Programmabureau Binnenstad Monitor Binnenstad Monitor Binnenstad Sociaal Geografisch Bureau gemeente Dordrecht

Programmabureau Binnenstad

Monitor Binnenstad 2004

augustus 2005


Sociaal Geografisch Bureau gemeente Dordrecht

Colofon Opdrachtgever Tekst Eindredactie Drukwerk Informatie

Programmabureau Binnenstad Sociaal Geografisch Bureau Drs. F.W. Winterwerp Stadsdrukkerij Gemeente Dordrecht Sociaal Geografisch Bureau (SGB) Postbus 8 3300 AA DORDRECHT telefoon: (078) 639 64 65

www.sociaalgeografischbureau.nl

Het overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van duidelijke bronvermelding

Inhoud Kerncijfers, mijlpalen en kernresultaten uit de monitor ..................................... 5 1

Inleiding .............................................................................................. 9

2

Bedrijvigheid en werkgelegenheid ......................................................... 11

3 Omvang en structuur winkelaanbod...................................................... 13 3.1 Omvang en structuur ....................................................................... 13 3.2 Omvang en structuur vergeleken ....................................................... 14 3.3 Ruimtelijke structuur ........................................................................ 17 4

Ontwikkelingen in het winkelaanbod sinds 2001.................................... 21

5

Horeca .............................................................................................. 23

6

Leegstand ......................................................................................... 25

7 Koopkrachtbinding en functioneren....................................................... 29 7.1 Koopkrachtbinding dagelijkse sector .................................................. 29 7.2 Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector ............................................ 30 7.3 Recente informatie over ontwikkeling van de klandizie ......................... 31 7.4 Huurprijzen ..................................................................................... 31 8 Omvang en herkomst winkelend publiek ............................................... 33 8.1 Herkomst winkelend publiek ............................................................. 33 8.2 Passantenstromen en omvang winkelend publiek ................................ 33 9 Meer over gebruik en bezoekers ........................................................... 37 9.1 Gebruik horeca................................................................................ 37 9.2 De weekmarkt ................................................................................ 38 9.3 Bezoek evenementen ....................................................................... 38 9.4 Meer over bezoek en verblijfstijd ....................................................... 38 9.5 Toeristisch bezoek........................................................................... 39 9.6 Totaal bezoek ................................................................................. 41 10 Beeld en waardering ........................................................................... 43 10.1 Beeld van de Dordtse binnenstad....................................................... 43 10.2 Waardering diverse facetten van de Binnenstad .................................. 44 11 Wonen, leefbaarheid en veiligheid......................................................... 47 11.1 Wonen ........................................................................................... 47 11.2 Beleving van leefbaarheid en veiligheid............................................... 49 11.3 Criminaliteit .................................................................................... 50 11.4 Criminaliteit in Binnensteden vergeleken ............................................. 52 Bijlage 1 Ontwikkeling winkelaanbod in de Binnenstad Bijlage 2 Achtergrondinformatie bij vergelijking criminaliteit Binnensteden

Kerncijfers, mijlpalen en kernresultaten uit de monitor Er zijn in Nederland 17 "Binnensteden" met meer dan 400 winkels. Dordrecht-Centrum is er daar één van. Met 480 winkels in gebruik1 neemt Dordrecht de 13e plaats in. Gemeten in winkelvloeroppervlak staan we met 77.000 m2 op de 15e plaats. In de ranglijst naar aantal inwoners staat Dordrecht van alle Nederlandse steden op de 20e plaats. Afgemeten aan het inwonertal is het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad dus relatief groot. Het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad is ook relatief kleinschalig, één van de charmes van onze Binnenstad. Centrale winkelgebieden ontlenen hun aantrekkingskracht op de consument onder andere aan de mate waarin de branchegroep mode en luxe met daarbinnen vooral de hoofdbranches kleding en mode en schoeisel/lederwaren zijn vertegenwoordigd. Met ruim 38.000 m2 wvo heeft Dordrecht-Centrum de consument in het mode & luxe segment heel wat te bieden. De omvang van het aanbod is weliswaar kleiner dan in Breda-Centrum, maar doet weinig onder voor dat in Alkmaar-Centrum en is groter dan in Leiden- en in Gouda-Centrum. Dit geldt ook voor de hoofdbranches kleding/mode en schoeisel/lederwaren, waarin DordrechtCentrum samengeteld een aanbod van 24.500 m2 wvo heeft. 16% van het aantal winkelvestigingen in Dordrecht-Centrum is onderdeel van een filiaalbedrijf. Samen zijn deze filialen goed voor 48% van het totale winkelvloeroppervlak. Ondanks de vernieuwingen aan en nabij het Statenplein is dit vergeleken met steden als Breda, Alkmaar, Leiden en Den Bosch nog steeds een enigszins lage filialisering. De andere kant van de medaille is dat Dordrecht veel leuke, onderscheidende winkels kent in het couleur locale segment. De aanpak van en de vernieuwingen in de Binnenstad werpen duidelijk hun vruchten af en oogsten landelijk veel waardering en erkenning. Aan prijzen geen gebrek: beste winkelcentrumontwikkeling 2002 en nominatie beste Binnenstad 2003, beste marktstad 2002 en 2004, beste evenementenstad 2002 en 3e plaatsen in 2003 en 2004, beste kermisstad 2002 en beste stadsevenement 2001 en 2003. Positieve ontwikkelingen die uit deze monitor naar voren komen, zijn:


•

Een toename van het aantal winkelende bezoekers met 33%. Op jaarbasis betekent dit naar schatting 2,5 mln winkelende bezoekers meer in de stad bij een geschat totaal in 2004 van 10,3 mln winkelende bezoekers.

•

Een toename van het aandeel winkelende bezoekers van buiten Dordrecht van 21% naar 34% vlak na de opening van het nieuwe aanbod aan het Statenplein en omgeving en stabilisatie van dit aandeel tot en met 2004.

•

Handhaving van het marktaandeel in de bestedingen in de niet-dagelijkse sector van inwoners van Zuid-Holland op circa 2,5%, bij een afnemende regionale koopkrachtbinding en sterk opkomende perifere aankoopplaatsen.

•

Een - ondanks de langdurige stagnatie van de detailhandelsbestedingen - per saldo positieve ontwikkeling van de klandizie van winkels aan Sarisgang en Statenplein/-plaats over de periode mei 2004 - mei 2005 en toename van het marktbezoek.

•

Een langere verblijfstijd in de stad en meer gebruik van de winkelondersteunende horeca.

•

Alle binnenstadevenementen trokken in 2004 bij elkaar zo'n 900.000 bezoekers, waarvan nog velen voor de eerste keer kennis maakten met onze binnenstad.

5

•

Een flink toegenomen aantal toeristische dagbezoeken aan de stad. In totaal brachten in 2002 ruim 800.000 Nederlanders 2,8 mln toeristische dagbezoeken aan Dordrecht.

•

Een substantiële toename van het totaal aantal bezoekers aan de binnenstad tot een geschat totaal voor 2004 van 12,7 mln bezoekers.

•

Een ruim voldoende beoordeling door winkelende bezoekers van winkelaanbod, openbare ruimte, sfeer en uitstraling en aanbod winkelondersteunende horeca. En een ruim voldoende beoordeling van de weekmarkt door bezoekers.

•

Een veel beter beeld van de Dordtse Binnenstad onder Dordtenaren, regiobewoners en landgenoten van buiten de regio. Zo vinden anno 2004 beduidend meer Dordtenaren en regiobewoners dan vijf jaar geleden dat Dordrecht een aantrekkelijke binnenstad heeft, waar veel leuke winkels, veel leuke terrassen en veel leuke evenementen zijn en waar je gezellig kunt winkelen. En ook Nederlanders van buiten de regio die Dordrecht wel eens bezochten vinden nu meer dan vijf jaar geleden dat Dordrecht een fraaie oude binnenstad heeft met veel bezienswaardigheden, waar je leuke stadswandelingen kunt maken, gezellig kunt winkelen en waar leuke evenementen zijn.

Ook op het gebied van wonen, leefbaarheid en veiligheid constateren we een aantal positieve zaken: •

Het aantal inwoners in de Binnenstad groeit gestaag. Per 1.1.2005 telt de Binnenstad in zijn geheel 15.700 inwoners.

•

Op een aantal indicatoren is de beleving van de leefbaarheid en de veiligheid onder inwoners van de Binnenstad verbeterd.

•

Het aantal aangiften van delicten neemt gestaag af.

•

De veiligheid in de Dordtse Binnenstad is, gemeten aan het aantal aangiften per hoofd van de bevolking, relatief groot vergeleken met binnensteden van ongeveer vergelijkbare omvang en verstedelijking.

Naast positieve ontwikkelingen komen uit de monitor ook diverse indicaties naar voren dat de Dordtse Binnenstad nog beter moet kunnen functioneren. Deels heeft dat te maken met de recessie en is dus een landelijk probleem. Er zijn echter ook zaken te benoemen die minder te maken hebben met het huidige economische tij:

6

•

De modernisering en vernieuwing hebben geleid tot kwalitatieve upgrading, maar niet tot kwantitatieve uitbreiding van het aanbod. En ondanks belangrijke verbeteringen daarin ontbreken in het Dordtse straatbeeld nog diverse elders wel aanwezige vestigingen van filiaalbedrijven met een hoge publiciteitswaarde. Verdere vernieuwing en modernisering lijkt noodzakelijk om de regionale koopkrachtbinding te consolideren, c.q. verder te vergroten. De projecten Achterom/Bagijnhof en Drievriendenhof zijn in dit verband cruciaal.

•

Niet alle straten profiteren tot nu toe evenredig van het toegenomen bezoek. Er is in het Kernwinkelgebied nog steeds te weinig circuitvorming. De Couleur Locale straten functioneren daardoor niet optimaal. Omdat de Couleur Locale tegelijkertijd onze kracht is, verdient dit probleem extra aandacht.

•

Ook in de horeca is sprake van een duidelijke kwalitatieve upgrading ten opzichte van een aantal jaren geleden. Toch blijven we in kwantitatief opzicht nog achter bij andere binnensteden en is er - gelet op een aantal relatief lage waarderingen - ook in kwalitatief opzicht nog wel wat te winnen. De Dordtse Binnenstad heeft op het gebied van uitgaan wel een verbeterd maar zeker nog


steeds geen groots imago en het avondgebruik van de stad is dan ook ondermaats. •

1

Ten slotte is de beleving van de sociale veiligheid door bewoners van wijkbeheergebied Binnenstad recent in afwijking van de Noordflank (verbetering) en Dordrecht totaal (stabiel) verslechterd. Dordrecht mag dan vergeleken met een aantal andere gemeenten een relatief veilige binnenstad hebben, in de beleving van inwoners is de sociale veiligheid in de woonbuurt verslechterd.

Stand per april 2005, bron Locatus


7

8


1

Inleiding

Voor u ligt de Monitor Binnenstad 2004. Deze monitor bevat een schat aan gegevens over situatie en ontwikkelingen in en belevingen van de Dordtse Binnenstad. Samen geven deze gegevens antwoord op de vraag hoe de Dordtse Binnenstad er anno 2004, veelal in vergelijking tot andere binnensteden, voor staat en welke belangrijke ontwikkelingen er zich de afgelopen jaren hebben afgespeeld. Gebruik is gemaakt van eigen en aangekochte databestanden en van resultaten uit eigen onderzoek en dat van derden. De monitor begint in hoofdstuk 2 met een beeld van de ontwikkeling van de bedrijvigheid en de werkgelegenheid in de Binnenstad. De hoofdstukken 3, 4 en 5 handelen over het aanbod. In hoofdstuk 3 staat de omvang en de structuur van het winkelaanbod centraal, mede in vergelijking tot andere binnensteden in ons land. Bij de ontwikkelingen in dat aanbod sinds 2001 staan we apart stil in hoofdstuk 4. Het horeca-aanbod komt aan bod in hoofdstuk 5. De hoofdstukken 6 tot en met 9 gaan meer over het gebruik van de Binnenstad. In hoofdstuk 6 geven we een beeld van de huidige situatie met betrekking tot de leegstand van verkoopruimten en ontwikkelingen daarin in de afgelopen jaren. Hoofdstuk 7 is gewijd aan het functioneren van het winkelaanbod in termen van koopkrachtbinding en vloerproductiviteiten. Ook geven we


daar enige informatie over huurprijzen. De hoofdstukken 8 en 9 geven aanvullend informatie over bezoekersaantallen en gebruik van diverse functies van de Binnenstad. Hoofdstuk 9 sluit af met een raming van het totale bezoek aan de Dordtse Binnenstad in 2004 door middel van combinatie van diverse bronnen. In hoofdstuk 10 hebben we de uit diverse onderzoeken beschikbare informatie over het beeld van en de waardering voor diverse facetten van de Binnenstad samengebracht. Hoofdstuk 11 sluit de monitor af met gegevens over ontwikkelingen op het gebied van wonen, leefbaarheid en veiligheid. In dit hoofdstuk vergelijken we de criminaliteit van de Dordtse Binnenstad ook met binnensteden van 9 andere steden van enigszins vergelijkbare omvang.

9

10


2

Bedrijvigheid en werkgelegenheid

De ambitie van het Ondernemingsplan Binnenstad was om in de Historische Binnenstad per 2003 1.100 arbeidsplaatsen te creëren ten opzichte van het nulscenario. Ten opzichte van 1997 betekende dat een toename met 770 arbeidsplaatsen i.p.v. een verwacht verlies van 330 arbeidsplaatsen. Tot en met peildatum 1.1.2003 lagen we goed op schema. In 2003 daalde het aantal arbeidsplaatsen in de Historische Binnenstad onder invloed van de recessie echter met 300 (-5%). Voor een duurzaam doelbereik is een inhaalslag in de komende jaren dus geboden.

Figuur 2.1 6400

Werkgelegenheidsontwikkeling Historische Binnenstad, realisatie versus verwachtingen zonder extra beleid en ambitie Ondernemersplan

6200 6000 5800 5600 5400 5200 5000 4800 4600 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

verwachting zonder extra beleid ambitie Ondernemingsplan realisatie Bron: SGB bedrijvenregisters; cijfers exclusief 1 groot detacheringbedrijf dat in 2001 is vertrokken

Over de periode 1.1.2001-1.1.2004 daalde de werkgelegenheid in de Historische Binnenstad met 1,3% (tabel 2.1). Onder invloed van een forse daling van het aantal arbeidsplaatsen in de 19e Eeuwse Schil nam de werkgelegenheid in de gehele Binnenstad tussen 1.1.2001 en 1.1.2004 met 7% af. In Dordrecht als geheel bleef het aantal arbeidsplaatsen nagenoeg stabiel.

Het aantal vestigingen met werkzame personen in de Dordtse Binnenstad neemt de laatste jaren licht af. De Historische Binnenstad telt per 1.1.2004 957 vestigingen, slechts 3 minder dan twee jaar eerder.2 Inde 19e Eeuwse Schil daalde het aantal vestigingen van 464 per 1.1.2002 naar 440 per 1.1.2004.

Tabel 2.1

Werkgelegenheid (>= 12 uur per week) Binnenstad 2001-2004 (per 1.1) Historische Binnenstad 19e Eeuwse Schil 2001 5635 8793 2002 5617 8586 2003 5856 8009 2004 5561 7833 2001-2004 (%) -1,3% -10,9% Dordrecht 2001-2004 (%) Bron: SGB; cijfers exclusief 2 bedrijven die het beeld ernstig verstoren


Binnenstad totaal 14428 14203 13865 13394 -7,2% -0,2%

11

Tabel 2.2 2002 2003 2004 Bron: SGB

2

12

Vestigingen met werkzame personen in de Binnenstad 2002-2004 (per 1.1) Historische Binnenstad 19e Eeuwse Schil 960 464 956 445 957 440

Binnenstad totaal 1424 1401 1397

Eerdere jaren zijn niet goed vergelijkbaar omdat toen meer vestigingen werden meegeteld. Voor de werkgelegenheid heeft dat geen gevolgen.


3

Omvang en structuur winkelaanbod

Het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad is met de oplevering van het vernieuwde Statenplein en omgeving flink gemoderniseerd. Met 480 winkels in gebruik neemt de Dordtse Binnenstad in Nederland de 13e plaats in. Gemeten in winkelvloeroppervlak (77.000 m2) staan we op een 17e plaats. In branches waar een centraal winkelgebied een goed deel van zijn aantrekkingskracht aan ontleent heeft de Dordtse Binnenstad de consument veel te bieden. De filialisering is nog betrekkelijk laag. Diverse, wijd verspreide, ketens in mode, (sport)kleding en schoeisel met een relatief grote publiciteitswaarde ontbreken nog in het Dordtse straatbeeld. Daar staat tegenover dat Dordrecht veel leuke onderscheidende winkels kent in het couleur locale segment.

