azjaarverslag AZ Sint-Jan AV Brugge

azjaarverslag AZ Sint-Jan AV Brugge

2007

Jaarverslag 2007 | AZ Sint-Jan AV Brugge

2

Inhoud 3 Voorwoord 4 Beleidsorganen 7 Visie en Missie 9 Multidisciplinaire zorg 9

Ouderenzorg: anticiperen op de snelle vergrijzing van de bevolking

10

Nationaal project acute pijn bij kinderen

12

Palliatief Supportteam

15

Hartelijk aanbevolen

17

EPSI – CrEM

18

Multidisciplinair pijncentrum

21

30 jaar klinische psychologie

25

Zorg voor moeder en kind

31 Hoogwaardige steriele productie 32 Naar integrale goederenlogistiek in het operatiekwartier 34 Mentorenwerking 35 Nieuwe website www.azbrugge.be 36 Digitalisering vermindert papierberg en optimaliseert interne werking 36 Rapporteringstool beleidsinformatie 38 Het operatiekwartier als kloppend hart van het ziekenhuis 40 De zorg in cijfers 42 Verbouwingen 44 Financiële gegevens


3

Voorwoord Innovatieve referentiezorg voor iedereen Beste lezer We zijn verheugd u – als beheerder, medewerker, klant of belanghebbende van ons AZ Sint-Jan AV – dit jaarverslag 2007 ter lezing of voor reflectie aan te bieden. Dit is het derde in de reeks na de vernieuwde opmaak in 2005. Opnieuw werd geopteerd voor een thematische aanpak en dus niet voor een volledig overzicht van alle aspecten in de ziekenhuiswerking 2007; dit zou tot een zeer lijvig en onleesbaar, althans ongelezen repertorium worden. Dit zou onrecht aandoen aan de vele gekende en ongekende inspanningen van onze ruim 3000 medewerkers, 260 artsen inclusief, dag-aan-dag actief elk met haar/zijn talenten en deskundigheid, elkeen in haar/zijn werkdomein. Opnieuw piekten vrijwel alle activiteitsparameters, steeg het personeelsbestand en grepen forse investeringsinspanningen plaats; voor het eerst overschreden de werkingsmiddelen de kaap van 250 miljoen euro (een indrukwekkende 10 miljard oude Belgische Frank), netjes gedekt door voldoende opbrengsten. U vindt een aantal grootheden hierover in dit jaarverslag. Niet in het minst zal 2007 herinnerd worden als het jaar waarin onze nieuwe visie – “innovatieve referentiezorg voor iedereen” – en uitgeschreven missie verder werd gecommuniceerd; deze communicatie mondde uit in vijf geëxpliciteerde en prioriteit krijgende grote doelgebieden, waarin wij de volgende jaren nieuwe inspanningen zullen leveren en waarop wij ook op vastgestelde termijnen beoordeeld willen worden door onze klanten-patiënten, door onze zorgregio en door stakeholders-belanghebbenden in ons ziekenhuis. Kwaliteit van zorg zal bij onze klanten en verwijzers het eerste beoordelingscriterium zijn, waardoor zij in de toekomst verder ons hun vertrouwen zullen schenken; de multidisciplinaire aanpak en een functionele patiëntgerichte ziekenhuisorganisatie zijn basisvoorwaarden voor een gunstige perceptie. In dit jaarverslag vindt u een aantal facetten van deze multidisciplinariteit en ervaart u, naar wij hopen, de onmiskenbare evolutie naar een vlakke horizontale zorgorganisatie rondom de patiënt, deze laatste is de enige bestaansreden van ons (elk) ziekenhuis. Dit jaarverslag kijkt dan ook niet alleen naar 2007, maar duidt kiemen aan voor 2008 en volgende jaren. Namens de directie en alle medewerkers Peter Vankersschaever Ziekenhuisdirecteur


4

Beleidsorganen

ALGEMENE VERGADERING

RAAD VAN BEHEER

WETTELIJKE ADVIESCOMITÉS

DIRECTIE

Medische Raad Dr. Marc Bourgeois

Ziekenhuisdirecteur Peter Vankersschaever

Medical Audit Dr. Kenneth Coenegrachts

Hoofdgeneesheer-directeur Hans Rigauts

Comité Ziekenhuishygiëne Dr. Marc Nauwynck

Directeur verpleging Els Vanblaere

Ethische Commissie Dr. Jan Van Droogenbroeck

Administratief directeur Carlos Galle

Medisch Farmaceutisch Comité Dr. Michel Van Zandijcke

Directeur ingenieur technisch departement Franky Gotelaere

Comité Medisch Materiaal Dr. Mario Schurgers

Adviseur personeelsbeleid en interne communicatie Daniël Vandewiele

Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk Carlos Galle

Adviseur informatica Helga De Neve Adviseur-coördinator ziekenhuisrenovatie Jan Lammens

MEDISCH & PARAMEDISCH DEPARTEMENT

VERPLEEGKUNDIG DEPARTEMENT

Hoofdgeneesheer-directeur

Directeur verpleging


5 ALGEMENE VERGADERING Stemgerechtigde leden

RAAD VAN BEHEER

Voorzitter: Frank Vandevoorde

Stemgerechtigde leden

Johan Brauwers Katrien Deklerck Jos Demarest Jan Demeyere Wim Demuyt Stan Beernaert Gerda Goethals Mia Huyghebaert Pieter Maréchal Sophie Parmentier Frank Stubbe Jan Tanghe Griet Trioen Tine Van Winckel

Voorzitter: Frank Vandevoorde

STAFDIENSTEN

Afgevaardigd voorzitter: Jos Demarest

Ombudsdienst

Katrien Deklerck Jan Demeyere Wim Demuyt Stan Beernaert Gerda Goethals Mia Huyghebaert Sophie Parmentier Jan Tanghe

Beleidsinformatie Geneesheer – gegevensbeheer Ziekenhuishygiëne Informatica Kwaliteitscoördinator Leercentrum Milieuzorg Sociale dienst personeel

Niet-stemgerechtigde leden Carlos Galle Franky Gotelaere Hubert Parrein Hans Rigauts Els Vanblaere Peter Vankersschaever

Niet-stemgerechtigde leden Hubert Parrein Hans Rigauts Peter Vankersschaever

Preventiedienst

Dienst personeel Arbeidsgeneeskunde

BIJZONDERE COMITÉS Personeelsaangelegenheden/Vakbondsoverleg Overleg medische diensten Budget en financiën Aan- en inkopen Eigendommen Informatica- en communicatietechnieken

ADMINISTRATIEF ECONOMISCH & LOGISTIEK DEPARTEMENT

TECHNISCH DEPARTEMENT

Administratief directeur

Directeur ingenieur technisch departement

Visie en Missie


7

Visie en Missie Onze visie is: Innovatieve referentiezorg voor iedereen Het innovatieve staat voor vernieuwing, het anticiperen op wat er in de omgeving gebeurt om zo de beste zorg te garanderen. Beste zorg betekent zorgexcellentie volgens de meest recente standaarden van ‘good clinical practice’ en ‘evidence based medicine’ maar laat ook ruimte voor baanbrekende en nieuwe zorgmethodes. Het ziekenhuis wil zo als dynamische organisatie ook investeren in nieuwe werkwijzen voor diagnose, therapie en verzorging.

Onze missie is: 1. Het AZ Sint-Jan AV te Brugge is een open (zieken)huis, waar elke patiënt terecht kan voor basiszorg tot zeer gespecialiseerde zorg. 2. Het ziekenhuis investeert doelbewust om in een aantal medische domeinen top- en referentiezorg aan te bieden. 3. Dit kan enkel door aandacht te besteden aan de professionele ontwikkeling en de onderlinge samenwerking van de zorgverstrekkers. 4. Het ziekenhuis zorgt voor een werkomgeving en -structuur die de creativiteit van de medewerkers toelaten en continue verbetering stimuleren. 5. Elke medewerker krijgt de nodige ruimte en bevoegdheden toegewezen om kwaliteit van zorg te garanderen. 6. Het ziekenhuis neemt initiatief om een netwerk uit te bouwen met andere ziekenhuizen en zorgverstrekkers uit een brede Vlaamse regio om zo de patiëntenzorg in die regio te helpen optimaliseren.


8

Het doel van dit zorgprogramma is optimale zorg voor de geriatrische patiënt.


9

Multidisciplinaire zorg Ouderenzorg: anticiperen op de snelle vergrijzing van de bevolking De zorg voor de geriatrische patiënt werd verder uitgebouwd zoals het zorg programma voor de geriatrische patiënt dat vooropstelt en zoals omschreven in het KB van 29 januari 2007. Het doel van dit zorgprogramma is de optimale zorg voor de geriatrische patiënt, gebaseerd op continuïteit, multidisciplinariteit en deskundigheid. Hiermee wordt geanticipeerd op de snelle vergrijzing van de bevolkingmet de 85-plussers als snelst groeiende bevolkingsgroep. Het zorgprogramma voor de geriatrische patiënt omvat vijf luiken:

» Het ziekenhuis zette in de eerste plaats de activiteiten verder op de zorgeenheden geriatrie, in een multidisciplinaire setting.

» Het geriatrisch consult ging eveneens door. » De externe liaison, met als doel de continuïteit van de zorgverlening over de ziekenhuismuren heen, kreeg een nieuwe impuls dankzij een nog intensievere samenwerking met de ontslagmanager en met externe instanties zoals de thuiszorg.

» Het bestaande dagziekenhuis voor de geriatrische patiënt werd al in 2006 een erkend proefproject van de overheid en ons ziekenhuis werkte mee aan onder zoeken naar de eigenheid van de patiënten en de structurele en financiële impact van een dagziekenhuis.

