Wijkakkoord Binnenstad
Wonen-Welzijn-Zorg
Opdrachtgever:
Stadsontwikkeling - afdeling Wonen
Opdrachtnemer:
PMB - D. Buckers en K. Koelman
Datum:
16 juli 2009
1
Inleiding
3
1.1
De aanpak
3
1.2
Uitgangssituatie wijkakkoord Binnenstad
3
1.3
Van bevindingen naar actiepunten
5
1.4
Samenhang met ander beleid
6
2
Het wijkakkoord
7
2.1
Wonen
7
2.1.1 Realiseren van (kleine) woon-zorgcomplexen 2.1.2 Het opplussen van particuliere woningen
2.1.3 Vergroten aanbod seniorenwoningen in sociale huursector
8
9
2.1.4 Vergroten van de slaagkans voor senioren
10
2.1.6 Conclusies en maatregelen wonen
12
2.2
12
2.1.5 Het vergroten van het aanbod goedkope starterswoningen Welzijn
2.2.1 Actiepunt: middelen voor opvang bezoekende jongeren Binnenstad 2.2.2 Het realiseren van een Huis in de Wijk in de Binnenstad
2.2.3 Het vergroten en verbreden van welzijnsaanbod voor senioren in de Binnenstad 2.2.4 Informatiepunt voor senioren
2.2.5 Bereikbaarheid voorzieningen vanuit Noordelijke Binnenstad
11
12
13
13
15
15
2.2.6 Conclusies en maatregelen welzijn
16
2.3
16
Zorg
2.3.1 Actiepunt: draagvlak voor satellietpost zorg in Noordelijke Binnenstad
17
2.3.2 Huisvesting eerstelijnszorg
17
2.4
18
2.3.3 Conclusies
Openbare ruimte en veiligheid
2.4.1 Actiepunt: opstellen van een veiligheidsplan voor probleemgebieden
17
18
2.4.2 Actiepunt: aanpak toegankelijkheid openbare ruimte
18
Bijlage 1: Maatregelen uitgewerkt
20
2.4.3 Conclusies en maatregelen
2
7
19
Bijlage 2: Welzijnsaanbod Binnenstad Utrecht in de toekomst
30
Bijlage 3: Overzicht van betrokken organisaties
35
1
INLEIDING
De Binnenstad is een unieke wijk binnen de stad Utrecht. Hier komen verschillende functies samen; cultuur, werken, winkelen, ontspanning maar ook wonen en leven. De Binnenstad is als woongebied geliefd; bij jong én oud. Er is al jarenlang sprake van meer vraag naar woningen dan aanbod. Studenten en starters gaan naar
andere wijken omdat ze in de Binnenstad geen woonruimte kunnen krijgen. In de Binnenstad wonen nauwelijks gezinnen door het gebrek aan geschikte woningen.
Het tekort aan geschikte woningen voor senioren is al enkele jaren een belangrijk onderwerp van discussie onder de (oudere) bewoners van de Binnenstad. Dit is de aanleiding voor het opstellen van een zogenaamd
'Wijkakkoord' Wonen-Welzijn-Zorg (WWZ) voor de Binnenstad. Een wijkakkoord is een set afspraken die richting geeft aan het realiseren van een integraal aanbod van huisvesting, diensten, welzijn en zorg voor iedereen, in een sociaal veilige en toegankelijke woonomgeving. Het wijkakkoord richt zich op alle bewoners, maar in het bijzonder op hen die ondersteuning of zorg nodig hebben.
1.1 De aanpak Een wijkakkoord komt in een aantal stappen tot stand. Als eerste wordt een analyse van de wijk gemaakt. De analyse wordt gemaakt op basis van gesprekken met sleutelfiguren uit de betrokken organisaties, het
bestuderen van relevante beleidstukken en het verzamelen van kwantitatieve gegevens. Dit heeft geresulteerd in de startnotitie wijkakkoord Binnenstad. Het opstellen van het wijkakkoord is een proces geweest tussen de meest relevante organisaties die in de
Binnenstad actief zijn op het gebied van wonen, welzijn en zorg. In de regiegroep zaten vertegenwoordigers namens Bartholomeus Gasthuis, Cumulus, Mitros, SSH, USF studentenbelangen, Seniorenactief, Wijkraad
Binnenstad, Wijkbureau Binnenstad, DMO-welzijn en SO-wonen. In de werkgroepen hebben, naast de
bovengenoemde partijen, de volgende partijen geparticipeerd; Portaal, de politie, Raedelijn, Aveant, SOgebiedsmanagement, stichting Abbeyfield en Woonzorg Nederland.
De regiegroep heeft op basis van de conclusies en bevindingen uit de startnotitie de opgave geformuleerd en heeft daarmee de richting bepaald. De opgave is vertaald in een opdracht aan de werkgroepen. De drie
verschillende werkgroepen (wonen, welzijn & zorg en openbare ruimte & veiligheid) hebben de verschillende actiepunten uit de opdracht getoetst op haalbaarheid. Ook zijn de actiepunten zoveel mogelijk SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden) uitgewerkt. Het resultaat hiervan vormt de input voor het
wijkakkoord. In het wijkakkoord maken de partners afspraken over aanvullende maatregelen; regulier beleid en andere al geldende afspraken worden niet in het wijkakkoord opgenomen.
1.2 Uitgangssituatie wijkakkoord Binnenstad In de startnotitie Wijkakkoord Binnenstad wordt de stand van zaken op het gebied van wonen, welzijn, zorg, openbare ruimte en veiligheid beschreven. Vooraf was al door de gemeente bepaald 1 dat de focus van de
1 Zie o.m. ontwerp bestemmingsplan Binnenstad
3
analyse (en het wijkakkoord) moest liggen op de situatie van senioren, studenten en starters. Dit betekent overigens niet dat gezinnen niet (meer) welkom zijn in de Binnenstad. Met het oog op een gevarieerde bevolkingssamenstelling en de leefbaarheid is ook de huisvesting van gezinnen van groot belang.
In dit wijkakkoord wordt volstaan met een beknopte weergave van de belangrijkste bevindingen uit het startdocument. Wonen •
Een groot deel van de senioren kan naar verwachting nog geruime tijd blijven wonen in hun eigen woning, zeker als "opplussen" van de woning mogelijk is.
•
In de categorie dure koop wordt (en is de afgelopen jaren) de komende jaren een behoorlijk aanbod aan nultreden woningen gerealiseerd. Het gaat hier vooral om dure koopappartementen, terwijl uit onderzoek blijkt dat senioren in de Binnenstad veelal een voorkeur hebben voor huur.
•
De slaagkans van senioren met een laag inkomen in de Binnenstad op een voor senioren geschikte woning
•
Een aantal seniorenwoningen in de sociale huursector in de Binnenstad voldoet niet meer aan de huidige
is erg klein. eisen. •
Senioren in de Binnenstad met een laag inkomen zijn aangewezen op een klein segment van de
woningmarkt. Het is van belang dat er voldoende aanbod beschikbaar is. •
Er zijn, in vergelijking met landelijke cijfers en richtlijnen, voldoende nultreden woningen in de Binnenstad.
Dit aanbod neemt de komende jaren nog verder toe door nieuwbouw in het Stationsgebied. •
In de Binnenstad zijn geen woningen aanwezig in de categorie complexsgewijs verzorgd wonen. Dit
betekent dat senioren die écht niet meer zelfstandig kunnen wonen, maar nog geen indicatie hebben voor intramurale zorg, de Binnenstad moeten verlaten. •
Het aantal beschutte woningen is beperkt. Deze woningen dienen in de directe omgeving van een verpleeg-
of verzorgingstehuis gevestigd te worden. • •
Er is voldoende intramurale zorg in de Binnenstad. Starters wonen graag in de Binnenstad. De kans op een betaalbare woning/appartement met zelfstandige
voorzieningen in de Binnenstad is klein. Openbare ruimte •
Bewoners in de Binnenstad zijn over het algemeen redelijk tolerant ten aanzien van zaken als
geluidsoverlast en zwerfafval. De politie en de gemeente proberen door specifieke maatregelen de overlast van uitgaanspubliek en evenementen te beperken.
•
Het regelmatig organiseren van een wijkschouw levert veel bruikbare informatie op. Vaak kunnen ergernissen en kleinere overlastsituaties worden opgelost.
•
De verlichting in de Binnenstad kan op een aantal plaatsen beter.
Welzijn •
De problematiek van bezoekende jongeren in de Binnenstad is groot. Er is extra aandacht voor deze
problematiek, maar geen extra middelen boven het huidige welzijnsbudget. •
Het welzijnsaanbod voor senioren in de Binnenstad is beperkt en eenzijdig. De indruk bestaat dat een groep kwetsbare, alleenstaande senioren niet wordt bereikt. Extra aandacht en gerichte activiteiten voor deze mensen is wenselijk.
•
Op dit moment is er nog geen specifieke ontmoetingsplek voor senioren in de Binnenstad. Bartholomeus Gasthuis heeft concrete plannen om in haar huis een ontmoetings- en activiteitenruimte voor senioren te
maken, dit is onderdeel van het Huis in de Wijk. De financiering van het Huis in de Wijk is echter nog niet helemaal rond.
4
•
Er is behoefte aan een informatiepunt in het bijzonder voor senioren. Bartholomeus Gasthuis biedt hiervoor
ruimte aan. Op dit moment is er nog geen geld om het loket in te richten. Zorg •
De plannen van Bartholomeus Gasthuis zorgen voor versterking en verbreding van zorgaanbod in de
Binnenstad. Als deze plannen gerealiseerd zijn is het zorgaanbod, zeker in de zuidelijke binnenstad, op niveau; •
De zorg in de zuidelijke Binnenstad is voor senioren uit de noordelijke Binnenstad moeilijk bereikbaar.
•
Er is momenteel nog geen aanbod van dagopvang en dagactiviteiten in het centrum. Het aanbod in de buurt van het centrum (vooral in de wijken Oost en Noordoost) dient bereikbaar en toegankelijk te zijn voor senioren in de Binnenstad zolang er geen vergelijkbare faciliteiten in de Binnenstad zijn.
•
Senioren die niet langer zelfstandig kunnen wonen en behoefte hebben aan zorg moeten nu de Binnenstad verlaten. Er zijn geen geschikte woon-zorg woningen (complexgewijs verzorgd wonen). Dit past niet in het beleid van de levensloopbestendige wijk van de gemeente.
•
Het aanbod eerstelijnszorg in de Binnenstad is voldoende. De huisvestingsproblematiek van huisartsen vraagt wel aparte aandacht.
1.3 Van bevindingen naar actiepunten De regiegroep heeft de conclusies/knelpunten geprioriteerd naar de meest urgente zaken in de Binnenstad die vragen om een aanpak. Vervolgens zijn de knelpunten door de regiegroep geformuleerd als actiepunten. De actiepunten zijn door de werkgroepen onderzocht op haalbaarheid, draagvlak en samenhang met bestaand
beleid. Hieronder is per werkgroep weergegeven welke actiepunten bekeken zijn. In de uitwerking door de
werkgroepen bleek dat niet alle actiepunten tot maatregelen leiden. Voor een sommige actiepunten geldt dat er in het reguliere beleid voldoende aandacht is voor dit knelpunt. Andere actiepunten blijken op dit moment niet
te resulteren in maatregelen die op korte of middellange termijn opgepakt kunnen worden. Dit proces wordt in hoofdstuk 2 nader toegelicht.
