Vlaamse Overheid Agentschap Ondernemen

Vlaamse Overheid – Agentschap Ondernemen “Crowdfunding: actiegericht onderzoek tot stimuleren van crowdfunding als financieringswijze van (startende) ondernemingen via het opzetten van een digitaal en kennisplatform” 2 augustus 2013

Inhoudstafel

■ Management samenvatting ■ 1. Inleiding ■ 2. Analysefase ■ 3. Kennisopbouw - crowdfundingplatformen ■ 4. Conclusies & beleidsaanbevelingen ■ 5. Bijlagen

© 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

1

Management Samenvatting (1/4) Contacteer ons:

Bart Walterus Partner KPMG Advisory CVBA/SCRL, België T: +32 (0)2 708 38 80 E: [email protected]

Frederik Vandendriessche Partner Stibbe CVBA/SCRL, België T: +32 (0)2 533 54 37 E:frederik.vandendriessche@st ibbe.com

In het kader van lopende raamcontracten met de Vlaamse Overheid – Agentschap Ondernemen werd er aan KPMG Advisory burg. CVBA (hierna “KPMG Advisory”, “KPMG” of “wij”) en aan Stibbe CVBA (hierna “Stibbe” of “wij”) gevraagd om een actiegericht onderzoek uit te voeren tot het stimuleren van crowdfunding als financieringswijze van (startende) ondernemingen en KMO’s via het opzetten van een digitaal kennisplatform. Onderhavig document bevat de bevindingen van dit onderzoek. Conform het bestek wordt er enerzijds getracht om inzicht te verschaffen in de mogelijkheden die een koepelplatform zou moeten bieden en anderzijds gestreefd naar kennisopbouw omtrent de bestaande crowdfundingplatformen. De hoofdstukken worden respectievelijk voorafgegaan door een inleiding en afgesloten door een conclusie en aanbevelingen. Zoals reeds gezegd, wordt er in een korte inleiding eerst de definitie, het concept en de verschillende vormen van crowdfunding uiteengezet. Vervolgens wordt tijdens de analysefase de waaier van mogelijkheden die de Vlaamse Overheid kan inzetten om crowdfunding in Vlaanderen te stimuleren bestudeerd. Daartoe onderzoeken we ook wat er gebeurt in het buitenland, namelijk of er koepelorganisaties en –platformen aanwezig zijn in de omringende landen en welke maatregelen hun respectievelijke overheden en regulatoren nemen om deze innovatieve vorm van financiering te ondersteunen. Hieruit kunnen we afleiden dat er reeds een relatief groot aantal koepelorganisaties aanwezig zijn in het buitenland maar dat deze in bijna alle gevallen opgericht worden vanuit de industrie (door één of meerdere spelers actief in crowdfunding) zonder (of met beperkte) interventie van de overheid. We merken ook op dat de maturiteit van deze koepelorganisaties sterk verschilt, de landen waar crowdfunding vaak het meest is uitgebouwd hebben de meest ontwikkelde koepelorganisaties. Er bestaat tevens een Europese koepelorganisatie, namelijk het European Crowdfunding Network (ECN). Deze organisatie is recent opgestart en heeft als missie de promotie en uitbouw van crowdfunding in Europa. Daarnaast worden ook de maatregelen die de overheden van onze buurlanden (Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk) nemen, bestudeerd aan de hand van drie fundamentele pijlers: Promotie, Regulering & Onderzoek (een methodologie aangereikt door het ECN). Hieruit leiden we af dat op vlak van regulering de landen sterk verschillen (verschillende grenzen voor opgehaalde financiering variërend van €100k tot €5Mio), op vlak van promotie gebeurt er momenteel weinig bij deze landen en de meeste landen ondersteunen actief (via universiteiten) onderzoek m.b.t. crowdfunding. Daarnaast worden eveneens de specifieke noden van de verschillende Vlaamse stakeholders zoals die werden vastgesteld en besproken tijdens diverse overlegsessies in kaart gebracht en geanalyseerd. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de noden van de bestaande Vlaamse crowdfundingplatformen en een aantal strategische partners zoals BAN Vlaanderen, Febelfin, Voka, Unizo, enz.


2


Op basis van deze analyses worden haalbare mogelijkheden die door de Vlaamse Overheid zouden kunnen worden opgenomen om crowdfunding te stimuleren, onderzocht. Aan de hand van de bovengenoemde drie fundamentele pijlers wordt nader bekeken wat de Vlaamse Overheid kan doen.

Bart Walterus

•

Op regulerend vlak moet rekening worden gehouden met de bevoegdheidsverdeling binnen de Belgische staatsstructuur en in het bijzonder de federale bevoegdheden inzake o.m. financieelrechtelijke regulering, zodat een algehele tussenkomst van de Vlaamse regelgever op dit niveau o.i. niet evident is.

