Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen... 5

Inhoud Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Master in de Farmaceutische Zorg - Apotheker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Vereiste voorkennis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Loopbaanperspectieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Studieprogramma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Masterproef Farmaceutische Zorg - Apotheker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Opleidingsonderdelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Studeren in het buitenland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Onderwijs en examens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Studiebegeleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Nuttige websites. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Meer info?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Colofon Redactie Vormgeving Fotografie

Onderwijscommissie Farmaceutische Wetenschappen, Departement Communicatie, Dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding Departement Communicatie Jan Crab

Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s evolueren en worden regelmatig bijgestuurd. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. 1|

|2

Voorwoord Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt de weg naar onze universiteit gevonden en je wilt meer informatie over onze instelling en onze studierichtingen. Misschien is dit je eerste kennismaking met de Universiteit Antwerpen. Misschien vond je reeds enkele jaren geleden de weg naar onze universiteit en heb je hier je bachelor­opleiding voltooid. In elk geval word je masterstudent en wil je informatie over de masteropleidingen die wij aanbieden. Dit boekje helpt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 14 000 studenten. Binnen de Associatie Hogescholen & Universiteit Antwerpen werkt ze nauw samen met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote-Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Onze universiteit stelt alles in het werk om je studieperiode zo aangenaam mogelijk te maken en de kwaliteit van de opleidingen op topniveau te houden. Daarom worden onze opleidingen geregeld bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. ‘Leren is leven’ is de slogan van de Universiteit Antwerpen. Niet zomaar een leuze, want wij maken werk van een goed evenwicht tussen leren en leven. Met ‘kennen’ ben je niets zonder het ‘kunnen’. De link tussen leren en leven is hier voelbaar aanwezig. Als je naar een van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het prettig studeren is aan de Universiteit Antwerpen. We nodigen je alvast uit op onze infodagen (zaterdag 19 maart en 30 april 2011) of op de infomarkt (woensdag 14 september 2011). Prof. dr. Alain Verschoren Rector Universiteit Antwerpen

3|

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, wat een vlotte interactie mogelijk maakt. Dankzij de kleine afstand tussen studenten en docenten kun je bij je profs terecht met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard. Dat biedt nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten.

Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als praktijk. De opleidingen zijn stevig ­verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De ‘ivoren’ academische toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende s­ amenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroeps­relevante opdrachten en problemen op te lossen. De BaMa-structuur schept ruimte voor vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd.

Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook op grote schaal geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal ­studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met meer dan 14 000 ­studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum Middelheim en aan het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met |4

zijn kern van prachtig ­gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Farmaceutische Zorg is gesitueerd op de campussen Groenenborger en Drie Eiken.

Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, en bij personeel en studenten.

Antwerpen Je kiest natuurlijk ook voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is niet alleen een universiteitsstad: het is een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur... Kort samengevat: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen schreef oud-student Pieter Embrechts het lied “U Aan het woord”. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan “A”!

Farmaceutische wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen De studierichting Farmaceutische Wetenschappen staat voor een brede opleiding, waarbij zowel de patiënt als het geneesmiddel centraal staan. Het doel van de opleiding is het academisch vormen van apothekers die qua competenties beantwoorden aan de vereisten van de hedendaagse samenleving en industrie. Na de drie bachelorjaren kan je kiezen tussen twee masteropleidingen van twee studiejaren: • Master in de Farmaceutische Zorg - Apotheker • Master in de Geneesmiddelenontwikkeling - afstudeerrichting Apotheker of Biofarmaceutische Wetenschappen De opleiding Master in de Geneesmiddelenontwikkeling maakt het voorwerp uit van een andere brochure. De masteropleidingen die leiden tot de titel van apotheker zijn inhoudelijk zo geconcipieerd en afgewogen dat je als afgestudeerde efficiënt als apotheker kan functioneren in alle beroepstakken. In beide masters komen immers een aantal gemeenschappelijke opleidingsonderdelen voor, zoals medicinale chemie, toxicologie, farmaceutische w ­ etgeving, deontologie, galenische farmacie, biofarmacie, farmacotherapie en farmaceutische zorg. 5|

De masteropleidingen die leiden tot de titel van apotheker omvatten ook een wettelijke apotheekstage van zes maanden (waarvan maximum drie maanden in een hospitaal). Deze titel is noodzakelijk om de functie van apotheker in een ­open­bare ­apotheek te k­ unnen uitoefenen of om het diploma ziekenhuisapotheker, industrie­apotheker of ­klinisch b ­ ioloog te kunnen behalen. Anderzijds zijn er opleidings­onderdelen die de eigenlijke ­differentiatie tussen de beide masters vormen. In de m ­ asteropleiding ­Farmaceutische Zorg wordt het aspect ‘­farmaceutische ­patiëntenzorg’ grondig ­uit­gediept en komen onder meer dermo­ farmacie, ­magistrale formulatie en k­ waliteitszorg, fytotherapie en medisch m ­ ateriaal aan bod (zie studie­programma verder in deze ­brochure). Je keuze tussen de master­opleidingen zal ­hoofdzakelijk worden bepaald door je interesse voor de maatschappelijk-sociale rol van de apotheker of voor een eerder exact-wetenschappelijke functie. In elke master­ opleiding moet je het bewijs leveren dat je een omvangrijk onderzoekswerk zelfstandig kan ­uitvoeren (de masterproef). Afhankelijk van de masteropleiding waarvoor je hebt gekozen, situeert de masterproef zich in de farmaceutische zorg of in de geneesmiddelen­ ontwikkeling.

