ZORGVERNIEUWING DOOR INZET VAN ROBOT ZORA
Een project om bewoners, medewerkers en bestuurders van zorginstellingen kennis te laten maken en te leren werken met robot ZORA met het oog op de toename van de kwaliteit van leven en zorg!
> Vereniging van instellingen voor verpleging en verzorging in Utrecht
maart 2015
Inleiding De afgelopen jaren zijn er steeds meer ontwikkelingen met betrekking tot robots in de zorg en de meningen daarover lopen nog steeds uiteen. Er zijn voor- en tegenstanders, soms zelfs met dezelfde argumenten. In beeld zijn vaak hele innovatieve technische mogelijkheden in ziekenhuizen, waarover iedereen wel positief is. De inzet van robots bij complexe operaties en toepassingen ten aanzien van protheses wordt snel geaccepteerd. Daarnaast zijn er steeds meer ontwikkelingen in de ouderenzorg, waarbij regelmatig het beeld wordt geschetst dat een demente oudere (uit kostenoverwegingen) afgescheept gaat worden met het koude contact met een robot in plaats van het warme contact met een medewerker. Dit (negatieve) beeld leidt er (mede) toe dat de inzet van robots met betrekking tot persoonlijke zorg nog niet als vanzelfsprekend wordt geaccepteerd. Hoe er ook tegenaan gekeken wordt, de ontwikkeling is (net als voorheen met domotica het geval was) niet meer te keren. Het is een kwestie van tijd dat de robot steeds meer in de zorg ingezet gaat worden. De vraag is dan ook op welk moment deze innovatie omarmd moet worden. Uitstel van het werken met robots zal niet leiden tot afstel. Het argument “de organisatie, de medewerkers, de bewoners zijn er nog niet aan toe” zal niet lang meer houdbaar zijn. Wachten op een nieuwe betere versie van de perfecte robot leidt misschien wel tot meer achterstand ten aanzien van de vernieuwing in de zorg en het voorbereiden van de organisatie voor de toekomst. 1
De IVVU wil met dit project de kennismaking met een zorgrobot in de organisaties van de leden faciliteren, zodat zowel bewoners als medewerkers bekend raken en ervaring opdoen met de mogelijkheden van een zorgrobot. Op deze wijze kan hopelijk worden afgerekend met vooroordelen tegen de zorgrobot als waarde voor de toekomst en waar nodig worden gewerkt aan acceptatie.
Robot ZORA Eind 2014 heeft de IVVU kennis gemaakt met robot ZORA, die toen ruim een half jaar actief was in zorginstellingen in Nederland (daarvoor al langer in België). Robot ZORA heeft inmiddels veel 2 positieve reacties gekregen en de nodige media-aandacht gehad. ZORA staat voor: Z – Zorg O – Ouderen R – Revalidatie A – Animatie ZORA is een humanoïde robot, hetgeen inhoudt dat de robot een lichaamsvorm heeft die lijkt op die van een mens. ZORA is 57 cm groot en beschikt over allerlei sensoren, waardoor ze ziet, hoort, beweegt en autonoom reageert. ZORA is volledig programmeerbaar en kan onder meer worden ingezet voor zorg, revalidatie, bewegen, geheugentraining, wandelen, diagnostisering, valdetectie, voorkomen dwaalgedrag en animatie. Bovendien heeft ZORA een grote aaibaarheidsfactor en blijkt ze heel toegankelijk voor (dementerende) ouderen.
Demonstratie tijdens kwartaalontmoeting IVVU op 3 maart 2015 Tijdens de kwartaalontmoeting op 3 maart 2015 heeft Fabrice Goffin, mede-ontwikkelaar van ZORA, een demonstratie gegeven van en vertelt over de mogelijkheden van ZORA in de ouderenzorg, zowel in de reguliere zorg als in de geriatrische revalidatiezorg. 1
De IVVU heeft verschillende robots vergeleken en gekozen voor ZORA, omdat die als enige in zijn soort nu al toepasbaar lijkt in de zorg en op korte termijn een grote ontwikkeling kan doormaken. 2 Meer informatie is te vinden op: www.zorarobot.be. Informatieve filmpjes zijn te vinden via de links: http://youtu.be/fSQV8ipKn0 en http://www.zorarobot.be/video/compilatie_zorarobot.mp4. Pagina 2 IVVU-0150090
Ook heeft hij kort verteld over de bereikte resultaten en werkwijze met betrekking tot de verdere ontwikkeling (wordt hierna toegelicht). In de presentatie heeft hij heel duidelijk gemaakt dat de inzet van ZORA niet gericht is op het vervangen/overbodig maken van medewerkers. ZORA is een aanvulling op de bestaande zorg(middelen) en kan door medewerkers worden ingezet ten dienste van de bewoners. ZORA kan bijvoorbeeld in plaats van de medewerker oefeningen voordoen (koude taak), waardoor deze medewerker directe aandacht (warme taak) kan besteden aan de bewoners die de oefening moeten nadoen. ZORA kan door de organisatie worden ingezet om kwaliteit toe te voegen aan het leven van en de zorg aan ouderen. Na afloop van de presentatie en de week erna bleek dat robot ZORA veel heeft losgemaakt bij de aanwezigen. Een aantal leden liet direct weten geïnteresseerd te zijn in een project. Deze reacties geven voldoende aanleiding voor de IVVU om het voorgenomen project verder uit te werken.
