1
AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen December 2011
Inhoudsopgave 2
1
Management Summary
2
Onderzoeksresultaten in detail
3
2a
Pensioen algemeen
2b
Pensioencommunicatie
2c
Pensioenregeling
Onderzoeksverantwoording
1 Management Summary
Management Summary -14
Pensioen algemeen Één op de vijf (19%) van de pensioenopbouwers verwacht bij pensionering het indicatie pensioenbedrag te ontvangen. Onder de gepensioneerden ontvangt bijna de helft (44%) het bedrag dat de pensioenuitvoerder van tevoren heeft aangegeven. Het merendeel van de pensioenopbouwers (68%) verwacht dat het inkomen na pensionering lager is dan het laatst verdiende inkomen. Het aantal mensen dat verwacht minder dan 70% van hun laatste inkomen bij pensionering te ontvangen, stijgt van 10% in het voorjaar naar 27% in het najaar van 2011. Bijna een derde verwacht dat het totale bruto inkomen dat men ontvangt bij pensionering voldoende zal zijn om rond te kopen. Ook bij gepensioneerden geeft de meerderheid (58%) aan dat het pensioenbedrag lager is dan het laatst verdiende inkomen. Meer dan de helft (55%) geeft aan financieel rond te kunnen komen van het inkomen na pensionering. Het lijkt er op dat gepensioneerden gemakkelijker kunnen rondkomen dan de werkende bevolking verwacht. De grote meerderheid verwacht dat het inkomen na pensionering lager zal zijn dan het laatst verdiende salaris. Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat pensioen niet waardevast is, toch maakt slechts een beperkt aantal mensen zich zorgen over zijn of haar pensioen.
Management Summary -25
Pensioencommunicatie Meer dan een kwart heeft wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl, de meerderheid heeft dit slechts één keer gedaan. Redenen voor niet in inloggen op mijnpensioenoverzicht.nl zijn voornamelijk het niet kennen van de website (33%) en het niet nemen van de tijd (31%). Bezoekers van de website vinden mijnpensioenoverzicht.nl begrijpelijk. Een indicatie van de hoogte van het netto pensioenbedrag (46%) zou men nog graag willen zien op mijnpensioenoverzicht.nl: sinds oktober is dat nu mogelijk in mijnpensioenoverzicht.nl.
Uniform Pensioen Overzicht (UPO) Ruim tweederde geeft aan wel eens een UPO te hebben ontvangen. Het merendeel leest het UPO wel door, maar veelal vluchtig (47%). Bijna de helft (46%) vindt het verwachte pensioenbedrag het belangrijkste onderdeel van het UPO, gevolgd door het opgebouwde pensioen. De meerderheid is het eens met de stelling dat het UPO overzichtelijk (54%) en begrijpelijk (45%) is.
Management Summary -36
Pensioenregeling De meerderheid van de niet-gepensioneerden is langer dan 1 jaar in dienst bij huidige werkgever (64%). Ongeveer de helft van de personen die langer dan 1 jaar in dienst zijn, kijkt bij overstap naar nieuwe werkgever naar de kwaliteit van pensioenregeling en vindt pensioen belangrijk in arbeidsvoorwaardegesprek. 6 Op de 10 vindt de komst van een pensioenbijsluiter een goed idee. Ongeveer 45% verwacht deze pensioenbijsluiter ook werkelijk te gaan gebruiken (bijvoorbeeld bij beslissing om waardeoverdracht toe te passen bij overstappen naar nieuwe werkgever). Informatie over pensioenregelingen worden bij voorkeur automatisch per post ontvangen (52%).
2 Onderzoeksresultaten in detail 2a
Pensioen algemeen
2b
Pensioencommunicatie
2c
Pensioenregeling
2a Pensioen algemeen
Een vijfde verwacht daadwerkelijk het indicatiebedrag te ontvangen bij pensionering 9
Totaal
19
18-34 jaar
13
35-44 jaar
18
45-54 jaar
17
37
10%
21
3 2
40
23
38
28 0%
31
19
55 jaar en ouder
30
20%
30%
40%
60%
70%
N = 93
12
35 50%
N = 442
27
32
22
16
80%
17
N = 106
20
11
N = 124
31
11
N = 119
90%
Ja
Nee, ik verwacht veel minder te ontvangen
Nee, ik verwacht iets minder te ontvangen
Nee, ik verwacht iets meer te ontvangen
Nee, ik verwacht veel meer te ontvangen
Weet ik niet
Het aantal werkzame personen dat denkt dat het pensioenbedrag dat ze gaan ontvangen minder is dan het indicatiebedrag, is groter dan het aantal pensioenopbouwers dat denkt dat hun toekomstige pensioen hoger is dan het indicatiebedrag. Ouderen verwachten relatief vaker het indicatiebedrag daadwerkelijk te ontvangen bij pensionering.
