Monitor Binnenstad 2007

Bijlage 1

Monitor Binnenstad 2007 Voor u de Monitor 2 0 0 7 . Deze monitor g e e f t a a n de hand v a n diverse indicatoren een zo compleet mogelijk beeld v a n de situatie en d e recente ontwikkelingen d e Dordtse Binnenstad. Hierin zijn ook d e r e s u l t a t e n v a n de Passantenenquête 2 0 0 7 opgenomen en is t e v e n s de t h e r m o m e t e r over het laatste trimester van 2007

Samenvatting Kader Voordat we in deze samenvatting de belangrijkste bevindingen van de monitor presenteren, geven we eerst het kader aan tegen de achtergrond waarvan we de resultaten moeten beoordelen. Over welke periode hebben we het precies en wat waren in die periode de landelijke trends? En hoe ontwikkelden zich de concurrentieverhoudingen in de regio? 2004-2007 De Monitor Binnenstad 2007 heeft (vrijwel geheel) betrekking op de ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden de periode 2004-2007. Dit betekent dat de Monitor een beeld geeft van de situatie in de Dordtse Binnenstad anno een beeld dat niet volledig meer overeen komt met de feitelijke waar te nemen situatie de Binnenstad op het moment van uitbrengen van de monitor (eind 2008). Landelijke o n t w i k k e l i n g e n : t o e n a m e bestedingen bij s t a g n e r e n d bezoek a a n binnensteden De periode 2004-2007 kan grotendeels gekenschetst worden als een periode van hoogconjunctuur, met stijgende omzetten van detailhandel en horeca. Tegelijkertijd wijzen en het Continu Vakantie Onderzoek voor dezelfde periode op een landelijke stagnatie of zelfs afname van het bezoek aan Grootschalige binnenstedelijke g e e f t vooral e e n m a l i g e impuls aan bezoek Uit een recent gepresenteerde studie komt duidelijk naar voren dat grootschalige binnenstedelijke winkelontwikkeling in de meeste gevallen beduidend hogere bezoekersaantallen tot gevolg hebben, die vervolgens stabiliseren op hogere 1 profiteren in de regel niet of nauwelijks. Binnen de alsmaar veranderende concurrentieverhoudingen is het voor binnensteden vervolgens bijzonder moeilijk om dit hoge niveau vast te houden. En verdere echt substantiële groei kan feitelijk alleen weer het gevolg zijn van een nieuwe grootschalige ontwikkeling. Concurrentieverhoudingen: v a n a f najaar 2 0 0 7 daling bezoek uit Papendrecht en Alblasserwaard als gevolg v a n opening v e r n i e u w d e h o o f d w i n k e l c e n t r u m De M e e n t Papendrecht De concurrenten van de Dordtse Binnenstad zijn bekend. Op de eerste plaats zijn dat natuurlijk Rotterdam en mindere mate - Breda. Maar ook de hoofdcentra van de regiogemeenten met name voor inwoners uit de Drechtsteden zelf, meerdere of mindere mate concurrerend voor de Dordtse Binnenstad. Van de opening van het geheel herontwikkelde hoofdwinkelcentrum De Meent Papendrecht in het najaar van 2007 zal dan ook ongetwijfeld direct een effect mogen worden verwacht op het aantal winkelende bezoekers aan de Dordtse Binnenstad.

1

Pagina 1 van 4

& Wakefield,

het

van

Platform

Datum februari 2 0 0 9 Ons kenmerk B I N / 2 0 0 8

Belangrijkste bevindingen Bedrijvigheid en een gedifferentieerd beeld In het meest recente peiljaar 2006 namen zowel het aantal vestigingen als de werkgelegenheid de Binnenstad toe, vooral als gevolg van een flink bovengemiddelde groei in de Historische Binnenstad. In de Historische Binnenstad groeide de werkgelegenheid ook over de hele in beschouwing genomen periode 2004-2007, bij een bescheiden afname van het aantal vestigingen. In de Schil zien we juist het omgekeerde: daling van de werkgelegenheid een toename van het aantal vestigingen. Per saldo resulteerde een daling van de werkgelegenheid in de Binnenstad geheel bij een zo goed als stabiel aantal vestigingen. De werkgelegenheidsontwikkeling is daarmee minder gunstig dan gemiddeld voor Dordrecht, maar beduidend gunstiger dan in de periode 2001-2004. Binnen de Historische Binnenstad zijn er buurten die het beter doen dan andere. In het Centrum, met de meeste vestigingen en werkgelegenheid, is het aantal vestigingen over de periode gezien stabiel, met een lichte daling van de werkgelegenheid. In het jaar 2006 is sprake van een zeer gunstige ontwikkeling: een groei met van zowel vestigingen als werkgelegenheid. Andere buurten waar het aantal vestigingen tussen 2004 en 2007 toenam zijn en In de overige buurten bleef het aantal vestigingen stabiel of nam af. Werkgelegenheidsgroei zien we met name in de buurten Groenmarkt Achterhakkers en Bleijenhoek Daling van de werkgelegenheid zien we met name in de buurten Nieuwe Haven Grote Markt en Winkelaanbod: Dordtse Binnenstad heeft consument veel te bieden Met 470 winkels in gebruik de Dordtse Binnenstad qua aantal winkels het centrale winkelgebied van Nederland. Het aantal winkels de Dordtse Binnenstad is vergelijkbaar met dat van de binnensteden van Apeldoorn, Leeuwarden, Hilversum en zelfs Arnhem, Tilburg en Eindhoven. Als gevolg van de gemiddeld geringe omvang van de winkelpanden in de stad is het Dordtse centrale winkelapparaat relatief kleinschalig. Maar met zo'n 75.000 m2 winkelvloeroppervlak staat de Dordtse Binnenstad van alle centrale winkelgebieden Nederland toch nog op een plaats. Binnen het totale aanbod is de belangrijke branchegroep mode luxe in de Dordtse Binnenstad gemiddeld vertegenwoordigd. Deze komt ook tot uitdrukking in de (nog steeds) relatief lage filialiseringsgraad van 18%. Ketens veelal op zoek naar grotere winkelpanden in de Dordtse Binnenstad relatief schaars zijn. In de centrale winkelgebieden van Leiden Gouda (29%) en Breda (28%) is de filialiseringsgaad hoger. Ook is het aantal centrale per inwoner van de hele gemeente in Dordrecht relatief laag, een indicatie voor een verhoudingsgewijs wat zwakkere centrumpositie. Verhoudingsgewijs sterke subcentra in onze regio zijn hierop mede van invloed. afname tussen 2004 en 2007 bij kwalitatieve upgrading Zowel in het Kernwinkelgebied als in overige delen van de Binnenstad is het winkelaanbod in aantallen én metrage afgenomen. In het Kernwinkelgebied nam het aantal winkelvestigingen af met 2,2%, het metrage winkel gebruik met 4,5%. Bruin- en witgoed en woninginrichting waren de sterkste dalers. Ook in de Couleur Locale straten nam het winkelaanbod af. In de centrale winkelgebieden van de Gouda (-2%), Leiden (4-2%) en Breda (+9%) was de ontwikkeling van het winkelaanbod gunstiger dan in Dordrecht-Centrum Ontwikkelingen het winkelaanbod zijn het saldo van opheffingen en nieuw-vestigingen. Een centraal winkelgebied een dynamisch organisme met doorgaans heel wat mutaties, zeker de aanloopstraten. Zo ook in Dordrecht. De daling van het totaal aantal winkels neemt niet weg dat er zich in de voorbije jaren ook steeds weer nieuwe winkels in leegkomende ruimten hebben gevestigd. Verder ook de Drievriendenhof geheel herontwikkeld tot Per saldo moge sprake zijn van een afname van het aantal vestigingen en het metrage in gebruik, tegelijkertijd een kwalitatieve upgrading van het centrale winkelapparaat zichtbaar. eca aanbod: kwantitatieve en kwalitatieve toename Het horeca-aanbod in de Dordtse Binnenstad ontwikkelt zich in gunstige zin. De afgelopen jaren zijn er diverse gekomen, zowel restaurants als winkelondersteunende horeca. De groei 2

uitzendbureaus het beeld

Pagina 2 van 4

verstoren

huilen de

van de werkgelegenheid

Datum februari 2 0 0 9 Ons kenmerk B I N / 2 0 0 8

in aantal vestigingen was iets groter dan in de binnensteden van Gouda en Leiden, maar kleiner dan in die van Breda. Leegstand: in drie j a a r tijd g r o t e a f n a m e , concentratie in a a n l o o p s t r a t e n Zowel in het als in de overige Historische Binnenstad is de leegstand tussen maart 2005 en maart 2008 spectaculair gedaald. Per ultimo maart 2008 stonden in het Kernwinkelgebied nog maar 22 verkoopruimten leeg, een daling met 5 5 % ten opzichte van drie jaar De leegstand concentreert zich in de aanloopstraten Voorstraat-West en In de overige Historische Binnenstad zien we tamelijk veel leegstand aan de Voorstraat Noord, in de Schil aan de

W i n k e l b e z o e k : s t a g n a t i e m e t groter a a n d e e l van buiten de regio Na een sterke toename van het aantal winkelende bezoekers met 3 3 % als gevolg van de opening van Statenplein en omgeving tussen 2004 en 2007 sprake van een stagnatie tot lichte teruggang. Dit blijkt zowel uit tellingen als gebruikscijfers van de waterbus en de parkeergarages. Tegelijkertijd nemen we een toename waar van het aandeel bezoekers van buiten de regio van 1 6 % t o t 2 2 % . Deze toename heeft samen met de positieve ontwikkelingen in het horeca-aanbod per saldo geleid t o t een groter gebruik van de horeca door het winkelend publiek. De ontwikkeling van de passantenstromen in de verschillende straten duidt op een verdere concentratie van de drukte in de kern van het Kernwinkelgebied. Totaal toeristisch b e z o e k : e v e n e e n s stagnatie Het totale toeristische bezoek van buiten Dordrecht, waarvan het recreatief winkelen een belangrijk onderdeel uitmaakt, stagneert eveneens. Dordrecht lijkt het daarbij slechter te doen dan gemiddeld andere historische steden in het land. Waar het aantal bezoekers aan acht historische steden (waaronder Dordrecht) volgens cijfers van het Continu Vakantie Onderzoek 2007 ten opzichte van 2006 nog met 3 % t o e n a m , daalde dat aan Dordrecht met 3%. In was in Dordrecht ten opzichte van 2005 sprake van stabilisatie tegen een lichte groei in de andere historische steden. Het aantal toeristische bezoeken aan de historische steden vertoont een licht dalende trend, waarbij het aantal toeristische bezoeken aan Dordrecht meer dan gemiddeld is gedaald. Naast het recreatief winkelen het evenementenbezoek een belangrijk onderdeel van het bezoek aan de Binnenstad. De sterke groei van het evenementenbezoek in de jaren vóór 2005 zet de afgelopen jaren in mate voort. Een aantal individuele evenementen zoals Kerstmarkt en Rivers trekken nog wel meer bezoekers, maar dit werd in 2007 teniet gedaan door de afbouw van Dordt Monumenteel, waardoor het totale bezoek aan evenementen in de Binnenstad anno 2007 niet veel hoger lag dan enkele jaren geleden. I n het totale bezoek aan de belangrijkste bezienswaardigheden en culturele voorzieningen doet zich vooral de sluiting van Eurocinema voelen. Verder wisselen bij de individuele voorzieningen beperkte groei en beperkte daling elkaar af. Per saldo ligt het aantal bezoekers aan de belangrijkste bezienswaardigheden en culturele voorzieningen in de Binnenstad 1 2 , 5 % onder het niveau van 2004. In 2007 legde een recordaantal van in totaal 301 riviercruiseschepen aan in Dordrecht. In 2004 waren dit er nog 224. Vaak leggen deze schepen in Dordrecht aan om voorraad in te slaan. Over de in potentie aanzienlijke spin-off naar de Dordtse Binnenstad is op dit moment nog weinig bekend. W a a r d e r i n g : t o e g e n o m e n voor horeca-aanbod en sfeer, a f g e n o m e n voor w i n k e l a a n b o d Winkelende bezoekers waren anno 2007 duidelijk beter te spreken over het horeca-aanbod en de sfeer in het Dordtse Kernwinkelgebied dan anno 2004. Het winkelaanbod kreeg juist een lager rapportcijfer. Toeristische bezoekers aan Dordrecht uiten in grote meerderheid (grote) tevredenheid over hun bezoek aan de stad. Ook daarin gezelligheid en sfeer bepalende Zo er ontevredenheid is dan komt dat voornamelijk doordat open of door een gevoel van onveiligheid.

3 Vanwege de grootscheepse herontwikkeling van buiten de gehouden

Pagina 3 van 4

de leegstand aan Achterom,

de

en

Datum februari 2 0 0 9 Ons kenmerk B I N / 2 0 0 8

Wonen De woonfunctie van de Binnenstad neemt gestaag toe. Vanaf 1997 zien we een vrijwel continu stijgende lijn in aantallen woningen en inwonertal. Gezien vanaf 2004 de weliswaar minder stijl, maar groei is er nog steeds. Tussen 1.1.2004 en 1.1.2008 kwamen er in de Binnenstad 225 woningen en 166 inwoners bij. De is keurig verdeeld over Binnenstad en Noordflank, maar alleen in de Binnenstad groeide ook het Leefbaarheid en veiligheid: Dordtse Binnenstad relatief leefbaarheid Noordflank in de plus, leefbaarheid Binnenstad onder druk De Dordtse Binnenstad is vergeleken met een aantal andere binnensteden relatief veilig. Het aantal aangiften van delicten is verhoudingsgewijs geringer dan in de binnensteden van steden als Arnhem, Den Bosch, Breda, Haarlem en Amersfoort. Ook zien we in de beschouwde periode 2004-2007 een continue dalende lijn in de geregistreerde criminaliteit. De in de ontwikkelen zich over het algemeen positief. In de wijk Binnenstad is daarentegen sprake van een wat minder positieve ontwikkeling, met name op verloedering, overlast en dreiging.

Pagina 4 v a n 4

Monitor Binnenstad Dordrecht 2 0 0 7

Drechtsteden drs drs F W

van der

december 2008

Colofon Opdrachtgever Bewerking Eindredactie

Programmabureau Binnenstad Drechtsteden F GR Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden (OCD) Postbus AP DORDRECHT

(078) 620 65 2b www

Inhoud en conclusies

,

5

Inleiding 2

9

Werkgelegenheid en bedrijvigheid

2.2 3 Omvang, structuur en ontwikkelingen winkelaanbod 15 3.1 Omvang en structuur.... .....15 3.2 Omvang en structuur vergeleken 17 3.3 Pandkwaliteit en marktsegment...................................................... 18 3.4 Ontwikkelingen in het winkelaanbod 3.5 Ontwikkelingen vergeleken 21 4

5 5.1 5.2

Horeca Aanbodontwikkelingen Aanbod en

23 vergeleken

........................23 5 ........25 26

Leegstand per ultimo maart 2008 Ontwikkelingen in leegstand

6 Omvang en herkomst winkelend publiek 6 . 1 . Herkomst winkelend publiek 6.2 Passantenstromen en omvang winkelend publiek.............. 7 7.2 7.3 7.4 7.6

Meer over gebruik en bezoek Bezoekfrequentie Passantenstromen en omvang winkelend publiek Bezoek bezienswaardigheden en culturele voorzieningen Toeristische bezoek. Gebruik van Gebruik parkeergarages en waterbus ..............

.....29 29 .....30 ............33 ..34 35 36 ............39

8

Waardering...................................................................................... 41 Tevredenheid toeristische bezoek 41 8.2 Kern winkelgebied

9 Wonen, leefbaarheid en veiligheid 9.1. ,,. 9.2 Beleving van leefbaarheid en veiligheid 9.3 Criminaliteit in de Binnenstad 9.4 Criminaliteit in Binnenstad vergeleken

Bijlage 1 Aanvullende tabellen Bijlage 2 Aanvullende figuren

,.,,.

