taiji. Dat is een soort gymnastiek waarbij mensen trage bewegingen maken. Om dat goed te doen, moet je daar je aandacht goed bij houden en het geeft je rust. Je ziet in parken ook mensen kaart spelen of met elkaar praten. Stadsbewoners doen aan vliegeren, en niet alleen overdag: “We liepen terug door deze leuke Chinese wijk en gingen richting Plein van de Hemelse Vrede. We gingen voor ‘Tiananmenplein by night’. Dit was ook weer prachtig om te zien, alles mooi verlicht, veel mensen die op het immense plein aan het vliegeren waren. Vliegers in alle soorten en maten ook hele lange met verlichting, grote in draakvorm, ze werden ook tot vervelens toe te koop aangeboden.” Uit: Reisverslag van Anita van Gorp (zie ook pag. 5) Andere hobby’s van stadsbewoners zijn thee drinken in een theehuis en eten in een restaurant. Het bereiden van maaltijden en het eten ervan doen ze met veel toewijding. Ten slotte lezen bewoners van Beijing veel en kijken ze steeds vaker naar de televisie.

8

Grote-stadszorgen Maar leven in Beijing brengt ook ongemakken en zorgen met zich mee. Vooral tijdens de ochtend- en avondspits is het erg druk in de stad. Dan ontstaan er enorme verkeersopstoppingen en is er veel lawaai. Ook is op sommige dagen de lucht erg vuil door uitlaatgassen van auto’s, stof en rook. Deze grotestadsproblemen kennen we ook in Nederland. In de Randstad bijvoorbeeld hebben mensen soms last van verkeersdrukte en luchtvervuiling. File tijdens de spits in Beijing

Sommige bewoners van Beijing zijn bang dat hun huis of winkel wordt afgebroken. Die wonen in hutongs. Dat zijn smalle stegen met kleine huizen die dicht tegen elkaar staan. Het stadsbestuur wil de meeste hutongs afbreken.

Een bewoner van een huis in een voormalige ‘hutong’, die zich een tijd lang met succes heeft verzet tegen afbraak. Alle andere huizen om hem heen zijn al afgebroken. Uiteindelijk is ook dit huis afgebroken.

Deze ongelukkige hond zal het helaas niet overleven...

9

Anita van Gorp vertelt waarom: “De Chinezen zijn erg trots dat de Olympische Spelen van 2008 hier worden gehouden, maar helaas moeten hiervoor wel veel hutongs worden afgebroken om er hotels en kantoren voor in de plaats te bouwen. De bewoners moeten naar een flatgebouw. Als je ziet wat sommige voor spullen buiten hebben staan, vraag je je af of dat allemaal wel zo soepeltjes zal gaan en dan wordt hen nog niet eens gevraagd of ze wel willen, ze moeten gewoon. Er blijft maar 25% van de hutongs bestaan zodat de toeristen toch nog enigszins kunnen zien hoe Beijing er vroeger uitzag. Door alles wat er wordt afgebroken gaat er toch veel historie van Beijing verloren, helaas.” Het hebben van een hond is in Beijing niet makkelijk. Je mag maar één hond hebben, die niet hoger mag zijn dan 35 centimeter. Die regel is ingevoerd omdat veel mensen klaagden over hondenpoep op straat en honden die mensen of dieren aanvielen en beten of luidruchtig blaften. Honden die niet zijn opgegeven, worden -als ze ontdekt worden- door de politie doodgeslagen. Het gemeentebestuur van Beijing steunt op deze manier de regering van China met het bestrijden van hondsdolheid.

Huwelijksmarkt in een park In Nederland mag je meestal zelf uitmaken met wie je trouwt, niet je ouders. In China is het gewoon dat ouders voor hun kinderen een partner zoeken. Wel vragen sommige ouders hun kinderen daarvoor eerst toestemming. In het Zhongshanpark, vlakbij het Plein van de Hemelse Vrede, komen tweemaal per week mensen van middelbare leeftijd bij elkaar op een soort huwelijksmarkt. Correspondent Vriesekoop is er een keer bij. De mensen komen bij elkaar aan de oever van een riviertje dat door het park stroomt. Ze dragen een touwtje om hun nek met daaraan foto’s of een bord met daarop een levensbeschrijving van hun zoon of dochter. Sommigen hebben een doos met foto’s bij zich, een plakboek of een familiealbum. Vriesekoop maakt een praatje met enkele ouders. Mevrouw Liu heeft haar dochter gevraagd of ze een partner voor haar mag zoeken. Dat mag ze, maar makkelijk gaat dat niet.

Vader op zoek naar een vrouw voor zijn dochter

“Ik kom hier nu al meer dan een half jaar, maar ik heb nog steeds niet de juiste man voor mijn dochter gevonden. Mijn dochter is vijfentwintig. Voor veel mannen is dat al te oud.”

