AFM Consumentenmonitor najaar 2010 Consumptieve kredieten 24 januari 2011
Leeswijzer 2
Voor u ziet u de rapportage van de Consumentenmonitor, uitgevoerd in het najaar van 2010. Het betreft hier het deelonderwerp kredieten. In het rapport wordt aandacht besteed aan sluiters van persoonlijke leningen en doorlopende kredieten. Indien mogelijk zijn resultaten vergeleken met voorgaande kwartalen. Alle beschreven verschillen tussen AFM segmentatie (kijk voor meer informatie in de bijlage), leeftijdsgroepen, opleidings- en inkomensniveau, zijn significant.
Inhoudsopgave 3
1
Management Summary
2
Onderzoeksresultaten in detail
3
2a
Kredietsluiters
2b
Oriëntatie
2c
Afsluiten
2d
Beloning assurantietussenpersoon
2e
Betalingsbeschermingsverzekering
2f
Kredietwaarschuwingszin
Bijlagen 3a
Achtergrond
3b
Onderzoeksverantwoording
3c
Contact
1 Management Summary
Management Summary -15
Kredietsluiters Het aantal afgesloten doorlopende kredieten is na het begin van de crisis flink gedaald. Het aantal persoonlijke leningen blijft over de jaren heen stabiel. Het aantal kredietsluiters dat een lening heeft overgesloten is in het najaar van 2010 gestegen van 24% naar 37%. Bijna tweederde van de kredietsluiters (62%) gaat zelf op zoek naar een kredietverstrekker. Het afsluiten van een krediet ten behoeve van een grote aanschaf is ook in het najaar van 2010 de belangrijkste reden om een krediet af te sluiten (38%). Het aflossen van een openstaande schuld is licht gestegen van 21% naar 26% in het najaar van 2010. Ten opzichte van een half jaar geleden ervaart men een lening minder als een last. Waar in het voorjaar nog 32% het hier helemaal mee eens was, is dit nu nog maar 23%. Oriëntatie Internet is het meest gebruikte oriëntatiemedium; de helft van alle kredietsluiters heeft dit medium gebruikt in het oriëntatieproces. De websites van banken (65%) worden het meest bezocht tijdens het oriënteren via internet. Eén op de vijf kredietsluiters geeft aan moeite te hebben gehad om goede en relevante financiële informatie te vinden voor het afsluiten van een lening.
Management Summary -26
Afsluiten Persoonlijk contact blijft het belangrijkste medium waarbij kredieten worden afgesloten (46%). Het gat tussen persoonlijk contact en internet (31%) is kleiner geworden (in het voorjaar was het verschil 22% nu nog 15%). De meeste leningen worden rechtstreeks bij de kredietverstrekker afgesloten (69%). De tijd die zit tussen het moment dat men als eerste de offerte onder ogen kreeg en het moment van afsluiten is, vergeleken met een half jaar geleden, flink korter geworden. Liefst 31% van de kredietsluiters geeft aan meteen het krediet afgesloten te hebben. Ten opzichte van een half jaar geleden is de hoogte van de rente significant belangrijker geworden. Waar in het voorjaar dit nog door 43% als doorslaggevende reden aangegeven is, ligt dit percentage met 53% nu beduidend hoger. Beloning assurantietussenpersoon Meer dan de helft (57%) van de kredietsluiters, die het krediet via een assurantietussenpersoon heeft afgesloten, geeft aan op de hoogte te zijn van de manier waarop hij of zij beloond wordt.
Management Summary -37
Betalingsbeschermingsverzekering Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen is licht gestegen van 24% naar 29%. Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen dat is afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid is gestegen. 58% van de kredietsluiters met een betalingsbeschermingsverzekering heeft deze om het gevaar van arbeidsongeschiktheid af te dekken. Een betalingsbeschermingsverzekering is het afgelopen half jaar beduidend vaker op eigen initiatief gesloten dan in het voorjaar van 2010 (51% tegen 35%). De meeste kredietsluiters (74%) sluiten een betalingsbeschermer bij dezelfde maatschappij als waar het krediet loopt. Voor 28% van de kredietsluiters was het verplicht om de betalingsbeschermingsverzekering bij de kredietverstrekker af te sluiten. Op dit moment betaald 65% periodiek een premiebedrag voor de afgesloten betalingsbeschermingsverzekering. De premie wordt steeds minder vaak binnen de lening meegefinancierd. Periodiek een premie betalen wordt daarentegen steeds gangbaarder. Kredietwaarschuwingszin De spontane bekendheid met de kredietwaarschuwingszin is het afgelopen half jaar stabiel gebleven. 77% van de kredietsluiters kent de waarschuwingszin. Slechts 5% geeft aan, na het voorleggen van de zin, deze niet te kennen.