3.1

Omvang en structuur

Per april 2004 telde de Binnenstad in totaal 490 winkels in gebruik3, verdeeld over 312 in het Kernwinkelgebied, 118 in de overige Binnenstad en 60 in de Schil. Samen beslaan deze winkels 78.041 m2 winkelvloeroppervlak (wvo). Hiervan bevindt 55.000 m2 zich in het Kernwinkelgebied. Kernwinkelgebied4 De branche kleding en mode is met 30% van alle winkels en 35% van alle winkelvloeroppervlak in het Kernwinkelgebied sterk vertegenwoordigd. In totaal gaat het per 1.1.2004 om 93 winkels met 19.580 m2 wvo. Qua aantal winkels volgen op flinke afstand de branches levensmiddelen (31 winkels), woninginrichting (25 winkels), bruin- en witgoed (24 winkels) en huishoudelijke en luxe artikelen (22 winkels). Winkels in de branches kleding en mode, woninginrichting, schoenen en lederwaren, sport en spel en vooral de warenhuizen zijn relatief groot van omvang (figuur 3.1).

19e Eeuwse Schil Ook hier een belangrijk aandeel van de branches levensmiddelen, overige winkels en woninginrichting. De laatste springt eruit qua metrage. Voor details zij verwezen naar bijlage 1. Figuur 3.1

Verdeling aantal winkels Kernwinkelgebied naar branche, 2004

kleding/mode

93

levensmiddelen woninginrichting

25

bruin-/witgoed

24

31

huish/luxe art schoenen/lederw

22 17

juwelier/optiek media

16 16

hobby

13

sport en spel pers verz

11 10

antiek en kunst plant en dier

8 6

doe het zelf

Overige Historische Binnenstad In de overige Historische Binnenstad bestaat een aanzienlijk deel van de in totaal 137 winkels uit winkels in de branches antiek en kunst (33x), woninginrichting (24x), overige winkels (20x) en levensmiddelen (16x). Qua metrage zijn de branches levensmiddelen en woninginrichting het belangrijkst.


4

auto en fiets warenhuizen

2 2

overig

12

0

20

40

60

80

100

aantal winkels Bron: Locatus, bewerking SGB

13

Figuur 3.2

Verdeling winkels en m2 wvo Kernwinkelgebied naar branche, 2004, %

kleding/mode levensmiddelen

groter dan alleen het Kernwinkelgebied. Ditzelfde geldt voor de steden waarmee we DordrechtCentrum hier vergelijken. Er zijn in Nederland 17 "Binnensteden" met meer dan 400 winkels. Dordrecht-Centrum is er daar één van. Met 480 winkels in gebruik5 neemt Dordrecht de 13e plaats in. Gemeten in winkelvloeroppervlak staan we met 77.000 m2 op de 15e plaats. In de ranglijst naar aantal inwoners staat Dordrecht van alle Nederlandse steden op de 20e plaats. Afgemeten aan het inwonertal is het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad dus relatief groot. Het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad is ook relatief kleinschalig, één van de charmes van onze Binnenstad.

woninginrichting bruin-/witgoed huish/luxe art schoenen/lederw juwelier/optiek media hobby sport en spel pers verz antiek en kunst plant en dier doe het zelf auto en fiets warenhuizen overig 0

10

20

m2 wvo

30

40

winkels

De absolute omvang van het aanbod in Dordrecht-Centrum scheelt weinig met dat van Leiden en Alkmaar, is beduidend groter dan in Gouda maar beduidend kleiner dan in Breda (tabel 3.1). De consument vindt in Breda-Centrum dus meer keuzemogelijkheden dan in DordrechtCentrum, maar onze Binnenstad doet wat dat betreft niet onder voor de centra van Leiden en Alkmaar.

Bron: Locatus, bewerking SGB

3.2

Omvang en structuur vergeleken

Omvang In deze paragraaf vergelijken we het winkelaanbod in Dordrecht-Centrum met dat in de centrale winkelgebieden van Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar en op een aantal punten met het gemiddelde van alle 17 Nederlandse Binnensteden. De bron hiervoor is het databestand verkooppunten van Locatus. Dordrecht-Centrum omvat in dit bestand 77.000 m2 wvo winkel in gebruik. Het als centraal winkelgebied gedefinieerde gebied beslaat daarmee vrijwel de gehele Binnenstad (Historische Binnenstad èn Schil) en is dus

Met de 77.000 m2 wvo voorziet DordrechtCentrum in een winkelaanbod ter grootte van 645 m2 wvo per 1.000 inwoners. Dit is verhoudingsgewijs meer dan Breda, dat veel meer inwoners heeft, maar minder dan Leiden en Gouda en beduidend minder dan Alkmaar. Van alle winkelmeters in de gehele gemeente heeft Dordrecht-Centrum 48% binnen zijn grenzen, wat ongeveer vergelijkbaar is met Gouda. Leiden zit daar iets boven, Alkmaar en Breda beduidend onder. Deze twee laatste gemeenten kennen dan ook een veel groter, aanvullend aanbod (vooral woninginrichting) elders in de gemeente. Het totale winkelaanbod in Breda en Alkmaar is daarmee beduidend omvangrijker dan in Dordrecht, Leiden en Gouda.

Tabel 3.1

Winkelaanbod in centrale winkelgebieden Dordrecht, Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar Dordrecht Breda Leiden Gouda m2 wvo centraal winkelgebied 77.100 94.200 80.800 49.900 m2 vvo/1.000 inw 1 645 568 681 695 % totaal gemeente 48 29 58 51 totaal gemeente 159.700 321.100 140.200 98.000 totaal gem/1.000 inw 1 1334 1934 1181 1364 1 inwoners totale gemeente situatie april 2004 Bron: Locatus , bewerking SGB

14

Alkmaar 73.200 778 34 217.900 2315


Bij dit alles speelt uiteraard de regionale setting een rol van betekenis. De regio Drechtsteden telt in totaal ruim 400.000 m2 wvo winkel, terwijl dat in de regio's Leiden en Gouda minder dan 300.000 m2 is. De relatief sterke centra van Zwijndrecht, Papendrecht en Sliedrecht stellen grenzen aan de ontwikkelingsmogelijkheden van het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad. Dit mede in aanmerking genomen kan de verzorgingsindex van zowel het totale winkelaanbod in Dordrecht als dat van het winkelaanbod in Dordrecht-Centrum als gemiddeld worden aangemerkt.6

Figuur 3.3

Branchering centrale winkelgebieden Dordrecht, Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar

food pers. verz. warenhuis kleding/mode schoenen juw/optiek huish.&luxe

Structuur Kijken we naar de branchering (figuur 3.3), dan valt ten opzichte van Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar het volgende op:

antiek&curiosa

• de branches food, antiek&curiosa, bruin- en

media

sport&spel hobby

witgoed en wonen zijn in Dordrecht-Centrum relatief sterk vertegenwoordigd;

plant&dier bruin-/witgoed

• de branches kleding en mode, sport en spel

auto/fiets

en media zijn in Dordrecht-Centrum relatief wat minder vertegenwoordigd;

dhz wonen

• bij de warenhuizen springt Breda eruit met de

overig

Bijenkorf.

Centrale winkelgebieden ontlenen hun aantrekkingskracht op de consument onder andere aan de mate waarin de branchegroep mode en luxe met daarbinnen vooral de hoofdbranches kleding en mode en schoeisel/lederwaren zijn vertegenwoordigd. Met ruim 38.000 m2 wvo heeft Dordrecht-Centrum de consument in het mode & luxe segment heel wat te bieden. De omvang van het aanbod is weliswaar kleiner dan in Breda-Centrum, maar doet weinig onder voor dat in Alkmaar-Centrum en is groter dan in Leiden- en in Gouda-Centrum. Dit geldt ook voor de hoofdbranches kleding/mode en schoeisel/lederwaren samen.

0 Alkmaar

10

Gouda

20

Leiden

30

Breda

40

Dordrecht

situatie april 2004; Bron: Locatus , bewerking SGB

Figuur 3.4

Omvang aanbod in mode & luxe segment1 in de centrale winkelgebieden Dordrecht, Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar

mode & luxe

kleding/mode/ schoenen/lederwaren

0 Alkmaar 1


Gouda

Leiden

20000 Breda

40000

60000

Dordrecht

Het mode & luxe segment bestaat uit de hoofdbranches "Warenhuizen", "Kleding en mode", "Schoenen en lederwaren", "Juwelier en optiek", "Huishoudelijke & luxe artikelen" en "Antiek & kunst".

15

Ook als we kijken naar het relatieve aanbod per 1.000 inwoners van de gemeente slaat Dordrecht-Centrum, het concurrerend aanbod in de nabijheid in aanmerking genomen, met het aanbod in het mode & luxe segment geen slecht figuur (figuur 3.5). Alkmaar-Centrum springt er hier uit. Dordrecht-Centrum neemt een middenpositie in. Per 1.000 inwoners is het aanbod in het mode & luxe segment en in de hoofdbranches kleding/mode en schoenen/lederwaren samen wat kleiner dan gemiddeld over alle 17 Nederlandse Binnensteden.

Figuur 3.5

Omvang aanbod in mode & luxe segment1 per 1.000 inwoners gemeente in de centrale winkelgebieden Dordrecht, Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar

mode & luxe

Filialisering Branchering zegt op zichzelf natuurlijk niet alles over het winkelaanbod in een centraal winkelgebied. Van belang is met name ook in welke mate het winkelgebied zijn partij meeblaast in de vernieuwing van de detailhandel die tegenwoordig vooral tot stand komt via de vestiging van filialen van het - deels buitenlandse - filiaal- en grootwinkelbedrijf.7 Ook de aanwezigheid van al langer bestaande ketens bepaalt mede de aantrekkingskracht op de consument. Het is bekend dat Dordrecht hierin niet voorop loopt. De filialiseringsgraad (16% van de winkel-vestigingen, 48% van het totaal aantal m2 wvo wordt bezet door filiaalbedrijven) is vergeleken met de meeste benchmarkgemeenten relatief laag. Diverse aansprekende, soms wijd verspreide aanbieders ontbreken (nog) in het Dordtse straatbeeld. Tabel 3.2 geeft hiervan een aantal sprekende voorbeelden. De andere kant van de medaille is dat Dordrecht-Centrum een goed ontwikkelde Couleur Locale heeft waarmee het zich juist onderscheidt.

kleding/mode/ schoenen/lederwaren 0

1

100 200 300 400 500

17 Binnensteden

Alkmaar

Gouda

Leiden

Breda

Dordrecht

Zie voetnoot figuur 3.4

Tabel 3.2

Filialiseringsgraad en een aantal in Dordrecht ontbrekende ketens, situatie 2004-20051 Dordrecht Breda Leiden Gouda Alkmaar

filialiseringsgraad vestigingen 16% 25% 20% 22% filialiseringsgraad m2 wvo 48% 50% 51% 47% keten vestiging in: Ecco (schoenen) x Invito (schoenen) x x x Didi (damesmode) x x x Superstar (damesmode) x x x We Women (damesmode) x Wonder Women (damesmode) x x x Setpoint x x Coach Sport x x x Foot Locker x x 1 Onlangs heeft zich een vestiging van Coach Sport in Dordrecht-Centrum gevestigd Bron: Locatus

16

aantal vest. uitgez. G4

23% 52% x x x x x x x

25 25 84 54 26 28 26 37 23


3.3

Ruimtelijke structuur

Het branchepatroon in Dordrecht-Centrum is af te lezen van kaart 1. Oranje (warenhuizen, kleding, schoeisel, juwelier/optiek, huishoudelijke artikelen) en blauw (hobby, sport en spel) zijn met name de branches die de aantrekkingskracht van een centrum en daarbinnen van een deelgebied, c.q. straat bepalen. Met name de warenhuizen en de grotere modezaken fungeren daarbij als trekker. Duidelijk zichtbaar zijn de concentraties van de genoemde branches aan het Bagijnhof, de Sarisgang, Statenplein, Statenplaats, Visstraat en in de Drievriendenhof. In

Kaart 1

Voorstraat Midden is dit al minder, in Voorstraat West, Vriesestraat en Grote Spuistraat domineren andere branchegroepen en/of zijn de panden zoals in de Vriesestraat relatief vaak ingenomen door andere functies als dienstverlening (uitzendbureaus, makelaars, banken, zie kaart 2). Bovendien gaat het in deze straten relatief vaak om lokale aanbieders, die weliswaar vaak de krenten in de pap zijn maar die anderzijds veelal niet altijd dezelfde publiciteitswaarde hebben als moderne ketenfilialen. Op kaart 3 is duidelijk zichtbaar dat de ketenfilialen sterk zijn geconcentreerd in het centrale deel van het Kernwinkelgebied.

Verkooppunten Dordrecht-Centrum naar hoofdbranche


17

Kaart 2

Verkooppunten Dordrecht-Centrum met functie "diensten"

Kaart 3

Winkelfiliaalbedrijven in Dordrecht-Centrum

NB: de kleuren staan voor verschillende formules, die hier verder niet nader zijn benoemd

18


Gelet op de locatie van de trekkers en de belangrijkste bronpunten (parkeergarages en busstation) en de recente vernieuwingen in het Kernwinkelgebied is deze ruimtelijke structuur op zich logisch, maar niet bevorderlijk voor de 'door-

3 4

5 6 7

8

bloeding'. Uit tellingen van Locatus blijkt Dordrecht-Centrum een relatief lage 'penetratiegraad' van ongeveer 30% te hebben.8 Meer details hierover zijn te vinden in hoofdstuk 9.

In hoofdstuk 5 besteden we apart aandacht aan de leegstand. Het Kernwinkelgebied bestaat grofweg uit de winkelstraten tussen Spuihaven, Voorstraathaven, Prinsenstraat en Steegoversloot, de laatste twee niet meegerekend. Zie de bijlagen. Stand per april 2005, bron Locatus. Totale winkelaanbod: predikaat van Locatus; winkelaanbod Dordrecht-Centrum: eigen predikaat. Daarnaast is ook de ruimtelijke positionering van trekkers en de ruimtelijke segmentering van gelijksoortige kwaliteitssegmenten van groot belang voor het functioneren van centrale winkelgebieden. Zie hiervoor 3.3. Locatus, winkelpassantentellingen Dordrecht-Centrum 2003-2004.


19

20


4

Ontwikkelingen in het winkelaanbod sinds 2001

De vernieuwingen in het winkelaanbod in het Kernwinkelgebied hebben per saldo niet geleid tot een vergroting van het totale aanbod winkels in gebruik. In het Kernwinkelgebied zelf bleef het aantal winkels en het metrage in gebruik per saldo nagenoeg gelijk. Wel zien we een toename in de branches die karakteristiek zijn voor centrale winkelgebieden. In de overige Binnenstad en de Schil nam het aantal winkels in gebruik tussen 2001 en 2004 gestaag af. Het winkelaanbod in de Couleur Locale bleef op peil. Algemeen beeld Het aantal winkels in gebruik in de gehele Dordtse Binnenstad is van februari 2001 tot april 2004 in totaal van 517 tot 490 gedaald. In het Kernwinkelgebied steeg het aantal winkels aanvankelijk flink als gevolg van de oplevering van de nieuwe winkels aan het Statenplein en omgeving. In april 2004 was het aantal winkels in gebruik in het Kernwinkelgebied echter weer terug op het niveau van februari 2001. In de overige Historische Binnenstad en de Schil zien we een gestage afname van het aantal winkels in gebruik. In meters zien we grosso modo dezelfde ontwikkeling: een aanvankelijke stijging tussen februari 2001 en april 2002, gevolgd door een daling tot op het oude niveau in het Kernwinkelgebied en onder het oude niveau in de Binnenstad als geheel. Aan dit laatste draagt vooral de daling van het aantal meters in de Schil bij; in de overige Historische Binnenstad is sprake van stabilisatie van het aantal winkelmeters in gebruik (tabel 3.4). Overigens staat Dordrecht in deze niet alleen. Gemiddeld genomen bleef het metrage van de centrale winkelgebieden van alle gemeenten met 100 tot 175.000 inwoners tussen 2001 en

2003 gelijk. Tussen de stijgers bevinden zich dus ook dalers. Wat overigens net als in Dordrecht niet betekent dat er geen vernieuwing heeft plaats gevonden. Kernwinkelgebied In het Kernwinkelgebied namen het aantal winkels en het metrage in gebruik zoals gezegd onder invloed van de vernieuwingen aan en nabij het Statenplein eerst toe, maar na 2002 weer af. Naar branche bezien doen zich uiteenlopende ontwikkelingen voor (figuur 4.1). Het aantal winkels en het metrage namen van 2001 tot 2004 af in de branches juwelier en optiek, sport en spel, hobby, wonen en vooral de levensmiddelen. Ook was er een grote krimp van metrage in de warenhuizen (V&D).9 Uitbreiding van aantal winkels en metrage zien we vooral in de persoonlijke verzorging en kleding en mode en verder in beperktere mate in de branches schoenen/ lederwaren, huishoudelijke en luxe artikelen en de groep overig. Met name in branches waar centrale winkelgebieden bij uitstek hun aantrekkingskracht aan ontlenen is de aanbodsituatie in Dordrecht-Centrum sinds 2001 aanzienlijk verbeterd.