Master in de Farmaceutische Zorg - Apotheker In de farmaceutische zorg staat de wisselwerking tussen patiënt, geneesmiddel en andere zorgverstrekkers centraal. De masteropleiding Farmaceutische Zorg bereidt je zeer grondig voor op een apothekersfunctie in de openbare apotheek en de ziekenhuisapotheek en leidt tot de titel van apotheker. Als officina-apotheker verschaf je o.a. informatie over geneesmiddelen, doe je aan patiëntenbegeleiding en bereid je ook zelf geneesmiddelen. Je draagt niet alleen een belangrijke eindverantwoordelijkheid inzake geneesmiddelen en gezondheidsproducten, maar je vervult ook een heel sociale functie in de samenleving. De aan de Universiteit Antwerpen gevormde apothekers zijn uitstekende en ­competente beroepsmensen. Dit blijkt overduidelijk uit de respons van de werkgevers evenals uit de tevredenheid van de alumni. De opleiding Farmaceutische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen is zowel naar vorm als inhoud niet louter academisch, maar ook sterk beroepsgericht. De individuele docenten zijn zich allen goed bewust dat deze ­beroepsgerichtheid essentieel is voor de opleiding tot apotheker, zowel wat ­betreft k­ ennis en inzicht als wat betreft de capaciteit zelfstandig te werken. Hoor­colleges en s­ eminaries worden vaak vanuit de praktijk gegeven en slaan op deze wijze een brug ­tussen de aan de universiteit opgedane kennis en inzicht en het concrete werk in de l­ atere beroepssituatie. De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Het directe contact tussen studenten, docenten en assistenten zorgt er voor dat studenten met hun individuele problemen op een snelle en soepele manier worden geholpen. Naast klassieke onderwijs­ vormen zoals hoorcolleges, wordt er binnen de masteropleiding Farmaceutische Zorg aan de Universiteit Antwerpen veel aandacht besteed aan activerende onderwijs­ vormen, waaronder laboratoriumoefeningen of seminaries in kleine groepen, portfolio en |6

opdrachten via de elektronische leeromgeving Blackboard. Dit versterkt de efficiëntie van het onderwijs en verhoogt de betrokkenheid van de studenten.

Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Academische bachelors in de Farmaceutische Wetenschappen hebben rechtstreekse toegang tot de Master in de Farmaceutische Zorg. Academische bachelors of academische masters in één van de disciplines van de e­ xacte wetenschappen of van de life sciences kunnen instromen mits zij slagen voor een v­ erkorte opleiding Academische Bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen (­programma goed te keuren door de Onderwijscommissie).

Vereiste voorkennis De competenties van een academische Bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen zijn vereist om de masteropleiding Farmaceutische Zorg te kunnen aanvatten.

Loopbaanperspectieven Met de masteropleiding Farmaceutische Zorg word je bijzonder goed voorbereid om aan de slag te gaan als officina-apotheker in een openbare apotheek. In een officina zijn de beroepsmogelijkheden voor een apotheker veel ruimer dan enkel apotheker-eigenaar. Vele apothekers werken immers zelfstandig of in dienstverband als provisor (dit is een apotheker-titularis die de officina beheert in plaats van de eigenaar), als adjunctapotheker of als plaatsvervangend apotheker. Je taak zal vooral bestaan uit het v­ erschaffen van informatie over geneesmiddelen en patiëntenbegeleiding. Uiteraard blijf je naast de therapiebegeleiding ook verantwoordelijk voor de conformiteit en de kwaliteit van specialiteiten en bereidingen. De laatste jaren echter ligt de nadruk meer en meer op de sociale rol die je als apotheker vervult betreffende het correcte gebruik van genees­middelen. Je geeft de patiënt een wetenschappelijk gefundeerde uitleg over de geneesmiddelen verbonden aan een voorschrift, de zelfzorggeneesmiddelen en de parafarmaceutische producten. Aansluitend op dit masterdiploma bestaan er de volgende master-na-master­opleidingen: opleiding tot ziekenhuisapotheker (een opleiding gespreid over drie jaar), industrie­ apotheker (één jaar bijkomende opleiding) en een specialisatie in de klinische biologie (een ­opleiding gespreid over vijf jaar). Het behalen van een doctorstitel is mogelijk na ongeveer vier jaar fundamenteel onderzoek. Werk je in een ziekenhuis dan sta je o.a. in voor beheer en management, distributie van geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en implantaten, bereiden van steriele genees7|