100%
Verwacht u bij pensionering ook daadwerkelijk het bedrag te ontvangen, dat de pensioenuitvoerder aangeeft? BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 442
Werknemer krijgt bij pensionering vaker het indicatie pensioenbedrag uitgekeerd dan van tevoren wordt verwacht 10
Verwacht bedrag te ontvangen Najaar 2011
19
Verwacht bedrag te ontvangen Voorjaar 2011
30
25
Bedrag daadwerkelijk ontvangen Najaar 2011
14
10
53 0%
25
44
Bedrag daadwerkelijk ontvangen Voorjaar 2011
31
20%
7 1
17
2 40%
21
20 60%
31
20
N = 442
16
27
N = 222
26
N = 108
23
80%
N = 96
100%
Ja
Nee, veel minder
Nee, iets minder
Nee, iets meer
Nee, veel meer
Weet ik niet
Net als in het voorjaar 2011 zijn mensen nog steeds voorzichtig en houden ze er rekening mee dat ze niet het indicatie pensioenbedrag zullen ontvangen. Ten opzichte van voorjaar 2011 is men alleen maar voorzichtiger geworden; niet-gepensioneerden verwachten significant vaker (veel) minder te ontvangen dan verwacht (39% (voorjaar) versus 61% (najaar)). Bij degenen die met pensioen zijn is het percentage dat aangeeft wel degelijk het indicatie pensioenbedrag te hebben ontvangen, circa twee keer zo hoog dan onder degenen die nog met pensioen moeten gaan. Dit zal naar verwachting in de toekomst minder zijn.
Vergelijking verwacht bedrag te ontvangen (nietgepensioneerden) en daadwerkelijk ontvangen bedrag (gepensioneerden).
Het aantal mensen dat verwacht minder dan 70% van hun laatste inkomen bij pensionering te ontvangen, stijgt 11
Totaal
25
18-34 jaar
25
16
28 25
24
45-54 jaar
25
24
55 jaar en ouder 10%
20%
29
40% >70%
Najaar 2011
25
Voorjaar 2011
10%
40% >70%
90%
70%
<70%
60%
N = 442 N = 222
29
12
50%
100%
23
10
26 30%
80%
Weet ik niet
28
20%
70%
N = 119
14
27
35 0%
<70%
60%
25
33
2009
70%
N = 124
22 25
50%
N = 106
24
26 30%
N = 93
33 28
34
N = 442
23
23
35-44 jaar
0%
27
70%
N = 358
26 80%
90%
100%
Weet ik niet
De meerderheid van de pensioenopbouwers realiseert zich dat het bruto pensioenbedrag dat ze later zullen ontvangen lager zal zijn dan het laatst verdiende bruto salaris. Een enkeling verwacht dat ze later meer pensioen zullen ontvangen dan het laatst verdiende loon. 7% Denkt dat ze net zoveel pensioen per maand zullen ontvangen als het laatst verdiende loon. Circa 25% weet niet wat het verwachte bruto inkomen bij pensionering zal zijn. Men lijkt zich steeds beter bewust te zijn van het inkomen na pensioen.
Hoeveel procent van uw laatst verdiende salaris voor pensioen verwacht u dat uw totale bruto inkomen bij pensionering zal zijn? BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 442
Steeds betere bewustwording van inkomen na pensioen 12
Verwacht inkomen bij pensionering - Najaar 2011
25
Verwacht inkomen bij pensionering - Voorjaar 2011
25
33
Daadwerkelijk inkomen bij pensionering - Najaar 2011
28
28
Daadwerkelijk inkomen bij pensionering - Voorjaar 2011 10%
20%
40% >70%
70%
50% <70%
N = 108
30
13
60%
N = 96
34
70%
80%
N = 442
N = 222
29
26
19
30%
23
10
16
34
0%
27
90%
100%
Weet ik niet
Pensioenopbouwers in het najaar geven significant vaker aan een bruto inkomen van minder dan 70% van het laatst verdiende salaris te verwachten dan in het voorjaar. Hetzelfde geldt voor het daadwerkelijke inkomen. De inschatting van de hoogte van het inkomen na pensionering ligt dichtbij het pensioenbedrag dat daadwerkelijk wordt ontvangen na pensionering. Werknemers worden zich er steeds beter van bewust dat het inkomen na pensioen beduidend lager is dan het laatst verdiende loon.