Tabel 4.1

Winkelaanbod Binnenstad Dordrecht februari 2001 - april 2004, vestigingen Kernwinkelgebied overig HB 19e Eeuwse Schil februari 2001 311 137 69 april 2002 328 130 63 mei 2003 307 127 64 april 2004 312 118 60 Bron: Locatus

Binnenstad totaal 517 521 498 490

Winkelaanbod Binnenstad Dordrecht februari 2001 - april 2004, m2 wvo Kernwinkelgebied overig HB 19e Eeuwse Schil februari 2001 54807 13863 12768 april 2002 56041 14984 12546 mei 2003 54254 15205 9086 april 2004 54991 14132 8918 Bron: Locatus, bewerking SGB

Binnenstad totaal 81438 83571 78545 78041

Tabel 4.2


21

Figuur 4.1

Winkelaanbod Kernwinkelgebied, ontwikkelingen 2001-2004

food pers. verz. warenhuis 1

Tabel 4.3

Winkelaanbod Couleur Locale, februari 2001 - april 2004, m2 wvo m2 wvo februari 2001 27620 april 2002 28900 mei 2003 27896 april 2004 28012 Bron: Locatus, bewerking SGB

kleding/mode schoenen

Figuur 4.2

juw/optiek

Winkelaanbod Couleur Locale, ontwikkelingen per straat 2001-2004

huish.&luxe

Bagijnhof even nrs

sport&spel

Visstr

hobby

Vriesestr

media bruin/witgoed

Nieuwstr K Breestrt/Bl gasthst

wonen

Linden-/Lenghenstr

overig -40

Voorstr Midden

-20 wvo(%)

0

20

40

60

winkels (aantal)

1

Inkrimping V&D, vnl technisch van aard Bron: Locatus , bewerking SGB

Voorstr Midden-Noord Voorstr Midden-West Voorstr West Voorstr Noord

Couleur Locale Tot de Couleur Locale rekenen we een aantal aanloop- en dwarsstraten van het Kernwinkelgebied, de hele Voorstraat, de Visstraat, de even kant van het Bagijnhof, de Groenmarkt en de Vleeshouwerstraat. Dit is het historische gedeelte van het winkelgebied met vooral kleinschalige winkelruimten en nog veel lokale ondernemers. Het metrage winkel in gebruik heeft zich in deze straten de afgelopen jaren (van 2001 tot 2004) nagenoeg gestabiliseerd (tabel 4.3). Een aantal straten won wat aan meters (Voorstraat Midden, Voorstraat Noord, Vleeshouwerstraat), in een aantal andere (vooral de Groenmarkt) liep de bewinkeling terug (figuur 4.2). In een aantal van deze straten is het aanbod - mede vanwege de kleine units- relatief kwetsbaar, wat we kunnen zien aan de vele mutaties en de sterk fluctuerende, maar over het algemeen relatief hoge leegstand (zie hoofdstuk 6).

9

22

Groenmarkt Vleeshouwerstraat Grote Spuistraat totaal

-600

-400

-200

0

200

400

m2 wvo +/Bron: Locatus , bewerking SGB

Dit was overigens vooral technisch van aard want in werkelijkheid benutte V&D al lang niet meer het volledige toenmalige metrage.


600

5

Horeca

De Dordtse Binnenstad telt ruim 140 horecavestigingen. Dat is ongeveer evenveel als de binnenstad van Alkmaar en beduidend meer dan de binnenstad van Gouda. In absoluut aantal doen we wel onder voor Breda, maar per hoofd van de totale bevolking is het aantal horecavestigingen in de Dordtse Binnenstad niet kleiner dan in de binnenstad van Breda. Sinds 2000 is het totaal aantal horecavestigingen in de Binnenstad gelijk gebleven, maar heeft er zich wel een verschuiving voorgedaan in het voordeel van (kwaliteitsverbetering in) het Kernwinkelgebied.

Tabel 5.1

Horecavestigingen binnensteden Dordrecht, Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar, absoluut en per 1.000 inwoners Dordrecht Breda Leiden Gouda Alkmaar vestigingen 144 198 270 108 140 vest/1.000 inwoners1 1,2 1,2 2,3 1,5 1,5 1 inwoners totale gemeente situatie april 2004; Bron: Locatus , bewerking SGB

Aanbod in perspectief De Dordtse Binnenstad kent volgens het databestand verkooppunten van Locatus 144 horecavestigingen (peildatum april 2004). Dat is ongeveer evenveel als Alkmaar, iets meer dan Gouda, maar belangrijk minder dan Breda en Leiden. Uitgedrukt in vestigingen per 1.000 inwoners komt Dordrecht op gelijke hoogte met Breda, maar scoort het lager dan Gouda, Alkmaar en vooral Leiden. In het hoge aantal van Leiden weerspiegelt zich het feit dat Leiden een belangrijke studentenstad is. Structuur en ontwikkelingen Per 1.1.2005 komt het aantal horecavestigingen in de Dordtse Binnenstad op 140. 35 hiervan kunnen als winkelondersteunend worden aangemerkt (tabel 5.2). Dit aantal is ten opzichte van 5 jaar geleden met 6 vestigingen in het

Kernwinkelgebied toegenomen. Winkelondersteunende horeca vormt een belangrijke ondersteuning voor het functioneren van het Kernwinkelgebied. In de overige hier onderscheiden categorieën nam het aantal horecavestigingen licht af, met name in de overige Binnenstad. Per saldo groeide het aantal horecavestigingen in de Binnenstad ten opzichte van 5 jaar geleden daardoor niet. Wel is sprake van een kwaliteitsverbetering doordat veelal kleinschalige, marginaal functionerende, niet winkelondersteunende horeca is verdwenen en modernere, goeddeels winkelondersteunende horeca met een grotere omzetpotentie is verschenen. Verder is ook met de ontwikkeling van het Scheffersplein tot een echt terrassenplein een duidelijke kwaliteitsslag gemaakt.

Tabel 5.2

Horecavestigingen Binnenstad Dordrecht, naar soort en locatie, 2000 en 2005 Kernwinkelgebied ov. HB winkelondersteunend 2000 23 6 2005 29 6 restaurants* 2000 10 22 2005 10 21 hotels/pensions 2000 3 2005 2 overige horeca 2000 14 40 2005 14 35 totaal 2000 47 71 2005 53 64 Bron: Locatus en BIR, bewerking SGB op basis eigen waarnemingen


SL 6 6 1 1 15 16 22 23

totaal 29 35 38 37 4 3 69 65 140 140

23

Kaart 4 geeft de ruimtelijke spreiding van de horecavestigingen in Dordrecht-Centrum weer. Hoewel de gegevens niet helemaal up-to-date zijn, is duidelijk dat de spreiding groot is. Afgezien van Scheffersplein en Nieuwstraat-Statenplein is in het Kernwinkelgebied van enige concentratie nauwelijks sprake. Buiten het Kernwinkelgebied kent de Dordtse Binnenstad met de gebieden Houttuinen en Groothoofd nog wel twee andere horecaconcentraties.

Kaart 4

24

Ruimtelijke spreiding horecavestigingen Dordrecht-Centrum


6

Leegstand

De leegstand in de Dordtse Binnenstad is de afgelopen jaren gestegen en is net als in Breda vrij fors vergeleken met een aantal andere gemeenten. Eind februari 2005 staan in het Kernwinkelgebied 53 (11,7%) verkoopruimten leeg.10 De leegstand is relatief het grootst in de Drievriendenhof en de Grote Spuistraat. Leegstand in perspectief Uit het bestand verkooppunten van Locatus leiden we af dat in de Dordtse Binnenstad per april 2004 105 verkooppunten leeg stonden. Dit is een leegstand van 9%, net als in Breda relatief hoog ten opzichte van de andere gemeenten waarmee we ons in deze monitor spiegelen (tabel 6.1). Achter de leegstandcijfers schuilt een dynamisch proces van nieuwvestiging, opheffing, verplaatsing, nieuwbouw en functieverandering. Dit kan in korte tijd leiden tot aanzienlijke veranderingen. In toenemende mate worden leegkomende verkoopruimten ook tijdelijk bezet door stuntverkoop (vliegende winkels), die even snel als ze kwamen weer vertrokken kunnen zijn. In de praktijk nemen we dit ook waar. Het werkelijke marktaanbod wordt door tijdelijke verkoop veelal enigszins gemaskeerd. Ook speelt het aflopen van huurcontracten een rol in het leegkomen van verkoopruimten. Vaak zien we daardoor aan het begin van het jaar een toename van de leegstand. Dordrecht heeft daarbij het nadeel dat er relatief veel kleinere units zijn, die in tijden van recessie moeilijk zijn te vullen. Situatie en ontwikkelingen in het Kernwinkelgebied Onder invloed van de uitbreiding van het aantal meters, de komst van de Meubelboulevard en de recessie nam het metrage leegstand in het Kernwinkelgebied tussen begin 2002 en begin 2005 met 60% toe (tabel 6.2). Vooral in de

periodes feb 02 - apr 03 en mrt 04 - feb 05 zien we een forse stijging van het leegstaande metrage. Thans (per ultimo feb '05) staat in het Kernwinkelgebied in 53 verkoopruimten 5.700 m2 wvo leeg. Op het totaal aantal vestigingen is dat 11,7%, op het totaal aantal meters 10%. De leegstand is dus relatief geconcentreerd in de wat kleinere units. In 2004 zien we eerste een kleine toename van de leegstand, gevolgd door een forse daling in de periode tot november. Van november 2004 tot februari 2005 nam de leegstand echter weer even hard toe. Ten opzichte van 1 jaar geleden zien we een toename met 3 verkoopruimten (+6%). Omdat het per saldo om relatief grote verkoopruimten gaat (Monti, Brantano) steeg het leegstaande metrage veel sterker (+30%). Ten opzichte van april 2003 is de leegstand afgenomen aan het Bagijnhof, in de Grote Spuistraat, in Voorstraat Midden en in de Vriesestraat. Toename zien we in de Drievriendenhof, op de Sarisgang, aan de Spuiboulevard, in de Visstraat en in Voorstraat West. Deze laatste straat telt samen met de Vriesestraat/Lenghen/Lindenstraat de meeste leegstaande verkoopruimten. Procentueel is de leegstand het grootst inde Drievriendenhof en de Grote Spuistraat. Hoewel niet geheel up-to-date, zijn de leegstandconcentraties ook goed van kaart 5 af te lezen. Hierbij zij opgemerkt dat DordrechtCentrum een groter gebied omvat dan het Kernwinkelgebied.

Tabel 6.1

Leegstaande verkooppunten in binnensteden Dordrecht, Breda, Leiden, Gouda en Alkmaar, absoluut en procentueel Dordrecht Breda Leiden Gouda Alkmaar leegstand abs 105 109 41 47 40 leegstand %1 9% 11% 4% 7% 5% 1 als % van alle verkooppunten ongeacht het gebruik situatie april 2004 Bron: Locatus


25

Tabel 6.2

Leegstand 1 in verkoopruimten in Binnenstad en Schil, februari 2002, ultimo april 2003, ultimo augustus 2003, ultimo maart 2004, ultimo juli 2004, ultimo november 2004 en ultimo februari 2005 Kernwinkelgebied overig Historische Binnenstad 19e Eeuwse Schil 2 stand (per ultimo) ruimten m2 vvo ruimten m2 vvo ruimten m2 vvo feburari 2002 x 3.565 x 2.631 x 350 april 2003 60 5.205 29 2.992 6 2.308 2) maart 2004 54 4.945 32 3.036 4 6 2.308 3 maart 2004 50 4.433 31 3.172 4 6 2.715 juli 2004 53 5.677 33 3.083 4 10 3.635 november 2004 44 4.796 30 2.839 4 11 3.095 februari 2005 53 5.779 35 3.558 4 15 5 3.405 5 ontwikkeling feb 02 - apr 03 abs x +1.640 x +361 x +1.958 feb 02 - apr 03 (%) x +46% x +14% x +560% apr 03 - mrt 04 abs -6 -260 +3 +44 0 0 apr 03 - mrt 04 (%) -10% -5% +10% +1% 0% 0% mrt 04 - feb 05 abs +3 +1.346 +4 +386 +9 +690 mrt 04 - feb 05 (%) +6% +30% +13% +12% +150% +25% feb 02 - feb 05 abs x +2.214 x +927 x +3055 feb 02 - feb 05 (%) x +62% x +35% x +870% 1 leegstand: een verkoopruimte wordt als leeg aangemerkt als er evident geen verkoop (meer) plaats vindt én de ruimte onmiddellijk of op korte termijn door de markt kan worden opgenomen, ongeacht of de ruimte zichtbaar te huur of te koop staat.11 2 de forse stijging tussen februari 2002 en april 2003 komt grotendeels voor rekening van de verhuizing van Kwantum naar de Fokker locatie 3 maart 2004 herberekend met nieuwe oppervlakten (wvo), Kernwinkelgebied zonder Achterom en 1 correctie in overige Historische Binnenstad 4 exclusief onbekende oppervlakte horecagelegenheden aan Boomstraat en Voorstraat Noord 5 inclusief 5 nog niet verhuurde ruimten in de nieuwbouw aan de Spuiweg Bron: Locatus en eigen waarnemingen SGB

Tabel 6.3

Leegstand verkoopruimten in Kernwinkelgebied*, april 03, maart 04 en februari 05, per ultimo apr 03 mrt 04 feb 05 leeg 1 leeg 1 leeg 1 totaal 1 % Bagijnhof 3 4 2 27 7% Drievriendenhof 4 5 6 28 21% Grote Spuistraat 6 6 5 26 19% Johan de Wittstraat 1 1 1 10 10% Korte Breestraat 1 1 1 7 14% Kolfstraat 1 1 11 9% Nieuwstraat 2 1 1 1 6 17% Sarisgang 1 15 7% Spuiboulevard 1 6 17% Statenplein, - plaats, - gang 3 3 3 43 7% Tolbrug/Tolbrugstr. landz. 3 12 Visstraat 1 1 11 9% Voorstraat Midden 12 8 7 83 8% Voorstraat West 11 10 12 91 13% Vriesestraat/Lenghen-/Lindenstr. 13 10 11 78 14% totaal KWG* 56 50 53 454 11,7% Achterom 4 9 nvt nvt nvt * vanwege ingrijpende herstructurering exclusief Achterom 1 het betreft alle ruimten met bestemming centrumvoorzieningen ongeacht het laatste gebruik 2 alleen het gedeelte aan het Statenplein 3 inclusief Blindelieden Gasthuissteeg Bron: Locatus en eigen waarnemingen SGB

26


Figuur 6.1

Leegstand Kernwinkelgebied, per straat, ultimo 2004, % verkoopruimten

Bagijnhof Drievr hof Gr Spuistr J de Wittstr K Breestr Kolfstraat Nieuwstraat Sarisgang Spuiboulevard Statenpln/pl/-gang Tolbrug/-str Visstraat Voorstr Midden Voorstr West Vriesestr KWG totaal 0

5

10

15

20

25

Bron: Locatus en eigen waarnemingen SGB

Kaart 5

Leegstaande verkoopruimten Dordrecht-Centrum, begin 2005


27

Ten aanzien van Bagijnhof, Johan de Wittstraat en Spuiboulevard dient benadrukt te worden dat de verhuurbaarheid van de leegstaande ruimten daar vanwege de aanstaande herstructurering van het gehele gebied Achterom/Bagijnhof/ Spuiboulevard op dit moment niet groot is. De leegstand aan het Achterom is om die reden al uit de cijfers gelaten. De lang boven de markt zwevende verbouwing van de Drievriendenhof zal ook daar de verhuurbaarheid van leegstaande ruimten negatief hebben beïnvloed. Deze verbouwing gaat binnenkort van start: per 1 januari 2006 moeten de winkels leeg zijn. Overige Historische Binnenstad In de overige Historische Binnenstad staat per eind februari 2005 in 35 verkoopruimten een totaal metrage van 3.500 m2 wvo leeg. Dit is 35% meer dan per eind februari 2002. De leeg-

10 11

28

stand concentreert zich in de Voorstraat Noord, aan de Grote Markt en - in mindere mate - aan de Groenmarkt. 19e Eeuwse Schil In de 19e Eeuwse Schil staan per eind februari 2005 15 verkoopruimten leeg, met in totaal 3.400 m2 winkelvloeroppervlak. De verachtvoudiging van het leegstaande metrage sinds februari 2002 komt grotendeels voor rekening van het vertrek van Kwantum naar de Meubelboulevard in Dordt- West. Verder zien we een fors aantal leegstaande verkoopruimten aan de Spuiweg, deels bestaande uit nog niet verhuurde ruimten in de nieuwbouw op de hoek met de Spuiboulevard. In de praktijk zien we dat deze ruimtes nu langzaam maar zeker gevuld raken.

Vanwege de ingrijpende herstructurering die daar is gestart is het Achterom buiten deze cijfers gehouden. Een ruimte die te huur of te koop staat maar waar (nog) verkoopactiviteiten plaatsvinden, wordt dus niet meegeteld als leegstand. Het marktaanbod is dus veelal wat hoger dan de feitelijke leegstand.