43 .................43 ..44 49

Samenvatting en conclusies Voor u de Monitor Binnenstad Deze monitor geeft aan de hand van diverse Indicatoren een zo compleet mogelijk beeld van de situatie en de - recente - ontwikkelingen in de Dordtse Binnenstad. Hierin ook de thermometer over het laatste trimester van 2 0 0 7 deze samenvatting beschrijven w e de belangrijkste bevindingen uit de monitor. Voorafgaand daaraan schetsen w e eerst kort het kader tegen de achtergrond waarvan w e de bevindingen moeten beoordelen. We sluiten af met een aantal conclusies.

Kader Voordat we deze samenvatting de belangrijkste bevindingen van de monitor geven w e eerst het kader aan tegen de achtergrond waarvan w e de resultaten moeten beoordelen Over welke periode hebben w e het precies en wat waren periode de landelijke En hoe ontwikkelden de concurrentieverhoudingen de

De Monitor Binnenstad 2 0 0 7 heeft (vrijwel geheel) betrekking op de ontwikkelingen hebben plaatsgevonden de periode betekent dat de Monitor een beeld geeft van de situatie de Dordtse Binnenstad anno een beeld dat volledig meer overeen komt met de feitelijke waar te nemen situatie de Binnenstad op het moment van uitbrengen van de monitor 2008) Landelijke toename bestedingen stagnerend bezoek aan binnensteden De periode kan grotendeels gekenschetst worden een periode van met stijgende omzetten van detailhandel en horeca. Tegelijkertijd wijzen passantentellingen en het Continu Vakantie Onderzoek voor dezelfde periode op een landelijke of zelfs afname van het bezoek aan Grootschalige binnenstedelijke winkelontwikkeling geeft vooral eenmalige impuls aan bezoek een recent gepresenteerde studie komt duidelijk naar voren dat grootschalige binnenstedelijke winkelontwikkeling de gevallen beduidend hogere bezoekersaantallen tot gevolg hebben, vervolgens stabiliseren op hogere niveau Aanloopstraten profiteren de regel of nauwelijks Binnen de alsmaar veranderende concurrentieverhoudingen het voor binnensteden vervolgens bijzonder moeilijk om hoqe niveau vast te houden En verdere echt groei kan feitelijk alleen weer het gevolg van een nieuwe grootschalige ontwikkeling vanaf najaar 2007 daling bezoek Papendrecht en Alblasserwaard als gevolg van opening vernieuwde De Meent Papendrecht De concurrenten van de Dordtse Binnenstad bekend Op de eerste plaats dat natuurlijk Rotterdam en mindere mate - Breda Maar ook de hoofdcentra van de regiogemeenten met name voor inwoners de Drechtsteden zelf, meerdere of mindere mate concurrerend voor de Dordtse Binnenstad Van de opening van het geheel hoofdwinkelcentrum De Meent Papendrecht najaar van 2007 zal dan ook ongetwijfeld direct een effect mogen worden verwacht op het aantal winkelende bezoekers aan de Dordtse Binnenstad

studie van

Monitor

& Wakefield

het najaar van 2008

voor

Platform

bevindingen Bedrijvigheid en werkgelegenheid 2 een beeld het meest recente peiljaar 2006 namen zowel het aantal vestigingen als de werkgelegenheid de Binnenstad toe, vooral als gevolg van een flink bovengemiddelde groei de Historische Binnenstad de Historische Binnenstad groeide de werkgelegenheid ook over de hele beschouwing genomen periode een bescheiden afname van het aantal vestigingen de Schil we juist het omgekeerde daling van de werkgelegenheid een toename van het aantal vestigingen. Per saldo resulteerde een daling van de werkgelegenheid de Binnenstad als geheel een zo goed als stabiel aantal vestigingen. De werkgelegenheidsontwikkeling daarmee minder gunstig dan gemiddeld voor Dordrecht, maar beduidend gunstiger dan de periode 2 0 0 1 - 2 0 0 4 . Binnen de Historische Binnenstad er buurten het beter doen dan andere het Centrum, met de meeste vestigingen en werkgelegenheid, het aantal vestigingen over de periode gezien stabiel, met een lichte daling van de werkgelegenheid. het 2006 sprake van een zeer gunstige een groei met van zowel vestigingen als werkgelegenheid Andere buurten waar het aantal vestigingen tussen 2 0 0 4 en 2007 toenam Groenmarkt e o en eo de overige buurten bleef het aantal vestigingen stabiel of nam af Werkgelegenheidsgroei w e met name de buurten Groenmarkt e o , Achterhakkers e en e o.. Daling van de werkgelegenheid w e met name de buurten Nieuwe Haven Grote Markt e o Kalkhaven en eo . Winkelaanbod: Dordtse Binnenstad heeft consument veel te bieden Met zo'n 4 7 0 winkels gebruik de Dordtse Binnenstad qua aantal winkels het centrale winkelgebied van Nederland Het aantal winkels de Dordtse Binnenstad vergelijkbaar met dat van de binnensteden van Apeldoorn, Leeuwarden, Hilversum en zelfs Arnhem, Tilburg en Als gevolg van de gemiddeld geringe omvang van de winkelpanden de stad het Dordtse centrale winkelapparaat relatief kleinschalig Maar met zo'n 75 0 0 0 m2 winkelvloeroppervlak staat de Dordtse Binnenstad van alle centrale winkelgebieden Nederland toch nog op een plaats Binnen het totale aanbod de belangrijke mode & luxe de Dordtse Binnenstad gemiddeld vertegenwoordigd Deze kleinschaligheid komt ook tot uitdrukking de (nog steeds) relatief lage van 1 8 % Ketens veelal op zoek naar grotere winkelpanden de Dordtse Binnenstad relatief schaars de centrale winkelgebieden van Leiden (23%), Gouda en Breda de hoger Ook het aantal centrale per inwoner van de hele gemeente Dordrecht relatief laag, een indicatie voor een verhoudingsgewijs wat zwakkere centrumpositie Verhoudingsgewijs sterke subcentra onze regio hierop mede van

het beeld sterk verstoren

buiten de

de werkgelegenheid gehouden

Monitor Binnenstad 2007

Winkelaanbod; afname tussen 2 0 0 4 en 2007 kwalitatieve upgrading Zowel het als overige delen van de Binnenstad het winkelaanbod aantallen wmkelvestigmgen en metrage afgenomen het Kernwinkelgebied nam het aantal wmkelvestigmgen af met 2 , 2 % , het metrage winkel gebruik met 4 , 5 % . en witgoed en woninginrichting waren de sterkste dalers Ook de Couleur Locale straten nam het winkelaanbod af. de centrale winkelgebieden van de Gouda Leiden ( + 2%) en Breda ( + 9%) was de ontwikkeling van het winkelaanbod gunstiger dan Dordrecht-Centrum (-6%) Ontwikkelingen het winkelaanbod het saldo van opheffingen en vestigingen Een centraal winkelgebied een dynamisch organisme met doorgaans heel wat mutaties, zeker de Zo ook Dordrecht De daling van hef totaal aantal winkels neemt weg dat er de voorbije jaren ook steeds weer nieuwe winkels leegkomende ruimten hebben gevestigd. Verder ook de geheel tot mode Per saldo moge sprake van een afname van het aantal vestigingen en het metrage gebruik, tegelijkertijd een kwalitatieve upgrading van het centrale winkelapparaat zichtbaar Horeca-aanbod: kwantitatieve en kwalitatieve Het horeca-aanbod de Dordtse Binnenstad De afgelopen jaren er diverse restaurants als horeca was groter dan de binnensteden van dan van Breda

toename ontwikkelt

gunstige zowel De groei aantal vestigingen Gouda en Leiden, maar kleiner

Leegstand drie jaar grote afname, concentratie in aanloopstraten Zowel het Kernwinkelgebied als de overige Historische Binnenstad de leegstand tussen maart 2005 en maart 2 0 0 8 spectaculair gedaald Per ultimo maart 2008 stonden het Kernwinkelgebied nog maar 22 verkoopruimten leeg, een daling met 5 5 % ten opzichte van daarvoor 3 De leegstand concentreert de aanloopstraten Voorstraat West en de overige Historische Binnenstad we tamelijk veel leegstand aan de Voorstraat Noord, de Schil aan de Winkelbezoek stagnatie met groter aandeel van de regio Na een sterke toename van het aantal winkelende bezoekers met 3 3 % als gevolg van de opening van en omgeving tussen 2004 en 2 0 0 7 sprake van een stagnatie tot lichte teruggang blijkt zowel tellingen als van de waterbus en de parkeergarages Tegelijkertijd nemen we een toename waar van het aandeel bezoekers van buiten de regio van 1 6 % tot 2 2 % Deze toename heeft samen met de positieve ontwikkelingen het horeca aanbod per saldo geleid tot een groter van de horeca door het winkelend publiek De ontwikkeling van de passantenstromen de verschillende straten duidt op een verdere concentratie van de drukte de kern van het Kernwinkelgebied. Totaal toeristisch bezoek eveneens stagnatie Het totale toeristische bezoek van buiten Dordrecht, waarvan het recreatief winkelen een belangrijk onderdeel uitmaakt stagneert eveneens. Dordrecht lijkt het daarbij slechter te doen dan gemiddeld andere historische steden het land Waar het aantal bezoekers aan acht historische steden (waaronder Dordrecht) volgens cijfers van het Continu Vakantie Onderzoek 2007 ten opzichte van 2006 nog met 3% toenam daalde dat aan Dordrecht met 3 % 2006 was Dordrecht opzichte van 2005 sprake van stabilisatie tegen een lichte groei de andere historische steden Het aantal toeristische Vanwege de grootscheepse herontwikkeling van en buiten de cijfers gehouden

Monitor Binnenstad

de

qstand aan Achterom

de

bezoeken aan de historische steden vertoont een licht dalende trend, waarbij het aantal toeristische bezoeken aan Dordrecht meer dan gemiddeld gedaald Naast het recreatief winkelen het evenementenbezoek een belangrijk onderdeel van het bezoek aan de Binnenstad. De sterke groei van het evenementenbezoek de jaren voor 2005 zet de afgelopen jaren mate voort Een aantal individuele evenementen zoals Kerstmarkt en trekken nog wel meer bezoekers, maar werd 2007 teniet gedaan door de afbouw van Dordt waardoor het totale bezoek aan evenementen de Binnenstad anno 2007 veel hoger lag dan enkele jaren geleden het totale bezoek aan de belangrijkste bezienswaardigheden en culturele voorzieningen doet vooral de sluiting van Eurocinema voelen Verder wisselen de individuele voorzieningen beperkte groei en beperkte daling elkaar af Per saldo het aantal bezoekers aan de belangrijkste bezienswaardigheden en culturele voorzieningen de Binnenstad 2007 onder het niveau van 2004 legde een recordaantal van Dordrecht 2004 waren er nog Dordrecht aan om voorraad te slaan off naar de Dordtse Binnenstad »s op

totaal 301 aan 224 Vaak leggen deze schepen Over de potentie aanzienlijke spinmoment nog weinig bekend

Waardering toegenomen voor horeca-aanbod en afgenomen voor winkelaanbod Winkelende bezoekers waren anno 2007 duidelijk beter te spreken over het horeca aanbod en de sfeer het Dordtse Kernwinkelgebied dan anno 2 0 0 4 Het winkelaanbod kreeg juist een lager rapportcijfer Toeristische bezoekers aan Dordrecht uiten grote meerderheid (grote) tevredenheid over hun bezoek aan de stad Ook daarin gezelligheid en sfeer bepalende Zo er ontevredenheid dan komt dat voornamelijk doordat 'alles open of door een gevoel van onveiligheid Wonen De woonfunctie van de Binnenstad neemt gestaag toe Vanaf we een vrijwel continu stijgende aantallen woningen en inwonertal Gezien vanaf de weliswaar minder stijl, maar groei er nog steeds Tussen 1 1 en 1 1 kwamen er de Binnenstad 225 woningen en 166 inwoners De keurig verdeeld over Binnenstad en Noordflank maar alleen de Binnenstad groeide ook het inwonertal Leefbaarheid en veiligheid Dordtse Binnenstad relatief leefbaarheid Noordflank de plus, leefbaarheid Binnenstad onder druk De Dordtse Binnenstad vergeleken met een aantal andere binnensteden relatief veilig Het aantal van delicten verhoudingsgewijs geringer dan de binnensteden van steden Arnhem, Den Bosch, Breda, Haarlem en Amersfoort Ook we de beschouwde periode een continue dalende de geregistreerde criminaliteit De de Noordflank ontwikkelen over het algemeen positief de Binnenstad daarentegen sprake van een wat minder positieve ontwikkeling met name op verloedering overlast en dreiging

Veel van de deze monitor beschreven ontwikkelingen staan los van elkaar en ook vanuit hbt termijn perspectief landelijke trends en de feitelijke huidige situatie van de Dordtse Binnenstad goed verklaarbaar Met

Monitor Binnenstad 2007

het Ondernemingsplan Binnenstad 10 geleden een grote inhaalslag gang gezet Na de eerste grote vernieuwingsslag eo) heeft de daadwerkelijke realisatie van de tweede grote slag door externe omstandigheden grote vertraging opgelopen De nieuwe heeft het bezoek wel een tijdelijke impuls kunnen geven, maar qua omvang te weinig gewicht de schaal voor een echt structurele impuls zoals wel van uitgegaan Ondertussen de entree van de binnenstad al jaren staan concurrerende steden de ontwikkelingen en het nieuwe De Meent van Papendrecht opgeleverd setting het vreemd dat vooral regionale consumenten verhouding tot enkele jaren geleden minder snel voor een bezoek aan de Dordtse Binnenstad Bovendien er sprake van een landelijke trend van stagnatie of zelfs lichte afname van het bezoek aan binnensteden. BIJ afwezigheid van een grootschalige nieuwe binnenstedelijke ontwikkeling het voor de hand dat landelijke trend consumentenvoorkeuren, zoals w e voor de Dordtse Binnenstad kunnen constateren, leidt tot een ontwikkeling van het bezoek Voor een nieuwe structurele toename van het bezoek het wachten dus op de realisatie van Als straks de herontwikkeling van een en er opnieuw een flinke impuls gegeven aan de vestiging van voor de consument aantrekkelijke nog Dordrecht ontbreken (Mediamarkt), zal het (regionale) bezoek aan de stad ongetwijfeld weer op een structureel hoger niveau komen. soort samenhangen de eerder aangehaalde studie naar effecten van grootschalige binnenstedelijke winkelontwikkeling duidelijk studie overigens ook duidelijk dat de aanloopstraten, zoals we ook Dordrecht hebben constateren, over het algemeen weinig profiteren van grootschalige herontwikkeling m de kern van een binnenstedelijk winkelgebied Voor Dordrecht speelt de ontwikkeling van het totale bezoek aan de Binnenstad ook een rol dat er op het gebied van evenementen de laatste jaren al erg veel Met een al zeer volle evenementenagenda het evenementenbezoek meer zo'n grote groei te bereiken als een aantal geleden Verder blijft het bezoek aan de Binnenstad ook achter als gevolg van de sluiting van Binnen de bovengeschetste context geven veel van de deze monitor opgenomen indicatoren aan dat het enigszins stagnerende bezoek aan de stad zeker ook gepaard gaat met diverse positieve ontwikkelingen Wat betreft vooral de toegenomen aantrekkingskracht op bezoekers van buiten de regio de groei van het horeca-aanbod en de spectaculaire daling van het aantal leegstaande te noemen laatste een uiting van vertrouwen en het en horeca aanbod nemen we dan ook een gezonde dynamiek en een kwalitatieve upgrading waar. En de waardering van bezoekers voor het horeca-aanbod en de sfeer gestegen Het laatste zal zeker los staan van de vele leuke evenementen de Binnenstad Daarnaast neemt ook de woonfunctie nog steeds toe en neemt de geregistreerde criminaliteit al jaren af Ten slotte dient benadrukt te worden dat de werkgelegenheidsontwikkeling een Binnenstad als van Dordrecht zonder ruimte voor grootschalige nieuwe ontwikkelingen de kantorensector grotendeels een autonoom, door een lokale overheid te beïnvloeden proces De ten opzichte van Dordrecht als geheel wat achterblijvende ontwikkeling van de werkgelegenheid de Binnenstad moet dan ook context worden geplaatst Positief daarbij dat de Binnenstad het op punt de periode 2004 2 0 0 7 verhouding tot de periode 2001 2004 aanmerkelijk beter doet

Monitor

1 Het Onderzoekcentrum Drechtsteden (voorheen het Sociaal Geografisch Bureau) monitort de stand van zaken de Dordtse Binnenstad door middel van een thermometer Binnenstad die iedere vier maanden wordt uitgebracht. Eens de drie jaar doen we verslag van de ontwikkelingen 'm de Dordtse Binnenstad een uitgebreide monitor. Alles over de situatie, ontwikkelingen en belevingen van de Dordtse Binnenstad staat beschreven deze Monitor Binnenstad 2 0 0 7 . Hierin ook de thermometer over het laatste trimester van 2007 verwerkt.