Vergelijking verwacht inkomen bij pensionering (nietgepensioneerden) en daadwerkelijk inkomen bij pensionering (gepensioneerden).
Ongeveer 20% verwacht te moeten bezuinigen om bij pensionering rond te kunnen komen 13
31
Ja
21
Nee, ik zal moeten bezuinigen om financieel rond te kunnen komen
Nee, maar ik heb voldoende aanvullend vermogen/extra inkomsten waardoor ik niet in financiële problemen zal komen
17
Nee, maar ik heb aanvullend één of meer financiële producten gesloten om pensioen mee aan te vullen
12
22
Weet ik niet
0
5
10
Net als in het voorjaar van 2011 verwacht ongeveer eenderde dat het totale bruto inkomen dat men bij pensionering ontvangt, voldoende zal zijn om financieel van rond te kunnen komen.
15
20
25
30
35
Verwacht u dat het totale bruto inkomen dat u bij pensionering ontvangt voldoende zal zijn om financieel rond te komen? BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 442
Lijfrente het meest genoemde aanvullende pensioenproduct 14
32
Lijfrente
44
30
Spaarverzekering
29
22
Beleggingsverzekering
Kapitaalverzekering
26
7 0
9
Anders
15
0
5
10
15
20
Najaar 2011 (n=59)
25
30
35
40
45
50
Voorjaar 2011 (n=20)
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt. Net als in het voorjaar, is lijfrente het meest genoemd als afgesloten aanvullend pensioenproduct.
Welk(e) producten heeft u afgesloten ter aanvulling op uw pensioen? BASIS: niet gepensioneerden die een aanvullend pensioen product hebben afgesloten N = 59 / 20
Ruim de helft van gepensioneerden kan rondkomen met pensioen 15
Ja
55
Nee, ik moet bezuinigen om financieel rond te kunnen komen
19
Nee, maar ik heb voldoende aanvullend vermogen/extra inkomsten waardoor ik niet in financiële problemen kom
13
Nee, maar ik heb aanvullend één of meer financiële producten gesloten om pensioen mee aan te vullen
4
Nee, ik moet beroep doen op bijstand, zorg- of huurtoeslagen om financieel rond te komen
8
4
Wil ik niet zeggen 0
10
20
Net als in het voorjaar geeft het merendeel aan dat men kan rondkomen van het totale bruto inkomen dat men ontvangt bij pensionering.
30
40
50
Is het totale bruto inkomen dat u bij pensionering ontvangt voldoende om financieel rond te komen? BASIS: gepensioneerden N = 108
60
Werkende bevolking verwacht bij pensionering minder vaak rond te kunnen komen 16
Verwacht rond te komen
31
50
Komt daadwerkelijk rond
55
0%
10%
20%
44
30% Ja
40% Nee
50%
N = 442
22
60%
70%
4
80%
90%
N = 108
100%
Weet ik niet / wil ik niet zeggen
Ten opzichte van het voorjaar van 2011 zijn de verwachtingen lager geworden. Een significant hoger percentage van de nog niet gepensioneerden in het najaar 2011 verwacht dat ze niet kunnen gaan rondkomen bij pensionering. Van de mensen die met pensioen zijn geeft een hoger percentage aan rond te kunnen komen dan onder de groep die nog niet met pensioen zijn. Van hen denkt maar 31% in de toekomst rond te kunnen komen van hun pensioen, terwijl 55% van de gepensioneerde ondervraagden aangeeft momenteel rond te kunnen komen.
Vergelijking verwachting rond te kunnen komen (nietgepensioneerden) en daadwerkelijk rondkomen bij pensionering (gepensioneerden).
Het eigen pensioen wordt door bijna de helft begrepen 17
6
Najaar 2011
Voorjaar 2011
43
4
0%
40
13
35
20% Volledig mee eens
34
40% Mee eens
Neutraal
60% Mee oneens
20
80%
5
N = 372
2
N = 174
100%
Volledig mee oneens
Net als in het voorjaar 2011 wordt het eigen pensioen grotendeels begrepen. Een derde van de ondervraagden staat neutraal tegenover deze stelling. Het lijkt er op dat de meesten hun eigen pensioen redelijk begrijpen, maar weinig ondervraagden echter alles snappen van hun eigen pensioen.