2 Onderzoeksresultaten in detail 2a
Kredietsluiters
2b
Oriëntatie
2c
Afsluiten
2d
Beloning assurantietussenpersoon
2e
Betalingsbeschermingsverzekering
2e
Kredietwaarschuwingszin
2a Kredietsluiters
Daling in afgesloten doorlopende kredieten sinds financiële crisis 10
Start crisis 80 70
76
74 69
71
70
65
64
62
60 47
50 41
40 30
29
43
43 37
51 42
43 35
35
28
27
36
34
32
47
45
41 34 29
33
20 10 0 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal 2007 2007 2007 2007 2008 2008 2008 2008 2009 2009 2009 2009 2010 2010 2010
Doorlopend krediet
Persoonlijke lening
Het aantal doorlopende kredieten is na het begin van de crisis flink gedaald. Daarna is het aantal uitgezonderd een piek in het derde kwartaal van 2009 (in september 2009 is de wet op het consumentenkrediet verscherpt wat de piek kan verklaren) op ongeveer hetzelfde niveau gebleven. Het aandeel persoonlijke leningen vertoont minder schommelingen, wel ligt het aantal nieuw afgesloten persoonlijke leningen in het derde kwartaal van 2010 voor het eerst sinds de crisis weer boven de 40.000.
Aantal nieuw afgesloten kredieten (x 1.000)
Bron: TOF Tracker
In het najaar van 2010 zijn meer kredieten overgesloten 11
Ik sluit voor het eerst een lening af
21 39
Ik heb een bestaande lening afgelost met deze nieuwe lening
37 24
Ik heb de lening afgesloten naast een andere lening
8 8
Ik heb de lening afgesloten naast andere bestaande leningen
3 6
Ik heb ooit leningen gehad, maar op het moment niet
31 23
0
5
10
15
20 Najaar 2010 N = 199
%
25
30
35
40
Voorjaar 2010 N = 207
Het aantal kredietsluiters, die voor de eerste keer een lening afsluiten, is in vergelijking met voorjaar 2010 gedaald van 39% naar 21%. Daarentegen is het aantal kredietsluiters die een lening hebben overgesloten gestegen van 24% naar 37% in het najaar van 2010.
Welke van onderstaande situaties is op u van toepassing?
BASIS: Alle kredietsluiters
45
Ruim 6 op de 10 kredietsluiters gaat zelf op zoek naar kredietverstrekker 12
70
% 65
65
62
60
Zelf kredietverstrekker gezocht 51
50
Door kredietverstrekker benaderd Getipt door financieel adviseur
40
Advertentie televisie/krant
30 20 10 0
6 5 12 1
Voorjaar 2009 N = 233
8 7 2
Najaar 2009 N = 229
88 6
11 7
7
0
3 2
Voorjaar 2010
Najaar 2010
N = 207
Ik zag een advertentie of banner op internet Een autoverkoper/autodealer wees me er op
N = 199
Een meerderheid van 62% is zelf op zoek gegaan naar een kredietverstrekker. Geen significante verschillen ten opzichte van eerdere metingen.
Hoe bent u ertoe gekomen om deze lening af te sluiten?
NB: de categorie “autoverkoper/autodealer wees me erop” is vanaf het voorjaar van 2010 meegenomen en “advertentie/banner op internet” vanaf het najaar van 2010.
BASIS: Alle kredietsluiters
Adviesgevoeligen komen vaak via adviseur op idee om krediet te sluiten 13
Zelf kredietverstrekker gezocht
53
Door kredietverstrekker benaderd
Ik zag een advertentie of banner op internet
5 5
Op een andere manier
3
Weet ik niet meer
3
0 2010: Beheersten
N = 406
N = 181
68 67
13 14
1 2 1 1 1 1 1 1 0 0
Een autoverkoper/autodealer wees me er op
2010: Totaal
9 9 9
6 6 4 6 4
Getipt door financieel adviseur Advertentie televisie/krant
64 63
5
7 8 6 6
14 12
5 6 6 4
%
10 2010: Ambitieuzen N = 78
20
30
40
2010: Adviesgevoeligen N = 78
Adviesgevoeligen worden significant vaker getipt door een financieel adviseur (14%). Gemaksgeoriënteerden zijn daarentegen vaker door de autodealer op de mogelijkheid om een krediet af te sluiten gewezen (14%).