Werkgroep Wonen Actiepunten: Realiseren van (kleine) woon-zorgcomplexen (voor verzorgd én beschermd wonen) Stimulering en ondersteunen van het opplussen van woningen van particuliere eigenaren. Vergroten van slaagkans voor senioren uit de
binnenstad om binnen de binnenstad te verhuizen van sociale huurwoning naar een voor senioren geschikte woning in sociale huursector.
Kwalitatief op peil brengen van het aanbod seniorenwoningen in de sociale huursector Vergroten van het aanbod goedkope studenten- en starterswoningen.
5
Werkgroep Welzijn & zorg Actiepunten: Vergroten en verbreden van het welzijnsaanbod voor senioren in de hele binnenstad
Middelen voor opvang bezoekende jongeren Binnenstad Realiseren van een "Huis in de Wijk" Ontwikkelen van een informatiepunt in de binnenstad Ontmoetingscentrum/-ruimte voor senioren in de Binnenstad
Locatieonderzoek huisvesting eerstelijnszorg binnenstad Behoeftepeiling naar zorg satellietpost in Noordelijke Binnenstad Openbare ruimte en veiligheid Actiepunten: Aanpak knelpunten toegankelijke openbare ruimte Opstellen van een veiligheidsplan voor probleemgebieden in de binnenstad
1.4 Samenhang met ander beleid Het wijkakkoord Binnenstad heeft een nauwe relatie met lopend beleid, programma's en plannen. Bij de uitwerking van de actiepunten is gekeken of het betreffende actiepunt al voldoende wordt opgepakt binnen
bestaand beleid. Als dat het geval is heeft de regiegroep ervoor gekozen het actiepunt niet op te nemen in het wijkakkoord.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij het knelpunt 'vereenzaming ouderen in de Binnenstad'. De gemeente Utrecht heeft op stedelijk niveau veel aandacht voor dit probleem. Er zijn allerlei plannen om de vereenzaming onder
ouderen aan te pakken. Het is daarom niet nodig om hier binnen het Wijkakkoord Binnenstad extra aandacht aan te besteden.
Ook op het gebied van veiligheid in de Binnenstad lopen al de nodige beleidsafspraken en acties. Aanvulling op dit punt in het Wijkakkoord is volgens de regiegroep niet nodig.
6
2
HET WIJKAKKOORD
De werkgroepen zijn aan de slag gegaan met de actiepunten. Er is vooral gekeken naar haalbaarheid. Het resultaat is de weerslag van een samenwerkingsproces tussen de betrokken organisaties. De uitdaging was om
de gekozen actiepunten zoveel mogelijk uit te werken in concrete maatregelen, die op korte termijn uitgevoerd kunnen worden. Dat is deels gelukt. Soms gaat het nog om intenties, of om zaken die nader onderzoek vergen.
In bijlage 1 worden de maatregelen schematisch en concreet weergegeven. Deze bijlage maakt overigens
integraal onderdeel uit van het wijkakkoord. De maatregelen zijn zo SMART mogelijk geformuleerd, zodat duidelijk is welke acties ondernomen moeten worden en door welke partijen.
Het wijkakkoord is een groeidocument. Het is een stap in een proces naar het realiseren van een Binnenstad waarin het in alle levensfasen goed leven is. Door het ondertekenen van het wijkakkoord Binnenstad 2009 benadrukken de partijen 2 dat ze zich zullen inspannen om de genoemde maatregelen te realiseren.
2.1 Wonen 2.1.1 Realiseren van (kleine) woon-zorgcomplexen Uit de analyse in het startdocument blijkt dat er in de Binnenstad 3 in principe voldoende nultreden woningen zijn. In de toekomst komen hier de woningen die gerealiseerd worden in het Stationsgebied nog bij. De
nultredenwoningen zijn echter vaak koopwoningen in het duurdere segment. Het is van belang te stimuleren dat koopwoningen omgezet worden in huurwoningen (bijv. binnen het project Stationsgebied). Zeker omdat uit het onderzoek van Labyrinth blijkt dat een groot deel van de senioren (ongeveer 60%) een voorkeur heeft voor een huurwoning.
Uit de analyse in het startdocument blijkt dat de woonvormen complexgewijs verzorgd, beschut zelfstandig wonen en onzelfstandig geclusterd wonen in de Binnenstad ontbreken. De eerste stap is om na te gaan of er kansrijke en geschikte locaties in de Binnenstad te vinden zijn.
Het is bekend dat het vinden van geschikte en betaalbare locaties in de Binnenstad niet eenvoudig is. De grond is schaars en duur. De gemeente heeft weinig eigen bezit waardoor sturing lastiger is. De laatste jaren is er een behoorlijk aantal appartementen in monumenten toegevoegd aan de voorraad in de Binnenstad
(Gregoriusschool, het Christelijk Gymnasium, Minrebroederstraat, Brigittenstraat). Deze panden zijn gekocht
door projectontwikkelaars die er dure (koop) (nultreden)appartementen in realiseren of gerealiseerd hebben. Bestaande bouw Uit de inventarisatie naar kansrijke locaties blijkt eens te meer dat de mogelijkheden beperkt zijn en vrijwel allemaal nog met nodige onzekerheden omringd worden. Het is lastig om een lijstje te presenteren met
potentiële panden omdat eigenlijk geen enkele locatie zekerheid biedt. Het is bovendien een momentopname.
Het aanbod aan geschikte panden kan, bij wijze van spreken, wekelijks wijzigen. Het aanbod wordt scherp in de gaten gehouden in het Gebiedsteam Binnenstad. Als er zich kansen voordoen en er is sprake van een 2 Het gaat om de volgende organisaties: Mitros, SSH, Woonzorg Nederland, Portaal, Bartholomeus Gasthuis, Cumulus, gemeente Utrecht. 3 Het stationsgebied wordt hier tot de Binnenstad gerekend.
7
woonfunctie in het kader van het bestemmingsplan Binnenstad vindt er een afweging plaats tussen wonen voor senioren en/of starters. Ook is de gemeente i.s.m. de corporaties alert op het vrijkomen van bestaande panden die geschikt zijn voor bewoning door senioren. Apart aandachtspunt is het splitsen van woningen in kleinere eenheden 4 . Tivoli en de Bibliotheek aan de Oudegracht worden soms genoemd als mogelijke locaties voor woonzorgcomplexen. De gemeente wil deze panden behouden voor culturele en maatschappelijke functies. Dit is in het bestemmingsplan vastgelegd. Stationsgebied De gemeente heeft nauwelijks grondpositie in het stationsgebied. De gemeente bezit de 'groenstrook' op het Paardenveld en de Van Sijpesteinkade (aan westzijde, net na fietstunneltje onder spoor). Voor beide locaties liggen nog geen plannen omdat deze gebieden pas in de 2e fase worden aangepakt. Hier zijn kansen voor
woningbouw/woon-zorgcomplexen. Mitros en Woonzorg Nederland houden deze mogelijkheden actief in de gaten. Haalbaarheid
Om zicht te krijgen op de omvang van de problematiek, moet er duidelijkheid zijn over de omvang van het tekort (geraamde vraag, minus huidig aanbod = opgave). Dan hebben we een doel voor ogen. De WWZ-monitor
2006 van de gemeente Utrecht geeft hier enig zicht op. De WWZ monitor 2006 geeft aan dat er in de Binnenstad een tekort is van 54 woningen in de categorie complexgewijs verzorgd wonen. Het gaat hierbij zowel om
woningen voor ouderen als voor overige doelgroepen die behoefte hebben aan een aangepaste woning met zorg. Maatregel Op basis van de huidige inzichten is het niet mogelijk om het actiepunt om te zetten in een concrete maatregel. Nadere uitwerking is pas relevant bij een concreet project. Corporaties richten zich bij de ontwikkeling van woon-zorgcomplexen op een omvang van minimaal 35-40 eenheden. Deze omvang garandeert een
bedrijfseconomisch gezonde exploitatie. Onder speciale voorwaarden kunnen soms kleinere complexen gerealiseerd worden.
Het meest kansrijk is om de energie te richten op de aankoop en ontwikkeling van 1 of 2 kansrijke locaties. Om actief aandacht te houden voor mogelijkheden in de Binnenstad is het van belang kansrijke locaties en
panden in de Binnenstad regelmatig in STUW verband en binnen de gemeente (Gebiedsteam Binnenstad) te bespreken. Met name de wijkadviseur Wonen moet hierop alert zijn. De sociale woningbouw in de Binnenstad is overigens al een vast agendapunt op de agenda van de STUW.
2.1.2 Het opplussen van particuliere woningen Vanwege de beperkte mogelijkheden voor nieuwbouw in de Binnenstad is het van belang om ook te kijken naar
het geschikt(er) maken van de bestaande woningvoorraad. In de wijk Lunetten is ervaring opgedaan met
opplussen van woningen; dat wil zeggen woningen zo geschikt maken dat men er langer kan blijven wonen. Dit
opplusproject zal een vervolg krijgen in de Binnenstad.
Bedoeling om Binnenstadbewoners van 60-plus met een eigen woning te stimuleren en faciliteren om hun
woning tijdig aan te passen om er zo lang mogelijk prettig te kunnen blijven wonen. Een voorwaarde is dat de woning geschikt moet zijn om aan te passen. Door middel van de digitale woningtest 'Uw huis, uw toekomst'
4 Sinds enige tijd is de omzettingsvergunning in Utrecht van kracht. Hiermee kan de zelfstandige woningvoorraad beschermd worden tegen het omzetten in (onzelfstandige) kamerbewoning.
8
kunnen zij beoordelen of hun woning in aanmerking komt om op te plussen. Bij de uitwerking van dit actiepunt
wordt gebruik gemaakt van de ervaring die gemeente Utrecht het afgelopen jaar heeft opgedaan met een project 'opplussen' in de wijk Lunetten en met de deelname aan een vergelijkbaar pilotproject van de provincie Utrecht.
Haalbaarheid
De gemeente heeft subsidie beschikbaar gesteld om het project uit te voeren. Hierdoor wordt het actiepunt, een concrete maatregel Maatregel
Het doel is om bewoners van 60+ met een eigen woning te informeren over de mogelijkheid om hun woning beter geschikt te maken (opplussen). De 60+ bewoners worden gestimuleerd en gefaciliteerd bij de beslissing om hun woning op te plussen.
Een belangrijk hulpmiddel bij het project is de digitale woningtest 'Uw huis, uw toekomst', waarmee de
doelgroep de eigen woning kan nalopen op geschiktheid bij het ouder worden te promoten. De test kijkt naar zaken als veiligheid, toegankelijkheid en gemak van de woning. Op basis van de test krijgt de bewoner een
advies op maat met een prijsindicatie om op te plussen. De woningtest is eigendom van de provincie Utrecht en hiervoor beschikbaar gesteld. Ook een (beperkte) financiële vergoeding kan worden ingezet om meer bewoners over de drempel te helpen. De gemeente heeft een nader te bepalen subsidiebijdrage per woning beschikbaar.
De inzet van de technische kennis en ervaring van de woningcorporaties bij de uitvoering van het opplusproject
is van groot belang.
