ALUMNI. VOORTGEZETTE ACADEMISCHE OPLEIDINGEN (na universitair diploma of gelijkwaardig) FACULTEIT TEW VAN UFSIA JAARGANG 9, NR 33, JULI 2001

FACULTEIT TEW

UFSIA - RUCA

VOORTGEZETTE ACADEMISCHE OPLEIDINGEN (na universitair diploma of gelijkwaardig)

ALUMNI N

I

E

U

W

S

B

R

FACULTEIT TEW VAN UFSIA JAARGANG 9, NR 33, JULI 2001

COMMUNICEREN VOOR ORGANISATIES Een opleiding voor wie in organisaties een functie (willen) vervullen waarin communiceren centraal staat. Het accent ligt op de strategische en talige componenten van de communicatie, op de praktijk van schrijven en spreken op managementniveau. ONDERWIJSMANAGEMENT Een opleiding voor universitairen die een verantwoordelijke functie in een onderwijsorganisatie (willen) dragen. Ze speelt in op de wens van de overheid om het “beleidsvoerend vermogen” in scholen te verhogen. Een optimale mix van theorie en praktijk wordt nagestreefd. FINANCIELE EN FISCALE WETENSCHAPPEN Een opleiding voor wie financiële en fiscale kennis wil combineren. In de financiële vakken wordt zowel aandacht besteed aan bedrijfsfinanciering als aan portefeuille- en risicobeheer. De fiscale vakken richten zich vooral op een niet-juridisch georiënteerd publiek. Een opleiding met nationale en internationale gastsprekers dankzij de Deloitte en Touche-leerstoel. ZEE- EN BINNENSCHEEPVAARTRECHT Het traditionele programma voor wie zich wil toeleggen op vervoersrecht. Gedoceerd door vooraanstaande juristen en professionals uit de havenwereld en door gereputeerde professoren van de Universiteit Antwerpen. MARITIEME WETENSCHAPPEN Een economisch en juridisch programma voor wie carrière wil maken in vervoer, haven of logistiek. Sinds vele jaren al gedoceerd door vooraanstaanden uit de havenwereld en door gereputeerde professoren van de Universiteit Antwerpen. CULTUURMANAGEMENT Deze opleiding biedt een antwoord op de behoefte aan professionele bedrijfsvoering in musea, theaters, culturele centra enz. Ze omvat een specifieke vorming in de functionele managementdomeinen, zoals marketing, financieel management, personeelsbeleid, communicatiemanagement enz., en een kennismaking met de praktijk in de cultuursector. Deze Voortgezette Academische Opleidingen worden voorgesteld op de infomiddag van Woensdag 5 september 2001 (uitgezonderd Cultuurmanagement) UFSIA, Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . O Wenst meer informatie over volgende opleidingen : ........................................................................................... ........................................................................................... O Wenst uitgenodigd te worden voor de infomiddag van 5 september 2001. (niet voor Cultuurmanagement) Opsturen, faxen, e-mailen of bellen naar de heer Patrick Plettinckx, UFSIA, Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen, tel. 03-220 40 03, fax 03-220 47 99, e-mail [email protected], http://www.tew.ua.ac.be

TRIMESTRIEEL TIJDSCHRIFT - AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

I

E

F

Jaargang 9, nummer 33, juli 2001

Alumni Nieuwsbrief is een uitgave van UFSIA vzw

01 Wikings-alumni organiseren zich virtueel op het net

Wikings-alumni organiseren zich virtueel op het net

03 “Hoort kerels, hoort den heldenzang!”

Netwerking en socializing

Inhoud Netwerking en socializing

De Wikings vierden hun 90-jarig bestaan

07 Gesprek met alumnus Bruno Van der Maat Een Antwerpse gringo in Peru

09 Wim Pauwels, handelsingenieur met eelt op de handen Het wonderbaarlijke verhaal van een loodgieter

11 In memoriam Pater Louis Bruyns 12 Muze slaat toe bij student-handelsingenieur Zusters op de Krim

14 Robert Pourvoyeur en zijn liefde voor de opera Adres UFSIA Lokaal B-213 Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen fax: (03) 220.47.99

Was ist denn Musik? Musik ist eine heilige Kunst...

16 Een gesprek met alumnus Kris Gommeren

Beste Buy Side Professional in Reuters Survey

18 Heidi Sichien maakt van DuPont de Nemours mensvriendelijkste bedrijf Werken en leven in evenwicht houden

20 Prof. Mathew Tharakan bij zijn emeritaat India zendt zijn zonen uit

Verantwoordelijke uitgever Karel Soudan UFSIA Prinsstraat 13 2000 Antwerpen www.ufsia.ac.be/~ksoudan [email protected]

Kernredactie P. Cordy, B. De Bruyn, A. Deckers, P-J. Engelen, E. Faucompret, V. Guillaume, N. Pauwels, H. Poriau, P. Sambre, S. Smaers, K. Soudan, P. Van de Wiele, M. Van Hauwermeiren, L. Van Lierde, M. van Loon, K. Vanstalle

Grafische vormgeving en productie ESCO, a De Schutter company

Werkten eveneens mee aan dit nummer K. Dickele, L. Derijcke, M. Van Peel

Oplage 13.000 ex.

VAN DE REDACTIE Begin mei worden aan de UFSIA traditioneel de ‘jaarfoto’s’ genomen van de afstuderende licentiaten TEW en handelsingenieurs. Na de wat stroeve groepsopnames op de kleine binnentuin van de Prinsstraat volgen de meer relaxed foto’s per oriëntatie. Op de cover van dit nummer een voorbeeld van deze laatste reeks. Nieuw dit jaar waren de individuele foto’s die bestemd zijn voor het cvboek 2001. De afstuderende studenten anno 2001 bundelen er hun cv’s als aanzet voor de UFSIA-netwerking. Niet alleen wordt dit een mooi public-relationsinstrument voor de universiteit en de afstuderenden zelf, over enkele jaren in het beroepsleven wordt het ongetwijfeld ook een gekoesterd souvenir aan de studievrienden van weleer. In dit nummer hebben we nog meer aandacht voor de UFSIA-netwerking: we hadden een gesprek met enkele Wikings-alumni die de alumniwerking nieuw leven willen inblazen en we laten de Wikingspreses 2000-2001 aan het woord naar aanleiding van het 90-jarig bestaan van deze faculteitskring. Daarnaast geven we de start voor een nieuw initiatief van de UFSIA-alumniwerking: de keuze van de ‘Alumnus van het jaar’. Wacht niet te lang om uw kandidaat voor te stellen. Dat onze alumni ook buiten de instelling gewaardeerd en geëerd worden, bewijzen de gesprekken die we hadden met twee van hen die onlangs een prestigieuze prijs in de wacht wisten te slepen. Studenten - en ook professoren - kunnen gebeten worden door de cultuurmicrobe. We hadden een gesprek met studenten die zelf een klassiek drama schreven en het ook op toneel brachten, en met een emeritus die al jaren begeesterd is door opera. In de reeks onverwachte wendingen in de loopbaan gingen we op bezoek bij een alumnus-theoloog in Peru, bij een alumnus-loodgieter – nee, geen politicus – in West-Vlaanderen, en ook bij een minzaam UFSIA-emeritus, die zowat dertig jaar geleden – en onverwacht wellicht – toen aan de UFSIA de ideale biotoop vond voor zijn internationaal zeer gewaardeerd onderzoek. In dit nummer nemen we afscheid van een markant persoon, pater Bruyns, s.J., die de UFSIA als universiteit mee heeft opgebouwd en door zijn werk in het IPO een stevige basis heeft gelegd voor de UAMS, de Universiteit Antwerpen Management School. Karel Soudan

Definitie van een Alumni-vereniging: de droom van elke universiteit, een netwerk opbouwen van, voor en door haar afgestudeerden. In de enge zin van het woord betekent dat een band scheppen tussen wetenschap en haar toepassingen, tussen denkers en uitvoerders, tussen theorie en praktijk, met de bedoeling beide benaderingen van de samenleving harmonieus op elkaar af te stemmen. Maar de wereld lijkt steeds sneller te draaien. Ideologie lijkt onverzoenbaar met universalisering. In het bos vind je nog nauwelijks de boom. Het dorp lijkt ver weg, net nu de wereld een dorp is. Vandaar. Elk academiejaar kenmerkt zich door diverse toffe vriendenploegen, die met vallen en opstaan uiteindelijk al dan niet promoveren aan de UFSIA. Als het doek eenmaal over de studentenjaren gevallen is, blijft vaak alleen een nostalgische herinnering. Jammer toch. Die specifieke levenskwaliteit van het student-zijn lever je niet ongestraft zomaar in, als de sleutel van je ‘kot’. Plots komt er zoveel nieuws op je af, het is wennen aan een heel andere druk, leven in een andere biotoop. Bruuske wijzigingen op alle niveaus tegelijk maken brokken. Hier geldt de regel van de geleidelijke overgang. Waarom niet, zoals het grootse producties betaamt, die ‘gouden jaren’ open doekjes gunnen… Misschien schuilt hierin precies het geheim van de verfrissend nieuwe aanpak waarmee de alumni van het laatste decennium hun kompanen opnieuw willen optrommelen. Geen echt verenigingsleven op poten zetten, met vaste afspraken en soms saaie verplichtingen. Maar een netwerk waarin het gewoon leuk is samen langzaam af te kicken van de gloriejaren, met af en toe nog een flinke uitschieter, om de herinneringen levendig te houden. De moderne communicatiemiddelen maken vrijblijvender, snellere contacten makkelijker. SMS, e-mail… Een snel gevonden vrij uurtje stelt je makkelijker in staat een gezellig moment te versieren, samen te lunchen, eens bij te praten, ideeën uit te wisselen. Zo kan ook het organiseren voor een groter geheel, veel soepeler en à la carte.

Het netwerk van de UFSIA is nauwelijks naar waarde te schatten. Om het zo waardevol te houden, mag het niet in een archiefkast verdwijnen, maar moet het via permanente vernieuwing en verjonging ge-updated worden. Vriendschapsbanden zijn daarbij onontbeerlijk. Zo verglijden de euforische studentenjaren tot een netwerk waarop gerekend kan worden, waarbij men weet wat men aan de ander heeft. Uiteindelijk samen leren lachen om het rijk-uitziende patina van een schedel zonder ‘wilde haren’… Ja, natuurlijk is het ook aangenaam elkaars werk- en leefsfeer blijvend te kennen, maar de klemtoon bij de ‘nieuwe alumni’ ligt op dit ogenblik hoofdzakelijk op ontspanning en onbekommerd plezierig samen zijn of -doen, zoals ze elkaar tijdens het studentenleven hebben leren kennen

Actie en reactie Niet te veel over praten, “gewoon een feestje bouwen”, gevleugelde woorden die we nog hebben gehoord… In ieder geval, ze laten er geen gras over groeien. Wie zijn “ze”? Een ploeg Wikings, die mee tekenden voor een paar turbulente UFSIA-jaren tussen 1990 en 2000, kregen een zo bemoedigende respons op een rondvraag “Is er nog leven na de… Wikings” dat ze aan de drang om er nog eens “als vroeger” tegenaan te gaan, niet konden weerstaan. Het is allemaal begonnen met de bescheiden inventaris van e-mailadressen van vrienden en kennissen die van ver of nabij te maken hadden met het 1

Wikingleven aan de UFSIA in de laatste tien jaar van het vorige millennium. “Ben jij ook geïnteresseerd om die vriendenschaar die her en der uitdeinde, terug te ontmoeten?”, was de simpele vraag die met één druk op de toets werd doorgestuurd. Virtueel contact leggen, via de communicatiesnelwegen waarmee ze vertrouwd zijn, is efficiënt, voordelig en maakt het mogelijk kort op de bal te spelen. Uiteindelijk bleek vooral de behoefte om elkaar te ontmoeten het belangrijkst. In mei, maar dat is verleden tijd als u dit artikel leest, werd er voor het eerst afgesproken op het Antwerpse Zuid. Voor de cultuurhistorische waarde van deze 19de-eeuwse buurt uiteraard, waar toevallig ook een concentratie aan gezellige kroegjes is. Elkaar weer ontmoeten in de sfeer van weleer, dat was het doel en het werd bereikt. Samen een netwerk vormen, met zeer gedifferentieerde mazen, maar liefst zonder gaten … Omdat dit tijdschrift alle UFSIA-economisten nog via de traditionele weg benadert, wordt aan de bedoelde generatie – evenwel zonder andere alumni met dezelfde verlangens uit te sluiten – gevraagd hun e-mailadres te sturen naar “[email protected]”. Niet alleen om snel en zonder omwegen bereikbaar te zijn, maar ook om hun mening te geven en suggesties te doen. Want zoveel is zeker: TEWUFSIA is simpelweg de link naar een uitgebreide vrienden- en kennissenkring, die ook permanent in beweging zal zijn, waardoor het netwerk blijvend boeiend belooft te worden.