1.1

en opzet

Met het Ondernemingsplan Binnenstad 1 996 een start gemaakt met een samenhangende en programmatische aanpak van de Dordtse Binnenstad onder het motto voor deze programmatische aanpak aandacht voor facetten van de Binnenstad met de nadruk op het tot stand komen van kwaliteitsverbetering, alleen wat betreft winkelen horeca aanbod, maar ook wat betreft openbare ruimte van functies, bereikbaarheid en organisatie. Belangrijke doelstellingen daarbij niettemin ook kwantitatief van aard het vergroten van het bezoek en de omzet, meer bezoekers van buiten stad en regio, vergroting van de verblijfsduur door extra bestedingen horeca en cultuur Alle gegevens deze Monitor Binnenstad geven samen antwoord op de vraag hoe de Dordtse Binnenstad er anno 2 0 0 7 , veelal vergelijking met andere binnensteden, uitziet en welke belangrijke ontwikkelingen de afgelopen jaren, voornamelijk sinds 2004, hebben afgespeeld Hiervoor hebben we gebruik gemaakt van diverse eigen en aangekochte databestanden en van resultaten eigen onderzoek en dat van derden

1.2

Inkadering

trendmatige ontwikkelingen en situatie Benadrukt dient te worden dat deze Monitor Binnenstad 2007 vrijwel geheel betrekking heeft op ontwikkelingen hebben plaatsgevonden de periode De enige uitzondering hierop de meting de leegstand van verkoopruimten, doorloopt tot maart 2008 de dat de Monitor een beeld geeft van de situatie de Dordtse Binnenstad anno (ultimo) 2 0 0 7 , een beeld dat onvermijdelijk volledig overeen komt met de feitelijke waar te nemen situatie de Binnenstad op het moment van uitbrengen van de monitor 2008) Het gaat een monitor echter vooral om het en duiden van trendmatige ontwikkelingen

Landelijke ontwikkelingen bestedingen en bezoek aan binnensteden De periode 2004 2007 kan grotendeels gekenschetst worden als een periode van hoogconjunctuur Vanaf begin 2005 tot 2007 boekten zowel detailhandel als de horeca elk kwartaal hogere omzetten hetzelfde kwartaal van het ervoor Tegelijkertijd lijkt echter het bezoek aan binnensteden de laatste jaren onder druk te staan van Locatus wijzen voor de periode 2004-2008 naar een landelijke trend van dalend bezoek aan binnenstedelijke winkelgebieden En ook het binnenlandse toeristische bezoek aan steden waar recreatief winkelen een belangrijk onderdeel van maakt lijkt de afgelopen jaren hebben gestabiliseerd

onder andere Hengelo Gebaseerd op het Continue Vakantie Onderzoek

Monitor Binnenstad

paragraaf 7 4

1 1

Effecten van grootschalige binnenstedelijke winkelontwikkeling De ontwikkelingen het winkelbezoek aan de Dordtse Binnenstad moeten ook het licht worden gezien van de effecten van grootschalige binnenstedelijke een recent gepresenteerde studie hiernaar komt duidelijk naar voren dat dergelijke grootschalige ontwikkelingen de meeste gevallen beduidend hogere bezoekersaantallen tot gevolg vervolgens stabiliseren op hogere niveau. 6 Aanloopstraten profiteren de regel of nauwelijks. Binnen de alsmaar veranderende concurrentieverhoudingen het voor binnensteden vervolgens bijzonder moeilijk om hoge niveau vast te houden En verdere kan feitelijk alleen weer het gevolg van een nieuwe grootschalige ontwikkeling. Concurrentieverhoudingen De concurrenten van de Dordtse Binnenstad bekend. Op de eerste plaats dat natuurlijk Rotterdam en mindere mate - Breda Maar ook de hoofdcentra van de regiogemeenten met name voor inwoners de Drechtsteden zelf, meerdere of mindere mate concurrerend voor de Dordtse Binnenstad Van de opening van het geheel hoofdwinkelcentrum De Meent Papendrecht »n het najaar van zal dan ook ongetwijfeld direct een effect mogen worden verwacht op het aantal winkelende bezoekers aan de Dordtse Binnenstad

Leeswijzer Orn de situatie en ontwikkelingen de Dordtse Binnenstad compleet beeld te brengen, kijken we deze monitor alleen naar het gebruik van de Binnenstad, ook naar het aanbod de Binnenstad en de waardering en beleving van de Binnenstad. De onderwerpen aan bod komen, bedrijvigheid en werkgelegenheid (hoofdstuk 2), winkelaanbod (hoofdstukken 3), horeca aanbod (hoofdstuk 4) leegstand (hoofdstuk 5), bezoekersaantallen en gebruik (hoofdstukken 6 en 7), beeld en waardering van de Binnenstad (hoofdstuk 8) wonen, leefbaarheid en veiligheid (hoofdstuk 9)

Een studie van

12

& Wakefield

het najaar van 2008 gepresenteerd voor het Platform

Monitor Binnenstad

2

Werkgelegenheid en bedrijvigheid

De Binnenstad van Dordrecht een belangrijke bron van bedrijvigheid en werkgelegenheid. Voor de gemeente is het dan ook van belang dat de hoeveelheid bedrijvigheid en werkgelegenheid op een hoog peil blijft. Op het niveau van de Binnenstad als geheel w e al enige jaren een daling in het aantal vestigingen met werkzame personen en de werkgelegenheid. dit hoofdstuk schetsen w e de stand van zaken anno 2007 en de ontwikkelingen sinds

Werkgelegenheid 7 Na een afname van het aantal arbeidsplaatsen (van 1 2 uur of meer per week) de Binnenstad als geheel tussen en 2004 nam ook tussen 2 0 0 4 en 2 0 0 7 het aantal arbeidsplaatsen af De daling wederom beduidend sterker dan gemiddeld voor de hele gemeente (-0,7%). Anders dan de periode 2 0 0 1 - 2 0 0 4 komt de daling nu geheel voor rekening van de ontwikkelingen de Eeuwse Schil De werkgelegenheid de Historische Binnenstad nam tussen 2004 en 2007 met 2 , 2 % toe, 2006 zelfs met 5,4%. Deze ontwikkeling leidde er ook toe dat de werkgelegenheid de Binnenstad als geheel 2006 voor het eerst sinds lange weer toegenomen en met een groei van 1,5% zelfs harder groeide dan Dordrecht gemiddeld totaal de vestigingen de Binnenstad (exclusief de uitzendbureaus) per 1.1 2007 goed voor 500 arbeidsplaatsen, waarvan 5 300 (42%) de Historische Binnenstad en 7 200 (58%) de Schil totaal gaat het daarbij om 2 5 % van de totale Dordtse werkgelegenheid 1 0 , 6 % de Historische Binnenstad en 1 4 , 4 % de Schil

Werkgelegenheid1 (

_ " 2007 (%) 2004 2007 (%} 2004 exclusief Bron

uur per week} Binnenstad 2004

per 7 7

7 216

530

50 058 / 7

10 9

+ 7,5 3,0 72

5 374 + 2,2 7 3

0,2

CD

Tabel 2.2 geeft (de ontwikkeling de werkgelegenheid de elf buurten de Historische Binnenstad weer Het grootste aantal arbeidsplaatsen vinden we terug de buurten Centrum (1 321) en Achterhakkers en omstreken 081) De ontwikkeling van de werkgelegenheid varieert per buurt De grootste daling de periode 2 0 0 4 - 2 0 0 7 heeft voorgedaan de buurten Kalkhaven (-26%) Grote Markt o (-13%) en Nieuwe Haven o ( 14%) De grootste stijging vinden we terug op de Groenmarkt en omstreken, waar het aantal arbeidsplaatsen 3 gestegen met 2 6 % Ander buurten met flinke groei Achterhakkers e o en e o het Centrum daalde de werkgelegenheid met 0 , 9 % het meest recente peiljaar 2006 nam de werkgelegenheid de Historische Binnenstad met 5 7% toe een enkele buurt was sprake van een daling Omdat

Monitor Binnenstad

nogal verstoren

builen de

gehouden

h e t C e n t r u m de b u u r t m e t de m e e s t e w e r k g e l e g e n h e i d arbeidsplaatsen m e t 1 0 % t o e o onder i n v l o e d v a n de de

buurten

Haven e o Grote Markt e o

Achterhakkers e o e o Boogies e o 341 Lombard o Centrum 7 333 254 kamp e o totaal 5 202 exclusief uitzendbureaus Bron CD

aantal van

2004 2007, per 7 1

271

275 948 686

n a m het

+ 167 187

744 230 203 1 081 817

191 281 1 008 680

1 026 708

239 1 298 280

237 7 207 350

315 7 327

5 080

5 026

5 314

255

73,8 + 23,0 + + 75,4 + + 32 9 +

+ 6,5 26,2 + 74 0 + 12 7 7 6 0 9

27,7 + 5,7

+ 04 +

Bedrijvigheid Ook het aantal v e s t i g i n g e n de B i n n e n s t a d tussen en 2 0 0 7 v e r d e r gedaald de gehele B i n n e n s t a d w e een daling m e t 0 6 % , geheel voor r e k e n i n g k o m t v a n de H i s t o r i s c h e B i n n e n s t a d ( 2 2 % ) loopt de daling v a n d e w e r k g e l e g e n h e i d dus parallel m e t een d a l i n g v a n het a a n t a l v e s t i g i n g e n V o o r de 1 E e u w s e Schil w e een ander beeld de p e r i o d e 2 0 0 4 2 0 0 7 heeft juist een s t i j g i n g v o o r q e d a a n v a n het a a n t a l vestigingen met 2 7 % een daling v a n de w e r k g e l e g e n h e i d totaal er per 1 1 2 0 0 7 bijna 1 4 0 0 v e s t i g i n g e n de B i n n e n s t a d w a a r v a n bijna 9 4 0 (67%) de H i s t o r i s c h e B i n n e n s t a d

als

het m e e s t r e c e n t e peiljaar nam zowel de Schil het aantal v e s t i g i n g e n t o e

Tabel 2 3

Vestigingen

de Binnenstad

2005 2006 2007 2006 2007 (%) 2004 2007 (%} 2002 2004 (%)' Slechts terug tot 2002 Bron

de H i s t o r i s c h e

Binnenstad

per 7 7

888 936

440 427 443 452

1 1 1 1 \

5 4

2 03

\ 2 7 5 2 meer vestigingen werden

397 332 337 388 4 3 6 1 9

meegeteld

CD

de t w e e b u u r t e n de H i s t o r i s c h e B i n n e n s t a d (het C e n t r u m en A c h t e r h a k k e r s e o ) w a a r de m e e s t e w e r k g e l e g e n h e i d bevindt a b s o l u u t gezien ook het g r o o t s t e aantal v e s t i g i n g e n met w e r k z a m e p e r s o n e n het C e n t r u m per 1 januari 2 9 / vestigingen A c h t e r h a k k e r s en omstreken v e s t i g i n g e n (tabel 2 4) Deze l a a t s t e b u u r t w o r d t m e t v e s t i g i n g e n op de v o e t g e v o l g d door de G r o e n m a r k t en o m s t r e k e n de b u u r t G r o e n m a r k t en o m s t r e k e n h e e f t de periode 2 0 0 4 2 0 0 7 o o k d e grootste stijging plaatsgevonden de bedrijvigheid v a n 7 7 v e s t i g i n g e n naar ( 3 0 % ) Ook de b u u r t e o n a m het aantal v e s t i g i n g e n f l i n k

14

Monitor Binnenstad 2 0 0 /

toe ( + 2 4 % ) De grootste daling vinden we terug buurten 24%) en Grote Markt e o (-21%) Deze buurten vertonen zoals w e al zagen ook een flinke daling van de werkgelegenheid

f

Nieuwe Haven e o Groenmarkt e o Grote Markt e o straat Kalkhaven Achterhakkers e o eo Boogies e o Lombard e o Centrum eo totaal HB Bron

100 4b 46

37 36

37 32

32 35

89 72

58 37 42 38

94

82

82

73

68 284 34 905

62 270

297

39 888

34 936

+ 5,4

957

7 7,2

4,8 + 9,8 + 27,7 13,5 + 9,4 7,7 +85 + 4,8 +

296 36 CD

48 39

83 79 51 38

89 77

89 65

+ 20,7 + 7,9

3,4 5,3 + 0,3 5,6 2,2

3

en ontwikkelingen winkelaanbod

Dordtse Binnenstad telt per 1 april 2 0 0 7 4 7 1 winkelvestïgïngen. dit hoofdstuk besteden w e aandacht aan de omvang en (ruimtelijke) structuur van het Dordtse winkelaanbod anno 2007 en de ontwikkelingen sinds 2 0 0 4 . Ook vergelijken w e de omvang en de ontwikkeling van het Dordtse winkelaanbod met een aantal Nederlandse steden.