middelen, sterilisatie, hygiëne, informatie naar medici en paramedici, opvolgen van klinische studies en het opstellen van formularia. Spreekt de overheid als werkomgeving je aan, dan kan je terecht bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten. Je kan ook aan de slag in het onderwijs. De academische lerarenopleiding sluit aan bij de masteropleiding. De academische graad van “geaggregeerde voor het secundair ­onderwijs - groep 2” geeft officiële bevoegdheid voor het secundair onderwijs, tweede en derde graad. Aparte folders i.v.m. deze verdere studie- en specialisatiemogelijkheden en de doctoraatsopleiding zijn verkrijgbaar bij de achteraan vermelde adressen. Je vindt eveneens bijkomende informatie op de volgende website: www.ua.ac.be/farmacie > onderwijs. De tewerkstellingssituatie van de apothekers is zeer gunstig: de werkloosheid kan als n ­ ihil beschouwd worden. Van werk “zoeken” is nauwelijks sprake: de overgrote ­meerderheid van farmaciestudenten heeft werk nog voor het afstuderen. De meeste ­apothekers ­werken voltijds, maar deeltijds werk behoort eveneens tot de ­mogelijkheden.

|8

Studieprogramma master in de farmaceutische zorg - apotheker: 1ste jaar Verplichte opleidingsonderdelen Medicinale chemie

10

Toxicologie

6

Galenische farmacie en biofarmacie II

12

Farmaceutische wetgeving en deontologie Farmacotherapie en farmaceutische zorg I en II m.i.v. medisch ­materiaal Dermofarmacie

3 12

Magistrale formulatie en kwaliteitszorg

4

Voedsel- en voedingsleer II

4

Diergeneeskundige geneesmiddelen

3

Farmacognosie II: fytotherapie

3

TOTAAL

60

3

Master in de Farmaceutische Zorg – Apotheker: 2de jaar Verplichte opleidingsonderdelen Stage (6 maanden) met stage-examen

30

Masterproef farmaceutische zorg

24

Keuzevakken (minimaal 6 sp te kiezen uit) Antibioticabeleid

3

Elementen van de bedrijfskunde en sociale wetgeving

3

Farmacotherapie en farmaceutische zorg III

3

Gezondheidsbeleid en farmacovigilantie

3

Kritisch denken in relatie tot de officinapraktijk: capita selecta m.i.v. ­alternatieve therapieën

3

TOTAAL

60

9|

Masterproef Farmaceutische Zorg - Apotheker De studenten leren zelfstandig en op een kritische wijze onderzoek over een probleem met betrekking tot de farmaceutische zorg uitvoeren, hierover schriftelijk en mondeling rapporteren en zich een wetenschappelijke attitude eigen te maken. De masterproef wordt als volgt ingedeeld: • Onderzoekswerk in het domein van de farmaceutische zorg: analyse van een ­probleem i.v.m. farmaceutische patiëntenzorg, gevolgd door het praktisch uitwerken van een oplossing. • Literatuurstudie over het onderwerp, met aandacht voor nieuwe ontwikkelingen. • Afhankelijk van het onderwerp, een onderzoeksopdracht i.v.m. kwaliteitscontrole die aansluit bij het farmaceutische zorgprobleem. • Schriftelijke rapportering van het onderzoekswerk in de farmaceutische zorg. • Mondelinge voorstelling en verdediging.

Opleidingsonderdelen In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de verplichte opleidingsonderdelen. Op www.ua.ac.be/ood vind je meer informatie over de andere opleidingsonderdelen, begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studie­materiaal. Medicinale chemie Medicinale chemie is een chemische discipline met aspecten van biologische, medische en farmaceutische wetenschappen. Het omvat onderzoek naar, design van, en bereiding van biologisch actieve moleculen, de studie van hun metabolisme, de interpretatie van hun werkingsmechanisme op moleculair niveau en het opstellen van een structuur-­ activiteitsrelatie. In deze cursus worden alle actieve farmaca besproken die verkrijgbaar zijn op de markt, alsook de nieuwste trends. Deze geneesmiddelen worden ingedeeld volgens de receptoren waarop ze inwerken. Deze indeling is scheikundig logisch en geeft ook een beter inzicht in de structuur-activiteitsrelatie en het werkingsmechanisme op moleculair niveau. Per klasse van geneesmiddelen worden ondermeer de volgende ­eigenschappen besproken: • Korte inleiding (herhaling) van het biochemisch systeem waar op ingewerkt wordt; • De scheikundige eigenschappen van de actieve farmaca en hun invloed op het g­ ebruik als geneesmiddel: bv. oplosbaarheid, stabiliteit, driedimensionale structuur, elektronische eigenschappen, …; • De ontwikkeling van het eindproduct uit een leadverbinding; • Structuur-activiteitsrelatie; • Werkingsmechanisme op het moleculaire niveau (t.h.v. de receptoren); • Inleiding tot het therapeutisch gebruik. | 10

