Landelijke studiedag Associatie Intensieve Thuisbehandeling
Praktijk, ontwikkeling en onderzoek
7 mei 2007 9.30 – 17.00 uur Congrescentrum de Reehorst te Ede, Bennekomseweg 24 6717 LM Ede
Praktijk, ontwikkeling en onderzoek Ideaal gezien ontwikkelt hulpverlening en zorg zich naar een steeds hoger niveau van professioneel handelen, waarbij cliënten met steeds beter resultaat geholpen en begeleid worden en waarbij ook steeds beter voorspelbaar is wat het (te verwachten) effect is van de professionele hulp en zorg. Een wenselijke cyclus in dit licht bezien is regelmatige evaluatie en feedback (ook middels onderzoek) en het aan de hand daarvan verbeteren van de praktijk. Vandaag zullen we op verschillende manieren extra aandacht besteden aan de bijdrage die onderzoek kan geven aan verbetering van de praktijk. Een pionier op het gebied van onderzoek naar de effecten van VHT en VIB is Paul Wels. Ook heeft hij zich verdiept in de methodische onderbouwing van VHT & VIB. Naast de bijdrage die Paul heeft gegeven vanuit de universiteit aan de praktijk, heeft hij de praktijk ook binnengehaald op de universiteit. In het plenaire ochtendprogramma kunt u kennisnemen hoe studenten orthopedagogiek tijdens een ‘practicum’ vaardig worden op het gebied van microanalyse en het geven van video-feedback aan ouders. In het vooruitzicht van zijn afscheid later dit jaar als universitair hoofddocent bij de Radboud Universiteit te Nijmegen, willen we Paul op 7 mei graag dank zeggen voor zijn bijdrage de afgelopen jaren, zowel nationaal als internationaal. Onderzoek staat inmiddels hoog op de agenda, mede omdat de financiering van hulpvarianten afhankelijk wordt van de resultaten van onderzoek. Onderzoek heeft hierdoor in deze tijd een nieuwe dimensie gekregen en de vertaling van de onderzoeksresultaten in de praktijk een daarmee samenhangende dynamiek. Het is te hopen dat alle betrokken partijen samen in staat zullen zijn deze nieuwe situatie te benutten voor het verbeteren en onderbouwen van ‘vakmanschap’ en daarmee ook van de kwaliteit van hulpverlening. Om cliënten goed te helpen, is het niet voldoende om ‘evidence-based’ methodes te kunnen inzetten. Hiervoor dienen een aantal kwaliteiten bij elkaar te komen. Het gaat daarbij allereerst om de persoonlijke kwaliteiten van de professional: staat deze van nature open voor de ‘ontmoeting’ met de ander en is deze gericht op (herstel van) contact en ontwikkeling. Naast persoonlijke kwaliteiten van de hulpverlener is het van belang dat de hulpverlener of zorgverlener ‘ter zake kundig is’. Dit betekent dat de professional goed toegerust is voor zijn taak. Het gaat hierbij om specialistische kennis m.b.t. de doelgroep en de problematiek die gekoppeld is aan know-how m.b.t. gezonde normale ontwikkeling(mogelijkheden) van cliënten en de mogelijkheden voor cliënten tot ‘natuurlijk’ herstel. Andere factoren die bijdragen aan de kwaliteit van hulp en zorg zijn: de wijze waarop de instellingen deze hulp en zorg organiseren en de begeleiding die aan de professional zelf geboden wordt. Voorgaande overwegingen zijn ook van invloed op de programmering van de AITstudiedagen.We bieden hierop niet alleen verdiepende methodische kennis op het gebied van VHT en VIB, maar ook ‘algemene bijscholing’ bijv. met betrekking tot ontwikkeling van jeugdigen of de ontwikkelingsmogelijkheden voor cliënten met specifieke beperkingen en ‘last but not least’ de vertaling van onderzoeksresultaten naar de praktijk. Marjan Hoogland Coördinator van het landelijk bureau van AIT
PLENAIR OCHTENDPROGRAMMA 9.30 - 10.00 uur:
ontvangst en koffie
10.00 - 10.10 uur:
opening door Marjan Hoogland, coördinator landelijk bureau van de AIT.