7

Koopkrachtbinding en functioneren

De koopkrachtbinding van het Dordtse Kernwinkelgebied in de sector dagelijkse artikelen neemt gestaag af. Dordrecht-Centrum als geheel noteert ook een lagere binding van koopkracht uit stad en regio dan Leiden- en Gouda-Centrum. In de niet-dagelijkse sector neemt de koopkrachtbinding op regioniveau in alle regio's af. Tegen die achtergrond heeft Dordrecht-Centrum haar marktaandeel goed weten te handhaven. De binding van koopkracht uit de regio is vergelijkbaar met Gouda-Centrum, maar vergeleken met LeidenCentrum relatief gering. Hierin speelt mee dat Leiden-Centrum veel minder concurrerend aanbod in de eigen regio heeft. Een positief signaal voor de meest recente periode is dat veel bedrijven in het centrale deel van het Kernwinkelgebied over de periode mei 2004 - mei 2005 voor vrijdagen en zaterdagen gelijk gebleven of zelfs toegenomen klandizie rapporteren. Tophuurprijzen liggen in Dordrecht relatief laag.

Tabel 7.1 Marktaandelen food-sector Binnenstad, 1996, 1999 en 2004 en dagelijkse sector 2004, in procenten1 sector/jaar Historische Binnenstad 19e Eeuwse Schil Binnenstad totaal food-sector 1996 12,8 7,1 19,9 1999 10,8 7,0 17,8 2004 8,0 8,4 16,4 dagelijkse sector 2004 9,3 8,1 17,4 1 in procenten van bestedingen van Dordtse huishoudens Bron: SGB

7.1

Koopkrachtbinding dagelijkse sector

De dagelijkse sector bestaat uit levensmiddelen (food) en persoonlijke verzorging. Het aanbod in de Historische Binnenstad bindt 9,3% (per september 2004) van de bestedingen van Dordtse huishoudens in de dagelijkse sector.12 Voor alleen de food-sector is dat 8,0%. Dit laatste marktaandeel neemt gestaag af. Tussen 1996 en 1999 nemen we een daling met 2 procentpunt waar, van 12,8% naar 10,8%. Van 1999 naar 2004 daalt het marktaandeel verder: van 10,8% naar 8,0%, een daling met nog eens 2,8 procentpunt. Het winkelaanbod in de 19e Eeuwse Schil heeft in de dagelijkse sector een marktaandeel van 8,1%. De gehele Binnenstad komt daarmee op een totaal van 17,4%. Het marktaandeel van de 19e Eeuwse Schil in de food-sector bedraagt 8,4%. Dit is 1,4 procentpunt hoger dan in 1999. Het verlies voor de Binnenstad als geheel blijft daardoor beperkt tot 1,4%.


Het koopstromenonderzoek van de provincie Zuid-Holland13 biedt de mogelijkheid om het functioneren van de Dordtse Binnenstad te vergelijken met Leiden en Gouda. DordrechtCentrum heeft in de dagelijkse sector een wat groter aanbod dan Gouda-Centrum, maar een veel kleiner dan Leiden-Centrum.14 Dit zien we deels - terug in de marktaandelen: DordrechtCentrum bindt 15% van de bestedingen uit de eigen gemeente, Gouda-Centrum 23% en Leiden-Centrum zelfs 43%. In dit laatste cijfer speelt hoogstwaarschijnlijk de grote studentenpopulatie van Leiden een rol. De binding van bestedingen uit de regio is zowel voor Dordrecht-Centrum (7%) als Gouda-Centrum (8%) beperkt; Leiden-Centrum (26%) scoort ook op dit gebied veel hoger. De relatieve omvang van het aanbod in de binnensteden versus dat in de rest van de gemeente en in de regio speelt in deze uiteraard een belangrijke rol. Alles bij elkaar realiseert het aanbod in de sector dagelijkse artikelen in Dordrecht-Centrum - mede als gevolg van het relatief kleinschalige aanbod - in vergelijking tot de beide andere binnensteden een gemiddeld lagere vloerproductiviteit (de omzet per m2 winkelvloeroppervlak).

29

Tabel 7.2

Aanbod en functioneren sector dagelijkse artikelen binnensteden Dordrecht, Leiden en Gouda, 2004 Dordrecht-Centrum Leiden-Centrum Gouda-Centrum 5.600 12.700 4.900 aanbod (m2 wvo) koopkrachtbinding uit gemeente 15% 43% 23% koopkrachtbinding uit regio 7% 26% 8% vloerproductiviteit (€/m2 wvo) 6.700 8.900 7.700 Bron: Goudappel Coffeng (2005), Koopstromenonderzoek Randstad 2004

7.2

Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector

De regionale koopkrachtbinding neemt in alle regio's af. Figuur 7.1 illustreert dit. De consument is steeds kritischer en mobieler en vaker bereid om voor de aanschaf van bepaalde producten een grotere afstand af te leggen. Ook neemt het "funshoppen" als motief voor een uitje naar een andere stad buiten de eigen regio nog steeds in belang toe. En het perifere aanbod groeit. Figuur 7.1

Regionale koopkrachtbinding dagelijkse sector 1999-2004

niet-

Drechtsteden Rotterdam e.o. Schiedam/Vlaardingen Midden-Holland Den Haag Leiden e.o. Alphen ad Rijn 0

20

40 2004

60

80

100

Tegen deze achtergrond heeft DordrechtCentrum, net als Leiden-Centrum en GoudaCentrum, haar marktaandeel in de bestedingen van inwoners van de provincie Zuid-Holland aan niet-dagelijkse artikelen ten opzichte van 1999 goed weten te handhaven (tabel 7.3).15 Met Leiden en Gouda heeft Dordrecht tevens gemeen dat de koopkrachtbinding van bestedingen uit de eigen gemeente en de eigen regio beide zijn gedaald. Gelet op het (vrijwel) stabiele marktaandeel staat daar dus een flinke toename van toevloeiing van buiten de regio tegenover. Over de exacte omvang hiervan doet het Koopstromenonderzoek Randstad 2004 helaas geen uitspraken. Wel geeft dit onderzoek met het omzetaandeel van buiten de gemeente een maat voor het totale bovenlokale functioneren van het winkelaanbod in de niet-dagelijkse sector. Met 32% is dit aandeel voor Dordrecht-Centrum relatief laag. Het relatief omvangrijke concurrerende aanbod in de regio is daar uiteraard (mede) debet aan. Alles bij elkaar behaalt het aanbod in Leiden- en Gouda Centrum hogere omzetten per m2 vwo dan het aanbod in Dordrecht-Centrum. Net als in de dagelijkse sector is ook dit (mede) een uitvloeisel van het relatief kleinschalige karakter van het winkelaanbod in de Dordtse Binnenstad.

1999

Bron: Goudappel Coffeng (2005), Koopstromenonderzoek Randstad 2004

Tabel 7.3

Aanbod en functioneren sector niet-dagelijkse artikelen binnensteden Dordrecht, Leiden en Gouda, 1999 en 2004 Dordrecht-Centrum Leiden-Centrum Gouda-Centrum 2004 66.700 68.300 45.900 aanbod (m2 wvo) koopkrachtbinding uit gemeente (%) 1999 56 57 62 2004 49 52 58 koopkrachtbinding uit regio (%) 1999 30 42 32 2004 24 35 24 omzetaandeel van buiten de gemeente 2004 32 45 51 (%) marktaandeel provincie (%) 1999 2,5 3,2 2,4 2004 2,4 3,1 2,4 vloerproductiviteit (€/m2 wvo) 1999 3.200 3.700 4.200 2004 3.100 3.800 4.400 Bron: Goudappel Coffeng (2005), Koopstromenonderzoek Randstad 2004

30


Tabel 7.4

Veranderingen in klandizie van bedrijven rond de markt tussen mei 2004 en mei 2005 vrijdagochtend (%) vrijdagmiddag (%) veel meer klanten 6 17 iets meer klanten 33 54 gelijk gebleven 50 23 minder klanten 11 6 Bron: SGB (2005), Evaluatie vrijdagmiddagmarkt

7.3

Recente informatie over ontwikkeling van de klandizie

In een recent onderzoek naar het succes van de vrijdagmiddagmarkt is bedrijven rond de markt gevraagd naar de ontwikkeling van hun klandizie in de periode mei 2004 - mei 2005. Hieruit komt duidelijk een positief beeld naar voren. Toegenomen klandizie op de vrijdagmiddag zal grotendeels het gevolg zijn van de verlenging van de vrijdagmarkt tot 16.00 uur. Maar veel bedrijven rapporteren ook toegenomen of op zijn minst gelijk gebleven klandizie op de vrijdagochtend en de zaterdag (tabel 7.4).

Figuur 7.3 Tophuurprijzen winkels per 1.1.2005, €/m2/jr, belangrijkste Dordtse winkelstraten

Sarisgang Statenplein Bagijnhof Voorstraat 0

7.4

Huurprijzen

200

400

600

800 1000

Bron: DTZ Zadelhoff

De omzetpotenties weerspiegelen zich in de huurprijzen per m2. In Dordrecht worden de hoogste huren gerealiseerd aan de Sarisgang: € 550,- per m2 per jaar. Dit is iets hoger dan de tophuren in Gouda, maar beduidend lager dan Leiden, Alkmaar en Breda. Kennelijk schat de markt de toplocatie van Dordrecht-Centrum, ondanks een gemiddeld lagere vloerproductiviteit in het gehele centrale winkelgebied, toch nog iets hoger in dan de toplocatie van GoudaCentrum. De markt schat de omzetpotentie van de toplocaties in Leiden-, Alkmaar- en BredaCentrum echter veel hoger in dan die van de Dordtse toplocatie. Figuur 7.2

zaterdag (%) 21 24 44 12

Tophuurprijzen zijn op zich veelzeggend, maar ook het verval van de huurprijzen van de absolute toplocatie naar andere locatie in het A-milieu zegt iets over de kracht van een winkelgebied. In Dordrecht-Centrum zien we in straten grenzend aan de Sarisgang onmiddellijk een vrij groot verloop: het Statenplein realiseert tophuren van € 475, het Bagijnhof van € 410 en de Voorstraat van € 340 per m2 per jaar. In een stad als Breda is het verloop veel minder abrupt: Daar worden in de aanpalende straten nog altijd tophuren van € 700 à 800 gerealiseerd. Hierin weerspiegelt zich het grotere verval van het aantal passanten in Dordrecht dan in Breda (zie 8.2).

Tophuurprijzen winkels per 1.1.2005, €/m2/jr

Breda Alkmaar Leiden Dordrecht Gouda 0

200

400

600

800

1000

Bron: DTZ Zadelhoff


31

12

13 14 15

32

SGB (2004), Koopgedrag, koopstromen en het functioneren van het aanbod in de sector dagelijkse artikelen. Maasplaza is in dit onderzoek tot de 19e Eeuwse Schil gerekend. Goudappel Coffeng (2005), Koopstromenonderzoek Randstad 2004. NB: ook in dit onderzoek behoort Maasplaza niet tot Dordrecht-Centrum. Dordrecht had in de periode1999-2004 de extra handicap dat het inwonertal nauwelijks groeide.


8

Omvang en herkomst winkelend publiek

Het aantal winkelende bezoekers uit de regio en van buiten de regio is sinds de vernieuwingen in het Kernwinkelgebied van eind 2001 beduidend toegenomen. Het totaal aantal winkelende bezoekers nam naar schatting met 33% toe. Echter niet alle straten hebben daar in gelijke mate van geprofiteerd. Vergeleken met Breda, dat een veel sterkere centrumfunctie heeft, trekt het Dordtse Kernwinkelgebied logischerwijs minder winkelende bezoekers. Door de week en op koopzondagen (concurrentie Rotterdam) zijn de verschillen groter dan op zaterdagen.

8.1

Herkomst winkelend publiek

Na de opening van het nieuwe aanbod aan Statenplein en omgeving is het aandeel winkelend publiek afkomstig van buiten Dordrecht sterk toegenomen. Kort na de opening lag dit op 34%, tegen 21% daar voor. Zowel het aantal bezoekers vanuit de regio als het aantal bezoekers van buiten de regio groeide fors (tabel 8.1 en figuur 8.1). De afgelopen jaren heeft zich een relatieve verschuiving voorgedaan van bezoekers uit de regio naar bezoekers van buiten de regio. Hun aandeel groeide verder tot 16% in het najaar van 2004. Het aandeel bezoekers vanuit de regio liep wat terug. Dit hoeft niet direct te wijzen op minder bezoek uit de regio; het gaat hier immers om relatieve, niet om absolute aantallen. In totaal bleef het aandeel bezoekers van buiten de gemeente stabiel op 33%. Daarmee is het doel, 50% bezoek van buiten Dordrecht in 2010, nog niet gehaald.

Ontwikkeling herkomst winkelende bezoekers binnenstad (in procenten) 1997 20011 2004 Dordrecht 79 66 67 regio Drechtsteden 15 23 17 buiten de regio 6 11 16 1 2001 kort ná opening Statenplein-complex Bron: passantenenquêtes SGB

Dordrecht hoger is: 42% van deze passanten komt van buiten Dordrecht, waarvan iets meer dan de helft (22%) uit de regio en de rest van buiten de regio. De vlakke lijn in figuur 8.1 zal daarom in werkelijkheid wellicht (licht) stijgend moeten zijn (tussen de gestippelde en de vlakke lijn in). Of de lijn 1997-2001 zou onder gelijke omstandigheden als in 2004 wat lager hebben gelopen (de onderste lijn in de grafiek).

Figuur 8.1

60 40


34 33

21

20 0 1997

2001

2004

winkelend publiek

Tabel 8.1

Bovenstaande cijfers hebben betrekking op winkelend publiek. Dit zijn bezoekers die óf alleen winkelen óf winkelen combineren met naar de markt gaan. De verplaatsing van de markt naar de kern van het winkelgebied zal enige invloed hebben gehad op de herkomstverdeling van de passanten in het kernwinkelgebied. Verwacht mag worden dat passanten nu meer dan in 2001 naar de markt gingen en daarna ook nog even gingen winkelen. Het aandeel bezoekers dat vooral kwam om te winkelen was in 2001 dus waarschijnlijk groter. Als we kijken naar de herkomst van passanten die alleen gewinkeld hebben (en dus niet naar de markt zijn geweest), zien we dat het aandeel passanten van buiten

Aandeel winkelend publiek van buiten Dordrecht (in procenten)

alleen gewinkeld winkelend publiek met correctie N.B.

De gestippelde lijn geeft het percentage van alleen winkelende bezoekers aan. De gestreepte lijn geeft de ontwikkeling met een kleine correctie voor 1997 en 2001 ivm verplaatsing van de markt. Bron: passantenenquêtes SGB

Hoe het ook zij, vast staat dat het aandeel bezoekers van buiten stad en regio anno 2004 heel wat hoger is dan vóór de vernieuwing van de kern van het winkelgebied in 2001.

8.2

Passantenstromen winkelend publiek

en

omvang

De toename van het aandeel bezoekers van buiten de stad is tevens een indicatie van grotere bezoekersaantallen. Dat dit inderdaad het geval is blijkt uit de passantentellingen die door het

33

bedrijf Locatus periodiek in het Kernwinkelgebied worden gehouden. In 2003 zien we voor de meeste kernstraten van het Kernwinkelgebied een grote toename van het aantal passanten ten opzichte van 2000, de situatie vóór de vernieuwingen (figuur 8.2). Sarisgang, Visstraat, Bagijnhof en Achterom noteren een plus van 70%. Het totale winkelbezoek in de telweek in september 2003 raamt Locatus op 228.000, een toename met 33% ten opzichte van de telweek in 2000.

in dezelfde mate meeprofiteren van de opleving van het bezoek aan de Dordtse Binnenstad. In Voorstraat-Midden (tussen Tolbrug en Visbrug) en Voorstraat-Midden-West (tussen Visbrug en Grote Spuistraat) nam het aantal passanten licht af, maar bleef relatief hoog. De Vriesestraat daarentegen heeft het toch al relatief kleine aantal passanten nog verder zien afnemen. Het aantal passanten op de kop van de Vriesestraat, nabij de Vriesebrug, bedroeg in september 2003 nauwelijks een vijfde van dat op de Sarisgang.