•

Op promotievlak lijken er wel uitgebreide mogelijkheden voorhanden zoals ondermeer: het stimuleren van het opzetten van een koepelorganisatie (1 gesprekspartner, belangenverdediging), het sensibiliseren van de bevolking (visibiliteit en transparantie creëren), ondersteuning bieden aan starters (begeleiding opstartproces, fiscale gunstregelingen, subsidieverlening,…waarbij ook de piste van het bekomen van de benodigde (opstart-)middelen via crowdfunding wordt meegenomen) en de visibiliteit van bestaande crowdfundingplatformen vergroten d.m.v. een koepelplatform. Ook via financiële stimuli (bijvoorbeeld subsidies, belastingsverminderingen, …) kan crowdfunding gestimuleerd worden.

CVBA/SCRL, België

•

Op onderzoeksvlak lijken de mogelijkheden of alvast de vraag van de sector/stakeholders eerder beperkt, het gaat hier voornamelijk over het ondersteunen van studies m.b.t. crowdfunding.

T: +32 (0)2 533 54 37

Tot slot van dit hoofdstuk worden de mogelijkheden van de Vlaamse Overheid verwerkt in verschillende scenario’s waarbij de Vlaamse Overheid haar gewenste rol dient te bepalen: passieve waarnemer, promotor en informatieverschaffer, actieve begeleider en strategische partner. Op basis van de voorgestelde mogelijkheden hebben de huidige bestaande crowdfundingplatformen samen een voorstel geformuleerd tot het oprichten van een koepelorganisatie. Het gaat hier om een onafhankelijke koepelorganisatie die vanuit de industrie zou worden opgestart zonder directe financiële steun van de Vlaamse Overheid. Ter ondersteuning en aanvulling van de organisatie zou men echter wel een koepelplatform (website) oprichten. De ontwikkeling van dit koepelplatform dient mogelijks door externe financiering te worden ondersteund. Via de organisatie zou men voornamelijk investeerders willen sensibiliseren en stimuleren en de ondernemer steunen bij de verschillende aspecten die gepaard gaan met het plaatsen van projecten op een crowdfunding platform. Tevens zou men via de koepelorganisatie een gedragscode of kwaliteitsnormen kunnen opleggen aan haar leden (zelfregulering). Daarnaast zou ook worden getracht om via het platform ook investeerders meer bewust te maken van crowdfunding en de daarmee gepaard gaande mogelijkheden en risico’s.

Partner KPMG Advisory CVBA/SCRL, België T: +32 (0)2 708 38 80 E: [email protected]

Frederik Vandendriessche Partner Stibbe

E:frederik.vandendriessche@st ibbe.com


3




In het volgende hoofdstuk wordt de kennis omtrent de crowdfundingindustrie verder uitgebouwd. Hierbij wordt onderzocht hoe crowdfunding wordt gebruikt in het buitenland als financieringswijze voor ondernemingen. Er wordt nagegaan in welke mate de crowdfundingindustrie vandaag reeds ontwikkeld is in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland en Duitsland door de grootte van de industrie, de specifieke regelgeving alsook de voornaamste crowdfundingvarianten en platformen van de verschillende landen te onderzoeken. Deze bevindingen worden vervolgens gespiegeld aan de ontwikkelingen in de Vlaamse crowdfundingindustrie waarbij ook een SWOT-analyse van crowdfunding in Vlaanderen is opgesteld. Hieruit nemen we waar dat crowdfunding in België nog weinig ontwikkeld is en sterk achterloopt op haar buurlanden. Er is bijgevolg een noodzaak/opportuniteit/meerwaarde voor het stimuleren van deze industrie door de overheid. Om tot de uitbouw van een gezond crowdfundinglandschap te komen is er nood aan voldoende (zelf)regulering (zoals reeds van toepassing is in het V.K.). De koepelorganisatie zou, zoals in het V.K., in ruil voor erkenning van crowdfundingplatformen door de koepelorganisatie de basiskwaliteiten kunnen bepalen (soort kwaliteitslabel) aan dewelke crowdfuningplatformen dienen te voldoen. Het bestaande kwaliteitslabel dat gehanteerd wordt door de gerenommeerde website crowdsourcing.org, namelijk: ‘Crowdfunding Accreditation for Platform Standards’ of kortweg CAPS, zou hierbij als inspiratie kunnen dienen. De vier categorieën waarrond dit kwaliteitslabel opgebouwd is, hebben betrekking op: operationele transparantie, veiligheid van informatie en betalingen, functionaliteiten van het platform en operationele procedures. Meer algemeen veronderstelt het stimuleren van crowdfundingplatformen dat een afdoende zicht bestaat op de werking ervan, zodat de tussenkomst van de Vlaamse Overheid geen projecten stimuleert die onvoldoende betrouwbaarheid en/of transparantie aan de dag leggen. Dit aspect vormt een belangrijk aandachtspunt bij de uitbouw van stimuleringsmaatregelen. In het kader van het hoofdstuk kennisopbouw wordt ook een meer uitgebreid overzicht gegeven van het juridische instrumentarium waarover de Vlaamse Overheid beschikt, alsook een gestructureerd overzicht van de belangrijkste juridische randvoorwaarden en/of keuzemogelijkheden inzake crowdfunding. In een afzonderlijke nota wordt het instrumentarium samen met enkele belangrijke juridische aandachtspunten nader toegelicht. De antwoorden die in de voorgaande hoofdstukken geformuleerd werden op de door de Vlaamse Overheid gestelde onderzoeksvragen, stellen ons in Hoofdstuk 4 in staat om concrete conclusies en beleidsaanbevelingen te maken. In het algemeen kunnen we concluderen dat de Vlaamse crowdfundingindustrie vandaag nog in haar kinderschoenen staat met slechts een beperkte markt, een klein aantal crowdfundinginitiatieven en een beperkte omkadering. Er is duidelijke marge voor verbetering. De Vlaamse Overheid kan, in de mate crowdfunding wordt aanzien als een zinvol instrument voor de financiering van bedrijven en projecten, maatregelen nemen om deze financieringsvorm meer visibiliteit te geven en te ondersteunen.