10.10 - 11.00 uur:
‘Baby Extra’, door Marij Eliëns, landelijke AIT-coördinator voor de Gezondheidszorg en één van de projectleiders van Baby Extra. Baby Extra is een ‘expertisebureau’ waarbij De Combinatie Jeugdzorg, GGzE Eindhoven, Novadic Kentron (verslavingszorg), ZuidZorg Eindhoven, Catharinaziekenhuis Eindhoven, Máxima Medisch Centrum Veldhoven, Korein Kinderplein, Bureau Jeugdzorg en de Universiteit van Tilburg de handen ineen geslagen hebben om (aanstaande) ouders preventief ondersteuning te bieden in het contact met hun baby, vanuit het consultatiebureau. Hierbij wordt structureel gebruik gemaakt van video-feedback. Vanuit Baby Extra wordt direct, laagdrempelig en concreet ondersteuning geboden als het contact tussen ouder(s) en kind zich niet op een natuurlijke manier ‘vanzelf ’ goed ontwikkelt.Veelvoorkomend probleem is depressiviteit bij de moeders. De risico’s bij deze problematiek zijn groot. Uit onderzoek blijkt dat depressieve moeders zich vaker negatief en minder vaak positief gedragen ten opzichte van hun kinderen, dan andere moeders uit een controle groep (Downey en Coyne, 1990). Ook is aangetoond dat baby’s van depressieve moeders achterlopen op tal van terreinen: emotioneel, mentaal, motorisch en zelfs cognitief. Zo is 45% van de baby’s met depressieve moeders onveilig gehecht op de leeftijd van 1 jaar. Het is niet gemakkelijk voor depressieve moeders om zich open te stellen voor de signalen van hun kind en hierop vervolgens te reageren. Ook is het niet gemakkelijk voor de hulpverleners om de moeders hierbij te helpen. Binnen Baby Extra wordt veel specialistische kennis opgebouwd om het contact en de afstemming met de baby toch op gang te brengen en effectief te ondersteunen, bij ouders die zelf belast zijn door de eigen problemen. Marij Eliëns zal uitleggen hoe deze hulp is georganiseerd en ook aan de hand van enkele voorbeelden laten zien, hoe deze specifieke hulp geboden wordt.
11.00 - 11.50 uur:
‘Intuïtive parenting’ door Katerina Beaufortová, opleider VHT/VIB en coördinator van het landelijk SPIN-bureau in Tsjechië over de kracht van intuïtief ouderschap. De presentatie van Katerina brengt de essentie van hulpverlening en zorg met behulp van basiscommunicatie in beeld. Het gaat daarbij niet om het aanreiken van diagnoses of aanpak van problemen in ‘de taal van de hulpverlener’, maar om het samen met ouders exploreren van ‘natuurlijke’ mogelijkheden voor herstel en groei die per moment zichtbaar worden bij analyse van video-fragmenten. Katerina maakt verbindingen in haar presentatie met het (onderzoeks) werk van het echtpaar Papousek, waarin de ontwikkeling van intuïtief ouderschap een belangrijke plek heeft. Presentatie is in ‘toegankelijk’ Engels, met uiteraard de ‘internationale taal’ van video-beelden.