Een moderne bruiloft

Ook meneer Feng merkt dat een geschikte partner niet zomaar gevonden is. “Mijn zoon is 1,65 meter lang en al vijfendertig. Hij moet nodig aan de vrouw.”

Een traditionele bruiloft

Een opblaasbare ‘huwelijksboog’ voor de woning van het bruidspaar

Tenslotte vertelt nog een van de mannen aan Vriesekoop waarom hij een man zoekt voor zijn dochter. Hij vertrouwt het niet als ze zelf een partner zoekt en vindt via internet of in een café. “Iedereen kan elkaar belazeren. Mijn toekomstige schoonzoon zal een belangrijke rol spelen in mijn leven. Wat is er mooier dan zelf de ouders van je kleinkind te kunnen uitkiezen.”

10

Beijing leert fatsoen Het gemeentebestuur van Beijing wil dat de stad een nette indruk maakt op de sporters die aan de Olympische Spelen van 2008 meedoen. Ook de mensen die naar de Spelen komen kijken, moeten die indruk krijgen. De straten, parken en pleinen moeten schoon zijn. Iedereen in de stad moet zich keurig gedragen als er mensen van buiten de stad in de buurt zijn. In augustus 2007 start het bestuur een fatsoenscampagne met als motto: ‘Een schone stad, schone lucht en schone woorden’. Het gemeentebestuur roept stadsbewoners op allerlei dingen te laten die ze gewend zijn te doen. Je mag niet meer op straat spugen. Je moet je neus snuiten in een papieren zakdoek. Daarna moet je die in een afvalbak gooien. Voordringen in een rij mag niet meer. Roekeloos rijden is voortaan taboe.

Op het billboard staat: niet spugen, geen afval op straat gooien

Ook politieagenten moeten er betere manieren op na gaan houden. Als ze aan het werk zijn, om het verkeer te regelen bijvoorbeeld, mogen ze niet roken, kletsen en eten. Als ze dat toch doen, bezorgen ze de politie een slechte naam, zegt Jia Chunming, een medewerker van de stadspolitie. Zie je een agent roken, kletsen of iets eten, dan mag je een kliklijn bellen om dat aan de overheid te vertellen.

De pinguïn is het symbool van de niet-voordringen-campagne

Ten slotte moeten de menukaarten in restaurants er netter uitzien. Schunnige woorden en uitdrukkingen mogen daar niet meer op te lezen zijn. Eerst vind je op veel menukaarten namen van gerechten als ‘pissoep’. In 2008 mag dat niet meer. Ook mogen op menukaarten geen fouten meer zitten in Engelse namen van Chinese dranken en gerechten (zie ook pag. 5).

Iemand die op straat heeft gespuwd, krijgt op z’n kop van een agent in burger

Moeders laten hun kinderen openlijk op straat plassen en poepen. Voor veel westerse toeristen een raar gezicht, maar hier wordt nog niet tegen opgetreden in de fatsoenscampagne.

11

TRADITIES EN WESTERSE INVLOED Beijing is een mengelmoes van typisch Chinese en typisch westerse zaken. Je kunt er traditionele Chinese gerechten en dranken krijgen, maar ook gerechten en dranken die je in een Nederlandse snackbar kunt kopen. Tussen wijken met moderne flats, kantoren en fabrieken liggen oude wijken die hutongs heten. Je kunt net zo makkelijk en snel met het openbaar vervoer door Beijing reizen als bijvoorbeeld door Rotterdam. Ten slotte biedt Beijing allerlei vermaak, van Chinese opera tot Hollywoodfilms en popconcerten. Eten en drinken “Toen diende ze nog een hele gebakken vis op, best lekker, maar kennelijk deden we het niet helemaal zoals het hoorde (was ook best moeilijk zo´n gare vis met stokjes eten) want de serveerster kwam niet meer bij van het lachen. Ze vertelde iets aan de andere serveersters, maar wat? Dat wisten we natuurlijk niet, ze kwamen niet meer bij!” Uit: Reisverslag van Anita van Gorp Eten met stokjes is niet het enige aan eten dat anders is dan in Nederland. Dat merk je vooral als je bij iemand thuis mag aanschuiven. Een complete Chinese maaltijd bestaat uit koude voorgerechten, warm vlees met groenten, soep en rijst of noedels. In Nederland ben je gewend om uit je eigen bord te eten. Je schept je eten op uit pannen en schalen die op tafel staan. Is je bord leeg en heb je nog trek, dan schep je nog eens eten op je eigen bord op. Chinezen gebruiken geen eigen bord, maar eten samen uit borden en schalen die midden op tafel staan. Wie bij een Chinees thuis mag eten, moet er op bedacht zijn dat hij veel eten voor je klaarmaakt. Daar zit van alles bij in allerlei smaken. Als Chinezen uit eten gaan met mensen die ze kennen, maar die geen echte vrienden zijn, bestellen ze één maaltijd meer dan er eters zijn. In Nederland kennen we deze gewoonte niet. Als een Chinees mensen uitnodigt voor een maaltijd met wie hij zaken doet, zet hij zijn gasten een grote berg voedsel voor, méér dan ze kunnen opeten.