4




Op basis van het onderzoek en de insteek van de gesprekspartners, lijkt de meest aangewezen rol die de Vlaamse Overheid zou kunnen opnemen ter stimulatie van crowdfunding zich in de eerste plaats te situeren binnen het scenario van promotor en informatieverschaffer, eventueel aangevuld met elementen van het scenario actieve begeleider. Concreet vertalen we de implementatie van het scenario in de volgende beleidsaanbevelingen: A. Promotie & Sensibilisering • Aanmoedigen van de oprichting en uitbouw van een onafhankelijke koepelorganisatie vanuit de industrie •

Actieve steun bieden bij het oprichten van een koepelplatform

•

Het verstrekken van nodige stimulansen (inpassing in bijvoorbeeld de win-winlening, co-financieringsproducten)

•

Het uitbouwen van een communicatiestrategie (voeren van sensibiliseringsen informatiecampagnes)

•

Het ondersteunen van opleidingen of opleidingsmodules (mogelijks binnen reeds bestaande opleidingmodules)

B. Onderzoek • Het stimuleren en/of uitvoeren van onderzoek naar crowdfunding C. Regelgeving • Een algehele tussenkomst van de Vlaamse regelgever op dit niveau is beperkt. •

De Vlaamse Overheid zou eventueel, in overleg met de Federale overheid, hulp kunnen bieden bij de verduidelijking van de bestaande regelgeving.

In hoofdstuk 4 worden deze beleidsaanbevelingen uitgebreid uitgewerkt. Tot slot dient er in het algemeen nog benadrukt te worden dat crowdfunding niet als een alleenstaande vorm van financiering dient beschouwd te worden, maar dat er verder moet gekeken worden naar een ruimere financieringsmix voor (startende) ondernemingen of KMO’s waar crowdfunding maar een stuk van de financiering voor zijn rekening neemt.


5

1.1 Doelstelling van de opdracht

■ Management samenvatting ■ 1. Inleiding ■ 1.1 Doelstelling van de opdracht ■ 1.2 Inleiding tot crowdfunding ■ 2. Analysefase ■ 3. Kennisopbouw - crowdfundingplatformen ■ 4. Conclusies & beleidsaanbevelingen ■ 5. Bijlagen


6

1.1 Doelstelling van de opdracht In het kader van lopende raamcontracten met de Vlaamse Overheid – Agentschap Ondernemen werd er aan KPMG Advisory burg. CVBA en aan Stibbe CVBA gevraagd om een actiegericht onderzoek uit te voeren tot het stimuleren van crowdfunding als financieringswijze van (startende) ondernemingen via het opzetten van een digitaal kennisplatform. Het Agentschap heeft drie concrete verwachtingen ten aanzien van de opdrachtnemer: 1.

Analysefase, die moet resulteren in een inhoudelijke, functionele en technische analyse van een te bouwen digitaal koepelplatform tot stroomlijning en kwaliteitsbewaking van crowdfundinginitiatieven met specifieke aandacht voor: • een onderzoek naar het instrumentarium dat de overheid kan inzetten om crowdfunding te stimuleren; • de beheersvorm en het verdienmodel van de koepelwebsite; • de verschillende functionaliteiten die het koepelplatform moet aanbieden; • de toegankelijkheid op alle mogelijke mobiele dragers (tablets, smartphones, etc.).

2.

Het begeleiden van de opbouw van kennis inzake crowdfunding door het uitvoeren van een gericht onderzoek naar: • de basiskwaliteit die crowdfundinginitiatieven moeten bieden om te kunnen gebruik maken van het koepelplatform dat

aangeboden wordt door de Vlaamse Overheid (zie punt 1); • de wijze waarop crowdfunding in het buitenland gebruikt wordt als financieringswijze voor ondernemingen; • het onderzoeken van de verschillende juridische en andere randvoorwaarden of keuzemogelijkheden inzake crowdfunding.

3.