11.50 - 12.10 uur:
Pauze
12.10 - 13.00 uur:
‘Kijken naar ouders, kijken naar jezelf ‘, presentatie door Paul Wels. Dr. Paul M.A.Wels is universitair hoofddocent Orthopedagogiek Gezin en Gedrag bij de Radboud Universiteit Nijmegen. In de lezing wordt de ontwikkeling van een practicum professionele vaardigheden geschetst waarin het medium video is geïntegreerd. Door een serie opdrachten te vervullen leren de studenten orthopedagogiek de professionele vaardigheden die bij de hulpverlening aan gezinnen met jonge kinderen nodig zijn. Tegelijkertijd leren zij de mogelijkheden van het medium video kennen: het hanteren van de camera, de analyse en montage van beelden en het geven van feedback aan ouders met behulp van beelden. De laatste jaren zijn de opdrachten uitgebreid met oefeningen die gericht zijn op het eigen functioneren van de student, met behulp van videofeedback. Eén en ander wordt geïllustreerd door de videofilm die het afgelopen jaar van het practicum is gemaakt. Als afsluiting volgt een korte terugblik én een blik naar de toekomst. Lunch van 13.00- 13.45 uur
MIDDAGPROGRAMMA Workshop 1:
13.45 tot 15.00 uur
Pauze:
15.00 tot 15.15 uur
Workshop 2:
15.15 tot 16.30 uur
Borrel:
16.30 tot 17.30 uur Op de studiedag staan in de ochtend drie presentaties gepland die voor (vrijwel) alle werkvelden interessant zijn. In de middag zijn er twee programma’s namelijk: 1. voor onderzoekers Het programma voor onderzoekers is besloten en exclusief toegankelijk voor onderzoekers die betrokken zijn (geweest) bij het uitvoeren van onderzoek naar VHT/ VIB of VIG. 2. voor professionals die werken met VHT/ VIB De workshops staan gegroepeerd per werksoort, we maken u er echter op attent dat meerdere van deze workshop ook heel interessant zijn voor professionals uit andere werkvelden. U kunt voor deze middag TWEE workshops selecteren en één reserve aangeven op het aanmeldingsformulier. Inschrijving op volgorde van aanmelding! Let op: De workshop van Bernadette van den Tillaart wordt maar 1 keer gegeven.
THEMAZALEN THUISZORG 1. ‘Bouwstenen voor geslaagd contact in de Thuiszorg’ door Renate Brommer-Hollander, Myrthe van den End en Thalina van Renssen. De Borg Zorg heeft als gefuseerde zorginstelling in Groningen video-hometraining in haar aanbod binnen de afdeling gespecialiseerde zorg. Er worden veel ouders begeleid die behoefte hebben om beter af te stemmen op hun kinderen met veelal gediagnostiseerde problematiek. In deze workshop laten Renate Brommer-Hollander (videohometrainer), Myrthe van den End (opleider video-hometraining i.o.) en Thalina van Renssen (opleider video-hometraining) zien hoe ouders hierbij geholpen worden met behulp van video-feedback. In de begeleiding aan cliënten staat het zelf ontdekken van werkbare elementen in de communicatie voorop. Binnen de organisatie is hiervoor ook ondersteunend materiaal ontwikkeld, zoals het werkboekje met oefenmateriaal ‘bouwstenen voor geslaagd contact’. Dit is een extra hulpmiddel voor ouders om zich in korte tijd de basiscommunicatie eigen te maken. Ook komt aan bod hoe de rapportage en verslaglegging ondersteunend kan zijn, bij het beantwoorden van de hulpvraag van de ouders. Door de video-hometraining in te bedden in de hele manier van werken blijven de videohometrainers goed afgestemd op de ouders en de hulpvraag van de ouders. 2. ‘Video Hometraining bij Basiszorg in de Buurt’ door Coba Mougou en Mariet Rankenberg. Er is momenteel veel aandacht voor de ‘multi problem gezinnen’ in Nederland, gezinnen met kinderen die zich vaak in een zwakke sociale-economische positie bevinden. Op allerlei leefgebieden doen zich relatief veel en vaak (grote) problemen voor. Deze problemen zijn complex, verweven met elkaar en hebben een chronisch karakter. Basiszorg in de Buurt (BiB) biedt intensieve, ambulante hulp aan deze gezinnen. Sinds 2006 heeft BiB de mogelijkheid om ook Video-hometraining in te zetten. In deze workshop willen Coba Mougou en Mariet Rankenberg,VHT-ers bij Thuiszorg Groningen, hun ervaringen delen met de aanwezigen en het gesprek aangaan over de beste manier om VHT in te zetten bij deze doelgroep.