Cijfers gebaseerd op totaal 2010.
50
60
70
80
2010: Gemaksgeorienteerden N = 69
Hoe bent u ertoe gekomen om deze lening af te sluiten?
BASIS: Alle kredietsluiters
Grote aanschaf belangrijkste reden om krediet af te sluiten 14
50
%
45
43
40 35
38 35
30 25
26 23
20 15
14
10 5
3
0
11
Najaar 2009 N = 229
21 15 12 6 5 22
4 3 22 1
Voorjaar 2010
Najaar 2010
N = 207
N = 199
Grote aanschaf (bv auto, boot, etc)
Aflossing openstaande schuld
Financiering verbouwing
Aankoop huis Beleggen
Vakantie Feestelijke gebeurtenis
Studie kind
Het afsluiten van een krediet ten behoeve van een grote aanschaf, is ook in het najaar van 2010 nog de belangrijkste reden om een krediet af te sluiten (38%). Aangezien kredietsluiters vaker een krediet hebben afgesloten om een bestaande lening af te lossen (zie slide 11) mag het niet verwonderlijk genoemd worden dat aflossing van een openstaande schuld vaker genoemd is als reden om het krediet af te sluiten (26% tegen 21% half jaar geleden). Tussen verschillende AFM segmenten is geen significant verschil waarneembaar.
Met welk doel heeft u deze lening afgesloten?
“Andere reden” (34%) en “geen specifiek doel” (5%) zijn ten behoeve van de leesbaarheid niet in de grafiek opgenomen.
BASIS: Alle kredietsluiters
Lening wordt minder als last ervaren vergeleken met voorjaar 2010 15
85
Najaar 2010: Ik heb eerst gekeken of ik de aflossing kan betalen
82
Voorjaar 2010: Ik heb eerst gekeken of ik de aflossing kan betalen
Najaar 2010: Ik had liever minder geleend
36
Voorjaar 2010: Ik had liever minder geleend
36 23
Najaar 2010: Mijn leningen ervaar ik als een last
0%
Meer eens dan oneens
23
17
25
Meer oneens dan eens
40%
19
26 28
6
16
4
18
3
24 60%
Een ruime meerderheid van 85% geeft aan goed gekeken te hebben of de aflossing betaald kan worden alvorens men de lening heeft afgesloten. 8% geeft aan dit min of meer gedaan te hebben. Met name het segment “beheersten” geeft vaker aan het helemaal eens te zijn met de stelling (93%). Vrijwel alle kredietsluiters vinden van zichzelf dat ze verantwoord lenen (92%), toch geeft een groot deel aan liever minder te lenen (61%) en de lening als een last te ervaren (59%). Met name adviesgevoeligen zouden liever wat minder geld hebben geleend (58% is het helemaal eens met deze stelling). Ten opzichte van een half jaar geleden ervaart men een lening minder als een last. Waar in het voorjaar nog 32% het hier helemaal mee eens was, is dit nu nog maar 23%. Met name kredietsluiters die voor de eerste keer een krediet sluiten ervaren hun lening minder vaak als last, 48% tegen 66% in het voorjaar van 2010.
14 80%
Helemaal mee oneens
5 2 6 41
19
31
20%
8
25
32
Voorjaar 2010: Mijn leningen ervaar ik als een last
5 42
19
63
Voorjaar 2010: Ik weet hoeveel rente ik betaal voor mijn lening(en)
5 21
24
67
Najaar 2010: Ik weet hoeveel rente ik betaal voor mijn lening(en)
4 31
19
65
Voorjaar 2010: Mijn leengedrag is geheel verantwoord
5 31
10
73
Najaar 2010: Mijn leengedrag is geheel verantwoord
Helemaal mee eens
8
1 100%
Weet ik niet
Kunt u per stelling aangeven in hoeverre u het er mee eens bent?
BASIS: Alle kredietsluiters
2b Oriëntatie
Internet meest gebruikte oriëntatiemedium 17
50
Internet Persoonlijk gesprek
39
Telefonisch 11 11 12
13
42 43
0
2 2 2 3 2
Niet geïnformeerd
3
6 5 5
45 55
27
20
10
%
10 2010: Totaal N = 406
20 2010: tot 35 jaar N = 125
30
40
2010: 35-44 jaar N = 91
50 2010: 45-54 jaar N = 97
Internet is het meest gebruikte oriëntatiemedium, de helft van alle kredietsluiters heeft dit medium gebruikt in het oriëntatieproces. Jongeren tot 35 jaar en beheersten gebruiken dit medium significant vaker (58%). 55-plussers oriënteren zich significant minder vaak via internet (34%), daarentegen maken zij beiden meer gebruik van persoonlijk contact (55%). Ten opzichte van het voorjaar van 2010 zijn geen significante verschillen waarneembaar.