Er moet een plan van aanpak opgesteld worden; met daarin aandacht voor de volgende stappen: 1.
oprichten van een projectgroep, met daarin vertegenwoordigers van bewonersorganisaties, woningcorporaties, welzijnsorganisatie, gemeente, bouwbedrijf (eventueel); dit zijn tevens de partners in het project;
2. 3. 4. 5.
inventariseren om hoeveel (potentiële) woningen het gaat in de Binnenstad;
afspraken maken over inzet en training van vrijwilligers, financiële bijdrage aan bewoners, inschakelen bouw/klusbedrijven etc.;
opzetten voorlichtingsplan en bedenken communicatiemiddelen; start uitvoering.
Planning
De voorbereiding van het opplusproject kan meteen na de ondertekening van het Wijkakkoord van start gaan; concreet: september/oktober. Begroting
De financiering van het project is voor rekening van de gemeente.
2.1.3 Vergroten aanbod seniorenwoningen in sociale huursector De corporaties Mitros en Portaal hebben de actiepunten uitgewerkt die een relatie hebben tot bezit en beleid van de corporaties. Het gaat om de volgende actiepunten:
9
-
het vergroten van de slaagkans van senioren met een laag inkomen uit de Binnenstad op een voor
-
het kwalitatief op peil brengen van het aanbod van voor senioren geschikte woningen in de sociale
senioren geschikte huurwoning in de sociale huursector;
huursector.
Inventarisatie Mitros en Portaal hebben eerst in kaart gebracht hoe hun bezit in de Binnenstad is samengesteld. Zij hebben zich hierbij vooral gericht op het bezit in buurten met een relatief hoog percentage senioren (Wijk C) en het gebied rond Bartholomeus Gasthuis. Wijk C
Bijna 50% van de woningen in wijk C valt onder de categorie sociale huurwoning. 30 % Van de woningen is koopwoningen, de rest is particuliere verhuur. Gezien de hoge concentratie van senioren die wonen in een
sociale huurwoning in wijk C, hebben Mitros en Portaal vooral gekeken naar hun bezit in dit deelgebied van de Binnenstad. Ook is geïnventariseerd hoeveel huurders er op dit moment wat betreft hun leeftijd 'scheef' wonen. Mitros
Mitros heeft haar woningvoorraad onder de loep genomen. Er is vooral gekeken naar seniorenwoningen en (potentieel) voor senioren geschikte woningen. Mitros heeft 165 woningen in wijk C, hiervan zijn 35 geschikt
voor senioren. Aan de Nieuwekade heeft Mitros een complex met 51 woningen de helft (25) hiervan is geschikt voor senioren. De bewoners van dit deel zijn 55+. Om dit gebouw nog beter toe te rusten op senioren kunnen de mogelijkheden onderzocht worden om in de plint van het gebouw zorgfuncties te vestigen. Portaal De woningenvoorraad van Portaal in wijk C bestaat uit 116 woningen. Hiervan zijn 21 geschikt als
seniorenwoning. 6 Woningen in de flat aan de St. Jacobsstraat, 9 woningen aan de Oranjestraat en 6 woningen aan de Nieuwekade. Deze woningen zijn allen al traploos.
Vlakbij de Binnenstad aan de andere kant van de singel, tegen wijk C aan liggen 2 flatgebouwen aan de Oudenoord/Herenweg. Totaal zijn dit 62 appartementen, hiervan zijn 7 woningen geschikt als seniorenwoning.
Deze 2 of 3 kamerwoningen liggen op de begane grond.
Van de 28 traploze woningen die Portaal in en om wijk C in bezit heeft, worden momenteel al 18 woningen door
55 plussers bewoond en 2 woningen door 50 plussers. Er blijven 8 woningen over die momenteel door bewoners met een leeftijd onder de 50 jaar worden gehuurd. Het aantal 'scheefwoners' is dus relatief laag en bedraagt hier maar 28,5 %.
Rond Bartholomeus Mitros heeft ook de geschiktheid van haar bezit voor ouderen in de directe omgeving van Bartholomeus Gasthuis bekeken. De eerste indruk is dat er binnen dit gebied geen woningen liggen die 'geschikt zijn voor senioren' vanwege het ontbreken van nultredenwoningen. Nader onderzoek wijst uit dat Mitros 25 woningen in haar bezit heeft die wellicht in aanmerking kunnen komen voor senioren. Dit zijn kleinere woningen op de begane grond in de omgeving van het Bartholomeus Gasthuis.
Mitros zal vóór eind 2009 verder onderzoeken of er meer mogelijkheden zijn in de Binnenstad. Op dit moment is 32% van deze 25 woningen bewoond door mensen boven de 55 jaar. Mitros wil ook hier nader bekijken wat ze kan doen om de doorstroming naar deze woningen voor ‘ouderen’ uit de Binnenstad te verbeteren.
2.1.4 Vergroten van de slaagkans voor senioren Portaal en Mitros staan niet achter het voorstel om de vrijkomende seniorenwoningen specifiek voor ouderen in de binnenstad te labelen. Dit maakt de markt inflexibel en leidt tot onnodige huurderving. Portaal en Mitros willen wel bevorderen dat senioren die een sociale huurwoning in de Binnenstad achterlaten, grotere kans
10
hebben op een voor senioren geschikte sociale woning in de Binnenstad. Zij willen hiervoor maatwerk inzetten. Hiervoor zullen geschikte en doeltreffende instrumenten ontwikkeld worden. De zogenaamde 'één loket –
aanpak' staat hierbij centraal. Portaal heeft ervaring met een maatwerkaanpak. Ook Cumulus en het Vierde Huis (de verhuisadviseur) hebben ervaring op dit punt.
In de verdere ontwikkeling zal vanzelfsprekend gekeken worden naar bestaande instrumenten en aanpak. Hoe precies is onderwerp van nadere uitwerking. Het Vierde Huis kan in ieder geval door gerichte voorlichting senioren stimuleren zich tijdig in te schrijven bij Woningnet. Ook zal bekeken worden of bij de woningruiladvertenties het typewoning '55+ of seniorenwoning' toegevoegd kan worden. Maatregel De corporaties hebben inzicht gekregen in de mogelijkheden van hun bezit. Ook is een voorstel geformuleerd om de slaagkans te vergroten. De volgende stap is het verder uitwerken van de volgende punten: 1.
Uitzoeken hoe de doorstroming naar geschikte woningen voor senioren uit de Binnenstad kan worden bevorderd/begeleid. Uitwerking i.s.m. het Vierde Huis en gemeente Wonen;
2.
Mogelijkheden van het toewijzen van geschikte woningen voor senioren in eigen organisatie (Mitros en Portaal) uitzoeken;
3.
Mitros checkt of genoemde woningen in omgeving van Bartholomeus Gasthuis daadwerkelijk geschikt
4.
Ook zal verder worden gekeken naar mogelijke (financieel haalbare) locaties in de Binnenstad die
zijn voor ‘senioren’; geschikt zijn voor nieuwbouw of renovatie voor een woon-zorgcomplex voor ‘senioren’. Coöperatie vanuit de gemeente zal hierbij essentieel zijn.
2.1.5 Het vergroten van het aanbod goedkope starterswoningen Er moet onderscheid gemaakt worden tussen studenten en starters. De werkgroep Wonen stelt voor om het actiepunt te richten op de starterswoningen. Het gaat om het realiseren van zelfstandige eenheden, die
overigens ook interessant kunnen zijn voor ouderejaars studenten. Dit past ook in het beleid van de SSH. De SSH
kiest vooral voor het realiseren van zelfstandige eenheden om zo de doorstroom uit de studentenhuizen op gang te houden.
Starters hebben een breder zoekprofiel dan de senioren die al in de Binnenstad wonen. Dat neemt niet weg dat
de Binnenstad een geliefde woonplek is voor starters. Als er zich concrete kansen voordoen zal dan ook steeds een afweging gemaakt moeten worden. Gezien de beperkte mogelijkheden in de Binnenstad is het zaak om een balans te vinden tussen de belangen van starters, senioren en andere woningzoekenden. Maatregel Mitros en SSH zijn bezig met het oprichten van een nieuw bedrijf dat huur- koopwoningen gaat ontwikkelen en gaat realiseren en beheren voor de Utrechtse startersmarkt. Hiermee spelen Mitros en SSH in op de grote behoefte aan starterswoningen in Utrecht stad en regio en zorgen voor doorstroming op de (studenten)woningmarkt.
De ambitie is om de komende 10 jaar in de hele Utrechtse regio circa 3.000 starterswoningen te realiseren; ongeveer 70 % in de goedkope tot middeldure huursector en ongeveer 30% in de goedkope tot middeldure
koopsector. De woningen komen op de markt onder het motto 'snel erin en er relatief snel weer uit' (bijv. na 5 jaar). Op deze manier wordt steeds plaatsgemaakt voor nieuwe starters. Deze woningen voor starters en zijn betaalbaar, bereikbaar en geschikt voor deze doelgroep.
Mitros en SSH hebben gekozen voor het oprichten van een nieuw bedrijf om een aantal redenen: −
11
Deze woningen vormen een specifiek product met een eigen imago en een eigen doelgroep;
−
Gezien de ambitie kunnen Mitros en SSH dit er 'niet even bij doen': er is constante aandacht voor nodig;
−
Het werkgebied is de regio Utrecht (niet alleen Utrecht stad);
−
Er zal ook aandacht zijn voor kleinschalige buurtvoorzieningen;
−
De krachten worden gebundeld.
Het startersbedrijf richt zich op de regio Utrecht en dus niet specifiek op de Binnenstad. De Binnenstad is echter wel een van de wijken waar het startersbedrijf actief zal zijn in het verwerven van herontwikkelingslocaties en het aankopen van bestaande panden. Waar mogelijk zal ook gekeken worden naar inzet van het huidige bezit van Mitros en de SSH. Een voorbeeld uit de binnenstad is de aankoop van het Zoudenbalchhuis waarin appartementen voor starters worden gerealiseerd. Wijkakkoord Hoewel dit initiatief niet specifiek gericht is op de Binnenstad vindt de werkgroep Wonen dat het startersbedrijf
thuishoort in het wijkakkoord. Het startersbedrijf is een concrete maatregel die bijdraagt aan het realiseren van het actiepunt. Bovendien is het van belang dat het startersbedrijf bij het verwerven van panden en locaties rekening houdt met de belangen van de diverse doelgroepen (waaronder senioren) in de Binnenstad.
2.1.6 Conclusies en maatregelen wonen De werkgroep Wonen heeft geconstateerd dat de mogelijkheden voor nieuwbouw in de Binnenstad beperkt zijn. Ook het aantal geschikte panden voor seniorenhuisvesting en huisvesting voor starters of studenten is schaars. Dat betekent dat alert moet worden omgegaan met nieuwe mogelijkheden en met de inzet van de huidige voorraad particuliere (huur)woningen en sociale huurwoningen. Dit heeft geresulteerd in de volgende maatregelen:
2.1.1. Het realiseren van kleine woon-zorgcomplexen; 2.1.2. Het opplussen van particuliere woningen;
2.1.3. Het vergroten van het aanbod voor senioren geschikte woningen in de sociale huursector; 2.1.4. Het vergroten van de kans op een voor senioren geschikte woningen in de sociale huursector voor senioren met een laag inkomen in de Binnenstad;
2.1.5. Het vergroten van het aanbod goedkope starterswoningen.
2.2 Welzijn Uit de analyse in het startdocument blijkt dat de knelpunten op het gebied van welzijn in de Binnenstad zich vooral concentreren op de overlast van bezoekende jongeren en het beperkte aanbod voor senioren. Beide
knelpunten zijn vertaald in actiepunten. De werkgroep welzijn & zorg heeft de haalbaarheid van de actiepunten onderzocht en waar mogelijk vertaald in concrete maatregelen.