3.1

en structuur

Op 1 april 2 0 0 7 telde de Dordtse Binnenstad totaal 4 7 1 winkelvestïgïngen, ook daadwerkelijk gebruik het bevinden de meeste winkels (305), gevolgd door de overige delen van de Binnenstad (107) en de Eeuwse Schil (59) Samen de winkels goed voor een vloeroppervlakte van 75 0 0 0 Vanzelfsprekend vinden w e de grootste winkelvloeroppervlakte (wvo) terug het Kernwmkelgebied 53 0 0 0

Tabel 3 1

Winkelvestïgïngen en m2 wvo

4

overig Historische Binnenstad

/ 2 640 _ 75 346

Bron

Kernwmkelgebied 'Kleding en mode' veruit de grootste branche het Kernwmkelgebied (figuur 3 1) Samen de 100 winkelvestïgïngen goed voor eenderde van het totale winkelaanbod en 3 9 % van de totale winkelvloeroppervlakte het Dordtse 20 000 De branche wordt op grote afstand gevolgd door alle andere branches Op de tweede en derde plaats wat betreft het aantal winkelvestïgïngen, de levensmiddelenbranche (27) en juweliers/optieken (21) Kijken we naar de verhouding tussen het aantal winkels en de vloeroppervlakte binnen een branche dan w e dat de branches kleding en mode sport en spel en (uiteraard) rie warenhuizen omvang relatief groot (figuur 3 2) Overige Historische Binnenstad De grootste branche de overige delen van de Historische Binnenstad 'antiek en kunst' op enige afstand gevolgd door de woning(16) en levensmiddelenbranche (12) Eeuwse Schil de Eeuwse Schil komen we winkels de levensmiddelenbranche het vaakst tegen (13) De grootste branche qua totale winkelvloeroppervlakte echter de branche de schoenen- en lederwaren branche qua metrage een belangrijke branche de 1 Eeuwse Schil Meer uitgebreide informatie vindt u tabel 1 en 2 de bijlage Couleur Locale Tot de Couleur Locale rekenen we een aantal aanloop en dwarsstraten van het Kernwmkelgebied de gehele Voorstraat Groenmarkt en de even kant van het Kortom het historische gedeelte van winkelgebied met vooral kleinschalige

hoofdstuk 6

Binnenstad

we verder

op

leegstand

de Dordtse Binnenstad

winkelruimten

en nog

veel

lokale

ondernemers

april

2007

waren

deze

winkels samen goed voor een winkelvloeroppervlakte van 2 6 0 0 0 m 2

Figuur 3 1

Verdeling aantal winkels KWG naar branche

aantallen),

2004 en

kleding en mode

bruin

/witgoed media

art hobby spon en spel pers

verzorging

antiek en kunst doe het zelf plant auto en fiets

overig

Bron

Locatus

Figuur 3 2

Verdeling aantal winkels en

wvo KWG naar branche i%i

2007

mode levensmiddelen

bruin

/witgoed media

6%

ja 5%

hobby •

en

•

verzorging

%

2%

en

e

doe hef plant en auto en fiets

(P

w

I

en overig

0%

20%

5%

25%

35%

40%

m2 Bron

Monitor Binnenstad 2 0 0 7

45%

Het grootste aantal meters Couleur Locale vinden we terug aan het noordoostzijde (3 4 5 3 en de (3 297 Veruit de belangrijkste branche uitgedrukt kleding en mode' (8 790 Meer details over de Couleur Locale vindt u terug fabel 3 en 4 de bijlage

3.2

Omvang en structuur vergeleken

Dordrecht Centrum een van 1 9 centrale winkelgebieden van gemeenten Nederland met 4 0 0 of meer winkelvestïgïngen Met 4 6 7 winkels gebruik staat Dordrecht Centrum op een plaats Het aantal winkels de Dordtse Binnenstad vergelijkbaar met dat van de binnensteden van Apeldoorn Leeuwarden Hilversum en zelfs Arnhem Tilburg en Eindhoven Met bijna 73 0 0 0 m2 winkelvloeroppervlak staat de Dordtse Binnenstad waar het gaat om omvang van het van alle centrale winkelgebieden Nederland op een plaats De kleinschaligheid van het Dordtse komt hiermee duidelijk tot uiting Centrale winkelgebieden van gemeenten Arnhem Eindhoven Triburg Heerlen en Apeldoorn ondanks een kleiner aantal omvang beduidend groter Tabel 3 2 geeft een overzicht van epn kenmerken van de centrale winkelgebieden van Dordrecht Gouda Leiden en Breda Gouda en Leiden als referentie gekozen vanwege het ZIJ ook een historische binnenstad hebben met een relatief kleinschalig en omdat ZIJ ook de provincie Holland liggen op relatief korte afstand van de grote steden Rotterdam en/of Den Haag Breda omdat deze stad op het gebied van een duidelijke concurrent van Dordrecht De centrale winkelgebieden verschillen op kenmerken van elkaar heeft te maken met de van de de centrumfunctie van de gemeente en de ma e waarin het geconcentreerd m het centrum rip gemeenten heeft Dordrecht Centrum gerelateerd aan de bevolkingsomvang van de hele gemeente het kleinste winkelapparaat een van een verhouding wat zwakkere centrumpositie heeft veel \e maken met de verhoudingsgewijs sterke subcentra onze regio het centrale winkelaanbod van Dordrecht de branchegroep mode luxe vertegenwoordigd De het centrale Dordrecht vergeleken met de andere gemeenten nog laag

Tabel 3 2

Winkelvestïgïngen en m2 wvo winkelgebieden

per

4 2007

aantal winkels

totaal als % aantal winkels totale gemeente per f inwoners totale winkel centraal totaal als % m2wvo winkel totale gemeente per 000 inwoners totale & luxe

totaal als % totaal m2wvo 1 000 inwoners totale gem

_ 69 3 /

788 44

49 000 46

50

56

284 33 667

82

38 349 29

Bron

67 _

8

353 28

Figuur 3 5

Winkelaanbod

2004

2007

pers warenhuizen kleding en mode 5Cho enen/lederwaren juwelier en optiek hutsh en luxe art en kunst sport en spel

media plant en en witgoed auto en fiets doe het zelf

totaal

30

50

10

10

3D

winkels (aantal) Bron Locatus

Couleur Locale Zoals we het vorige hoofdstuk al hebben aangegeven, behoort t o t de Couleur Locale het historische gedeelte van het winkelgebied met vooral kleinschalige winkelruimten en nog lokale ondernemers Het metrage de periode afgenomen van 28 naar 25 een afname van zeven procent (tabel 3 5) Een (lichte) toename m het aantal m 2 we het de Voorstraat Midden-West, Groenmarkt en de Grote Spuistraat Naast een forse afname van het aantal m 2 de Voorstraat Midden Noord en de Voorstraat West we ook een lichte afname de Voorstraat Midden, de Voorstraat Noord en de Vleeshouwerstraat de overige straten heeft geen of slechts een marginale verandering het metrage plaatsgevonden (figuur 3 6) Meer uitgebreide informatie opgenomen tabel 3 en 4 de bijlagen

Tabel 3 5

Winkelaanbod

Couleur I

april 2004

2007 " Bron

wvo), _ _

"

2004

april

2007

.

28

_

25

Locatus

Monitor Binnenstad

Figuur 3 6 f

Winkelaanbod Couleur Locale per straat

2004

2007

even nrs

I gas Linden rstr

Midden

West Noord

Vlees

j

800

600

400

400

m2 WVO + / Bron

3.5

vergeleken

Het metraqe winkel gebruik Dordrecht-Centrum tussen april 2004 en april 2007 met 6% diezelfde periode we Gouda een geringere afname en Leiden en vooral Breda een toename van het centrale winkelaanbod (tabel 3 6)

2004 index Bron

Monitor

77 72

49 49

80 800 82 400 98

23

4

Horeca

hoofdstuk staat het horeca-aanbod van de Dordtse Binnenstad We kijken alleen naar de situatie anno maar ook naar ontwikkelingen in het aantal is het horeca-aanbod de Binnenstad toe- of En waar de Dordtse Binnenstad hebben deze wijzigingen

de periode 2005 2 0 0 7 het totale horeca aanbod de Dordtse binnenstad uitgebreid van 140 naar 148 vestigingen Deze toename heeft plaatsgevonden de overige Historische Binnenstad (een toename van zes vestigingen) en het Kernwmkelgebied (een toename van twee vestigingen) We een aanzienlijke toename van de horeca het Kernwinkelgebied terwijl er m hetzelfde gebied een halvering heeft plaatsgevonden van de overige (tabel 4 1) het Kernwmkelgebied en de overige Historische Binnenstad tussen 2005 en 2007 diverse nieuwe zaken geopend Daarbij w e ook een verschuiving naar winkelondersteunende horeca Aan de Groenmarkt, de overige Historische Binnenstad twee nieuwe lunchrooms gevestigd de Zoete Belofte en 'Den Witte Een nieuw gevestigd restaurant het Kernwmkelgebied Zest (aan de De nieuw gevestigde restaurants de overige Historische Binnenstad aan het aan Steegoversloot en Sucade aan de

Bron

bewerking OCD op basis eigen waarnemingen

4.2

Aanbod en

vergeleken

Voor een kwantitatieve vergelijking van het aanbod en de aanbodontwikkeling hebben w e de beschikking over cijfers per april 2004 en april 2007 (tabel 4 2) We dat het horeca aanbod Dordrecht Centrum vergeleken met de Gouda en leiden kwantitatieve gunstiger heeft ontwikkeld Alleen Breda nam het aantal sterker toe met al qaan de ontwikkelingen langzaam en heeft Dordrecht Centrum verhouding tot het inwonertal van gemeente nog steeds een betrekkelijk aantal horecavestigingen Voor Breda Centrum verhoudingsgetal weliswaar even groot maar de aantrekkelijkheid van een

Monitor

centrum wordt toch vooral ook bepaald door de absolute omvang van het aanbod En dat Breda 4 0 % groter dan Dordrecht. Een op basis van het beschikbare cijfermateriaal te Wel w e op basis van eigen waarneming dat DordrechtCentrum alleen sprake van een kwantitatieve groei van het horecaaanbod, maar vooral ook van een kwalitatieve toename.

Tabel 4 2

binnensteden,

april

- april

vest/1 000 inwoners1 inwoners gehele gemeente Bron Locatus

26

7,2

Monitor

2007

5

Leegstand

hoofdstuk behandelen we de (ontwikkelingen de} leegstand van verkoopruimten de Dordtse Binnenstad. de thermometers binnenstad schetsen op basis van eigen waarnemingen combinatie met het Locatus-bestand, altijd een zo actueel mogelijk beeld van de leegstand, steeds ultimo maart, ultimo augustus en ultimo november. Hier schetsen w e de situatie per ultimo maart 2 0 0 8 en de ontwikkelingen vanaf maart 2 0 0 5 .

Een verkoopruimte wordt als leeg aangemerkt als er evident geen verkoop (meer) plaatsvindt en de ruimte of op korte termijn door de markt kan worden opgenomen, ongeacht of de ruimte zichtbaar te huur of te koop staat Leegstaande ruimten verhuurd maar nog geen bedrijfsactiviteit worden nog als leegstand aangemerkt

Leegstand per ultimo maart 2008 In totaal stonden er per ultimo maart 2 0 0 8 22 verkoopruimten leeg het Dordtse Kernwmkelgebied Kop Achterom en Johan de met samen een totale winkelvloeroppervlakte van 2 741 komt neer op 5% van zowel de totale verkoopruimten als van het totale aantal w v o (figuur 5 Relatief veel leegstand vinden we terug m de aanloopstraten van het Kernwmkelgebied (Voorstraat Noord en West), maar ook de kern van het winkelgebied vinden w e leegstand

Figuur 5 f

Leegstand Kemwïnkelgebied

per straat

ultimo maart

2008

9%

Voorstraat West /L /lindens Voorstraat Midden Sta plein plaats gang hol

|

Grote Korte

! straat

Lange Br

t

!

uqs traa t Landz

I

'

i

totaal k r

20%

8% m2 wvo

exclusief Kop Achterom Spuiboulevard Bron Locatus en eigen waarnemingen OLD ruimte meegeteld

Monitor

re huur of te koop staat maar waar (nog) Afhankelijk van de verhuurde maar w a t hoger of lager de leegstand

% verkoopruimten

en Johan de

plaatsvinden wordt leegstaande ruimten kan het feitelijke

?)

Kijken w e naar het aandeel m 2 w v o leegstand dan we dat aandeel de aanloopstraten en Voorstraat Midden beduidend groter dan het aandeel leegstaande verkoopruimten deze straten staan juist de w a t grotere ruimten leeg de kern van het winkelgebied dat juist de w a t kleinere ruimten. Overig Historische Binnenstad en Eeuwse Schil het overige deel van de Historische Binnenstad stonden per ultimo maart 2008 totaal 20 winkelruimten leeg met 2 m2 vwo, de Eeuwse 2 Schil winkelruimten met totaal 3 503 m v w o . De leegstand de overige Historische Binnenstad concentreert op de Voorstraat Noord (8 ruimten), de Eeuwse Schil op de (7 ruimten)

5.2

Ontwikkelingen in leegstand

de figuren 5 2 en 5 3 we dat de leegstand het Kernwmkelgebied de periode 2 0 0 5 2008 aanzienlijk gedaald het totaal aan leegstaande verkoopruimten met 5 5 % en het totaal aan leegstaande winkelvloeroppervlakte met We wel tussentijdse fluctuaties. Recentelijk we een flinke daling 2007 gevolgd door een lichte stijging de eerste maanden van 2008 Ook voor het overige deel van de Historische Binnenstad we op de langere termijn een dalende trend wat betreft het aantal leegstaande verkoopruimten en m 2 w v o de Eeuwse Schil het aantal en de totale omvang aan leegstaande verkoopruimten stabiel

Figuur 5 2

mrt 05

Ontwikkeling leegstand tn verkoopruimten, van de maand)

Oh

KWG

mrt 06

0b

06

venq

Kemwïnkelgebied november 2005 maart en November 2007 en maait 2008 excf Spuiboulevard waarnemingen exclusief Achterom Bron Locatus en eigen waarnemingen OCD

mrt 2005

2008 (per

mrt 07

07

We

ultimo

nov 07

mrt 08

Eeuwse Schil

200b excf en Johan de

alle

De cijfers van maart 2 0 0 8 exclusief Spuiboulevard en Johan de de van februari 2005 alleen exclusief Voor de berekening van deze procentuele afnamen het cijfer van februari voor de aan i de en Spuiboulevard

28

Monitor Binnenstad 2007

Figuur 5 3

Ontwikkeling maand)

leegstand

mrt 2005 mrt

(per ultimo van de

7500 6000 4500

05

nov

mrt Ob

06

nov

mrt 07

07

nov 07

mrt 08

19e Schil

Kemwïnkelgebied november 2005 maart en November 2007 en maart 2008 excl Spuiboulevard waarnemingen exclusief Achterom Bron Locatus en waarnemingen OCD

Monitor Binnenstad

2006 en Johan

de

Dnevriendenhof alle

29

6

Omvang en herkomst winkelend publiek

De omvang en de herkomst van het winkelend publiek in het Dordtse Kernwinkelgebied staat 'm dit hoofdstuk centraal. welke delen van het Dordtse Kemwïnkelgebied neemt het aantal bezoekers af? welke delen neemt het aantal passanten juist toe? Waar komen de bezoekers aan het winkelgebied vandaan? Hoe de verhouding Dordtenaren versus bezoekers van buiten Dordt? hoe heeft dit zich ontwikkeld sinds 2004?

Herkomst winkelend publiek Om de herkomst van de bezoekers van het Dordtse goed te kunnen vergelijken met eerdere metingen, is er 2 0 0 4 al rekening gehouden met bezoekers die alleen naar de markt gaan en bezoekers die (ook) gaan winkelen. Vóór was de markt namelijk nog niet gesitueerd in het tabel zien w e dat slechts 5 % van alle het bezoeken alleen vanwege de markt. Geheel naar verwachting is dit aandeel onder Dordtenaren hoger dan onder de bezoekers van buiten Dordrecht.

Tabel

winkels en markt winkelen

alleen markt winkelen en markt Bron: Passantenenquête

2007

28

30

2

65

66

OCD

Kijken we alleen naar bezoekers die (ook) gewinkeld dan zien w e dat de verdeling naar herkomst duidelijk verschoven is naar bezoekers van buiten de regio. tabel 6,2 en figuur 6.1 zien we dat het aandeel bezoekers van buiten Dordrecht de laatste drie jaar is toegenomen van 3 3 % in 2004 naar 3 8 % in 2 0 0 7 , wat geheel te danken is aan de bezoekers van buiten de Het aandeel bezoekers vanuit de regio Drechtsteden is na een aanvankelijke stijging tussen 2001 en 2 0 0 4 flink gedaald en is sindsdien nagenoeg gelijk Dit alles hoeft er overigens niet op te wijzen dat minder bezoekers uit Dordrecht in de stad aanwezig Het gaat immers relatieve aantallen bezoekers, om

Ontwikkeling herkomst winkelende bezoekers binnenstad (%} Dordrecht

_

66

67

regio

_

23

17

buiten de regio N B Gegevens 2001 na opening Bron OCD

6

22 complex

Als we kijken naar de herkomst van bezoekers die alléén winkelen ook naar de markt gegaan), zien w e dat het aandeel bezoekers van buiten hoger namelijk 4 0 % . Van deze bezoekers komen er evenveel uit de regio als van buiten de regio (beide Deze cijfers vergelijkbaar met die van 2 0 0 4 ,

Monitor Binnenstad

Figuur 6 1 Aandeel winkelende bezoekers van buiten Dordrecht op zaterdagen {%) 75 50

2001

1997

2007

2004 • aantal bezoekers

Bron

OCD

Passantenstromen en omvang winkelend publiek Terwijl

het

aandeel bezoekers van buiten Dordt toeneemt, blijkt van het bedrijf Locatus dat het aantal bezoekers aan het na de groei gevolg van de opening van eo , de periode 2004-2007 licht gedaald Het totale winkelbezoek de telweek maart 2007 schat Locatus op 265 000 tegenover 270 0 0 0 de telweek begin april 2005 en 280 000 begin april 2004 (tabel 6 3) Locatus verwerkt de ook tot schattingen van de penetratiegraad, gemiddeld rond de 3 0 % De penetratiegraad een maat voor de doorbloeding van een winkelgebied, de mate waarin bezoekers de diverse straten van het winkelgebied komen Voor een stad als Dordrecht met een groot centraal winkelgebied deze 3 0 % gemiddeld hoe groter het winkelgebied hoe kleiner de gemiddelde penetratie Wat betreft het totale weekbezoek komt Dordrecht van 125 onderzochte winkelgebieden op een plaats

Tabel 6 3

Totaal weekbezoek telweek en gemiddelde penetratiegraad tingen 2005 en 2007

000 270 000 265 000

-

32% 29%

Bron Locatus Ten opzichte van geleden het aantal passanten op telpunten het gestegen Uitschieter ts het Statenplein nabij H & M ( + / 4 % ) , maar ook Statenplein ( + 3 3 % ) en het Dnevriendenhof beneden achterin trekken meer passanten (figuur 6 2) Voor alle overige telpunten we een afname van het aantal passanten De grootste afname we Voorstraat West ( 41 %) Voorstraat Midden tussen de en Grote Spuistraat ( 23%) en de tussen en ( 23%) de delen van het winkelgebied toch al relatief weinig passanten hadden De situatie deze delen van het Kernwmkelgebied dus verder verslechterd De ontwikkeling van de passantenstromen duidt op een verdere concentratie van de drukte de kern van het Kernwmkelgebied De meer perifere delen profiteren mee Daar het aantal passanten op een gemiddelde zaterdag (inmiddels) onder de 10 000 minder dan 2 0 % van het drukste deel van het Kernwmkelgebied Wat betreft de kleine aantallen passanten de aanloopstraten Dordrecht gelet op de gemiddelde echter zeker uniek

3?