Leeftijdcategorieën 16 – 24 jaar en 25 – 34 jaar samengevoegd, wegens beperkte celvulling 16 – 24 jaar. Cijfers gebaseerd op totaal 2010. NB: Meerdere antwoorden mogelijk: derhalve telt het totaal op tot meer dan 100%
58
0 1 0 0 1
0
56
2 2 2 2
Op andere wijze
Weet ik niet
22 22 23
15
Schriftelijk TV of radio
51
34
60
70
2010: 55+ jaar N = 93
Op welke manier heeft u zich laten informeren voordat u deze lening heeft afgesloten?
BASIS: Alle kredietsluiters
Websites van banken worden meest geraadpleegd bij oriëntatie via internet 18
Via sites van banken
60 38
Via sites van andere aanbieders van kredieten 32
Via vergelijkingssites 6
Via de site van een tussenpersoon Via sites van consumentenorganisaties of belangenverenigingen Via een andere website
39
12
7
7 7
Weet ik niet meer 0
%
10
20
30
Najaar 2010 N = 105
46
14
8
0
65
De websites van banken (65%) worden het meest bezocht tijdens het oriënteren via internet. Ten opzichte van een half jaar geleden worden websites van assurantietussenpersonen significant minder vaak bezocht.
40
50
60
70
Voorjaar 2010 N = 100
Via welke internetsite(s) heeft u zich laten informeren voordat u uw lening heeft afgesloten?
BASIS: Alle kredietsluiters die zich via internet hebben georiënteerd
Driekwart maakt gebruik van folders/brochures bij schriftelijke oriëntatie 19
Via folder/brochure
75
Via de kredietprospectus
43
Via tijdschrift
18
Via de krant
14
4
Via ander schriftelijk medium
7
Weet ik niet meer
%
0
10
20
30
40
Folders en brochures worden het meest gebruikt bij het schriftelijk oriënteren op een lening. 43% van de kredietsluiters, die zich schriftelijk hebben georiënteerd, heeft gebruik gemaakt van de kredietprospectus. Dit komt neer op 6% van het totaal aan kredietsluiters.
Cijfers indicatief wegens beperkte celvulling.
50
60
70
80
Op welke wijze heeft u zich schriftelijk laten informeren voordat u uw lening heeft afgesloten?
BASIS: Alle kredietsluiters die zich schriftelijk hebben georiënteerd N = 28
Eén op de vijf kredietsluiters heeft problemen met het vinden van de juist info Voorjaar 2010 Wel moeite met het vinden van informatie
21%
20%
Geen moeite met het vinden van informatie
72%
72%
Anders / weet niet
7%
8% 40
Ik vond teveel informatie
26 35
Ik wist niet welke informatie betrouwbaar en/of onafhankelijk was
28 30
Ik wist niet waar ik moest zoeken
23 25
De gevonden informatie was moeilijk te begrijpen
21 13
Ik kon de informatie die ik zocht niet vinden
16 13
Ik vond tegenstrijdige informatie
23
0
5
10
15
20
Najaar 2010
N = 40
20
Najaar 2010
%
25
30
35
40
45
Voorjaar 2010
N = 43
20% van de kredietsluiters geeft aan moeite te hebben gehad om goede en relevante financiële informatie te vinden voor het afsluiten van een lening. De meeste kredietsluiters, die problemen hebben met het oriënteren, geven aan teveel informatie te vinden (40%, wat neerkomt op 8% van het totaal aantal kredietsluiters). Het beoordelen of de informatie onafhankelijk en betrouwbaar is, levert bij 7% van de kredietsluiters problemen op. 72% geeft aan geen moeite te hebben om goede en relevante informatie te vinden. Ten opzichte van vorig jaar zijn geen significante verschillen waarneembaar. Adviesgevoeligen hebben over het algemeen meer moeite met het vinden van de juiste informatie (33%).