2.2.1 Actiepunt: middelen voor opvang bezoekende jongeren Binnenstad De binnenstad wordt vaak bezocht door jongeren die in de andere wijken of buiten de stad Utrecht wonen. Een gedeelte van deze groep zorgt voor overlast. Cumulus heeft de nodige aandacht voor deze jongeren. Er zijn
ambulante jongerenwerkers op straat en er is een Chill-out locatie op de Oudegracht. Hier kunnen de jongeren 'hangen' en hier worden ook activiteiten aangeboden. Het is niet de bedoeling dat deze Chill-Out functioneert als vervanging van het welzijnsaanbod uit de wijk waar de jongeren vandaan komen. Cumulus probeert de
12
jongeren te stimuleren gebruik te gaan maken van het welzijnsaanbod in hun eigen wijk. Een voordeel hiervan is dat de belasting van de Chill-out minder wordt. Jongeren blijven niet plakken maar zijn dan slechts passanten.
Aangezien deze jongeren niet in de Binnenstad wonen, voelen zij zich over het algemeen niet verantwoordelijk voor de leefbaarheid en veiligheid in de binnenstad. Met behulp van participatieprojecten wordt de
verantwoordelijkheid en aandacht voor de wijk/buurt voor deze doelgroep vergroot. In het participatieproject maken jongeren uit verschillende wijken van de stad Utrecht een plan van aanpak om de leefbaarheid en veiligheid in de binnenstad te vergroten.
Maatregelen Naast de reguliere inspanning van het jongerenwerk van Cumulus Welzijn start Cumulus een participatietraject in de binnenstad. De subsidieaanvraag voor het participatietraject van Cumulus is al gehonoreerd. Uitvoering van Participatietraject in de binnenstad door Team Jeugd 12+ van Cumulus Welzijn.
2.2.2 Het realiseren van een Huis in de Wijk in de Binnenstad Uit de analyse in het startdocument blijkt dat de Binnenstad behoefte heeft aan een vaste plaats voor ontmoeting, activiteiten en voorlichting voor senioren. Bartholomeus heeft deze lacune al eerder gesignaleerd en opgepakt.
Het Bartholomeus Gasthuis ontwikkelt zich naast haar functie als zorginstelling tot een 'Huis in de Wijk'. Als de
renovatie is afgerond, opent Bartholomeus haar deuren voor alle senioren in de Binnenstad. Bartholomeus biedt straks in het Huis in de Wijk een grand café, een restaurant, een internetcafé, een informatiebalie, een
welnesscenter, een winkel en een aanbod aan activiteiten op het gebied van welzijn, ontspanning en cultuur, gericht op de senioren in de Binnenstad. Het actiepunt: het realiseren van een centrale ontmoetingsruimte is
hiermee dan ook gerealiseerd.
De verbouwing van het Bartholomeus Gasthuis is inmiddels begonnen. Begin 2011 is de gehele renovatie voltooid. De renovatie wordt deels bekostigd vanuit de AWBZ en deels door Bartholomeus Gasthuis zelf. Dit geldt bijvoorbeeld voor de financiering van het Huis in de Wijk. Het Huis in de Wijk valt niet binnen de AWBZ gelden en ook niet binnen de formele verantwoordelijkheid van de gemeente. Om een sluitende begroting te krijgen is een
hoop extra geld nodig. Hiervoor zijn diverse fondsen door Bartholomeus Gasthuis aangeschreven. Inmiddels is € 425.000,- binnengehaald. Voor het resterende tekort van ongeveer € 500.000, - wordt binnen de gemeente
onderzocht of dit door de gemeente bekostigd kan worden; bijvoorbeeld vanuit het Woonfonds van de gemeente Utrecht. Maatregel
Het Bartholomeus Gasthuis ontwikkelt zich tot Huis in de Wijk voor de binnenstadsbewoners.
2.2.3 Het vergroten en verbreden van welzijnsaanbod voor senioren in de Binnenstad In de Binnenstad gebeurt van alles. Er is een groot aanbod aan culturele activiteiten: schouwburg, musea en de
bioscoop zijn direct voor handen. De vitale senioren maken daar ook volop gebruik van. Als de senioren minder vitaal worden en/of te maken krijgen met een afbrokkelend netwerk is het welzijnswerk aan zet. In de binnenstad organiseert welzijnsorganisatie Cumulus diverse welzijnsactiviteiten. Cumulus heeft in 2002
'Senioren Actief' opgezet: een netwerk van ruim 300 55-plussers die ondersteund worden om in werkgroepen en themabijeenkomsten zelf met door hun gekozen onderwerpen aan de slag te gaan. Het opbouwwerk
13
ondersteunt de werkgroep 'Wonen-Welzijn-Zorg (die beleidsadviezen geeft), de werkgroep 'Ontmoeting' (die de verwendagen organiseert) en een groep buurtcontactpersonen (die aan de ouderenadviseur signalen doorgeeft over buurtgenoten waar het niet zo goed mee gaat). Cumulus coördineert ook het netwerk van professionele Organisaties: Netwerk 55+.
Naast het huidige aanbod aan activiteiten voor senioren is er behoefte aan een breder aanbod in activiteiten die
aansluiten bij de behoefte van een groep senioren die zich nu niet aangesproken voelt door de activiteiten in het 'klassieke' aanbod. In het Huis in de Wijk biedt het Bartholomeus Gasthuis straks in nauwe samenwerking met Cumulus
welzijnsactiviteiten voor senioren. Bij het programmeren van de activiteiten is nadrukkelijk aandacht voor een breed seniorenprofiel. Dat betekent dat er naast de klassieke bingoavond ook een lezing of een concert op het programma zal staan. Cumulus en het Bartholomeus gasthuis zijn alert op innovatieve, creatieve vormen van
samenwerking: zij overleggen met elkaar en met bewoners over wensen en behoeften om zo goed mogelijk aan
te sluiten bij de doelgroep. Hiermee hopen Bartholomeus en Cumulus een grote groep senioren te bereiken. Ook het Wijkbureau speelt hierin een rol door het gericht inzetten van bewonersbudget. Nieuwe subsidiestromen
kunnen aangeboord worden juist omdat er afspraken liggen en budgetten (gemeentelijke middelen) al ingezet worden. De wijkraad en de bewoners houden vinger aan de pols met betrekking tot de uitvoering en voortgang van de maatregelen en trekken tijdig aan de bel als vertraging optreed.
In bijlage 2 staat een lijst met activiteiten die Cumulus en Bartholomeus Gasthuis in de toekomst voor senioren willen aanbieden. Communicatie Punt van aandacht is de PR & Communicatie. De vraag hierbij is: hoe bereiken we de groep senioren? In eerste
instantie zal aan bestaande communicatiekanalen de nodige aandacht worden besteed aan de activiteiten. In het 55+ katern van de Binnenstadskrant wordt een gezamenlijke activiteitenkalender opgenomen. Cumulus zal dit
coördineren. Bartholomeus Gasthuis brengt 2x per jaar 'De Bartholomaï' uit met informatie voor senioren en ook hierin wordt een gezamenlijke activiteitenkalender opgenomen.
Er zal worden gemonitord of een en ander daadwerkelijk leidt tot de aanloop van 'nieuwe gezichten'. Mocht dit niet het geval zijn dan zijn aanvullende acties wenselijk. Maatregel •
Cumulus en Bartholomeus maken afspraken over de inzet van PR en communicatie richting senioren in de Binnenstad.
Inzet vrijwilligers
Cumulus, Aveant en het Bartholomeus Gasthuis werken veel met vrijwilligers. In de zorg en het welzijnswerk worden specifieke eisen gesteld aan vrijwilligers. Vrijwilligers hebben soms ook specifieke wensen. Toch zijn er ook veel overeenkomsten. Door samenwerking kunnen partijen elkaar ondersteunen en versterken. Cumulus
heeft bijvoorbeeld een contactpersoon vrijwilligerswerk. Met de inzet van de contactpersoon vrijwilligerswerk wil Cumulus het volgende bereiken: -
Het aantal mogelijke vrijwilligersplaatsen in de wijk vergroten,
-
Scholing en begeleiding op maat aanbieden aan (groepen)vrijwilligers.
-
Vrijwilligers bemiddelen en plaatsen,
Bartholomeus ontvangt geen extra geld voor de professionalisering van vrijwilligers. Opleidingen e.d. worden nu uit de eigen middelen gefinancierd. Bartholomeus, Cumulus en Aveant spreken af om hun vrijwilligersbeleid waar mogelijk op elkaar af te stemmen. Het gaat dan vooral om werving en opleiding & training.
14
Werving
Cumulus bereikt een groot deel van de mensen die vrijwilligerswerk willen doen. Cumulus maakt in overleg met
Bartholomeus Gasthuis en Aveant een overzicht van de beschikbare vrijwilligersactiviteiten en klussen.
Cumulus houdt dit overzicht actueel. Actieve werving gebeurt in eigen krantjes, huis-aan-huisbladen, websites, etc.
Het overzicht van de totale vraag naar vrijwilligers ligt bij de betrokken organisaties op de balie, op de website en in het informatiepunt in Bartholomeus. Hiermee is vraag en aanbod beter in beeld en is actualiteit en
continuïteit gewaarborgd. Bovendien hebben (nieuwe) vrijwilligers beter de mogelijkheid om te kiezen of op meerdere plaatsen ervaring op te doen. Opleiding en coaching
Op dit moment besteden Bartholomeus Gasthuis, Aveant en Cumulus aandacht aan opleiding en coaching van de eigen vrijwilligers. Cumulus zal met de diverse opleiders/coachen/vrijwilligerscoördinatoren afspraken maken
over wat gezamenlijk kan (welzijns- en groepsgerichte activiteiten) en waar specifieke aanpak nodig is (bijv. bij intensieve zorg). De expertise van de Vrijwilligerscentrale en de mantelzorgondersteuners wordt hierbij betrokken. Maatregel •
Cumulus, Bartholomeus en Aveant versterken de samenwerking in het vrijwilligersbeleid op het gebied van werving en opleiding & training.
• 2.2.4 Informatiepunt voor senioren Uit de analyse in het startdocument blijkt dat in de binnenstad is behoefte aan een informatiepunt voor senioren. Bij dit informatiepunt moet informatie en advies over wonen, welzijn en zorg te verkrijgen zijn. In het Huis in de Wijk in het Bartholomeus Gasthuis kan een dergelijk informatiepunt worden ingericht. Hier kunnen senioren terecht voor advies en informatie en korte eenvoudige dienstverlening. Het is ook een plek van waaruit
ouderenadviseurs gerichter en meer op maat gaan werken (bijv. door afspraken voor huisbezoeken).De nadere invulling worden door Cumulus Welzijn en Bartholomeus Gasthuis samen gerealiseerd. Zij zullen zorgen voor bemensing van de balie. Wellicht dat op lange termijn de doelgroep van het informatiepunt uitgebreid kan worden naar alle bewoners van de Binnenstad.
De kosten van de inrichting van het informatiepunt zijn overigens nog niet gedekt. De personele inzet is wel gedekt: Cumulus Welzijn zal zich 8 uur per week inzetten. Maatregel •
Cumulus en Bartholomeus Gasthuis realiseren samen een informatiepunt voor senioren in het Bartholomeus Gasthuis.
