Congres VLAS Dr. Sarah Roels, AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV

Congres VLAS 8-11-2012

Dr. Sarah Roels, AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV

Overzicht  Inleiding  Radiotherapie

bij RC

 colorectaal carcinoom  bestralinstechniek

 effect op tumor  neveneffecten  symptomen  diagnose

 behandeling

Overzicht  Inleiding  Radiotherapie

bij RC


 effect op tumor  neveneffecten  symptomen  diagnose

 behandeling

Inleiding 

Welke kankerbehandelingen?  LOKAAL ○ Heelkunde ○ Radiotherapie

 SYSTEMISCH

monotherapie combinatie/multimodaaltherapie

○ Chemotherapie ○ Hormonale therapie ○ Antilichamen ○ Radioactieve stoffen

 CURRATIEVE VS PALLIATIEVE SETTING

Inleiding 

Radiotherapie  Ionizerende stralen (X-stralen of Gamma-stralen)  Uitwendige bestraling – lineaire versneller

Inwendige bestraling – radioactieve bron (brachytherapie)  Uitwendige gefractioneerde bestralingsbehandeling  dagelijkse fracties van 1,8 tot 3Gy,  5 dagen per week,  periode van 5-8 weken

Inleiding 

Radiotherapie  Team : radiotherapeut, fysicus, dosimetrist en verpleegkundige.

 Vóór behandeling  Indicatie en dosisvoorschrift  CT scan in bestralingshouding  Aanduiden van doelvolumes en risico-organen  Opstellen van bestralingsplan en berekenen van dosissen (tumor/weefsels)

 Tijdens behandeling: controles  Positionering  Dosis

Overzicht  Inleiding  Rol

van radiotherapie bij RC


 effect op genezing  neveneffecten  symptomen  diagnose

 behandeling

Radiotherapie bij RC 

(colo)rectaal carcinoom

15 cm proximaal 1/3 11 cm middenste 1/3 7 cm distaal 1/3 3 cm





From Jemal, A. et al. CA Cancer J Clin 2009;0:caac.20006v1



*TME: total mesorectal excision – PME: partial mesorectal excision



Penninckx F, Roels S, Leonard D, et al. 2007. KCE reports 69A





 behandeling


Effect van radiotherapie op tumorcontrole

TME alone

preop RT + TME CRT + ‘SX’

‘Downsizing’ :

LRR 2Y

LRR 5Y

8 - 11%

11%

2 - 5%

6%

Dutch TME trial - Kapiteijn et al, 2001 Peeters et al, 2007 MRC CR07 trial

8%

EORTC 22921 FFCD 9203

- Bosset et al, NEJM, 2006 - Gérard et al, JCO, 2006

meer tumorvrije snedevlakken meer sfinctersparende resecties ‘Downstaging’ : complete tumorremissie in 10%





 behandeling


Bestralingstechniek RC

radiotherapie Week 1

Week 2

Week 3

Week 4

chemotherapie

Week 5

6-8w rust

TME chirurgie

Grens van bestralingsveld ligt buiten chirurgische marge!





 behandeling


Neveneffecten  ACUUT

vb diarree, nausea

 tijdens en kort na de behandeling  meestal reversiebel  supportieve therapie

 LAATTIJDIG

vb ulceratie, stricturen, darmobstructie

 vanaf 3 maanden tot jaren na de behandeling  vaker irreversibel  gespecialiseerde aanpak

 Mutageen, carcinogeen en teratogeen  risico op laattijdige secundaire tumoren/leukemie


Neveneffecten  DUNDARM ○ Radiatie-enteritis

ACUUT (schade aan epitheelcellen) Wanneer?

tijdens tot 2 tot 6 weken na therapie

Wie?

meeste ptn met RT thv abdomen/pelvis

Symptomen:

diarree, pijn, nausea, braken, anorexia, malaise

Diagnose:

malabsorptie anamnese:

(lactose, galzouten, vet, vit B12)

stoelgangspatroon (veranderingen?) diarree (patroon en geassocieerde symptomen) voedingstoestand algemene toestand, QoL

beeldvorming



ACUUT Behandeling: anti-diarree medicatie rehydratatie pijnmedicatie substitutie bij malabsorptie rust dieet (onderbreken therapie)



ACUUT Behandeling: dieet lactose-arm vet-arm vezel-arm vermijd: melk/vezels/rauwkost/fruit/specerijen/alcohol en tabak/koffie/thee/vettige sausen/gebak aanbevolen: mager vlees of vis/banaan/appelmoes/wit brood/ aardappelen/milde gekookte groenten/yoghurt/ei



LAAT (schade aan volledige darmwand, incl vaten) Wanneer?