Het organiseren in het kader van punt 1 en 2 van stakeholderoverleg met betrokken stakeholders op vlak van: • financiering van alle ondernemingen (Unizo, Voka, BAN Vl., PMV, Febelfin, …); • specifieke nichesectoren of -doelgroepen waarvoor crowdfunding een interessante financieringswijze kan zijn (startend

ondernemerschap, groeiende bedrijven, creatieve sectoren, zorg, …). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

7

1.2 Inleiding tot crowdfunding

■ Management samenvatting ■ 1. Inleiding ■ 1.1 Doelstelling van de opdracht ■ 1.2 Inleiding tot crowdfunding ■ 2. Analysefase ■ 3. Kennisopbouw ■ 4. Conclusies & beleidsaanbevelingen ■ 5. Bijlagen


8

1.2 Inleiding tot crowdfunding 1. Algemene inleiding Startende ondernemers ondervinden de laatste jaren in toenemende mate moeilijkheden om financiering op te halen voor de ontwikkeling

van

hun

commerciële

en/of

niet-commerciële

projecten.

Door

de

financieel-economische

crisis

is

de

financieringsschaarste gestaag gegroeid waardoor heel wat projecten, die onder normale omstandigheden economisch levensvatbaar zouden zijn, niet de nodige financiering kunnen vinden via de traditionele kanalen. In de creatieve sectoren heeft men hier sinds enkele jaren een gedeeltelijke oplossing voor gevonden. Sommige creatieve en/of sociale projecten (en dit zowel in binnen- als buitenland) worden financieel gesteund aan de hand van donaties of leningen van een grote groep mensen (‘the crowd’). Hoewel elke donatie op zich relatief beperkt is, kan dit door het grote volume aan donaties toch oplopen tot het vooropgestelde bedrag. Deze financiering door de massa (‘crowdfunding’) zorgt er met andere woorden voor dat de projecten van hun keuze een kans krijgen (bv. financiering van een film, toneelstuk, kunstwerk, enz.). Deze trend werd vervolgens opgepikt door de bedrijfswereld en sinds enige tijd trachten ook (startende) ondernemingen uit diverse sectoren de financieringsschaarste te bestrijden door zich te financieren aan de hand van crowdfunding. Als het gebrek aan startkapitaal van nieuwe, ambitieuze projecten (deels) kan worden opgelost d.m.v. crowdfunding (al dan niet in combinatie met bestaande instrumenten), dan kan dit resulteren in de eerste plaats tot meer succesvolle start-ups wat op zijn beurt indirect zal leiden tot meer innovatie, een hogere jobcreatie en meer economische groei. Crowdfunding kan ook (deels) risicoverlagend werken omdat enkel ideeën die de test van de markt (crowd) succesvol doorstaan financiering zullen kunnen ophalen. Binnen dit kader heeft de Vlaamse Minister van Economie Kris Peeters in zijn bankenplan opgenomen dat hij zal onderzoeken of een Vlaams initiatief nuttig en wenselijk is om de rol van crowdfunding bij de financiering van ondernemingen te faciliteren. Deze studie wordt uitgevoerd in kader van dit onderzoek. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

9

1.2 Inleiding tot crowdfunding

2. Wat is Crowdfunding ? Crowdfunding kan gedefinieerd worden als een collectieve inspanning van vele individuen die hun middelen samen bundelen ter financiering van een andere persoon, project of organisatie (A framework for European crowdfunding, K. De Buysere; O. Gajda; R. Kleverlaan; D. Marom; 2012).

v

In tegenstelling tot klassieke financiering waarbij enkele (vaak institutionele) financiers de volledige beoogde financiële middelen aanleveren zal bij crowdfunding een groot aantal financiers (de massa of “crowd”) elk een beperkte hoeveelheid financiële middelen aanreiken om zo samen toch de beoogde financiering te bereiken. Hiervoor wordt vaak een internetplatform als hulpmiddel gebruikt (een crowdfunding platform).

Klassieke financiering

Crowdfunding


10

1.2 Inleiding tot crowdfunding 3. Welke varianten van crowdfunding bestaan er vandaag? Er zijn verschillende businessmodellen voor crowdfunding. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de volgende categorieën. In de praktijk zijn combinaties van onderstaande modellen mogelijk. a. Donatie: het ophalen van financiering aan de hand van donaties voor bijvoorbeeld liefdadigheidsprojecten. De donateur krijgt geen vergoeding in eender welke vorm voor zijn donatie. De motivatie voor dit type crowdfunding is voornamelijk sociaal. b. Reward-based: dit is een variant op het donatiemodel waarbij financiering ook wordt opgehaald aan de hand van donaties maar in ruil voor de donatie zal de donateur een niet-financiële “beloning” krijgen. Deze beloningen zijn vaak symbolisch waardoor de motivatie meer een combinatie is van intrinsieke en sociale motivatie met de wil voor een beloning. c. Lening: in dit geval zullen de financiers in groep een lening verschaffen aan een bedrijf of project (al dan niet in ruil voor de uitgifte van een obligatie). Na een bepaalde periode moeten de geleende middelen worden terugbetaald inclusief mogelijke afgesproken interesten. De motivatie voor deze crowdfunding variant is een combinatie van intrinsiek, sociale en financiële motivatie. d. Equity: in dit model trachten bedrijven financiering op te halen bij een groep van kleine investeerders in de plaats van één of enkele private investeerders d.m.v. crowdfunding. In ruil hiervoor krijgen de investeerders een bepaald deel van de aandelen. Deze aandelen kunnen (indien van toepassing) de aandeelhouders recht geven op dividenden en na een bepaalde termijn kan er mogelijk een meerwaarde worden gegenereerd op de aandelen. Door te investeren onder de vorm van aandelen zijn de investeerders evenwel ook blootgesteld aan het ondernemingsrisico en kunnen zij desgevallend delen in de verliezen van de onderneming. De motivatie voor deze crowdfunding variant is dus eerder financieel, maar sociale aspecten kunnen ook een rol spelen. Volgens het crowdfunding industrie rapport (crowdsourcing.org, 2012) halen deze campagnes gemiddeld de grootste hoeveelheden financiering op.

