DierenArtsenCentrum Noordwolde Najaar 2011 Beste paardeneigenaar, De avonden zijn alweer langer, dat betekent dat het hoognodig tijd is voor de paarden najaarsnieuwsbrief van DAC Noordwolde. Afgelopen periode zijn er een aantal EHBO lezingen geweest, waar enthousiast op gereageerd is. Daarnaast is de nieuwe website in de lucht, mocht u snel even wat informatie over de praktijk willen opzoeken. In deze nieuwsbrief informatie over mok, een huidprobleem die met dit weer regelmatig gesignaleerd wordt. In het najaar zien we meer paarden met zandkoliek, daarom tips om dit zoveel mogelijk te voorkomen. Aanvullend informatie over maagzweren, welke wij het gehele jaar door tegenkomen.
Mok Mok is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huidirritaties en –ontstekingen aan het onderbeen van een paard. Mok komt meestal voor in de kootholte, maar kan aan het been naar voren en boven uitbreiden. Witte kootholtes lijken gevoeliger te zijn voor mok. De aandoening is multifactorieel, wat betekent dat het vele oorzaken kan hebben en deze oorzaken kunnen ook gecombineerd voorkomen. Het wordt meestal tijdens natte periodes gezien, in de nazomer en de herfst, maar kan bij sommige paarden ook het gehele jaar voorkomen. Bij paarden met veel beharing, zoals Tinkers en Friese paarden, zien we vaker mok. Vuil en stof verzamelen zich tussen de lange haren, waarbij het warme vochtige lokale klimaat sneller voor huidirritatie en -beschadigingen zorgt.
Beginnende mok in de kootholte
Kloofvorming
De problemen worden meestal vooraf gegaan door beschadiging van de huid. Dit kan komen door vochtige omstandigheden, planten in de weide of irriterende stoffen in de grond of op de bodem van de stal. Ectoparasieten, zoals sommige mijten, kunnen ook de huid beschadigen. Paarden met lange beharing in de kootholtes hebben een grotere kans om mok te ontwikkelen, vanwege de ophoping van stof en modder in een warme vochtige omgeving tussen de haren. Door deze langdurige irritatie kan de huid ook gemakkelijk beschadigen. Ziekteverwekkers die dan graag via de beschadigde huid naar binnen gaan, zijn bacteriën en mijten. Bij chronische (langdurige) gevallen kunnen huidscheuren ontstaan, een verdikking van de huid, kloven optreden en kan vocht zich ophopen in de benen. Meestal zijn de achterbenen aangedaan en dan vaak beide. Bij de meest milde vorm zijn er alleen schilfers, roodheid en korstjes. De huid kan uiteindelijk verdikken en de paarden kunnen wegens pijnlijkheid kreupel lopen. Soms is het gehele onderbeen of gehele been dikker. Dan wordt er gesproken van Einschuβ; een ontsteking van de lymfebanen. Het been wordt van onderaf aan dik, warm en pijnlijk en het paard krijgt koorts. Bij de behandeling van mok is het belangrijk om voor een droge, schone omgeving te zorgen. Paarden moeten opgestald worden bij natte weersomstandigheden, totdat de ochtenddauw van het land getrokken is. Haren kunnen weggeknipt of geschoren worden, zodat de kootholtes beter drogen. Het is af te raden om vettige stoffen op de plekken te smeren, hiermee wordt het vuil en de ziekteverwekkers alleen maar opgesloten. Afhankelijk van de ernst en het type van mok, kan het paard injecties krijgen tegen ectoparasieten. Bij een extreme vorm geven wij daarbij ook wel een hormonenzalf, om de ernstige ontsteking af te remmen. Wanneer de mok zorgt voor extreem dikke benen, zal deze met antibiotica en ontstekingsremmers behandeld moeten worden.
Maagzweren: Maagzweren komen voor bij meer dan 90% van de renpaarden en bij 60% van de spring- en dressuurpaarden. Huisvesting en voeding zijn van grote invloed op de vorming van maagzweren. Wanneer paarden maar twee keer per dag gevoerd worden, is de maag gedurende een langere tijd tijdens de dag leeg. Hierbij wordt het constant geproduceerde maagzuur niet geremd, wat zorgt voor irritatie en beschadiging van de maagwand en maagzweren geeft.