THEMAZALEN JEUGDZORG 3. ‘VIB en Hechting’ door Anny Havermans. Anny Havermans is AIT-opleidingscoördinator en video interactiebegeleider bij de Stichting Adoptie Voorzieningen. In de workshop zal getoond worden hoe VIB wordt ingezet bij adoptiegezinnen ter ondersteuning van de ingroei van het adoptiekind in het gezin, met als doel de hechting te bevorderen. Er zal een koppeling gemaakt worden met de theorie van de hechtingsbouwstenen (Truus Bakker). In de workshop zal tevens aandacht zijn voor het gebruik van bewegingsoefeningen (Sherborne) binnen de VIB. Ook de ondersteuning middels VIB bij de plaatsing van meerdere adoptiekinderen tegelijk en de aandacht voor reeds aanwezige (adoptie)kinderen in het gezin, zal zichtbaar gemaakt worden. 4. ‘Oplossingsgericht werken, een introductie’ door Sjef de Vries. De solution-focussed therapy is tot op heden de best uitgewerkte manier van werken, wanneer empowerment het doel van de hulp is. In deze workshop zullen we de uitgangspunten en werkwijze van het oplossingsgerichte werken de revue laten passeren. Door middel van enkele verrassende oefeningen kunnen de deelnemers ervaren, hoe oplossingsgericht werken ‘werkt’. Deze workshop is ook een goede introductie voor hen die overwegen om in september dit jaar de door het AIT uitgeschreven ‘nascholing oplossingsgericht werken voor VHT-ers’ te gaan volgen. Sjef de Vries is directielid en trainer bij het NMW (Nascholingscentrum Maatschappelijk Werk) en is gecertificeerd ‘Master Solution Focussed Therapy’. Hij heeft o.a. een masterclass gevolgd bij Steve de Shazer en Insoo Kim Berg. 5. ‘Oplossingsgericht werken combineren met VHT’, door Hanny van den Oever en Liesbeth van Gemert. In deze workshop zullen Hanny van den Oever, AIT-opleidingscoördinator voor Overijssel en werkbegeleider ambulante Gezinsbegeleiding bij Trias in Zwolle en Liesbeth van Gemert, AIT-opleidingscoördinator voor Flevoland de koppeling maken tussen oplossingsgericht werken en VHT. Hanny heeft vorig jaar samen met Arnoud Huibers van het Solutions Centre, de eerste nascholing op dit gebied voor VHT-ers verzorgd. Liesbeth heeft aan deze training als cursiste deelgenomen. Samen zullen ze u iets vertellen én laten zien over hetgeen deze gecombineerde manier van werken, oplevert. Beide methodes richten zich op gewenst gedrag in het heden en in de toekomst en op hoe dit gedrag stap voor stap bereikt kan worden. De focus ligt daarbij op de krachten van de cliënt.Tijdens deze interactieve workshop zal samen met de aanwezigen geanalyseerd worden welke aspecten van het oplossingsgericht werken helpend en ondersteunend zijn bij VHT. Uitgewerkt zal worden welke vragen de cliënt helpen om zijn/haar doel helder te krijgen.Tenslotte: hoe kun je als VHT-er de cliënt helpen om zich te richten op zijn/haar krachten en hoe kun je zelf je activerende rol vasthouden? In de workshop uiteraard ‘voorbeelden op video’ én gelegenheid om zelf te oefenen met het combineren van de twee methodes!