Toxicologie Wegens de enorme toename van het aantal ‘man-made’ producten (ongeveer 16 m ­ iljoen) komen we in contact met ongeveer 100 000 verschillende producten. Naast de acute en subacute toxiciteit dient er voldoende aandacht te gaan naar de effecten op lange termijn zoals teratogeniciteit, carcinogeniciteit, immunologische en ­neuro­logische ­effecten en invloed op de fertiliteit. Volgende aspecten worden behandeld: ­evolutie van de ­toxicologie, absorptie, distributie, metabolisatie, excretie, antidota, eerste hulp bij intoxicaties. In het partim geneesmiddelentoxiciteit wordt kort ingegaan op de t­ oxicologische evaluatie van kandidaat geneesmiddelen. Vervolgens komt het belang van predisposerende factoren in het ontstaan van ongewenste effecten van genees­middelen aan bod. De meest voorkomende typen ongewenste effecten worden vanuit een o ­ rgaan-­fysiologisch standpunt besproken. In een tweede luik leren de studenten via een ­opdracht objectieve geneesmiddeleninformatie opzoeken, kritisch ­evalueren en ­verwerken. In het partim algemene toxicologie wordt ingegaan op de toxiciteit van s­ olventen, gassen, metalen, pesticiden, drugs of abuse, persisterende organische p ­ olluenten en behandelingsmethoden voor acuut geïntoxiceerde patiënten. Galenische farmacie en biofarmacie II Verschillende aspecten van volgende toedieningsvormen o.a. parenteralia, colloïdale en disperse systemen, dermatica, rectalia, poeders, capsules, tabletten en toedienings­ vormen met gereguleerde afgifte worden besproken. Van de artsenijvormen die in de officina worden afgeleverd ofwel magistraal worden voorgeschreven zullen volgende aspecten aan bod komen: • formulatie (fysicochemische, technologische en biofarmaceutische aspecten); • bereidingstechnieken (kwaliteitsnormen; GPP); • controle (farmacopee eisen; stabiliteit); • verpakking, etikettering, bewaren (farmacopee eisen); • toediening (informatie naar de patiënt toe); • specifieke biofarmaceutische aspecten van de beschouwde artsenijvorm, nl. de i­ nvloed van de vormgeving op de vrijgave en de resorptie van het farmacon. De praktische oefeningen hebben tot doel de studenten leren zelfstandig problemen op te lossen. Tijdens het practicum zullen de studenten magistrale voorschriften ­kritisch moeten ontleden en de bereidingen nauwkeurig moeten uitvoeren, rekening houdend enerzijds met de fysicochemische eigenschappen van de te verwerken farmaca en a­ nderzijds met de biofarmaceutische en farmacopee eisen gesteld aan de te bereiden toedieningsvorm. Zorg zal besteed worden aan het toepassen van de geldende goede bereidingspraktijken (GPP) en het opstellen van SOPs. De studenten zullen ­verschillende magistrale bereidingen uitvoeren ter illustratie van de verschillende artsenij­ vormen ­ besproken in de theoretische cursus. Om teamwerk te bevorderen zullen enkele ­oefeningen en rapportering in groep gebeuren. 11 |