» De interne liaison geriatrie werd opgestart. Sinds midden 2007 worden middelen voorzien, ook via een erkend proefproject georganiseerd door de federale overheid. Het geriatrisch team biedt deskundigheid en expertise aan buiten de eigen zorg eenheid geriatrie. Het doel is dat elke patiënt met een geriatrisch profiel geriatrisch onderbouwde zorg krijgt, ook al verblijft hij of zij niet op een geriatrische zorgeenheid.

Interne liaison in ons ziekenhuis In het AZ Sint-Jan AV werd hiertoe het ondersteuningsteam geriatrische zorg (OGZ) opgericht. Het team is multidisciplinair samengesteld uit geriatrisch verpleegkundigen, een logopedist, een diëtist, een psycholoog, een ergotherapeut en uiteraard de coördinerende geriater. Ook de hoofdverpleegkundige van het zorgprogramma heeft zijn taak in de organisatie. Volgens het zorgprogramma moet er op elke zorgeenheid een referentieverpleeg kundige geriatrische zorg zijn. Zij krijgen specifieke opleiding en ondersteuning om de fragiele, geriatrische patiënten te identificeren. Voor deze screening maakt ons ziekenhuis gebruik van de ISAR-score (identification of seniors at risk). Deze zes scorevragen zijn standaard voorzien in het vernieuwde verpleegkundig


10 dossier met het oog op systematische screening. Op basis van de score wordt het OGZ gecontacteerd. In eerst instantie wordt door de geriatrisch verpleeg kundigen een grondig geriatrisch assessment uitgevoerd. In een tweede fase wordt zonodig beroep gedaan op de geriater en/of andere paramedici. Aan het behandelend team op de betrokken zorgafdeling wordt een advies geformuleerd, zonder dat het ondersteuningsteam de zorg overneemt. Het realiseren van de zorg blijft dus de verantwoordelijkheid van de betrokken zorgverleners. Het OGZ kan altijd en door elke medewerker gecontacteerd worden voor ondersteuning, informatie, advies.

Nationaal project acute pijn bij kinderen Samen met 12 andere Belgische ziekenhuizen stapte in 2007 het AZ Sint-Jan AV in het nationaal project ‘acute pijn bij kinderen’. Dit is een samenwerking tussen de Belgische vereniging voor kindergeneeskunde en het verzekeringscomité van het RIZIV en loopt van september 2007 tot eind 2009. Het doel van dit project is de acute pijn bij kinderen drastisch te verminderen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat pijn in het algemeen onderschat en onderbehandeld wordt. Dit fenomeen blijkt nog groter te zijn bij kinderen in alle leeftijdsgroepen. Een adequate aanpak van pijn op jonge leeftijd bevordert nochtans het genezingsproces en verhindert het ontstaan van chronische pijn op oudere leeftijd. De missie van het nationaal project acute pijn bij kinderen bestaat erin een strategie te ontwikkelen ter verbetering van de aanpak van acute pijn bij kinderen en het bewijs te leveren dat deze strategie werkt. Het project verloopt in drie fasen.

» Fase 1 verliep van september 2007 tot december 2007. » Fase 2 loopt van december 2007 tot september 2009. » Fase 3 vindt plaats van september 2009 tot december 2009. In fase 1 werd gedurende drie maanden een stuctuurproces-outcome studie uitge voerd. De structuurbevraging had tot doel te peilen naar de aanwezigheid van de huidige structuren met betrekking tot het management van acute pijn bij kinderen. Op 17 december 2007 werd de structuurvragenlijst bezorgd aan alle aanwezige zorgverleners van de werkvloeren waar potentieel kinderen behandeld worden. Het betrof volgende werkvloeren: VE 140, VE 145, VE 175, VE 070, VE 075, verloskwartier, VE 040, VE 045, VE 065, PAZA en spoedgevallen. Deze structuur bevraging haalde een respons van 83%. Per afdeling vond de proces en outcome bevraging plaats gedurende 1 vooropge stelde week. Bij elke patiënt die aan de voorwaarden voldeed, gebeurde een proces en outcome bevraging gedaan. In totaal waren er 62 studiedossiers.


11 De procesbevraging behelsde een retrograde dossieranalyse. Het medisch en verpleegkundig dossier van de geïncludeerde kinderen werd aan de hand van proces-vragenlijsten geanalyseerd. De bedoeling was zicht te krijgen op de pijnaanpak bij het kind tijdens het ganse traject doorheen het ziekenhuis. Met de outcome bevraging werd een analyse van de ervaren pijnbehandeling beoogd. Zowel het kind (ouder dan 7 jaar) als de ouders werden bij ontslag bevraagd over de tevredenheid ten opzichte van de pijnaanpak en de ervaren pijnverlichting. De resultaten van de structuur-proces-outcome bevraging worden nationaal verwerkt en zijn tot op heden nog niet gekend. Fase 2 is de implementatiefase met als doel de pijnaanpak bij kinderen ziekenhuis breed te optimaliseren. Hiertoe wordt een kinderpijnteam opgericht. Het team bestaat uit een medisch en verpleegkundig coördinator, een multidisciplinaire werkgroep en pijn-referentieverpleegkundigen. De coördinatoren sturen het project aan binnen het ziekenhuis. De multidisciplinaire werkgroep komt op geregelde basis samen en omvat diverse specialismen zijnde: artsen, verpleegkundigen, kinesisten, apothekers, diensthoofden verpleging, een psychologe en een pedagogisch medewerker. Elke afdeling waar kinderen terecht komen, beschikt over een pijn-referentieverpleegkundige. Het kinderpijnteam streeft volgende doelstellingen na: 1. Pijnintensiteit wordt gemeten a.d.h.v. een pijnschaal, aangepast aan de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind; 2. Pijn wordt systematisch gemeten; 3. Preventieve middelen ter voorkoming van pijn worden optimaal benut; 4. Pijn wordt stapsgewijze en volgens protocols behandeld; 5. Niet medicamenteuze pijnstillende technieken worden toegepast. Een nauwe samenwerking met alle betrokken actoren alsook sensibilisatie en scholing vormen belangrijke componenten in de verwezenlijking van de voorop gestelde doelstellingen. In fase 3 wordt de structuur-proces-outcome studie herhaald in een periode van 3 maanden en identiek aan fase één betreffende de analyse-methode en de selectie van patiënten. De finale doelstelling van het project bestaat erin de aanpak van acute pijn bij kinderen in de Belgische ziekenhuizen te verbeteren en op elkaar af te stemmen. Een bijkomende doelstelling is om bepaalde pijnbehandelingen, na aanbevelingen aan het RIZIV, voor terugbetaling in aanmerking te laten komen. Aldus beoogt men de beleving van het kind in het ziekenhuis zo veel mogelijk pijn-vrij te maken.


12 Palliatief Supportteam Het palliatief supportteam ondersteunt en adviseert de zorgverleners en bouwt mee aan een zorgzaam ziekenhuis waarin patiënten en familie ten volle tot hun recht komen. Ons ziekenhuis wil de kwaliteit van leven tot de laatste dag ter harte nemen. De maatschappelijke evoluties betreffende (medische) beslissingen rond het levens einde beïnvloeden de zorg en de wijze waarop onze zorgverleners deze zorg kwaliteitsvol willen realiseren. Het multidisciplinair team wenst antwoord te geven op deze evoluties: euthanasievragen, levenstestamenten en advance care planning krijgen dan ook de nodige aandacht. Het palliatief supportteam stelt zijn deskundigheid ten dienste van patiënten met – steeds weer – een zeer unieke en steeds complexere zorgnood die ethisch verant woorde keuzes en beslissingen vraagt. Om tot afgestemde zorg te komen is de bijdrage van elke discipline belangrijk, zodat we samen met de patiënten komen tot gewogen en gedragen keuzes en begeleiding.

Ons ziekenhuis wil de kwaliteit van leven tot de laatste dag ter harte nemen.


13 Eind 2007 is dokter Arsène Mullie met pensioen gegaan. Hij was jarenlang inhoude lijk de sturende kracht in het palliatief supportteam en ook in het ruime palliatieve werkveld. Het bestendigen en verder uitbouwen van zijn waarden en van zijn visie blijft een uitdaging voor onze werking. Respect en open dialoog zijn maar enkele van deze waarden. Ook het uitbouwen van een netwerk om de krachtlijnen van de palliatieve zorg als een gedragen visie in de verschillende settings (thuis, RVT,…) te laten groeien, vindt hij zeer belangrijk. In het voorbije jaar werkte het palliatief supportteam voornamelijk sensibiliserend. De maatschappelijke evolutie maakt meer bespreekbaar, patiënten stellen zich vragen en wensen gesprekken te voeren omtrent belangrijke keuzes en beslissingen aan het eind van het leven. Met de patiënt wordt de communicatie aangegaan omtrent de doelstelling van de zorg (advance care planning): het verlengen van het leven, het behouden van functies of het bieden van maximaal comfort. Deze keuze is belangrijk in een zorgtraject. Er wordt ook dikwijls beroep gedaan op de teamleden voor het opstellen van een levenstestament: belangrijke waarden en de impact ervan op de te nemen beslissingen. Sommige patiënten overwegen euthanasie, wat leidt tot intensief ethisch overleg. Dit proces vergt ondersteuning en begeleiding vanaf het helder stellen van de vraag tot afgestemde zorg en eventuele uitvoering. Ook in 2007 ging veel energie naar medewerkers van het palliatief supportteam, naar de referentieverpleegkundigen palliatieve zorg op de afdelingen, naar de nieuwe zorgmedewerkers in het hele ziekenhuis:

» De vernieuwing van ons multidisciplinair palliatief supportteam, met de inwerking van verpleegkundigen en artsen, vroeg de nodige aandacht. De krachtlijnen zijn besproken met alle betrokkenen met het oog op de toekomstige samenwerking binnen de dienst.