Monitor Binnenstad

Figuur

6 2

Passanten

Kernwmkelgebied

zaterdag

begin

april

2004

en

maart

2007

Sarisgang tussen Vrmsestraat en Statenplein Statenplein Sansgang tussen

Vrmsestraat

Statenplein

hoek

straat

Statenplein hoek Vo o rs

M

nabij A

Voorstraat midden nabij ter hoogte van Kruidvat Stalenplaats

s midden tussen

en Gr Spuistraat

Dnevriendenhof

beneden f

Statenplein o verdekte

SA doorsteek

blok Perry Sport en Free Record West tussen Sansgang en L straat traat B G

Voorstraat

es traat nabij 50000

e nd maart 200/ *j alleen passanten Bron Locatus

Monitor

aan de kant

van Bram

33

7

over gebruik en bezoek

d i t h o o f d s t u k v i n d t u meer i n f o r m a t i e o v e r h e t b e z o e k e n g e b r u i k v a n d e D o r d t s e Hoe vaak bezoekt m e n gemiddeld de Dordtse Binnenstad? Bezoeken zaterdagbezoekers de binnenstad ook w e l eens o p v r i j d a g o f Welke activiteiten onderneemt men tijdens een toeristisch dagb e z o e k aan D o r d r e c h t ? En w a t d e b e l a n g r i j k s t e reden? het t w e e d e deel v a n hoofdstuk gaan we op h e t g e b r u i k v a n d e h o r e c a , p a r k e e r g a r a g e s en d e w a t e r b u s »

Bezoekfrequentie W i n k e l e n d e b e z o e k e r s b e z o e k e n g e m i d d e l d 0 , 9 4 keer per w e e k h e t D o r d t s e (tabel 7.1) D o r d t e n a r e n zelf de bezoekfrequentie veel hoger d a n b e z o e k e r s v a n b u i t e n D o r d r e c h t ( 1 , 2 2 t e g e n o v e r 0 , 4 7 per w e e k ) De f r e q u e n t i e v a n bezoek aan de B i n n e n s t a d flink gestegen ten o p z i c h t e v a n 2 0 0 4 ( f i g u u r 7 1) g e l d t v o o r z o w e l d e D o r d t e n a r e n als v o o r bezoekers van buiten Dordrecht

Tabel 7 1

Ontwikkeling gemiddelde

per week (winkelende

Dordrecht buiten

1_22

Dordrecht

totaal * de bezoekfrequentie het Statenplein gevraagd Bron Passantenenquête OCD

Figuur 7

025

Bezoekfrequentie

voor en na de opening van de nieuwe

winkels

rond

per week

-

na opening

2004

aantal Bron

OCD

A l s w e alleen k i j k e n naar d e b e z o e k e r s v a n b u i t e n D o r d r e c h t , g e l d t d a t o o k een o n d e r s c h e i d k a n w o r d e n g e m a a k t a a n t a l b e z o e k e n Geheel naar v e r w a c h t i n g blijkt het o n d e r z o e k dat b e z o e k e r s de r e g i o v a k e r m Dordrecht winkelen dan bezoekers van buiten de regio (respectievelijk 0 , 5 6 en 0 4 1 keer per w e e k ) d e p a s s a n t e n e n q u e t e v a n het O n d e r z o e k c e n t r u m D r e c h t s t e d e n ( 2 0 0 7 ) blijkt dat »n t o t a a l 1 6 % v a n d e b e z o e k e r s v a n b u i t e n d e regio v o o r het eerst het D o r d t s e w i n k e l g e b i e d w a s V o o r b e z o e k e r s de r e g i o en D o r d r e c h t zelf gold slechts v o o r 1 % T e n o p z i c h t e v a n 2 0 0 4 b e t e k e n t een f l i n k e

Monitor Binnenstad

35

afname het percentage eerste bezoekers van buiten de regio 2004 gaf 3 1 % van de bezoekers van buiten de regio aan dat ZIJ voor het eerst een bezoek aflegde aan de binnenstad van Dordrecht Er komen dus minder nieuwe winkelende bezoekers van buiten de regio naar het Kernwmkelgebied van Dordrecht Het echter toegenomen

Bezoekgedrag o p

en koopzondagen

de passantenenquête van het OCD blijkt onder meer dat 1 6 % van de zaterdagbezoekers ook vaak op vrijdag naar de stad gaat, 3 5 % doet soms betekent dat ongeveer de helft van de bezoekers op zaterdag zelden of nooit (ook) op vrijdag een bezoek brengt aan de Dordtse binnenstad figuur 7 2) Toch w e ten opzichte van 2004 een positieve trend meer zaterdagbezoeker komen anno 2007 soms ook op vrijdag naar de stad

Figuur

7 2

Bezoek

wtnkels7markt

vrijdag

vaak soms (zelden ot)

Bron

OCD

Zoals ook 2004 het geval was er een verschil tussen Dordtenaren regiobewoners en bezoekers buiten de regio (tabel 7 2) Hoe dichterbij wonen hoe vaker (ook) op vrijdag de binnenstad van Dordrecht bezoeken Een kwart van de Dordtenaren komt vaak op vrijdag de stad voor bezoekers van buiten de regio geldt voor (vrijwel) niemand Toename we vooral onder bezoekers van buiten de regio

Tabel 7 2

vrijdag

za

22

0

17

2007

24

8

0

16

2004

26

20

16

24

2007 2004

31

45

35

zelden of

51

75

84

59

nooit

2007

45

61

55

49

Bron

OCD

op de zaterdagbezoekers vaak of soms (21%) naar de Dordtse koopzondagen 7 2 % geeft aan zelden of nooit een koopzondag bezoeken (figuur 7 3) vergelijking met 2004 betekent een afname van het aantal zaterdagbezoekers dat vaak/soms op koopzondag naar de Dordtse binnenstad komt ( 2 8 % vergelijking met 38%) en dus een toename van het aantal bezoekers dat zelden of nooit een koopzondag bezoekt De afname

36

Monitor Binnenstad 2007

het sterkst onder bezoekers van buiten de regio men meer de vrijdag dan de zondag

Figuur 7 3

Bezoek koopzondagen

tabel 7 3) Kennelijk

2007

vaak

i (zelden

nooit

77%

OCD

Dordtenaren bezoeken logischerwijs zelf vaker een koopzondag de binnenstad dan bezoekers de regio en van buiten de regio was patroon al zichtbaar hoe verder weg de bezoekers wonen hoe minder vaak ZIJ op koopzondag een bezoek brengen aan de binnenstad van Dordrecht Maar ook voor Dordtenaren lijkt de koopzondag - afgaande op de antwoorden van de een grote behoefte te voorzien

Tabel 7 3

Gedrag koopzondag 11

vaak 10 29

zelden of nooit 2007 Bron Passantenenquete

20

21

27

68 79

69 92

62 72

28

2007 2004

OCD

Bezoek voorzieningen

en culturele

Het actieve van de gemeente Dordrecht om meer bezoekers naar de te trekken heeft vruchten afgeworpen Steeg het aantal Dordtse evenementen de periode van 38 naar een 60 2007 er m totaal 70 evenementen georganiseerd Een groot aantal hiervan vindt plaats de Dordtse Binnenstad Het evenement het grootste aantal bezoekers kent, nog altijd Dordt Stoom 2006 (alweer de 1 keer dat het evenement werd georganiseerd) trok het evenement zo n 275 000 bezoekers waaronder ook velen het buitenland Andere evenementen ieder weer vele bezoekers trekken, de Kerstmarkt (280 000) op enige afstand gevolgd door de (95 000) en Boekenmarkt (75 000) Kijken we naar ontwikkelingen aantal bezoekers dan w e duidelijke stijgingen Koninginnedag en Rivers (tabel 7 4) totaal trekken de evenementen met 1 000 bezoekers of meer de jaren zonder Dordt Stoom zo n 800 000 bezoekers naar de

Monitor Binnenstad

37

de e v e n j a r e n m e t D o r d t

Tabel 7 4

Dordt

(Geschatte) bezoekers

Binnenstad, 2005

Stoom

evenementen 2007

met

1 000

275 OOO

Stoom 250 000

Kerstmarkt Dordt Monumenteel1

250

000

280

000

130 000

000

20 000

000

75 000

95 000

75 000

70 000

75 000

47 500 35 000

45 000 35 000

OOO

Sinterklaas

30 000 000

70 000 OOO

25 OOO

30 000 25 000 OOO

35

sop

20 000

20 000

10 000

15 000

15 000

12 500

15 OOO

000 000

10 000 10 000

12 500

5 000

8 000

000

5 000 5 OOO

5 OOO

1 500

5 000

000

5 OOO

5 000

5 OOO

Kinderboek en week

5 000 3 OOO

5 OOO 3 000

OOO 3 000

Boekenweek

2 500

2 500

2 500

Dwars door Dordt loop

2 500

2 500

1 500

2 000

2 OOO

1 500 1 000

1 500

Boekenmarkt Rivers Rhythm and Blues Festival Boulevard of Dance Koninginnedag Intocht

Kerstijsbaan Internationaal

Poppentheater

Festival

Dordt de Mode Stoffenspektakel Wereld

Jazzdagen t

Dordt op

Buiten

Bord

(3x)

Dordt Beach

12 OOO

802 000 totaal omgezet naar Open Monumentendag 2007 geannuleerd 2007 Bron Evenementenbureau (gemeente Dordrecht) en OCD

1 000 1 063

000

OOO

000

2 OOO 1 790 OOO

Tabel 7 5 g e e f t een overzicht v a n het bezoek aan d e b e l a n g r i j k s t e b e z i e n s w a a r d i g h e d e n en culturele v o o r z i e n i n g e n de B i n n e n s t a d m de p e r i o d e 2 0 0 4 2 0 0 7 In 2 0 0 7 het aantal bezoekers 5 % onder d a t 2004 v o o r n a m e l i j k het g e v o l g v a n de sluiting v a n E u r o r m e m a De o v e r i g e v o o r z i e n i n g e n v e r t o n e n de laatste jaren een w i s s e l e n d beeld v a n b e p e r k t e g r o e i a f g e w i s s e l d door b e p e r k t e het bezoek

7.4

Toeristisch bezoek

Toeristische bezoeken, algemene ontwikkelingen Het C o n t i n u V a k a n t i e Onderzoek (CVO) meet het aantal t o e r i s t i s c h e b e z o e k e n v a n N e d e r l a n d e r s aan 2 0 Nederlandse s t e d e n meedoen het o n d e r z o e k Onder een t o e r i s t i s c h bezoek w o r d t een bezoek aan een a n d e r e dan de eigen w o o n g e m e e n t e v e r s t a a n o n g e a c h t de t i j d s d u u r v a n dat bezoek Recreatief w i n k e l e n het m a k e n v a n een s t a d s w a n d e l i n g een r e s t a u r a n t b e z o e k e n een bezoek aan een e v e n e m e n t een theater of een m u s e u m belangrijke

38

Monitor

Tabel 7 5

Bezoekers belangrijkste Binnenstad, 2004 2007

s\ waardigheden

en culturele

Grote Kerk

73 500

69 200

Hof

9 900 31 900

9 500 36

400

38

800

58

48

800

32

400

Bibelot de

76

Kunstmin Dordrechts

200

500

55 OOO Museum

Simon van aan

600 28

subtotaal

304

400

900

Stadsarchief

42 OOO

600

67 WO

58

200

45

600

35

800

27

700

25 200

321

800

20

000

353

800

CBK2

OOO

OOO

900 700 29

24 OOO

400 20

600

334

000

266

Eurocinema gestoten per 070906 CBK 2007 wegens andere eerdere jaren

worden meegeteld

800

22 OOO

000

totaal

500

28

900

317

700

met vergelijkbaar

met

V o l g e n s h e t C o n t i n u V a k a n t i e O n d e r z o e k (CVO) h e b b e n m 2 0 0 7 totaal 6 6 6 0 0 0 N e d e r l a n d e r s een t o e r i s t i s c h bezoek g e b r a c h t aan D o r d r e c h t . tabel 7 5 w e dat aantal bezoekers 2 0 0 6 v r i j w e l gelijk gebleven aan 2 0 0 5 en 2 0 0 7 t e n o p z i c h t e v a n 2 0 0 6 licht gedaald Dordrecht d o e t het w a t d a t b e t r e f t v o o r a l 2 0 0 7 s l e c h t e r d a n d e 22 d e e l n e m e n d e s t e d e n en de 8 h i s t o r i s c h e s t e d e n g e m i d d e l d t a b e l 7 6 b l i j k t o o k d a t h e t t o t a a l aantal t o e r i s t i s c h e b e z o e k e n aan d e 2 2 deelnemende steden de a f g e l o p e n j a r e n t o e g e n o m e n Het aantal t o e r i s t i s c h e b e z o e k e n aan de 8 h i s t o r i s c h e s t e d e n lag 2007 totaliteit zelfs o n d e r h e t n i v e a u v a n 2 0 0 5 H o e w e l de r e s u l t a t e n relatief g e v o e l i g voor toevalligheden de s t e e k p r o e v e n , lijkt het t o t a l e t o e r i s t i s c h e b e z o e k aan D o r d r e c h t d e a f g e l o p e n j a r e n meer d a n g e m i d d e l d t e gedaald

Tabel 7 Aantal (index 2006)

toeristische

en

bezoeken

2005)

en

2007

Dordrecht totaal 8 totaal 22 steden *) Bron CVO

Schiedam

Leiden

Haarlem

Deventer

K e n m e r k e n t o e r i s t i s c h e b e z o e k e r s en b e z o e k e n aan D o r d r e c h t Kijken w e naar de l e e f t i j d v a n b e z o e k e r s aan D o r d r e c h t d a n w e dat D o r d r e c h t e e n w a t j o n g e r publiek k e n t d a n g e m i d d e l d de a c h t h i s t o r i s c h e steden 3 5 % jonger dan 3 0 41 % ouder d a n bO (figuur 7 4)

Volgens het CVO de resultaten voor het aantal bezoeken relatief toevalligheden de steekproeven mogelijke effect zal eerder de kleinere het verschil met het gemiddelde van 22 en dat v groot dat dat het louter om