Bron: (NESTA - The Venture crowd - crowdfunding equity investment into business, L. Collins and Y. Pierrakis, 2012).


11

1.2 Inleiding tot crowdfunding 4. Vanuit welke motivatie investeren geldschieters? De motivatie van de geldschieter om projecten te financieren via crowdfunding kan sterk verschillen. In onderstaande figuur worden de mogelijke motivaties van de financiers uiteengezet tegen de verschillende crowdfundingmodellen. Geldschieters die vooral handelen vanuit een financiële motivatie, zullen voornamelijk de equity & lening crowdfundingmodellen interessant vinden. Er bestaat een variant van dit model waarbij de interesten of dividenden worden betaald d.m.v. het leveren van het eigen product of dienst aan de investeerder. Indien de motivatie gedeeltelijk financieel en gedeeltelijk sociaal of emotioneel is, kan men kijken naar een sociale lening waarbij een lening wordt gegeven aan een sociaal project tegen een voordelige rentevoet. Indien de motivatie volledig sociaal of emotioneel is dan zal men eerder het donatie model hanteren. Als de motivatie materieel is kan men het reward-based model hanteren. Een variant op dit model is het voorverkoopmodel waarbij financiers een bepaald innovatief product kopen voordat het werkelijk

Bron: (A framework for European crowdfunding, K. De Buysere; O. Gajda; R. Kleverlaan; D. Marom; 2012).

op de markt is gebracht. Met deze inkomsten kan het bedrijf de ontwikkeling van het product verder financieren. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

12

1.2 Inleiding tot crowdfunding 5. Context Equity Crowdfuding Uit een studie van het Kenniscentrum voor de Financiering van KMO’s (KeFiK) blijkt dat kleine ondernemingen het moeilijk blijven vinden om kredieten van banken te verkrijgen. Eén van de oorzaken hiervoor is een verstrengd leningsbeleid van veel banken wat een gevolg is van de verstrenging van de regelgeving voor de

3 F’s Crowdfunding

Business Angels

Venture Capital

Crowdfunding*

(voorstel P. Van Rompuy)

financiële sector (bv. Basel III) sinds de uitbraak van de financiële crisis in 2008. €100k

Bovendien verschuiven de activiteiten van durfkapitaalverstrekkers meer en meer upstream waardoor voor hen de nadruk komt te liggen op grotere investeringen in

€1Mio

€2Mio

Crowdfunding + Business Angel + 3F + andere middelen (vb. PMV)

meer ontwikkelde bedrijven. Hierdoor is een “financieringskloof” ontstaan voor opstartende bedrijven. Dit heeft als gevolg dat startende bedrijven in Vlaanderen (en Europa) vaak moeilijkheden ondervinden om (externe) financiering te vinden voor hun ondernemingsplannen, zelfs wanneer deze op papier een goede investering blijken te zijn. Indien men geen financiering vindt dan zullen de investeringsplannen worden uitgesteld of opgeborgen. Voor ondernemers die er niet in slagen om extern financiering op te halen via de klassieke kanalen kan equity crowdfunding een mooie oplossing bieden al dan niet in combinatie met bestaande instrumenten (en-en verhaal). In verschillende landen zijn er de voorbije jaren experimenten gebeurd waarbij startende ondernemingen succesvol financiering wisten op te halen door gebruik te maken van equity crowdfunding. In sommige landen is men hierin geslaagd ondanks onaangepaste of zelfs restrictieve regelgeving. In andere landen heeft men specifieke wetsvoorstellen gelanceerd om een gepast wettelijk kader voor crowdfunding te ontwerpen (bv. Job Acts in de V.S. en recente wetgeving voor equity-based crowdfunding in Italië). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

13

1.2 Inleiding tot crowdfunding 6. Hoe werkt crowdfunding precies? Hieronder wordt de theoretische werking van crowdfunding weergegeven. Vanwege de vele varianten van crowdfunding is het mogelijk dat enkele platformen in de praktijk anders te werk gaan of andere nuances leggen (bijvoorbeeld meer of minder controle op projecten). 1. Voorstelling Project

 Het plan voor financieringsronde (incl. beoogde financiering, waardering en overige relevante documentatie) wordt ingediend door de ondernemer bij het crowdfundingplatform.  Het crowdfundingplatform evalueert het ingediende plan en beslist om het project al dan niet op te nemen op het platform.  Het crowdfundingplatform controleert (indien van toepassing) de waardering van het project.