» Op de zorgeenheden krijgen de referentieverpleegkundigen palliatieve zorg dagelijkse ondersteuning en zijn er de maandelijkse werkvergaderingen als leermomenten.

» Nieuwe medewerkers krijgen opleiding over de werking en mogelijkheden betreffende palliatieve zorg in het ziekenhuis. In 2007 verleende het palliatief team medewerking aan de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen voor het opstellen van een functieprofiel palliatief supportteam.


14

Creatief infoproject stimuleert gezonde keuzes.


15 Hartelijk aanbevolen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in de Westerse wereld. Per uur sterven daardoor vier Belgen. Tien procent van hen bereikte de leeftijd van 65 niet. Maar terzelfdertijd weten we dat we door onze levensstijl de risico’s groter of kleiner maken. Preventie is dus zinvol. In het AZ Sint-Jan liep van 5 tot 11 februari 2007 het creatief infoproject “Hartelijk Aanbevolen”. Het multidisciplinair team van medici en paramedici van de diensten cardiologie, hartheelkunde en algemene inwendige ziekten gaf aan patiënten, bezoekers en ziekenhuismedewerkers op een originele manier acht basistips om gezonder te leven. Een los idee om de zorgvloer wat op te vrolijken tijdens de imposante verbouwingen groeide uit tot een eigenzinnige en merkwaardige infocampagne. Het project werd op 5 februari in aanwezigheid van de pers geopend met een drankje en uiteraard met enkele gezonde hapjes. De minitentoonstelling op de achtste verdieping van het beddenhuis lokte tweeduizend bezoekers. Hiermee slaagde de projectgroep erin op een visuele manier mensen in beweging te brengen, als het ware een hersenklik teweeg te brengen. Naast de rol van elke (para)medicus in de primaire preventie, plaatste deze actie ook onze kapitale opdracht van secundaire preventie van hart- en vaatziekten in de schijnwerpers. Er werden kleurige folders met tips en recepten uitgedeeld, en de bezoeker kreeg ook een aantal gezonde producten mee. Het weekmenu voor patiënten en personeel werd aangepast. Bij de bezoekers werd gratis de bloeddruk en cholesterol gemeten. Een prachtige fotoreeks werd speciaal voor deze actie gecreëerd en is letterlijk en figuurlijk ‘blijven hangen’. Voor de verpleegkundigen, diëtisten, kinesisten, artsen, psychologen, maatschappe lijk werkers, studenten, onthaaldames en vrijwilligers die zich hebben ingezet, was dit een buitengewone multidisciplinaire ervaring. Een jaar later worden nog wekelijks vragen gesteld door bezoekers en patiënten. We blijven complimentjes krijgen over de foto’s en de posters. Dit geeft ons de zekerheid dat we slaagden in ons opzet.


16


17 EPSI – CrEM In 2007 bestaat de Eenheid voor Pychiatrische Spoed Interventie (EPSI) tien jaar. De Crisis Eenheid Middelen (CrEM) werd in januari 2006 afgesplitst van de EPSI. EPSI is ingebed in het netwerk van de Geestelijke Gezondheidszorg(GGZ)voorzieningen in de regio. Tussen de EPSI en andere actoren uit de GGZ zijn formele en informele samenwerkingsovereenkomsten gesloten. De EPSI wordt uitgebaat in samenwerking met het AZ Sint-Lucas Brugge. Het multidisciplinair team staat in voor de snelle en kortdurende opvang van personen in een psychiatrische crisissituatie. Opvang en evaluatie van de crisis gebeurt in overleg met de patiënt zelf, de familie, huisarts en betrokken hulpverleners. De EPSI is in de loop van de jaren steeds verder gegroeid. In 2007 waren er 2 461 aanmeldingen. Dit is ongeveer 10% van alle aanmeldingen op de dienst spoedgevallen. De gemiddelde leeftijd was 40 jaar, 51% mannen, 49% vrouwen. 43% van die patiënten wordt niet opgenomen in het ziekenhuis. De CrEM is een pilootproject dat door de Federale Overheidsdienst van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu gesubsidieerd is. Het is bedoeld voor patiënten met middelengerelateerde stoornissen in crisis. Zowel legale (alcohol, medicatie, …) als illegale middelen (cocaïne, heroïne, …). 1 481 aanmeldingen op de EPSI (64%) kwamen in contact met de CrEM. Het accent lag vooral op de gebruikers van illegale middelen. Daarmee onderscheidt de CrEM zich van andere acute afdelingen en vult op die manier een lacune in de regio. Er is een heel nauwe samenwerking tot stand gekomen met drughulpverlening: De Sleutel Brugge, MSOC Oostende, Kompas, … De casemanagers middelenmisbruik hebben een wegwijzerfunctie met interventies gericht op patiënten en hulpverlener. Voor de illegale gebruikers proberen de casemanagers en het team een zorgtraject uit te tekenen. Een goede en gerichte doorverwijzing van illegale gebruikers is een aan dachtspunt voor het team. In 2007 werd een casemanagementfunctie geïnstalleerd voor patiënten die zich aanmelden na een zelfmoordpoging. Samenwerking met de huisartsen, projecten, registratie, … vormen de peilers. In 10 jaar hebben de EPSI en nu ook het CrEM een eigen plaats verworven in het landschap van de Geestelijke Gezondheidszorg. Hun opdracht blijft een gepast en snel antwoord geven op (psychiatrische) crisissituaties. De stijging van het aantal aanmeldingen ligt in de lijn van het stijgend aantal mensen dat te maken krijgt met psychische problemen. Er zal dus ook in de toekomst een belangrijke taak weggelegd blijven voor de EPSI en CrEM.


18

Multidisciplinair pijncentrum Enige voorgeschiedenis De vaststelling en erkenning dat vele factoren een rol spelen bij chronische pijn leidde in de jaren ’70 van de vorige eeuw tot het biopsychosociaal model. Het multidisciplinair concept voor pijnbestrijding bij complexe chronische pijnen is inmiddels wereldwijd de standaard. Mee door de vaststelling dat locoregionale anesthesietechnieken voor operatieve toepassing ook bruikbaar bleken voor de behandeling van chronische pijnproblemen, werd in het AZ Sint-Jan AV al vanaf 1983 een staflid anesthesiologie deeltijds voor pijnbehandeling vrijgesteld. Deze activiteiten, aanvankelijk nog monodisciplinair en biomedisch gericht, groeiden inmiddels uit tot een multidisciplinair pijncentrum met drie voltijdse algologen, pijnverpleegkundigen, de klinische psychologie en interconsult met de andere medische specialismen. Tot grote verbazing van alle actieve pijncentra in binnen- en buitenland werd ons pijncentrum in 2005 door het RIZIV niet weerhouden als pijnreferentiecentrum met overeenkomstige financiering van de de werking.


19 Het Brugse model, geïnspireerd door de normen van het IASP Geïnspireerd door de normen van de International Association for the Study of Pain (IASP) wil ons centrum hulp bieden aan elke chronische pijnpatiënt met een complex biomedisch en klinisch psychologisch klachtenpatroon. De kern van ons multidisciplinair centrum is een goed uitgebouwde interventionele pijnkliniek. Er is geen conflict tussen de biomedische aanpak en de biopsychosociale benadering van de chronische pijnpatiënt. Beide benaderingen zijn van bij de intake goed op elkaar afgestemd. De patiënt wordt vooraf ingelicht dat een verwijzing naar de dienst klinische psychologie een onderdeel is van de pijnbehandeling en geen ontkenning betekent van de fysische grond van zijn klacht. Alle interventionele pijnbestrijdende technieken zijn aanwezig:

» Fluoroscopisch gecontroleerde gerichte epidurale infiltraties » Analyse van complexe pijngeleiding met selectieve proefzenuwblokkades » Radiofrequentie behandeling van het verantwoordelijk sensibele segment » Intratecale medicatie, opiaten, alfa blokkers, presynaptische calcium chanelblokkers, ziconotide, baclofen

» Neuromodulatie via spinale ruggenmerg stimulatie voor neuropatische radiculaire pijn

» Neurostimulatie voor inoperabele vasculaire insufficiëntie Ons centrum werkt multidisciplinair:

» Met de klinische psychologie bespreken we wekelijks de patiënten die bij de intake een duidelijk klinisch p sychologisch pathologisch profiel vertonen. Het interven tioneel pijnbestrijdingprogramma wordt daarbij zonodig aangepast of zelfs gestopt.

» Er is maandelijks een goed georganiseerde multidisciplinaire vergadering met bespreking van de meest complexe chronische pijnproblematiek. De betrokken specialismen, elk met een gelijkwaardige inbreng, zijn: klinische psychologie, psychiatrie (liaison), neurologie, fysiotherapie, neurochirurgie, interventionele anesthesiologie-algologie. Bij complexe pijnproblemen vinden we binnen deze actieve werkgroep soms nieuwe lichtpunten. Er wordt een database bijgehouden van de besproken patiënten.

» De huisartsen worden zoveel mogelijk betrokken in en geïnformeerd over diagnosestellingen en behandelingsschema’s. Fundamenteel onderzoek is in ons perifeer centrum niet realiseerbaar, maar fase 2/3 studies worden frequent uitgevoerd, vb. intratecale ziconotide bij failed back surgery. Aan anesthesiologen met interesse voor chronische pijnbestrijding wordt de kans geboden om in ons centrum praktijkervaring op te doen. Vele artsen uit de actieve pijncentra in België hebben een korte of langere praktijktijd in het AZ Sint-Jan AV achter de rug.