12

Wie met Chinezen aan tafel zit, moet enkele dingen beslist niet doen. Het is onbeleefd om níet van een gerecht te eten. Als je tóch van een bepaald gerecht niets wil eten, kun je daar beleefd voor bedanken. Het is onbeleefd om eetstokjes rechtop in een schaal met rijst te zetten. Dat doet Chinezen denken aan een doodskist met daarop een schaal met zand of rijst waar twee wierookstokjes rechtop ingestoken zijn. Je Chinese tafelgenoten denken dan dat je iemand aan tafel dood wenst! Wat je ook moet laten is de theepot zó neerzetten dat de tuit naar een tafelgenoot wijst. Tik ten slotte nooit met je eetstokjes tegen een schaal op tafel. Dat doen bedelaars op straat namelijk ook om de aandacht te trekken van voorbijgangers. Wie in Beijing uit eten wil gaan, heeft ruime keus. In sommige restaurants kun je gerechten eten die typisch voor Beijing zijn. Tijdens hun vakantie in Beijing maken de Van Gorps kennis met de beroemdste hiervan: “Toen kwam ons laatste avondmaal met het groepje, Pekingeend, dat moet je natuurlijk wel gegeten hebben. De kok kwam de eend in ons bijzijn ontdoen van zijn vel en vet, sneed hem in stukken en diende hem op. Er werd voorgedaan hoe we de eend moesten eten volgens Chinees gebruik. Eerst pakte ze een soort kleine Chinese pannenkoek, hierop smeerde ze een soort zwart pruimenpapje, daarop kwam een hoopje gesneden prei, hierop kwamen wat in plakjes gesneden eend, toen werd het pannenkoekje als een envelopje dichtgevouwen en zo werd het opgediend, en dit alles met behulp van 2 stokjes. Ze had het gelukkig bij mij zo voorgedaan maar toen mochten die anderen aan de slag, dat was lachen. Het smaakte wel, maar de rest van de gerechten die we hadden waren veel lekkerder, wel leuk om geproefd te hebben.” Uit: Reisverslag van Anita van Gorp

Een korte cursus: ‘Hoe houd ik mijn eetstokjes vast?’

Pekingeend

13

Het eendenvlees wordt boven een vuurtje geroosterd. Als het mals is en bedekt met een knapperige korst die glimt van olie wordt het opgediend, zoals Anita van Gorp het vertelt. Toeristen mogen Pekingeend met de hand eten als het ze niet goed lukt om dat met eetstokjes te doen. Andere, dure restaurants serveren gerechten die oorspronkelijk alleen door de keizer en zijn hofhouding werden gegeten. Je kunt in Beijing ook snacks krijgen zoals een vreemd smakende, groenachtige bonenpap die dou zhi heet. Verder zijn er restaurants die gerechten serveren uit een bepaalde streek in China. Dat zijn bijvoorbeeld hotpot-gerechten uit buurland Mongolië of de provincie Sichuan. Die bevatten schapenvlees gekookt in soep. Het proberen waard is ook chao lao rou. Dat is geroosterd en gekruid schapenvlees. Je kunt het eten in restaurants van Oejgoeren die in Beijing wonen. Oejgoeren komen oorspronkelijk uit de streek Xinjiang (in het westen van China). Tenslotte vind je in Beijing net als in Nederland snackbars en restaurants waar je friet, hamburgers en andere soorten fastfood kunt krijgen. Thee is in China, dus ook in Beijing, dé nationale drank. Maar je kunt in Beijing ook iets anders drinken dan thee. Als je daar samen met Chinezen bier of een andere drank met alcohol gaat drinken, is het handig om te weten dat Proost! in het Chinees Gan Bei! is. Dat betekent letterlijk: ‘Maak je glas (van binnen) droog’. Bij een Chinese maaltijd hoort altijd bier dat in China gebrouwen is, zeker als je bij iemand thuis eet. Yanjing is een Chinese biersoort die in Beijing gedronken wordt. Ook kun je in Beijing een Chinese graanjenever drinken die bai jiu heet. Daar zijn vele soorten van, elk met een eigen naam. Een populair soort in Beijing is Er Guo Tou. Die heeft niet minder dan 56% alcohol. In gewone Nederlandse graanjenever is dat rond 35%. Maar wil je geen bier of sterke drank hebben, dan zeg je wo bu hui je jiu (= ‘ik drink geen alcohol’). Je kunt dan om thee vragen of om … cola. Deze Amerikaanse frisdrank is in Beijing, en elders in China net zo ingeburgerd als bij ons. 14