Namen noemen Deze informatie kwamen we aan de weet door een babbel in ’t Injaske bij Myriam Verbist, met presidiumleden en aanverwanten uit zowat alle jaren negentig. “Aan een presidiumsekte heeft niemand een boodschap”, klinkt het als uit één mond. Vergeet niet: het gaat hier om een nieuw initiatief: “Le nouveau (beauj…)Wiking est arrivé(e). You ain’t seen nothing yet…”, wuiven ze ons uit. We kijken dus belangstellend uit naar de aangekondigde eerstvolgende ontmoetingsplaats: de tweede editie van de UFSIA-Afstudeer-BBQ van 5 juli e.k. in een luxueuze feesttent op de grote binnenhof van de Prinsstraat: “een forum bij uitstek om oud en nieuw, bedrijf en potentiële kracht, vrienden van vroeger en nu, te linken.” Helaas kan je er als UFSIA-alumnus alleen maar terecht als uw bedrijf partner werd in de organisatie en je er uw bedrijf vertegenwoordigt. Lees er Alumni Nieuwsbrief nr 30 maar op na of raadpleeg deze elektronisch via www.ufsia.ac.be/˜ksoudan. “En een unieke kans om ons te profileren.” Nieuw dit jaar echter is de aansluitende UFSIA-Alumni-BBQ op zaterdag 7 juli vanaf 16:00 uur in dezelfde feesttent op de binnenhof van de UFSIA, gericht naar de UFSIA-TEW-alumni van alle leeftijden. “Een BBQ is toch uitermate geschikt om ‘een feestje te bouwen’, of niet soms?” Myriam van Loon Met dank aan Lee Augustyns, Didier Backaert, Dirk Beeckman, Olivier Beersmans, Peter Beets, Bob De Rydt, Barbara Peeters, Michael van Peel en Myriam Verbist.

”Hoort kerels, hoort den heldenzang!” De Wikings vierden hun 90-jarig bestaan Op een kille decembernacht in 1910 geschiedde het dat enkele studenten van “Saint Ignace” in een bruine kroeg ergens in het Antwerpse besloten tot de oprichting ener “Vlaamsche Studentenvereniging”, Wikingia genaamd. Een groep studenten die “Wein, Weib und Gesang” hoog in het vaandel droegen. Vandaag, 90 jaar later, bloeien de tot faculteitskring uitgegroeide Wikings als nooit tevoren en, al is er heel wat veranderd, de basisprincipes zijn dezelfde gebleven. Het 90-jarig bestaan van de Wikings konden wij natuurlijk niet zomaar laten voorbijgaan. De functie cultuur werd weer in het leven geroepen om een lustrumprogramma op poten te zetten, en de zoektocht naar de oudere generaties kon beginnen. Dat Wikings nooit sterk zijn geweest in archiveren, bleek al pijnlijk snel. Op een volledige namen-, laat staan adressenlijst, hoefden we dan ook niet te hopen en vele herinneringen waren met gaten doorzeefd. (Volgens kwade tongen was er een correlatie met overdadig drankmisbruik, maar wij achtten dit niet wetenschappelijk bewezen...) Gelukkig konden wij terugvallen op mensen als Myriam en Birgit van ’t Injaske, het vroegere beruchte stamcafé dat vandaag als uitstekend (oud-)studentenrestaurant geldt. Dankzij deze wandelende UFSIA-encyclopedieën, materiaal uit de UFSIA-bibliotheek – nooit gedacht dáár Wikingresten terug te vinden –, een oude LustrumSnek uit 1980 en het alumniboek van de UFSIA konden wij aan het puzzelen slaan. Uiteindelijk slaagden we erin een tamelijk volledige lijst samen te stellen, die terugging tot 1910, al hadden natuurlijk veel van die laatste Noormannen hun Snek naar het Walhalla al genomen. Dit echter niet zonder hier nog wat kringen in het water te hebben achtergelaten, waarvan boeiende verhalen en foto’s getuigen. De oudste nog levende Wiking, Emile Avondroodt (vice-preses, 1938), bleek een sympathieke, kranige tachtiger. Hij reageerde enthousiast op onze brief en wist een grote voorraad oude foto's, Snekken en zelfs een pet en lint op te diepen voor onze tentoonstelling en de Lustrumsnek. Hij praatte met geestdrift, en zonder een moment te vervelen, over Paters, Wikings, betogingen en zijn “klein mannen”.

Reünie in de Bourla Verder reisden uitnodigingen naar zowat alle uithoeken van de wereld: van Zwitserland, Frankrijk en Spanje over de USA en Brazilië tot in Austra2

lië. De eerlijkheid gebiedt te vermelden dat er nogal wat ongeopend terugreisden, maar een meerderheid kwam toch behouden aan en werd zelfs beantwoord. Uit het buitenland kwamen uiteraard niet veel Wikings effectief over, maar we kregen in plaats daarvan wel felicitaties en bedankingen. Dat “Wiking-gevoel” is blijkbaar niet opgehouden met het afstuderen. Een bedenking die bij ons een uitroepteken kreeg na het Lustrumdiner, dat wij met veel nieuwsgierigheid – en zelfs een snuifje onzekerheid – voor onze anciens op touw hadden gezet. Iets meer dan 80 oud-Wikings gaven acte de présence op het Lustrumdiner in de Foyer van de Bourla-schouwburg. Zowat elk decennium sinds 1950 was vertegenwoordigd. Het was mooi te zien hoe de ogen oplichtten bij het zingen van het Wikinglied (voor alle zekerheid was de tekst op de achterkant van het menu gedrukt). En al mochten de linten dan vergeeld zijn, de geesten waren helder. Het buldergelach bij het opdiepen van sterke verhalen klonk ons als muziek in de oren en gaf ons een positieve blik op de toekomst. Het gaf ons het gevoel met iets meer bezig te zijn dan met het organiseren van td's en kroegentochten. Iets waarmee anderen al tientallen jaren voor ons waren bezig geweest. En iets dat niet ophoudt bij het diploma. Al worden de activiteiten nadien voor de goede orde en algemene gezondheid wellicht toch op een iets lager pitje teruggedraaid...

Wikings anno 2001 Wat is het nut van de Wikings? Toegegeven, het is maar een studentenvereniging. Het ‘economische nut’ is wellicht niet direct meetbaar, op de jaaromzet van lokale horeca en apothekers na misschien. Maar dat het belang van een studentenvereniging niet te onderschatten valt, is me dit jaar dankzij de oude garde TEW’ers opgevallen. En dan heb ik het 3

niet over sollicitatieclichés als ‘in team leren werken’ en ‘ne schone post op het cv’, want daar kijk je zo doorheen. Ik heb het dan veeleer over de manier waarop zij tegen hun leven en elkaar aankeken, hun omgangsvormen... De mensenkennis die je in het studentenleven ongewild opdoet, helpt je niet alleen met elkaar om te gaan, maar ook met jezelf. De kunst te leven, helaas een vaak verwaarloosde kunstvorm in onze individualistische maatschappij. Zelfontwikkeling doe je zelf, maar niet alleen. Dat je daarvoor niet in een club hoeft gezeten te hebben, spreekt voor zich. Maar het kan je wel een eind op weg helpen.

Daarom lijkt een studentenbeweging vandaag eigenlijk noodzakelijker – en tegelijk meer bedreigd – dan ooit. Want het bruisende studentenleven, dat vroeger door de studentenclubs gekanaliseerd werd, lijkt vandaag soms meer op een glaasje plat water. Het overgrote deel van de huidige studentengeneratie dient eerder gestimuleerd te worden in haar extracurriculaire activiteiten dan gekanaliseerd.

Studenten of Studaxen? Vele studenten van vandaag lijken ongevoelig te zijn geworden voor die toch zo vaak verwaarloosde

kant van het studentenleven: de sociale ontwikkeling. Akkoord, de categorie die enkel in deze laatste klasse uitblinkt, is nog niet uitgestorven, zij het wel sterk uitgedund; overdaad schaadt wanneer in juni de kater komt. Maar te weinig is ook niet goed. Prestatiegerichtheid en sociale druk doen veel studenten van vandaag blijkbaar beslissen hun jeugd uit te stellen tot na hun studie. Examens über alles. Examens zijn belangrijk, natuurlijk, maar zich erop blindstaren is ook een stap terug zetten. Want al moet een universiteit in de eerste plaats “den academischen geest” vormen, is het niet evenzeer haar doel volledig ontwikkelde studenten af te leveren, zowel op studie- als op sociaal en cultureel vlak? Studenten die niet alleen een balans kunnen opstellen, maar daar ook een mening over kunnen uiten. Die natuurlijk de juiste productieplanning kunnen uitwerken, maar die het ook motiverend kunnen communiceren aan hun medewerkers? Mensen die rekening houden met elkaar, op elk vlak in samenleving en bedrijf? Die hun latere baan proberen te kiezen op basis van werkvreugde en interesse, in plaats van zich louter door loon en doorgroeimogelijkheden te laten leiden? Zodat zij niet op een dag wakker worden en zich afvragen of ze het niet liever anders hadden gedaan?

“academischen geest”. Over 10 jaar zit ik met mijn presidium op een of ander lustrumdiner van de Wikings, en wellicht weet ik het dan nóg niet. Maar misschien is dat ook niet nodig... ut vivat, crescat et floreat Wikings! Michael Van Peel Preses 2000-2001

Ik weet het niet, het is natuurlijk maar een gedachte. En met juni in het vizier zal ik nu zelf toch maar dringend beginnen aan de vorming van míjn

Wikings-Alumni - BBQ 2001 zaterdag 7 juli vanaf 16.00h

Praesessen uit 5 decennia (1950-2000)

Hét grote zomerfeest voor USIA TEW/HI - alumni op de rustieke binnentuin van de UFSIA Inschrijven: stuur een e-mail naar [email protected] Betalen: stort 800 BEF/persoon op 035-3557759-34 Ufsia, Netwerking, Campus, Socializing, Campus (pre-)recruitment

De huidige Wikings van het Lustrumjaar 2000-2001

Ufsia afstudeer - BBQ 2001 donderdag 5 juli vanaf 18.00h Dé nieuwe traditie op de avond van de plechtige proclamatie Als UFSIA-TEW-alumnus kan u er bij zijn indien uw bedrijf sponsort Inlichtingen bij [email protected] - gsm 0479-27 21 16 UFSIA, Wikings, Aiesec, Unifac, Eka, Prisma, Wikings alumni

De Golden Oldies (Jaren ’50-’60-’70)

4

5

W NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW U

WIE WORDT DE ALUMNUS OF ALUMNA VAN HET JAAR ? WAT? In het kader van de alumniwerking wordt vanaf nu elk jaar een UFSIA Alumni Award uitgereikt aan een door de alumni en de UFSIA verkozen alumnus of alumna van de faculteit TEW.