Monitor Binnenstad

afhankelijk van spelen dan de het mandje historische n zou gaan

39

Figuur 7 4

naar

2007

Dordrerht

41

totaal 8 steden fe.?,

41

4» 0%

20%

40% 14

Bron CVO

60% 29

30-49

80%

100%

50 +

Winkelen voor plezier de activiteit duidelijk het vaakst werd ondernomen tijdens een toeristisch bezoek aan Dordrecht 2007 tijdens zes op de toeristische bezoeken %) stond zogenaamde op het programma (figuur 7 5) Op toeristisch bezoek voor het maken van een stadswandeling en het bezoeken van een evenement scoort Dordrecht relatief goed Lunchen/dineren een restaurant, een terrasje pikken en musea bezoeken, worden als activiteit tijdens een toeristisch bezoek aan Dordrecht vergelijking met gemiddeld de acht historische steden, wat minder vaak ondernomen Theaterbezoek scoort gemiddeld» Al met al het gemiddeld aantal door bezoekers ondernomen activiteiten voor Dordrecht onder het gemiddelde (1 71 voor de 8 steden)

Figuur 7 5

Activiteiten

tijdens toeristisch bezoek worden ondernomen

eten

restaurant terras

bezoek museum

Bron CVO

to taal B

Do

veel bezoeken aan Nederlandse steden worden verschillende activiteiten gecombineerd Om een onderscheid te kunnen maken naar hoofd- en het CVO ook de vraag gesteld wat de belangrijkste reden om een stad te bezoeken Hieruit blijkt dat winkelen voor plezier alleen meest ondernomen activiteit maar duidelijk ook de belangrijkste reden om Dordrecht te bezoeken (figuur 7 6) Wel het belang van motief gedaald van bovengemiddeld naar gemiddeld Op een gedeelde tweede plaats staan het maken van een stadswandeling en het bezoek aan een evenement Op het belang van beide motieven scoort Dordrecht relatief goed Lunchen/dineren een Dordrecht, vergeleken met gemiddeld

40

Monitor Binnenstad 200/

de acht historische steden, wat minder vaak de belangrijkste reden om een bezoek te brengen de stad geldt ook voor het bezoeken van musea

figuur 7 6

motief voor toeristisch bezoek (%) 2007 voor plezier

maken van bezoek evenement lunchen dineren

restaurant

bezoek museum 0%

20% totaal 8 meden

40%

60%

Dordrecht

Bron CVO

en andersoortige passagiersschepen Dordrecht acht verschillende aanlegplaatsen voor en andersoortige 2007 legden een recordaantal van 383 schepen 301 en andere passagiersschepen fn 2006 en 2005 legden 381 en 306 schepen aan Er »s geen informatie beschikbaar over de activiteiten deze passagiers Dordrecht Wel weten we hun bezoek aan de Dordtse Binnenstad minimaal (bron VVV Holland De doen Dordrecht aan om voorraad te slaan De passagiers brengen vaak met de een bezoek aan een bezienswaardigheid de regio bijvoorbeeld de molens Kinderdijk De off naar de Dordtse Binnenstad lijkt dus (nog) gering

Gebruik

horeca

de helft (55%) van de bezoekers aan het maakt anno 2007 tijdens ot het winkelen gebruik van een horecagelegenheid de binnenstad (tabel / 6) Bezoekers buiten Dordrecht maken gebruik van de horeca dan Van alle bezoekers van de regio 6 8 % gebruik van de horecagelegenheden van de bezoekers van buiten de regio 6 1 % Van de bezoekers Dordrecht maakt ongeveer de helft tijdens of aan hun bezoek aan het Kernwmkelgebied gebruik de horeca Voor de gelden nagenoeg dezelfde percentages

Tabel 7 6

bezoekers

(%) 49

Bron

Het gebruik van de horeca figuur 7 7)

Monitor Binnenstad

70

61

55

ft OCD

vergelijking met Een positief resultaat

voor

geleden weer de Dordtse

41

horecaondernemers h o r e c a g e b r u i k zten

Figuur 7 7 Ontwikkeling

De meting 2004 vergelijking m e t 2 0 0 1

nog

een

flinke

daling

horecagebruik

75

2001

Bron Passantenenquête

2004

2007

CD

Zoals gezegd het horecagebruik het h o o g s t onder bezoekers v a n de r e g i o . geleden s t o n d deze groep nog op de t w e e d e plaats en w a r e n h e t juist d e bezoekers v a n buiten de regio het m e e s t e gebruik m a a k t e n v a n alle horecagelegenheden vergelijking m e t de bezoekers v a n buiten de regio w a t minder gebruik gaan maken v a n de horecagelegenheden de binnenstad Daar staat tegenover dat m e t n a m e d e Dordtenaren zelf er meer gebruik van gaan maken het C V O overigens af t e leiden dat relatief w e i n i g toeristische bezoekers aan Dordrecht tijdens hun bezoek van de horeca gebruik m a k e n In Dordrecht op 6 7 % , gemiddeld voor de 8 historische s t e d e n op 7 7 %

7.6

Gebruik parkeergarages en w a t e r b u s

H e t g e b r u i k v a n de parkeergarages een v a n d e t h e r m o m e t e r i n d i c a t o r e n v o o r het bezoek aan de Binnenstad D e p e r i o d e 2 0 0 1 2 0 0 4 k e n m e r k t door een aanvankelijk s t e r k e stijging v a n het g e b r u i k v a n d e p-garages »n d e B i n n e n s t a d op z a t e r d a g e n 2 0 0 2 en 2 0 0 3 en een s t a b i l i s a t i e 2 0 0 4 Na w e m e t u i t z o n d e r i n g v a n het t r i m e s t e r v a n 2 0 0 5 een d a l e n d e t e n d e n s (figuur 7 8) een i n d i c a t i e d a t h e t b e z o e k v a n w i n k e l e n d p u b l i e k aan de B i n n e n s t a d elk geval op de z a t e r d a g e n de afgelopen jaren stagneert Het g e b r u i k v a n de w a t e r b u s op z a t e r d a g e n e e n a n d e r e indicator de t h e r m o m e t e r v a n het bezoek aan de B i n n e n s t a d en d a n m e t n a m e v o o r d a t de regio Ook deze indicator g e e f t de a f g e l o p e n voornamelijk een dalende ontwikkeling te (figuur 7 Vooral het trimester van 2 0 0 7 daalde h e t g e b r u i k v a n de w a t e r b u s r i c h t i n g D o r d r e c h t s c h e r p De o p e n i n g van het geheel hoofdwinkelcentrum De Meent van Papendrecht september 2 0 0 7 zal daar m e d e g e l e t op d e n o g s c h e r p e r e daling v a n het aan de M e r w e k a d e , zeker d e b e t aan Maar o o k het v e r v o e r de daalde het trimester fors Deels d e oorzaak h i e r v a n overigens het aanmerkelijk slechtere weer op een aantal z a t e r d a g e n d a n het ervoor H e t g e b r u i k v a n de w a t e r b u s b l i j k t namelijk zeer

42

Monitor Binnenstad 2 0 0 7

Figuur 7 8

Ontwikkeling bezetting en kortparkeren parkeergarages* toe /afname 4 periode ten opzichte van dezelfde periode van het

ervoor

15 10 5

5 70 75 2005 I

2005

2006

B bezetting * tot 2007 bezetting en innjders alle 4 de * 2007 II geen gegevens beschikbaar

79

2007 I

2007

innjders 2007 alleen bezetting garages

Ontwikkeling gebruik waterbus richting Dordrecht opzichte van dezelfde periode het ervoor

zaterdagen

% toe/afname

4 maandspertode

ten

15 5

70 75 20 25

2005

NB

Monitor

ets

I

2005

Dordt

2006

Stoom

2006

2006

zaterdag Kerstmarkt

2007

2007

2007

en week 52

43

8 Hoe waarderen bezoekers aan Dordrecht hun bezoek? Waarom zijn sommige bezoekers ontevreden en andere juist zeer tevreden? Welke rapportcijfers geven passanten het Dordtse voor het winkelaanbod, het de inrichting van de openbare ruimte en de sfeer? De antwoorden vindt u dit hoofdstuk.

Tevredenheid toeristisch bezoek het Continu Vakantie Onderzoek (CVO) bezoekers aan Dordrecht gevraagd hoe hun laatste bezoek aan Dordrecht waarderen De grote meerderheid, driekwart van de bezoekers, tevreden over hun bezoek, 1 5 % zelfs zeer tevreden Alle overige bezoekers geven aan ontevreden te over hun laatste bezoek aan Dordrecht Gemiddeld geven de bezoekers een 7 6 voor hun laatste bezoek aan Dordrecht Aan bezoekers ontevreden waren over hun laatste bezoek aan Dordrecht en degenen zeer tevreden waren, de vraag gesteld wat hiervoor de belangrijkste reden De twee belangrijkste redenen om zeer tevreden te gezellige, leuke en mooie en leuke winkelstad, veel aanbodvariatie' Beide redenen worden door op de zeer tevreden bezoekers genoemd De twee belangrijkste redenen om ontevreden te open (18%) en 'onveilig gevoel/moet oplettend

8.2

Rapportcijfers

de passantenenquëte van het Onderzoekcentrum Drechtsteden aan passanten gevraagd voor een vijftal aspecten van de Dordtse Binnenstad een rapportcijfer te geven Tabel 8 2 geeft een overzicht Het de Dordtse Binnenstad wordt gewaardeerd met een gemiddelde van 7 1 Bezoekers van buiten Dordrecht positiever gestemd de Dordtenaren zelf een op de geeft een onvoldoende terwijl slechts 2 % van de bezoekers buiten Dordrecht een onvoldoende geeft fn totaal geert 8 % van alle passanten een onvoldoende Vergeleken met geleden betekent een toename en wordt het winkelaanbod dus slechter beoordeeld komt voor een deel voor rekening van de Dordtenaren Het horeca aanbod tijdens het winkelen wordt beter gewaardeerd (7 1 met 6 % onvoldoende) dan het horeca na winkelen (een gemiddelde van 6 8 met 1 0 % onvoldoende) was 2004 reeds het geval Vergeleken met geleden de cijfers echter flink verbeterd Waar nu een op de bezoekers een onvoldoende geeft aan het horeca aanbod m de Dordtse Binnenstad na het winkelen waren dat er geleden een op de Kijken we naar het verschil herkomst van de passanten dan blijkt ook dat de bezoekers van buiten Dordrecht positiever dan de bewoners van Dordrecht De inrichting van de openbare ruimte beoordeeld Ongeveer een op de onvoldoende vergelijking met 2004 veranderd

wordt gemiddeld met een 6 9 waardeert aspect met een er wat aspect betreft weinig

De sfeer de Dordtse binnenstad krijgt van bezoekers gemiddeld een 7 1 (8% onvoldoende) wat als een kan worden gezien vergelijking met geleden toen bezoekers gemiddeld een 6 9 gaven

Monitor Binnenstad

45

Bezoekers Dordrecht beoordelen de sfeer qua gemiddeld rapportcijfer heel anders dan bezoekers van buiten Dordrecht. Wel geven meer onvoldoendes. Naast de hierboven genoemde aspecten aan de passanten gevraagd een rapportcijfer te geven voor het van de Dordtse Het gaat hierbij dus om het totaalbeeld van het Dordtse Gemiddeld krijgt het wmkelklimaat van de Dordtse binnenstad een 7,1 Slechts 5% van alle bezoekers beoordeelt het wmkelklimaat als onvoldoende, Opvallend dat geen enkele passant van buiten de regio het wmkelklimaat als onvoldoende beoordeelt, waardoor het gemiddelde rapportcijfer van deze groep ook hoger dan dat van de andere twee

Tabel 8 1

appor

s

en % onvoldoende,

na winkelen rapportcijfer % onvoldoende

20%

openbare ruimte rapportcijfer % onvoldoende

6,9 13%

horeca aanbod rapportcijfer % onvoldoende

5,3

en 2007

7 0

6 3 21%

6,8

7 0 11%

6,9 9%

7,1

6,9

7,1

7,4 2%

7,2

7,0

7 0 9%_

7,0 4%

winkelaanbod

rapportcijfer %

7,7

6,9

onvoldoende

sfeer rapportcijfer % onvoldoende

wmkelklimaat rapportcijfer % onvoldoende * onderscheid bezoekers de regio Bron Passantenenquête OCD

46

7,1

8%

7,1 6%

12%

7

6% 5% onvoldoende)

en van buiten de

(7 5 0%

onvoldoende)

Monitor Binnenstad 2007

9

leefbaarheid

veiligheid

dit laatste hoofdstuk behandelen w e de onderwerpen wonen, leefbaarheid en Hoe heeft het inwonersaantal zich ontwikkeld de Binnenstad? Hoe beleven de inwoners van de Binnenstad de leefbaarheid en veiligheid hun wijk? En boe staat het met de veiligheid ïn de Dordtse Binnenstad vergelijking met binnensteden van gemeenten van ongeveer vergelijkbare omvang en verstedelijking?

Het aantal inwoners van de Binnenstad groeide tot 2004 De afgelopen jaren w e een stabilisatie. Op 1 januari 2008 telde de Binnenstad meer dan 15.900 inwoners een stijging van 167 inwoners ten opzichte van een daarvoor (tabel Het aantal inwoners Binnenstad tussen 2000 en 2 0 0 3 gestaag toegenomen Ha een lichte daling 2004 steeg het inwonersaantal de Binnenstad 2005 opnieuw licht Deze stijging heeft voortgezet (figuur en tabel 9.1). De woningvoorraad deel van de stad 2006 aanzienlijk gedaald, maar 2007 en 2008 weer wat gestegen (tabel 9.2). wijkbeheergebied Noordflank we tot 2004 een gestage van het aantal inwoners, waarna het aantal inwoners redelijk stabiel gebleven. De woningvoorraad neemt sinds 2000 toe, op een daling na.

Figuur 9

Ontwikkeling 1 7)

bevolking Binnenstad naar wijkbeheergebied,

2000 2008

2003

2008

Binnenstad

Tabel 9 1

Ontwikkeling

bevolking

Binnenstad naar wijkbeheergebied*

Binnenstad

8 125

8

8 294

8 210

Noordflank

7 043

7

7 3/5

7 552

totaal Binnenstad 168 * Gebiedsindeling Wijkgericht Werken

Tabel 9 2

Ontwikkeling

Noordflank totaal

Binnenstad

woningvoorraad

4 552

3

3 164

7

- Noordflank

2008 (per 8 250

8 344

15 669

4 540

15 833

7 737

4 537 3 241 7 778

8 362

7489

Binnenstad naar wijkbeheergebied*,

4 7 556 Wijkgericht

Monitor Binnenstad

338

(per

15 7

2001 2008 (per

3 7 775

4 530 3 7 822

4 552 3 298 7 850

4 637 3 8 003

47

Beleving van leefbaarheid e n veiligheid h e t voorjaar

van 2007

heeft

d e zesde

Leefbaarheid en Veiligheid vindt

meting

v a n het

Dordrecht

u hiervan de resultaten voor

onderzoek tabel

de

Binnenstad en

Noordflank wijkbeheergebied Binnenstad z o w e l e e n aantal p o s i t i e v e als n e g a t i e v e o n t w i k k e l i n g e n zichtbaar W a t b e t r e f t d e p o s i t i e v e o n t w i k k e l i n g e n we dat het rapportcijfer voor d e d e sfeer e n d e l e e f b a a r h e i d de buurt t o e g e n o m e n . Ook h e t algemene oordeel over de buurt wat v e r b e t e r d V e r d e r ervaren d e b e w o n e r s d e Binnenstad minder verloedering, dreiging, vermogensdelicten en verkeersonveiligheid de buurt dan v o o r g a a n d e jaren M i n d e r p o s i t i e f m e n g e s t e m d over d e Het aandeel v a n d e b e v o l k i n g d a t w e l eens o n v e i l i g v o e l t de buurt aanzienlijk g e d a a l d , maar n o g steeds h o g e r d a n g e m i d d e l d Dordrecht 2007 er d i v e r s e p o s i t i e v e ontwikkelingen t e bespeuren wijkbeheergebied Noordflank H e t aandeel v a n d e b e v o l k i n g d a t w e l eens onveilig v o e l t de buurt afgenomen» T u s s e n 2 0 0 3 e n 2 0 0 5 w a s er v o o r alle r a p p o r t c i j f e r s s p r a k e v a n een 2007 deze rapportcijfers weer g e s t e g e n en w e e r op h e t niveau v a n De rapportcijfers voor de l e e f b a a r h e i d en veiligheid de buurt zelfs hoger d a n Vermogensdelicten komen volgens b e w o n e r s minder vaak voor en o o k voelt m e n m i n d e r dreiging O p d i v e r s e a s p e c t e n s c o o r t N o o r d f l a n k echter n o g w e l lager d a n g e m i d d e l d Dordrecht