20 2007 – een belangrijk jaar

» Een derde staflid anesthesiologie-algologie werd aangesteld en de verpleegkundige en administratieve bestaffing werd uitgebreid.

» Het ziekenhuis en het pijncentrum zijn ingeschakeld in de pijnfunctie ‘Kliniek zonder pijn’ (acute pijn).

» Een staflid wordt actief ingeschakeld in de supportieve (palliatieve) zorg intramuros.

» De activiteiten kenden een boom: • Aantal

nieuwe patiënten: 780 (in 2006: 720)

• Aantal

contacten: 13 471 (in 2006: 10 930)

• Aantal

dagbehandelingen: 2 370 (in 2006: 1 320)

• Aantal

klinisch psychologische behandelingen: 63 (in 2006: 23)

• 80%

van de patiënten komt op verwijzing door eerste- en tweedelijnszorg

(huisartsen en specialisten), 20% komt op eigen initiatief • Regionale

spreiding:

– 80% van West-Vlaanderen waarvan 70% uit Noord-West-Vlaanderen – 20% van buiten de provincie waarvan de helft uit Nederland

» Niet in het minst werd medio 2007 een nieuwe, voorlopig nog beperkte nomenclatuur ingevoerd en kregen ook de dagbehandelingen een adequate financiering. Dit had tot gevolg dat de financiële toeslag ten laste van patiënten kon worden afgeschaft en dat ook deze drempel om naar ons pijncentrum te verwijzen, verdween.

Besluit Ons pijncentrum is rehabilitatiegericht, het doel is de patiënt in de actieve samenleving terug te brengen. De chronische pijnpatiënt zoekt in de eerste plaats een oplossing voor zijn probleem. In ons centrum krijgt hij snel een helder beeld van zijn situatie dankzij het directe contact, de pragmatische aanpak en de multidisciplinaire organisatie. Als tertiair centrum met alle mogelijke diagnostische, technische en klinisch psychologische mogelijkheden, hebben we tevreden patiënten. Door contacten met de verwijzers en door de multidisciplinaire werking blijven we op de hoogte van het resultaat van de interventionele en klinisch psychologische behandelingen en kan een therapie worden bijgestuurd. De open horizontaal gestructureerde multidisciplinaire werking heeft het voordeel dat elke betrokken specialiteit inzage heeft in de doelstelling en opportuniteit van de voorgestelde behandeling. Elke discipline krijgt de kans tot een kritische evaluatie nadien. Het uiteindelijke doel van de multidisciplinaire groep is een beleidsplan te ontwikkelen over een te volgen strategie, diagnostisch en therapeutisch, bij de complexe chronische pijnpatiënt.


21

30 jaar klinische psychologie Nieuwe visie op gezondheid en gezondheidszorg In 1948 verklaarde de wereldgezondheidsorganisatie: ‘Gezondheid is niet alleen de afwezigheid van ziekte of gebrek, maar is ook een situatie van volledig fysiek, psychisch en sociaal welbevinden’. Het is ook steeds duidelijker geworden dat er een intense interactie is tussen de fysische, de psychische en de sociale componenten van gezondheid. Van een instelling die algemene gezondheidszorg biedt, mag dus verwacht worden dat er aandacht is voor deze drie aspecten. Klinische psychologie werd al vanaf 1972 aangeboden in het ziekenhuis. Sinds 1 januari 1978 bestaat er formeel in het AZ Sint-Jan een dienst klinische psychologie die aanspreekbaar ik voor alle patiënten. Hiermee had ons algemeen ziekenhuis een pioniersfunctie in Vlaanderen en staat het tot op heden model voor heel wat andere ziekenhuizen. Onze visie wordt gedeeld, zowel in het advies van de Nationale Raad van Ziekenhuisvoorzieningen betreffende de psychologische functie, als in het recente advies van de Hoge Gezondheidsraad over de geïntegreerde behandeling van patiënten in een algemeen ziekenhuis.


22 Werkmodel De dienst klinische psychologie biedt zowel zorg aan ambulante als aan verblijvende patënten. Ze vormt een eigen zorgvloer van waaruit ze een sterke liaisonpsycholo gische werking heeft naar de andere zorgvloeren. Hierdoor wordt ze een centraal georganiseerde, maar sterk geïntegreerde dienst. Ze werkt intens multidisciplinair samen met tal van zorgvloeren waarmee er een directe communicatie is. Het model biedt continuïteit van het zorgaanbod, in de psychologische hulpverlening over de afdelingsgrenzen heen en garandeert de aanspreekbaarheid van de meest geschikte psycholoog. Door deze organisatievorm kan een aangepast aanbod van psycho logischehulpverlening van baby tot hoogbejaarde aangeboden worden. Dit zowel op het vlak van psychodiagnostiek, advisering, begeleiding als psychotherapie. Het aanbod richt zich onder meer naar cognitieve, emotionele, intrapsychische en interpersoonlijke problematieken. De dienst adviseert en begeleidt ook mensen bij wie veranderingen in leefstijl en gedrag belangrijk zijn om ontstaan en verergering van ziekte te voorkomen en begeleidt zieken in het verhogen van levenskwaliteit, het omgaan met de ziekte en met de ingestelde behandelingen. De psycholoog heeft ook een adviserende functie naar het algemeen beleid, de organisatie en de zorg voor de patiënt en de medewerker. De dienst telde bij de start vier personeelsleden. Nu zijn er 18 psychologen (16 FTE), ondersteund door een secretariaat. Momenteel zijn er een veertigtal groepen van doorverwijzers binnen en buiten het ziekenhuis. De wens tot multidisciplinaire samenwerking met een psycholoog kwam en komt meestal het eerst van andere hulpverleners. De overheid volgt langzamerhand in haar normering inzake bestaffing. Dertig jaar geleden was er eigenlijk alleen een wettelijke verplichting om psychologen in dienst te hebben voor de psychiatrische afdelingen. Maar stilaan zijn er meer en meer afdelingen en zorgprogramma’s die beroep moeten kunnen doen op een psycholoog.

Breed spectrum Het zorgaanbod van de psychologen is ruimer dan de verplichtingen inzake erkenningen van diensten en zorgprogramma’s:

» De zorg voor en bij de geboorte: er is niet alleen de voorlichting inzake zwanger schapsonderbreking, maar ook een intense inzet voor de fertiliteitskliniek en de zorg op de maternele intensieve zorgen.

» De zorg voor het kind van baby tot adolescent: psychodiagnostisch en psycho therapeutisch, zowel betreffende kindermishandeling als inzake psychopathologie. Er wordt samengewerkt met externe verwijzers en met tal van interne diensten, zoals kinderpsychiatrie (o.a. ADHD, autisme), pediatrie, neurologie, intensieve


23 zorgen, spoedgevallen. Er is ook opvang bij levensbedreigende toestanden en bij overlijden.

» De zorg bij de volwassenen omvat uiteraard de grote betrokkenheid van psycho logen binnen het psychiatrisch departement: psychodiagnostisch, begeleidend, psychotherapeutisch. Er is een bijdrage in de totaliteit van het therapeutisch klimaat en de werking van de afdeling. Er zijn specialisaties naar o.a. verslavings pathologie, angst en depressie, onverklaarbare lichamelijke klachten, urgentie psychiatrie, ouderenpsychiatrie. Er is de aanspreekbaarheid vanuit de interne geneeskunde, chirurgie, revalidatie en huisartsengeneeskunde en er is een sterke uitbouw van de neuropsychologie. Een intense samenwerking met de neurologie in het algemeen en de stroke unit in het bijzonder. Biofeedback en aanpak van psychofysiologische klachten waren altijd speerpunten van de dienst die heel wat stressklachten en hyperventilatieproblematieken behandelt. De dienst heeft een aanbod heeft binnen verschillende psychotherapeutische richtingen.

» De zorg voor bejaarden is er zowel vanuit neuropsychologische als vanuit gerontopsychologische hoek.

Multidisciplinair Het gespecialiseerd aanbod dat vertrekt vanuit een centrale dienst is een garantie voor continuïteit en kwaliteit van de zorg. De klinisch psychologen nemen deel aan multidisciplinaire teamvergaderingen voor de fertiliteitkliniek, het palliatief team, de stroke unit, het geriatrisch team, de geheugenkliniek, de motorische revalidatie, de cardiale revalidatie, de pijnkliniek, de kinderpsychiatrie, verschillende psychiatrischeteams voor volwassenenzorg, de borstkliniek, het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap.

Zorg voor de zorgenden Binnen elk team kan de psycholoog ook aanspreekpunt zijn voor het personeel bij overlijden of trauma op de afdeling. De dienst staat ook open voor opvang bij trauma buiten een specifieke afdeling. Er zijn twee psychologen aangesteld als vertrouwens persoon. De psychologen maken ook deel uit van de werkgroepen over tabaksbeleid, bescherming van de werknemer tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, voorbereiding op pensionering.

Toekomst De aanwezigheid van klinisch psychologen in de gezondheidszorg beantwoordt aan een noodzaak. De vraag naar psychologen is nog altijd groter dan het aanbod. De ontoereikende financiering blijft echter een beperkende factor. Er is dringend nood aan verder wetgevend werk, zowel inzake de verdere wettelijke regeling van het beroep als inzake de (basis)financiering.


24

Hoogkwalitatieve zorg hangt voor het grootste deel af van de inzet, motivatie en dynamiek op de werkvloer.