Farmaceutische wetgeving en deontologie De wettelijke definitie van het geneesmiddel en andere gezondheidsproducten wordt toegelicht, waarna het monopolie van de apotheker, de vereisten voor een officina en de spreiding van apotheken worden besproken. De aflevering van geneesmiddelen en de specifieke wettelijke bepalingen voor giftstoffen, verdovende middelen en psychotrope stoffen worden in detail overlopen. Er wordt aandacht besteed aan de conformiteit van het geneesmiddel en aan ongeoorloofde praktijken met geneesmiddelen. Ook reclame en informatie met betrekking tot geneesmiddelen komen aan bod. Farmacotherapie en farmaceutische zorg I en II m.i.v. medisch materiaal In dit opleidingsonderdeel worden farmacotherapie en farmaceutische zorg ­geïntegreerd onderwezen. Farmaceutische zorg is de verantwoorde aflevering van voor­geschreven ­geneesmiddelen of van geneesmiddelen die zonder voorschrift ­kunnen a­ fgeleverd w ­ orden, met het oog op, in overleg met andere zorgverstrekkers en de ­patiënt, het b ­ ereiken van algemene gezondheidsdoelstellingen zoals het voorkomen, het i­dentificeren, en het ­oplossen van problemen verbonden aan het geneesmiddelen­gebruik. F­ armaceutische zorg is erop gericht om op een continue wijze het gebruik van geneesmiddelen te v­ erbeteren en de levenskwaliteit van de patiënt te bewaren of ­verbeteren. Het inter­professioneel overleg omvat onder meer het eventuele d ­ oorverwijzen naar een arts en het informeren van de behandelende arts. Dit opleidingsonderdeel wordt zoveel mogelijk gedoceerd uitgaande van de meest voor­ komende ziektebeelden. De voor de behandeling in aanmerking komende genees­middelen, zowel zelfzorggeneesmiddelen als voorschriftplichtige, worden g­ rondig b ­ esproken met de nadruk op advies voor verantwoord geneesmiddelengebruik. T ­ ijdens partim II wordt een aantal capita selecta besproken. Het belangrijkste ­medisch ­materiaal wordt eveneens toegelicht. De studenten leren zowel zelfzorgadvies als ­advies bij ­voorgeschreven geneesmiddelen te geven. Binnen het aanbod van voorschriftvrije geneesmiddelen leren ze een wetenschappelijk verantwoorde keuze te maken. Ze verwerven ­inzicht in de opbouw van een therapie en de keuze van voor­geschreven genees­middelen. Ze l­eren geneesmiddeleninteracties herkennen, verklaren en hiervoor een oplossing aanbieden. Tevens leren ze medicatiefouten herkennen en oplossen. De studenten leren deskundig gezondheidsvoorlichting te geven en advies te verlenen over medisch materiaal. Ze worden voorbereid om goed samen te werken met de (huis)arts. Dermofarmacie De studenten verwerven inzicht in de verschillende aspecten van dermatica en dermo­ farmaceutische producten, zodat zij hun toekomstige taak als raadgever kunnen v­ ervullen. De verschillende huidziekten en hun medicamenteuze behandeling ­worden ­besproken, evenals de structuur en de eigenschappen van de huid. Volgende o ­ nderwerpen komen aan bod: preventie en verzorging (reinigingsproducten, ­hydratatie, applicatie van ­cosmetica, preventie en behandeling van veroudering van de huid, p ­ rotectie tegen zonlicht), haarver| 12

zorgingsproducten, deodorantia en antiperspirantia, neveneffecten op de huid (irritatie, allergie, zonlicht-geïnduceerde reacties, urticaria) door contact met stoffen uit onze omgeving, met nadruk op cosmetica en f­armaceutische producten. H ­ ypoallergische en “dermatologisch-geteste” producten worden kritisch benaderd, ­alsook producten voor “gevoelige” huid. De algemene principes van lokale ­dermatologische therapie evenals nieuwere artsenijvormen voor dermatologische ­toepassing worden besproken. Magistrale formulatie en kwaliteitszorg De studenten verwerven kennis van de hedendaagse kwaliteitseisen en kwaliteitsborging zowel in een farmaceutisch bedrijf als in de officina. Ze leren een kwaliteitssysteem in de officina, SOPs (standard operating procedure) voor de verschillende artsenijvormen bereid in de officina, handelingen en organisatie in een apotheek op te stellen. De volgende onderwerpen komen aan bod: (1) kwaliteitszorg en kwaliteits­systemen in industrie, ziekenhuisapotheek en officina, (2) farmaceutische zorg en ­kwaliteit van leven, (3) GMP richtlijnen in de industrie en GPP richtsnoeren in de officina, (4) ­kwaliteitszorg bij apotheekbereidingen (protocollering, SOP), (5) eisen i.v.m. lokalen, materiaal, personeel en documentatie. Tijdens het practicum runnen de studenten, verdeeld in teams, in real-time een virtuele apotheek, waarbij de verschillende teamleden specifieke verantwoordelijkheden krijgen. Dit “apotheekgame” is gebaseerd op een interactieve leeromgeving in Blackboard en focust op het verwerven van competenties voor de latere beroepsuitoefening. Probleemoplossend redeneren en werken in teamverband staan centraal. Er komen verschillende aspecten van de galenische farmacie en kwaliteitsbeheersing, maar tevens farmaceutische zorg en toxicologie aan bod in de uit te voeren opdrachten, die gebaseerd zijn op hedendaagse problemen in de openbare apotheek. Voedsel- en voedingsleer II De cursus Voedsel- en Voedingsleer II bouwt verder op de cursus Voedsel- en ­Voedingsleer I (derde Bachelor) die informatie gaf over de relatie voedsel – voeding voor een gezonde­ populatie. In de cursus Voedsel- en Voedingsleer II worden levensmiddelen besproken die gebruikt kunnen worden om gezondheidsproblemen te voorkomen of te verhelpen, enerzijds voor welbepaalde medische indicaties (metabole functiestoornissen, diabetes, …), anderzijds voor bevolkingsgroepen met specifieke behoeften (zuigelingen, zwangeren, ouderen, sporters, …). Hierbij worden de specifieke dieetproducten besproken in relatie tot de gewone levensmiddelen met aandacht voor energie-inhoud, nutriënt samenstelling en inname of toedieningswijze. Tijdens het seminarie wordt aan de student gevraagd een nutritionele anamnese op te stellen en kritisch te evalueren en voor een voedingssupplement de wetenschappelijke gegevens na te gaan die de vergezellende claim (al dan niet) ondersteunen.