Gezond weefsel maag
Maagzweer
Door stress neemt de kans op maagzweren toe. Dit kan onder andere veroorzaakt worden door een regelmatig veranderende samenstelling van de koppel en door training. Zware training kan de maaglediging vertragen en daarbij de bloedtoevoer naar de maag, wat mede bijdraagt aan het probleem. Het belangrijkste klinische verschijnsel bij maagzweren is het plotseling stoppen met eten. Een paard begint met eten, maar stopt er ook snel weer mee omdat deze voeding pijnlijk is in de beschadigde maag. Wanneer er met een camera in de maag (gastroscopie) gekeken wordt, kunnen de maagzweren gezien en daarmee aangetoond worden. Ook is het mogelijk om aan de hand van de klinische verschijnselen alleen al het paard te behandelen met maagzuurremmers. Wanneer ze daarna beter gaat eten is het duidelijk dat het om maagzweren ging en kan de huisvesting, training en voeding aangepast worden om gelijke problemen in de toekomst te voorkomen. De behandeling en preventie van maagzweren ligt bij het minimaliseren van deze invloeden. Zorg voor afleiding in de stal en contact met soortgenoten. Het is beter het paard kleinere hoeveelheden te voeren, in meerdere keren verdeeld over de dag, zodat het maagzuur gebufferd wordt. Wanneer een paard door stress maagzweren ontwikkeld, zoals tijdens transport of concours, kan er eventueel preventief Equitop Pronutrin gevoerd worden. Dit voedingssupplement zorgt voor
een beschermend laagje in de maag en waardoor de maagwand niet geirriteerd kan worden.
Tips voorkómen van koliek Koliek is geen ziekte, maar een combinatie van verschijnselen die wijzen op buikpijn bij het paard. De verschijnselen kunnen variëren van mild tot zeer ernstig, maar moeten niet genegeerd worden. Veel van de mogelijke oorzaken van koliek kunnen in een korte periode al snel levensbedreigend zijn, wanneer er niks aan gedaan wordt. Alleen door snel en gericht te reageren op koliekverschijnselen, is de kans op herstel maximaal.
Mest uitgezakt in water,
Paard met koliek
onderste deel vinger vol met zand
Hoewel paarden makkelijk koliek krijgen met hun anatomische en functioneel lastige bouw van het maagdarmkanaal, speelt management een belangrijke rol in de preventie. Helaas is niet elke vorm van koliek te voorkomen, maar hier toch enkele tips om de kans op het optreden van koliek te verkleinen: 1. zorg voor een dagelijkse routine in het management, inclusief voeding en trainingsschema’s. 2. geef voeding van goede kwaliteit, wat voornamelijk uit ruwvoer bestaat. 3. voorkom het voeren van grote hoeveelheden graan en energierijke supplementen (in ieder geval de helft van de energie zal moeten worden gegeven in de
vorm van hooi of kuil. Een betere leidraad is dat 2x zoveel energie moet komen vanuit ruwvoer dan vanuit krachtvoer.) 4. verdeel het dagelijks te geven krachtvoer over 2 porties in plaats van 1, om het maagdarmstelsel niet te overbelasten. Hooi mag de hele dag door aangeboden worden. 5. zorg voor een goede wormbestrijding aan de hand van wormeitellingen in de mest en daarbij overleg met de dierenarts. 6. zorg voor beweging op dagelijkse basis. Verander de duur en zwaarte van de training geleidelijk. 7. zorg ervoor dat er altijd toegang is naar schoon en vers water. In de winter willen paarden soms slecht het koude water drinken, dan kan het helpen om lauw water te geven. 8. voorkom dat het voer op zanderige oppervlakten gegeven wordt. Eventueel kan het in grote bakken gegeven worden, op deze manier wordt er voorkomen dat er veel zand mee opgenomen wordt. Laat regelmatig de mest in water uitzakken om te controleren op zand. Wanneer er teveel zand in zit, kan er een kuur met ‘Zand-Weg’ gegeven worden of het paard laxeren met tweemaal daags lijnzaadolie over het voer gedurende een langere periode. 9. controleer het hooi, kuil en strooisel op schimmels, giftige planten en vreemde voorwerpen. 10. voorkom stress. Paarden met veranderingen in de omgeving of werkdruk hebben een groter risico op een verstoring van het evenwicht in het maagdarmstelsel. Besteed extra zorg aan paarden wanneer deze getransporteerd worden of van omgeving veranderen, zoals bij concoursen. Uiteindelijk is elk paard gevoelig voor koliek. Per gebied komen verschillende typen van koliek regelmatig voor. Dit wordt mede bepaalt door verschil in grondsamenstelling en verschillende klimaten. Samenvattend is het belangrijk om evenwichtig met verzorging en gebruik van het paard om te gaan, hiermee kan de kans op koliek verminderd worden.
Vriendelijke groeten,
DierenArtsenCentrum Noordwolde Keuringsdierenarts – Mobiele digitale röntgen – (Pees)echografie – Drachtbegeleiding – Tandheelkunde Hoofdstraat Oost 47a – 8391 AT – Noordwolde – Tel:0561 431999 www.dacnoordwolde.nl