25 Zorg voor moeder en kind De patiëntenzorg rondom moeder en kind is sterk afhankelijk van multidisciplinaire samenwerking en vergt frequent en gestructureerd overleg met zowat alle medische en ondersteunende diensten van ons ziekenhuis om de behandeling af te stemmen op de behoeften van de patiënt. De samenwerking overschrijdt de muren van ons ziekenhuis: het perinataal centrum (P*), zelf een nauwe samenwerking tussen de NIC-afdeling (neonatale intensieve zorgen) en de MIC-afdeling (maternele intensieve zorgen), biedt als een van de acht Vlaamse erkende P*-afdelingen zorg aan de provincie West-Vlaanderen. In de MIC-afdeling wordt de medische permanentie verzorgd door verloskundigen van zowel het AZ Sint-Jan AV als van het AZ Sint-Lucas Brugge. Het centrum voor reproductieve geneeskunde BIRTH (Bruges Institute for Reproductive Technology and Health) is een West-Vlaamse associatie tussen het AZ Sint-Jan AV, het AZ Sint-Lucas en het AZ Groeninge Kortrijk. De diensten pediatrie en neonatologie hebben een nauwe samenwerking met de universiteiten van Gent en Leuven voor onder andere de neonatale cardiale heelkunde en voor genetica.

Het perinataal centrum Sedert 1996 is in ons ziekenhuis de regionale perinatale zorg gevestigd en deze functie wordt ook “P*” (Perinataal centrum) genoemd. Er is een nauwe samen werking tussen de NIC en MIC-afdelingen, de intensieve zorgen voor neonato’s en moeders. De organisatorische en architectonische normen waaraan een P*-afdeling dient te voldoen zijn bij KB bepaald. Het verwijsgebied van de Brugse P*-functie omvat grotendeels de West-Vlaamse provincie als gezondheidsregio met in totaal 1,1 miljoen inwoners en 12 000 bevallingen per jaar. Binnen de P*-functie heerst een gezamenlijke zorgvisie en functioneren verscheidene medische disciplines, zoals verloskundigen, neonatologen, chirurgische disciplines, anesthesisten, radiologen, oftalmologen, klinische genetici, microbiologen en anderen. Hun gemeenschappelijke zorg is gericht op de nog ongeboren vrucht en op de pasgeborene. De kernopdracht bestaat uit het aanbieden van de best mogelijke zorg binnen West-Vlaanderen, waarbij het welzijn van ouders en kind centraal staat. De NIC is een gespecialiseerde afdeling voor de zorg van vitaal ontregelde en bedreigde prematuren en à terme geborenen. Deze afdeling organiseert en verzorgt 24 op 24 uur het transport van intensieve zorgen behoevende pasgeborenen uit de regionale ziekenhuizen. Regionalisatie van perinatale zorg is en moet immers gebaseerd zijn op een goed georganiseerd netwerk van samenwerkende zieken huizen. Er bestaat dan ook een nauw samenwerkingsverband met alle ziekenhuizen in onze provincie.


26 De MIC-afdeling biedt specialistische zorg aan (1) hoogrisicozwangerschappen, (2) patiënten waarbij de foetus hoogstwaarschijnlijk na de bevalling intensieve neonatale zorgen zal nodig hebben (b.v. premature partus), (3) patiënten die na de bevalling hooggespecialiseerde postpartum zorg vereisen. In 2007 bemerken wij een lichte stijging van het aantal bevallingen in Vlaanderen. Echter, binnen de P*-functie stellen we een significante toename van de klinische activiteit vast.

» enerzijds is er een significante toename van het aantal in utero verwijzingen naar de MIC-afdeling, samen met een lichte daling van het aantal ex utero transporten. Deze trend valt toe te juichen, daar het tijdig doorverwijzen van een hoogrisico zwangere naar de MIC- afdeling te Brugge (indien nog mogelijk) medisch veiliger is dan een postnataal transport. In 2007 waren er 106 verwijzingen naar de MIC, tegenover 61 in 2006 en 60 in 2005.

» anderzijds is er een belangrijke toename van de bedbezetting op de NIC-afdeling (gemiddeld meer dan 100% gedurende 2006 en 2007) door complexere pathologie. De toename in activiteit omvat niet enkel meer verwijzingen inzake (extreme) prematuriteit, doch ook vooral meer congenitale afwijkingen (zoals hernia diafrag matica, omphalocoele, ...). Ook antenatale interventies (in utero transfusie, chorion villusbiopsie) en postnatale interventies (chirurgische ingrepen, Rashkind-procedure bij transpositie) worden frequenter uitgevoerd. Deze activiteitentoename is in de eerste plaats het onmiddellijke gevolg van:

» kwaliteitsvolle klinische zorgen in een dynamisch teamverband; » significante toename van antenataal verwezen complexe prenatale pathologie, die een multidisciplinaire benadering behoeft; de MIC-afdeling werd immers in 2006 versterkt met medische expertise inzake complexe prenatale diagnose;

» uitbreiding en modernisering van de technologische infrastructuur, als antwoord op diagnostische en therapeutische evoluties binnen de zorg voor de kritisch zieke, zwangere moeder en pasgeborene;

» efficiënte communicatie met ouders en verwijzers, resulterend in grote “tevredenheid”;

» tijdig terugverwijzen van neonatale en maternele patiënten naar de ziekenhuizen binnen ons netwerk, dit om steeds voldoende opnamecapaciteit te hebben. Dat de patiëntenzorg zich op topreferentieniveau bevindt, zit verankerd in het strategisch beleidsplan van ons ziekenhuis. Het succes van de P*-functie is dan ook de vertaling van onze ziekenhuismissie naar de dagelijkse praktijk.


27 Het succes van onze P*-functie ligt niet zomaar voor het grijpen; hoogkwalitatieve zorg hangt voor het grootste deel af van de inzet, motivatie en dynamiek aanwezig op de werkvloer. De vele tevreden patiënten zijn een hart onder de riem voor het intense, psychologisch soms moeilijke werk. Het vertrouwen van onze verwijzers is de sterkste drijfveer om ons te blijven inzetten voor een kwaliteitsvol en steeds vernieuwend aanbod van medische zorg.

Centrum voor reproductieve geneeskunde BIRTH In het AZ Sint-Jan AV in Brugge is het centrum voor reproductieve geneeskunde BIRTH (Bruges Institute for Reproductive Technology and Health) ongeveer twintig jaar geleden begonnen met IVF-behandelingen, toen nog minder in aantal en met veel beperktere middelen. Vandaag is het Centrum uitgegroeid tot een van de 18 erkende B-centra in België en het enige B-centrum in West-Vlaanderen. Er is momenteel een associatiecontract tussen verschillende West-Vlaamse centra om de krachten en de middelen te bundelen. De erkenning als B-centrum houdt in dat de labofases en transfers van deze ziekenhuizen gebeuren in het centrum voor reproductieve geneeskunde van het AZ Sint-Jan AV. Er werken 23 personeelsleden in het centrum. Het betreft gynaecologen (van het AZ Sint-Jan AV en van het AZ Sint-Lucas), embryologen, een klinisch bioloog en laboranten, verpleegkundigen en administratief personeel. In het centrum wordt elke behandeling net zoals in een universitair centrum uit gevoerd. Het gaat van de eenvoudige tussenkomsten, zoals IUI (intra-uteriene inseminatie) en donorinseminatie tot de complexere behandelingen: IVF ICSI (in-vitrofertilisatie intracytoplasmatische sperma-injectie) en PGD/PGS (pre-implantatie genetische diagnostiek/screening van embryo’s). Deze laatste behandeling doen we in samenwerking met het genetisch centrum van het UZ Gent. De behandeling PGD (pre-implantatie genetische diagnostiek) geeft aan koppels met een gekende genetische afwijking de kans om electief embryo’s zonder de genetische belasting terug te plaatsen. Bij PGS worden de embryo’s op dag 3 gebiopsieerd en wordt een enkele cel genetisch onderzocht op aneuploïdie. Enkel embryo’s met een normaal aantal chromosomen worden hierna in het blastocystestadium terugge plaatst. Het aantal evolutieve zwangerschappen is echter ondanks deze inspanningen niet hoger en daarom hebben wij net zoals andere centra besloten om deze behande ling wat af te bouwen. Het “langer in cultuur houden” van een embryo (tot 5 dagen i.p.v. 2 à 3 dagen) wordt in het centrum regelmatig toegepast waardoor de implantatiekansen per embryo groter worden.


28 Enkele statistische gegevens Het aantal koppels dat zich jaarlijks in het AZ Sint-Jan AV aanbiedt voor behandeling blijft toenemen. Sinds medio 2003 is er, onder welbepaalde voorwaarden, terug betaling van de dure labofase. Deze gewijzigde regelgeving merkt men aan de cijfers.

400 350 300 250 200 150 100 50 0

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2005

2006

2007

Zwangerschapscijfer/cyclus

22,8%

28,3%

29,0%

Zwangerschapscijfer/transfer

27,2%

33,7%

34,0%

2007

De slaagcijfers per poging en per embryotransfer zijn de laatste jaren duidelijk toegenomen. Ter vergelijking: het nationaal gemiddeld zwangerschapscijfer per transfer bedraagt 24,7 %! Als embryo’s aan de nodige kwaliteitsnormen voldoen, worden ze ingevroren en kan in een latere fase terugplaatsing van ontdooide embryo’s gebeuren, wat voor de patiënten geen extra kost betekent. Dit doen we dan ook meer en meer en met succes. Per dooicyclus halen we een succescijfer van 32,2% (nationaal gemiddeld 15,1%). Deze resultaten zijn nationaal de beste (zie registratie BELRAP, Belgian Register for Assisted Procreation). Toen de overheid opteerde voor terugbetaling van de labofase IVF was het de bedoeling op termijn het meerlingencijfer met de helft te reduceren (voorheen bedroeg dit 30 %). Deze voorwaarde is vervuld: in 2006 eindigde 86,1 % van de zwangerschappen met de geboorte van een eenling, 13,9 % met de geboorte van een tweeling terwijl er geen drielingen werden geboren.