Had u moeite om goede en relevante financiële informatie te vinden voor het afsluiten van een lening? (meer antwoorden mogelijk) BASIS: Alle kredietsluiters N = 199
Bij persoonlijke oriëntatie het minst vaak moeite om de juiste info te vinden 21
Oriëntatie medium N = 199
20
Totaal
32
Schriftelijk
31
Telefonisch
0
N = 87
20
Persoonlijk gesprek
5
10
15
20
N = 42
N = 28
26
Internet
N = 105
25
Indien men zich persoonlijk heeft georiënteerd, geeft men het minst vaak aan moeite gehad (20%) te hebben met het vinden van goede en relevante financiële informatie voor het afsluiten van de lening. Er zijn echter geen significante verschillen tussen de verschillende oriëntatiemedia. Er wordt gerapporteerd naar het aantal consumenten dat zich via een medium heeft georiënteerd. Het is mogelijk dat men zich via meerdere media georiënteerd heeft, derhalve telt het totaal op tot meer dan 100%.
30
35
Had u moeite om goede en relevante financiële informatie te vinden voor het afsluiten van een lening?
BASIS: Alle kredietsluiters
2c Afsluiten
Leningen lijken minder vaak persoonlijk afgesloten te worden 23
45
Persoonlijk
51 31
Via internet
29 12
Telefonisch
10 11
Via de post
6 2
Op andere wijze
3 1 0
Weet ik niet 0
%
10
20
30 Najaar 2010 N = 199
40
50
60
Voorjaar 2010 N = 207
Ten opzichte van een half jaar geleden zijn er geen significante verschillen opgetreden. Persoonlijk contact blijft het belangrijkste medium (46%), maar lijkt toch licht terrein te verliezen. Het verschil met het via internet afsluiten van een verzekeringen (31%) is significant kleiner geworden. In het voorjaar was het verschil tussen beiden nog 22%, nu nog maar 15%. Op het gebied van leeftijd, segment, opleiding en inkomen zijn geen significante verschillen waarneembaar.
Op welke wijze (medium) heeft u uw lening afgesloten?
BASIS: Alle kredietsluiters
Ruim tweederde van de kredieten worden direct bij de verstrekker afgesloten 24
Rechtstreeks bij kredietverstrekker
69 70 18 16
Assurantietussenpersoon 8 7
Autodealer, garage Winkel, warenhuis, postorderbedrijf
1 2 2 2
Ander kanaal
3
Weet ik niet
1
0
%
10
20
30 Najaar 2010 N = 199
40
50
60
70
80
Voorjaar 2010 N = 207
Ten opzichte van een half jaar geleden zijn er geen significante verschillen opgetreden. Meeste leningen worden rechtstreeks bij de kredietverstrekker afgesloten (69%). Kijkend naar het doel van de lening is er één significant verschil te zien tussen de kanalen: indien een krediet bij de autodealer is afgesloten gaat het significant vaker om een grote aanschaf, logischerwijs natuurlijk een auto. Ook op het gebied van leeftijd, segment, opleiding en inkomen zijn geen significante verschillen waarneembaar.
Bij wie of welk kanaal heeft u deze lening afgesloten of aangevraagd?
BASIS: Alle kredietsluiters
Flinke stijging kredietsluiters die direct de lening afsluiten 25
31
Najaar 2010
21
16
Voorjaar 2010
Najaar 2010
17
32
22
Voorjaar 2009
Ik heb de lening direct afgesloten
28
40% 1 tot 2 dagen
17
18
60% 3 tot 7 dagen
6
80% Meer dan een week
De tijd die zit tussen het moment dat men als eerste de offerte onder ogen kreeg en het moment van afsluiten, is vergeleken met een half jaar geleden flink korter geworden. Liefst 31% van de kredietsluiters geeft aan meteen het krediet afgesloten te hebben. In het voorjaar van 2010 was dit nog maar 16%. Tussen het mediumtype en het moment van afsluiten is geen verband te zien. Kredietsluiters, die hun lening via internet hebben afgesloten, sluiten niet significant sneller hun lening af dan kredietsluiters die de lening via een persoonlijk gesprek sluiten.