Bent u het eens met de stelling: ik begrijp mijn eigen pensioen? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd en een UPO ontvangen N = 372
Afname in pensioeninformatie door pensioenfonds /verzekeraar 18
Mijn pensioenfonds/verzekeraar heeft mij geïnformeerd of mijn pensioen wordt aangepast aan de prijsstijgingen
38
Najaar 2011 Voorjaar 2011
42 51
20 22
27
Ik heb van mijn pensioenfonds/verzekeraar informatie ontvangen over hoe mijn pensioenregeling werkt
Najaar 2011
50
32
18
70
Voorjaar 2011
14
16
Ik heb mij meer verdiept in mijn pensioen naar aanleiding van berichten in de media
Najaar 2011
20
Voorjaar 2011
23 0%
10% Ja
73
6
64 20% Nee
30%
40%
50%
13 60%
70%
80%
90%
100%
Weet ik niet
Ten opzichte van voorjaar 2011 hebben mensen de perceptie dat men minder geïnformeerd is over het pensioen, zowel over aanpassing van het pensioen aan de prijsstijgingen als over hoe de pensioenregeling werkt.
Hieronder staan drie stellingen, wilt u per stelling aangeven of dit van toepassing is op u? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521 / 318
Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat pensioen niet waardevast is 19
Najaar 2011
Voorjaar 2011
2
16
1
0%
13
41
10%
Zeker wel
51
20% Waarschijnlijk wel
29
30%
40%
Waarschijnlijk niet
50%
7
60%
Zeker niet
70%
N = 521
18
N = 318
22
80%
90%
100%
Ik heb geen idee
De ondervraagden in voorjaar 2011 geven significant vaker aan te denken dat het pensioen zijn waarde behoudt in de toekomst dan de ondervraagden in het najaar 2011. Dit percentage neemt af van 42% naar 18%!
Denkt u dat uw pensioen zijn waarde behoudt in de toekomst door mee te stijgen met de loon- of prijsstijging? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521 / 318
Toename in aantal mensen dat zich zorgen maakt over pensioen 20
12
Najaar 2011
Voorjaar 2011
34
16
0%
38
10% Ik Ik Ik Ik Ik
40
20% maak maak maak maak maak
mij mij mij mij mij
30%
10
37
40%
50%
60%
70%
5
7
80%
90%
N = 521
2
N = 318
100%
nooit zorgen over mijn pensioen nauwelijks zorgen over mijn pensioen soms zorgen over mijn pensioen regelmatig zorgen over mijn pensioen vaak zorgen over mijn pensioen
Het aantal mensen dat zich vaak tot regelmatig zorgen maakt over zijn/haar pensioen is beperkt, maar wel significant toegenomen ten opzichte van het begin van het jaar (voorjaar 2011). De helft maakt zich echter nog steeds niet of nauwelijks zorgen over het pensioen.
In welke mate maakt u zich wel eens zorgen over uw pensioen? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521
2b Pensioencommunicatie
Spontante bekendheid mijnpensioenoverzicht.nl niet verder toegenomen 22
7
mijnpensioenoverzicht
9 5
mijnpensioen
9 1
pensioenoverzicht
3 1
uwpensioen(overzicht)
4
Anders
12 83
Weet niet
67
0
10
20
30
40
Najaar 2011 (n=617)
50
60
70
80
90
Voorjaar 2011 (n=222)
De spontane bekendheid met mijnpensioenoverzicht.nl is sinds de laatste meting niet verder toegenomen. Het aantal mensen dat de website niet spontaan kan noemen is zelfs significant toegenomen. Als gevraagd wordt naar de website die sinds 1 januari 2011 bestaat en waar men naast de AOW ook kan zien hoeveel pensioen men heeft opgebouwd, dan wordt door 7% van de ondervraagden mijnpensioenoverzicht.nl genoemd. 8 Van de 10 ondervraagden kan de website niet noemen. In het voorjaar was dit nog tweederde.