2. Start Financieringsronde

 De ondernemer stelt alle relevante informatie ter beschikking van potentiële investeerders.  De ondernemer voert een promotiecampagne om visibiliteit te creëren en interesse te wekken bij potentiële investeerders (al dan niet met de hulp van het platform). Hiervoor worden vaak sociale netwerken gebruikt.  Interactie tussen ondernemer en potentiële investeerders via het platform (voor bijkomstige informatie).  Investeerders kunnen indien geïnteresseerd inschrijven op project voor een zelf te bepalen bedrag.

3. Einde Financieringsronde

 Na het verlopen van de vooraf bepaalde deadline wordt de financieringsronde afgesloten.  Er wordt nagegaan of de volledige beoogde financiering (funding goal) al dan niet is opgehaald. Indien dit niet het geval is wordt het project geannuleerd en krijgen de investeerders hun financiële middelen terug.  Als de opgevraagde hoeveelheid financiële middelen wel is bereikt dan zullen sommige crowdfundingplatformen het project bijkomstig doorlichten vooraleer de financiële middelen over te maken aan de ondernemer.

4. Postinvestering

 Continue interactie tussen ondernemer en investeerders.  In sommige gevallen kunnen investeerders een stemrecht krijgen voor belangrijke strategische beslissingen.

Bron : (NESTA - The Venture crowd - crowdfunding equity investment into business, L. Collins and Y. Pierrakis, 2012). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

14

1.2 Inleiding tot crowdfunding 7. Crowdfunding trends wereldwijd • Crowdfunding kent sinds 2009 een sterke groei .

Jaarlijkse groei in opgehaalde financiering (Mio $)

Jaarlijkse groei aantal CFP’s wereldwijd

• Jaarlijks groeit het totaal door crowdfunding

Inschatting #CFP’s in dec. 2012

opgehaalde financiering met 60% tot 90%. • Het aantal platformen dat crowdfunding

Aantal CFP’s tot april 2012

mogelijkheden aanbiedt (CFP’s) stijgt jaarlijks tussen de 40% en 60%. • Er zijn absoluut nog geen tekenen van verzadiging waardoor er van uitgegaan kan worden dat crowdfunding nog zeer veel groeipotentieel heeft. Groei in aantal CFP’s per categorie

• Wat betreft het aantal crowdfundingplatformen is Reward-based crowdfunding momenteel de grootste vorm van crowdfunding gevolgd door de donatie variant.

CAGR = Compounded Annual Growth Rate (samengestelde jaarlijkse groei)

• Hoewel equity-crowdfunding momenteel relatief klein is, kent deze variant toch de sterkste groei. • Bij equity en lening crowdfunding wordt er gemiddeld per campagne meer geld opgehaald dan bij reward-based en donatie crowdfunding. Bron: (crowdfunding industry report - crowdsourcing.org, 2012) © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

15

1.2 Inleiding tot crowdfunding • Crowdfunding is het sterkst uitgebouwd in de V.S., U.K. en Nederland. Er zijn echter veel landen die ook grote inspanningen leveren om crowdfunding verder uit te bouwen zoals Brazilië, Frankrijk, Canada, en Italië.

v

• De commissie genomen door het crowdfundingplatform is in het algemeen lager in de V.S. vanwege de sterke aanwezige concurrentie. • Voorlopig zijn er nog

Bron: (crowdfunding industry report - crowdsourcing.org, 2012).

geen cijfers van de Belgische crowdfunding industrie beschikbaar. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

16

2. Analysefase - Koepelplatform

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak – Hoe gaan we te werk? ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.4 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.5 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


17

2.1 Aanpak - Hoe gaan we te werk? Het doel van het analyse hoofdstuk is om te analyseren welke mogelijkheden de Vlaamse Overheid heeft ter stimulering van crowdfunding in Vlaanderen alsook de alternatieven te onderzoeken van de implementatie van een koepelorganisatie en/of koepelplatform in Vlaanderen. 1. We starten met een onderzoek van de bestaande koepelorganisaties en -platformen die ontwikkeld werden in het buitenland. In welke landen werden er al koepelorganisaties gelanceerd, welke rol spelen deze organisaties en welke invulling wordt daaraan gegeven ten opzichte van de overheid en de regulator? We besteden speciale aandacht aan het European Crowdfunding Network (ECN) en maken gebruik van de door hen ontwikkelde methodologie om ons een inzicht te verschaffen in het spectrum van de mogelijkheden waarover koepelorganisaties en/of overheden beschikken om het crowdfundinglandschap te ondersteunen en te stimuleren. 2. Vervolgens analyseren we de Vlaamse context en bestuderen we de drijvende krachten en specifieke omgevingfactoren die vandaag het Vlaamse crowdfundinglandschap definiëren. Om een zo breed mogelijke visie te ontwikkelen, spreken we met de verschillende actoren en peilen we naar hun behoeften en noden met betrekking tot de 3 door het ECN gedefinieerde onderzoeksdomeinen. 3. Op basis van ons inzicht in het instrumentarium van buitenlandse organisaties en overheden en van ons begrip van de Vlaamse context, analyseren we de mogelijkheden met betrekking tot de drie onderzoeksdomeinen: “Regulering, Promotie en Onderzoek” en geven we op basis van onze conclusies een overzicht van alle structurele maatregelen die Vlaanderen kan nemen om crowdfunding een volwaardige voedingsbodem te bieden. 4. Na overleg met en validatie van het Agentschap ronden we dit hoofdstuk af door de overeengekomen maatregelen te consolideren in een beheersvorm en bekijken we of het mogelijk is om hieraan een verdienmodel te koppelen. Bovendien wordt er ook een inhoudelijke en functionele analyse gemaakt van het informatief medium dat tot stand zal komen bij de oprichting van een koepelorganisatie. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