29 Referentiecentrum voor opsporing en behandeling van wiegendoodrisico Er zijn een aantal voorbeschikkende factoren voor wiegendood gekend. Sinds 1995 zorgt goede preventie voor een sterk verminderde incidentie. Ons gespecialiseerd centrum speelde hierin ook een rol, door het opsporen van risicokinderen, door het organiseren van thuisbewaking en door het begeleiden van de ouders die een monitor toegewezen krijgen. Ons ziekenhuis heeft naast de erkenning als diagnose centrum ook een erkenning als behandelingscentrum. Ziekenhuizen met enkel een diagnosecentrum verwijzen kinderen met een verhoogde kans op latere wiegendood naar een referentiecentrum. Als diagnosecentrum worden in ons ziekenhuis kinderen, die tot de risicogroep behoren, aan een polysomnografie of slaaponderzoek onderworpen. Dit is voor zuigelingen van 6 tot 8 weken die behoren tot één van de volgende groepen:

» na ALTE (apparent life threatening event), d.i. na het doormaken van wat vroeger een gemiste wiegendood of near-miss werd genoemd. Deze kinderen hebben een verhoogde kans op latere wiegendood.

» sibling of SIDS (sudden infant death syndrome) is een kind dat een broertje of zusje heeft dat overleden is aan wiegendood

» prematuren van 30 weken zwangerschap of minder » baby’s met een geboortegewicht van minder dan 1500 gram » kinderen van een drugsverslaafde moeder Op medische indicatie of bij prematuriteit tussen 30 en 36 weken zwangerschap kan ook een slaaponderzoek gebeuren. Door middel van registratie van een aantal vitale parameters kan men nagaan in welke fase van de slaap een kind problemen vertoont en ook apnoe-aanvallen (ademhalingsstilstand minder dan 15 seconden) detecteren. In 2007 werden in het AZ Sint-Jan AV 187 slaaponderzoeken bij zuigelingen uitgevoerd. Wanneer in ons (of een ander) diagnosecentrum een risico vastgesteld wordt, dan krijgen de ouders via ons behandelingscentrum een cardio-respiratoire monitor en wordt de thuisbewaking begeleid. Verschillende diagnosecentra uit de omgeving verwijzen hiervoor naar ons ziekenhuis. Op elk ogenblik is er begeleiding voor 110 à 120 kinderen en hun ouders.


30

Bereidingen van uitstekende kwaliteit in onze clean room.


31

Hoogwaardige steriele productie Tot voor kort kon de apotheek enkel de chemische kwaliteit van haar bereidingen ten volle garanderen. Om bij eigen productie het niveau van steriliteit van de farmaceutische industrie te evenaren, was de bouw van een clean room vereist. De vraag naar zulke hoogwaardige steriele bereidingen is stijgend, vooral voor niet-toxische, maar ook voor toxische producten. In 2007 maakte de wetgeving het mogelijk om dergelijke steriele bereidingen ook in opdracht van een ander ziekenhuis te produceren. Om steriel te zijn moeten de producten tijdens het gehele proces volledig afge schermd zijn van kiemen (schimmels en bacteriën). Dit stelt onder meer een groot aantal eisen aan de infrastructuur, maar ook aan het personeel en aan de procedures. Een clean room is de noodzakelijke voorwaarde om een perfecte steriele bereiding af te leveren, maar biedt op zichzelf nog niet de garantie voor ‘goede’ steriele bereidingen. Samengevat gebeurt hoogwaardige steriele productie:

» met behulp van isolatoren (een volledig gesloten kast met overdruk); » in een omgeving met zeer goede luchtkwaliteit en met voldoende luchtdebiet; » met drukverval van de reinste naar de minder reine zones; » in volledig reinigbare lokalen; » met goed opgeleide, getrainde personeelsleden (apotheekassistenten, schoonmaaken onderhoudspersoneel, apothekers) die de kennis en vaardigheden regelmatig herhalen;

» met strikte procedures op het vlak van productie, schoonmaak en onderhoud, kledij en waarbij deze voorschriften op geregelde tijdstippen gevalideerd worden. In de clean room worden vooral de volgende steriele producten bereid:

» voor neonatologie: glucose-infusen met elektrolyten en oligo-elementen, spuiten met aminozuren en lipiden, coffeïne, thyroxine…

» voor intensieve zorgen: spuiten met medicatie » postoperatief: PCA (patient controlled analgesie epiduraal, intraveneus) » voor verloskwartier: epidurale PCA » voor operatiekwartier: set hartchirurgie, set kinderchirurgie, cardioplegie … » voor palliatieve zorgen: diamorfine vials, … Dit zijn steriele bereidingen die voor de bereider niet toxisch zijn. In dit geval worden kiemen door overdrukken uit de bereidingszone geweerd. Bij toxische bereidingen, zoals cytostatica, wordt de bereidingszone in onderdruk geplaatst om de verspreiding van toxische stoffen te voorkomen.


32 Het betreft een grote investering, waarmee we niet alleen onze eigen medische diensten van bereidingen van uitstekende kwaliteit kunnen voorzien. We voldoen in ons ziekenhuis aan de voorwaarden om voor andere ziekenhuizen te produceren. Ondertussen hebben we al verschillende klanten onder de Vlaamse ziekenhuizen, waarvoor we bijvoorbeeld parenterale nutritie voor pediatrie en neonatologie produceren, histamineverdunningen, thyroxine, adenosine, … Deze voorraadbereidingen in isolatoren zijn uniek voor een Belgisch ziekenhuis en resulteren in een kwalitatief bereidingsniveau, wat onze patiënten en ook patiënten in andere ziekenhuizen ten goede komt.

Naar integrale goederenlogistiek in het operatiekwartier

Sinds 2003 is ons ziekenhuis bezig met de invoering van custom procedure trays. Dit zijn pakketten met steriel materiaal die op maat van de klant en voor één bepaalde chirurgische ingreep samengesteld worden.


33 Momenteel zijn er 20 verschillende trays in gebruik en worden er maandelijks ongeveer 700 trays (van die pakketten) verbruikt. Minder handelingen betekenen efficiënter werken en een lager risico op fouten tegen de steriliteit. Er zijn echter ook nadelen verbonden aan deze trays: ze vergen meer opslagruimte en ze zijn duurder dan apart verpakte materialen. We zijn bovendien voor deze trays afhankelijk van één externe logistieke dienstverlener. Stockbreuk van een tray/een volledig pakket dat uit voorraad is, is moeilijker op te vangen dan stockbreuk van een enkel artikel. Onze beperkte magazijnruimte belemmerde verdere uitbreiding van deze trays en daarom werd in 2007 een multidisciplinaire projectgroep opgericht. In deze project groep zitten vertegenwoordigers van apotheek, operatiekwartier, voorraadbeheer en logistiek. Deze groep zocht samen met onze externe logistieke dienstverlener naar een win-winsituatie. Door de projectgroep werden volgende doelstellingen vastgelegd:

» Verlaging van de voorraad in het operatiekwartier. » Verlaging van de centrale voorraad in ons ziekenhuis. » Het serviceniveau blijft voor de eindgebruiker hetzelfde, we kunnen ons met andere woorden geen stockbreuken veroorloven.

» Een nieuw concept mag voor geen enkele partij extra kosten opleveren. Na analyse van de huidige manier van werken, werd het volgende concept uitgewerkt:

» In het operatiekwartier wordt dagelijks via barcode gescand welke trays moeten besteld worden.

» Met dit order gebeurt een dubbele transactie: 1. Het wordt dezelfde dag vóór 16 uur doorgestuurd naar de dienst voorraadbe heer. Daags nadien levert de dienst voorraadbeheer de gescande trays tegen 8 uur aan het operatiekwartier. Na levering wordt dit order van de centrale magazijnvoorraad afgetrokken. 2. Dit order wordt ook dagelijks vóór 16 uur doorgestuurd en binnengenomen in het apotheekpakket. Dit order wordt automatisch omgezet in een externe bestelbon die onmiddellijk naar de dienstverlener verstuurd wordt.

» Twee werkdagen later levert de dienstverlener tegen 8 uur de bestelde trays. » Deze levering wordt gebruikt om de centrale magazijnvoorraad opnieuw aan te vullen. Van zodra onze dienstverlener zijn leveringstermijn tot een werkdag kan terugbrengen, zullen we onze voorraden nog verder kunnen verminderen. In de toekomst voorzien we dat nog andere verzorgingsmaterialen dagelijks zullen besteld en geleverd worden.