WIE? Het is de bedoeling een afgestudeerde van de faculteit TEW te huldigen die op een uitzonderlijke manier het ‘UFSIA-diploma’ eer heeft aangedaan door een bijzondere prestatie te leveren voor de maatschappij of de instelling. Het gaat om een persoon waar de UFSIA als instelling fier op kan zijn.

HOE? Alle alumni van de faculteit TEW kunnen een collega-alumnus/alumna voordragen. Alle ingediende kandidaturen moeten de volgende gegevens bevatten : • Uw gegevens (naam en adres) • De gegevens van de persoon die u wilt voordragen (naam, adres, functie, bedrijf, …) • Een motivatie: motiveer in maximaal 200 woorden waarom de door u voorgestelde alumnus/alumna in aanmerking komt voor de Alumni Award. Alle kandidaturen moeten vóór 15 september 2001 worden gestuurd aan Katrien Dickele, UFSIA, Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen. Kandidaturen mogen ook elektronisch worden doorgestuurd naar [email protected].

WANNEER? In de loop van oktober ontvangen alle alumni een persoonlijke uitnodiging waarop de genomineerde alumni worden vermeld. Het aantal genomineerden is beperkt tot 5. Worden er meer dan 5 kandidaturen ingestuurd, dan maakt de UFSIA een eerste selectie. In november (de juiste datum wordt u later nog meegedeeld) wordt de UFSIA Alumni Award uitgereikt. Alle aanwezige alumni kiezen uit de genomineerde alumni de alumnus of alumna van het jaar 2001 !

WAAR? Deze viering zal plaatsvinden in het Hof van Liere van de UFSIA. Vóór deze viering hebt u de gelegenheid om een begeleid bezoek te brengen aan de nieuwe gebouwen van de UFSIA.

MEER INFORMATIE? Voor meer informatie over deze activiteit of vragen over de alumniwerking kunt u steeds terecht bij Katrien Dickele op het nummer 03-220 47 22 of kunt u mailen naar [email protected].

NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIE

6

W NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW

NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEU

Een Antwerpse gringo in Peru

Gesprek met alumnus Bruno Van der Maat Een goede twintig jaar geleden trok TEW-alumnus Bruno Van der Maat (44) naar Peru om er zijn dienstplicht te volbrengen. Hij kwam, hij zag... en hij bleef. Vandaag doceert de Antwerpenaar aan het departement theologie van de Katholieke Universiteit van Arequipa en zet hij zich in voor de gevangenen in Peru. Van een terugkeer naar België is op dit moment geen sprake. “In Peru kan ik me nuttiger maken. Niet omdat ik beter ben dan de Peruanen, maar omdat ik anders ben.” Al in zijn studententijd koesterde Bruno Van der Maat het vage voornemen om in het buitenland te gaan werken. Tijdens zijn studie TEW aan de UFSIA koos hij voor de toenmalige consulaire richting ( nu IEDB) en maakte hij een eindverhandeling over multinationale ondernemingen in Peru en Mexico. Nadat hij zijn licentiaatsdiploma op zak had, behaalde hij nog een bijkomende licentie ontwikkelingssamenwerking aan de RUG en een MA Oost-Europakunde. Een baan in de internationale sfeer maakte het plaatje compleet: in 1980 ging Van der Maat aan de slag in een klein multinationaal bedrijf in Antwerpen. “Maar na twee jaar werken werd het hoog tijd om aan mijn legerdienst te beginnen. Ik vroeg aan vrienden in Peru of ik daar niet kon meewerken aan een ontwikkelingsproject”, vertelt Bruno Van der Maat. De zaak was snel beklonken en dus reisde hij in 1982 naar Arequipa om er als onderzoeker voor een kleine NGO te gaan werken. “Ik deed voornamelijk economisch onderzoek en ook wat vorming in de sloppenwijken”, legt Bruno Van der Maat uit. “De NGO, Cecycap genoemd, werkte aan de stedelijke ontwikkeling van Arequipa vanuit de sloppenwijken. Tussen 1985 en 1988 was ik er directeur.”

Parochie Maar intussen was Bruno Van der Maat nog andere ambities gaan koesteren. In de loop der jaren was hij steeds actiever geworden binnen een van de parochies in Arequipa. Hij werd er regelmatig gevraagd om lezingen te houden over theologische onderwerpen. Daardoor groeide de behoefte aan een betere theologische vorming. Van der Maat: “Ik zocht in eerste instantie naar een opleiding in Peru, maar werd doorverwezen naar Europa. De Katholieke Universiteit van Lyon aanvaardde mij als beursstudent, en na vijf jaar heb ik daar een Master in de Theologie behaald. Met dat diploma ben ik opnieuw naar Arequipa getrokken.”

Aanvankelijk combineerde Bruno Van der Maat zijn werk op het Cecycap met een deeltijdse docentenbaan aan de Katholieke Universiteit van Arequipa, maar dat bleek na enkele jaren onhoudbaar. Hij koos voor een voltijdse baan aan de universiteit en werd vast benoemd. “Ik geef voornamelijk les op het departement theologie”, vertelt hij. “Soms word ik gevraagd door andere departementen, en binnen de Master-programma’s doceer ik een college ethiek. Ik vind mijn werk heel interessant. Als ik zie dat studenten als het ware openbloeien omdat ze een nieuwe visie op de dingen ontdekken, beschouw ik mijn taak als geslaagd.”

Gevangenis Maar Bruno Van der Maat kijkt verder dan de universiteitscampus. Al sinds 1983 is hij als vrijwilliger actief binnen de gevangeniswerking in Peru. “Die interesse is ontstaan toen een aalmoezenier mij meevroeg voor een zondagse misviering in de lokale gevangenis”, zegt hij. “De eerste keer voelde ik mij niet op mijn gemak, maar ik ben toch blijven meegaan. Na een paar weken leidde ik voor het eerst alleen een viering. Stilaan groeide er een zeker vertrouwen. De gezichten van de gevangenen leken geen boeventronies meer, maar gezichten van gewone mensen die ik ook op straat had kunnen tegenkomen.” Intussen zijn er een kleine twintig jaar voorbijgegaan en bleef Bruno Van der Maat zich consequent inzetten voor betere omstandigheden in de Peruaanse gevangenissen. Als nationaal coördinator voor de katholieke pastorale werking bin7

nen de gevangenissen onderhoudt hij contacten met verschillende binnen- en buitenlandse groeperingen en organiseert hij jaarlijks een seminarie rond de problematiek.

Radioprogramma Van der Maat: “Zes jaar geleden zijn we gestart met een radioprogramma voor gevangenen op de regionale zender. De gedetineerden schrijven ons om groeten en verzoekjes te doen, en hun familie en vrienden kunnen telefoneren. Intussen zenden we drie keer per week één uur uit. Zo’n programma maken is een heel verrijkende ervaring. Als een moeder in de gevangenis kan horen hoe haar zoontje zijn rapport voorleest – vanop meer dan 1.000 kilometer afstand – dan ben je toch blij dat zoiets mogelijk is.” Toch hoor je Bruno Van der Maat zeker niet beweren dat het gevangenisregime in Peru zwaarder is dan in Europa. “In Frankrijk maakte ik kennis met een heel andere aanpak dan in Peru: daar was het normaal dat een gevangene op één uur na de hele dag in zijn cel bleef, terwijl de Peruaanse gevangenen overdag samenleven in een gemeenschappelijke ruimte. Maar dat neemt niet weg dat de mensonterende logica achter het systeem aan beide kanten van de oceaan dezelfde is.”

Wortels Na al die jaren in Peru kan Bruno Van der Maat zich nog maar moeilijk een terugkeer naar België voorstellen. Ook zijn oorspronkelijk idee om nog andere horizonten te gaan verkennen, heeft hij laten varen. “Ik heb een paar jaar met het idee gespeeld om de vijf jaar van plaats of land te veranderen. Tot iemand me zei: ‘als je vrucht wilt dragen, moet je wortels hebben.’ Dat is wat ik in Peru probeer te bereiken. Ook al zal ik in zekere zin altijd een gringo blijven.” In de loop der jaren vond Bruno een evenwicht tussen de Peruaanse mentaliteit en zijn eigen Vlaamse afkomst. De tijd dat hij ‘Peruaanser wilde zijn dan de Peruanen’ is voorbij. “Bij eerste contacten zijn Peruanen veel opener, en hun sociale leven is ook veel actiever. Zelf ben ik nogal een rustig type, dat liever thuis een boek leest met wat muziek erbij. Maar na de eerste verwondering die dat opwekt, stoort dat in Peru helemaal niet.” En hij besluit: “Door de confrontatie met een ander land, leer je jezelf en je eigen cultuur beter kennen. Je ziet meer dan ooit die typisch Vlaamse trekjes: zin voor orde, een meer gesloten mentaliteit, de neiging om alles te plannen... Ik vind mezelf zeker niet beter dan de Peruanen, maar wel anders. Juist daardoor heb ik het gevoel dat ik me hier nuttiger kan maken dan in België.” Annick Deckers

Tentsetter. Veldeman Tent Technology, wordt wereldwijd erkend als één der meest prestigieuze tentenbouwers. Reeds drie generaties lang is Veldeman Tent Technology dé tentsetter in het ontwerp, de productie, de verhuur en de verkoop van tenten: voor bedrijfs- en privéfeesten, opendeurdagen, sport- en culturele evenementen, beurzen en tentoonstellingen, maar ook voor industriële en louter logistieke toepassingen. In alle maten en vormen, met telkens één constante: de onbesproken kwaliteit.

Industrieterrein Vostert 1220 • Bree (Belgium) tel.: +32 (0)89 47 31 31 • fax: +32 (0)89 47 37 77 e-mail: [email protected] w w w. v e l d e m a n t e n t . c o m

8

Wim Pauwels, handelsingenieur met eelt op de handen Het wonderbaarlijke verhaal van een loodgieter Als oudste telg uit een onderwijsfamilie – vader, moeder twee broers en een zus – is het niet zo verwonderlijk dat Wim Pauwels, Lba ’86, Hir ’88, blijkbaar de school pas onlangs vaarwel kon zeggen. Maar dat de scholing die kant zou opgaan, deed velen verbaasd opkijken. Toch heeft Wim dat goed bekeken. Ervaringen in zowel de industrie als het familiebedrijf maken van hem een economist met visie. Hij puurt het goede uit beide ondernemingsvormen en laat de ballast achterwege. Een boeiend verhaal van een doordrijvende West-Vlaming. Het diploma TEW, oriëntatie accountancy, dreef Wim richting banken, marketing… naar een bedrijfscultuur die niet echt de zijne was. Dat had hij in het jaartje legerdienst als KROO bij de verkenners voor zichzelf al uitgemaakt. Een extra jaartje terug naar de UFSIA voor handelsingenieur verleende hem een plausibel alibi om zijn kans te wagen in de harde realiteit, zoals hij het productiegegeven omschrijft.

Een kolfje naar zijn hand Hij start zijn loopbaan in 1989 bij Jonckheere, en verhuist twee jaar later naar Beaulieu Wales. Vier jaar buitenland, die hem de kans geven om avondonderwijs te volgen. Hij kiest voor een boekhoudkundig programma, maar dat blijkt zo elementair dat het tijdverlies is. Om het cursusgeld niet verloren te laten gaan, schrijft Wim zich dan maar in voor een metserscursus, naar rata van twee avonden per week. Da’s nooit verloren. Na die vier Welsche jaren kan hij in 1995 aan de slag bij Van Hool. “In 1988 begint de mooiste tijd van mijn leven”, vertelt hij met een zeer speciale klank in zijn stem. “Als jong ingenieur een baan krijgen bij Van Hool, de enige autobusconstructeur die ons land nog rijk is, én in Antwerpen kunnen wonen”. Voor de Kortrijkzaan wordt een jongensdroom werkelijkheid. Als aankoper leert hij er staal “proeven”, als gaat het om een delicatesse. Hij ontfutselt het al zijn geheimen, niet achter zijn bureau, maar op de werkvloer, met zijn neus op het productieproces. Vijf jaar lang kan hij er zijn hartje ophalen. Bij de afwerking van een glimmende autobus staat Wim er even glimmend en opgewonden bij. “Een droomjob”, mijmert hij nog even na.