Chao lao rou

Een hutong-wijkje van bovenaf gezien

Hutongs “Volgens de overlevering zijn die hutongs (zie ook pag. 9) ontstaan doordat mensen hun huizen met muren aan elkaar verbonden. Zo zijn ook de vele smalle straatjes ontstaan. Mensen met dezelfde namen woonden vaak bij elkaar in een bepaalde hutong, die dan ook naar hen werd vernoemd. Zo woonden in de wasserijhutong mensen die de kleren van de keizer wasten. Andere hutongs werden genoemd naar bepaalde families of naar de vorm die ze hadden. De broeken-hutong begint als een laan die zich verderop in twee´broekspijpen’ splitst. In de hutongs staan veel oude huizen met een binnenplaats vaak verscholen achter een muur langs de hutong. Je gaat er via een houten deur naar binnen en moet bij het betreden om een zogenaamde geestesmuur heen. We wandelen wat door de straatjes en zijn verbaasd over wat we allemaal zien, onvoorstelbaar hoe die mensen hier leven. Een klein hokje van 3 bij 3, met ‘n stapelbed waarin een moeder met een kind lag, een eenpersoonsbed en een salontafel met een groot schaakbord erop waar de vader bij zat te kijken, dit was hun woning. Een cel bij ons ziet er nog luxer uit! Ze hebben een gezamenlijke openbaar toilet dat je al op afstand kon ruiken, zo smerig, hierbij is ook de douche. Bij een bekende familie van Mickey (= de gids) gingen we lunchen, heel speciaal was dit, het was wel een ‘rijke’ familie; ze hadden zelfs tv en de kamer was ruimer dan we tot nu toe hadden gezien. Het zag er wel sober uit en een likje verf had ook wel gemogen. Deze hutong is door de regering beschermd en hoeft dus niet voor de komende Olympische spelen die in 2008 in Beijing worden gehouden, te worden afgebroken.” Uit: Reisverslag van Anita van Gorp

Een werkplaats in een hutong-wijk

Oorspronkelijk heeft Beijing duizenden hutongs. Die liggen rond de Verboden Stad. In hutongs vlakbij de oost- en de westkant van de Verboden stad wonen leden van de keizerlijke hofhouding en edelen. In andere hutongs noordelijk en zuidelijk van de Verboden Stad wonen kooplui en andere gewone burgers. De eerste hutongs ontstaan tijdens de Mongoolse Yuan-dynastie (= reeks opeenvolgende vorsten uit dezelfde familie) van 1206 tot 1368. Ze ontstaan omdat stadsbewoners muren bouwen om hun huizen met elkaar te verbinden of hun huizen aan elkaar te bouwen. Ze doen dat om indringers uit hun buurt te houden.

Hutong = smalle steeg

15

In hutongs staan siheyuan. Dat zijn groepen van vier woonhuizen die rondom een binnenerf staan, omringd door een muur of hek. Binnen de afscheiding staat een geestesmuur. Die moet boze geesten tegenhouden. In de regel woont er één familie in een siheyuan. Hoe groter een siheyuan is, hoe rijker de bewoners ervan zijn en hoe meer aanzien ze hebben. Veel woningen staan met hun voorkant naar het zuiden. Daardoor krijgen ze meer daglicht binnen. De grotere hutongs lopen van oost naar west. Daartussendoor lopen kleinere hutongs van noord naar zuid. Tussen 1911 en 1949 raken veel hutongs in verval. Dan wonen er meerdere families in één siheyuan. Na 1949 worden sommige hutongs hersteld, maar worden andere gesloopt om plaats te maken voor nieuwe wijken. In hutongs die nog niet zijn gesloopt, vind je marktplaatsen, kraampjes en kiosken waar je onder meer kranten kunt kopen. Vervoer Eerst hebben de meeste stadsbewoners een fiets en geen auto. Maar als de welvaart toeneemt, kopen steeds meer stadsbewoners een auto. Daardoor wordt het verkeer steeds drukker en ontstaan er steeds meer files, vooral tijdens de ochtend- en avondspits. Om daar wat aan te doen, laat het gemeentebestuur meer autowegen aanleggen en gelijkvloerse kruisingen met stoplichten vervangen door viaducten. Nu heeft Beijing vijf ringwegen (Amsterdam één en Antwerpen twee). Maar nog steeds raken wegen vaak verstopt. Sommige stadsbewoners laten daarom hun auto soms staan en nemen de fiets of het openbaar vervoer. Naarmate er meer auto’s rondrijden, wordt de lucht vuiler. Die is al vuil door rook omdat veel woningen verwarmd worden met walmende kolenkachels. Ook komt er op plekken waar gesloopt of gebouwd wordt veel stof in de lucht te zitten. Dat verspreidt zich over de stad. In augustus 2007 roepen autoclubs, milieuverenigingen en leiders van bedrijven mensen op minder vaak de auto te nemen. Dan zou de lucht minder vuil worden. Veel stadsbewoners geven gehoor aan de oproep.