34

Mentorenwerking

Mentoren zijn die verpleegkundigen op een afdeling die de begeleiding van studenten tijdens de stage extra ter harte nemen. Van Daele definieert mentoren als zij die studenten begeleiden tijdens hun studies, maar volgens ons zijn mentoren veel meer dan dat. Zij zijn voor studenten en docenten de centrale figuur op de afdeling. Voor studenten zijn zij de steun en toeverlaat, voor docenten een waardevolle bron van informatie over het leerproces van de student. Mentor zijn is meer dan het samen met de studenten uitvoeren van technieken. Het is, samen met de student, een stuk van zijn of haar opleidingstraject afleggen. Dit proces verloopt met vallen en opstaan, met succes en soms eens met een mislukking, met grote vreugde als alles lukt, maar ook met verdriet als er iets tegenvalt. Op al deze momenten is de mentor er voor de student. Het goed begeleiden van studenten is niet zo vanzelfsprekend en vereist niet alleen een aantal specifieke competenties, maar ook een open attitude. Mentor zijn kan je ook niet alleen. De steun van het hele team en het ziekenhuis is een must om deze taak tot een goed einde te brengen. Daarom willen we vanuit het zorgdepartement onze mentoren met de mentorenwerking een steuntje in de rug geven. De mentorenflash, de basisopleiding voor mentoren, de mentorenmiddagen en de studententevredenheidsenquêtes helpen ons om in de toekomst de studenten nog beter te begeleiden. In overleg met de scholen streven we naar een goed uitge bouwd mentorenbeleid om onze mentoren bij deze cruciale taak te ondersteunen. Goede mentoren zijn namelijk een belangrijke troef voor ons ziekenhuis. Ze investeren in de toekomst door het kwalitatief opleiden van onze toekomstige collega’s. Het uitdragen van een positief beeld van ons ziekenhuis is van onschatbare waarde bij het werven van de schaarser wordende verpleegkundigen. Naar aanleiding van de Internationale Dag van de Verpleegkunde werden op vrijdag 11 mei 2007 de mentoren in de bloemetjes gezet door de studenten van het Vesaliusinstituut Brugge en van het Koninklijk Technisch Atheneum Sint-Michiels. In ons auditorium brachten de studenten getuigenissen over hoe de mentoren voor hen een meerwaarde zijn tijdens de stage. De mentoren ontvingen letterlijk een pluim om hen te bedanken voor hun dagelijkse inzet voor de talrijke studenten die in ons ziekenhuis stage lopen.


35

Nieuwe website www.azbrugge.be

In 2007 ging de nieuwe website van het ziekenhuis online. Zowel de stijl als de navigatiestructuur zijn grondig vernieuwd. De site is bewust sober maar professio neel gehouden, is maximaal dynamisch opgebouwd en onderstreept het innovatieve en kwaliteitsvolle karakter van het ziekenhuis. De site is gebouwd met het Content Management Systeem (CMS) Ektron en de structuur laat toe dat de deelsites binnen eenzelfde grafische stijl opgebouwd worden. Een goed ontworpen site is essentieel voor een ziekenhuis. Patiënten, professionelen en bezoekers moeten vlot een relevant antwoord vinden op hun vragen. De nieuwe navigatiestructuur en de hoofdonderdelen(rubrieken) “patiënten”, “bezoekers, “professionals” en “over AZ Sint-Jan” zijn dan ook cruciaal. De nieuwe zoekfunctie is een extra hulp om snel de nodige informatie te vinden. Voor buitenlandse patiënten komen binnenkort ook pagina’s in het Engels beschikbaar. De website werd ook uitgebreid met heel wat inhoudelijke informatie. Het CMS laat bovendien toe deze pagina’s beter te beheren zodat de informatie up-to-date blijft. Tal van brochures zijn online beschikbaar. Hierin vinden bezoekers praktische en patiëntgerichte informatie over een behandelingswijze (vb. prostaatbehandeling), nieuwe technieken of algemene medische informatie (vb. prenataal onderzoek en erfelijkheid). Het aanbod digitale wenskaarten wordt heel regelmatig aangepast volgens de seizoenen en feestdagen (eindejaar, Pasen) wat bijzonder geapprecieerd wordt door onze patiënten, hun familie en vrienden. Het AZ Sint-Jan heeft ook een belangrijke opleidingsfunctie. Er is op de nieuwe website dan ook heel wat praktische informatie terug te vinden voor onze kandidaatstudenten en stagiairs verpleegkunde, informatica, labo, ... Potentiële toekomstige werknemers vinden er ook hun weg naar onze vacatures of selectieproeven voor het aanleggen van werfreserves. Voor wie een vakantiejob in het ziekenhuis ambieert, is het aanvraagformulier online beschikbaar.


36

Digitalisering vermindert papierberg en optimaliseert interne werking In 2007 zijn enkele belangrijke stappen gezet in de verdere digitalisering van de administratieve processen. De elektronische gegevensuitwisseling of de papierloze facturering tussen het zieken huis en de mutualiteiten – via CareNet – leidt in de eerste plaats tot het verhogen van de betrouwbaarheid van de gegevens en tot het reduceren van de manuele tussen komsten door de automatische invoer van gegevens. Er blijft meer tijd voor controle dankzij de vermindering van routinetaken en het ziekenhuis bespaart op druk- en verzendingskosten. Kortom, de facturatie gaat sneller en is kwalitatiever. Het project “elektronische goedkeuring van leveranciersfacturen” werd in de meeste aankopende diensten met succes opgestart in 2007 met de ondersteuning van onze softwarepartner Infohos. Via een hiërarchie van rollen wordt een goedkeuringsflow gedefinieerd. De verantwoordelijken van bestellende diensten kunnen via een webtoepassing op een snelle en efficiënte wijze de ingescande facturen raadplegen, valideren, goedkeuren, markeren met bijzondere aandachtspunten of weigeren. Geen tijdverlies meer door facturen onderweg tussen de diensten en meteen is het risico op het verloren geraken van leveranciersfacturen uitgeschakeld. De facturen worden opgeslagen op het centrale archiefsysteem van het ziekenhuis waardoor ze ter inzage blijven voor meerdere personen vanop verschillende plaatsen. Hierdoor verlopen controles ook gemakkelijker. Dit project stimuleert de budgettaire verantwoordelijkheid van de aankoper en de multidisciplinaire samenwerking.

Rapporteringstool beleidsinformatie Om correcte beleidsbeslissingen te nemen, moet op het juiste ogenblik de juiste informatie beschikbaar zijn. Hiertoe werd in 2007 de informatie uit meerdere onderliggende databanken via een datawarehouse geïntegreerd en interactief online gebracht. Eindgebruikers kunnen aan de hand van een eenvoudige rapporteringstool zelf deze beleidsinformatie opvragen zonder ondersteuning van de ICT-medewerkers. De tool laat ook toe door te klikken, op zoek te gaan naar meer informatie en naar relevante elementen die inzicht bijbrengen. Dit multidisciplinair project is een innovatieve realisatie waarvan de functies de komende jaren nog sterk worden uitgebreid. Het project is ontwikkeld door de eigen ICT-dienst in samenwerking met de cel beleidsinformatie en verschillende stafmedewerkers.


37

2007 werd een belangrijk jaar in de verdere digitalisering van de administratieve processen.


38

Het operatiekwartier als kloppend hart van het ziekenhuis

Veranderingen met gevolgen voor de organisatie Het nieuwe OP-reglement dat ingevoerd werd in 2006, ondersteunde de verdere groei in 2007. Duidelijke afspraken omtrent de planning van ingrepen en toewijzing van operatietijd heeft er toe geleid dat het aantal ingrepen verder toenam en nieuwe technieken konden ingevoerd worden. Kwaliteit en patiëntveiligheid blijven de prioriteit bij het streven naar een efficiëntere organisatie. Het verder realiseren van het project scannen van steriel materiaal heeft meerdere doelstellingen: exact kunnen opsporen welk materiaal gebruikt is bij welke patiënt in het kader van patiëntveiligheid; kunnen traceren waar een instrumentenset zich bevindt en het bepalen van de kostprijs per ingreep. Dit leidt nu al tot een bewuster gebruik van materiaal en tot standaardisatie van instrumenten in de sets. De onmiddellijke elektronische registratie van nomenclatuur is bij alle disciplines ingevoerd. Het programma is ontwikkeld door onze dienst informatica en bevat tevens de mogelijkheid om nomenclatuur van materiaal (na aanduiding open of endoscopische ingreep), gips en anesthesie te registreren.


39 Een greep uit de recentste innoverende chirurgie- en anesthesietechnieken in 2007 De dienst orthopedie maakt meer en meer gebruik van computergestuurde navigatie. Dankzij navigatie is een grotere precisie mogelijk bij het plaatsen van vooral knie-, heup- en schouderprothesen. Navigatie is ook zinvol bij osteotomieën, kruisband ingrepen, wervelzuilchirurgie… Aan de hand van een CT-scan of door oppervlaktescanning wordt een 3D-computerbeeld gemaakt van de te opereren regio. Hierdoor kan men de geplande ingreep virtueel uitvoeren en het resultaat voorspellen: de positionering van de prothese of van de pediculaire schroef, de grootte van de correctiehoek... Met behulp van een nieuwe videotoren zorgt de dienst gynaecologie ervoor dat de operaties optimaal gedocumenteerd zijn: de digitale foto’s van tijdens de operatie worden verstuurd naar het PACS-systeem en zijn bereikbaar vanuit het medisch dossier en het centraal patiëntendossier. De dienst neus-, oor-, en keelchirurgie ging van start met het inplanten van een cochleair implantaat. Dit is een elektronisch hoorapparaat dat het gehoor gedeeltelijk herstelt bij dove personen, die geen of nog een beperkt restgehoor bezitten. Het cochleair implantaat wordt heelkundig ingeplant en geactiveerd door een toestel, dat achter het oor wordt gedragen. In tegenstelling tot een klassiek hoortoestel, versterkt of verduidelijkt een cochleair implantaat het geluid niet. In plaats daarvan zet dit het geluid om in elektrische impulsen die de gehoorzenuw rechtstreeks stimuleren. Het cochleair implantaat overbrugt hierbij buiten-, midden- en binnen oor. Hierdoor kunnen zeer ernstig gehoorgestoorde personen en doven opnieuw klanken, geluiden en spraak waarnemen. Het plaatsen van de locoregionale verdoving voor het opzoeken van de zenuwbundel is geoptimaliseerd door het gebruik van een echografietoestel. Dit laat een zeer precieze locatie toe van de naalden en een reductie van de dosis toe te dienen lokaalanesthetica. In de hartchirurgie worden verschillende technieken ingezet om, bij gebruik van extracorporele circulaties, de risico’s voor de patiënt te verminderen door het bloed zo weinig mogelijk in contact te brengen met extern lichaamsvreemd materiaal.