”Maar als ik wakker word…” Bij de millenniumwissel wisselt hij ook van droom. “An, als ik jou zie, ben ik niet meer bij te sturen…” Zoiets moet het geweest zijn met An Therssen, een West-Vlaamse apotheker, die hem op een feest blijkbaar het juiste drankje inschenkt. Wim verlaat niet alleen zijn vader en moeder, zoals de bijbel voorschrijft, maar ook Van Hool voor de vrouw van zijn leven. Want als er één bindend gegeven is aan een apotheek, dan is het de locatie. De Hellestraat dan nog, what’s in a name… Wim gaat op zoek naar werk in eigen streek en komt bij Claeys terecht, als hoofd van de aankoop. Maar de ondernemer in Pauwels blijft sluimeren: “Als niet-verwant in een familiebedrijf kun je niet echt doorgroeien. Dan zit er maar één ding op: een eigen bedrijf runnen.”

De keuze De metaalsector is zijn eerste gedachte, maar die wordt algauw gedumpt wegens te grote investeringen. De bouwsector dan. Maar de herinneringen aan de avondlessen in Wales, waar je eerst een steen van de hoge stapel op de grond moet metsen en dan een steen van de geslonken stapel in de hoogte, doen hem afhaken. Derde keer, goeie keer. Sanitair en verwarming. Wim maakte als handelsingenieur zijn eindverhandeling over “de hoog-rendementsketel op aardgas voor toepassing in de tuinbouw”, en is dus geen volledige leek in de branche. Maar hij stoot op de vestigingswet, waardoor je scholing moet volgen. En wat heeft Wim toen allemaal op school geleerd? Installatie van centrale verwarming, installatie van zinkwerken, sanitaire installaties en plaatsen van gastoestellen. Twee jaar lang, bijna elke avond. Tijdens de weinig resterende 9

Dan komt de grote sprong. “Met vier man, waaronder een zelfstandig onderaannemer en twee jonge krachten via de VDAB, zijn we van start gegaan. Ik kan nu alles aanwenden wat ik de voorbije jaren geleerd heb. Ik mik op een exclusieve samenwerking met de groothandel, zodat ik zelf geen opslagruimte en verlies van materiaal moet incalculeren. Ik kies voor het werk in grotere gebouwen, nieuwbouw binnen een straal van 30 km, waar ik garant wil staan voor hogere kwaliteit.

avonden neemt hij dan nog plaats aan de andere kant van de lessenaar om managers met ingenieursvorming en jonge kaderleden in familiebedrijven de geheimen van kostenberekening te ontsluieren. Zowat iedereen van de familie denkt in die tijd dat er bij hem een steekje los is. “Is Wim gek geworden? Een eigen zaak beginnen?” En je vrouw, vragen we voorzichtig, want uiteindelijk zijn jullie op dat moment een pasgetrouwd stel, en jij haast elke avond naar school. “Ik heb mijn plannen opgenomen in mijn huwelijkscontract, zonder vetorecht”, lacht hij gezellig. En An kijkt over haar schouder met pretlichtjes in de ogen naar haar “werkman”, wiens handen duidelijke sporen van zijn nieuwe leven verraden… Tussen hen in staat een bewakingsmonitor, met een heerlijk slapende Andreas van zeven maanden in beeld. Het levende verschil tussen kwaliteit en kwantiteit van aanwezigheid, zeg maar…

De grote sprong: op eigen benen Wim mag dan intussen wel alle brevetten en certificaten op zak hebben, hij wil de realiteit van het wereldje aan den lijve ondervinden. Dus gaat hij solliciteren bij een baas. “Dat is de moeilijkste episode uit mijn carrière”, zucht hij verveeld. Zogauw men er achter komt dat Wim in feite een intellectueel is, gaat de deur dicht. En nochtans schreeuwt men overal om werkvolk. “Op den duur heb ik moeten liegen om aan de slag te geraken. Het is meteen raak: een grote opdracht in Antwerpen. ’s Ochtends om half zes vertrekken en ’s avonds om zeven uur terug thuis. In een open bouw, ijskoud en nat. Zelfs op zaterdag tot ’s middags. Dan leer je de stiel pas echt kennen. En ik heb héél hard gewerkt. Ik denk dat de baas van toen mijn leugentje om bestwil ruimschoots gecompenseerd kreeg door mijn mateloze inzet.” 10

Ik werk met één bepaalde reeks kwaliteitsmaterialen, waardoor ik mijn arsenaal werktuigen ook kan beperken en bovendien optimaal gebruiken. Vanuit mijn industriële ervaring breng ik de kennis mee dat afspraken gerespecteerd moeten worden, net als offertes. Voor mijn personeel wil ik een eerlijke en correcte baas zijn, die hun inzet waardeert met scholing en bovenwettelijke voordelen. Mijn bedrijf hoeft niet groot te worden: drie bestelwagens en evenveel ploegen, samen zo’n tien man gemotiveerd personeel, daar ga ik voor. Als het een multinational wordt, dan laat ik dat niet liggen, maar ik streef er niet naar. En, last but not least: ik wil klanten die met plezier betalen.”

De HI-loodgieter met een pc “Ja, inderdaad, mijn opleiding geeft mij het voordeel dat ik georganiseerd te werk ga. Zo controleer ik het werk altijd zelf, waardoor ik permanent zicht heb op de stand van zaken, en vervul ik een voortdurende voorbeeldfunctie. Ik kan het zelf ook heel goed en doe dat ook. Aan kwaliteit wil ik nooit tornen, ook al staat daar een prijs tegenover. Bij elk werk doe ik een voor- en nacalculatie. Ik tik dat meteen in op de pc, nog steeds een vreemd voorwerp in de sector: onbekend en zeker onbemind. Voor mij een onmisbaar instrument.” Zijn de studies TEW en handelsingenieur voor u geen omweg geweest? “Nee, absoluut niet. Het maakt het nemen van een aantal bochten in je leven mogelijk. Nu ben ik wel op een punt gekomen waarbij ik streef naar een bedrijf dat kan blijven duren, naar continuïteit.” Over 25 jaar: Pauwels en Zoon? “Misschien wel, dat zou heerlijk zijn.” Doet een TEW’er, oriëntatie accountancy, zijn boekhouding zelf? Een smakelijke lach: “Die besteed ik nu uit, en die van mijn vrouw ook… En weet je wat nog leuk is: ik ontmoet nu geregeld mannen in de bouwwereld met dezelfde UFSIAroots. Ik krijg dan even zo’n heel apart gevoel van binnen, het netwerksyndroom. Je voelt dan aan dat je samen hetzelfde nastreeft.” En weet u wat uw journalist toen dacht? “Yes, het werkt. Hoera.”

In memoriam Pater Louis Bruyns Op 7 maart jl. overleed gewezen UFSIArector prof. dr. Louis Bruyns op 82-jarige leeftijd. Pater Bruyns was van 1970 tot 1975 de tweede directeur van het toen nog jonge IPO. Voordien had hij er al een lange loopbaan in Congo opzitten. Hij werkte er in de missies, de Lovanium Universiteit, de Mutuelle Solidarité Sociale en het Centre Médico Scolaire. Hij studeerde klassieke filologie, filosofie, theologie, economie en politieke en sociale wetenschappen. Pater Bruyns mag ook gerekend worden tot de gangmakers van de Universiteit Antwerpen. Als directeur van IPO had Pater Bruyns zo zijn eigen stijl. De toen nog erg kleine groep stafmedewerkers kreeg van hem alle ruimte om elk op zijn manier de creativiteit bot te vieren. Wie met een goed idee op de proppen kwam, kon rekenen op aanmoediging, maar zonder veel omhaal liet hij ook weten dat hij over bepaalde initiatieven niet zo enthousiast was. Voor hem moest het bijvoorbeeld voldoende praktijkgericht zijn. De pater was het centrum en het rustpunt van het woelige team. Het gevolg was dat er in die periode, naast een hele resem eendagsvliegen, ook een aantal programma’s op gang gebracht werd waarvan er nu nog – in de UAMS ondertussen – bestaan. De Opleiding Personeelsbeleid en Bedrijfseconomie is zo'n voorbeeld. Alles leek mogelijk. In de woelige periode na mei 68 kwam er zelfs een tweedaags colloquium over “De onderneming en de alternatieve cultuur”. Jean-Luc Dehaene, toen nog met rolkraag, hield er een opgemerkt betoog over de schaduwzijden van de consumptiemaatschappij… Bewust van de beperkingen van het kleine instituut zocht Pater Bruyns actief naar samenwerking met andere instellingen. Samen met RUCA werden programma’s “Vervoer en Haven” opgezet. We slaagden er toen zelfs in om samen met het SPSO, de voorloper van de Vlerick Leuven Gent Management School, gedurende drie jaar een Top Management Programma samen aan te bieden. Daaraan waren lange, niet altijd gemakkelijke, gesprekken met Dries Vlerick voorafgegaan. Maar met zijn steeds hoffelijke en diplomatieke stijl wist onze directeur hem toch over de streep te halen.

Uit die tijd stamt ook de nog steeds bekende indeling van ons programma-aanbod in vakgebieden. Daardoor kwam er wat orde in de divergente creativiteit. Maar het middel boven alles om het uitwaaierende aanbod te sturen en bij te sturen waren de evaluaties van de deelnemers. Pater Bruyns herhaalde voortdurend dat dit het belangrijkste instrument was om de kwaliteit en de inhoud in de hand te houden. De informatica stond toen nog in haar kinderschoenen, maar het was wel een eigen interessegebied van de directeur. Hij was enorm geboeid door de ontwikkelingen op dat terrein en zag toen al duidelijk de enorme toekomstmogelijkheden ervan in. Hij trok zelf de kar voor programma’s op dat gebied, zoals “Informatieverwerking en bedrijfsbeleid”. Latere stafmedewerkers van het vakgebied informatica waren zijn geprefereerde gesprekspartners. Allen die Pater Bruyns als IPO-directeur gekend hebben, loven hem om zijn grote menselijkheid, zijn open toegankelijkheid, zijn eenvoud en nononsensestijl, zijn stimulerend mentoraat. Zijn lange Congo-carrière maakte hem niet alleen tot een Afrika-deskundige. Hij had veel van de Afrikaanse ziel in zich opgenomen. Hij aanvaardde wat het leven bracht. Hij genoot van kleine dingen en vooral van vriendschappelijke gesprekken met medewerkers en collega’s. Wij zijn dankbaar voor wat hij ons gegeven heeft. L.D.

Myriam van Loon 11

Muze slaat toe bij student-handelsingenieur

spelers op inventieve wijze klaarden. Die publieke opinie is gediversifieerd, wispelturig en vooral zeer kritisch. Alle meningen, in alle toonaarden, vinden er een uitlaat. Geen handeling ontgaat hun zintuigen en wellicht biedt hun anonimiteit garanties voor een permanente evaluatie, zonder gevolgen voor de boodschapper.

Zusters op de Krim Met enkele bescheiden voorstellingen van zijn eigen toneelstuk Zusters op de Krim, in theater Het Klokhuis, werd een droom werkelijkheid voor Gregory De Vleeschouwer, student in het eerste jaar van de graad handelsingenieur aan de UFSIA. Een droom die hij al in het middelbaar onderwijs koesterde en die sinds een opvoering ter gelegenheid van Chrysostomos – de laatste honderd dagen van het schooljaar – niet meer was vervaagd: een hedendaags toneelstuk uitgewerkt naar de Griekse mythologie.