N = 199
N = 207
12
31
22
20%
16
24
21
18
0%
26
N = 229
8
N = 233
13
100% Weet ik niet meer
Hoeveel tijd zat er tussen het moment dat u de offerte voor het eerst onder ogen kreeg en het moment dat u de lening daadwerkelijk afsloot? BASIS: Alle kredietsluiters
Hoogte van de rente duidelijk belangrijker ten opzichte van voorjaar 2010 26
Hoogte rente tarief/betalingen per termijn 19
Hoogte van bedrag dat ik kon lenen 11
Aanbevolen door adviseur
22
14 26 26
Had al eerder zaken gedaan met dit bedrijf 3 3
Aanbevolen door familielid/vriend/collega Reputatie/betrouwbaarheid van en/of ervaring met het bedrijf
17 16
Het gemak waarmee ik kon lenen
16 17 2 1
Het feit dat ik anoniem kon lenen Een andere reden
12
3 8
Ik heb geen andere leningen overwogen Weet ik niet
1
0
9
4
%
10
20 Najaar 2010 N = 199
53
42
30
40
50
60
Voorjaar 2010 N = 207
Ten opzichte van een half jaar geleden is de hoogte van de rente significant belangrijker geworden bij de keuze voor een aanbieder. Waar in het voorjaar nog 43% aangaf dat dit de doorslag geeft bij de keuze, ligt het percentage met 53% nu beduidend hoger. Beheersten geven significant vaker aan dat rente belangrijk is bij de keuze voor een specifieke lening (65%). Hoger opgeleiden geven daarentegen vaker aan de reputatie en betrouwbaarheid van het bedrijf belangrijk te vinden (28%).
Wat heeft voor u de doorslag gegeven om voor deze specifieke lening te kiezen? (meer antwoorden mogelijk)
BASIS: Alle kredietsluiters
2d Beloning assurantietussenpersoon
Meer dan de helft van de kredietsluiters is op de hoogte van beloning financieel dienstverlener 28
Najaar 2010
57
Voorjaar 2010
N = 35
43
48
52
N = 33
%
0%
10%
20%
30%
40%
50% Ja
60%
70%
80%
90%
100%
Nee
Meer dan de helft (57%) van de kredietsluiters die het krediet via een assurantietussenpersoon hebben afgesloten geeft aan op de hoogte te zijn van de manier waarop hij of zij beloond wordt. Het percentage is gestegen ten opzichte van het voorjaar van 2010.
Cijfers zijn indicatief wegens beperkte celvulling. Onderstaande is derhalve gebaseerd op absoluten: De helft (10 van de 20) van de kredietsluiters die weten hoe de adviseur beloond wordt, geeft aan dat dit op basis van provisie gebeurt, 9 kredietsluiters geven aan een vast bedrag te betalen en 1 geeft aan dat het op basis van provisie gaat maar dat de adviseur een deel terug betaalt.
Weet u hoe de adviseur, bij wie u de lening heeft afgesloten, beloond wordt?
BASIS: Alle kredietsluiters
2e Betalingsbeschermingsverzekering
Aantal afgesloten betalingbeschermingsverzekeringen licht gestegen 30
29
Ja
24 34
65
Nee
71 64
7
Weet ik niet
5 2
%
0
10
20
30 Najaar 2010 N = 199
40
50
Voorjaar 2010
Najaar 2009
N = 207
N = 229
Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen die samen met het krediet zijn afgesloten is in 2010 licht gestegen van 24% naar 29%. Indien men een lening bij een assurantietussenpersoon of rechtstreeks heeft afgesloten ligt het percentage dat een betalingsbeschermingsverzekering heeft afgesloten significant hoger (respectievelijk 34% en 29%) dan wanneer men een lening via een autodealer heeft afgesloten (13%). Het verschil tussen rechtstreeks en via een assurantietussenpersoon gesloten kredieten is echter niet significant. Tussen verschillende AFM segmenten, leeftijd, opleidings- en inkomensniveau zijn geen significante verschillen waarneembaar.
60
70
80
Heeft u bij het afsluiten van de lening aanvullende verzekeringen afgesloten om uzelf te beschermen tegen arbeidsongeschiktheid, werkloosheid of overlijden? Deze verzekering wordt ook wel betalingsbeschermingsverzekering genoemd BASIS: Alle kredietsluiters
Verzekering afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid en overlijden gestegen 31
58
Arbeidsongeschiktheid
42 42
37
Werkloosheid
40 32
77
Overlijden
72 53
%
0
10
20
30 Najaar 2010 N = 57
40
50
60
Voorjaar 2010
Najaar 2009
N = 46
N = 54
Het aantal betalingsbeschermingsverzekeringen dat is afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid is gestegen. 58% van de kredietsluiters, die een betalingsbeschermingsverzekering afgesloten hebben, heeft een verzekering afgesloten om het gevaar van arbeidsongeschiktheid af te dekken. Ook het aantal afgesloten verzekeringen om de financiële gevolgen van overlijden af te dekken is in 2010 verder gestegen. Over de verschillende metingen heen zien we hierbij een stijgende trend.