13 |

Diergeneeskundige geneesmiddelen In eerste instantie wordt een aantal diersoortspecifieke fysiologische mechanismen besproken die van groot belang zijn om het gebruik van bepaalde diergeneesmiddelen uit te leggen. Vervolgens wordt kort ingegaan op een aantal wettelijke aspecten van het diergeneesmiddelengebruik met speciale aandacht voor de voedselveiligheid en het ­gebruik van diergeneesmiddelen bij de nutsdieren. Verder wordt voor elke huisdierspecies de economische context geschetst waarin het diergeneesmiddelengebruik moet worden gesitueerd. Daarbij wordt veel informatie gegeven over de bedrijfsstructuren van nutsdierenbedrijven en de omvang van het gebruik van diergeneesmiddelen, waardoor het voor de student mogelijk wordt het diergeneesmiddelengebruik correct te plaatsen. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan speciale applicatievormen die typisch zijn voor diergeneesmiddelen. Er wordt ingegaan op massamedicatie en het grote belang van de preventieve diergeneeskunde. Tenslotte worden de verschillende klassen van farmaceutica die in de diergeneeskunde worden gebruikt kort besproken en worden per species een aantal belangrijke aandoeningen in de verf gezet, vooral dan waar het geneesmiddelengebruik een aantal typische diergeneeskundige aspecten vertoont. Verder wordt er ook kort ingegaan op de farmacovigilantie, zodat de student ook inzicht krijgt in de manier waarop bijwerkingen binnen het diergeneesmiddelengebruik worden gerapporteerd. Farmacognosie II: fytotherapie De vereenvoudigde registratieprocedure omvat 23 lijsten met verplichte indicatie, die ongeveer 180 planten met medicinale eigenschappen omvatten. De meest gebruikte fytotherapeutica zullen besproken worden onder de vorm van SPC-cores (Summary of Product Characteristics), die kunnen gebruikt worden voor de registratie van deze preparaten. Achtereenvolgens komen aan bod: beschrijving van de drogerij, de werkzame inhoudsstoffen, plantbereidingen, farmacologische werking en toxiciteit, klinische ­studies met inbegrip van farmacokinetiek, therapeutische indicaties en dosering, contraindicaties, ongewenste effecten, interacties, gebruik bij zwangerschap en borstvoeding, gebruik bij besturen van voertuigen en gebruik van machines, overdosering en b ­ ewaring. De studenten leren de meest courant gebruikte fytotherapeutica kennen met betrekking tot hun farmaceutische kwaliteit, hun farmacologische werking en toxiciteit en hun ­therapeutische werkzaamheid aan de hand van klinische studies. Ze leren een onderscheid te maken tussen fytotherapeutica, waarvan het therapeutisch gebruik is gebaseerd op valabele klinische studies (WHO klasse I en II), op literatuurgegevens (WHO klasse III) of op de traditie (WHO klasse IV). Ze leren fytotherapeutische thees samenstellen voor één of meerdere indicaties van de lijsten van de vereenvoudigde registratie en bestaande thees met betrekking tot hun therapeutische werkzaamheid evalueren. Tevens leren ze wetenschappelijke en publieke bijsluiters bij bestaande fytotherapeutische thees op te stellen.

| 14

Stage (6 maanden) met stage-examen De apotheekstage kan worden omschreven als het gedeelte van de opleiding waarbij praktijkervaring wordt opgedaan als directe voorbereiding op de beroepsuitoefening. Praktijk en theorie vloeien hier in elkaar. De student zal zich in de stageplaats onder leiding van een erkende stagemeester bekwamen in de farmaciepraktijk: geneesmiddelenaflevering en grondige kennis van de specialiteiten, bereiding van geneesmiddelen en eigenschappen van de grondstoffen, kwaliteitszorg, verantwoordelijkheden van de apotheker, organisatie en inrichting van de apotheek, parafarmacie, management en administratie, leren samenwerken met collega’s en artsen. Bij de studie van de farmaceutische specialiteiten wordt teruggegrepen naar de cursussen van medicinale chemie, farmacognosie, farmacologie, toxicologie, farmacotherapie en farmaceutische zorg, fysiopathologie, medische biochemie, farmaceutische microbiologie en wetgeving. Het bereiden van magistrale en officinale preparaten steunt op de lessen galenische farmacie, biofarmacie en kwaliteitszorg. Aan iedere stagiair wordt bij de aanvang van de stage een stagewijzer als leidraad meegegeven. Deze wordt eveneens uitvoerig toegelicht tijdens de jaarlijkse bijeenkomst met de stagemeesters. Het stageprogramma geeft een niet-limitatieve opsomming van alle aspecten en taken die tijdens de zes maanden moeten worden bekeken of uitgevoerd. In zijn/haar portfolio verzamelt de student persoonlijke aantekeningen en bedenkingen over de diverse items waarmee hij/zij geconfronteerd wordt. Gedurende de stage zal de stagiair een aantal opdrachten krijgen. De opdrachten worden op de elektronische leeromgeving Blackboard geplaatst. Deze zijn: • het bespreken van een medicatiehistoriek van een patiënt (groepswerk) met gezamenlijke nabespreking in samenwerking met de stagemeesters, alumnivereniging (Farmant) en beroepsvereniging; • het uitvoeren van opgegeven magistrale bereidingen.

