Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Het trainen van het werkgeheugen bij ontwikkelingsstoornissen: waarom zou je? Drs. B.J.L.Gerrits, psycholoog-psychotherapeut

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Presentatie • • •

Werkgeheugen wetenswaardigheden Onderzoek naar werkgeheugentrainingen Werkgeheugenproblemen aanpakken

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Wat is werkgeheugen?

Het vermogen om informatie van verschillende aard vast te houden en deze informatie te gebruiken in een denkproces, waarbij nieuwe en reeds aanwezige kennis gecombineerd kunnen worden. Vasthouden en Bewerken Of Vasthouden terwijl je met iets anders bezig bent

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Wat is werkgeheugen?

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk

Een voorbeeld van een goed werkgeheugen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Een voorbeeld van een falend werkgeheugen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugen wetenswaardigheden • • • • • •

Oorzaken In stand houdende factoren Gevolgen van een slecht werkgeheugen Herkennen van werkgeheugen problemen In de kliniek Samenhang klinische beelden

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Oorzaken Genetica Studies bij tweelingen (Klingberg, 2009): 50 % Neuroimaging Verminderde beschikbaarheid dopamine Verminderde myelinisatie, met name in fronto-parietale netwerken (Klingberg, 2009)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Instandhoudende factoren Beeldschermtijd Toename aantal prikkels (Landhuis, e.a., 2007) Andere factoren Minder slaap Overmatige stress Storende geluiden of andere prikkels uit de omgeving (drukke klaslokalen, werken in groepjes) Slechte ventilatie

(Alloway & Alloway, 2013)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Verder Sociale afkomst: Geen verschil Opleidingsniveau moeder: Geen verschil Voor schoolse ervaringen: Geen verschil

Werkgeheugen >> IQ: Voorspeller schoolresultaten

(Alloway & Alloway, 2013)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Ontwikkeling van de werkgeheugen capaciteit Gerard Kemkers 46 jaar (8 maart 1967)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Een slecht werkgeheugen: gevolgen Regulier onderwijs: 15% van de kinderen scoort zeer laag op een gestandaardiseerde werkgeheugen test (WMBT-C). 15% van de 8-jarige scoort op het niveau van een gemiddelde 5-jarige

Bron: Gerrits, e.a.( 2010) Wegwijs in het werkgeheugen, Remediaal

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Een slecht werkgeheugen: gevolgen Slechte werkgeheugenfuncties -> lezen en rekenen slechts een langzame vooruitgang, zowel in het basisonderwijs als in het voorgezet onderwijs Gathercole&Alloway, 2008 Gathercole&Pickering, 2000 Gathercole et al., 2004 Jarvis&Gathercole, 2003 Tannock, 2008

Bron: Gerrits, e.a.( 2010) Wegwijs in het werkgeheugen, Remediaal

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugen problemen herkennen • Moeite met het zich concentreren op een taak • Niet meer goed weten waar je gebleven bent in een taak • Niet goed weten hoe verder te gaan met een taak • Moeten terugvallen op een ander om een taak te kunnen voortzetten

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugen problemen herkennen • Instructies blijven niet goed hangen • Moeite met het volhouden van de aandacht • Dromerigheid • Sneller afgeleid • Leerprestaties blijven achter bij de verwachting

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Een slecht werkgeheugen: gevolgen in de kliniek • Moeite met het onthouden van opdrachten bij de ergo, logo of fysio • Moeite met het volhouden van de aandacht/ doorgaans sneller afgeleid • Introductie van complexere opdrachten moet uitgesteld worden • Gevolgen voor de automatisering

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugenproblemen komen voor bij:

ADHD ASS DCD NAH Cerebrale Parese Leerproblemen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugenproblemen komen voor bij:

ADHD ASS DCD NAH Cerebrale Parese Leerproblemen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Gerapporteerde bevindingen over trainingen • > 60 studies • Grootste gedeelte RCT • Klein deel placebo gecontroleerd