70
80
90
Welke soort(en) betalingsbeschermingsverzekering(en) heeft u tegelijktertijd met uw lening afgesloten? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten
Betalingsbeschermingsverzekering vaker op eigen initiatief gesloten 32
Op eigen initiatief afgesloten
22
Op advies van mijn adviseur afgesloten
28
14
De verzekering is verplicht
Op advies van familie/vrienden/kennissen afgesloten
2
2
Andere reden
Weet ik niet
0
0
31
31
4 4 4
9
2 2
%
10
20 N = 57
30
28
Najaar 2010
51
35
30 Voorjaar 2010 N = 46
Een betalingsbeschermingsverzekering is het afgelopen half jaar duidelijk vaker op eigen initiatief gesloten dan in het voorjaar van 2010 (51% tegen 35%). Minder kredietsluiters, die een betalingsbeschermingsverzekering hebben afgesloten, geven aan dat de verzekering verplicht is (14%). Dit is opvallend aangezien een overlijdensrisicoverzekering een verplichte verzekering is. Tussen de verschillende distributiekanalen bestaat er geen significant verschil.
40
50
60
Najaar 2009 N = 54
Wat heeft u ertoe doen besluiten om tegelijkertijd met uw lening een betalingsbeschermingsverzekering af te sluiten? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten
Driekwart sluit verzekering bij dezelfde maatschappij waar lening is afgesloten 33
74
Bij dezelfde maatschappij
74 78
23
Bij andere maatschappij
20 17
4
Weet ik niet
7 6
%
0
10
20
30 Najaar 2010 N = 57
40
50
Voorjaar 2010 N = 46
60
70
80
90
Najaar 2009 N = 54
De meeste sluiters van kredieten (74%), die een betalingsbeschermer hebben afgesloten, sluiten deze verzekering bij dezelfde maatschappij. Geen significante verschillen ten opzichte van vorige meting zijn zichtbaar.
Heeft u deze betalingsbeschermingsverzekering bij dezelfde maatschappij afgesloten als de lening? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten
Men is minder vaak verplicht om verzekering af te sluiten bij kredietverstrekker 34
De kredietverstrekker/adviseur gaf aan dat ik verplicht was de verzekering bij deze verzekeraar af te sluiten
28 41
23
De kredietverstrekker/adviseur liet mij kiezen
15
19
Ik ben zelf op zoek gegaan naar een verzekeraar
17
12
Ik ben op een andere manier tot een keuze gekomen
13
18
Weet ik niet meer
13
0
5
10
15
%
20
Najaar 2010 N = 57
25
30
35
40
45
Voorjaar 2010 N = 46
Voor 28% van de kredietsluiters, die een betalingsbeschermingsverzekering hebben afgesloten, was het verplicht om de verzekering ook bij de kredietverstrekker af te sluiten. Hier is dus mogelijk sprake van verboden koppelverkoop. Dit is wel een daling ten opzichte van het voorjaar van 2010. Wegens beperkte celvulling is deze daling indicatief. Indicatief is ook het verschil tussen rechtstreeks afsluiten en via een adviseur. Indien men via een adviseur een krediet afsluit heeft men vaker de keuze uit een aanbieder (42%) dan wanneer men het krediet rechtstreeks afsluit (20%).
Hoe bent u tot de keuze van de verzekeraar gekomen voor deze betalingsbeschermingsverzekering? BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten
Premie betalingsbeschermingsverzekering wordt steeds vaker periodiek betaalt 35
%
70 65
60 50
49 43
40
37
34
43 35
30 25
20
20
22
15
10
9
0 Voorjaar 2009 N = 53
Najaar 2009 N = 54
Ik betaal periodiek een premiebedrag De premie is meegefinancierd binnen de lening
Voorjaar 2010 N = 46
Najaar 2010 N = 57
Ik heb eenmalig het totale premiebedrag betaald
Periodiek een premie betalen is een opwaartse trend die sinds de meting in het voorjaar van 2009 duidelijk te zien is. Op dit moment betaald 65% periodiek een premiebedrag voor de afgesloten betalingsbeschermingsverzekering. De premie meefinancieren binnen de lening laat een duidelijk dalende lijn zijn.
Hoe betaalt u de premie van de betalingsbeschermingsverzekering?