Tabel 9 3

en Veiligheid, 2001 2007

sociale onveiligheid wel eens onveilig

42

buurt

32

rapportcijfers

voorzieningen

de buurt de buurt

veiligheid mensen sfeer

7,0

7,0

woonomgeving

de buurt de buurt

de buurt

7,7

7,6

7,5

7 7

woning

5,8

6 6

6 9

6 8

6,9

6,8

6 3

6 3

67

6,7

7 1

7 0

7 ;

7 2

6,8

6 8

6 9

7,1

7

6,4

7 9

76

75

77

7 0

7,0 6,8

6,1 6,3

6,2 6,3

6,1

7,0

6,7

6,6

6,8 6,7 7,0

6,8

Indicatorscores + woonkwaliteit

6

samenhang algemeen oordeel

buurt

33 ten dreiging

5,8

7,7

7,6

7,7

7,7

5,9

5,9

6 1

6 1

6,9

7,2

7 7

omgeving

7,5 5,7

5,7

5,1

3,5

3,1 4,7

5,9 3,4

2,2

7,6

3,5

2,9

3,9

5,1

5,0

1,6 3,4

5,0

4,3

5,9 5,8 2,6

5,4 2,6

2,0

4,8 4,9 4,9 4,5 4,5 4,7 eerso las t 5,4 5,2 5,0 4,4 4,2 5,5 verkeersveiligheid hoe hoger hoe hoe lager, hoe beter Bron Leefbaarheid en Veiligheid Dordrecht 2007 2003, 2005 en 2007

48

7,2

3,2 7

4,3

3,4 3,9

4,0

Monitor Binnenstad 20Ö7

Criminaliteit in de Binnenstad In deze paragraaf besteden w e aandacht aan (ontwikkelingen de criminaliteit de Dordtse binnenstad het wijkbeheergebied Binnenstad/ Noordflank Allereerst behandelen w e de ontwikkelingen het derde trimester van Vervolgens gaan w e op de ontwikkelingen heel 2 0 0 7 , waarbij we ook vergelijkingen maken met voorgaande jaren. Voor de analyse van de gegevens hebben w e gebruik gemaakt van het GIDS (en BPS) van de politie Zuid-Holland en de Waard, Criminaliteit wordt eerste instantie gebaseerd op het aantal aangiften, Aan de hand van cijfer wordt de berekend (het aantal aangiften per 100 inwoners van en ouder) Daarnaast registreert de politie ook het aantal incidenten (meldingen binnenkomen de politie en zaken de politie op straat opmerkt) Gemiddeld de de binnenstad ongeveer tweemaal zo hoog als de rest van Dordrecht, verwonderlijk gezien de hogere concentratie van winkels (waar diefstal kan worden gepleegd) en het grote aantal Aangiften in het derde trimester van 2 0 0 7 Er moet rekening worden gehouden met het dat er het tweede trimester van 2007 een verandering heeft plaatsgevonden de wijze waarop vernielingen geregistreerd. kan leiden tot een vertekend beeld van de ontwikkeling van criminaliteitscijfers. Derhalve duidelijk worden aangegeven of vernielingen de betreffende gegevens meegerekend of

De trendmatige ontwikkeling van het aantal aangiften per trimester weergeqeven figuur 9 2, De staven geven de procentuele verandering weer van het totaal aantal aangiften ten opzichte van dezelfde periode het ervoor het betreffende gebied De staven van het derde trimester van geven dus de verandering weer ten opzichte van de cijfers van het derde trimester van 2006 De gegevens van de laatste twee trimesters van 2007 exclusief vernielingen en ook vergeleken met cijfers van het daarvoor exclusief vernielingen Desondanks vond er het tweede trimester van 2007 voor de Dordtse binnenstad een sterke stijging van het aantal aangiften plaats Deze ontwikkeling heeft m het derde trimester doorgezet Een toe- of afname van het aantal aangiften betekent automatisch dat hef vergrijp ook dezelfde mate toe- of afgenomen De bereidheid om aangifte te doen kan een belangrijke rol spelen de ontwikkeling van de cijfers

Monitor Binnenstad

49

veranderde registratie van (graffiti) Ook het aantal aangiften v a n zakkenrollen sterk t o e g e n o m e n Het aantal g e w e l d s en zedendelicten s t a b i e l g e b l e v e n h e t aantal w i n k e l d i e f s t a l l e n enigszins g e d a a l d K i j k e n w e naar d e aantallen door d e politie w a a r g e n o m e n i n c i d e n t e n dan w e sterke fluctuaties Ten opzichte van 2 0 0 6 het aantal gevallen v a n d r u g s e n d r a n k o v e r l a s t m e t bijna d e helft t o e g e n o m e n m a a r het aantal overige overlastgevallen m e t een k w a r t afgenomen

criminaliteit1

9

vernielingen2

Binnenstad

87 ten

3s trimester 2004 -

6

mishandeling bedreiging etc

88

232

111

736 99

11 102

73 86

86

94

straatroof

2007

97 17

zakkenrollen

28

28

30

46

winkeldiefstal

230 q

705

98

72

4

82 4

zedendelicten totaal aantal

aangiften

vernielingen

830

vernielingen

755

876

619

584

+ Noordflank vernielingen

6 9%

6 2%

vernielingen

5 6%

6 0%

4 9%

4 3%

druk3 vernielingen

3

2 8%

2 9%

2 6%

.

2 7%

2 4%

141

94

/6

75

90

excl incidenten drugs /drank o verk eers o

la s f st

overige

overlast 176 130 criminaliteit betreft te instantie het aantal aangiften Daarnaast registreert de politie ook het aantal (meldingen door burgers en waarnemingen door politieagente/ ) van door een administratieve aanpassing f et van de politie 2007 wordt datum meer geadministreerd als zijnde een vernieling het aantal aangiften per inwoners van en ouder Bron politie Holland Waard registratiesystemen en BPS

Ontwikkeling jaren 2 0 0 4 2 0 0 7 d e figuren 9 4 en 9 5 een vergelijking gemaakt v a n de geregistreerde criminaliteit 2007 v o o r g a a n d e jaren De g e g e v e n s v a n 2 0 0 7 opgesplitst t w e e groepen het a a n g i f t e n inclusief v e r n i e l i n g e n e n h e t aantal exclusief vernielingen W e verband met het vernieuwde voor g r a f f i t i w a a r d o o r er een v e r t e k e n d b e e l d ontstaan v a n het aantal vernielingen Als w e het aantal rde v e r n i e l i n g e n b u i t e n b e s c h o u w i n g e n l a t e n w e dat de trend v o o r t z e t W a t b e t r e f t de b i n n e n s t a d k e n t het e e n e v e n s t e r k f daling 2 0 0 6 hetgeen echter n o g altijd minder sterk als de d e jaren d a a r v o o r D e van het a a n g i f t e c i j f e r v o o r de s t a d t w e e m a a l zo sterk als van de binnenstad

Monitor Binnenstad

51

Figuur 9 4

Ontwikkeling aantal aangiften smds 2003 Binnenstad en Dordrecht toe en afname ten opzichte van het voorafgaande

2007 mcl vernielingen

2005

2005

2004

Binnenstad/Noordflank

2007 excl vernielingen

S Dordrecht

deze ontwikkelingen weerspiegelen de vernielingen meerekenen zet de dalende trend

Figuur 9 5 Ontwikkeling

%

Als w e de voort (figuur 9 5)

en Dordrecht

2004

2007

(%)

20

0 2005

2004

Dordrecht

Binnen •

-

Nf

2007

2006

excl

tl

door de politie geregistreerde

aangiften per WO inwoners

van

Vernielingen en ouder

Monitor Binnenstad 2007

Details w e d e cijfers tabel 9 5 bekijken w e dat het aantal a a n g i f t e n v a n g e w e l d s d e l i c t e n m e t m e e r d a n een z e s d e t o e g e n o m e n Ook het a a n t a l aangiften van zakkenrollen g e s t e g e n m e t o n g e v e e r de h e l f t en hiermee t e r u g op het niveau v a n v o o r 2 0 0 4 H e t aantal a a n g i f t e n v a n w i n k e l d i e f s t a l o n g e v e e r gelijk aan d a t 2 0 0 6 h e t g e e n b e d u i d e n d lager dan de jaren d a a r v o o r Het a a n t a l a a n g i f t e n v a n z e d e n d e l i c t e n de nog n o o i t zo laag g e w e e s t als 2007 W a t betreft incidenten waargenomen d o o r de politie de d r u g s e n d r a n k o v e r l a s t het a f g e l o p e n t o e g e n o m e n en w e e r t e r u g o p h e t n i v e a u 2005 geldt v o o r v e r k e e r s o v e r l a s t en overlast de c a t e g o r i e overige Het aantal i n c i d e n t e n m e t v e r k e e r s o v e r l a s t o n g e v e e r gelijk g e b l e v e n t e r w i j l het a a n t a l i n c i d e n t e n de c a t e g o r i e o v e r i g e o v e r l a s t l i c h t gedaald

Tabel 9 5

Geregistreerde

Binnenstad

2004

2007

aangiften vernielingen2

305

geweldsdelicten straatroof

296 42

26

24

mishandeling bedreiging etc

254

299

270

308

244

zakkenrollen

/OS 325

97

winkeldiefstal aantal

78

9

2

802

2

304

2

274

2440

1

946

7

16

4%

18

14

4%

874

+ Noordflank

vernielingen

20

7%

9%

vernielingen4

excl

247

34

vernielingen4 s

30 314

aangiften

vernielingen

mcl

344

69

483

zedendelicten

excl

294

vernielingen

4%

8

3%

0% 8%

8

3%

7

8

0%

7

9%

incidenten drugs verkeerso overige

/drankoverlast

357

303

las t

232

287

overlast

303 263

249

595

545

geregistreerde criminaliteit betreft m eerste instantie bet aantal registreert dt politie ook het aantal muidenten (meldingen door burgers en waarnemingen door van overlast door een aanpassing het registratiesysteem van de politie 2007 sinds datum meer soorten delicten geadministreerd als zijnde een vernieling aantal aangiften per inwoners van 75 en ouder m de laatste twee trimesters van 2006 en 2007 anders geregistreerd en cm van het totaal aangiften afgetrokken Bron politie Holland Waard registratiesystemen GIDS en BPS

& 4

Criminaliteit

Binnenstad vergeleken

paragraaf w c d e c r i m i n a l i t e i t s c i j f e r s v a n de D o r d t s e Binnenstad met van andere g e m e e n t e n O m d a t er geen c e n t r a l e b r o n b e s t a a t w a a r i n het aantal a a n g i f t e n per b i n n e n s t a d v a n v e r s c h i l l e n d e gemeenten opgeslagen de cijfers r e c h t s t r e e k s b e t r o k k e n v a n d e gemeenten de vergelijking gemeenten meegenomen qua i n w o n e r t a l

Monitor

t

53

goed vergelijkbaar met Dordrecht Daarnaast Breda geselecteerd omdat deze stad op het gebied van criminaliteit vaak wordt vergeleken met Dordrecht De van de verschillende Binnensteden slechts dan goed vergelijkbaar als ze op een adequate wijze relatief gemaakt We hebben het aantal aangiften de verschillende Binnensteden dan ook alleen gerelateerd aan de bevolking van en ouder de gemeente als totaal, maar ook aan een verhoudingsgetal voor de relatieve omvang van de binnenstad ten opzichte van de totale gemeente Gerelateerd aan de bevolking van de totale gemeente èn de binnenstad zelf het totaal aantal aangiften de Dordtse Binnenstad - vergeleken met de andere gemeenten deze benchmark - aan de lage kant. De binnensteden van Arnhem, Den Bosch, Breda, Maastricht, Haarlem en Amersfoort relatief minder veilig dan van Dordrecht Van de figuur 9 6 hebben alleen de minder verstedelijkte gemeenten (Zaanstad, en Ede) een veiligere Binnenstad

Figuur 9 6 Totaal aantal aangiften van delicten de binnenstad per 7 000 inwoners van en ouder 2006

Naast hef totaal aantal aangiften lichten we acht verschillende typen delicten beschouwd kunnen worden als specifieke bijlage 2 voor de figuren) De Dordtse Binnenstad omvat deze benchmark alleen het Binnenstad (excl Noordflank) Wanneer we kijken naar specifieke dan blijkt dat er de Dordtse Binnenstad relatief weinig aangiften van zakkenrollen, straatroof en geweld en zedendelicten De Dordtse Binnenstad scoort redelijk gemiddeld op aangiften van winkeldiefstal Alleen op het aantal aangiften van vernielingen scoort de Dordtse Binnenstad relatief hoog

Er blijkt een positief lineair verband te bestaan tussen het percentage aangiften Binnenstad op het totaal aangiften de totale gemeente en het percentage inwoner Binnenstad op het totaal aantal inwoners 15 totale gemeente verband wordt goed beschreven door een functie waarin het percentage aangiften gelijk aan een constante de van het percentage inwoners 15 4 Binnenstad Voor het vergelijkbaar maken van de cijfers het aantal aangiften de Binnenstad daarom zowel gedeeld door de totale bevolking van de gemeente als door de van het percentage inwoners 15 4 de wordt de weergegeven als aantal aangiften per 1 000 van 15 en ouder (gewogen)

54

Monitor Binnenstad 2007

Monitor Binnenstad 2007

55

Bijlage 1

A a n v u l l e n d e tabellen

Aanvullende tabellen: Binnenstad en Schil per april

april

2007

Bron

wvo winkels .

nt en -•-•.,'