18

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak – hoe gaan we te werk? ■ 2.2 Overzicht Internationale koepelorganisaties ■ 2.3 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


19

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties In de volgende slides worden de voornaamste (multi)nationale koepelorganisaties en andere invloedrijke organisaties op het gebied van crowdfunding onderzocht. Hieronder worden reeds enkele belangrijke bevindingen gepresenteerd. 1. Het verschil in maturiteit tussen deze overkoepelende organisaties is bijzonder groot. Sommige associaties zijn een volwaardige gesprekspartner voor hun respectievelijke regering en regulator, terwijl andere initiatieven louter een blog of verzamelpunt voor informatie zijn (bv. Crowdfunding Nederland of Crowdfunding Deutschland). In de landen waar crowdfunding het meest ontwikkeld is, zijn meestal de koepelorganisaties ook het meest matuur. De National Crowdfunding Association of the USA lijkt momenteel de meest ontwikkelde overkoepelende crowdfunding organisatie te zijn. 2. De meeste koepelorganisaties zijn zeer jong en hebben pas een officieel gestalte gekregen in 2012, hoewel sommige organisaties al wel officieus bestonden. 3. De oprichting van deze organisaties is in bijna alle gevallen een initiatief van één of meerdere spelers in de private sector, zonder interventie van de overheid. 4. De Europese crowdfundingmarkt is zeer gefragmenteerd met grote verschillen in regelgeving en implementatie van het crowdfunding concept tussen de landen onderling. Er wordt dan ook vanuit de verschillende eurolanden uitgekeken naar initiatieven en voorstellen vanuit de European Crowdfunding Network voor de harmonisatie van de regelgeving. 5. Op 20 februari 2013 werd het European Crowdfunding Network officieel gelanceerd in Brussel. Deze overkoepelende organisatie beoogt (onder andere) een officiële gesprekspartner te zijn voor overheden en regulatoren bij de verdere harmonisering van de Europese regelgeving en telt meer dan 700 leden en organisaties die actief zijn in het Europese crowdfundinglandschap. Deze organisatie zal naar grote waarschijnlijkheid de komende jaren een bepalende rol spelen bij de ontwikkeling van crowdfunding in Europa. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

20


Centraal & Zuid Amerika







National Crowdfunding Association of the USA

National Crowdfunding Association of Canada

2012

2012

Mexican Crowdfunding Association

National Crowdfunding Association of India



2012

Brasil Crowdfund Association

Latin American Crowdfunding Association

2012

2012

2012

2012

India & Azië

2012

2011

Australië

Amerika

2012

Noord



Crowdfunding Association of Australia



2012

Europa

2013? UK Crowdfunding Association European Crowdfunding Network

2012

2012

Crowdfunding Italia

Polskie Towarzystwo Crowdfundingu

2012

2012 Belgische/Vlaamse Crowdfunding Associatie

Swiss Crowdfunding Association

Crowdfunding Deutschland

Nordic Crowdfunding Association

Crowdfunding Nederland (blog)

De maturiteit van de organisaties en/of platformen is weergegeven aan de hand van de grootte van de vlag. Zo zijn minder ontwikkelde platformen (blog sites) aangeduid aan de hand van een kleine vlag terwijl de meest ontwikkelde organisaties de grootste vlag hebben. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