Uit figuur 8.2 is op te maken dat niet alle straten

Figuur 8.2

Passanten Kernwinkelgebied september 2000 en 2003, gerangschikt naar drukte in 2003

Sarisgang Statenplaats 1) Kolfstraat 2) Voorstraat midden 3) Bagijnhof Visstraat Voorstraat midden-west 4) Drievriendenhof Achterom onderdoorgang Statenplein Vriesestraat midden Johan de Wittstraat Voorstraat midden-oost 5) Vriesestraat noord Voorstraat West Vriesestraat kop zuid Grote Spuistraat 6) 0

5000

10000 15000 20000 25000 30000 2003

2000

1) voor 2000 geen gegevens 2) idem 3) tussen Tolbrug en Vriesestraat 4) tussen Visstraat en Grote Spuistraat 5) tussen Kolfstraat en Nieuwstraat 6) voor 2003 geen gegevens Bron: passantentellingen Locatus

34


Hoewel vanwege het verschil in mate van centrumfunctie niet direct vergelijkbaar is het toch interessant om te bekijken hoe passantenstromen en bezoekersaantallen in Dordrecht zich verhouden tot die in Breda. Dit kunnen we aflezen aan de apriltellingen van 2004 (figuur 8.3). In de drukste straat in Breda werden de eerste zaterdag van april 2004 59.000 passanten geteld, in de drukste straat van Dordrecht (de Sarisgang) 52.000 passanten. Het verschil tussen de drukste straten is dus niet erg groot. Direct aangrenzend aan de drukste straat is dat verschil echter meteen wel groter: de op één na drukste straat in Breda telde 49.000 passanten, de op één na drukste straat in Dordrecht (Statenplein)

Figuur 8.3

35.000. Alles bij elkaar is het in de Dordtse binnenstad op zaterdag met naar schatting 65.000 bezoekers ruim 25% minder druk dan in de Bredase binnenstad (90.000 bezoekers). Het weektotaal verschilt nog meer met dat van Breda: 287.000 in Dordrecht tegen 454.000 in Breda, dat is 36% minder. We zien dat de Dordtse Binnenstad door de week en vooral op koopzondagen relatief weinig publiek trekken. Wat dat laatste betreft kan opgemerkt worden dat (bezoek aan) de Dordtse koopzondag inderdaad (nog) niet bepaald sterk ontwikkeld is, mede ten gevolge uiteraard van de concurrentie van Rotterdam.

Passanten op zaterdag en weektotaal bezoekers binnensteden Dordrecht en Breda, april 2004

drukste straat

op 1 na drukste straat

zaterdagtotaal

weektotaal

0

50

100

150

200

250

Dordrecht (x1.000)

300

350

400

450

500

Breda (x1.000)

Bron: Locatus


35

36


9

Meer over gebruik en bezoekers

Als gevolg van de economische recessie staat het gebruik van de horeca in de Dordtse Binnenstad net als overal in Nederland de laatste jaren onder druk. Dat geldt ook voor de winkelondersteunende horeca, waarvan het gebruik sinds de vernieuwingen in het Kernwinkelgebied flink was gestegen. Dit blijkt ook uit de eerst flink toegenomen maar in 2004 afgenomen verblijfstijd in de stad. Het bezoek aan de weekmarkt lijkt tot en met medio 2004 vrij stabiel bij iets afnemende bestedingen. Met de verlenging van de vrijdagmarkt zijn aantallen bezoekers en bestedingen toegenomen. De Dordtse Binnenstad trekt een respectabel aantal toeristische bezoekers (bezoekers van buiten de stad), onder andere om te winkelen en evenementen te bezoeken. Vooral het evenementenbezoek heeft de laatste jaren een grote vlucht genomen. Op cultuur en uitgaan blijft de aantrekkingskracht van de Dordtse Binnenstad echter (nog steeds) achter. Het totale bezoek aan de Binnenstad in 2004 schatten wij op 12,7 mln bezoekers.

9.1

Gebruik horeca

Inwoners van Dordrecht Tabel 6.5 vat enkele gebruikscijfers van de horeca in de Binnenstad door inwoners van Dordrecht (18 jaar en ouder) samen. 7 van de 10 volwassen Dordtenaren gaan anno 2004 wel eens uit eten in de Binnenstad, 6 van de 10 maken wel eens gebruik van de winkelondersteunende horeca en ruim de helft gaat wel eens naar een café of bar of iets dergelijks. Echt naar de stad om een terrasje te pikken is minder populair, maar terrasgebruik is deels inbegrepen in cafébezoek.

Tabel 9.1

Gebruik horeca Dordtse Binnenstad door inwoners Dordrecht van 18 jaar en ouder, in procenten % wel eens uit eten 69 café, bar, dancing 55 winkelondersteunende horeca 61 terrasbezoek overdag 1 27 terrasbezoek 's-avonds 1 22 1 als aparte activiteit Bron: SGB (2004), Horecabezoek en beoordeling van de Dordtse horeca door de Dordtse bevolking anno 2004

Het gebruik van de horeca is de laatste jaren onder invloed van de recessie en de grote prijsstijgingen behoorlijk teruggelopen. Ook de horeca in de Dordtse Binnenstad is daarmee geconfronteerd. Figuur 9.1 spreekt wat dat betreft boekdelen. Wat de figuur ook aangeeft is dat tegenover de toch vrij veel Dordtenaren die minder vaak van de horeca in de Binnenstad gebruik maken ook een niet onaanzienlijk aantal Dordtenaren staat die dat, dankzij de vernieuwingen in het aanbod, juist vaker doen.


Figuur 9.1

Aandeel bevolking dat horeca in de Binnenstad anno 2004 vaker dan wel minder vaak bezoekt dan zo'n twee jaar geleden

uit eten café, bar, dancing e.d. winkelondersteunende horeca naar terras 's-avonds naar terras overdag 0

20 vaker

40

60

80 100

minder vaak

Bron: SGB (2004), Horecabezoek en beoordeling van de Dordtse horeca door de Dordtse bevolking anno 2004

Winkelondersteunende horeca De diverse passantenenquêtes geven over de winkelondersteunende horeca nog enige aanvullende informatie. De vernieuwingen in de Binnenstad hebben ertoe geleid dat winkelende bezoekers de winkelondersteunende horeca sinds 2001 veel meer gebruiken dan voor die tijd. Maakte in 1997 nog maar 30% gebruik van de winkelondersteunende horeca, in 2001 was dit aandeel verdubbeld tot 60%. In 2004 is dit geheel in overeenstemming met de algehele dip in het horecabezoek - iets gezakt tot 50%. Uit figuur 9.2 is ook af te lezen dat het gebruik van de winkelondersteunende horeca groter is onder bezoekers van buiten de stad dan onder Dordtenaren. De veranderde samenstelling van het winkelend publiek, met meer bezoekers van buiten Dordrecht, is dus op zichzelf al debet aan het grotere gebruik dat zich sinds 2001 voor alle winkelende bezoekers aftekent.

37

Figuur 9.2

Gebruik winkelondersteunende horeca door winkelend publiek

2004 naar herkomst Dordrecht

te hebben geleid tot meer klandizie voor de omliggende winkels.18

9.3

regio buiten regio ontwikkeling 1997 2001 2004 0

20

40

60

80

100

%

Bezoek evenementen

Dordrecht voert de laatste jaren een actief evenementenbeleid om meer bezoekers naar de (binnen)stad te trekken. Het aantal evenementen in de stad is gestegen van 38 in 1999 naar zo'n kleine 60 in 2004. Veel van deze evenementen vinden in de Binnenstad plaats. En veel evenementen hebben hun bezoekersaantallen de afgelopen jaren zien stijgen. Tabel 6.6 geeft een overzicht van de evenementen met 5.000 bezoekers of meer in de Binnenstad in 2004 met hun (geschatte) bezoekersaantallen.

Bron: SGB passantenenquêtes

9.2

De weekmarkt

Sinds de verhuizing naar Statenplein/Sarisgang is de Dordtse weekmarkt twee keer uitgeroepen tot "Markt van het jaar". Tot mei 2004 werd de weekmarkt gehouden op vrijdagochtenden en zaterdagen, vanaf mei 2004 is de vrijdagmarkt verlengd tot in de middag. Uit SGB onderzoek naar koopgedrag en koopstromen in de dagelijkse sector blijkt het marktaandeel van de weekmarkt in de bestedingen aan levensmiddelen door inwoners van Dordrecht langzaam iets terug te lopen. Bedroeg dit in 1999 naar schatting 3,5%, in 2004 was dit gedaald tot onder de 3%.16 Daar staat tegenover dat de markt ongetwijfeld meeprofiteert van het toegenomen bezoek van buiten de stad aan het Kernwinkelgebied. Medio 2003 lag het aandeel bezoekers van buiten de stad op de weekmarkt op 10% (vrijdagochtendmarkt) à 15% (zaterdagmarkt).17 Overigens lijkt de markt, afgaande op gegevens verstrekt door inwoners van Dordrecht, tot medio 2004, niet minder druk geworden. Het aandeel Dordtenaren dat medio 2004 minder vaak naar de markt ging dan 2 à 3 jaar geleden (16%) is even groot als het aandeel dat juist vaker ging (17%). Voor beide groepen is het zoeken naar het goedkoopste alternatief de voornaamste reden. Voor de één is de markt kennelijk een goedkoop alternatief, voor de ander in mindere mate. In mei 2004 is de vrijdagmarkt verlengd tot 16.00 uur. Uit het recent uitgevoerde evaluatieonderzoek blijkt die verlenging in zijn totaliteit tot meer bezoek aan de markt te hebben geleid. Tevens blijkt de verlenging van de vrijdagmarkt

38

Tabel 9.2

Evenementen in de Dordtse binnenstad 2004 evenement bezoekers 2004 Dordt in Stoom 250.000 Kerstmarkt 220.000 Dordt Monumenteel 130.000 Boekenmarkt 75.000 Zomerkermis 35.000 Boulevard of Dance 25.000 Intocht Sinterklaas 20.000 Sinterklaashuis 20.000 Carnaval 20.000 Internationaal Poppenfestival 10.000 Toeterade op de Kade 10.000 Belcantofestival 10.000 Dordt in de Mode 5.000 Keramiekmarkt 5.000 Stripfestival 5.000 Bron: Evenementenbureau en SGB

9.4

Meer over bezoek en verblijfstijd

Dat het bezoek aan de Binnenstad de laatste jaren flink is gegroeid kunnen we ook aflezen aan het gebruik van de parkeergarages en de waterbus.19 Figuur 9.3 toont voor de jaren 2002 en 2003 een duidelijke toename van zowel bezettingsgraad als aantal inrijders kortparkeren in de vier parkeergarages samen. Vooral in 2002, kort na het gereedkomen van de vernieuwingen in het Kernwinkelgebied, groeide de bezetting beduidend harder dan het aantal inrijders. Dit betekent een toename van de verblijfstijd. In 2004 zien we stabilisatie van het aantal inrijders en een geringe afname van de gemiddelde verblijfstijd. Dit is consistent met het eerder geconstateerde verminderde gebruik van de winkelondersteunende horeca.


Figuur 9.3

Ontwikkeling bezetting en inrijders kortparkeren op zaterdagen sinds 2001, % toe-/afname 4maandsperiode ten opzichte van dezelfde periode van het jaar ervoor, alle 4 de garages

40

30

20

10

0

-10

-20

2002, I

2002, II

2002, III

2003, I

2003, II

bezetting

2004, I

2004, II

2004,III

inrijders

Het gebruik van de waterbus is indicatief voor de ontwikkeling van het bezoek vanuit de regio. Sinds het in de vaart komen heeft de waterbus zich voor regiobewoners ontwikkeld tot een belangrijk vervoermiddel richting Dordtse Binnenstad. In 2004 stapten 640.000 passagiers af aan de Merwe- of de Hooikade, 30% meer dan in 2001, 13% meer dan in 2002. Circa 30% van het winkelend publiek vanuit de regio komt met de waterbus naar de Binnenstad.20 In 2004 zien we ten opzichte van het jaar ervoor een lichte daling in gebruik richting Dordtse Binnenstad. Dit geldt in sterkere mate voor de zaterdagen (-7%) dan voor het totaal (-2%). Hierbij dienen we op te merken dat het gebruik van de waterbus sterk weersafhankelijk is en dat het op een aantal zaterdagen in 2004 vergeleken met het jaar ervoor erg slecht weer was. Dat zien we meteen in de gebruikscijfers terug. Verder zij opgemerkt dat uitschieters van Dordt in Stoom, de Kerstmarkt en 1e Kerstdag ten behoeve van een zuivere vergelijking buiten beschouwing gelaten.21 Al met al lijken beide indicatoren samen (gebruik parkeergarages en waterbus) er op te wijzen dat het bezoek aan de Dordtse Binnenstad in 2004 niet verder is toegenomen. Dit is een beeld dat, als uitvloeisel van de recessie, ook in andere steden wordt waargenomen.22 Er is in veel steden zelfs sprake van afname van het winkelbezoek.


2003, III

Figuur 9.4

Ontwikkeling gebruik waterbus op zaterdagen sinds 2002, % toe-/afname 4-maandsperiode ten opzichte van dezelfde periode van het jaar ervoor

25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 2003, I

2003, II

2003, III

2004, I

2004, II

2004,III

afstappers Dordtse Binnenstad

9.5

Toeristisch bezoek

Dagtochten Volgens het CVO (Continu Vakantie Onderzoek) 2002 brachten ruim 800.000 Nederlanders in 2002 in totaal 2,8 miljoen toeristische dagbezoeken aan Dordrecht.23 Dordrecht is daarmee een goede middenmoter met een veel kleiner aantal dagtoeristische bezoeken dan bijvoorbeeld Den Bosch (5 mln) en Breda (4,6 mln), maar een groter aantal dan steden als Leiden (2,4 mln), Delft (2,3 mln) en Gouda (1,8 mln).

39

Gelet op de opgegeven motieven heeft zo'n 90% van de toeristische dagtochten naar de grotere steden de binnensteden als bestemming. Vooral recreatief winkelen ('funshoppen') in andere steden is een populaire bezigheid. Dit blijkt ook uit de laatste passantenenquête in het Kernwinkelgebied van Dordrecht: ruim eenderde van het winkelend publiek was afkomstig van buiten Dordrecht en 80% winkelt ook in andere steden dan Dordrecht of de eigen gemeente.24 Bekijken we het belang van de verschillende 'binnenstadmotieven', dan zien we voor Dordrecht vergeleken met Breda, Leiden en Gouda een gemiddeld belang van het motief recreatief winkelen. Dit motief is onder bezoekers van Breda iets belangrijker.25 Dordrecht, Gouda en vooral Leiden zijn populair voor stadswandelingen, Dordrecht samen met Leiden voor evenementen. Voor culturele 'uitjes' (museum, bioscoop, theater/concert) is Dordrecht (net als Breda) relatief onaantrekkelijk. Hetzelfde geldt (net als Gouda) voor uitgaan.

Figuur 9.6

80 70 60 50 40 30 20 10 0

Belang van motieven voor toeristisch binnenstadbezoek, in procenten

recr wink

stads wand

Dordrecht

evene cultuur uitgaan ment

Breda

Leiden

Gouda

Bron: CVO 2002

Alles bij elkaar trekt de Dordtse binnenstad een groter aantal toeristische bezoekers met motief recreatief winkelen dan Leiden en Gouda. Breda is op dit punt een uitschieter (figuur 9.7). Ook op toeristisch bezoek voor stadswandelingen en evenementen scoort Dordrecht relatief goed. Ook uit onderzoeken naar de effecten van verscheidene Dordtse evenementen komt naar voren dat veel evenementen veel bezoekers van buiten stad en regio trekken. Voor veel bezoekers van buiten de regio betekent dat een eerste kennismaking met onze binnenstad.26 Op cultuur en uitgaan blijft de aantrekkingskracht van de Dordtse binnenstad op bezoekers van buiten de stad achter bij Breda en Leiden. Wel is die aantrekkingskracht voor uitgaan beduidend groter dan van de binnenstad van Gouda.

40

Figuur 9.7

Toeristisch binnenstadbezoek motief, x mln

naar

recreatief winkelen stadswandeling evenement cultuur uitgaan 0 Gouda

0,5

Leiden

1

1,5 Breda

2

2,5

3

3,5

Dordrecht

Bron: CVO 2002 NB: aantallen mogen niet bij elkaar worden opgeteld

Riviercruisevaart Een bijzondere manier van toeristisch bezoek aan de Dordtse Binnenstad wordt gevormd door de riviercruiseschepen die in Dordrecht aanleggen. In 2003 en 2004 legden circa 225 grotere cruiseschepen in Dordrecht aan. In 2002 waren dat er nog 165. Deze schepen hebben gemiddeld tussen de 150 en 200 passagiers aan boord. Er is geen informatie beschikbaar over de activiteiten die deze passagiers in Dordrecht ondernemen. Wel is bekend dat zeker niet van elk cruiseschip alle passagiers van boord gaan. Voor sommige schepen is Dordrecht slechts een korte ruststop op weg naar bijvoorbeeld Kinderdijk. Niettemin is dit segment zeker niet onbelangrijk voor de stad. Nederlandse passagiers die gedurende minimaal 2 uur van boord gaan worden in principe meegeteld in de cijfers over toeristische dagbezoeken aan Dordrecht. Vakanties in eigen land en bezoek uit buitenland Het aantal hotelovernachtingen in Dordrecht is betrekkelijk gering. Ecorys becijfert dit op een kleine 65.000 per jaar.27 Minimaal de helft hiervan is zakelijk bezoek. Het betreffen hier cijfers van voor de sluiting van Hotel Bellevue. Voor 2004 schatten wij het aantal hotelovernachtingen in relatie tot toeristisch bezoek uit eigen land en buitenland op maximaal 25.000. Rekening houdend met een beperkt aantal meerdaagse verblijven betekent dat maximaal circa 20.000 meerdaagse toeristische bezoekers uit eigen land en buitenland. Hier kunnen nog circa 10.000 bezoekers uit de pleziervaart bij worden geteld.