Je verwacht van studenten TEW niet meteen een grote verbondenheid met Euripides of Goethe. Wellicht daardoor springt de prestatie van dit gelegenheidsgezelschap des te meer in het oog. Even situeren. Gregory De Vleeschouwer, een prille twintiger, vlot studerend, straks een jaar Erasmus-student, is volgens insiders een romanticus pur sang. In alle stilte broedde hij al geruime tijd op een script, geschoeid op de leest van de Griekse mythologie, zijn stokpaardje bij uitstek. Familiekronieken anno 2001 vertonen blijkbaar zoveel gelijkenis met de tragedies door de eeuwen heen, dat ze blijvend stof leveren voor artistieke vertalingen allerhande. Zo ook voor Gregory, die inspiratie puurde uit het leven rondom hem om onder het pseudoniem Ernest Houwer een eigen bewerking te schrijven van Zusters op de Krim. Het stuk is geënt op het klassieke Iphigeneia in Tauris van Euripides, door Goethe geïnterpreteerd als Iphigenie auf Tauris. Uiteindelijk werd zo gefilterd, gearrangeerd en geactualiseerd dat alleen nog de plot overeind bleef en het toneelstuk een in-een-Grieks-tragediekleedje-verpakt, origineel eigen theaterstuk werd. De impact van de diverse personages op het verloop van het verhaal werd eerder ook door andere interpreteerders gewijzigd. Terwijl de koning en de raadsman bij Euripides niet – en bij Goethe nauwelijks – van belang waren, krijgen zij bij auteur Gregory een cruciale rol. De actualisering van deze personages en hun toenemende invloed op het verloop van de gebeurtenissen, zijn een gevolg van een al even eigentijds fenomeen binnen samenwerkingsverbanden, dat flexibiliteit heet. De cast paste permanent, bij elke repetitie, tot de generale toe, de inhoud en het gewicht van elke rol aan. Zo werd het stuk uiteraard ‘gedragen’ door elk van de acteurs, die hun rol ‘beleefden’ in plaats van ‘speelden’.

Hoe het groeide Eind september 2000 was het scenario, toen nog louter het geesteskind van Gregory, rond. Het zou echter pas tot toneelstuk uitgroeien op de planken. Dat werd de volgende uitdaging. In een richting als TEW en Handelsingenieur ligt een cast niet meteen voor het grijpen. Dan is de rijkdom van de campusdiversiteit een geschenk uit de hemel: je kunt rekruteren over de faculteiten heen. Waar beter toch dan bij Letteren en Wijsbegeerte zoeken naar verwante zielen… En zo geschiedde. 12

Wat ruist daar in het struikgewas

Een schitterende Ifigineia werd gevonden in de tweede kandidatuur Geschiedenis. Sofie Prosperi, met een achtergrond van “woord en dictie”, die de frêle, sterke, nauwelijks nog op geluk hopende Ifigineia erg geloofwaardig gestalte geeft. Een pechvogel die, ondanks het lot, alert blijft voor kansen en slechts een klein duwtje nodig heeft om die ook te grijpen. Dat laatste schijnt een familietrekje te zijn, want ook Orestes, de broer van Ifigineia, een rol die auteur-regisseur Gregory De Vleeschouwer voor zijn rekening nam, heeft die enigszins vergelijkbare zelfdestructieve neiging. Gelukkig maar wordt die permanent omgebogen door zijn trouwe vriend Pylades: een geboren optimist, eerlijk, op het naïeve af, met een onstuitbare overtuigingsdrang. Niet zomaar toevallig werd deze rol op het lijf geschreven van Steve Grossen, een jaargenoot van Sofie. Want ook in het echte leven zijn Steve en Gregory vrienden. Liefde als krachtbron om het negatieve om te buigen, is een al even universeel gegeven. Voor Ifigineia heet die kracht koning Thoas. Een fijnbesnaard mens, aan het hoofd van barbaren. Alweer een actueel gegeven, waarin natuur en cultuur tot een explosieve tegenstelling leiden, die mensen gespleten, twijfelachtig en depressief maakt. Een rol die op overtuigende wijze werd vertolkt door Wim Maerivoet, eveneens een handelsingenieur in spe. En dan is er de duistere kracht achter de macht. Voor de koning in het stuk is dat een militair zonder veel scrupules. Precies diens gecultiveerd sarcasme maakt hem tot compromis tussen de bevolking en hun koning. Arkas, gespeeld door Thomas Willemen – we kunnen het ook niet helpen dat hij politieke en sociale wetenschappen studeert aan de UFSIA – geeft zich als personage nooit bloot. Hij laveert bestendig tussen de diverse stemmingen bij het volk. Hij is de slinkse manipulator: bloeddorstiger dan de barbaren en sluwer dan de Grieken… maar vooral met een onsterfelijk eigenbelang. Dat Thomas zijn personage levensecht neerzette, leverde hem na de voorstelling menige afkeurende blik op, wat in het theater neerkomt op een compliment. Zoals het een Griekse tragedie betaamt, is er natuurlijk ook het spreekkoor, zeg maar de publieke opinie. Een niet zo makkelijke klus, die de vier mannelijke

We denken vaak zo stereotiep in het taxeren van mensen. Bezig zijn met wetenschap, cijfers en technieken zouden geen ruimte laten voor intensiteit. Maar dat blijkt een veel te enge visie. Deze jonge mensen, die wij uitgebreid konden ontmoeten na hun gedurfde optreden, zijn maar een kleine greep uit het aanbod van talent dat sluimert op de UFSIAcampus. Ze zijn de veruiterlijking van veel diepgang, die meestal verborgen blijft. Ondergrondse bronnen, die misschien nooit opborrelen. Moet de universiteit geen forum creëren om het licht onder de korenmaat uit te halen? Is er competitie, professionele begeleiding of subsidie voor nodig? Of is het gewoon wachten tot talent vanzelf uitbarst en wegen zoekt als lava uit de vulkaankrater? Voer voor een studiedienst? Aan de UFSIA vonden deze vijf creatievelingen op eigen initiatief mensen die de meerwaarde van gezichtsveldverruiming doorhadden. Mensen die met hun aanmoediging het klimaat schiepen waarin creativiteit gedijt. Op de laatste bladzijde van het programmaboekje danken de gelegenheidsacteurs dan ook terecht Johan Vanhoutte, Arlette Busseniers, de Financiële Dienst van de UFSIA en theater Het Klokhuis. Met twee theaterproducties op één affiche, ontdekten we meteen ook het bestaan van Perpetuum Mobile. Een wisselend gezelschap, zoals de naam doet vermoeden, van Ufsianen-acteurs, onder leiding van regisseur Ludo Gielen. De twee producties in één voorstelling bleek een voltreffer: het publiek kwam ofwel voor stuk 1, ofwel voor stuk 2, en kreeg meteen een dubbele portie cultuur voorgeschoteld. Met gesloten deuren geeft een beklijvende kijk op een verdoemd hiernamaals. In het stuk kijken we door de poort van de hel, die je maar één keer passeert, bij het binnengaan. Tijd is een onbestaand begrip voor verdoemden. Ze zijn veroordeeld tot een eeuwige, claustrofobische gevangenschap in een spiraal van machtsspelletjes, manipulatie, leugen en bedrog. En ze zijn er zich ten volle van bewust dat ze het aan zichzelf te danken hebben. Subliem demonisch getreiter, van de hand van de meester: Jean-Paul Sartre. Oudheid, twintigste of eenentwintigste eeuw: de mensheid heeft niet veel bijgeleerd, lijkt het wel… Zou Bredero’s populairste oneliner “het kan verkeren” dan toch nog van toepassing zijn? Myriam van Loon 13

Robert Pourvoyeur en zijn liefde voor de opera Was ist denn Musik? Musik ist eine heilige Kunst... Prof. dr. Robert Pourvoyeur doceerde van 1957 tot 1989 aan de UFSIA o.a. Europese Economische Integratie en Internationale Organisaties. Toen hij in Antwerpen begon, was hij al enkele jaren secretaris van de Belgische delegatie bij de EGKS en in die functie betrokken bij de voorbereiding van de EEGen Euratomverdragen. Hij sloot zijn carrière in Europa af als directeur-generaal bij de Raad van Ministers van de Europese Gemeenschap. Jarenlang combineerde prof. Pourvoyeur het lesgeven aan de UFSIA, maar ook aan de EHSAL met zijn werk in de Europese instellingen. “Een bijzonder boeiende combinatie,” zegt hij zelf. “Je kon de studenten in contact brengen met het laboratorium waar Europa gestalte kreeg. Tegelijkertijd was je zelf als ambtenaar gedwongen op de hoogte te blijven van de recentste wetenschappelijke ontwikkelingen.” De combinatie leverde natuurlijk een zeer druk leven op. Ook nu nog geeft prof. Pourvoyeur zo’n honderd lezingen per jaar, en doceert hij nog in Madrid. Toch houdt hij nog tijd over voor een andere passie: de opera.

eerste opera’s op de planken zetten. Prof. Pourvoyeur: “Er zijn in die 400 jaren zeker 60.000 en wellicht zelfs bijna 80.000 opera’s gecomponeerd. Een aantal daarvan is verloren gegaan, en van een groot deel vind je enkel nog maar een manuscriptversie of enkele fragmenten terug. Maar het geeft toch een idee van de rijkdom van het genre.” Van die oorspronkelijke manuscripten bevindt het grootste deel zich overigens in Washington, New York of Japan. Europa heeft de boot gemist om dat deel van ons erfgoed in eigen huis te houden. Veel is in Europa verloren gegaan tijdens de talrijke oorlogen die dit continent hebben geteisterd.

“De liefde voor opera heb ik eigenlijk van thuis uit meegekregen”, herinnert prof. Pourvoyeur zich. “Mijn vader, een amateur-tenor, zong thuis onder pianobegeleiding van mijn moeder. Wij woonden in Gent schuin tegenover het operagebouw. Toen moeder mij als tiener meenam naar de opera was het voor mij liefde op het eerste gezicht. De combinatie van de muziek, het toneelspel, de enscenering: het was gewoon perfect. Sindsdien heeft de opera mij niet meer losgelaten, en verdeelde ik al mijn vrije tijd tussen literatuur en muziektheater.” Uit interesse begon prof. Pourvoyeur een collectie partituren op te bouwen. Die is in enkele decennia uitgegroeid tot een van de grootste particuliere verzamelingen die er bestaan. “Mijn huis wordt momenteel ‘bezet’ door zo’n 38.000 boeken”, lacht Pourvoyeur, “daaronder bevinden zich zo’n 5.500 operapartituren.”

Operadirecteuren

Het lijkt veel, maar het is uiteindelijk slechts een fractie van het totale aantal opera’s dat geschreven is sinds barokcomponisten vier eeuwen geleden de 14

Begin jaren zeventig groeide bij prof. Pourvoyeur het idee om met al die verzamelde kennis ook iets te doen. “Ik wilde vooral een aantal minder bekende, maar daarom niet minder goede, componisten onder de aandacht brengen”, zegt hij, “Waarom er niet over schrijven, dacht ik. Mijn eerste artikel over dit onderwerp verscheen in 1970 in het tijdschrift Streven. En het is het begin geweest van een lange reeks. Ook schreef ik er ondertussen een tiental boeken over.” Tot op vandaag verschijnen er jaarlijks nog enkele tientallen artikelen van zijn hand over opera en – een sterk ondergewaardeerd genre – operette. Na een tijdje vroegen ook de verschillende operahuizen in dit land, onder andere Luik, maar ook de Vlaamse Opera, hem om bijdragen voor hun publicaties. Die vloed artikelen had soms ook resultaat. “Ik bezoek regelmatig voorstellingen in verschillende operahuizen, niet alleen in eigen land, maar ook in Duitsland en Frankrijk. Als je dan regelmatig kritieken schrijft, dan worden

die ook gelezen. En zo kun je mensen soms beïnvloeden om ook minder bekende opera’s te programmeren.” De operadirecteuren wisten zijn bijdragen al gauw te waarderen. “Operadirecteuren drukken een grote persoonlijke stempel op de programmatie”, merkt Pourvoyeur op. “Het gevolg is soms wel dat een bepaald genre of bepaalde componisten nauwelijks nog aan bod komen.” Pourvoyeur denkt hierbij aan de verminderde belangstelling voor operette: “Als je de sterk satirische operettes van Offenbach bekijkt, dan weet je onmiddellijk dat het hier zeker niet om een minder interessant genre gaat. Zo zijn ook de Franse operacomponisten in ons een land een beetje in verdrukking geraakt, deels wellicht omdat in Vlaanderen hiervoor minder belangstelling bestond, deels ook omdat de operadirecteuren andere componisten verkozen. De persoonlijke voorkeur van de directeuren kan vaak ook positief zijn. Zo bracht de Vlaamse Opera de laatste jaren een interessante kijk op Puccini, die een beetje uit de belangstelling was geraakt.”