2.2.5 Bereikbaarheid voorzieningen vanuit Noordelijke Binnenstad Het Bartholomeus Gasthuis heeft als Huis in de Wijk in principe een functie voor alle senioren uit de Binnenstad.
Gezien het aantal senioren in de Binnenstad lijkt het niet haalbaar om een satellietpost elders in de wijk te
realiseren. Uit de cijfers blijkt dat relatief de meeste ouderen wonen in wijk C: de Noordelijke Binnenstad. Dit
betekent dat er extra aandacht moet zijn voor de bereikbaarheid van Bartholomeus voor deze ouderen. Cumulus heeft onderzocht of het inzetten van een busje dat mensen met name uit de noordelijke binnenstad vervoert van en naar het Huis in de Wijk mogelijk is. De uitkomst van de kosten-batenanalyse is dat een eigen Cumulusbusje niet haalbaar is. Cumulus en Bartholomeus overleggen met de bestaande vervoersaanbieders zoals Conexxion,
15
welke mogelijkheden er zijn voor regelmatig en betaalbaar personenvervoer op maat in de Binnenstad. Dit kan ook effect hebben voor de omliggende wijken als daar ook dergelijke wensen liggen.
Daarnaast is het van belang om te bekijken of senioren op eigen gelegenheid (te voet, per fiets of per OV)
gemakkelijk de weg kunnen vinden naar het Huis in de Wijk. Senioren Actief maakt een overzicht waarin de bereikbaarheid van het Bartholomeus Gasthuis op verschillende manieren beschreven wordt: zoals de beste
(rolstoel)route vanuit de noordelijke binnenstad en de mogelijkheden om het Bartholomeus Gasthuis met het openbaar vervoer te bereiken.
Maatregel Inzicht en overzicht van bereikbaarheid en senioren vriendelijke routes vanuit Noordelijke Binnenstad naar Bartholomeus Gasthuis/Huis in de Wijk.
2.2.6 Conclusies en maatregelen welzijn Naar aanleiding van de onderzoeken in de werkgroep Welzijn zijn de volgende conclusies te trekken: •
Bartholomeus Gasthuis wordt Huis in de Wijk en is daarmee hét ontmoetingspunt voor senioren in de
binnenstad. De gemeente Utrecht onderzoekt of de resterende financiering voor de realisatie van het Huis in de Wijk uit het Woonfonds kan worden bekostigd; •
Bartholomeus en Cumulus bieden een breed pakket aan welzijnsactiviteiten en zullen dit verder uitbreiden als het Huis in de Wijk wordt gerealiseerd. PR en communicatie van het aanbod kan beter;
•
Er zijn geen extra financiële middelen nodig voor de opvang van bezoekende jongeren. Cumulus zet een traject op die gericht is op het versterken van de eigen verantwoordelijkheid van de bezoekende jongeren voor de leefbaarheid in de Binnenstad.
Nadat de actiepunten bekeken zijn op haalbaarheid en mogelijkheden, zijn de volgende concrete maatregelen geformuleerd: 2.2.1
Uitvoering Participatietraject binnenstad;
2.2.3a
PR activiteitenprogramma senioren;
2.2.2
Realisatie van Huis in de Wijk;
2.2.3b
Samenwerking vrijwilligersbeleid;
2.2.4
Realisatie van een informatiepunt voor senioren in het Bartholomeus Gasthuis;
2.2.5
Bereikbaarheid Bartholomeus Gasthuis vanuit met name de noordelijke Binnenstad.
2.3 Zorg Bartholomeus Gasthuis is dé intramurale zorg- en verpleegvoorziening in de Binnenstad. Bartholomeus Gasthuis wil een keten van zorg en welzijn aanbieden, passend bij de moderne oudere zorgconsument. De bedoeling is
dat men zolang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen en de regie over het eigen leven in handen kan houden. Bartholomeus biedt straks, naast het aanbod van wonen en (verpleeghuis) zorg, ook verschillende (gemaks)diensten en faciliteiten voor de oudere (binnenstad)bewoner.
Om tot een sluitende keten te komen moeten, volgens Bartholomeus, de volgende schakels nog worden toegevoegd:
16
•
het beschikbaar stellen van zorgwoningen voor kortdurende opname of verzorging van hulp- of
zorgbehoevende ouderen (zorghotel); •
het bieden van kleinschalig groepswonen voor psychogeriatrische ouderen; 6 groepswoningen van 8 – 10
•
hospice functie.
cliënten (renovatie van bestaande zorgappartementen);
2.3.1 Actiepunt: draagvlak voor satellietpost zorg in Noordelijke Binnenstad In de verkenning hebben een aantal partijen aangegeven dat het zorgaanbod in de noordelijke binnenstad een aandachtspunt is. Het Bartholomeus Gasthuis is de enige locatie in de binnenstad met aanbod voor ouderenzorg (zowel zorg als zonder behandeling, ofwel verzorgingshuiszorg en psychogeriatrische verpleeghuiszorg).
Somatische verpleeghuiszorg wordt slechts in geringe mate – en dan alleen aan ouderen – aangeboden. Het
intramurale aanbod van Bartholomeus Gasthuis biedt zowel voor de zuidelijke als de noordelijke binnenstad voldoende capaciteit. De bereikbaarheid van de voorzieningen is echter wel een punt van aandacht.
2.3.2 Huisvesting eerstelijnszorg Raedelijn voorziet geen problemen in de Binnenstad. Er zijn voldoende jonge huisartsen die in de Binnenstad starten. Ook de Utrechtse Huisartsen Vereniging verwacht geen te korten. Zij geven aan dat er jonge artsen
klaarstaan om als 'hidha' (huisarts in dienst van een huisarts) te starten. Het vinden van betaalbare en geschikte praktijkruimte is overigens wel een aandachtspunt.
Een 3-tal huisartsen heeft plannen om de praktijk te verbreden tot een 'gezondheidscentrum'. Naast huisartsenzorg worden hier ander vormen van eerstelijnszorg aangeboden, zoals fysiotherapie. De huidige
huisvesting van deze huisartsen is niet van voldoende omvang en kwaliteit om deze ambities waar te maken. Zij zijn dan ook op zoek naar uitbreidingsmogelijkheden op de huidige locatie of naar nieuwe locaties. Raedelijn ondersteunt de huisartsen in dit proces. Er is inmiddels een aantal kansrijke locaties in het vizier.
Aandachtspunt bij deze zoektocht is dat de spreiding van huisartsen in de binnenstad voldoende blijft. De gemeente kan hier slechts beperkt sturen. De verantwoordelijkheid voor het eerstelijns aanbod ligt bij de
zorgondernemers zelf en de zorgverzekeraars. De gemeente kan hierin wel een ondersteunende rol spelen. Deze rol ligt dan voornamelijk in het bij elkaar brengen van vraag en aanbod voor wat betreft geschikte locaties. De eerste contacten op dit punt zijn al gelegd.
2.3.3 Conclusies •
Er is momenteel geen noodzaak om een satellietpost zorg in de Noordelijke Binnenstad toe te voegen. De bereikbaarheid van de zorgvoorzieningen is wel een punt van aandacht (zie ook welzijn: buurtbus);
•
Een aantal huisartsen is op zoek naar nieuwe praktijkruimte om een gezondheidscentrum te realiseren. Het is van belang om de spreiding over de Binnenstad te bewaken. De gemeente is momenteel actief betrokken bij het vinden van een geschikte ruimte;
•
17
Raedelijn is betrokken bij initiatieven van huisartsen.
2.4 Openbare ruimte en veiligheid Uit de wijkmonitor van 2008 blijkt dat de binnenstadsbewoners gehecht zijn aan hun wijk en veel waardering hebben voor de woonomgeving 5 . De veiligheidssituatie in de binnenstad is in de periode van 2001-2008 sterk
verbeterd. Met name de overlast door verslaafden en dak- en thuislozen is de laatste jaren enorm afgenomen. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan de voorzieningen (hostels) die in de wijken zijn gerealiseerd en de
intensivering van de hulp. In het nieuwe bestemmingsplan is vastgelegd dat er geen nieuwe opvangfaciliteiten in de binnenstad zullen worden gerealiseerd.
De problemen die bewoners in de binnenstad ervaren hangen samen met de vele gebruikers van het gebied. De
Binnenstad is bij wijze van spreken 24 uur per dag en 7 dagen in de week in bedrijf. Overlast (door bijv. uitgaan en evenementen) en criminaliteit zijn dan ook een terugkerend zorgpunt.
2.4.1 Actiepunt: opstellen van een veiligheidsplan voor probleemgebieden Naar aanleiding van de bevindingen uit het startdocument is voorgesteld om een veiligheidsplan op te stellen voor de probleemgebieden. Het wijkbureau stelt al jaarlijks een integraal veiligheidsprogramma op. In dit
programma staan de belangrijkste knelpunten, doelstellingen en concrete projecten om de doelstellingen te bereiken. De veiligheidsprojecten vinden plaatse in de buurten waar de problemen het grootst zijn. Dat zijn met name het stationsgebied, het winkeluitgaansgebied en de Breedstraatbuurt. Daarnaast zijn er twee doelgroepen waar speciale aandacht voor is: jongeren en dak- en thuislozen.
In 2002 is gestart met de aanpak 'Hard en sociaal'. In deze aanpak krijgt het stationsgebied extra aandacht. De veiligheid in dit gebied is sinds 2002 verbeterd. De veiligheidssituatie blijft een aandachtspunt. Zowel bij de
herontwikkelingsplannen van het stationsgebied als bij de uitvoering van deze plannen adviseert het wijkbureau de Projectorganisatie Stationsgebied op het gebied van beheer- en veiligheid. Ook wordt er tijdens de bouwwerkzaamheden per fase bekeken welke tijdelijke maatregelen nodig zijn. Maatregel De projecten vanuit het jaarlijkse veiligheidsprogramma plus de specifieke aandacht voor veiligheid in het
Stationsgebied zorgen voor constante focus op de veiligheid in de Binnenstad. Het is daarom niet nodig om aanvullende maatregelen te formuleren in het wijkakkoord. Het reguliere beleid en aanpak volstaan.
2.4.2 Actiepunt: aanpak toegankelijkheid openbare ruimte Het huidige Openbare Ruimteplan voor de binnenstad dateert van 1998. Het gemeentebestuur heeft bij het vaststellen van de discussienota Binnenstad aangegeven te opteren voor een nieuw Openbare ruimteplan. In juni 2009 is een uitgebreide wijkschouw georganiseerd met het thema Openbare ruimte en veiligheid.
In dit wijkakkoord wordt speciale aandacht besteed aan de problematiek van senioren in de binnenstad. Dit met de bedoeling dat alle inwoners van de Binnenstad, dus ook senioren, prettig moeten kunnen wonen en leven. Het Bartholomeus Gasthuis wordt Huis in de wijk. Bartholomeus biedt een centrale ontmoetingsplek met het nodige aanbod op het gebied van care, cure en welzijn voor senioren in de binnenstad.