Sinds januari 2011 is er een website waar u naast uw AOW kunt zien hoeveel pensioen u heeft opgebouwd en bij welke pensioenuitvoerder. Hoe heet deze website? (open vraag) BASIS: Alle respondenten (2011: gem NL en beleggers) N = 617 / 222
Ruim een kwart heeft wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl 23
Najaar 2011 (n=617)
15
Voorjaar 2011 (n=222)
16 0%
6 7
10%
6
73
3
75
20%
Ja, 1 keer
15
Totaal 18-34 jaar
17 15
35-44 jaar
14
55 jaar en ouder 0%
6
4 4
17
45-54 jaar
6
40%
Ja, 2 keer
50%
5
20%
40%
37
Ja, 1 keer
Ja, 2 keer
Nee, maar dit ben ik wel van plan
Nee, en ik ben dit ook niet van plan
Niet bezocht
N = 138
23
60%
100%
N = 119
33
34
90%
N = 120
48
9
80%
N = 617
40
45
7
70%
34
36
3
60%
Ja, meer dan 2 keer
40
4
6
30%
80%
N = 240 100%
Ja, meer dan 2 keer
Net als begin 2011 heeft ongeveer een kwart wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl. Na introductie van de website is het aantal mensen dat heeft ingelogd niet verder gestegen. Van degenen die wel eens hebben ingelogd, deed de meerderheid dit slechts eenmalig.
Heeft u wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Alle respondenten (2011: gem NL en beleggers) N = 617 / 222
Niet kennen van website en gebrek aan tijd redenen voor niet inloggen op mijnpensioenoverzicht.nl 24
33
Ik heb nog nooit van deze website gehoord 31
Ik heb er nog geen tijd voor genomen Geen behoefte, ik weet al voldoende over mijn pensioen
16 11
Ik heb geen interesse in pensioenzaken Ik vind het niet prettig om op een website te moeten inloggen voor mijn pensioenzaken
5
Ik heb nog niet kunnen inloggen omdat ik geen DigiD code voor handen heb
3
Andere reden
11 0
5
10
15
De meest genoemde redenen voor het niet bezoeken van mijnpensioenoverzicht.nl zijn het niet kennen van de website en het feit dat men er nog geen tijd voor heeft genomen. Net als begin 2011 geeft ongeveer eenderde aan nooit te hebben ingelogd omdat ze de site niet kennen. Onbekendheid met de website komt voornamelijk voor onder de jongste groep (18-34 jaar). De oudste groep (55+) geeft aan geen behoefte te hebben aan de website omdat men al voldoende weet over het pensioen.
20
25
30
35
Kunt u aangeven waarom u (nog) niet op deze mijnpensioenoverzicht.nl heeft ingelogd? BASIS: Respondenten die niet hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 453
Merendeel kreeg volledig overzicht van AOW en alle pensioenen 25
Ik kreeg een volledig overzicht van mijn AOW en (al) mijn pensioen(en)
41 59 14
Ik miste het pensioen van één of meer van mijn vorige werkgevers
9 12
Ik miste het pensioen uit een andere regeling of verzekering
3 7
Ik miste het pensioen van mijn huidige dienstverband
10 6 6
Ik miste het bedrag dat ik aan AOW krijg
27
Weet ik niet meer
12
0
10
20
30
Najaar 2011
Net als begin van het jaar kreeg de meerderheid een volledig overzicht van AOW en pensioenen op mijnpensioenoverzicht.nl. Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011), waardoor de resultaten slechts indicatief zijn.
40
50
60
70
Voorjaar 2011 Welke van deze situaties zijn op u van toepassing? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Mijnpensioenoverzicht.nl is begrijpelijk volgens bezoeker website 26
De website is begrijpelijk
7
Najaar 2011
Voorjaar 2011
55
34
14
3 1
65
14
7
0
De gegevens op de site zijn volledig
Najaar 2011
7
Voorjaar 2011
7
0%
32
45
10%
20%
Volledig mee eens
39
30% Mee eens
17
27
40% Neutraal
50%
60% Mee oneens
70%
80%
5
21
0
90%
100%
Volledig mee oneens
6 Op de 10 bezoekers van mijnpensioenoverzicht.nl vindt de website begrijpelijk. Bezoekers vinden de website significant minder vaak begrijpelijk dan in het voorjaar. Slechts 4 op de 10 bezoekers vindt de gegevens op de site volledig. Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011).
In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Merendeel bezoekers website vindt dat mijnpensioenoverzicht.nl een goed inzicht geeft in opgebouwd en te bereiken pensioen 27
De website geeft mij een goed inzicht in het pensioen dat ik tot nu toe heb opgebouwd
8
Najaar 2011
Voorjaar 2011
47
5
32
57
12
22
1
16
0
De website geeft mij een goed inzicht in het pensioen dat ik kan bereiken als ik blijf werken tot mijn pensioen
Najaar 2011
7
Voorjaar 2011
7
0%
42
55
10%
Volledig mee eens
39
20%
30% Mee eens
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt.