16

Moderne hutong

Ook houdt het gemeentebestuur van 17 tot 20 augustus van dat jaar een proef. Op de ene dag mogen alleen auto’s met een even kentekennummer de straat op, op de andere dag alleen auto’s met een oneven kentekennummer. De proef slaagt. De lucht wordt inderdaad schoner. Maar ook zonder auto of fiets kun je je makkelijk in Beijing verplaatsen. Er lopen bijvoorbeeld vier metrolijnen door de stad en het metronetwerk wordt nog uitgebreid. Op een van de lijnen kun je betalen met een Beijing-versie van de OV-chipkaart, de Yikatong-kaart. Die kaart kun je bij de gemeente krijgen.

Metro

Het stadsbestuur legt lightrail-lijnen aan tussen de binnenstad en buitenwijken van Beijing. En ook banen voor stadsbussen. Daardoor hoeven deze bussen niet altijd moeizaam hun weg te zoeken door het drukke stadsverkeer. Ten slotte kun je in Beijing de taxi nemen. Daar rijden er duizenden van rond. Soms kun je een taxirit met een Yikatong-kaart betalen.

Light-rail zweeftrein

Toch is en blijft Beijing een stad van fietsen. Dat begint tijdens het bewind van Mao Zedong (1949-1976). Dan kopen veel Chinezen hun eerste fiets. Hiermee kunnen ze naar hun werk en terug gaan en boodschappen doen. Met de auto kan dat ook, maar dan kunnen de meeste mensen nog geen auto betalen. Nu kunnen veel mensen dat wél. Toch zijn er in Chinese steden nog steeds veel fietsen op straat te zien. In Beijing zijn het er zelfs enkele miljoenen! Ook zijn daar vooral in hutongs kleine fietsenwinkels en werkplaatsen waar fietsen worden gerepareerd. In die werkplaatsen hebben fietsenmakers vaak niet meer dan enkele stukken gereedschap, spullen om banden te plakken, een emmer en een krukje om op te zitten. Je kunt daar ook zadeldekjes, fietsbellen en andere artikelen voor fietsen kopen. Voor mensen van buiten de stad is Beijing ook makkelijk te bereiken. Er zijn verschillende vliegvelden en de stad is een echt spoorwegknooppunt.

17

Uitgaan in Beijing Je kunt je in Beijing op westerse én op Chinese manieren vermaken. In sommige musea kun je kennismaken met typisch Chinese kunst. Beijing is tijdens de Mingdynastie befaamd geweest om zijn schilderkunst en calligrafie (= schoonschrijven). In andere musea kun je kunstwerken zien van artiesten die zich laten inspireren door westerse invloeden.

Toegangspoorten bij een complex van Ming-graven

Je kunt in de bioscopen naar westerse of Chinese films. Je kunt concerten bijwonen waar Chinese of westerse muziek wordt gespeeld. In 1998 bijvoorbeeld wordt in de Verboden Stad de opera Turandot van Puccini uitgevoerd. Sindsdien vindt daar jaarlijks een opvoering van een westerse opera plaats.

Jingxi-zangers en -acteurs

Een bijzondere belevenis is een opvoering van een Chinese opera in Beijing. China kent vele soorten opera. Van de soorten die bij Beijing horen is Jingxi het meest bekende. Jingxi is ook de bekendste soort opera in China. Het is een mengsel van muziek en toneel. Er treden acteurs in op in speciale kostuums en met speciale make-up. De muziek is anders dan de muziek waar je aan gewend bent. Als je dat voor het eerst hoort, denk je misschien: ‘Wat is dit nou voor herrie!’ Tijdens de voorstelling voeren acteurs ook spectaculaire balletten en acrobatische toeren op. Jinqxi is ontstaan in de 19e eeuw. Eerst mochten alleen de keizer en zijn familieleden Jinqxivoorstellingen bijwonen. Nu mag iedereen in Beijing er naartoe. Aan een reis naar Beijing mag een bezoekje aan een Jingxi-voorstelling eigenlijk niet ontbreken! 18