Project Zorgvernieuwing door inzet van robot ZORA De doelstelling van de IVVU is om, in samenwerking met QBMT, een project op te zetten dat op maat is voor iedere deelnemende organisatie en meerwaarde biedt door een collectieve aanpak. Samenwerking met QBMT QBMT is het Belgische bedrijf dat ZORA heeft ontwikkeld op basis van een bestaande robot. Deze robot Nao (hardware) is een product van Aldebaran, wereldleider in het maken van menselijke robots, en wordt vooral gebruikt in de zorg (naast ZORA is Nao ook de basis in projecten van de Universiteit Delft en Universiteit Twente). ZORA staat derhalve voor de software, die geïnstalleerd wordt op deze robot en wordt ontwikkeld door QBMT. QBMT en Aldebaran werken samen om de ZORA oplossing op de Europese markt te brengen. Voor de verdere ontwikkeling van de software wil QBMT 100 zorginstellingen in België en Nederland in de gelegenheid stellen tegen gunstige voorwaarden deel te nemen aan de doorontwikkelfase waarin ZORA nu verkeerd. Deze doorontwikkelfase duurt 5 jaar. Gedurende deze periode krijgen alle deelnemers aan de doorontwikkelfase de beschikking over alle software die tot op heden is geprogrammeerd en in het kader van de doorontwikkeling nog wordt geprogrammeerd. In deze fase wordt bestaande software verbeterd, maar kunnen de deelnemers zelf ook nieuwe software op maat laten programmeren voor toepassingen die zij willen realiseren. Inmiddels zijn ruim 50 instellingen 3 toegelaten tot de doorontwikkelfase. Om deel te kunnen nemen moeten zorginstellingen wel de robot ZORA aanschaffen. ZORA kost 4 op dit moment € 16.500 voor deelnemers aan de doorontwikkelfase en er volgen gedurende 5 jaar geen extra kosten. QBMT geeft volledige garantie op de robot, tenzij er sprake is van waterschade of diefstal. Daarnaast worden alle reële wensen van deelnemers in deze fase gratis geprogrammeerd en ter beschikking gesteld aan de andere deelnemers. Collectieve meerwaarde De eerste contacten tussen IVVU en QBMT hebben ertoe geleid dat QBMT de leden van de IVVU, middels een project, in de gelegenheid wil stellen om in te stappen in de doorontwikkelfase. Hiervoor zijn op dit moment plaatsen gereserveerd.
3
Niet deelnemende instellingen betalen een hogere prijs voor zorgrobot Zora en krijgen een beperkt softwarepakket. Voor extra software en nieuw te programmeren software moet apart worden betaald. 4 Dit bedrag is opgebouwd uit € 15.000 voor robot ZORA en € 1.500 voor programmeren, verzekering, service en onderhoud. Het bedrag kan ineens of verdeeld over 60 maanden (€ 275 per maand) worden betaald. Pagina 3 IVVU-0150090
Voor een collectief project kan de IVVU (afhankelijk van het aantal deelnemers) aanvullende afspraken maken met QBMT over gunstige voorwaarden en uitgebreide ondersteuning. Uiteraard zal de IVVU ook proberen middelen te verwerven voor reductie van de kosten. Hierover is al verkennend gesproken met Achmea en Achmea Zorgkantoren, maar zal ook worden onderzocht of er subsidies voor het project te krijgen zijn. Collectieve meerwaarde wordt ook gerealiseerd door gezamenlijke bijeenkomsten voor het delen van kennis over en het uitwisselen van ervaringen met toepassingen van ZORA. Projectleiders/gebruikers van ZORA in de deelnemende instellingen zullen een aantal keer per jaar bij elkaar komen. In deze bijeenkomsten kan ook gesproken worden over het ontwerpen van nieuwe toepassingen waarvoor nieuwe software ontwikkeld moet worden, bijvoorbeeld als QBMT soortgelijke verzoeken krijgt van verschillende deelnemers. Hierdoor kan een betere programmeeropdracht worden verstrekt aan QBMT en kan sneller een werkende toepassing worden gerealiseerd. Naast technische thema’s kan een onderwerp van gesprek zijn hoe gerealiseerd kan worden dat ZORA door cliënten of medewerkers wordt geaccepteerd. Naast individuele trainingen om ZORA in de organisatie in te zetten, kunnen ook collectieve trainingen plaatsvinden voor (nieuwe) medewerkers met betrekking tot (nieuwe) toepassingen. Eén keer per jaar wordt door IVVU en QBMT de voortgang en afstemming geëvalueerd met de bestuurders van de deelnemers. Individueel op maat 5 Zoals hierboven aangegeven moet een deelnemende