Het is van belang dat het Huis in de Wijk bereikbaar en toegankelijk is voor alle senioren, zowel overdag als 's avonds. Het wijkbureau zal een buurtschouw organiseren waarbij specifiek wordt gekeken naar de
bereikbaarheid en toegankelijkheid van het gebied rond Bartholomeus Gasthuis. Hierbij wordt, conform de
5 Bron: Veiligheidsprogramma Binnenstad 2009
18
voorwaarden van een woonservicezone, uitgegaan van een cirkel van 500 meter rondom de centrale voorziening. Bij de beoordeling van de openbare ruimte wordt gekeken of de inrichting 'Agenda 22-proof' is. Agenda 22
levert concrete handvatten om de toegankelijkheid van de openbare ruimte te beoordelen voor mensen met een functiebeperking. Naast professionals worden ook bewoners en bezoekers voor de wijkschouw uitgenodigd.
NB. Aangezien Bartholomeus de komende tijd gerenoveerd wordt, zal ook worden bekeken hoe de toegankelijk van het gebouw tijdens de verbouwing gegarandeerd kan worden. Maatregel •
In september 2009 wordt er rond het Bartholomeus Gasthuis een buurtschouw georganiseerd. Specifieke
aandacht is er voor de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het Bartholomeus Gasthuis.
2.4.3 Conclusies en maatregelen •
De projecten vanuit het jaarlijkse veiligheidsprogramma plus de specifieke aandacht voor veiligheid in het Stationsgebied zorgen voor constante focus op de veiligheid in de Binnenstad. Het is daarom niet
nodig om aanvullende maatregelen te formuleren in het wijkakkoord. Hierbij is met name het concept plan van aanpak "openbare ruimte" van augustus 2009 belangrijk. Maatregel: 2.4.1 Buurtschouw rond Bartholomeus Gasthuis.
19
Bijlage 1: Maatregelen uitgewerkt Wonen 2.1.1 Locatie voor (kleinschalig) woonzorg complex in de Binnenstad Ambitie
Realiseren van 1 of 2 kleinschalige woon-zorgcomplexen in de
Maatregel
Geschikte locaties en panden monitoren
Beoogd resultaat
Binnen 2 jaar ontwikkeling starten van ten minste 1 kleinschalig
Trekker
gebiedsmanager Binnenstad
Partners
STUW, Mitros, gemeente, woonzorg Nederland
Binnenstad
woon-zorgcomplex
Kosten Wijze van financiering Planning
Doorlopend
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Alert op kansrijke panden. Vast agendapunt in de STUW en het gebiedsteam Binnenstad.
Uitwerking Realisatie Risicofactoren Projectgebonden risico's
Er dienen zich geen geschikte panden en locaties aan. Belangenafweging tussen starters, studenten en seniorenhuisvesting
Externe risico's
Projectontwikkelaars
2.1.2 Opplussen particuliere woningbezit in de Binnenstad Ambitie
60-plussers met een eigen woning kunnen langer in eigen woning
Maatregel
Stimuleren om (kleine) aanpassingen in de woning (deels) te
Beoogd resultaat
10% van de geschikte woningen (vastgesteld op basis van digitale
Hoofdontwikkelaar
Gemeente Utrecht, afdeling wonen (Marianne Coopmans)
Partners
Bewoners, woningcorporaties, Cumulus, gemeente
Kosten
Nader te bepalen
Wijze van financiering
Subsidie gemeente
Planning
Start project najaar 2009
blijven wonen realiseren d.m.v. voorlichting en een financiële bijdrage. woningtest) is na afloop van het project opgeplust.
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Gemeente heeft al ervaring met soortgelijk project in Lunetten. Deze ervaring wordt gebruikt voor het project opplussen in de Binnenstad.
Uitwerking
De uitwerking start in het najaar van 2009 door een projectgroep samengesteld uit de eerder genoemde partners.
Realisatie
20
Project heeft een doorlooptijd van 2 jaar
Risicofactoren Projectgebonden risico's
Te veel belangstelling voor project leidt mogelijk tot
Externe risico's
Verhoging kosten aanpassingen waardoor minder gerealiseerd kan
teleurstellingen
worden met subsidiebedrag. 2.1.3 Omzetten sociale huurwoning in voor senioren geschikte sociale huurwoning in de Binnenstad Ambitie
Vergroten aantal seniorenwoningen in de sociale huursector in de Binnenstad
Maatregel
Aantal geschikte sociale huurwoningen (bv benedenwoningen) oormerken als seniorenwoning
Beoogd resultaat Hoofdontwikkelaar
Toevoegen van 25 woningen (VHE) in de omgeving van
Bartholomeus Gasthuis Mitros
Partners Kosten
niet bekend
Wijze van financiering
niet bekend
Planning
start najaar 2009
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling Uitwerking Realisatie
Inventariseren mogelijkheden - bij gebleken geschiktheid woningen labelen voor senioren
- bij mutatie gaat de woningen naar iemand van 55+ Gereed december 2009
Risicofactoren Projectgebonden risico's
Aantal geschikte woningen blijkt beperkter
Externe risico's
- Corporaties willen woningen niet labellen voor senioren uit de Binnenstad om flexibiliteit te behouden.
- Woningen zijn gelabeld, maar komen niet beschikbaar doordat huidige huurder blijft zitten.
2.1.4 Maatwerk voor doorstroom senioren met sociale huurwoning in de Binnenstad Ambitie
De kansen vergroten voor senioren in een sociale huurwoning op
een geschikte en betaalbare (senioren) woning in de Binnenstad.
Maatregel
Inzet van maatwerk (combinatie van maatregelen o.m.
Beoogd resultaat
Slaagkans voor senioren met een laag inkomen op een sociale huur
Hoofdontwikkelaar
Mitros en Portaal
verhuisadviseur) om senioren met een sociale huurwoning te begeleiden richting een geschikte sociale huur (senioren) woning (senioren) woning te vergroten.
Partners
Overige woningcorporaties, het Vierde Huis, Cumulus
Kosten
niet bekend
Wijze van financiering
niet bekend
Planning
start najaar 2009
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Eerst inventariseren hoe doorstroom verder kan worden bevorderd i.s.m. het Vierde Huis.
Onderzoeken mogelijkheden woningruil
21
Uitwerking
- Informatiebrief richten aan alle 50+ huurders in de Binnenstad
- Organiseren van een informatie bijeenkomst i.s.m. het Vierde Huis najaar 2009 en bij succes wellicht voorjaar 2010 (evt. aansluiten bij project opplussen)
- Mogelijkheden woningruil in kaart brengen en indien aanwezig communiceren met huurders 50+ Realisatie
Resultaten na 1 jaar (samen met het Vierde Huis) evalueren en bij gebleken succes opnemen in planning voor komende jaren.
Risicofactoren Projectgebonden risico's
Er komen te weinig woningen beschikbaar; lage mutatiegraad.
Externe risico's
Maatwerk wordt gezien als voorrangsregel; mogelijk in strijd met huisvestingswet.
2.1.5. Startersbedrijf: toevoegen starterswoningen Ambitie
Vergroten aantal starters woningen in Utrecht Stad (w.o. Binnenstad) en in de andere BRU gemeenten. En hiermee zorgen voor verbetering van de doorstroming op de woningmarkt.
Maatregel
Ontwikkelen, realiseren en beheren van starterswoningen voor de Utrechtse markt (w.o. Binnenstad)
Beoogd resultaat
Toevoegen van 100 VHE per jaar voor starters en 100 VHE voor studenten in de Binnenstad. (totale toevoeging voor starters door het startersbedrijf in de BRU-gemeenten is groter)
Hoofdontwikkelaar
het startersbedrijf (bedrijfsnaam volgt binnenkort)
Partners
SSH en Mitros
Kosten
zie bedrijfsplan "startersbedrijf"
Wijze van financiering
100% vreemd vermogen
Planning
Is al gestart met voorbereidingen.
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
2009: opstellen en vaststellen bedrijfsplan
Uitwerking
vanaf 2009: Verwerving van vastgoed en voorbereiding van
woningbouwplannen d.m.v. nieuwbouw en bestaande bouw/panden
Realisatie
vanaf 2010: start uitvoering van eerste (ver)bouwplannen
Oplevering
vanaf 2011: eerste opleveringen woningen
Risicofactoren Projectgebonden risico's
Lastig om voldoende bouw- en herontwikkelingslocaties in de Binnenstad te vinden om de doelstelling te realiseren.
Snelheid woningtoewijzing voor starters; huidige wachttijden zijn lang.
Externe risico's
- Markt en financieringsmogelijkheden voor starters wijzigt.
- Er zijn weinig locaties in de binnenstad.
- Spanning tussen het realiseren van woningen voor starters of senioren.
22
Welzijn 2.2.1 Participatietraject bezoekende jongeren van de Binnenstad Ambitie
Vergroten van de eigen verantwoordelijkheid van jongeren voor hun eigen vrije tijdsbesteding zodat de leefbaarheid en veiligheid in de Binnenstad en hun directe woonomgeving wordt vergroot. Het jongerenwerk spreekt op informele wijze jongeren aan op
gedrag en zorgt voor afstemming stedelijk / toeleiding welzijn wijken Maatregel
Met een jongerenwerker van Cumulus maken 5 jongeren een plan van aanpak. In dit plan van aanpak staat welke acties er
ondernomen worden om de leefbaarheid en veiligheid van de buurt te vergroten. De jongeren zijn afkomstig uit verschillende wijken. De activiteiten zullen plaats vinden in de Binnenstad.
In het plan van aanpak staan minimaal vier laagdrempelige
projecten. Bij deze projecten kan aan het volgende gedacht worden: •
Toezicht houden (op HC, bij uitgaansgelegenheden)
•
Organiseren activiteit (sport, theater, muziek, etc.)
•
Opknappen buurt (kunstwerk, groenvoorziening, schilderen, etc.)
•
Ontmoeting bijeenkomsten (discussieavond, film, etc.)
In het plan van aanpak staat ook een groot project: •
Festival (theater, dance, etc.)
•
Bijdrage aan bv buurtfeest, straatspeeldag, Ken je Buurt.
Bij het organiseren van de activiteiten wordt er samengewerkt met andere partijen (bewonerscommissie, winkeliersvereniging, politie, etc.). De jongerenwerker heeft voornamelijk een ondersteunde
functie. Hij begeleidt de jongeren bij het uitvoeren van activiteiten en hij initieert samenwerking met andere organisaties. Hij zorgt
dat het gehele proces goed verloopt en grijpt in daar waar nodig. In het plan van aanpak staat ook beschreven hoe de jongeren de buurtbewoners van informatie voorzien over de verschillende projecten. Beoogd resultaat
1.
2.
Minimaal 5 jongeren maken onder leiding van het
jongerenwerk een eigen plan van aanpak voor verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in de Binnenstad. Bieden van zinvol alternatief voor "hangen" in de
Binnenstad, door toeleiding jongeren naar activiteiten welzijnswerk elders in de wijken of naar de 3. 4.
jeugdhulpverlening.
Het plan van aanpak bestaat uit minimaal 4 laagdrempelige activiteiten en één groter project. Bij het grote project worden andere partijen betrokken/wordt samengewerkt met (bv
winkeliersvereniging, bewonerscommissies, culturele 5.
23
instellingen)
Het plan van aanpak is voorzien van een begroting en een
6. 7. 8.
voorstel voor het verwerven van eventueel extra geld. Bij het plan van aanpak zit ook een voorstel voor de
communicatie.
Minimaal 20 jongeren werken mee als achterban aan de uitvoering van de verschillende projecten.