Schrijf eens iets nieuws Maar de sterke persoonlijke visie van de operadirecteuren houdt ook het gevaar van een verschraling van het aanbod in. Van de tienduizenden opera’s die de afgelopen 400 jaar zijn geschreven, staan er nu nog slechts enkele tientallen op het vaste repertoire van de meeste operahuizen. Pourvoyeur: “Slechts af en toe krijg je de kans eens een nieuw werk te ontdekken. Men wil blijkbaar vermijden dat de zaal eens niet tot de nok gevuld is. Daardoor worden bijvoorbeeld van een toch zeer populaire componist als Verdi maar een beperkt aantal werken opgevoerd. Hij heeft in totaal 26 opera’s geschreven, maar daarvan krijg je er hooguit een achttal regelmatig te zien. Men kiest liever voor het zekere succes van La Traviata dan het publiek eens te laten proeven van het minder bekende Macbeth.” Om het publiek toch nog iets nieuws te brengen, rekent men op de inbreng van de regisseur, die een vernieuwende enscenering moet creëren. “Aanvankelijk hebben die regisseurs goed werk geleverd”, zegt Pourvoyeur, “ze hebben de sterallures van de zangers tot normale proporties teruggebracht en weer aandacht gegeven aan het toneelspel. Maar gaandeweg hebben zij zichzelf steeds meer op het voorplan gebracht.” De regisseur moest interesse wekken voor het stuk, maar kende vaak zelf het stuk niet. In de jaren zeventig vond men dat de opera een geëngageerde boodschap moest brengen. Pourvoyeur: “Sommige regisseurs baseren zich op een algemeen bekend maar totaal fout beeld van de componist, spuien een aantal slecht verteerde theorieën van Marx in het stuk, en brengen zo een enscenering die vaak ver verwijderd is van het

oorspronkelijke werk. Opera wordt zo een vehikel voor idealen die de componist vaak niet eens deelt.” Het was een praktijk die enorm veel geld verslond en vaak tot absurde resultaten leidde. Zo kreeg je opvoeringen van La Traviata, oorspronkelijk een kritiek op de sociale conventies van het 19deeeuwse Frankrijk, in een hedendaags kleedje. Of men bracht Madame Butterfly, dat zich in Japan afspeelt, in een decor dat een bunker van de Atlantische Muur in Blankenberge moest voorstellen. Het verhaal van de opera’s werd zo natuurlijk totaal ongeloofwaardig. Pourvoyeur: “Bovendien spellen die regisseurs het hele verhaal en hun visie daarop nog eens zeer expliciet uit. Alsof men het publiek bij de hand moet nemen omdat het niet intelligent genoeg is om het stuk te begrijpen. In de jaren vijftig waren onder invloed van het jaarlijkse Wagnerfestival in Bayreuth de zeer symbolistische en oratoriumachtige opvoeringen in zwang. Ik stond daar toen een beetje onwennig tegenover, maar als je sommige hedendaagse opvoeringen ziet, dan snak ik soms terug naar die tijd. Wil je je visie op een oud verhaal geven, laat dan een hedendaags componist daar een muzikaal toegankelijk werk over schrijven, maar laat niet zomaar een regisseur met zijn hoogstpersoonlijke visie op een bestaande opera los.” Een goede raad, die hopelijk de creativiteit van jonge componisten zal prikkelen. Paul Cordy 15

Beste Buy Side Professional in Reuters Survey

Een gesprek met alumnus Kris Gommeren Vrijdag, 20 april. Ik stap de imposante gebouwen van JPMorgan aan het Rogierplein in Brussel binnen om er Kris Gommeren (promotie 1984) te interviewen. Veel tijd om het prachtige designinterieur te bewonderen heb ik niet, want luttele ogenblikken later sta ik al oog in oog met Kris. Of we niet ergens een hapje kunnen gaan eten? De toon is gezet voor een interessant gesprek met een getalenteerd en sympathiek man... “Ik ben in 1984 afgestudeerd aan de UFSIA in de richting Bedrijfseconomie, oriëntatie Financiering”, steekt Kris Gommeren van wal. Goede herinneringen houdt hij vooral over aan zijn eindverhandeling, die hij samen met studiegenoot en vriend Koen Hendrickx maakte bij professor M. Van Geel. “Samen met Koen heb ik een vergelijkende studie gemaakt van de toenmalige Amerikaanse en Engelse monetaire en economische politiek”, verklaart Kris. “Koen heeft zich daarbij op de politiek van Reagan in de Verenigde Staten geconcentreerd, terwijl ik het beleid van Margaret Thatcher in Groot-Brittannië heb onderzocht. Onze studie toonde aan dat er uiteraard een aantal verschillen waren, maar tevens sterke gelijkenissen.” “Een enorm leerrijke en toffe periode”, vat Kris samen. De UFSIA zorgde echter niet alleen voor de intellectuele ontplooiing van Kris. “Ik heb er ook tal van goede vrienden aan overgehouden en, belangrijker nog, ik heb er mijn vrouw ontmoet.”

MBA aan Columbia “Tijdens mijn studie aan de UFSIA was ik geboeid geraakt door financiering, maar toen ik afstudeerde, wist ik helemaal niet wat ik nu concreet binnen die financiële sector wilde doen. Ik speelde al een tijdje met het idee om verder te studeren in de States. Zo zou ik misschien een beter inzicht krijgen in de verschillende mogelijkheden”, vertelt Kris. Het hoge inschrijvingsgeld aan de Amerikaanse Business Schools en de ondertussen historisch geworden legerdienst, gooiden tijdelijk roet in het eten. Tijdelijk, want na een korte periode bij Arthur Andersen als audit assistant en vervolgens bij AccuRay, vervult Kris zijn dienstplicht. Niets houdt hem nu nog tegen om zijn American dream te realiseren: in 1987 start hij met het MBA-programma van de Columbia Business School, een van de meest gerenommeerde universiteiten voor wie zich wil specialiseren in de bank- of de financiële sector. “Mijn verblijf aan Columbia was een enorm verrijkende periode”, vertelt Kris. “Je krijgt er les in kleinere 16

groepen, zodat er veel ruimte is voor interactie en debat met de prof. Bovendien werken vele professoren die er lesgeven op Wall Street. Zij spreken vanuit de praktijk, wat het alleen maar interessanter maakt.” Is het Amerikaanse onderwijssysteem dan niet erg competitief? “Toch wel!”, geeft Kris toe. “Je wordt er steeds relatief beoordeeld t.o.v. de andere studenten. Iedereen is dus in feite ieders concurrent. De resultaten die je behaalt, zijn bovendien erg belangrijk. Het is niet voldoende dat je een MBA-diploma van een bekende universiteit op zak hebt. Bij het solliciteren vragen bedrijven immers ook je resultaten op. Wie te laag scoort, wordt niet eens uitgenodigd voor een selectiegesprek. Hun verdict is onverbiddelijk: wie niet competitief is tijdens zijn studie, is dat zeker ook niet in het beroepsleven. De lat wordt niet enkel voor de studenten hoog gelegd”, voegt Kris er aan toe. “Ook de professoren moeten steeds opnieuw het beste van zichzelf geven. Als zij te veel slechte beoordelingen van de studenten krijgen, vliegen zij er uit.” Voor zijn verblijf aan Columbia is de UFSIA een zeer goede voorbereiding geweest. Kris: “Zeker wat betreft de basisvakken zoals statistiek, wiskunde, micro- en macro-economie kun je als UFSIA-alumnus gerust je mannetje staan.”

JPMorgan Investment Management De scores van Kris waren blijkbaar zeer goed, want na het behalen van zijn MBA kan hij onmiddellijk bij JPMorgan in Londen aan de slag. Gedurende een korte periode combineert hij er de leiding van de onderzoeksdienst emerging markets met de functie van analist voor de Europese banksector. Vandaag concentreert Kris zich volledig op deze laatste functie en volgt hij het wel en wee van een 80-tal beursgenoteerde Europese banken op de voet. Uiteraard met veel meer verantwoordelijkheden: op zijn naamkaartje staat niet enkel Chartered Financial Analyst, maar prijkt tevens de titel van Managing Director. Bovendien resideert hij nu ook in het kantoor Brussel. “Negen jaar leven en werken in The City is een enorme ervaring, maar de lokroep van het thuisfront werd te groot”, geeft Kris toe.

Als bankanalist vervult hij momenteel een dubbele taak. “Enerzijds geef ik intern adviezen aan onze portefeuillebeheerders over het al dan niet investeren in bepaalde bankaandelen. Anderzijds beheer ik zelf portefeuilles van bankaandelen voor externe klanten: pensioenfondsen van grote bedrijven, centrale banken, high net worth individuals.” Hoe kun je alle informatie die een impact heeft op de koers van 80 aandelen blijven volgen, interpreteren en beheren? “Mensen vragen zich inderdaad soms af wat ik de hele dag verricht”, lacht Kris. “Voor elk aandeel dat ik volg, heb ik een model waarin ik de balans en resultatenrekening van de laatste jaren heb ingebracht. Daarnaast maak ik voorspellingen voor de winsten voor de volgende drie jaren. Met de combinatie van beide data kan ik nagaan welke aandelen over- of ondergewaardeerd zijn. De rest van het verhaal spreekt voor zich.” Is it an art, is it a science? “De waarheid ligt ergens tussen de twee in”, legt Kris Gommeren uit. “Elke bank heeft haar eigen profiel. Sommige banken zijn heel rentegevoelig wegens hun specifieke balansstructuur. Andere banken zijn gespecialiseerd in specifieke activiteiten zoals asset management of verzekeringen. Zij zullen het dus beter of slechter doen in bepaalde omstandigheden. Dit zijn objectieve dingen die je moet weten als analist. Maar hoeveel geef je bijvoorbeeld voor de kwaliteit van het management en zijn strategische visie? Als een bepaalde bank sterk investeert in Centraal-Europa, hoeveel ben je dan als aandeelhouder bereid daarvoor te betalen? Deze elementen zijn veel subjectiever en dus heel wat moeilijker in te schatten.” “De contacten met de banken die ik actief volg, nemen heel wat tijd in beslag”, zegt Kris. “Gelukkig komt het topmanagement ervan regelmatig naar Londen, zodat ik de kans krijg hen daar te ontmoeten. Maar stel: een Spaanse bank die ik volg, zet grote operaties op in Argentinië. Dan is het voor mij belangrijk dat ik ter plaatse poolshoogte ga nemen. Verder moet ik ook altijd op de hoogte blijven van de evoluties in de macro-economische omgeving waarin deze banken opereren. Het internationale karakter maakt mijn baan alleen maar boeiender.”