> 6-12 maanden

Wie?

5-15% van ptn met RT thv abdomen/pelvis

Symptomen:

diarree, pijn, nausea, braken, anorexia, vermagering, malabsorptie (->deficiënties) (sub)obstructie, fistel, perforatie, bloeding

Diagnose:

wandverdikking, bacteriële overgroei, ulceratie, stenose, adhesies, fistel, abcedatie dd tumorrecidief! documentatie bestralingsbehandeling



Normale darmwand

Radiatie-enteritis inflammatie en beschadiging binnenwand verdikking wand/spierlaag strictuur



LAAT Behandeling: symptomatische behandeling (cfr acute enteritis)

zelden chirurgie (2%): bypass/resectie conditie van patiënt uitgebreidheid van de ziekte vertraagde wondheling

langdurige TPN vaak blijvend symptomatisch



RISICO dosis en fractionatie bestraalde darmvolume voorafgaande chirurgie chemotherapie (oxaliplatin, irinotecan, EGFR-blokkers > 5-FU) Individuele patientenvariabelen verminderde darmmobiliteit vrouw, oudere leeftijd, mager, chirurgie, PID , BID

verminderde doorbloeding darmwand vasculaire stoornissen (DB, aHT, aterosclerosis) systeemziektes (RA, lupus)

Radiotherapie bij RC doelvolume



Neveneffecten

darmvolume

 DUNDARM ○ Radiatie-enteritis

PREVENTIE Bestralingstechniek

meervelden-techniek dagelijks bestralen van alle bundels/velden buiklig in ‘belly-board’ + gevulde blaas 3D-CRT, IMRT


Neveneffecten  DIKKE DARM minder stralensensibel tov dundarm pancolitis ~ BID secundaire rectumtumor


Neveneffecten  RECTUM ○ Radiatie-proctitis/proctopathie

ACUUT

epitheelschade

Waneer? Wie? Symptomen Diagnose Behandeling

Tijdens tot 6 weken na RT RT voor prostaatca > pelvis diarree, urgency, tenesmen, slijm en bloedverlies klinisch symptomatisch



LAAT

epitheelatrofie/fibrose/ischemie

Waneer? Wie? Symptomen

>9-14 maanden RT voor prostaatca > pelvis diarree, urgency, tenesmen, slijm en bloedverlies pijn, obstructie, incontinentie klinisch, endoscopisch, cave biopsies bij milde sympt: geen bij obstructie: laxativa -> dilataties -> heelkunde bij bloeding: lavementen met sucralfaat -> endoscopische coagulatie/lasering (cave fistels)

Diagnose Behandeling


oudere techniek


RISICO dosis bestralingstechniek (3D vs IMRT) volume rectum in bestralingsveld patientenvariabelen IBD hormonale therapie vroegere heelkunde (TURP)

nieuwe techniek


Neveneffecten  ANUS ACUUT

oedeem van slijmvlies, mucositis, ulceratie

Waneer? Wie?

Tijdens tot 6 weken na RT bestraling van tumoren van anaal kanaal/rectum/ gynaecologische origine Irritatie, pijn, slijm/bloedverlies zo ook diarree klinisch huidverzorging, dieet, pijnstilling, topische CS combinatie chemotherapie, grote dosis/fractie

Symptomen Diagnose Behandeling Risico


Neveneffecten  ANUS LAAT

ulcus, strictuur, stenose, fistel

Waneer? Wie?

tijdens tot 6 weken na RT bestraling van tumoren van anaal kanaal/rectum/ gynaecologische origine pijn, incontinentie, obstructie klinisch hyperbare zuurstof, Vit A, dilataties, chirurgie (colostomie)

Symptomen Diagnose Behandeling

Dank voor uw attentie

Congres VLAS Dr. Sarah Roels, AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV

Recommend Documents