25
40% Neutraal
50%
60%
Mee oneens
70%
80%
10
2
12
2
90%
100%
Volledig mee oneens
In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Pensioenregister draagt bij aan kennis over eigen pensioen 28
Nu het pensioenregister er is, weet ik meer over mijn pensioen
6
Najaar 2011
0%
38
10%
20%
Volledig mee eens
41
30% Mee eens
40%
50% Neutraal
60%
12
70%
Mee oneens
80%
90%
3
100%
Volledig mee oneens
Meer dan 4 op de 10 van de bezoekers van mijnpensioenoverzicht.nl geeft aan meer te weten over zijn/haar pensioen sinds het pensioenregister er is.
In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling over mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165
Indicatie hoogte netto pensioen net als in voorjaar meest populaire toevoeging voor mijnpensioenoverzicht.nl 29
46
Hoe hoog mijn netto pensioen ongeveer zal zijn 36
Wat de gevolgen zijn als ik eerder stop met werken
35
Hoe zeker of onzeker mijn pensioen is Hoe hoog het gezamenlijk pensioen van mij en mijn partner zal zijn
29
Een waarschuwing als mijn pensioen onvoldoende lijkt te zijn
27
Wat ik kan doen om een hoger pensioen te krijgen
26 27
Wat mijn nabestaanden krijgen als ik kom te overlijden
25
Hoeveel mijn inkomen daalt bij pensionering
25
Hoe lang ik moet doorwerken om alles te kunnen blijven betalen
39
34 35
28 39
16
Iets anders
2
6
Ik mis niets op de website
7
Weet ik niet/geen mening
7 0
38
23
Hoe hoog mijn pensioen zal zijn als ik langer doorwerk
53
10 Najaar 2011
16 14 20 Voorjaar 2011
30
Net als in het voorjaar van 2011, is een indicatie van het netto pensioen een toevoeging aan de website welke het meest geliefd is. In de praktijk is het echter onmogelijk om aan te geven wat men netto zal krijgen wanneer men met pensioen gaat. Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011).
40
50
Wat zou u nog meer willen zien op de website mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
60
Ruim tweederde geeft aan wel eens UPO te hebben ontvangen Meerderheid leest UPO door, maar met name vluchtig 30
Heeft u een UPO ontvangen? Totaal
71 0%
10%
20%
Totaal
30%
14 40% Ja
90%
15
13
57
55 jaar en ouder
54 20%
40%
Ik lees alles grondig door Ik lees het niet door, maar bewaar het wel Anders
60%
8 80%
03
N = 372
04
N = 57
11
6
33
N = 521 100%
10
50
33
0%
80%
60
35
45-54 jaar
70%
47
21
35-44 jaar
60% Weet ik niet
39
18-34 jaar
50% Nee
15
03
0 4
N = 80
N = 94
N = 141
100%
Ik lees het vluchtig door Ik lees het niet door en gooi het weg
Het UPO wordt door 85% (grondig al dan vluchtig) gelezen. Dit geeft aan dat het UPO als een belangrijk en nuttig document wordt ervaren. Naarmate men ouder is, wordt het UPO vaker grondig doorgelezen.
Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt? BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521) BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372)
Het UPO wordt vaker grondig gelezen ten opzichte van het voorjaar 31
Heeft u een UPO ontvangen? 71
Najaar 2011
14
78
Voorjaar 2011
0%
10%
20%
Ja
30%
40%
Nee
10
50%
60%
70%
N = 521
15
80%
12
90%
N = 222
100%
Weet ik niet
Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt? Najaar 2011
39
29
Voorjaar 2011
0%
20% 40% Ik lees alles grondig door Ik lees het niet door, maar bewaar het wel Anders
47
10
58
12
60% 80% Ik lees het vluchtig door Ik lees het niet door en gooi het weg
Het aandeel personen dat het UPO heeft gelezen is ongeveer net zo groot als in het begin van het jaar. Ten opzichte van het voorjaar 2011 is aantal personen dat het UPO grondig leest significant toegenomen.