Minimaal 20 bewoners uit de buurt moeten hebben gemerkt dat de jeugd zich hiermee heeft bezig gehouden
en welke activiteiten zij in dit kader hebben georganiseerd. Hoofdontwikkelaar
Cumulus
Partners
ROC's en andere onderwijsinstellingen, bewonersverenigingen, winkeliersverenigingen, etc.
Kosten
Inzet van 8 uur per week Jongerenwerk regulier Activiteiten
Beloning jongeren Wijze van financiering
Jongerenwerk - regulier
Activiteiten
Beloning jongeren Planning
Start juni 2009 – eind december 2009
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Gereed juni 2009
Uitwerking Realisatie Evaluatie Risicofactoren Projectgebonden risico's
Jongeren moeten een lange periode actief zijn bij dit participatie project, de ervaring leert dat jongeren makkelijk afhaken.
Externe risico's 2.2.2. Realisatie Huis in de Wijk Ambitie
In het monumentale deel van het Bartholomeus Gasthuis zal een
wijkcentrum worden ingericht voor senioren die zolang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen en daarbij – desgewenst – worden ondersteund vanuit het Bartholomeus Gasthuis; het Huis in de
Wijk. In het huis in de wijk worden diverse activiteiten en services aangeboden.
Daarnaast komt er een zorghotel voor respijtzorg (ter ontlasting
van de mantelzorgers in de binnenstad) en overbruggingszorg (na ziekenhuisopname). Ook komt er een informatiepunt voor senioren i.s.m. Cumulus. Maatregel
Renovatie Bartholomeus Gasthuis om o.a. het Huis in de Wijk
mogelijk te maken. De kosten voor renovatie bedragen 9 miljoen euro. Zes miljoen euro wordt gedekt vanuit de AWBZ. Drie miljoen euro wordt niet gedekt. BG financiert zelf twee miljoen euro en heeft al ongeveer € 500.000 aan fondsenwerving opgehaald.
Ongeveer € 500.000 komt nog tekort om de realisatie van het Huis
24
in de Wijk mogelijk te maken. Hiervoor wordt momenteel een aanvraag voorbereid vanuit het woonfonds van de gemeente Utrecht (=maatregel). Beoogd resultaat
Het financieel tekort van € 500.000,- opvullen
Hoofdontwikkelaar
Bartholomeus Gasthuis
Partners
Geen
Kosten
€ 500.000,-
Wijze van financiering
Zie hierboven
Planning
Renovatie is gestart. Fase 2 ‘realisatie Huis in de Wijk’ start in september en is volledig gerealiseerd in het 3e kwartaal van 2010.
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Uitvoering is gestart
Uitwerking Realisatie
Restaurant, winkel, (internet)café, informatiepunt en zalen: eind 2009
Zorghotel en wellness: eind 2010 Oplevering
Realisatie volledige renovatie: maart 2011
Risicofactoren Projectgebonden risico's Externe risico's
N.v.t. Bij financieel tekort kunnen delen van het Huis in de Wijk niet gerealiseerd worden en kan het Binnenstadakkoord v.w.b. het Bartholomeus Gasthuis niet (volledig) worden gerealiseerd.
2.2.3a PR activiteitenprogramma senioren Ambitie
Senioren in de Binnenstad worden eenduidig en regelmatig geïnformeerd over alle activiteiten voor senioren in de Binnenstad
Maatregel
Cumulus en Bartholomeus Gasthuis stemmen de informatieverstrekking aan senioren op elkaar af. Deze
informatieverstrekking loopt via de Activiteitenkalender in 55+ katern binnenstadskrant (5 x per jaar), Activiteitenkalender in Bartholomaeï (2xper jaar), relevante websites, informatiebijeenkomsten, etc. Beoogd resultaat
Meer senioren die gebruik maken van het welzijnsaanbod
Hoofdontwikkelaar
Cumulus
Partners
Bartholomeus Gasthuis, wijkraad
Kosten
1. 55+ katern binnenstad -geen
Wijze van financiering
2. aanvraag leefbaarheidsbudget
Planning
November 2009
2. Bartholomaeï -€8.500 per editie
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Cumulus en Bartholomeus Gasthuis maken in september afspraken
Uitwerking
Oktober 2009
Realisatie
November 2009
Risicofactoren
25
Projectgebonden risico's
Afhankelijk van daadwerkelijke realisatie van Huis in de Wijk
Externe risico's
Subsidie van de gemeente
2.2.3b Samenwerking in vrijwilligersbeleid Ambitie
Cumulus, Bartholomeus gasthuis en Aveant hebben versterken het eigen vrijwilligersbeleid door samenwerking op het gebied van werving, opleiding & training. Dit naast de specifieke eisen die iedere partij aan haar eigen vrijwilligers stelt.
Maatregel
Werving Cumulus maakt in overleg met Bartholomeus en Aveant
een overzicht van beschikbare en gewenste vrijwilligersactiviteiten Cumulus zorgt een actueel overzicht. Actieve werving gebeurt
gezamenlijk in eigen krantjes en huis-aan-huisbladen, websites etc. Het overzicht van het aanbod ligt op de balie van de eigen
organisatie, website en in het informatiepunt in Bartholomeus.
Opleiding en coaching Cumulus maakt met de diverse opleiders,
coachen, vrijwilligerscoördinatoren van Bartholomeus Gasthuis en Aveant afspraken gemaakt over gezamenlijkheid en afstemmen activiteiten. De expertise die bij de Vrijwilligerscentrale en de
mantelzorgondersteuners worden hier ook bij betrokken. Er blijft van zelfsprekend ruimte voor eigen specifiek aanbod. Beoogd resultaat
Er is een breed en actueel overzicht van vraag en aanbod van
vrijwilligerswerk op het gebied van zorg en welzijn in de
Binnenstad. Verspreiding van de informatie gebeurt via "balies" en internet. Voor de gehele wijk worden 15 nieuwe vrijwilligers gekoppeld aan een vacature vrijwilligerswerk. Aveant, Cumulus en Bartholomeus Gasthuis bundelen waar
mogelijk opleiding en training. Hierdoor worden kosten bespaard en effectiviteit vergroot.
Het scholingsprogramma is gericht op competentie ontwikkeling van individuele vrijwilligers en bestaande vrijwilligersgroepen. Er wordt een stappenplan gemaakt en uitgevoerd. Hoofdontwikkelaar Partners
Cumulus, Bartholomeus Gasthuis, Aveant, vrijwilligerscentrale, mantelzorgondersteuners etc.
Kosten Wijze van financiering
Eigen budget van partners
Planning Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling Uitwerking Realisatie Risicofactoren Projectgebonden risico's
Samenwerking verwatert. Cumulus wordt in haar coördinerende rol niet goed ondersteund/ bediend door de partners
Nieuwe vrijwilligers worden niet bereikt. Externe risico's
26
Bezuinigingen
2.2. Informatiepunt voor senioren in de Binnenstad Ambitie
Één punt waar integraal en overzichtelijk informatie en voorlichting voorhanden is voor senioren in de binnenstad. Te zijner tijd wordt de doelgroep van het informatiepunt mogelijk uitgebreid tot alle bewoners van de Binnenstad.
Maatregel
Er wordt een informatiepunt voor senioren in de Binnenstad
ingericht waar senioren 3 dagdelen per week terecht kunnen met vragen en advies kunnen krijgen over wonen, welzijn en zorg. Het loket wordt 2 dagdelen bemand door ouderenadviseurs van
Cumulus en 1 dagdeel door een adviseur van het Bartholomeus gasthuis.
Belangrijkste taken van de informatiepuntmedewerker: •
Persoonsgerichte informatie en advies in het kader van wetten, regelingen en voorzieningen, wonen, zorg en welzijn,
•
Korte, eenvoudige dienstverlening. Bijvoorbeeld de inhoud van een brief uitleggen, het inplannen van backoffice
afspraken, informatie en inschrijving voor alle activiteiten en (taal)cursussen, vrijwilligerswerk e.d. van Cumulus en
samenwerkingspartners in de wijk, Informatieverstrekking over verschillende Wonen, Welzijn en Zorg voorzieningen en aanbod binnen en buiten Cumulus Welzijn. •
Sociale kaart up-to-date houden en gezamenlijke activiteitenkalender promoten.
Deelnemen aan samenwerkingsoverleg
Beoogd resultaat
- Bereik na een jaar: 10% van de 55+ bewoners van de Binnenstad heeft voor eenmalig advies contact gehad met het informatiepunt (face-to-face, dan wel telefonisch). Informatie komt uit een klanttevredenheidsonderzoek onder de doelgroep.
- De integrale aanpak op het terrein van Wonen, Welzijn en zorg
blijkt uit aard informatie en vragen van klanten. Er is zicht op de ontbrekende informatie en aanbod.
- De samenwerking met intern en met externe samenwerkingspartners is gerealiseerd. Dit blijkt uit een samenwerkingsprotocol. Hoofdontwikkelaar
Cumulus
Partners
Bartholomeus Gasthuis
Kosten
Bemensing, inrichting, materiaal
Wijze van financiering
Reguliere inzet Cumulus Welzijn (inzet 8 up/w) Bartholomeus Gasthuis (adviseur 4 up/w)
Inrichting – meegenomen in financieringsaanvraag Huis in de Wijk Planning
Begin 2010
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan
27
Ontwikkeling
Juni- september
Uitwerking
Oktober- december
Realisatie
Gereed begin 2010
Risicofactoren Projectgebonden risico's
Financiën, bemensing
Externe risico's
Realisatie Huis in de Wijk
2.2. Bereikbaarheid Bartholomeus Gasthuis Ambitie
Senioren uit de noordelijke binnenstad moeten kunnen deelnemen aan activiteiten in het Bartholomeus Gasthuis.
Maatregel
1. Onderzocht wordt of het mogelijk is om voor een aantal vaste activiteiten (bijv. wekelijkse eettafel) en bij grote activiteiten een busje in te zetten om senioren uit de noordelijke binnenstad vervoer te bieden naar het Bartholomeus Gasthuis.
2. Er komt en overzicht met een aantal routes naar het
Bartholomeus Gasthuis (de beste Rolstoelroute, de OV-route etc.) Beoogd resultaat
Hoofdontwikkelaar Partners
Mogelijkheden van personenvervoer en
2.
Overzicht met routes naar het Bartholomeus Gasthuis
1.
Cumulus
2.
kostenoverzicht
Senioren actief
Cumulus, Bartholomeus Gasthuis, Senioren actief
Kosten Wijze van financiering
1.
1.
2.
PM
geen
Regulier werk Cumulus, sponsoren
Planning Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling Uitwerking Realisatie Risicofactoren Projectgebonden risico's Externe risico's
Openbare ruimte en veiligheid 2.4.1 Buurtschouw rond Bartholomeus Gasthuis Ambitie Maatregel
28
Het Bartholomeus Gasthuis is bereikbaar en toegankelijk voor
bewoners en bezoekers.
Buurtschouw om te inventariseren wat er verbeterd kan worden.
Beoogd resultaat
Knelpunten in toegankelijkheid en bereikbaarheid oplossen
Hoofdontwikkelaar
Wijkbureau binnenstad
Partners
Bartholomeus gasthuis, Solgu, Senioren actief, Stadswerken
Kosten
Inzet personeelwijkbureau etc.