Tot besluit Dankzij de inzet en flexibiliteit van alle betrokken zorgverleners en de organisato rische maatregelen is de verdere toename van het aantal ingrepen met ongeveer 5% in 2007 mogelijk geweest.


40

De zorg in cijfers Kenletter Erkende bedden sinds 2001 Totaal = 909

* De palliatieve zorgeenheid bevindt zich in het woon- en zorgcentrum Minnewater en is een samenwerkingsinitiatief met het AZ Sint-Lucas en de v.z.w. Palliatieve Zorgen Noord West-Vlaanderen.

Campus Sint-Jan

C heelkunde

271

D inwendige geneeskunde

234

E pediatrie

33

M materniteit

38

G geriatrie

84

N neonatale

15

Campus SFX

30

60

Sp-neuro neurologische revalidatie

20

Sp-loco locomotorische revalidatie

20

Sp-pall palliatieve zorgeenheid Minnewater*

6

a daghospitalisatie psychiatrie

18

A psychiatrie

50

30

Aantal operaties 20 000 16 000 12 000

14 455

14 731

15 285

15 933

2000

2001

2002

2003

17 061

17 916

18 968

19 630

8 000 De sterke toename van operaties blijft behouden.

4 000 0

2004

2005

2006

2007

Aantal contacten spoedgevallendienst 30 000 24 000

25 323

25 482

25 086

25 002

24 024

24 155

24 975

25 351

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

18 000 Onze spoedgevallendienst heeft sinds verschillende jaren een vrij constant aantal contacten.

12 000 6 000 0


41

Aantal opnames exclusief daghospitalisatie 30 000 24 000

25 550

25 639

25 833

26 591

26 846

27 224

27 780

28 080

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

18 000 12 000 6 000 Het aantal verblijvende en ambulante patiënten neemt enigszins toe.

0

Aantal raadplegingen poliklinieken (exclusief medische beeldvorming) 300 000 240 000 180 000 212 441

227 992

272 377 273 836 277 210 277 629 251 287 262 392

120 000 60 000 0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Aantal dagbehandelingen: forfaits RIZIV & daghospitalisatie 35 000 De nieuwe RIZIV-conventie sinds 1 juli 2007 voorziet nu ook in forfaits chronische pijn. Het aantal van 2007 kan men dus niet zomaar vergelijken met de cijfers van de voorgaande jaren.

28 000 21 000

22 877

22 721

23 169

23 414

2000

2001

2002

2003

26 815

28 372

29 016

2004

2005

2006

30 912

14 000 7 000 0

2007


42

Verbouwingen Nieuw afvalcontainerterrein Door de steeds strengere wetten en normen vanuit de overheid voor de exploitatie van een ziekenhuis en de steeds stijgende kost voor afvalverwerking, heeft het ziekenhuis beslist te investeren in een nieuw afvalcontainerterrein dat midden 2007 in gebruik werd genomen. Zo kunnen we afval selectief en veilig verzamelen.

Nieuwe noordgevel De glasgevel aan de noordkant van het ziekenhuis is te zien boven het nieuwgebouwde P-blok. De vernieuwing zorgt voor een frisse look en was nodig want de gevel was niet langer volledig wind- en waterdicht en de beglazing werd ondoorzichtig.


43

Huize Memling Op 1 augustus werd dit statige huis, palend aan de campus SFX, na een zeer grondige renovatie in gebruik genomen door artsenspecialisten in opleiding en studenten. Er zijn 10 gemeubelde kamers op 3 bewoonbare niveaus, elk met een individuele sanitaire ruimte met toilet, douche en lavabo… en met een aansluiting voor PC, TV en telefonie. Verder is er gemeenschappelijk: een leefruimte, een kleine keuken, een zonnige patio en een gezellig stadstuintje.

44


Financiële gegevens In 2007 kon het ziekenhuis opnieuw een iets beter resultaat boeken. Een deel van de winst wordt gereserveerd voor toekomstige investeringen.

Financiering van de werking (in € 1 000) 2006

2007

92 018

96 175

Kamersupplemlenten

2 105

1 891

Forfaits conventies R.I.Z.I.V.

6 467

6 939

Farmaceutische en gelijkgestelde producten

41 735

46 099

Honoraria (omzet)

86 613

91 380

Andere opbrengsten (o.a. wedde- en investeringssubsidies)

17 561

17 832

246 499

260 316

Budget van Financiële Middelen (incl. geraamd inhaalbedrag)

Totaal

Financiering 2007 6,8%

Budget van financiële middelen (incl. geraamd inhaalbedrag) 37,0%

Kamersupplementen

35,1% Forfaits conventies R.I.Z.I.V. Farmaceutische en gelijkgestelde producten 0,7% 2,7% 17,7%

In 2007 zijn de werkingsmiddelen met 5,6% gestegen.

Honoraria (omzet) Andere opbrengsten (o.a. wedde- en investeringssubsidies)


45

Kosten (in € 1 000) 2006

2007

146 112

152 314

17 413

18 906

4 083

5 263

Inkopen farmaceutische, medische en verzorgingsprodukten

60 110

62 507

Andere kosten (administratie, energie, onderhoud, voeding, …)

17 898

19 775

245 616

258 766

Bezoldigingen en artsenvergoedingen Afschrijvingen, huur en waardeverminderingen Financiële kosten

Totaal

Uitgaven 2007 7,6%

Bezoldigingen en artsenvergoedingen

24,2%

Afschrijvingen, huur en waardeverminderingen Financiële kosten

58,9 %

Medische kosten (o.a. aankopen farmaceutische en medische producten)

2,0%

Andere kosten (administratie, onderhoud, voeding, …)

7,3%

In 2007 zijn de kosten met bijna 5,4% gestegen, de kosten namen iets minder snel toe dan de opbrengsten.

Evolutie van het gemiddeld jaarlijks personeelsbestand, in voltijdse eenheden (2000-2007) 2400 Het netto personeels bestand van ruim 2 100 voltijdse eenheden stemt overeen met ongeveer 2 904 personen aan het eind van 2007, artsen (gemiddeld 260 in aantal) niet inbegrepen.

+3,6%

+4,7%

+5,6%

+8,2%

+9,9%

+14,0%

+15,0%

2000 1600 1200 800 400 0

2000

2001

2002

netto personeelsbestand

2003

2004

2005

2006

aandeel verpleegkundig departement

2007


46 Totale investeringen sinds 2000 (in € 1 000) 30 000 23 445

25 000 20 000

14 939

10 000 12 636

25 190

25 285 21 583

15 211

15 000

26 171

17 211

5 000 0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

budget 2008

De belangrijkste investeringen van 2007 (in € 1 000)

9 680

Verdere bouw van P-blok, van noordelijke glasgevel beddenhuis, van oncologisch centrum (met afwerking derde LINAC-bunker), afwerking steriel blok binnen apotheek, containerpark, technische voorzieningen i.v.m. de (askarel)transformatoren, de nood stroomvoorzieningen, werkzaamheden voor data-communicatie, klimaatregeling, …

Medische apparatuur

7 635

Voornamelijk 3de lineaire versneller en scintillatiecamera’s voor oncologisch centrum, cardio-PACS, videotorens voor operatiekwartier, large field digitale mammografie, labo-automatisering, dialysemonitoren, …

Informatica (hard- en software)

2 628

Waaronder vervangingen van PC’s en servers en de bijhorende systeemsoftware en licenties, verdere uitbreiding SAN (Storage Area Network), software-ontwikkeling door Infohos

Andere uitrusting

1 640

Waaronder (elektrisch gestuurde) bedden, dialysebedden, infuuspompen, tilliften

Bouw en renovatiewerken

In vergelijking met de voorbije jaren van zeer grote investeringen, ook in medische apparatuur, werd er in 2007 bewust voor gekozen om het investeringsritme enigszins te vertragen.


47

Werkten mee aan dit jaarverslag:

Verantwoordelijke uitgever:

G. Allemeesch, Y. Breemersch,

Peter Vankersschaever

D. Brutyn, F. Bruyneel, dr. L.Cornette, L. Cornillie, M. De Four, dr. J. De Fruyt,

Coördinatie & samenstelling:

B. De Moerloose, H. De Neve, R. Deboodt,

Kristien Casselman

dr. P. Degomme, E. Depreter, D. Gheyle,

Evelyn Verhelle

G. Hoef, dr. A. Loccufier, D. Martens, F. Pareyn, dr. L. Proot, dr. H. Rigauts,

Ontwerp:

dr. E. Schelstraete, M. Sijmons,

Living Stone

D. Timmerman, R. Van Gerven, J. Van Heulebrouck, E. Vanblaere,

Fotografie:

dr. F. Vandekerckhove, B. Vanhoutte,

Living Stone

P. Vankersschaever, dr. P. Vercruysse,

Marc Lamoot

C. Verpoort, M. Willemyns

Foto Florio Wenduine

Campus Sint-Jan Ruddershove 10 8000 Brugge Tel.: 050 45 21 11 Fax: 050 45 22 38 [email protected] www.azbrugge.be

Campus SFX Spaanse Loskaai 1 8000 Brugge Tel.: 050 47 04 70 Fax: 050 47 04 80 [email protected] www.azbrugge.be

azjaarverslag AZ Sint-Jan AV Brugge

Recommend Documents