organisatie zelf een robot ZORA aanschaffen. Na deze investering volgen er gedurende 5 jaar geen aanvullende kosten voor ontwikkeling en ondersteuning. De organisatie kan gebruik maken van alle ontwikkelde software en de software die in deze periode wordt ontwikkeld. De organisatie bepaalt zelf voor welke doelgroep of activiteit ZORA wordt ingezet. Denk aan de dagverzorging, huiskamers voor dementerende ouderen, revalidatie, valpreventie, welzijnsactiviteiten en veiligheid. Als de organisatie constateert dat ZORA iets niet kan, wat wel wordt gewenst, dan kan de organisatie QBMT verzoeken software op maat te programmeren voor deze nieuwe toepassing. In het begin ligt de focus waarschijnlijk intramuraal, maar met een oriëntatie op 5 jaar is het niet uitgesloten dat ZORA gebruikt kan worden door ouderen om langer thuis te blijven wonen. De organisatie kan daar dan alvast ervaring mee opdoen en ook hiervoor wellicht nieuwe software laten ontwikkelen. Tenslotte kan gebruik gemaakt worden van de volgende eigenschap van een robot; hij is dag en nacht inzetbaar! De robot is nooit moe, wordt niet vervelend en vergeet niets. Dit maakt dat gelijktijdig in de organisatie verschillende projecten mogelijk zijn, bijvoorbeeld overdag in de dagverzorging en voor welzijnsactiviteiten en in de avond en nacht in het kader van het voorkomen van dwaalgedrag.
5
Naast de inspanningen van de IVVU om middelen te verwerven, kan de organisatie zelf middelen aanvragen bij bijvoorbeeld een vriendenstichting of lokale serviceclub of de investering ten laste brengen van de RAK.
Pagina 4 IVVU-0150090
Inventarisatie interesse De eerste stap die gemaakt wordt is de inventarisatie van de interesse onder de leden van de IVVU om aan het project deel te nemen. Deze inventarisatie verplicht uiteraard nog tot niets, maar is belangrijk om vast te stellen of er draagvlak is voor een project. Het aantal geïnteresseerde leden is ook belangrijk voor het gesprek met QBMT over aanvullende voorwaarden en zal voor andere partijen een indicatie zijn om wel of geen middelen/subsidie beschikbaar te stellen. Wij kunnen ons voorstellen dat voor een nadere oriëntatie of het draagvlak in de organisatie een extra demonstratie op prijs wordt gesteld. Tot op heden hebben een aantal bestuurders en managers via een demonstratie in de kwartaalontmoeting op 3 maart jl. kennis gemaakt met ZORA. Op het inventarisatieformulier kunt u aangeven of een extra demonstratie van robot ZORA gewenst is. Wij organiseren dan één of meer demonstraties voor de leden van de IVVU. Voor dit project gaan wij uit van de betrokkenheid van de bestuurder. Daarnaast vernemen wij graag wie de projectleider/contactpersoon in de organisatie is met betrekking tot dit project.
Overige informatie Coördinatie De coördinatie van het project ligt bij Kees Weevers, algemeen secretaris IVVU, en Fabrice Goffin, eigenaar QBMT. Looptijd De looptijd van het project is 5 jaar. Gedurende deze periode vindt ondersteuning plaats vanuit QBMT. Na twee jaar zal bekeken worden of de ondersteuning vanuit de IVVU ongewijzigd of gewijzigd zal worden voortgezet. Kosten Voor deelname aan het project worden (met uitzondering van de aanschaf van ZORA) geen kosten in rekening gebracht. Wel wordt € 100 in rekening gebracht als een organisatie/deelnemer niet aanwezig is bij de collectieve bijeenkomsten die in het kader van het project worden georganiseerd (geldt per bijeenkomst). Inschrijving Bij deze projectbeschrijving vindt u het inventarisatieformulier, waarop u kunt aangeven of u interesse heeft in deelname aan het project. Het formulier ontvangen wij graag uiterlijk vrijdag 10 april 2015 retour. Uiterlijk eind april wordt u geinformeerd over de resultaten van de inventarisatie en de wijze van voortgang van het project. Start project Het project zal doorgaan als minimaal 10 leden van de IVVU aangeven definitief deel te nemen. Later aansluiten is mogelijk, zolang QBMT ruimte heeft in het ontwikkelprogramma (100 plaatsen in België en Nederland). Na de start van het project vervalt de IVVU-reservering op plaatsen.
Vragen en informatie IVVU Kees Weevers
[email protected] 030 - 6055544
Pagina 5 IVVU-0150090