Wijze van financiering
Budget Wijkbureau
Planning
September 2009
Ontwikkelingsfasen/ Stappenplan Ontwikkeling
Organisatie buurtschouw –juni 2009
Uitwerking
Buurtschouw – september 2009
Realisatie
Oplossen knelpunten (afhankelijk van financiering uit regulier budget of extra financiering regelen)
Risicofactoren Projectgebonden risico's Externe risico's
29
Mogelijkheden om extra financiering te regelen voor
aanpassingen die buiten het reguliere budget vallen.
Bijlage 2: Welzijnsaanbod Binnenstad Utrecht in de toekomst Uit onderzoek en literatuur is gebleken dat de meeste mensen welzijn ervaren als ‘de regie behouden over eigen leven’. Daarbij is het belangrijk dat er een zekere mate van materiële en/of immateriële tevredenheid wordt ervaren.
HUIS IN DE WIJK: DEELNAME AAN HET SOCIALE- EN/OF MAATSCHAPPELIJKE VERKEER / VERMINDEREN EENZAAMHEID Cu = Cumulus
BG = Bartholomeus Gasthuis
Welzijnsaanbod
Aanbieder + Locatie
Financiën
Nog nodig om te realiseren
Grand Café (inclusief internet café)
BG
In exploitatie opgenomen.
Renovatie pand + aanbod en prijzen
Geen extra kosten
vaststellen i.s.m. Albron *
Restaurant (o.a. voor U-pashouders)
Idem
In exploitatie opgenomen.
Idem +
Geen extra kosten
Uitwerken mogelijk spanningsveld vaste bewoners - gasten
Activiteitenprogramma:
Theater, muziek en dans Ook bieden wij op gezette tijden de mogelijkheid van vervoer naar de stadsschouwburg en begeleiding tijdens de voorstelling.
BG i.s.m. Cumulus + vrijwilligers:
-
Smeezaal of
Wmo vrijwilligersbeleid Ondersteuning door
-
exploitatie opgenomen -
entree bedrag
Wmo budget vrijwilligers + bekend maken bij www.vrijwilligershuis-
personeel BG is in
extern
Renovatie pand
utrecht.nl -
deelnemer (kleine
PR budget om alle ouderen in
binnenstad te bereiken (kan met
bijdrage)
Bartholomaeï, Binnenstadkrant, Ons Utrecht en websites) -
Doelgroepen in kaart brengen en
aanbod afstemmen op doelgroep -
U-pasgebruik verder uitwerken Is er een spanningsveld vaste
bewoners en binnenstadbewoners? Film
BG: Smeezaal
Idem
Technische installatie?
BG: in zalen en
Idem
Jeu de boulesbaan aanleggen
een divers aanbod aan films Spel 30
Welzijnsaanbod
Aanbieder + Locatie
Jeu de boulesbaan in de tuin, bingo, kegelen, oud-Hollandse spelen
buiten
(Dag)uitstapjes
BG: extern
(zowel binnen als buiten)
Financiën
Nog nodig om te realiseren Wellicht aanbod uitbreiden naar
doelgroep Idem
Bezoek aan dierentuin of museum, een boottocht, een bustocht, een
Onderzoek of alle doelgroepen worden bereikt
dagje naar strand of bos of bijvoorbeeld een restaurantbezoek op het programma. Koken en bakken
Met gerenommeerde koks en/of koks ROC of Albron
BG + koks: keuken en
Idem
Renovatie pand
Gesprekken met restaurants
restaurant Creatieve activiteiten.
BG + kunstenaars:
Schilderen, sieraden maken, kaarten maken, bloemschikken,
zaal of anders
Thema-activiteiten
BG i.s.m. Cumulus
Op hoogtijdagen: deelname aan paasbrunch, kerstdiner, midzomer
+ vrijwilligers:
Viering van de lente, zomer, etc.
restaurant
Educatieve activiteiten
BG + studenten,
de mobiele telefoon of de webcam op internet (met ‘nazorg’),
Altrecht,
informatiebijeenkomsten over veranderingen en regelgeving op het
Centrum voor de
(buurt)bewoners, boekbesprekingen, workshops over ouder worden
Café
Mode en kleding
BG i.s.m. branche:
Geen
Andere aanbieders zoeken op nieuwe
Museum ouderzorg Utrecht
BG: Hal, foyers,
Fondsenwervingscampagne
Inrichten tentoonstelling + museum
ouderenzorg in Utrecht (museum)
Smeezaal
Winkel
BG i.s.m. DeliXL
In exploitatie opgenomen.
Assortiment op het gebied van eten en drinken, dieetvoeding,
en Albron
Geen extra kosten
handwerken en themagerichte activiteiten
BBQ, Sinterklaasviering, pannenkoekendag met schoolkinderen.
Geheugentraining, computercursussen, leren sms'en, omgaan met voorlichtingsbijeenkomsten over preventie en gezondheid,
gebied van welzijn, wonen en zorg staan open voor de oudere (rouwverwerking, omgaan met gebreken, ..) etc.
Regelmatig worden modeshows en verkoop van kleding en schoenen
Idem
Programma maken + aanbieders in kaart brengen
Idem
Controle aanbod op doelgroep
Idem
Renovatie pand
zalen of
vrijwilligers,
Aanbod uitwerken Aanbieders zoeken
Cumulus: geest of Grand
Grand Café
doelgroep
gehouden, speciaal gericht op de doelgroep. Permanente tentoonstelling over BG en het ontstaan van de
31
regentenzaal,
loopt
Welzijnsaanbod
Aanbieder + Locatie
Financiën
Nog nodig om te realiseren
artikelen van huishoudelijke aard, kantoorartikelen en kleine
geschenken, afgestemd op de oudere (buurt)bewoner. De aanloop naar de winkel, grenzend aan onze hal, zorgt voor een levendige ontmoetingsplek.
Zaalverhuur en catering
BG i.s.m. Albron
Voor bijeenkomsten, concerten, vergaderingen, verjaardagen, recepties, etc.
Centrum voor het lichaam
Lange Smeestraat
**
Visie opstellen en uitwerken. Beheerders/ huurders zoeken. Renovatie uitvoeren
PR programma opstellen en uitvoeren Kapsalon voor 50+ Schoonheidssalon voor 50+ gespecialiseerd in de oudere huid,
inclusief handverzorging, pedicure, massage, huidpakkingen, etc. Fysiotherapie, gym, fitness, Wii Sauna, rode lampen, zonnebank Douche
Wellness programma Centrum voor de geest
BG: Centrum voor
Ondersteuning bij eenzaamheid, rouw, levensvragen, maar ook
de geest
ochtendmeditatie, yoga, gebed, kerkdiensten, etc.
Nog in kaart brengen
Plan opstellen gericht op vraag en doelgroep
Betrekken eenzamen in BG en binnenstad
Plan opstellen gericht op uitkomsten van eerder onderzoek en ervaring
Wmo budget: eenzaamheid Welzijnsactiviteiten door Cumulus Welzijn Meer activiteiten voor iedereen maar met name senioren die
zelfstandig wonen in de Binnenstad. Voor een aantal ouderen is de ontmoeting met anderen en participatie niet meer vanzelfsprekend. In het B.G. als Huis in de wijk willen we die mogelijkheid meer
bieden: oudere buurtbewoners betrekken bij (het organiseren van)
activiteiten en bij andere (jonge) buurtgenoten. Kortom, jong en oud bij elkaar brengen.
32
Cumulus in het BG
Reguliere middelen
Cumulus Welzijn en activiteitenbudget
Samenwerkingspartners zoeken, afstemmen met BG
Welzijnsaanbod
Aanbieder + Locatie
Financiën
Nog nodig om te realiseren
Cumulus in het BG
Subsidieaanvraag open
Financiering, aanschaf/inrichting
In overleg met BG en senioren die helpen bij de voorbereidingen
worden minimaal 2 activiteiten per jaar georganiseerd. Hierbij kan gedacht worden aan: •
Tuinfeest voor de buurt
•
Gezondheidsmarkt
•
Interculturele Binnenstadsdag
In overleg met B.G. en peuterspeelzaal Binnenstad: •
Pannenkoekenmiddag met grootouders/ouderen en (klein)kinderen
•
Kerstliedjes en kerststukjes maken met grootouders/ouderen en (klein)kinderen
Leesclub
uitnodiging
leestafel, afstemming met BG
Cumulus wil in het BG wordt een mooie leestafel voor de buurt
inrichten waar activiteiten zullen plaatsvinden zoals een leesclub, voorlezen door senioren voor kinderen, voorlezen door bekende lokale schrijvers en dichters etc.
De leesclub bestaat uit minimaal 6 personen en er worden minimaal
2 activiteiten voor grotere groepen (voordrachten, boekbesprekingen etc.) georganiseerd in samenwerking met de leden van de leesclub * Gesprekken met de gemeente Utrecht zijn gaande voor financiering van het tekort op de bouwexploitatie en inrichting van het Huis in de Wijk. Het gaat om € 500.000, -
** Door de lage huurprijs en marktconforme prijzen voor de financieel draagkrachtige doelgroep zal op bepaalde dagdelen, i.s.m. studenten en
vrijwilligers, het aanbod betaalbaar zijn voor de doelgroep die niet financieel draagkrachtig is, zodat wellness toegankelijk wordt veel de complete groep
oudere binnenstadbewoners.
33
INFORMATIELOKET VOOR WONEN, WELZIJN EN ZORG AAN OUDEREN
Aanbod
Locatie + aanbieders
Financiën
Nog nodig om te realiseren
Gastvrouwen en gastheren
BG:
In exploitatie BG
Training gastvrouwen en –heren
Idem
Idem
Geen
BG + Cumulus
uitwerken
Vaststellen eisen functionaris
Voor eenvoudige vragen over het wonen in BG van oudere
informatiebalie
(buurt)bewoners of hun zaakwaarnemer De gastvrouw of gastheer
kan bij meer complexe vragen doorverwijzen naar de juiste persoon. Op afspraak kunnen zij een rondleiding verzorgen. Zorgbemiddeling
Voor meer complexe vragen over wonen in BG/zorg in de binnenstad of voor vragen over de wachtlijst of het aanvragen van een indicatie
Informatieloket voor ouderen Op vaste tijden zal er een functionaris aanwezig zijn die ouderen
Openingstijden
benodigde ondersteuning of zorg.
Aantrekken medewerker/ trainen
informatie kan geven over alle vragen omtrent het ouder worden en Website en PR
Onderwerpen Allen: Virtueel
PR beleid opstellen over infoloket
Op de website van de aanbieders worden de laatste nieuwtjes en de
Aanpassen websites als alles gereed is
en hun mailadressen en telefoonnummers of meer diepgaande
vanuit verschillende invalshoeken aanbod
actuele activiteitenkalender getoond. Ook de juiste contactpersonen achtergrond informatie over aanbod zijn op de website te vinden.
Afstemmen websites aanbieders zodat te vinden is en eenduidig is PR budget nodig?
34
Bijlage 3: Overzicht van betrokken organisaties In alfabetische volgorde: 1. Abbeyfield 2. Aveant
3. Bartholomeus Gasthuis 4. Cumulus
5. Gemeente Utrecht, wijkbureau Binnenstad 6. Gemeente Utrecht, DMO 7. Gemeente Utrecht, SO
8. Gemeente Utrecht, Stadswerken 9. Mitros
10. Politie Utrecht 11. Portaal
12. Senioren Actief 13. SSH Utrecht
14. USF- Studentenbelangen 15. Wijkraad Binnenstad
16. Woonzorg Nederland
35