15 |

Studeren in het buitenland De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen. Meer info op: www.ua.ac.be/dis (Dienst Internationale Samenwerking). De masteropleiding Farmaceutische Zorg laat je toe om een deel van je opleiding in het buitenland uit te voeren. De meeste studenten gaan naar het buitenland in het kader van een uitwisselingsprogramma. Het bekendste voorbeeld is ongetwijfeld het Socrates/ Erasmus programma van de Europese Commissie, maar ook buiten Europa zijn er tal van mogelijkheden. Ook het volgen van lessen in het kader van zomerscholen is mogelijk. Uiteraard word je in je keuze begeleid. Ook als je in België blijft, maak je kennis met de internationale dimensie van de wetenschap via buitenlandse gastdocenten en wetenschappelijke literatuur.

| 16

Onderwijs en examens Master in BaMa In heel Europa werd het BaMa-systeem ingevoerd, na het ondertekenen van het Bolognaakkoord. Alle bestaande opleidingen in het hoger onderwijs werden omgevormd tot academische en professionele bachelor- en masteropleidingen. Meer informatie over het BaMa-systeem vind je op www.ua.ac.be. In Vlaanderen zijn alle masteropleidingen academisch. Elke masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen heeft specifieke toelatingsvoorwaarden. In elk geval heb je een professioneel of een academisch bachelordiploma behaald, als je inschrijft voor een masteropleiding. Afhankelijk van het diploma dat je reeds op zak hebt, kan je ofwel rechtstreeks instromen in een masteropleiding, ofwel eerst een schakelprogramma (na een professionele bacheloropleiding) of een voorbereidingsprogramma (na een academische bacheloropleiding) doorlopen. Visueel kunnen we dit als volgt ­voorstellen: Academische Bachelor Academische Bachelor Professionele Bachelor

➞ ➞

➞

Academische Master

➞ ➞

Voorbereidingsprogramma Schakel

Academische Master Academische Master

Semestersysteem en examens Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliserings­systeem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden. Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald! Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op www.ua.ac.be/OER.

Leerkrediet Hoe werkt het leerkrediet? Het leerkrediet werkt eveneens met studiepunten. Elke student krijgt 140 studiepunten bij zijn eerste inschrijving in het Vlaams hoger onderwijs. Voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je inschrijft wordt het leerkrediet verminderd met de overeenkomstige studiepunten. Wanneer je slaagt voor dat opleidingsonderdeel, komen die studiepunten er terug bij. De eerste 60 studiepunten die je verwerft, krijg je dubbel terug. 17 |

Voor wie? Het leerkrediet is van toepassing op alle studenten die zich inschrijvingen met een diplomacontract voor een initiële opleiding (de bachelors en de masters) en voor alle inschrijvingen met een creditcontract. Opleiding afgewerkt? Na het behalen van je bachelordiploma, behoud je je leerkrediet. Als je een masterdiploma behaalt, wordt het startkapitaal van 140 studiepunten van je saldo afgetrokken. Als je studietraject perfect is verlopen, heb je dan nog 60 studiepunten over. Onvoldoende leerkrediet Als je geen of een negatief leerkrediet hebt, mag de instelling voor hoger onderwijs je inschrijving weigeren. Als je onvoldoende studiepunten hebt voor de opleiding of het programma waarvoor je wilt inschrijven, kan de instelling extra studiegeld vragen voor de studiepunten die je tekort komt of je inschrijving beperken tot het aantal studiepunten waarover je nog beschikt. Aan de Universiteit Antwerpen wordt géén verhoogd inschrijvingsgeld gevraagd. Je hebt wel van de betrokken faculteit de toelating tot inschrijven nodig en deze zal in de meeste gevallen je studieprogramma beperken. Het aantal studiepunten dat je opneemt door je inschrijving in opleidingsonderdelen en het aantal studiepunten waarvoor je credits behaalt via de examens is dus belangrijk! Het is een maatstaf voor studiesucces en studievoortgang en kan gevolgen hebben voor jouw recht op verder studeren en jouw sociaal statuut als student! Daarom is het belangrijk om doordacht te kiezen, je in te zetten voor je studie en ook administratief tijdig met alles in orde te zijn! Meer info: www.ua.ac.be/studiepunten.