Klingberg, T. (2010) & Alloway, T.P. (2010 )

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Gerapporteerde bevindingen over trainingen • Verbeterde werkgeheugenscores op testen

• Verbeterde inhibitie op testen • Betere rekenredeneervaardigheden • Verbeterde woordenschat

• Verbeterd tekstbegrip • Verbeterde concentratie en aan aandacht volgens ouders


Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Gerapporteerde bevindingen over trainingen • Verbeterde Spelling

• Meer werk af met minder fouten • Ouders melden: kind is zelfstandiger en zet meer door • Verbeterde score op fluid intelligence taken


Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Onderzoek naar Werkgeheugentrainingen

Toename corticale activiteit Prefrontaal en Parietaal

Klingberg, T. (2010) Training and plasticity of working memory Trends in Cognitive Sciences, 14, 317–324


Toegenomen activiteit in de Nucleus Caudate (selectieve aandacht)



Toename D1 (dopamine) receptoren


Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Casus (Jungle Memory, meisje, 9 jaar ADD

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Reviews over effectiviteits onderzoeken Chack. A et al. (2013). CWMT for Youth with ADHD: A Closer Examination of Efficacy Utilizing Evidence-Based Criteria Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 0(0), 1–15, 2013

Melby-Lervag, M & Hulme, C. (2013). Is Working Memory training effective: a meta- analytical review. Developmental Psychology , 49, 2, 270–291

Shipstead,Z., Hicks. K.L. , Engle, R.W. (2012) Working Memory training remains a work in progress. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 1, 217–219

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Conclusies Reviews over deze onderzoeken Placebo-gecontroleerd onderzoek is niet het beste design Te weinig far transfer meetinstrumenten Voor zover wel aanwezig: sterk wisselende effecten in transfer De gebruikte trainingstaken leiden niet tot maximaal effect Houdbaarheidsdatum????

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Conclusies Reviews over deze onderzoeken Samengevat: Theoretisch goed onderbouwd Waarschijnlijk effectief bij ADHD, overige beelden te weinig evidentie

NB. American Ass. Pediatrics & Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie: Aanbevolen behandeling bij ADHD

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Aanpakken in de praktijk • Trainingen • Ondersteunening

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Ondersteuning • Doe stap voor stap, hardop denkend voor • Bouw oefeningen op in moeilijkheid en begeleidingsgraad

• Werk met kleine bouwsteentjes • Gebruik cues

• Gebruik verschillende situaties: generaliseren (transfer) • (Laten) herhalen, herhalen, herhalen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugentrainingen

Cogmed Braingame Brian

Jungle Memory

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Kenmerken werkgeheugentrainingen • voldoende tijd

(min is 15-20 minuten)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Kenmerken werkgeheugentrainingen • voldoende vaak

(min is 4 maal per week)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Kenmerken werkgeheugentrainingen • voldoende lang

(min is 5 weken)

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Kenmerken werkgeheugentrainingen • Adaptief, op de grens van het kunnen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Kenmerken werkgeheugentrainingen • Opheffen van vermijdingsgedrag

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Werkgeheugentrainingen Cogmed

BrainGame Brian

Jungle Memory

Aantal oefeningen

11

3

3

Beloningen

Commentaar & Spelletje

Gamewereld Aapjes redden ontvouwt zich

Duur (weken)

5-8

6

8

30-40 min.

15-20 min.

Duur (per keer) 35-60 min. Frequentie

4-5 x wekelijks 5 x wekelijks

4 x wekelijks

Kosten

360 euro

250 euro

37 euro

Opleiding

1150 euro 2 dagen

300 euro 1 dag

300 euro 1 dag

Vooraankondiging

Verder lezen

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Dank voor uw aandacht en veel plezier in uw werk!

Zijn er nog vragen?

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Op zoek naar een coach bij u in de buurt? Jungle Memory zie www.lerendbrein.nl Cogmed zie www.cogmed.nl BraingameBrian zie www.gamingandtraining.nl

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk

Recommend Documents