9.6

Totaal bezoek

Het totaalbezoek28 aan de Dordtse Binnenstad in het kader van vrijetijdsbesteding ramen wij voor

2004 op 12,7 mln bezoekers. Tabel 9.3 geeft aan uit welke posten dit totaal is opgebouwd. Hierbij zijn dubbeltellingen zoveel mogelijk vermeden.

Tabel 9.3 Totaalbezoek Dordtse Binnenstad 2004 nr post bron 1 Winkelend publiek Locatus / SGB1 2 Stadswandelingen, rondvaarten dagtoeristen CVO 3 Evenementen Evenementenbureau 4 Uit (eten) gaan als hoofdactiviteit, dagtoeristen CVO 5 Uitgaan als hoofdactiviteit Dordtenaren SGB, diverse horecaonderzoeken2 6 Uit eten gaan als hoofdactiviteit Dordtenaren SGB, diverse horecaonderzoeken2 7 Bezoek culturele voorzieningen Bezoekcijfers3 8 Vakanties Nederlanders en buitenlanders4 Stedenmonitor Toerisme totaal 1 telcijfers Locatus opgehoogd met gegevens over inrijders p-garages en afstappers waterbus 2 gecorrigeerd voor horecabezoek in combinatie met bezoek culturele voorziening 3 musea, bioscoop, filmhuis, Hof, Kunstmin; exclusief Grote Kerk (al inbegrepen in 2) 4 inclusief 10.000 in verband met pleziervaart

16

17 18 19 20 21

22

23

24 25

26 27 28

bezoekers 2004 10.300.000 450.000 900.000 110.000 375.000 300.000 200.000 30.000 12.665.000

SGB (2004), op cit. Benadrukt dient te worden dat dergelijke kleine percentages zijn omgeven met relatief grote nauwkeurigheidsmarges. SGB (2003), Onderzoek draagvlak vrijdagmiddagmarkt. SGB (2005), Evaluatie vrijdagmiddagmarkt. Het SGB doet hier 3x per jaar verslag van in de zogenaamde ‘Thermometer Binnenstad’. SGB (2005), op cit. Kijken we puur naar alle passagiers zonder rekening te houden met bijzondere omstandigheden, dan groeide dit aantal in 2004 met 3,3%. In een recent uitgevoerde enquête onder winkels in het meest centrale deel van het Kernwinkelgebied rapporteert ruim 40% overigens toegenomen klandizie over de periode met 2004-mei 2005 (zie 7.3). Onder toeristisch dagbezoek worden alle bezoeken verstaan voor ontspanning en/of plezier, met uitzondering van bezoeken door de eigen bevolking en bezoeken aan familie, vrienden of kennissen. SGB (2005), op cit. Eerder zagen we al dat passantenenquêtes uitwijzen dat de Bredase binnenstad veel meer winkelende bezoekers van buiten de stad ‘scoort’ dan de Dordtse binnenstad. SGB, diverse evenementenonderzoek: o.a. Dordt in Stoom, Kerstmarkt, Boekenmarkt, Rhythm & Blues Festival. Ecorys (2005), Stedenmonitor Toerisme 2003. Uit stad, regio en van buiten de regio


41

42


10 Beeld en waardering Diverse onderzoeken geven informatie over (ontwikkelingen in) het beeld en de waardering van (verschillende facetten van) de Dordtse binnenstad. Uit recent imago-onderzoek blijkt het imago van de Dordtse binnenstad de laatste jaren sterk verbeterd, behalve als uitgaansstad. In diverse consumentenonderzoeken geven consumenten verschillende facetten van de Dordtse binnenstad op enkele uitzonderingen na in de meeste gevallen heel behoorlijke tot mooie rapportcijfers.

10.1

Beeld van de Dordtse binnenstad

Het beeld dat inwoners van Dordrecht en van de regio hebben van de Dordtse binnenstad heeft zich de afgelopen jaren positief ontwikkeld. Dordrecht stond al bekend als een stad die beschikt over een aantrekkelijke binnenstad met veel bezienswaardigheden waar je leuke stadswandelingen kunt maken. In 2004 vinden significant meer inwoners dan in 1999 dat je in de Dordtse Binnenstad ook veel leuke winkels vindt en er gezellig kunt winkelen en dat er veel leuke terrassen zijn te vinden.29 Ook de evenementen, de musea en de cultuurmogelijkheden in het algemeen mogen zich over een positiever beeld verheugen. Maar, hoewel we ook daar beter scoren, een echt gezellige uitgaansstad wordt Dordrecht nog steeds zeker niet gevonden. Onder Nederlanders van buiten de regio binnen een straal van 80 à 100 kilometer van Dordrecht is Dordrecht in het algemeen en de Dordtse binnenstad in het bijzonder vooral bekender geworden, gepaard gaande met een positief beeld over stad en binnenstad. Nederlanders van buiten de regio die Dordrecht wel eens hebben bezocht vinden nu meer dan vijf jaar geleden dat de stad een fraaie oude binnenstad heeft met veel bezienswaardigheden, waar je leuke stadswandelingen kunt maken, gezellig kunt winkelen en waar leuke evenementen zijn.

Figuur 10.1

Beeld van de Dordtse binnenstad onder inwoners van Dordrecht en de regio, 1999 en 2004, percentage inwoners eens met de stelling

aantrekkelijke binnenstad veel bezienswaardigheden leuke stadswandelingen veel leuke winkels gezellig winkelen veel leuke terrassen leuke evenementen veel mogelijkheden cultuur leuke/mooie musea 's avonds gezellig uitgaan 0

20

40

60

80

Regio 2004

Regio 1999

Dordrecht 2004

Dordrecht 1999

100

Bron: SGB (2005), "Bekend maakt bemind", Monitor Beeld van Dordrecht 2004


43

Figuur 10.2

Beeld van de Dordtse binnenstad onder Nederlanders die Dordrecht wel eens bezochten, 1999 en 2004, percentage inwoners eens met de stelling

fraaie oude binnenstad veel bezienswaardigheden leuke stadswandelingen gezellig winkelen leuke evenementen 0

10

20

30

40

50

2004

1999

60

70

80

90

Bron: SGB (2005), "Bekend maakt bemind", Monitor Beeld van Dordrecht 2004

10.2

Waardering diverse facetten van de Binnenstad

In het Koopstromenonderzoek Randstad 2004 is consumenten gevraagd diverse aspecten van het door hen meest bezochte centrale winkelgebied te beoordelen. Dordrecht-Centrum scoort goed op compleetheid van het aanbod en sfeer/uitstraling en doet op deze aspecten niet onder voor Leiden en Gouda. Ook de bereikbaarheid met het openbaar vervoer van de drie binnensteden wordt goed beoordeeld. Een minder goede beoordeling krijgen de bereikbaarheid per auto, de parkeermogelijkheden en vooral het parkeertarief. Maar, consumenten voor wie Dordrecht-Centrum de meest bezochte aankoopplaats is voor niet-dagelijkse artikelen beoordelen de bereikbaarheid per auto en de parkeermogelijkheden nog altijd wel met een zes. Het parkeertarief krijgt een vijfje. Op alledrie de kwaliteitsaspecten scoort Dordrecht-Centrum beter dan Leiden-Centrum en vergelijkbaar met GoudaCenturm. Ook het feitelijk in de binnenstad aanwezige winkelend publiek is recent om een waardering van een aantal facetten van de Dordtse binnenstad gevraagd.30 Winkelaanbod, horeca-aanbod tijdens het winkelen, inrichting openbare ruimte en sfeer kregen elk een ruime voldoende. Bezoekers van buiten Dordrecht waarderen met name winkelaanbod en sfeer daarbij wat hoger dan bezoekers uit Dordrecht. Eerder zagen we ook al dat inwoners van de regio een positiever beeld hebben van winkelaanbod en gezellig winkelen dan de Dordtse bevolking.

44

Figuur 10.3

Beoordeling1 kwaliteitsaspecten centrale winkelgebieden, rapportcijfers

compleetheid sfeer/uitstraling bereikbaarheid ov bereikbaarheid auto parkeermogelijkheid parkeertarief 0 Gouda

Leiden

2

4

6

8

10

Dordrecht

1

door consumenten voor wie winkelgebied meest bezochte aankoopplaats is Bron: Goudappel Coffeng (2005), Koopstromenonderzoek Randstad 2004

Alleen het horeca-aanbod voor na het winkelen (café, restaurant) krijgt met een klein zesje een lagere waardering. Een op de vijf winkelende bezoekers vindt dit aanbod in de Dordtse binnenstad onvoldoende.


Figuur 10.4

Beoordeling1 kwaliteitsaspecten Dordtse binnenstad, rapportcijfers

Figuur 10.5

aanbod i.r.t. winkelen

winkelaanbod openbare ruimte

terrassen kwaliteit eet

sfeer

keuze eet

horeca tijdens horeca na winkelen

vindbaarheid uit veiligheid Binnenstad

0 allen

Beoordeling1 kwaliteitsaspecten Dordtse horeca2, rapportcijfers

2 buiten Dordt

4

6

8

sfeer/gezelligheid keuze uitgaan

Dordt

1 door passanten Kernwinkelgebied Bron: SGB (2005), Passantenenquête Kernwinkelgebied 2004

De wat lagere beoordeling voor het horecaaanbod voor na het winkelen sluit aan bij de door inwoners van Dordrecht in het kader van het eerder vermelde horecaonderzoek gegeven beoordelingen van diverse aspecten van aanbod en omgevingsfactoren van de Dordtse horeca.31 In dit onderzoek krijgt het horeca-aanbod in relatie tot winkelen een gemiddeld rapportcijfer 7,0 terwijl inwoners de keuzemogelijkheden in uitgaansgelegenheden gemiddeld met een 5,6 waarderen. Met uitzondering van de parkeermogelijkheden in de buurt van de horecagelegenheden waar men graag komt en de bereikbaarheid per auto van de horeca in de Dordtse binnenstad krijgen de andere aspecten elk een voldoende of ruim voldoende.

parkeren in buurt autobereikbaarheid horeca Binnenstad

0 1 2

2

4

6

8

door inwoners Dordrecht 18+ feitelijk gaat het bij de meeste aspecten om beoordeling van de gehele Dordtse horeca, niet alleen die in de Binnenstad Bron: SGB (2004), Horecabezoek en beoordeling van de Dordtse horeca door de Dordtse bevolking anno 2004

Tabel 10.1

Rapportcijfers Dordtse weekmarkt rapportcijfer 1 zaterdagbezoeker (2003) 7,7 vrijdagochtendbezoeker (2003) 7,8 vrijdagmiddagbezoeker (2005) 7,6 1 het rapportcijfer hoeft niet persé alleen betrekking te hebben op de dag van bezoek

Weekmarkt Tot slot blijkt uit enquêtes op de weekmarkt dat bezoekers de Dordtse weekmarkt zeer waarderen. De in twee recente enquêtes gegeven rapportcijfers variëren van een 7,6 tot een 7,832 (zie tabel 10.1).

29 30 31 32

SGB (2005), ‘Bekend maakt bemind’, Monitor Beeld van Dordrecht 2004. SGB (2005), Passantenenquête Kernwinkelgebied 2004 SGB (2004), Horecabezoek en beoordeling van de Dordtse horeca door de Dordtse bevolking anno 2004 SGB (2003), Draagvlakonderzoek Vrijdagmiddagmarkt SGB (2005), Evaluatie Vrijdagmiddagmarkt


45

46


11 Wonen, leefbaarheid en veiligheid Het aantal woningen in en inwoners van de Binnenstad groeit de laatste jaren gestaag. Alleen het afgelopen jaar (2004) zien we een stabilisatie, met name veroorzaakt door krimp in de Noordflank. De beleving van de leefbaarheid en de veiligheid in de woonbuurt ontwikkelde zich tussen 2001 en 2003 in wijkbeheerwijk Binnenstad gedifferentieerd. Inwoners zijn positiever over de voorzieningen, de verloedering en de verkeersveiligheid, maar meer inwoners voelen zich in de eigen buurt wel eens onveilig. De Noordflank ontwikkelt zich positiever, ook wat betreft veiligheidsbeleving. Het aantal aangiften van delicten neemt zowel in de Binnenstad als de Noordflank sinds 2003 af. En - heel belangrijk - de veiligheid in de Dordtse Binnenstad is relatief groot vergeleken met binnensteden van gemeenten van ongeveer vergelijkbare omvang en verstedelijking.

11.1

Wonen

Op 1 januari 2005 telt de Binnenstad iets meer dan 15.700 inwoners. Ten opzichte van 1 januari 2004 is het aantal inwoners licht gedaald. In de Historische Binnenstad is het aantal inwoners tussen 1.1.2000 en 1.1.2003 iets sterker toegenomen dan gemiddeld in de Binnenstad.

Tussen 1.1.2003 en 1.1.2005 blijft het aantal inwoners van de Historische Binnenstad nagenoeg constant, terwijl de woningvoorraad licht daalt. In de 19e Eeuwse Schil zien we een duidelijke toename van het inwoneraantal tussen 1.1.2002 en 1.1.2004. Per 1.1.2005 is het aantal inwoners van de 19e Eeuwse schil echter weer licht gedaald. De woningvoorraad in de 19e Eeuwse Schil is sinds 1996 constant gestegen.

Tabel 11.1

Ontwikkeling bevolking Binnenstad naar SGB-wijk,1995 en 2000-2005 (per 1 januari) 1995 2000 2001 2002 2003 2004 Historische Binnenstad 7281 7429 7525 7724 7895 7873 19e Eeuwse Schil 7455 7566 7643 7614 7774 7889 totaal Binnenstad 14736 14995 15168 15338 15669 15762

Ontwikkeling woningvoorraad Binnenstad, naar SGB-wijk, 1995 en 2000-2005 (per 1 januari) 1995 2000 2001 2002 2003 2004 Historische Binnenstad 3812 3974 4144 4258 4258 4248 19e Eeuwse Schil 3157 3297 3412 3457 3479 3530 totaal Binnenstad 6969 7271 7556 7715 7737 7778

2005 7880 7837 15717

Tabel 11.2

Figuur 11.1

2005 4207 3568 7775

Ontwikkeling bevolking Binnenstad, naar SGB-wijk, 1995-2005 (per 1 januari)

8000 7750 7500 7250 7000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Historische Binnenstad


19e Eeuwse Schil

47

Figuur 11.2

Ontwikkeling woningvoorraad Binnenstad, naar SGB-wijk, 1995-2005 (per 1 januari)

4500 4250 4000 3750 3500 3250 3000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Historische Binnenstad

19e Eeuwse Schil

Binnenstad naar wijkbeheergebied Het aantal inwoners in wijkbeheergebied Binnenstad is vanaf 2000 tot 2003 gestaag toegenomen. Na een lichte daling in 2004 stijgt het inwonersaantal in de Binnenstad in 2005 opnieuw licht. Ook de woningvoorraad in dit deel van de stad is in 2005, na een lichte daling in 2003 en 2004, weer iets gestegen. Op de Noordflank zien we tot 2004 een gestage groei van zowel het aantal inwoners als de woningvoorraad. In 2005 is zowel het aantal inwoners als het aantal woningen weer licht gedaald.

Figuur 11.3

Ontwikkeling bevolking Binnenstad, naar wijkbeheergebied, 2000-2005 (per 1 januari)

8500 8000 7500 7000 6500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Binnenstad

Noordflank

Tabel 11.3

Ontwikkeling bevolking Binnenstad, naar wijkbeheergebied*, 2000-2005 (per 1 januari) 2000 2001 2002 2003 2004 Binnenstad 8003 8125 8179 8294 8210 Noordflank 6992 7043 7159 7375 7552 totaal Binnenstad 14995 15168 15338 15669 15762 * Gebiedsindeling Wijkgericht Werken

Ontwikkeling woningvoorraad Binnenstad, naar wijkbeheergebied*, 2000-2005 (per 1 januari) 2000 2001 2002 2003 2004 Binnenstad 4278 4484 4552 4540 4537 Noordflank 2993 3072 3164 3197 3241 totaal Binnenstad 7271 7556 7716 7737 7778 * Gebiedsindeling Wijkgericht Werken

2005 8250 7467 15717

Tabel 11.4

48

2005 4579 3196 7775


11.2

Beleving van leefbaarheid en veiligheid

In het najaar van 2003 heeft de 4e meting van het onderzoek Leefbaarheid en Veiligheid plaatsgevonden. Kijkt u in tabel 8.5 voor de resultaten voor de wijkbeheergebieden Binnenstad en Noordflank. In wijkbeheergebied Binnenstad is zowel een aantal positieve als een aantal negatieve ontwikkelingen zichtbaar. Wat betreft de positieve ontwikkelingen zien we dat het rapportcijfer voor de voorzieningen in de buurt iets hoger is geworden, de verloedering van de omgeving volgens bewoners iets minder is geworden en de verkeersveiligheid verbeterd is. Het aandeel van de bevolking dat zich wel eens onveilig voelt in

de buurt is echter - na een opvallende daling in 2001 – in 2003 weer toegenomen tot 43%. Dit aandeel is aanzienlijk hoger dan gemiddeld in Dordrecht. De score voor woonkwaliteit is licht gedaald, maar is wel vergelijkbaar met het Dordtse gemiddelde. In tegenstelling tot twee jaar geleden zijn er in 2003 diverse positieve ontwikkelingen te bespeuren in wijkbeheergebied Noordflank. Het aandeel van de bevolking dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt is afgenomen. Vermogensdelicten komen volgens bewoners iets minder vaak voor. De rapportcijfers voor woonomgeving, voorzieningen in de buurt, veiligheid en sfeer in de buurt zijn licht gestegen. Op diverse aspecten scoort Noordflank echter nog wel minder dan gemiddeld in Dordrecht.