Risk is the spice of life Geen last van stress met zulke volatiele markten? “Met de jaren is het gemakkelijker om met die druk om te gaan”, relativeert Kris. “Als beginnend analist is het belangrijk dat je eerste vijf aanbevelingen geen totale misser zijn. Zoniet zal je je zelfvertrouwen verliezen en raak je ook je geloofwaardigheid t.o.v. je collega’s kwijt. Als je al een aantal jaren een goede performance hebt gehad, is het gemakkelijker om een aantal tegenvallers te incasseren. Van mij verwacht men gewoon dat ik risico’s durf nemen wanneer er zich kansen voordoen. Als ik in 55% van de gevallen de juiste beslissing neem en dan vooral op de grote posities heb ik het goed gedaan. Fouten maken is in

dit beroep onvermijdelijk. Soms maak je beoordelingsfouten of ga je uit van een verkeerde macrovisie. Erger wordt het natuurlijk wanneer je het advies niet volgt van mensen die beter thuis zijn in een bepaalde materie of wanneer je achteraf vaststelt dat je een bepaalde fout had kunnen vermijden door de cijfers beter te analyseren. Gelukkig komt dat niet al te vaak voor”, lacht Kris. “Om succesvol te zijn, moet je in eerste instantie een goed analist zijn”, legt Kris uit. “Je moet balansen kunnen lezen, je moet cijfers kunnen analyseren, trends identificeren, enzovoort. Maar daarnaast is het ook belangrijk dat je een goed communicator bent, die zijn zelfvertrouwen niet snel kwijtraakt. Als je een portefeuillebeheerder hebt geadviseerd om in een bepaald aandeel te investeren, en om een of andere reden zakt dit aandeel op een bepaalde dag 5 tot 10%, moet je toch je standpunt kunnen blijven verdedigen. Misschien is de markt wel verkeerd en moet je aanraden om bij te kopen in plaats van in een paniekreactie te verkopen. Wanneer je die houding niet aanneemt, zal men snel zijn vertrouwen in jou verliezen. Dan ben je natuurlijk zelf verloren. Emotioneel mag je er nooit bij betrokken raken. En je moet gewoonweg kunnen verdragen dat je af en toe eens aan de schandpaal wordt geplaatst.”

Reuters Survey Dat Kris succes heeft in zijn functie, staat buiten kijf. In januari werd hij in Londen door de Reuters Survey uitgeroepen tot beste Buy Side Professional van het voorbije jaar. De Reuters Survey stelt aan de financiële directeuren van de 300 grootste Europese bedrijven de vraag “Wie van de beleggers in Europa kent uw bedrijf het best?”. “Dat is een erg subjectieve vraag”, relativeert Kris. “Als sectoranalist geniet je uiteraard een belangrijk voordeel, aangezien je een relatief beperkt aantal bedrijven op de voet volgt. De onderscheiding is verder op geen enkele manier gerelateerd aan effectief gerealiseerde rendementen.” De prijs kwam niet als een volledige verrassing. “De jongste vijf jaar was ik steeds bij de top 7; vorig jaar eindigde ik tweede. Hoewel ik uiteraard zeer tevreden ben dat ik deze prestigieuze onderscheiding heb gekregen en de prijs op zich een duidelijk teken van erkenning is van de Europese banken die ik volg, is het toch voornamelijk leuk voor de ouders, familie en vrienden. Professioneel verandert er voor mij op korte termijn niets.” In zijn vrije tijd probeert Kris zoveel mogelijk beschikbaar te zijn voor zijn vrouw en vier dochters. “Drie dagen per week werk ik nog steeds vanuit Londen. Als ik dan thuis ben, is mijn gezin het belangrijkste voor mij. Af en toe sla ik ook wel eens een balletje op het tennisveld, maar heel veel tijd blijft daar niet meer voor over. Helaas…” Noël Pauwels 17

Heidi Sichien maakt van DuPont de Nemours mensvriendelijkste bedrijf Werken en leven in evenwicht houden Ofschoon er in Gent, waar Heidi Sichien geboren en getogen is, toch ook een universiteit is, studeerde zij aan de UFSIA. Nu ja, goede wijn behoeft geen krans. In juni 1997 stapte ze door de poort in de Prinsstraat met het diploma handelsingenieur in de beleidsinformatica op zak. Mét onderscheiding. Sinds mei 1999 is ze aan de slag als HR-assistent bij chemiereus DuPont de Nemours in Mechelen, DuPont Belgium, de hoofdlocatie in ons land van deze multinational. Een verhelderende babbel met een enthousiaste alumna, die beslist géén valse start nam. Tijdens haar studententijd nam Heidi deel aan een uitwisseling met Georgetown University in Washington en aan een Erasmusprogramma in Hannover. Na haar studie handelsingenieur werkte ze twee jaar als auditor bij Ernst & Young en pikte ze nog een degelijke cursus sociale wetgeving mee. Eerst ruimere horizonten verkennen en daarna een stevige sociale basis leggen, het lijkt inderdaad een gedroomde voorbereiding voor een baan in het sociale beleid, het human resources management van een grote multinational. Heidi Sichien kan het enthousiasme voor haar werk moeilijk verbergen. “Naast een aantal andere meer ‘klassieke’ verantwoordelijkheden van het personeelsbeleid ben ik ook verantwoordelijk voor enkele projecten en programma’s waaronder o.a. Work/Life. Met dit programma hebben we de titel ‘mensvriendelijk bedrijf 2001’ gewonnen”, klinkt het met begrijpelijke trots. Maar eerst laten we haar DuPont even voorstellen.

Een explosieve geschiedenis Bij DuPont wereldwijd – dat zijn 177 productievestigingen en 120 ontwikkelings- en klantenservicelabo’s verspreid over 65 landen en 6 continenten – realiseren vandaag 90.000 mensen, waarvan 20.000 in Europa en 1.200 in België, samen een omzet van ruim 28 miljard dollar, vernemen we. Daarvan wordt in Europa 7,6 miljard dollar gehaald. In de Mechelse fabriek worden kunststofproducten gemaakt met bekende handelsmerken. DuPont staat voor concurrentiële producten op het vlak van kleding, voeding, gezondheidszorg, wonen en bouwen, elektronica en transport. DuPont, van oor18

sprong een Amerikaans bedrijf, viert volgend jaar zijn tweehonderdste verjaardag. De onderneming combineert kennis uit wetenschap en technologie en wil daarmee producten en technieken ontwikkelen die ons dagelijks leven prettiger en comfortabeler maken. “Een nobele doelstelling, zeker als je bedenkt dat DuPont startte als… buskruitfabriek”, grapt Heidi Sichien. Dat het bedrijf vandaag veiligheid erg hoog in het vaandel draagt, dankt het aan het prille begin van zijn geschiedenis. Een Franse immigrant, die zijn naam gaf aan de onderneming, was in 1802 in Wilmington, Delaware (VS) begonnen met een kleine buskruitfabriek. Af en toe deden zich ontploffingen voor. De stichter voelde zich daar verantwoordelijk voor en werkte een sociaal programma uit. Hij stelde een vorm van pensioen in voor weduwen en wezen en een financiële tegemoetkoming voor gehandicapten. De activiteiten kregen geleidelijk een heel andere wending en in 1903 werd resoluut gekozen voor de overgang naar het maken van chemische stoffen. Reeds in 1907 hadden 27 procent van de medewerkers aandelen van DuPont. Het was een van de eerste bedrijven met een sociaal beleid en in 1911 had de firma al een gestructureerd veiligheidsprogramma. DuPont startte al vroeg met het onderzoek naar synthetische vezels, maar de echte doorbraak kwam er pas in de jaren dertig. Later volgden de uitzwerming naar Europa, diverse overnames en meerdere joint ventures.

Mensvriendelijk bedrijf 2001 De titel Mensvriendelijk Bedrijf 2001 die DuPont in februari 2001 in de wacht sleepte, omschrijft Heidi

fier als een mooie bekroning voor het unieke personeelsbeleid dat de onderneming al jaren voert. “Wat de aanleiding daarvan was? De campagne ‘Kwaliteit van werk, kwaliteit van leven’, die Mieke Vogels, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, in oktober 2000 lanceerde. Het was de bedoeling gezinnen en bedrijven te informeren, te sensibiliseren en te motiveren om zelf actief werk te maken van een beter evenwicht tussen werk, gezin, zorg en vrije tijd. Er werd o.a. een oproep gedaan om deel te nemen aan de wedstrijd ‘Mensvriendelijk bedrijf 2001’. Voor ons meteen een mooie gelegenheid om onze jarenlange inspanningen eens aan de buitenwacht bekend te maken. Een vakkundige jury riep DuPont uit als laureaat van deze wedstrijd.” DuPont mag die titel een jaar lang dragen. Heidi vindt dat niet alleen een hele eer. “Het is ook goed voor het imago van een bedrijf dat in volle expansie is en altijd op zoek gaat naar nieuw talent”, zegt zij. “Er hangt ook een mooie prijs aan vast: DuPont kreeg voor een half miljoen frank advertentieruimte in Vacature. Zoals onze HR-manager Luk Diels opmerkte toen hij de prijs in ontvangst nam: evenwicht tussen werk en privé-leven is iets waar we bij DuPont altijd al veel aandacht aan besteed hebben. Een gelukkig mens presteert ook beter op zijn werk. En daar heb je als bedrijf alleen maar voordeel bij.” Waarom viel precies DuPont in de prijzen? “Respect voor mensen vertalen wij in een duurzaam personeelsbeleid. Dat was een doorslaggevend argument. Het beste voorbeeld daarvan is ons unieke, al vermelde ‘Werk/Leven’- programma: dat geeft werknemers de mogelijkheid hun werk flexibel te regelen en zo de balans te vinden tussen werk en privé-leven. Ook onze veiligheidsscore leverde punten op: binnen DuPont is er geen enkel arbeidsongeval met werkverlet meer geweest sedert november 1979. Niet niks voor een bedrijf dat dagelijks met scheikundige producten bezig is.”

Concrete invulling Hoe vult men dat programma ‘Werk/Leven’ concreet in? Wat kan er? Wat mag er? “Natuurlijk niet alles”, verzekert Heidi. “Dit blijft een commercieel bedrijf met bikkelharde concurrentie. Het is een stap voorwaarts naar de realiteit van de 21ste eeuw, met heel wat alleenstaanden, tweeverdieners en mensen met hulpbehoevende ouders. Een stap ook in de richting van een compleet andere mentaliteit waarbij het management gevraagd wordt een soepele houding aan te nemen tegenover vragen naar flexibele werktijden. Hier zijn die houding en mentaliteit er. Wij betalen mensen niet om een aantal uren aanwezig te zijn, wél om hun job te doen en ze goed te doen. Met flexibel werken bedoelen we dat mensen zelf kunnen vragen om hun werk anders te regelen. Er zijn diverse mogelijkheden en formules om een soepele arbeidsinzet te organiseren:

glijdende werkuren en deeltijdse arbeid, een gedeelde baan (twee mensen delen een voltijdse taak), flexibiliteit wat de werkplek betreft, thuiswerk bijvoorbeeld … Daarnaast kunnen mensen tijdelijk hun werktijd verkorten of om bepaalde redenen onbetaald verlof of loopbaanonderbreking vragen. Wie door een noodzakelijke zakenreis extra onkosten heeft voor de opvang van afhankelijke gezinsleden, kinderen of ouders, kan rekenen op een financiële ruggensteun. Tenslotte voorzien wij de klok rond in een soort sociale service voor werknemers en hun familie. Hier kunnen de werknemers terecht met persoonlijke of werkgebonden problemen inzake financiën, juridische zaken, relaties, gezin, werk of individu. Flexibel werken is voor ons een onderdeel van onze bedrijfscultuur. Door ons als bedrijf soepel op te stellen zijn onze mensen duidelijk beter gemotiveerd. Het verloop is hier dan ook erg klein en het ziektepercentage ligt gemiddeld lager dan 2,5 procent. Onze steeds heterogener wordende groep medewerkers krijgt de kans een waardevol, bevredigend en productief leven te leiden, zowel op het werk als thuis. Daardoor zullen wij er in slagen onze concurrentiepositie te behouden.”