REIS DOOR STAD EN TIJD We maken een reis door de geschiedenis van Beijing en China als geheel. Daartoe bezoeken we vijf plekken in of rond de stad die er een grote rol in hebben gespeeld. De Pekingmens Eerst bezoeken we de Heuvel van de Drakenbeen. Die plek ligt vlakbij het dorp Zhoukoudian. Dat ligt zuidwestelijk van de binnenstad van Beijing op een afstand van 50 kilometer. Op deze plek zijn in 1918 voor het eerst overblijfselen gevonden van mensen die daar 500.000 of misschien wel 700.000 jaar geleden leefden. Die mensen zagen er anders uit dan mensen van nu. Ze heten Pekingmensen omdat de vindplaats niet ver van Beijing (Peking) af ligt. In 1929 is zelfs een compleet schedeldak van een Pekingmens gevonden. Vanaf 1930 zijn op dezelfde plek resten gevonden van mensen die daar eveneens in de oertijd leefden, maar niet zo lang geleden als de Pekingmens. Op deze plek staat nu een museum met resten van de Pekingmens en van dieren uit de oertijd. Toen Beijing nog geen hoofdstad was Van de volgende plek geeft Anita van Gorp de volgende beschrijving: “We konden kiezen de berg op lopen om bij de muur te komen of met de kabelbaan. Gezien de warmte en de nog te lopen kilometers op de muur zelf, kozen we voor de kabelbaan. Daar stonden we dan, op de Chinese Muur, een magisch idee vonden we; een prachtig uitzicht hadden we vanaf hier. We konden maar niet genoeg krijgen van het foto´s maken; steeds weer zagen we een ander adembenemend plaatje om vast te leggen, dit ging gelukkig prima want hier waren inderdaad weinig toeristen. We liepen over de muur, ook hier was het vaak erg steil, bergafwaarts met of zonder trap dat ging prima, maar helaas we moesten ook weer terug omhoog. Al bij al was het toch een bijzondere ervaring hier zo met je gezinnetje over de muur te lopen.” Uit: reisverslag van Anita van Gorp 19

Dit deel van de Chinese Muur staat ongeveer 50 kilometer van de stad Beijing af. De Chinese Muur staat langs de noordgrens van China. De muur is gebouwd om invallen vanuit Mongolië en Siberië tegen te houden. De bouw ervan begint in de 5e eeuw voor Christus. In 221 v. Chr. brengt Shihuangdi heel China onder zijn gezag. Hij roept zichzelf tot keizer uit en neemt de naam Chin aan. Onder zijn bewind, dat tot 206 v. Chr. duurt, wordt de Chinese Muur voltooid. In die tijd bestaat Beijing nog niet. Wel wordt meermalen vlakbij de plek waar Beijing nu ligt een stad gebouwd en na verloop van tijd verwoest.

Het graf van Shihuangdi wordt bewaakt door een leger van terracotta beelden

Beijing als keizerlijke verblijfplaats De derde plek is eveneens bezocht door de familie van Gorp. “Mickey (= de gids) vertelde nog van de dieren op de hoeken van de daken van de gebouwen: hoe meer draken, hoe belangrijker het gebouw. De keizerlijke gebouwen hadden meestal minimaal 10 draken. Het was prachtig om te zien, de gebouwen, maar ook de Chinezen zelf.” Die verkopen boeken, vlaggetjes, petjes, speldjes en een heleboel andere dingen aan toeristen. “We liepen verder en zagen ook het gebouw met de troon van de keizer en het scherm waar vanachter door de keizerin-moeder en de vrouw van de voormalige keizer werd gezegd tegen de kleine, jonge keizer wat hij allemaal moest doen en hoe hij moest regeren.” Dit gebouw heet Paleis van de Hemelse Zuiverheid. Uit: reisverslag van Anita van Gorp In de 13e eeuw veroveren de Mongolen onder leiding van Dzjenghis Khan China. Dan begint de Yuan-dynastie. Chang’an (nu Xi’an) wordt de hoofdstad van China. In 1267 laat Kublai Khan, één van de opvolgers van Dzjenghis Khan, een nieuwe stad bouwen op de plek waar Beijing nu ligt. Vijf jaar later krijgt de stad de naam Dadu. Dat betekent Grote Hoofdstad. Dan wordt deze stad de hoofdstad van China. In 1271 komt de Italiaanse handelsreiziger Marco Polo in de stad wonen. Hij werkt aan het hof van Kublai Khan. In 1292 keert Polo naar Italië terug. Buiten de stad Beijing ligt een brug over de rivier Yongding die naar hem genoemd is. In 1368 komt de eerste Ming-keizer in China aan de macht. Die maakt van Nanjing de hoofdstad van China en Dadu wordt omgedoopt tot Beiping (= Noordelijke Vrede). 20

Hoek van een dak van een keizerlijk gebouw

Paleis van de Hemelse Zuiverheid

Schilderij van een Chinese schilder dat de oude stad Beiping moet uitbeelden

In 1403 krijgt Beiping de naam Beijing en in 1421 wordt de stad weer de hoofdstad van China. Daarna laten de Ming-keizers de Verboden Stad bouwen. Dit stadsdeel heet zo omdat alleen de keizer, zijn familie en zijn hofhouding daar mogen komen. Voor andere mensen is het verboden terrein. Rondom de Verboden Stad verrijzen vier tempels: de Hemeltempel in het zuiden, de Zonnetempel in het oosten, de Maantempel in het noorden en de Aardetempel in het westen. Tussen de Verboden Stad en het Plein van de Hemelse Vrede in komt de Poort van de Hemelse Vrede te staan. Tijdens de Qing-dynastie verrijst ten noorden van de stad een nieuw gebouw, het Zomerpaleis.