BASIS: Alle kredietsluiters die een betalingsbeschermingsverzekering af hebben gesloten
2f Kredietwaarschuwingszin
Spontane bekendheid van kredietwaarschuwingszin stabiliseert 37
%
90 80
77
76
70
64
60 50 40 27
30 20
16
18 7
10
6
9
0 Ja
Ik heb de zin wel eens gehoord, maar ik ben de zin vergeten Najaar 2010 N = 199
Voorjaar 2010 N = 207
Nee, dat weet ik helemaal niet
Najaar 2009 N = 229
De spontane bekendheid met de kredietwaarschuwingszin is het afgelopen half jaar stabiel gebleven. 77% is bekend met de waarschuwingszin en kan deze ook noemen. Minder dan één op de tien consumenten (7%) geeft aan niet bekend te zijn met de waarschuwingszin.
Weet u welke waarschuwingszin hier wordt bedoeld?
BASIS: Alle kredietsluiters
Vrijwel alle kredietsluiters geven aan de waarschuwingszin gezien te hebben 38
97
Voorjaar 2010
91
Najaar 2009
0%
20%
40% Ja
5 1 N = 199
94
Najaar 2010
5
60% Nee
80%
11
N = 207
4
N = 229
100%
Weet ik niet
Vrijwel alle kredietsluiters geven aan de zin wel eens gezien te hebben. 5% geeft aan de kredietwaarschuwingszin niet te kennen. Ten opzichte van het voorjaar van 2010 zijn er geen significante verschillen waarneembaar.
De waarschuwingszin waarop in de vorige vraag gedoeld werd, is als volgt: "Let op! Geld lenen kost geld.“ Heeft u deze zin wel eens in een reclame-uiting gezien of gehoord? BASIS: Alle kredietsluiters
3 Bijlagen Achtergrond Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht Contact
3a Achtergrond
Achtergrond AFM Consumentenmonitor 41
De AFM, een onafhankelijke gedragstoezichthouder op de financiële markten, streeft ernaar het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financiële markten te versterken, ook internationaal. Daarbij faciliteert de AFM kennisvorming bij de Nederlandse consument op het gebied van financiële producten. Door middel van de ConsumentenMonitor moeten ontwikkelingen in het gedrag van consumenten worden gemeten in de tijd. De ConsumentenMonitor is in 2004 gestart en wordt sindsdien elk half jaar uitgevoerd. De primaire doelstellingen van de ConsumentenMonitor kunnen als volgt worden weergegeven: Beschrijven van het gedrag en de attitudes van financiële consumenten. Beschrijven van markt- en productaspecten in de financiële markt.
3b Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht
Onderzoeksverantwoording -143
Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 4 november t/m 30 november 2010. Doelgroep: consumenten die in de periode mei 2010 tot en met oktober 2010 een persoonlijke lening of doorlopend krediet hebben afgesloten. Weging: De respondenten die geen product hebben afgesloten worden herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: De netto steekproef bevat 199 recente sluiters van een krediet. Rapportage: Indien er significante verschillen bestaan tussen verschillende achtergrondkenmerken en voorgaande metingen wordt dit aangegeven. Belangrijke achtergrondgegevens in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.
Onderzoeksverantwoording -244
In de rapportage, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven.
Beheersten (N= 526, 34%) verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur.
Ambitieuzen (N= 369, 24%) proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico’s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces.
Adviesgevoeligen (N= 463, 30%) laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product.
Gemaksgeoriënteerden (N= 193, 12%) stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico’s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten.
Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op www.afm.nl/besliswijzer
Steekproefoverzicht -145
NL 18+
33%
Sluiters consumptief krediet
41%
0%
10%
20% Beheersten
27%
29%
22%
30%
40%
Ambitieuzen
50%
12%
18%
60%
Adviesgevoeligen
70%
19%
80%
90%
N = 410
N = 199
100%
Gemaksgeorienteerden
De groep sluiters van een consumptief krediet valt vaak in het segment “beheersten”, maar zijn tegelijkertijd ook relatief vaak “gemaksgeoriënteerd”. De “beheersten” zullen vaak zelf alle alternatieven overwogen voordat men daadwerkelijk zelf een lening afsluit. “Gemaksgeoriënteerden” zullen vaker in een impuls handelen afhankelijk van een eventueel advies of aanbod van anderen.
Type financieel beslisser (gedefinieerd aan de hand van 10 stellingen)
Steekproefoverzicht -246
16-24 jaar
6 23
25-34 jaar
24
35-44 jaar 45-54 jaar
24
55 jaar en ouder
24
Opleidingsniveau: laag
26 45
Opleidingsniveau: midden Opleidingsniveau: hoog
29 14
Inkomensniveau: laag Inkomensniveau: midden
54 23
Inkomensniveau: hoog 10
Inkomensniveau: onbekend 0
10
% 20
30
40
50
60
Steekproefverdeling kredietsluiters
N = 199