Veiligheid, gezondheid en milieu Hoewel veiligheid al bijna tweehonderd jaar een kernwaarde van DuPont is, zijn ook gezondheid en milieu volledig in die bedrijfscultuur ingebakken. “Bij het bepalen van de milieuverantwoordelijkheid is het uitgangspunt al ruim tien jaar dat DuPont niet alleen aan de wettelijke eisen wil voldoen, maar tegemoet wil komen aan de verwachtingen van het publiek. Het bedrijfsresultaat moet namelijk zowel financieel als sociaal en inzake milieu worden verantwoord. DuPont Mechelen is geverifieerd onder het Eco-Management and Audit Scheme (EMAS) van de EU en is gecertifieerd onder de ISO 14001 norm.” Heidi: “Ook inzake gezondheid hebben wij concrete programma’s: een rugletselpreventieprogramma, een cursus defensief rijden, een begeleidingsprogramma voor werknemers met een verslavingsprobleem, een rookbeleid dat bepaalt dat roken enkel toegelaten is in zones buiten de omheining … Werknemers die willen weten hoe het met hun gezondheid gesteld is, kunnen gebruikmaken van het ‘Welness Checkpoint’ en op basis van de resultaten een aangepast fitnessprogramma laten uitwerken. In het fitnesscentrum van ons bedrijf zijn zelfs gezinsleden en gepensioneerde werknemers welkom.” En hoe brengt Heidi zelf werk en privé-leven in balans? Is zij ook mensvriendelijk voor zichzelf? “Avontuurlijk reizen, koken, fietsen, aerobics, gaan shoppen, tafelen met mijn man en met vrienden,…” Hobby’s genoeg. Dat klinkt evenwichtig. Ben De Bruyn 19

India zendt zijn zonen uit Prof. Mathew Tharakan bij zijn emeritaat Op 22 september 2000 vierde de UFSIA het emeritaat van Mathew Tharakan, die onlangs 65 werd. Sinds het eerste contact met onze instelling in september 1972, groeide tussen hem en UFSIA een trouwe aanhankelijkheid. Samen met hem blikken we terug op zijn rijkgevulde wetenschappelijke loopbaan Té rijk, tenminste als je ze met het nodige respect wilt belichten. De rode draad: onderwijs en onderzoek van internationale economische problemen, direct of indirect gericht op de handel tussen ontwikkelings- en industrielanden. De herinnering aan een boeiend, vooral leerrijk gesprek met een erudiet man, aangetast door het virus van wetenschappelijk onderzoek, kan niemand ons nog afnemen. Mathew Tharakan groeide op in Kerala, een deelstaat in het zuiden van India. Deze telg uit een grote, vooraanstaande familie draagt een christelijke voornaam. Al vlug leggen we dus een verband met zijn geboorteland. Maar Tharakan zet ons op het juiste spoor. Aanvankelijk wat aarzelend weliswaar. Dat hij de gave niet heeft om veel over zichzelf te praten, siert hem. Bescheidenheid en zin voor een afgewogen nuancering staan symbool voor wijsheid. Typische kenmerken van de kleine groep van rasintellectuelen. Ze zijn vaak eigen aan proffen die, al behoren ze misschien niet tot de meeste opvallende figuren op een campus, een onbetwist gezag uitstralen door hun diep doordachte, gezagvolle mening en inbreng in hun vakgebied. Allicht vinden we hier een verklaring waarom het ook klikte tussen Tharakan en wijlen Jan Tinbergen, de eerste Nobelprijswinnaar economie. Van 1977 tot 1982 was Tharakan directeur van het Centrum Derde Wereld (CDW) van de UFSIA, in opvolging van professor Sylvain Plasschaert. Deze had hem als onderzoeksassistent aangetrokken. Als leider van het CDW slaagde Tharakan erin Tinbergen en andere prominente economen zoals Nobelprijswinnaar Amartya Sen en professor Jagdish Bhagwati als gastsprekers te strikken.

De twaalf Tharakan-apostelen Keren we terug naar zijn voornaam, Mathew, Matheus. “De christelijke gemeenschap van India is heel oud”, begint de prille emeritus. “Circa 30 procent van de bevolking van Kerala is christen, een kaleidoscoop van bevolkingsgroepen en religies, maar met een diepgewortelde onderlinge verdraagzaamheid. Ik was de derde van twaalf kinderen, van wie er nog meer bijbelse namen dragen.” Kort vóór Pasen denken we onwillekeurig aan de twaalf apostelen. Linken genoeg. Vele van zijn zeven broers en vier zusters zijn óók uitgezwermd naar diverse windstreken, gewapend met de waarden en de leergierigheid die hun ouders hen bijbrachten. Vele van hen doctoreerden, verschillende gezinsleden bekleden hoge functies in de heimat of in het buitenland. Met veel genoegen denkt Mathew Tharakan terug aan een familiale samenkomst in India, enkele maanden vóór ons 20

gesprek. “Mijn vader was enig kind. Hij moest zelf zijn universitaire studie afbreken wegens het overlijden van zijn vader. Daarom vond hij het belangrijk zijn kinderen te laten verder studeren.” Professor emeritus Mathew Tharakan studeerde economie aan het Loyola College van de Madras University in India en daarna aan de Marquette University in Milwaukee (VS), waar hij een MBA behaalde. Het te vroege overlijden van zijn vader roept hem terug naar Kerala, om er familiale verantwoordelijkheden op te nemen.

Liever géén protectionisme Maar voor de intellectueel gestimuleerde Mathew betekende dat geen breuk met zijn studie. Gedreven om een doctoraat te behalen, duikt hij enkele jaren later op in ons land. Hij voelde dit helemaal niet aan als een cultuurschok. “Juist omdat ook Europa, zoals India, een oude beschaving heeft”, zegt hij. “Ik ontmoette hier mijn toekomstige echtgenote, Ann Belpaire, volgde hier lessen in economie en ontwikkelingsproblematiek en daarna werd ik onderzoeksassistent toegepaste economie aan het toenmalige Center for Development Planning van de K.U.Leuven.” Daar verdedigde hij met verve een proefschrift over de problemen en vooruitzichten van de handel van India met de toenmalige Europese Gemeenschap. “Problemen van internationale handel en ontwikkeling hebben mij altijd gefascineerd”, verduidelijkt Tharakan. “Economische ontwikkeling bevat vele facetten. Onderzoekscentra in ontwikkelingslanden zijn heel competent. Daarvan ben ik overtuigd. De vraag is: wat is de beste bijdrage die onderzoekscentra in industrielanden tot economische ontwikkeling kunnen leveren? Zij zijn immers niet ter plaatse, het gaat om onderzoek vanuit een ander, ver land. Volgens mij levert het een comparatief voordeel op wanneer men problemen onder de loep legt die verband houden met de relaties tussen ontwikkelingslanden en ontwikkelde landen. Misschien moeten onderzoekers van ontwikkelde landen meer oog hebben voor interactieproblemen tussen deze twee groepen van landen. Voor ontwikke-

lingshulp ijveren en zich tegelijkertijd beschermen tegen invoer van producten uit die landen heeft weinig zin.” Over het algemeen verkiest professor Tharakan het vrijmaken van de internationale handel boven een terugkeer naar protectionisme. “De theorie van de internationale handel leert ons dat een zekere mate van bescherming of van directe hulp in sommige situaties wel verdedigbaar is”, nuanceert hij. “Volgens de internationale handelstheorie is rechtstreekse hulp aan groepen die door de liberalisering van de handel met aanpassingsproblemen te kampen hebben, bijna altijd beter dan eenzijdige bescherming tegen invoer. Ik ben van oordeel dat er tot vandaag wat te veel protectionisme is geweest, in ontwikkelingslanden én in industrielanden. De eigen voordelen van landen niet benutten betekent dat je hun mogelijkheden negeert om de economische toestand van hun bevolking te verbeteren. Soms kan dit echter leiden tot distorsies. Toch moet men gebruik trachten te maken van de eigen sterkten van regio’s of landen. Een probleem, bijna inherent aan protectionisme, is dat het alleen bepaalde groepen beschermt. Zelfs in ontwikkelingslanden gaat het voordeel van bescherming naar lobbyende groepen.” Zijn directe investeringen in een ontwikkelingsland niet het beste recept om autonomie en zelfredzaamheid aan te zwengelen? “De vraag van de ontwikkelingslanden naar blijvende bescherming is te groot. Het is niet in het belang van een land om té veel inkomensbronnen te verliezen voor de bevordering van een industrie in een ander land. Als wij veel geld moeten besteden om een industrie in een land op gang te trekken, alleen op basis van dat autonomieprincipe, dan levert dat geen goed resultaat op. Vaak zijn wij dan meer van die landen afhankelijk, omdat we er schaarse middelen besteden aan de ontwikkeling van een sector die hier en nu geld vraagt. Hetzij de consument, hetzij de burger-belastingbetaler, hetzij de overheid betaalt daarvan de rekening.” Dat rechtstreekse investeringen een rol kunnen spelen in de ontwikkeling van minder ontwikkelde landen, ontkent Tharakan niet. “Onder bepaalde voorwaarden”, benadrukt hij. “Zo moeten bijvoorbeeld minimumlonen gerespecteerd worden en kinderarbeid kan natuurlijk niet. Zelfs in arme landen kan investeren onder deze voorwaarden een comparatief voordeel opleveren. Dat geldt niet alleen voor investeringen vanuit het buitenland, maar ook voor investeringen van ontwikkelingslanden in eigen land. Tijdens de jaren zestig konden we al vaststellen dat de vorming van de Europese Gemeenschap heeft bijgedragen tot een zekere arbeids- en welvaartsverdeling tussen de zes lidstaten.”

reld was toen scherper dan vandaag. Positief was dat er uiteenlopende visies waren. Dat wakkerde de discussie aan”, zegt hij. Hij was destijds lid van de commissie-Vandeputte, gevormd op initiatief van wijlen Renaat Van Elslande, toenmalig minister van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking. Die werkgroep was gedurende meer dan tien jaar actief en gaf verhelderende politieke antwoorden op de vraag omtrent onze relatie met de ontwikkelingslanden. Tharakan: “Economische groei is een must, maar niet de enige belangrijke voorwaarde voor ontwikkeling. Nogmaals, zowel voor industrie- als voor ontwikkelingslanden is economisch groeien moeilijker als we terugkeren naar protectionisme. Ook Tinbergen, toch socialist, pleitte voor vrijhandel, een open wereld. Dat staat dus volkomen los van ideologie.” De jongste van de twee zonen van prof. Tharakan studeert accountancy, de oudste was tijdens ons gesprek bijna zijn doctoraatsscriptie aan het verdedigen… in de economische wetenschap, mét een focus op internationale handel. In de voetsporen van vader dus. Vader en zoon publiceerden samen al enkele artikelen. Dat moet toch een gevoel van diepe tevredenheid geven? “Natuurlijk, maar zijn wetenschappelijke bijdragen waren resultaten van eigen onderzoek. Belangrijk is dat je zin kunt geven aan je werk. Ik ben zovele mensen dankbaar, niet het minst professor Plasschaert en Hugo De Craen, met wie ik zo lang mocht samenwerken, alsook wijlen rector Dhanis en wijlen professor de Strycker. Het leven dat ik bijna dertig jaar op de UFSIA-campus mocht leiden, de talrijke collega’s en studenten die ik heb leren kennen… Ik had het voor niets anders willen ruilen. Terugblikken op mijn loopbaan, dát maakt mij dankbaar en tevreden.” Om het met de woorden van Aster Berkhof te zeggen: veel geluk, professor. Ben De Bruyn

De commissie-Vandeputte Van 1975 tot einde van de jaren tachtig was M. Tharakan lid van expertgroepen. Die werden samengeroepen door de Europese Gemeenschap, de OESO, de UNIDO, of door de Belgische regering. “Het debat over internationale handel met de ontwikkelingswe21