De Verboden Stad

Oproer, oorlog en revoluties We verlaten de Verboden Stad aan de zuidkant via de Poort van de Hemelse Vrede en betreden het Plein van de Hemelse Vrede. Dit is het hart van Beijing. Anita van Gorp schrijft er onder meer dit over: “Hier was in 1989 de grote studentenopstand die zeer bloedig eindigde en waar [in 2004] nog steeds studenten voor vastzitten. Ook staat hier het monument voor de helden van het volk, de soldaten die stierven in de strijd voor het communisme. We gaan eerst kijken naar het Mausoleum, een groot gebouw met daarin het gemummificeerde (= gebalsemde) lichaam van Mao (waardoor het behouden blijft). Er staan elke dag duizenden mensen in de rij om een glimp op te vangen voor de voormalige leider Mao. De mensen, voornamelijk Chinezen, stonden uren in de rij; 2 minuten later, nadat ze Mao gezien hadden, stonden ze weer buiten.” Uit: reisverslag van Anita van Gorp Het plein is het toneel geweest van een aantal grote protestacties en revoluties waarbij een zittende regering plaatsmaakte voor een nieuwe. Wat is er dan wel zoal gebeurd in Beijing, en in China? 21

Het begint al in de 19e eeuw. China wordt getroffen door hongersnoden en overstromingen. Dat brengt veel ellende in het land. Daar komt nog bij dat Groot-Brittannië, Rusland, Japan en andere landen steeds meer te vertellen hebben in China. Veel Chinezen vinden dat daar een eind aan moet komen. Ze verwijten de keizer dat hij een slecht bestuurder is. Dit alles leidt driemaal tot een grote opstand. Bij de derde, in 1911, verjaagt de nationalistische beweging van Sun Yatsen de laatste keizer van de Qing-dynastie. Sun roept de Republiek China uit. Maar daarmee heeft hij niet het hele land in zijn macht. Enkele delen van China vallen in handen van krijgsheren waarvan er één zich tot keizer uitroept. Bovendien hebben Japan en Europese landen nog steeds veel te vertellen in China. Op 4 mei 1919 betogen studenten uit Beijing op het Plein van de Hemelse Vrede. Ze eisen dat China een democratisch en modern land wordt en dat andere landen zich niet meer met China bemoeien. Nog steeds herdenkt China ieder jaar op 4 mei deze betoging. 4 Mei is uitgeroepen tot de Dag van de Jeugd.

Sun Yatsen Mao Zedong

In 1921 richten Mao Zedong en enkele andere communisten de Communistische Partij op. Eerst werken die met de nationalisten samen. In 1925 sterft Sun en neemt Chiang Kaisjek de leiding over van de nationalisten. Dan keert de Communistische Partij zich tegen de nationalisten. In 1928 wordt Nanjing de hoofdstad van China en wordt Beijing weer Beiping genoemd. In 1931 valt Japan China aan en bezet Mantsjoerije, een gebied ten noorden van Beijing. In 1936 besluiten de nationalisten en de communisten samen tegen Japan te vechten. De oorlog tegen Japan eindigt in 1945. Dan beginnen de communisten en de nationalisten weer tegen elkaar te vechten. In 1949 vlucht Chiang Kaisjek met veel van zijn aanhangers naar Taiwan. Op 1 oktober van dat jaar roept Mao, staande op een balkon van de Poort van de Hemelse Vrede, de Volksrepubliek China uit. Beiping wordt herdoopt tot Beijing en wordt weer de hoofdstad van China. De nieuwe regering neemt zijn intrek in de Zhongnanhai (keizerlijk park), niet in de Verboden Stad. Die wordt opengesteld voor het publiek en de Zhongnanhai wordt verboden gebied.

22

Zhongnanhai

Mao wordt de nieuwe leider van China. Hij en zijn partij hebben het helemaal voor het zeggen in zijn land. Of deftig gezegd: hij voert een dictatoriaal bewind. Na zijn dood in 1976 wordt hij bijgezet in het mausoleum dat op pagina 21 genoemd wordt. Drie jaar lang strijden leiders van de partij om de macht. In 1979 komt Deng Xiaoping als overwinnaar uit de bus. Hij wordt president van China. Hij wil het land moderniseren. Hij nodigt buitenlandse bedrijven uit om fabrieken en kantoren te bouwen in zijn land. Dit beleid heeft succes, want steeds meer mensen krijgen een baan en leven in welvaart.

Deng Xiaoping

Wel is het bewind van Deng net zo dictatoriaal als dat van Mao. Steeds meer mensen willen daar verandering in zien. In 1989 gaan studenten en arbeiders in Beijing de straat op. Studenten willen meer vrijheid, arbeiders zijn ontevreden over wat de regering van Deng met de Chinese economie doet. Één van de partijleiders, Hu Yaobang, steunt het protest van de studenten. Daardoor krijgt hij ruzie met andere leiders van de partij. Op 15 april 1989 sterft hij. Dan bezetten studenten het Plein van de Hemelse Vrede. Ze rouwen om Hu en eisen meer vrijheid. Op 4 juni maakt het Volksbevrijdingsleger een einde aan deze protestactie. De legertanks rollen het plein op en soldaten van het leger jagen de betogers op bloedige wijze het plein af. Leiders van de protestactie worden opgepakt en verdwijnen voor lange tijd in de gevangenis. Het bewind van Deng en zijn opvolgers blijft niet-democratisch.