Tabel 11.5

Kernvariabelen Leefbaarheid en Veiligheid, 1997, 1999, 2001 en 2003 Binnenstad Noordflank 97 99 01 03 97 99 01 sociale onveiligheid weleens onveilig in buurt 48 47 35 43 42 44 42 rapportcijfers woning 7,4 7,9 7,8 7,7 7,5 7,8 7,5 woonomgeving 6,9 7,2 7,0 7,1 6,6 6,8 6,4 voorzieningen in de buurt 6,7 6,9 6,6 6,9 6,2 6,1 5,8 leefbaarheid in de buurt 6,7 6,8 6,8 6,9 6,6 6,7 6,2 veiligheid in de buurt 6,2 6,1 6,3 6,3 6,2 6,1 5,9 mensen in de buurt 7,0 7,1 7,1 7,0 6,9 6,9 6,8 sfeer in de buurt 6,6 6,9 6,8 6,9 6,6 6,7 6,4 Indicatorscores +33 woonkwaliteit 7,2 7,7 7,9 7,6 7,4 7,4 7,5 sociale samenhang 5,1 5,3 5,9 5,9 4,4 5,0 5,7 algemeen oordeel buurt 6,8 7,1 7,7 7,8 6,1 6,6 7,2 Indicatorscores -34 verloedering omgeving 5,5 5,2 6,3 5,7 4,5 4,8 5,1 overlast 3,8 3,6 3,3 3,5 2,8 3,4 3,6 vermogensdelicten 4,7 5,2 5,8 5,9 4,1 4,5 5,8 dreiging 3,0 3,0 3,2 3,4 1,7 2,3 2,8 verkeersoverlast 5,0 4,5 4,7 4,9 4,2 4,4 4,9 verkeersveiligheid 5,1 5,4 5,5 4,9 4,9 5,0 5,2

03

Dordrecht 97 99

01

03

32

32

37

27

28

7,7 6,7 6,1 6,4 6,3 7,0 6,8

7,6 7,0 6,7 6,9 6,6 7,0 6,8

7,6 7,0 6,7 6,8 6,4 7,0 6,7

7,6 7,0 6,5 6,8 6,6 7,0 6,8

7,6 7,0 6,6 6,9 6,6 6,9 6,8

7,7 5,9 7,2

7,4 5,4 6,8

7,4 5,3 6,7

7,6 6,0 7,6

7,7 6,1 7,7

5,2 3,7 5,4 2,6 4,9 5,4

4,5 2,8 4,0 1,2 3,0 4,1

4,5 2,9 4,1 1,6 3,2 4,2

5,2 2,9 5,1 1,6 3,4 4,3

4,9 3,2 4,9 1,5 3,5 4,3

Bron: Leefbaarheid en Veiligheid in Dordrecht 1997, 1999, 2001 en 2003


49

11.3

Criminaliteit

De totale geregistreerde criminaliteit (aangiften) per 100 inwoners 15+ is in de Binnenstad twee-en-een-half keer zo groot als in de Noordflank en bijna drie keer zo groot als in heel Dordrecht (figuur 11.3). Dat is op zich niet verwonderlijk vanwege de grotere concentratie van bezoekers die de Binnenstad trekt en het grotere aantal winkels waar winkeldiefstal kan worden gepleegd. Het aantal in Binnenstad en Noordflank geregistreerde aangiften neemt gestaag af (figuur 11.4 en 11.5). De in 2003 ingezette daling zet zowel in de Binnenstad als de Noordflank ook in 2004 door. Het aantal aangiften in de Binnenstad lag in 2004 14% lager dan in 2003, in de Noordflank 19% lager. Ook in Dordrecht als geheel is in 2004 sprake van een daling van de geregistreerde criminaliteit, terwijl deze in 2003 nog een lichte stijging vertoonde.

Figuur 11.4

40 35 30 25 20 15 10 5 0 2001

Criminaliteitsdruk1 in de wijkbeheergebieden Binnenstad en Noordflank, jaar 2001-2004

2002 Binnenstad

2003

De afzonderlijke delictcategorieën vertonen een gedifferentieerd beeld. In de Binnenstad blijft het aantal aangiften van zakkenrollen sinds 2002 steeds verder afnemen (tabel 11.5). Het aantal geweldsdelicten is, na een periode van toename, in 2004 weer - licht - gedaald. Er blijft echter een stijgende lijn zitten in het aantal aangiften van winkeldiefstal.35 In de Noordflank zien we in 2004 een afname van het aantal aangiften van vernielingen en geweldsdelicten. De daling van het aantal aangiften van zakkenrollerij in 2003 is niet voortgezet in 2004. Net als in de Binnenstad zijn er ook in de Noordflank weer meer aangiften van winkeldiefstal gedaan dan in het jaar ervoor. De daling van het totaal aantal aangiften zit hem dus voornamelijk in de overige aangiften. De ontwikkeling van het aantal overlastincidenten loopt naar wijk uiteen. In de Binnenstad zien we in 2003 en 2004 een daling, in relatief sterke mate bij het aantal incidenten van verkeersoverlast. Het aantal geregistreerde gevallen van drugs/drankoverlast neemt echter flink toe. In de Noordflank zien we een fluctuerend beeld: (forse) stijging en (forse) daling wisselen elkaar daar af. Ook hier een daling van het aantal geregistreerde gevallen van verkeersoverlast.

2004

Noordflank

Dordrecht 1

Aantal door de politie geregistreerde aangiften per 100 inwoners van 15 jaar en ouder. Bron: Politie Zuid-Holland Zuid/Zwijndrechtse Waard, registratiesystemen GIDS en BPS

50


Figuur 11.5

Ontwikkeling aantal aangiften sinds 2001, % toe-/afname 4-maandsperiode ten opzichte van dezelfde periode van het jaar ervoor

20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25 -30 2002, I

2002, II

2002, III

2003, I

Binnenstad

2003, II Noordflank

2003, III

2004, I

2004, II

2004, III

Dordrecht totaal

Bron: Politie Zuid-Holland Zuid/Zwijndrechtse Waard, registratiesystemen GIDS en BPS

Tabel 11.5

Geregistreerde criminaliteit in Binnenstad en Noordflank, 2001-2004 2001 2002 Binnenstad aangiften vernielingen 226 188 geweldsdelicten 199 205 zakenrollen 112 178 winkeldiefstal 356 379 totaal aangiften 2499 2509 criminaliteitsdruk1 34,5% 34,4% Binnenstad incidenten drugs/drankoverlast 189 166 verkeersoverlast 248 255 overlast overig 350 408 totaal incidenten 787 829

2003

2004

191 219 91 383 2416 32,9%

181 211 73 473 2074 28,5%

229 142 438 809

264 125 400 789

Noordflank aangiften vernielingen 181 112 139 geweldsdelicten 89 135 124 zakenrollen 25 37 15 winkeldiefstal 8 9 5 totaal aangiften 995 1017 896 criminaliteitsdruk1 17,7% 17,7% 15,1% Noordflank incidenten drugs/drankoverlast 71 85 77 verkeersoverlast 139 189 130 overlast overig 199 286 235 totaal incidenten 409 560 442 1 Aantal door de politie geregistreerde aangiften op het aantal inwoners van 15 jaar en ouder Bron: Politie Zuid-Holland Zuid/Zwijndrechtse Waard, registratiesystemen GIDS en BPS


124 85 18 10 728 11,9% 93 107 308 508

51

11.4

Criminaliteit vergeleken

in

Binnensteden

Deze paragraaf vergelijkt criminaliteitscijfers van de Binnenstad van Dordrecht met die van Binnensteden van 10 andere gemeenten. Omdat er geen centrale bron bestaat waarin het aantal aangiften per binnenstad van verschillende gemeenten is opgeslagen zijn de cijfers rechtstreeks betrokken van de gemeenten. In de vergelijking zijn gemeenten meegenomen die qua inwonertal ongeveer gelijk zijn aan Dordrecht. Daarnaast is Breda geselecteerd omdat deze stad op het gebied van criminaliteit vaak wordt vergeleken met Dordrecht. De aangiftecijfers zijn slechts dan goed vergelijkbaar als ze op een adequate wijze relatief zijn gemaakt. Voor aangiftecijfers op gemeenteniveau doen we dit door ze te relateren aan de totale bevolking van de gemeente van 15 jaar en ouder. Het probleem voor de aangiftecijfers van de binnensteden is, dat de manier waarop de binnenstad is afgebakend, verschilt per gemeente. In de ene gemeente is dat alleen het kernwinkelgebied, de andere gemeente bakent de binnenstad ruimer of zelfs veel ruimer af. Hoe groter het gebied dat tot de binnenstad wordt gerekend, hoe meer aangiften meegeteld worden. De aangiften in de binnensteden alleen relateren aan het aantal inwoners van de totale gemeente is daarom geen optie. De grotere binnensteden komen dan irreëel slecht naar voren. De aangiften alleen relateren aan het aantal inwoners van de binnenstad is ook geen optie, omdat de grotere binnensteden dan juist irreëel goed uit de bus komen. Dat komt omdat er juist in het centrale gebied van de binnenstad, waar zich veel winkels en horeca bevinden, een concentratie van delicten is, die ook worden gepleegd door bewoners van buiten de binnenstad. Hoe groter de binnenstad is afgebakend, hoe groter het woongebied met relatief weinig delicten is rond dit concentratiegebied en hoe gunstiger de gehele binnenstad bij deling van het aantal aangiften door het aantal inwoners van die binnenstad uit de bus komt. We hebben dit "dilemma" opgelost door het aantal aangiften in de verschillende Binnensteden niet alleen te relateren aan de bevolking (15+) in de gemeente als totaal maar ook aan een verhoudingsgetal voor de relatieve omvang van de binnenstad ten opzichte van de totale gemeente.36 Naast het totaal aantal aangiften zijn acht verschillende typen delicten uitgelicht die beschouwd kunnen worden als specifieke “binnenstaddelicten”. Details hierover zijn te vinden in bijlage 2. De Dordtse binnenstad omvat in deze benchmark alleen de wijkbeheerwijk Binnenstad (dus exclusief Noordflank).

52

Gerelateerd aan de bevolking van de totale gemeente èn de binnenstad zelf is het totaal aantal aangiften in de Dordtse Binnenstad vergeleken met de andere gemeenten in deze benchmark aan de lage kant (figuur 11.6). De binnensteden van Arnhem, Breda, Leiden, Zwolle, Amersfoort en Haarlem zijn alle relatief minder veilig dan die van Dordrecht. Van de benchmarkgemeenten hebben alleen de minder verstedelijkte gemeenten buiten de Randstad, Ede en Emmen, een veiligere Binnenstad.

Figuur 11.6

Totaal aantal aangiften van delicten in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

Arnhem Breda Leiden Zwolle Amersfoort Haarlem Dordrecht Zaanstad Ede Emmen 0

5

10

15

20

1

zie noot 36 N.B. Er zijn geen gegevens bekend van de gemeente Maastricht over het totaal aantal aangiften in de Binnenstad.

Wanneer we kijken naar specifieke delictgroepen, dan blijkt dat er in de Dordtse Binnenstad relatief weinig aangiften zijn van vernielingen, straatroof en geweld- en zedendelicten. De Dordtse Binnenstad scoort redelijk gemiddeld op aangiften van zakkenrollen, en op aantal incidenten van drugs-/drankoverlast, verkeersoverlast en overige overlast. Alleen op het aantal aangiften van winkeldiefstal scoort de Dordtse Binnenstad relatief hoog (figuur 11.11). Alleen in de binnenstad van Arnhem is het aantal aangiften van winkeldiefstal hoger dan in de binnenstad van Dordrecht. Dit grote aantal aangiften van winkeldiefstal zou (deels) te maken kunnen hebben met het project ‘Samen Veilig Ondernemen’. Dit project loopt in de Dordtse Binnenstad en heeft als doel het terugdringen van het aantal winkeldiefstallen, wat men wil bereiken door onder andere altijd aangifte te doen als er een winkeldiefstal heeft plaatsgevonden.


25

Figuur 11.7

Aantal aangiften van vernielingen in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

Figuur 11.9

Arnhem

Leiden Amersfoort Maastricht Arnhem Breda Zwolle Ede Haarlem Dordrecht Emmen Zaanstad

Zwolle Breda Leiden Maastricht Zaanstad Amersfoort Dordrecht Ede Haarlem

0 1

0,5

1

Emmen

1,5

0

zie noot 36 1

Figuur 11.8

Aantal aangiften van straatroof in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

0,2 0,4 0,6 0,8

1

1,2 1,4 1,6

zie noot 36

Figuur 11.10 Aantal aangiften van zakkenrollen in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

Maastricht

Arnhem

Arnhem

Maastricht

Amersfoort

Zaanstad

Breda

Zwolle

Leiden Zwolle

Amersfoort

Dordrecht

Leiden

Breda

Haarlem

Haarlem

Zaanstad

Dordrecht

Ede

Ede

Emmen

Emmen 0

1

Aantal aangiften van geweld- en zedendelicten in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

0,1

zie noot 36


0,2

0,3

0,4

0,5

0 1

0,5

1

1,5

2

2,5

zie noot 36

53

Figuur 11.11 Aantal aangiften van winkeldiefstal in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

Arnhem

Arnhem

Dordrecht

Haarlem

Zwolle

Zwolle (meldingen)

Amersfoort

Leiden

Leiden

Dordrecht

Zaanstad

Amersfoort

Breda

Emmen

Ede

Breda

Emmen

Ede

Haarlem

Maastricht

Maastricht

Zaanstad

0 1

Figuur 11.13 Aantal incidenten van verkeersoverlast in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

0,5

1

1,5

2

2,5

3

0 1

zie noot 36

Figuur 11.12 Aantal incidenten van drugs/drankoverlast in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

Leiden

Arnhem Haarlem

2

Leiden

Breda

Zwolle (meldingen)

Haarlem

Dordrecht

Amersfoort Dordrecht

Zaanstad

Ede

Amersfoort

Zwolle (meldingen)

Breda

Emmen

Ede

Zaanstad

Emmen 0

54

1,5

zie noot 36

Arnhem

zie noot 36

1

Figuur 11.14 Aantal incidenten van overige overlast in de binnenstad per 1000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen1) in het jaar 2002

Maastricht

1

0,5

0,5

1

1,5

2

2,5

3

0

0,5

1

1,5

2

2,5

1

zie noot 36 N.B. geen gegevens Maastricht


3

3,5

In de Monitor Binnenstad 2000/2001 heeft ook een vergelijking plaatsgevonden van criminaliteitscijfers in de binnensteden van verschillende gemeenten. Om meerdere redenen hebben we

33 34 35

36

37

de nieuwe gegevens niet vergeleken met de gegevens van de vorige uitgave.37

Indicatorscores +: hoe hoger, hoe beter (NB: niet op te vatten als rapportcijfer). Indicatorscores -: hoe lager, hoe beter (NB: niet op te vatten als rapportcijfer). In december 2004 is door de politie een speciaal ‘project winkeldiefstal’ uitgevoerd, waarbij politie in burger intensief de straat op en de winkels in is gegaan. Dit heeft een verhogend effect gehad op het jaartotaal van aangiften winkeldiefstal. Er blijkt een positief, niet lineair verband te bestaan tussen het percentage aangiften Binnenstad op het totaal aantal aangiften in de totale gemeente en het percentage inwoner 15+ Binnenstad op het totaal aantal in wonders 15+ in de totale gemeente. Dit verband wordt goed beschreven door een functie waarin het percentage aangiften Binnenstad gelijk is aan een constante * de vierkantswortel van het percentrage inwoners 15+ Binnenstad. Voor het vergelijkbaar maken van de cijfers is het aantal aangiften in de Binnenstad daarom zowel gedeeld door de totale bevolking 15+ van de gemeente als door de vierkantswortel van het percentage inwoners 15+ in de Binnenstad. Dit wordt in de figuurtitels weergegeven als aantal aangiften ‘per 1.000 inwoners van 15 jaar en ouder (gewogen)’. In die vorige uitgave zijn willekeurig gemeente opgenomen die toevallig op relatief eenvoudige wijze cijfers konden leveren. Voor de onderhavige benchmark zijn bewust gemeenten geselecteerd die qua inwoneraantal redelijk overeenkomen met Dordrecht. Daarbij komt da in de onderhavige benchmark voor het eerst de correctie is toegepast voor de verschillende afbakeningen van de binnensteden van de benchmarkgemeenten.