2 314 pers

verzorging

2 029

3 482

953

60 0 267

45

2 204

6 649

2 099 6 734

709

22 479

267

3 623 1 026

80

2 665

220

775

3 000

870 2 804

7 785

218

2 873

hobby

1 06 7

313

media

2 7 593

juwelier

en optiek en luxe

antiek en kunst sport en spel

37730

plant en

37750

bruin

3/760

auto en fiets

37770

doe het zelf

en witgoed

17780

Bron

7 042 126

580

22050

38200

3 842

•

60

kleding en mode

22080

en optil 2007 .,

7 615 6 649

22030

22060 22070

lul pc/ *

Locatus

Monitor Binnenstad 2007

54 991

783

54 239 24 7

75

813

7b 3 718 464

1 958 132

8

2 306 348

Tl/9

1 557

1 2

4 553 555 1 13 050 3 706 78 041

6 734 7 783

0

2 350 958

987

3

503 3 037

1 297

3 120

290 684

4 806

7

3 325 344 5 537

overige totaal

20

20 235

2 872

800

268

2 476 3 b92

378

1 633 2 445

345

3 198

735

76

75

690

538 7 084

377

~Ï27

573

______

2 853 327

250

271

54 320

4 220

3 050

3 265

3 508

9 823

855 53 295

2 546

380

3 787

12 640

9411

75 346

Tabel 3

vvo winkelaanbod

Johan de

Couleur Locale per straat, april 2004 en april

2007

noordoostzijde noordoostzijde

3 164

3

noordoostzijde

3 077

3 139

3 154

3

216

297 254

246

257

3 402 2 639

3 1 772

2 677

2

4 2 639

3 067

Nieuwstraat Korte Breestraat / / Voorstraat

36

Lenghenstraat

Midden

Voorstraat Midden

Noord

Voorstraat Midden

West

Voorstraat

West

Voorstraat

Noord

826

Groenmarkt Grote

Spuistraat

2

758 206 975

583

418

1 216

1 305

25 990

28

totaal Bron

453

Locatus

4

7

persoonlijke

22030

warenhuizen

22040

kleding en mode

22050

schoenen en lederwaren juwelier

22070 22080

342

424

8 650

8 790

994

1 019

7 082

7 7 032 983 250 7 671

verzorging

623

en optiek

hutsh

en luxe

antiek en kunst sport en spel

1 446 1 304

hobby

806

media

1 743 458

320

2 792

2 218 327

3 329 669

7 776

en en 37160 7

auto en

70 80

38200

witgoed

zelf overige totaal

winkels winkels

28

Bron L oca tus

58

Monitor Binnenstad

012

25 990

Aanvullende tabellen

Passanten winkelgebied per straat, begin april 2004 en 2005 en

Sarisgang tussen Statenplem,

en

700

nabij H&M

Sarisgang tussen Statenplem

en

t

hoek Kolf

Statenplem

hoek

45 500

25

33 400

43 500

46 100

48 200 43 700 400

25 100

30 800

33 500

29 X

32 000 22 22 700

Statenplaats

34 600

Voorstraat midden, nabij Alben

27 100

Voorstraat midden, nabij

25 500

X

20 700

78 900

voorin

21 400 27 200

79 600 18 400

voor V&D

18 500

Scheffersplem

ter hoogte van Kruidvat Statenplaats beneden nabij Drievrtendenhof

beneden

en Gr Spuistraat achterin

tegenover C&A * overdekte

doorsteek Perry Sport en Free

Voorstraat Vnesestraat Voorstraat

West tussen Sarisgang en Linden /L enghenst voorbij Kolf

Vnesestraat

tussen

Vnesestraat

nabij

Gasth Steeg en Voorstraat

600

2007

93

106 90

92 84

X X

89

702

96

97 96

83

89

77 OOO

200 16 700

79 600

13 700 73 300

73 400

70 300

15 OOO 14 500

146 733

X

500

111

X

10 600

116

97

83

87

X

Voorstraat midden tussen

19 OOO

maart

X

70 9 100 12 700 7

X

15 000

X

700 72 700 800

93 122

70

77

7 000

89

200

8 900

8 600

97

X

9 500

8 400

88

X

7 OOO 5 900

6 700 5 600

96

87

95

90

7 700 b 200

77

*) alleen passanten aan de kant van Bram x — onbetrouwbare of onvergelijkbare telling Bron

Monitor

200 7

b9

Aanvullende tabellen» Leegstand Tabel 6

verkoopruimten

Binnenstad en

Schil,

eb 2005

2008 (per ultimo van de

maand)

eb 052 05

2

52

5 758

35

3 5583

47

30

3

53

4 6 212

22

3 2 0563

15

3 3

nov 05

Drievnendenhof)

45

5 702

22

2 0563

154

3

mrt 06 (excl

Drievnendenhof)

40

3 986

26

2

144

3 3

nov 05

3

31

3 145

30

3 177

nov 06

34 43

26 24

2 5783

07 07

3 901 4 3012

37

3

nov 07

25 79

3 208 2 612

22

2 747

(excl

Drievnendenhof)

nov 07 (excl J de

Achterom,

mrt 08 (excl Spuiboulevard, J de

4

335s

4064 8044

3 564 3 991

2 4333

15

24

3

11

3 192

19

72

3 412

19

2 2 70S3

72

3

20

2

72

3 503

ontwikkeling eb

05

eb

05 {%)

bs

5

9,6%

05 nov 05 abs 05 nov 05 (%)

46

+

+ 5

nov 05 mrt 06 abs nov 05 mrt 06

mrt 05

06 (%}

9

8

+4

76,0%

+ 3

4 756 + 24,0%

73,3%

nov 06 mrt 07 abs

+ 9,7% + 9

nov 06 mrt 07 (%)

+ 26 5%

+ 4 70 3%

7,7%

07 abs

12

mrt

07 (%)

27 9%

nov 07 abs

nov 07 mrt 08 (%)

+ 3 4 75 8%

729 + 4 9%

3

653

20,6% 85 3,4%

787

+ 427 +

4 4 26 7% + 1

8 2%

4 1

60

+ 6

0

+0

0,0%

plaatsvinden wordt nog leegstaande ruimten kan het feitelijke

Monitor

12,0% 799

+ 220 + 6,9%

leegstand ten verkoopruimte wordt als leeg aangemerkt als er evident geen verkoop (meer) plaatsvindt en de ruimte onmiddellijk of op korte termijn door de kan worden opgenomen, ongeacht of de ruimte zichtbaar te buur of te koop staat Leegstaande verhuurd maar nog geen bedrijfsactiviteit plaatsvindt, worden nog leegstand aangemerkt metrages bijgesteld op basis van nieuwe exclusief onbekende oppervlakte horecagelegenheden aan Boomstraat en Voorstraat Noord inclusief een aantal nog verhuurde ruimten m de nieuwbouw aan de Bron en eigen waarnemingen CD

t e n ruimte te huur te koop staat maar waar meegeteld als leegstand Afhankelijk van de al verhuurde dus w a t hoger of lager dan de leegstand

240

6 3%

23,1%

141

5 20,8%

+ +

0

383

170

7

+ 304

5,8%

07 nov 07 (%) nov 07 mrt 08 abs

2

7

4

4

7W

0

0,0%

6,7%

39,4%

+ 4 +

nov 06 {%)

mrt 07

0

+ 811

4 79,0%

841

70

2,1%

6,7% 0,0%

nov 06 abs Ob

72,0% 7 075

26,6%

7 7 76

22,5%

7

427

14,3%

25,2% 21,9%

(%)

mrt 06

796

13,8% + 7 250

2007

+ 91 2 7%

wvo leegstand verkoopruimten en totaal aantal m2 wvo winkels 07, nov 07 en mrt 08 (per de

Tabel 7

mrt 07,

ter

Grote

5 277

5 2 7/

hot 90

Spuistraat

150

Johan de

750

243

90

183

Breestraat

289

7 619

2 755

363

5 27/ 8 4003

307

2 755 289

289

90

2 084

2 084

183

183

—

306

Sarisgang

90

592

2 755

2 084 Nieuwstraat

2/7

8 4003

7

7 592 2 755

45

Korte

5

90

8 4003

8

Dn e

306

306

7 679

7 679

op

63

1 123

763

7 723

233

123

plaats,

42

741

742

74 887

30

14 881

2

084 183

306 1 619 1 123

333

Achterom andz

_ 3 1 542

6 879

7 223

6 769

1 395 814

7 293 3 814

1 185

7

totaal

4 301

totaal KWG excl Spuiboulevard, Kop Achterom J de Wittstraat

4 088

55 701

566

3 278

* vanwege ingrijpende herstructurering exclusief Achterom het betreft alle ruimten met bestemming voorheen geen winkelfunctie hadden, het betreft m3 wvo van ruimten gebruik als winkel + m Drievnendenhof inclusief Bron

bvo Gasthuissteeg en eigen waarnemingen

Monitor Binnenstad 2007

CD

6

1 303

7 3 814

7

867

3 814

359

3 208

55 621

2 672

leegstaande

6 769

259 59 4993

3 381

59

2

55

vwo s van

verkoopruimten

072

7 305

840

ongeacht het laatste gebruik wvo

3

3 072

3 072

Voorstraat Midden Voorstraat West Vrteses a t/L engher Lmdenstraat KWG

14

762

59

55

ruimten

4993

Tabel 8

Leegstand maand)

verkoopruimten

07

27 vriendenhof Grote Johan

22

Spuistraat de

2

26

1

10

1

7

Wittstraat

Korte straat Lange

7

27

27

22

22

27

1

27

70

7

14

4

70

- -

-

40

4

40 7

11

77

6

6

6 7

7

15

15

75

7

2

15 6

77

2

2

2

6

4

22

27

10 14

4

11

Breestraat

Sartsgang

-

07 nov 07 en mrt 08 (per ultimo van de

33

2

6

33

3

2

2

6

50

Achterom plaats

gang

1

42

___

12

Midden

9

83

Voorstraat

West

13

92

a t/L

traa t/

12

78

totaal

KWG

43

totaal

KWG

41

excl

Spuiboulevard

Achterom

J

457

43

11 77 ~11

92

4

83

7

92

78

94

31

9 3

6 8

25

443

6 3

19

8

5

83

6

8

92

9

6

54 443

29

4 3

Kop

de

ongeacht bet laatste

5

11

78

459

43 72

11 7

* vanwege ingrijpende herstructurering exclusief Achterom het betreft alle ruimten met bestemming centrumvoorzieningen alleen het gedeelte aan het Statenplem inclusief Gasthuissteeg Bron SCM en eigen waarnemingen CD

62

5

72

11 Voorstraat

43

gebruik

Monitor Binnenstad 2007

8

459

6 3

443

SO

Bijlage 2

Aanvullende figuren Figuur 1

Aantal aangiften van vernielingen van en ouder (gewogen14),

de binnenstad per 7 OOO inwoners 2006

Arnhem

;

0,8

Figuur 2

Aantal aangiften van straatroof en ouder

7

de binnenstad per

000 inwoners

van

0 2

Er blijkt een positief verband te het percentage Binnenstad op het totaal aantal aangiften de en her percentage inwoner Binnenstad op het totaal aantal inwoners de totale gemeente wordt goed door een functie waarin het percentage aangiften Binnenstad gelijk tante " de van het percentage inwoners 4 Binnenstad Voor vergelijkbaar maken van de cijfers het aantal aangiften de Binnenstad gedeeld door de totale bevolking rie gemeente als door de vierkantswortel van het inwoners 15 4 de Binnenstad wordt aantal aangiften per 1 inwoners van 15 en ouder (gewogen)

Monitor Binnenstad ?QQ7

61

Figuur

Figuur

3

4

Aantal

aangiften

van geweld

7 000

inwoners

van

Aantal

aangiften

van

en zedendelicten

de binnenstad

en ouder

van zakkenrollen

en ouder

per

2006

de binnenstad

per

1 OOO

inwoners

2006

fe_?

Amersfoort Zaanstad

Figuur

5

aangiften van

van winkeldiefstal

en ouder

de binnenstad

per

1 000

inwoners

2006

7 5

Monitor Binnenstad

2007

Figuur 6

Aantal incidenten inwoners van

van

de binnenstad 2006

en ouder

per 7 OOO

Arnhem Haarlem Breda Dordrecht Zaanstad Maastricht Ede

en 05

Figuur 7

Figuur 8

Monitor

2007

Aantal incidenten inwoners van

van verkeersoverlast en ouder

incidenten van overige overlast van 75 en ouder

de binnenstad 200b

de )

per 7 OOO

I OOO 2006

65

Publicaties van het Economie, arbeidsmarkt en onderwijs Kernwinkelgebied Dordrecht 2006-2007 Overgang basisonderwijs voortgezet onderwijs Opinie Dordtse School en Loopbaancentrum Inkomensmonitor meting Tabellenboek Bedrijvenregister Dordrecht 2005 Route 23 Monitor Route 23 Dordrecht en Drechtsteden 2 0 0 5 en 2 0 0 6 Laaggeletterdheid in Dordrecht Evaluatie vrijdagmiddagmarkt Kiezen voor beroepsonderwijs Koopgedrag, het functioneren van het aanbod in de sector dagelijkse artikelen Monitor Binnenstad Dordrecht 2004 Monitor Lokaal Onderwijs Dordrecht 2 0 0 4 / 2 0 0 5 Horecabezoek en beoordeling van de Dordtse horeca door de Dordtse bevolking anno Monitor vraagzijde arbeidsmarkt havengebonden cluster Rijnmond Sociale en welzijn Factsheet Ban yuda otro Pordrecht 2006

2007 2007 2007 2007 2007 2006 2008 2006 2005 2005 2005 2005 2005 2004 2004

2007 moederschap in

Factsheet Sociale Staat van Dordrecht 2005 Integratiemonitor Dordrecht 2005 Wijkpanel Veilig opgroeien de Staart Realisatie en exploitatiemogelijkheden Huiswerkbegeleiding bij Dordtse zelforganisaties Evaluatie kwaliteitsimpuls Stadspolder Jongeren en huiswerk Opinie Wijkpanel Staart Veilig Monitor Sociaal Programma Onze buurt aan tussenevaluatie Vrijwilligerswerk in Dordrecht 2 0 0 3 Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening Verhuisonderzoek Drechtsteden 2005 en 2 0 0 6 Bewonersoordeel openbaar groen Drechtsteden 2 0 0 6 Enquête onderzoek Woonkeus en woonruimteverdelingssysteem Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Behoefte aanleunwoningen Sterrenburg Woonmonitor Dordrecht oppervlaktewater Krimpenerwaard

2007 2007 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2005 2005 2005 2004 2004 2004 2007 2007 2006

Openbare orde en veiligheid Leefbaarheid en veiligheid Dordrecht De burger over de buurtagent Evaluatie stadswachten in de wijken Leefbaarheid en veiligheid Zwijndrecht Leefbaarheid en veiligheid in de Drechtsteden 2 0 0 5 Leefbaarheid en veiligheid 2006 op school 2 0 0 6 Leefbaarheid en veiligheid in Dordrecht 2005 Evaluatie Stadswachten in de wijken Leefbaarheid en veiligheid in 2005 Leefbaarheid en veiligheid in

2006 2005 2005 2004

2006

Monitor Binnenstad 2 0 0 7

Dordrecht

2005

Management en dienstverlening Klanttevredenheidsonderzoek Meningspeiling SCD Monitor klantenoordeel - SHV Monitor klantenoordeel 0-metïng Monitor klantenoordeel ISD - WVG Klanttevredenheidsonderzoek DrechtHopper Relatie casemanagers en aanzet tot een monitor Klanttevredenheidsonderzoek Monumenten Klanttevredenheidsonderzoek Parkeren 2006 Prognose plechtigheden op de Essenhof in Dordrecht Bekendheid, gebruik en tevredenheid website en E-loket Bekendheid en wensen Ondernemersloket Evaluatie waarderingsgesprekken Klanttevredenheidsonderzoek Onderwijs en Welzijn Klanttevredenheidsonderzoek Klanttevredenheidsonderzoek Stafdiensten Bestuur Imago Oud-Krispijn Staat van de stad en regio 2 0 0 5 Bekend maakt bemind Monitor Beeld van Dordrecht Het meetbaar maken van beleidsdoelstellingen uit de programmabegroting 2005 gem. Papendrecht Inventarisatie W M O Drechtsteden Wijkpanel Staart Imago Dordt Vertrouwen in het bestuur en oordeel over raadscommunicatie Bezoekersonderzoek Dag van Dordt Evaluatie Dualisme fase Bevolking Bevolkingsprognose per wijk gemeente Dordrecht 2004-2020 Feiten, belevingen en trends Papendrecht Integrale gemeente Dordrecht 2002-2018

2007 2007 2007 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2005 2005 2004 2004 2004

2006 2006 2005 2005 2005 2005 2004 2004 2003 2003

2004 2003 2003

Bovenstaande lijst bevat een selectie van publicaties van het OCD Algemeen Dordt op z'n droogst Staat van de wijken Tabellenboek Bedrijvenregister Dordrecht

jaarlijks meerjarig jaarlijks

Toerisme, sport, recreatie en cultuur Bereik en waardering RTV Dordrecht -

Meningspelling theatervoorziening Toervaarders over Dordrecht

2006 2006 2006 2006 2005

2006

Verkeer en milieu Evaluatie 2006 Dordrecht 2005 2006 Evaluatie Verkeersplan Binnenstad 2006 Evaluatie proef mini-container papier 2005 Evaluatie 2004 Gebruik toegangssysteem ondergrondse containers 2 0 0 4 Dordrecht 2003 2004

Evaluatie Internationaal Poppentheater Festival 2005 2005 Dordtenaren over recreatie het buitengebied Evaluatie Dordt Stoom Evaluatie Rhythm & Blues Festival Gebruikers en deelnemers over gemeentelijke

2007 2007

2005 2005 2004 2004 2004 2004 2004 2004

Meer cijfers en trends kunt u vinden op onze website Informatie/bestellen: (078) 639 89 69 Onderzoekcentrum Drechtsteden Postbus - 3 3 0 0 AP DORDRECHT [email protected] www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl

67