| 18

Studiebegeleiding Studieadvies en studentenbegeleiding De Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je vanaf het moment dat je voor het eerst inschrijft tot aan het moment waarop je je diploma ontvangt. Je kan op elke campus terecht bij een studentenbegeleider, na afspraak via het Studenten Informatie Punt (T +32 3 265 48 72). Onze dienst voorziet begeleiding op volgende domeinen: Informatie en advies over studeren in het hoger onderwijs Dit kan handelen over studierichtingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar ook over het leerkrediet, het onderwijs- en examen­reglement, enz. Begeleiding bij het maken van je studiekeuze, twijfels over je studierichting Weten wat je wilt, is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Samen met een studentenbegeleider kan je aan de hand van gesprekken en oefeningen meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen, al dan niet in het kader van heroriëntering. Begeleiding omtrent studievaardigheden, studieplanning en uitstelgedrag Een studentenbegeleider kan je studievaardigheden helpen aanscherpen (hoe verwerk je grote hoeveelheden leerstof, hoe maak je een schema, hoe maak je goede nota’s) en je helpen bij het maken van realistische planningen en oefeningen om je uitstelgedrag tegen te gaan. Psychologische begeleiding en psychotherapie Wanneer je geconfronteerd wordt met persoonlijke problemen die je studies belemmeren (faalangst, rouwverwerking, relatieproblemen, …), kan je terecht bij een studentenbegeleider die samen met jou nagaat welke hulp je het best kan gebruiken. Dit kan gaan over een kortere begeleiding, het volgen van een training, het volgen van een langdurige psychotherapie of een gepaste doorverwijzing. Alles gebeurt steeds op vrijwillige basis. Begeleiding van studenten met een functiebeperking, topsport of kunstbeoefening Als student met een functiebeperking (fysische handicap of chronische ziekte, leer­ probleem, concentratieprobleem, stoornis binnen het autismespectrum of psychisch probleem ...), sport- of kunstbeoefening kan je bijzondere faciliteiten aanvragen voor onderwijs en/of examens. Hiervoor is een attest vereist. Meer info: www.ua.ac.be/bijzonderefaciliteiten of in de folder ‘Studeren met een functiebeperking, topsport- of kunstbeoefening’.

19 |

Afstudeerbegeleiding en beroepskeuze Tot slot kan je bij ons terecht voor hulp bij je zoektocht naar jobs passend bij je persoonlijkheid, capaciteiten en interesses, voor informatie over verdere studies na het behalen van een diploma, sollicitatietips, enz. Het aanbod groepsgerichte begeleiding en trainingen wordt elk semester bekend gemaakt via affiches, folders, brochures, op Blackboard en via mail. Kijk ook zeker op www.ua.ac.be/ studentenbegeleiding.

nuttige websites masteropleidingen Op www.ua.ac.be/studiekiezer vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de website van een faculteit.

toekomstige studenten Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het secundair onderwijs. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden cursussen inkijken en een aantal brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. Meer info op www.ua.ac.be/infodagen. Infomarkt Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan je terecht op de infomarkt in september. Bachelor-, schakel, master- en master-na-masterprogramma’s komen aan bod, alsook “flexibel studeren en avondonderwijs”. Aan de infostanden kan je cursussen inkijken, brochures verkrijgen en bijkomende vragen stellen aan de medewerkers van de opleidingen en studentenbegeleiders. Vooraf inschrijven is niet nodig. Meer info op www.ua.ac.be/infodagen.

Inschrijven Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: www.ua.ac.be/inschrijven.

Studentenportaal Op het studentenportaal https://blackboard.ua.ac.be vind je algemene informatie die voor jou als student nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerk­ infrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale

| 20

voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen studieloopbaanbegeleiding per faculteit, ­doctoreren, enz..

Bibliotheek De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie boeken ter beschikking voor studenten en personeel. Op de Stadscampus bevindt zich een gloednieuwe bibiliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de exacte en medische wetenschappen gehuisvest. Meer info op http://lib.ua.ac.be.

Begin academiejaar Het academiejaar 2011-2012 start op maandag 26 september 2011.

wegbeschrijving naar de vier campussen Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen terugvinden. De vier campussen zijn campus Drie Eiken, Stadscampus, campus Groenenborger en campus Middelheim.

21 |

Meer info? Faculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen Departement Farmaceutische Wetenschappen Campus Drie Eiken Gebouw S Universiteitsplein 1 2610 Wilrijk (Antwerpen) Guy Vermeiren T +32 3 265 23 30 [email protected] Marleen Snoeckx T +32 3 265 27 11 [email protected] www.ua.ac.be/farmacie Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Gebouw E (Agora), 1ste verdieping Grote Kauwenberg 2 2000 Antwerpen T +32 3 265 48 72 [email protected]

| 22

Notities

23 |

Notities

| 24

Leon... D e n i e u we Da Vinci.