03
11
N = 372
N = 174
100%
Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt? BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521 / 222) BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372 / 174)
Het te verwachten pensioen is het belangrijkste onderwerp van het UPO 32
Het pensioen dat u kunt verwachten bij pensionering
46
Het pensioen dat u tot nu heeft opgebouwd
23
Of uw pensioen zijn waarde behoudt door mee te stijgen
18
10
De jaarlijkse pensioenaangroei (factor A)
7
Of er maatregelen door het fonds of verzekeraar zijn genomen
5
18
8 7
9
13 15
10 10
Wat partner ontvangt bij overlijden tijdens huidige dienstverband
3
De keuzemogelijkheden, die u heeft
3
8
12
Wat partner ontvangt bij overlijden na beëindiging van huidige dienstverband
2
8
11
12
Wat u ontvangt bij arbeidsongeschiktheid 1 4
15
9
8
Of DNB een maatregel heeft genomen t.a.v. uw fonds of verzekeraar 1 2 4 0
10
20
Meest belangrijk
30 2e Belangrijk
40
50
60
70
80
3e Belangrijk
Het pensioen dat men kan verwachten bij pensionering is volgens de ondervraagden het belangrijkste onderdeel van het UPO, gevolgd door het tot nu toe opgebouwde pensioen en het waardebehoud van het pensioen.
Hieronder staat een lijst van onderwerpen die in het jaarlijkse UPO behandeld worden. Welk onderwerp vindt u het meest belangrijk om hierover informatie te krijgen? En welke daarna? BASIS: Respondenten die een UPO hebben ontvangen N = 372
Van degenen die een UPO hebben ontvangen, vindt het merendeel UPO overzichtelijk en begrijpelijk 33
Heeft u een UPO ontvangen? 71
Totaal
0%
10%
20%
30%
14
40% Ja
Het UPO is overzichtelijk
5
Het UPO is begrijpelijk
4
0%
Nee
60%
20%
80%
8
33
30%
90%
29
41
10%
70%
40%
100%
Weet ik niet
49
Volledig mee eens Neutraal Volledig mee oneens
50%
N = 521
15
50%
60%
12
70%
80%
3
3
90%
7
7
100%
Mee eens Mee oneens Ik heb onvoldoende kennis van het UPO
Het merendeel geeft aan dat ze het eens zijn met de stellingen dat het UPO overzichtelijk (54%) is en iets minder dan de helft vindt UPO ook begrijpelijk (45%). Het percentage mensen dat het volledig eens is met de stellingen is echter beperkt. De begrijpelijkheid van het UPO is in vergelijking met het voorjaar significant afgenomen, toen was 55% nog van mening dat het UPO begrijpelijk is. Wat betreft de begrijpelijkheid; ondanks dat het UPO is opgesteld op een manier waarop zoveel mogelijk mensen het kunnen begrijpen, bevat het UPO enkele “verplichte” vaktermen.
Hieronder staan enkele stellingen over pensioenen en het UPO. Kunt u aangeven in hoeverre u het hier mee eens bent? BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521) BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372)
Bijna een kwart heeft wel eens om pensioenuitleg of advies gevraagd 34
Totaal
23
15
18-34 jaar
0% Ja
10%
30%
40%
N = 106
33
43 20%
N = 93
35
36
25
55 jaar en ouder
17
44
31
45-54 jaar
N = 521
30
69
21
35-44 jaar
46
N = 125
33 50%
60%
Nee, maar misschien vraag ik uitleg of advies in de toekomst
70%
80%
N = 197
90%
100%
Nee, ik heb geen behoefte aan uitleg of advies
Net als in het voorjaar geeft ongeveer een kwart aan wel eens om pensioenuitleg of advies gevraagd te hebben. Ten opzichte van het voorjaar 2011 geven personen significant vaker aan dat ze niet om pensioenuitleg of advies gevraagd hebben; 30% in het najaar versus 15% in het voorjaar.
Heeft u weleens uitleg of advies gevraagd omtrent uw pensioen? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521
2c Pensioenregeling
Helft van ondervraagden vindt pensioen belangrijk bij (eventuele) overstap naar nieuwe werkgever 36
Ik kijk naar de kwaliteit van de pensioenregeling van mijn nieuwe werkgever
12
Pensioen was/is een belangrijk onderwerp in het arbeidsvoorwaardengesprek
35
9
Ik zoek uit of waardeoverdracht van mijn oude naar mijn nieuwe pensioenregelingen verstandig voor mij is
34
15
0%
20% Mee eens
16
32
38
Volledig mee eens
29
15
25
40% Neutraal
60% Mee oneens
8
9
80%
Volledig mee oneens
Ongeveer de helft van de ondervraagden kijkt naar de kwaliteit van de pensioenregeling bij een (eventuele) nieuwe werkgever en vindt pensioen een belangrijk onderwerp in het arbeidsvoorwaardengesprek.