55

56


Bijlagen


57

58


Bijlage 1 Ontwikkeling winkelaanbod in de Binnenstad Tabel b1.1

Winkelvestigingen in Binnenstad en Schil per januari 2000 en februari 2001

branche 11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

KWG levensmiddelen pers. verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen/lederwar. juwelier en optiek huish. en luxe artik. antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels

totaal Bron: Locatus

Tabel b1.2

KWG

februari 2001 ov. HB SL

tot. Bin.

38 10 2 79 15 19 17 8 11 14 15 6 20 2 4 32 7

14 8 1 2 4 24 4 5 3 4 7 3 18 14

12 1 5 1 1 1 4 1 4 4 3 2 4 8 6

64 11 2 92 17 22 22 36 15 20 22 14 30 7 8 58 27

42 8 2 81 16 17 19 8 13 16 15 6 24 2 3 29 10

16 1 9 2 5 4 33 4 5 3 3 8 3 24 17

13 1 4 1 2 2 5 1 5 3 3 2 4 12 11

71 10 2 94 19 24 25 46 17 22 23 12 35 7 7 65 38

299

111

57

467

311

137

69

517

mei 2003 ov. HB SL

tot. Bin.

Winkelvestigingen in Binnenstad en Schil per april 2002 en mei 2003

branche 11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

januari 2000 ov. HB SL tot. Bin.

KWG levensmiddelen pers. verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen/lederwar. juwelier en optiek huish. en luxe artik. antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels



april 2002 ov. HB SL

tot. Bin.

KWG

38 10 2 94 17 17 18 8 11 12 19 8 25 2 3 31 13

13 1 10 2 4 4 34 4 5 2 2 6 2 1 20 20

14 2 4 1 2 2 3 1 2 3 3 2 4 13 7

65 13 2 108 20 23 24 45 15 18 23 13 34 6 8 64 40

30 11 2 90 18 16 20 7 10 13 16 6 22 2 4 28 12

12 1 7 2 4 33 7 5 3 3 6 2 1 22 19

14 2 4 1 4 3 2 2 3 2 3 2 4 10 8

56 14 2 101 19 22 27 42 17 20 22 11 31 6 9 60 39

328

130

63

521

307

127

64

498

59

Tabel b1.3

Winkelvestigingen in Binnenstad en Schil per mei 2003 (nieuw) en april 2004 mei 2003 (nieuw)

branche

11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

levensmiddelen pers. verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen/lederwar. juwelier en optiek huish. en luxe artik. antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels


Tabel b1.4

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

KWG

30 11 2 90 18 16 20 7 10 13 16 6 22 2 4 28 12

12 1 7 2 4 33 7 5 3 3 6 2 1 22 19

14 2 4 1 4 3 2 2 3 2 3 2 4 10 8

56 14 2 101 19 22 27 42 17 20 22 11 31 6 9 60 39

31 10 2 93 17 16 22 8 11 13 16 6 24 2 4 25 12

12 1 5 2 4 31 6 6 1 4 6 1 1 18 20

12 2 4 1 4 2 2 1 2 2 3 2 4 10 9

55 13 2 102 18 22 28 41 17 20 19 12 33 5 9 53 41

307

127

64

498

312

118

60

490

branche

levensmiddelen pers. verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen/lederwaren juwelier en optiek huish./luxe artikelen antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels


60

tot. Bin.

m2 vvo winkels in Binnenstad en Schil per januari 2000 en februari 2001 (Locatus) januari 2000

11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

april 2004 ov. SL HB

februari 2001

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

2665 1350 9352 14863 2800 1243 2404 558 2669 1048 1821 636 3010 344 244 5444 323

2534 564 270 81 161 1831 223 269 156 294 1154 361 2845 866

674 60 335 1183 70 80 274 183 392 907 361 76 1339 5594 357

5873 1410 9352 15762 4253 1394 2645 2663 2892 1500 2369 1837 4525 781 1583 13883 1546

2817 990 9352 15010 3058 1108 2552 558 2845 1248 1975 521 3350 344 212 6468 637

2678 60 615 320 167 198 2335 223 269 156 274 1186 361 3302 860

914 60 306 1183 110 135 304 183 479 894 256 76 1339 5900 561

6409 1110 9352 15931 4561 1385 2885 3197 3068 1700 2610 1689 4792 781 1551 15670 2058

50774

11609

11885

74268

53045

13004

12700

78749


Tabel b1.5

m2 vvo winkels in Binnenstad en Schil per april 2002 en mei 2003 april 2002

branche 11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

levensmiddelen persoonlijke verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen/lederwaren juwelier en optiek huish. en luxe artikelen antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels


Tabel b1.6

mei 2003

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

2364 1114 7412 18739 3415 1066 2518 550 2353 929 2251 629 3529 344 212 6127 727

3512 60 672 270 161 228 2535 177 275 94 112 1027 255 75 2897 1775

1050 125 300 1183 110 115 189 183 209 894 256 76 1339 6016 433

6926 1299 7412 19711 4868 1337 2861 3274 2530 1387 2554 1635 4812 675 1626 15040 2935

2288 1735 5961 18361 3623 1052 2540 532 2470 1061 2145 554 3302 344 290 5551 683

3481 60 508 80 248 1964 326 301 104 149 987 255 75 4134 1674

996 125 300 1183 191 173 144 183 319 132 241 76 813 3718 424

6765 1920 5961 19169 4806 1323 2961 2640 2796 1545 2568 835 4530 675 1178 13403 2781

54279

14125

12478

80882

52492

14346

9018

75856

m2 wvo winkels in Binnenstad en Schil per mei 2003 (nieuw) en april 2004 mei 2003 (nieuw)

branche 11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

levensmiddelen persoonlijke verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen/lederwaren juwelier en optiek huish. en luxe artikelen antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels



april 2004

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

KWG

ov. HB

SL

tot. Bin.

2274 1819 6649 18771 3735 1026 2507 532 2770 1061 2224 585 3235 344 290 5717 715

3842 60 508 80 248 1964 316 301 90 149 987 285 75 4626 1674

996 125 300 1183 191 173 218 183 319 126 241 76 813 3718 424

7112 2004 6649 19579 4918 1297 2928 2714 3086 1545 2633 860 4463 705 1178 14061 2813

2314 1615 6649 19580 3623 1026 2665 870 2804 1061 2017 593 3325 344 290 5531 684

3842 60 267 80 220 1785 316 313 54 239 987 135 75 3801 1958

886 125 300 1183 191 115 218 183 279 126 241 76 813 3718 464

7042 1800 6649 20147 4806 1297 3000 2873 3120 1557 2350 958 4553 555 1178 13050 3106

54254

15205

9086

78545

54991

14132

8918

78041

61

m2 vvo winkelaanbod Couleur Locale, per straat, januari 2000, februari 2001, april 2002, mei 2003, april 2004

Tabel b1.7

branche

januari 2000

februari 2001

april 2002

mei 2003

april 2004

. 3073 2231 3049 282 270 60 2967 2548 2420 3760 2218 1069 358 1155

. 3133 2231 3012 321 270 120 3168 2548 2783 4082 2341 1374 335 1155

. 3241 2909 3099 345 288 145 3210 2842 2781 4427 2523 1269 574 1247

. 3164 3005 3094 261 212 165 2964 2795 2617 4110 2639 1149 583 1138

. 3164 3077 3154 216 246 123 3402 2639 2617 4110 2639 826 583 1216

25460

26873

28900

27896

28012

Johan de Wittstraat noordoostzijde Bagijnhof noordoostzijde Visstraat noordoostzijde Vriesestraat Nieuwstraat Korte Breestraat / Blindenliedengasthuissteeg Lindenstraat / Lenghenstraat Voorstraat Midden Voorstraat Midden-Noord Voorstraat Midden-West Voorstraat West Voorstraat Noord Groenmarkt Vleeshouwersstraat Grote Spuistraat


Tabel b1.8

m2 vvo winkels Couleur Locale naar branche, per januari 2000, februari 2001, april 2002, mei 2003 en april 2004

branche

11010 11020 22030 22040 22050 22060 22070 22080 35100 35110 35120 37130 37150 37160 37170 37180 38200

levensmiddelen persoonlijke verzorging warenhuizen kleding en mode schoenen en lederwaren juwelier en optiek huish. en luxe artikelen antiek en kunst sport en spel hobby media plant en dier bruin- en witgoed auto en fiets doe-het-zelf woninginrichting overige winkels

totaal winkels Bron: Locatus

62

januari 2000

februari 2001

april 2002

mei 2003

2018 311 0 7839 957 600 1134 1244 975 709 1359 400 2248 464 212 4314 676

2318 251 0 8078 957 524 1149 1428 1151 909 1543 419 2283 464 212 4187 1000

2229 322 0 8647 1042 525 921 1492 1255 674 1849 494 2859 464 212 4381 1534

2252 342 0 8469 994 511 952 1446 1270 806 1743 419 2734 464 290 3710 1494

25460

26873

28900

27896

april 2004 2252 342 0 8650 994 511 1082 1446 1304 806 1743 458 2792 344 290 3329 1669

28012


Bijlage 2 Achtergrondinformatie bij vergelijking criminaliteit Binnensteden Specifieke delicten Naast het totaal aantal aangiften zijn acht verschillende typen delicten uitgelicht die beschouwd kunnen worden als specifieke “binnenstaddelicten”. De delictgroepen zijn gebaseerd op het Informatiemodel Nederlandse Politie 2002. De volgende delictgroepen worden apart weergegeven: • • • • • • • •

Vernielingen (rubriek 2.2.1 in het INP2002) Straatroof (rubriek 1.4.6 in het INP2002) Geweld- en zedendelicten (rubrieken 1.4.1; 1.4.2; 1.4.3; 1.4.4; 1.4.5; 1.4.7 in het INP2002) Zakkenrollen (rubriek 1.2.4 in het INP2002) Winkeldiefstal (rubriek 2.5.2 in het INP2002) Drugs-/drankoverlast (rubriek 2.1.1 in het INP2002) Verkeersoverlast (rubriek 2.3.1 in het INP2002) Overige overlast (rubriek 2.7.1 in het INP2002)

Overlastgegevens De categorieën met overlastgegevens (drugs/drankoverlast, verkeersoverlast en overige overlast) bevat niet het aantal aangiften, maar over het algemeen het aantal incidenten. Dit geeft een realistischer beeld van de werkelijkheid, omdat van overlast niet vaak aangifte wordt gedaan. Eén gemeente (Zwolle) heeft niet het aantal incidenten, maar het aantal meldingen geleverd. Verder bleek tijdens de gegevensverzameling dat niet alle politiekorpsen dezelfde definitie van incidenten hanteren. De gegevens over overlast zijn dus niet overal op dezelfde manier aangeleverd. Dit leidt echter naar alle waarschijnlijkheid niet tot grote verschillen.


63

64


Publicaties van het Sociaal Geografisch Bureau Openbare orde en veiligheid Leefbaarheid en veiligheid in Dordrecht 2003 Benchmark leefbaarheid en veiligheid 2001 Leefbaarheid en veiligheid in de Drechtsteden anno 2002 Overzicht bestaande leefbaarheidsonderzoeken Jeugdcriminaliteitskaart Zuid-Holland Zuid 2000 Eind evaluatie Veiligheidsnetwerk Zwijndrecht Veiligheidsbeleving op school 2004 Leefbaarheid en veiligheid in de Gemeente Zwijndrecht anno 2002 Verkeer en vervoer Parkeerregulering Groenedijk/Oranjelaan Autobezit, verplaatsingsgedrag en vervoermiddelgebruik van de Dordtse bevolking anno 2001

2004 2002 2003 2000 2001 2002 2004 2003 2003 2003

Sociaal-economisch beleid Monitor Binnenstad Dordrecht 2000/2001 2002 Monitor werk 2002 2003 De Sociale Staat van Dordrecht 2003 2004 De markt voor benzinepompen in Dordrecht 2001 Horecabezoek en beoordeling van de Dordtse horeca door de Dordtse bevolking anno 2004 2004 Onderzoek draagvlak vrijdagmiddagmarkt 2003 Monitor vraagzijde arbeidsmarkt havengebonden cluster Rijnmond 2004 Onderwijs Kiezen voor beroepsonderwijs ROC’s Albeda College en Da Vinci College in de Hoeksche Waard Behoefte onderzoek kinderopvang Dordrecht Integrale leerlingenprognose gemeente Dordrecht 2002-2018 Vrije tijd, cultuur, sport en recreatie Gebruikers en deelnemers over gemeentelijke sportvoorzieningen Dordtenaren over recreatie in het buitengebied Vrijwilligerswerk in Dordrecht 2003 Meningspeiling theatervoorziening in Dordrecht Publieksonderzoek Wantijpop/Rainbowpark 2002 Kerstmarkt Dordrecht 2001 Boekenmarkt Dordrecht 2002 Opinies over en waardering voor evenementen in Dordrecht Toervaarders over Dordrecht Onderzoek Openbare Bibliotheek Dordrecht Publieksonderzoek Zomerkermis 2003 Evaluatie Dordt in Stoom Evaluatie Rhythm & Blues Festival Sociale voorzieningen en maatschappelijk werk Onze buurt aan zet, tussenevaluatie Jeugdbeleid in de Drechtsteden Behoefte-onderzoek Dubbeldam Jongeren Dordrecht 2003 Monitor Sociaal Programma Oud-Krispijn Zuid-3 Doelgroepenonderzoek Bureau Schuldhulpverlening Dordrecht deel III Uitvallersonderzoek Bureau Schuldhulpverlening Dordrecht Evaluatie Gezondheidsmanagement Monitor ouderen 2003 Wijkpanel Staart Groen Wijkpanel Staart Veilig Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Woonmonitor Dordrecht 2004 Woonmonitor Drechtsteden 2004 Evaluatie project dynamisch wonen


2005 2003 2004 2003

2004 2004 2004 2004 2002 2002 2002 2003 2004 2003 2003 2004 2004 2004 2003 2004 2004 2004 2004 2003 2004 2004 2004 2005 2004 2004 2004

Evaluatie woonkeus Drechtsteden Verslag Geschikt Wonen Migratie-onderzoek 2002

2001 2003 2003

Algemeen bestuur en maatschappelijke verkenningen Dit is Dordt Bekend maakt bemind Monitor Beeld van Dordrecht Vertrouwen in het bestuur en oordeel over raadscommunicatie Evaluatie inspraakbeleid Succesvol lokaal ouderenhuisvestingsbeleid Gezondheidsmonitor Zuid-Holland Zuid hoofdrapport en deelrapport: Dordrecht Omnibusonderzoek Barendrecht 2000 Prognose Essenhof 2000-2015 (crematies en begravingen) Bereik/waardering voor info gem. Dordrecht Herhalingsmeting beeld van en belangstelling voor de Drechtsteden De stem van de burger Bezoekersonderzoek Dag van Dordt Evaluatie Dualisme 1e fase Feiten, belevingen en trends Papendrecht Milieu Gebruik toegangssysteem ondergrondse containers Onderzoek naar achtergronden onkruidbestrijdingsmiddelengebruik door particulieren Evaluatie proef mini-container papier Evaluatie hondenbeleid Milieumonitor Dordrecht 2003 Ruimte voor de rivier Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Krimpenerwaard Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Ridderkerk

2004 2005 2004 2002 2001 2001 2001 2000 2002 2002 2002 2003 2003 2003 2004 2003 2005 2004 2004 2003 2004 2003

Bevolking Bevolkingsprognose per wijk gemeente Dordrecht 2004-2020 Huishoudenprognose 1998-2010

2004 1998

Klanttevredenheid Basisscholen over Weizigt NMC Klanttevredenheidsonderzoek Wijklijn Klanttevredenheidsonderzoek Maaltijdservice Klanttevredenheidsonderzoek Personenalarmering Klanttevredenheidsonderzoek Onderwijs en Welzijn Elektronische Dienstverlening Gemeente Dordrecht Klanttevredenheidsonderzoek Groenvoorziening 2003 Klanttevredenheidsonderzoek WVG Dordrecht Klanttevredenheidsonderzoek WVG Zwijndrecht Klanttevredenheidsonderzoek Brandweer Dordrecht Klanttevredenheidsonderzoek Stafdiensten Medewerkerstevredenheidsonderzoek Stafdiensten

2004 2003 2004 2004 2004 2003 2004 2003 2003 2003 2004 2004

Bovenstaande lijst bevat een selectie van publicaties van het SGB Algemeen Dordt op z’n droogst jaarlijks Staat van de wijken meerjarig Tabellenboek Bedrijvenregister Dordrecht jaarlijks Meer cijfers en trends kunt u vinden op onze website www.sociaalgeografischbureau.nl Informatie/bestellen: telefoon: (078) 639 64 65 schriftelijk: Sociaal Geografisch Bureau Postbus 8 - 3300 AA DORDRECHT e-mail [email protected] website www.sociaalgeografischbureau.nl fax 078 -639 80 80

65

Programmabureau Binnenstad Monitor Binnenstad Monitor Binnenstad Sociaal Geografisch Bureau gemeente Dordrecht

Recommend Documents