THEMAZAAL KINDEROPVANG 6. ‘Elk kind heeft zijn eigen taal’, door Ardi van Wiechen. Ardi van Wiechen is manager van ‘De blauwe lijster’ en AIT-opleidingscoördinator bij SKON. Binnen de Kinderopvang in het algemeen en specifiek in de BSO (Buiten -Schoolse Opvang) is er een nog steeds toenemende vraag naar de VIB-opleiding en begeleiding. De VIB wordt daarbij met name ingezet om de gezonde ontwikkeling van kinderen te stimuleren en te ondersteunen. Hoe jong de kinderen ook zijn, er is op de beelden al veel variatie te zien in de ontwikkeling van de kinderen, de manier waarop ze zich uiten als ook in de manier waarop ze contact willen maken met elkaar en de leidsters.VIB blijkt een goed hulpmiddel om recht te doen aan de diversiteit van kinderen en culturen binnen de opvang. Met behulp van de video-beelden leren de leidsters de ‘taal’ van ieder kind ook werkelijk verstaan. Ook blijken de beelden het gemakkelijker te maken, door goed het initiatief van de kinderen op te merken en te volgen, om ook kinderen uit andere werelddelen en ons onbekende culturen, te ‘verstaan’.
THEMAZALEN GEHANDICAPTENZORG 7. ‘Ongezien en Niet Gehoord’, door Bernadette van den Tillaart. Toegelicht wordt een VIB programma voor communicatief beperkte mensen waarin de non-verbale basiscommunicatie principes centraal staan. Mensen met een aangeboren (verwerkings-) stoornis in het zien en horen, (doof, blind, mentale retardatie, sensorische integratie stoornis) nemen de wereld anders waar. Het ontvangen van hun initiatieven wordt bemoeilijkt, omdat deze initiatieven vaak heel subtiel zijn, of verkeerd
geïnterpreteerd worden. Bernadette presenteert een door haar ontwikkeld VIB-programma, dat gespecificeerd is voor deze populatie. Gewerkt wordt middels een ’cliënt centered’ interdisciplinair Begeleidings Protocol, uitgaande van de opvoedings- en ontwikkelingshulpvraag en de daaraan gerelateerde doelen. De video interactie diagnostiek is hierin een belangrijk element. De diagnostiek en begeleiding wordt inhoudelijk gestuurd door een Interactie Model. Dit model is een verfijnde en specifieke uitwerking van de VIB/VHT non-verbale basiscommunicatie principes, ontwikkeld vanuit de behoefte om lichaamssignalen van de omschreven doelgroep te kunnen waarnemen, interpreteren en ontvangen. Een positief effect over een 7-tal categorieën van dit VIB programma is inmiddels empirisch aangetoond. Bernadette was VIB opleider bij Viataal in St. Michielsgestel. Op dit moment woont en werkt ze in Ohio, USA. In de Verenigde Staten geeft ze (mede) vorm aan verdere werkontwikkeling en onderzoek op dit gebied, met als doel het contact tussen doof-blinde kinderen en hun opvoeders en ‘communicatie-partners’ te verbeteren. 8. ‘Vroegbegeleiding bij taal-spraak beperkingen’, door Jessie Hagemeijer. Jessie Hagemeijer is werkzaam bij het Centrum voor Expertise van Viataal en tevens opleider VIB. De specifieke begeleiding bij taal-spraak problemen bij jonge kinderen wordt meestal bij Viataal aangevraagd vanuit de school.Vaak is er sprake van gecombineerde problematiek, bijv. met autisme. De inzet van specifieke deskundigheid op jonge leeftijd en de verfijnde afstemming middels VIB, maken het mogelijk om precies op maat de ontwikkeling van het kind te gaan ondersteunen. Jessie zal toelichting geven op de mogelijkheden van vroegbegeleiding bij taal-spraak problemen en deze mogelijkheden ook helder in beeld brengen o.a. aan de hand van de begeleiding aan een jongetje met ‘kern-autisme’.