9
6
8
100% Niet van toepassing
In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over pensioenregeling?
BASIS: Respondenten die in loondienst zijn N = 357
6 Op de 10 ondervraagden is enthousiast over de komst van de pensioenbijsluiter 37
De komst van een pensioenbijsluiter is een goed idee
12
Ik verwacht de pensioenbijsluiter te gaan gebruiken
8
Een pensioenbijsluiter helpt mij te beslissen of ik bij een overstap naar een nieuwe werkgever waardeoverdracht moet doen
9
0%
51
36
10%
20%
21
34
37
Volledig mee eens
27
30% Mee eens
8
28
40% Neutraal
50%
60%
11
70%
Mee oneens
Meer dan de helft (63%) van de ondervraagden vindt de komst van de pensioenbijsluiter een goed idee. Het aantal ondervraagden dat verwacht de pensioenbijsluiter te gaan gebruiken (bijvoorbeeld bij het beslissen of een waardeoverdracht gedaan moet worden bij overstap nieuwe werkgever) is echter kleiner, namelijk minder dan de helft.
80%
7
2
12
3
11
90%
Volledig mee oneens
100% Weet niet
In hoeverre bent het eens met de volgende stellingen over de pensioenbijsluiter?
BASIS: Respondenten die in loondienst zijn N = 357
Informatie over pensioenregelingen bij voorkeur automatisch per post toesturen 38
5 13
52 25
5 Per post wordt de informatie automatisch toegestuurd Online is de informatie 24uur per dag te raadplegen
Per post wordt de informatie op aanvraag toegestuurd Per e-mail wordt de informatie automatisch toegestuurd
Per e-mail wordt de informatie op aanvraag toegestuurd
Het merendeel van de ondervraagden geeft aan de informatie over pensioenregelingen bij voorkeur automatisch per post te willen krijgen toegestuurd. Een kwart van de ondervraagden geeft aan dat men online zal inloggen voor informatie over pensioenregelingen door op een beveiligde website met een persoonlijke code in te loggen.
Hoe zou u de informatie over uw pensioenregeling(en) bij voorkeur ontvangen? BASIS: Respondenten die in loondienst zijn N = 357
3 Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht
Onderzoeksverantwoording 40
Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 25 oktober t/m 14 november 2011. Doelgroep: De weergegeven resultaten zijn het totaal van „beleggers‟ en „gemiddeld Nederland‟. Beleggers (N=157) zijn personen die hebben aangegeven te beleggen in beleggingsfondsen, aandelen, obligaties of andere effecten. Gemiddeld Nederland (N=460) staat voor een groep die representatief is voor totaal Nederland Weging: De groep Gemiddeld Nederland (N=460) wordt herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: Deze totale groep (N=617) bestaat voor 17% uit gepensioneerden en voor 83% uit niet-gepensioneerden. Van de gepensioneerden (N=108) heeft zeker 73% een pensioenregeling bij een werkgever gehad. Van de niet-gepensioneerden (N=509) heeft zeker 87% een pensioenregeling bij een werkgever (gehad). Rapportage: de weergegeven resultaten zijn gebaseerd op representatief Nederland. Indien er significante verschillen bestaan tussen de specifieke doelgroepen en totaal Nederland wordt dit aangegeven. Er dient rekening mee gehouden te worden dat bij de vorig meting enkel representatief Nederland in de rapportage is opgenomen, terwijl daar in deze meting (najaar 2011) ook beleggers (niet representatief) aan zijn toegevoegd. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.
Consumentensegmentatie 41
In de rapportage, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven.
Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur.
Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico‟s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces.
Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product.
Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico‟s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten.
Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op www.afm.nl/besliswijzer
Steekproefoverzicht 42
18-34 jaar
21
35-44 jaar
21
45-54 jaar
22
55-65 jaar
36
Opleidingsniveau: Laag
31
Opleidingsniveau: Midden
31
Opleidingsniveau: Hoog
38
Inkomen HH Laag
17
Inkomen HH Midden
35
Inkomen HH Hoog
31
Inkomen HH Onbekend
17 0
5
10
15
20
In bovenstaande grafiek is de steekproefverdeling afgebeeld op basis van de variabelen: leeftijd, opleidingsniveau en inkomen.
25
30
35
Steekproefverdeling totaal (representatieve groep + beleggers)
N = 617
40