Een beroemde foto: een student houdt in zijn eentje de tanks tegen. Later wordt hij toch opgepakt.

De grote verbouwing van Beijing De laatste plek die we bezoeken is het Vogelnest, het grootste sportstadion dat voor de Olympische Spelen van 2008 is gebouwd. Het is een uitzonderlijk gebouw zoals je op de foto hiernaast kunt zien. Het stadion biedt plaats aan 80.000 toeschouwers.

Het ‘Vogelnest’

23

Veranderingen Het gemeentebestuur van Beijing wil dat de straten en wegen er netjes bij liggen en dat de lucht schoon is. Ook wil het dat iedereen makkelijk in en naar Beijing in kan reizen. Op talloze bouwplaatsen zijn dag en nacht bouwvakkers in touw. Dankzij deze verbouwing vinden veel stadsbewoners werk in de bouw. De lonen zijn laag, maar dat is geen probleem voor de werkgevers. Er zijn namelijk veel plattelandsbewoners naar de stad gekomen op zoek naar werk. De veiligheidsvoorschriften worden niet altijd nageleefd. Er zijn al tientallen mensen bij de verbouwing van de stad omgekomen.

Het ‘Vogelnest’ tijdens de bouw

Door de verbouwingen verandert de stad van uiterlijk. Steeds meer hutongs en andere oude buurten gaan tegen de vlakte. Daarvoor in de plaats komen flatgebouwen, winkelcentra, boulevards, autowegen en bedrijfsterreinen. En niet te vergeten: het Olympisch Dorp en sportstadions en sportzalen voor de Olympische Spelen. De gemeente wil de oude buurten kwijt omdat ze er vaak armoedig en vuil uitzien én omdat het er vaak stinkt. Daardoor zouden ze buitenlandse bezoekers een slechte indruk van Beijing krijgen. Toch kun je ook ná de Olympische Spelen een hutong bezoeken. Enkele blijven staan en worden ingericht als openluchtmuseum. Zo raken honderdduizenden stadsbewoners hun huis of winkel kwijt omdat de gemeente die wil slopen. Bewoners kunnen niet tegen de sloop in beroep gaan, omdat alle grond in Beijing (en elders in China) eigendom is van de overheid. In Nederland ligt dat anders, daar is veel grond eigendom van de burgers. Als in Nederland de overheid iets wil bouwen op een stuk grond dat eigendom is van een burger, moet die grond eerst worden gekocht of onteigend. Dat duurt soms maanden of zelfs jaren. De bewoners krijgen wel een nieuwe woning aangeboden, maar die ligt vaak ver buiten het centrum. En wie wil er een huis verruilen voor een flatje tien hoog achter? Het goede van alle veranderingen is dat stadsbewoners en bezoekers merken dat de lucht in Beijing minder vaak vervuild is, want het bestuur pakt de luchtvervuiling aan. De gemeente laat bijvoorbeeld steeds meer woningen aansluiten op aardgas. Daarbij gaat de kolenkachel de deur uit. Aardgas is een schonere brandstof dan kolen. 24

AANTEKENINGEN

25

26

MEER OP INTERNET Op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs vind je nog meer informatie die je kan helpen bij je werkstuk of spreekbeurt. Je vindt daar tips over hoe je het beste een werkstuk kunt opzetten of hoe je het beste je spreekbeurt kunt inkleden. Ook vind je daar een website met nuttige links die horen bij dit scriptiepakket. Ga naar www.cmo.nl of www.maak-een-werkstuk.nl.

27

SCRIPTIESERVICE De Scriptieservice Mondiaal Onderwijs richt zich op leerlingen vanaf 10 jaar. In de reeks zijn meer dan 85 onderwerpen opgenomen over Derde Wereld, Vrede, Milieu en Mensenrechten. Elk pakket bestaat uit 24 pagina's tekst, foto's, tekeningen, strips en/of cartoons. Op de website van het CMO staat een handleiding voor het maken van een scriptie/ werkstuk en bij dit pakket is er een website met aanvullende informatie, nuttige links en voor de leerkrachten een (groeps-)opdracht voor in de klas.

De versie op papier is te bestellen bij: Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus 9108 6500 HK Nijmegen tel. 024-3613074 e-mail: [email protected] http://www.cmo.nl

Schoolmediatheken, (jeugd)bibliotheken en documentatiecentra kunnen een abonnement op de scriptieservice nemen en ontvangen dan per jaar vijf nieuwe titels.