21

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties Op de volgende slides worden eerst de ons inziens 4 meest uitgewerkte, mature en relevante (inter)nationale koepelorganisaties verder in detail besproken. De overige (inter)nationale organisaties zijn vaak opgebouwd rond een blog-site (website waarbij relevante artikels worden gepost op een nieuwsoverzicht door de oprichter) waardoor zij niet matuur genoeg zijn om in detail te worden besproken. Vervolgens bespreken we 3 andere invloedrijke organisaties met een wereldwijd bereik. De National Crowdfunding Association (2012) (NLCFA) is een beroepsvereniging voor crowdfundingprofessionals, platformen, durfkapitalisten, business angels, gecertificeerde accountants, advocaten, softwareleveranciers, enz. Het doel van deze organisatie is om de crowdfunding markt van de Verenigde Staten te ondersteunen, op te leiden en te beschermen. Men beschermt de interesses van zowel de investeerders als de ondernemers bij alle varianten van crowdfunding (equity, lening, enz.). Zij vertegenwoordigen hun leden bij regulerende instanties, organiseren jaarlijkse conferenties, voorzien educatief materiaal en doen aan onderzoek, ontwikkelen businessopportuniteiten en creëren een professioneel netwerk. De NLCFA is een non-profit corporation gebaseerd in New York en is eigendom van hun leden. De organisatie wordt deels gefinancierd door bijdragen van leden, sponsoring, donaties en financiering van enkele private investeerders. Deze koepelorganisatie is tevens lid van de World Crowdfunding Federation (zie andere invloedrijke wereldwijde organisaties). UK Crowdfunding Association (UKCFA) is opgestart in 2012 door 12 crowdfunding ondernemingen. Het doel van deze zelfregulerende beroepsvereniging is om: (1) crowdfunding te promoten als waardevolle en haalbare manier voor bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk om geld op te halen, (2) één gesprekspartner te zijn die alle crowdfunding ondernemingen in het V.K. vertegenwoordigd en (3) om de deelnemers aan crowdfunding te beschermen via een “code of practice” die geadopteerd dient te worden door V.K. crowdfunding ondernemingen (lidmaatschap aan de vereniging is voorwaardelijk aan het naleven van de code, in ruil voor naleving mag men het kwaliteitslabel tonen op het platform). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

22


De National Crowdfunding Association of Canada (2012) is een onafhankelijke organisatie opgericht om één nationale vertegenwoordiger te kunnen zijn voor alle crowdfunding gerelateerde industrieën. De NCFA Canada werkt nauw samen met industriegroepen, overheid, de academische wereld en overige middenveldorganisaties met als uiteindelijke doel om een sterke en bruisende crowdfunding industrie uit te bouwen in Canada. De leden van deze organisatie zijn professionele individuen, commerciële en non-profit organisaties die actief zijn of interesse hebben in het gebied van crowdfunding. De organisatie biedt vertegenwoordiging (bij bv. beleidsmakers), onderzoek, advies, opleiding en ondersteuning aan. Daarnaast zet het koepelplatform ook duidelijk de verschillende regelgevingen in Canada uiteen. Lidmaatschap aan de koepelorganisatie is gratis, de organisatie wordt voornamelijk gefinancierd door sponsoring. Deze organisatie is tevens lid van de World Crowdfunding Federation.

National Crowdfunding Association of India (NCFA India) is een onafhankelijke organisatie opgericht ter promotie van crowdfunding in India. Lidmaatschap is open voor iedereen die geïnteresseerd is in crowdfunding. De huidige leden zijn ondernemers, platformen, financiële adviseurs, juristen, investeerders, academici, regulatoren, enz. De missie van NCFA is ondersteuning, opleiding, onderzoek en het uitbouwen van de crowdfunding markt. De koepelorganisatie werkt nauw samen met de overheid, academici, industriegroepen en middenveldorganisaties om zo een sterke coherente visie te kunnen communiceren over heel India. De organisatie haalt zijn inkomsten uit advertising en sponsoring. Ook deze organisatie is lid van de World Crowdfunding Federation. . © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

23

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties Crowdsourcing.org (2010) is een neutrale (niet-territoriaal gebonden) professionele speler in het crowdsourcing- en crowdfundinglandschap. Al enige jaren gelden zij in deze context als één van de meest invloedrijke autoriteiten ter wereld op het gebied van crowdfunding. Niet alleen doen ze aan deep industry research en beschikken ze daardoor over één van de meest uitgebreide kennisdatabanken ter wereld, ze worden ook geroemd omwille van hun thought leadership. Een belangrijke bron van informatie voor zowel ondernemers, crowdfundingplatformen, investeerders en overheden. De World Crowdfunding Federation is een non-profit organisatie opgericht met als doel om alle officiële, nationale (of regionale) crowdfunding koepelorganisaties te verenigen in één globale netwerkorganisatie. Hun voornaamste doel is het sensibiliseren van het grote publiek en hen bewust maken van de mogelijkheden die crowdfunding kan bieden aan ondernemers. De Crowdfunding Professional Association (2012) is een non-profit organisatie die werd opgericht kort na de ondertekening van de ‘Jobs Act’ (Jumpstart Our Business Startups ), een wet die een regelgevend kader schept voor crowdfunding in de VS. Zij werpen zich op als vertegenwoordiger van de globale crowdfundingindustrie en gesprekpartner voor de overheden en de regulatoren SEC (Securities and Exchange Commission) en FINRA (Financial Industry Regulatory Authority). Zij willen zich als globale netwerkorganisatie voornamelijk mengen in het debat omtrent het gehele crowdfunding ‘ecosysteem’ en willen de industrie stimuleren door sensibiliseren van de bevolking en promoten van het concept. Crowdsourcing week is een organisatie die actief evenementen rond crowdfunding organiseert over heel de wereld om zo meer bekendheid rond crowdfunding te generen, kennis te delen, innovatie te steunen, enz. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

.

24

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties Het European Crowdfunding Network 1. Wat is het European Crowdfunding netwerk en wat doen ze? Het European Crowdfunding Network is een professioneel netwerk van crowdfundingplatformen en professionals die zich positioneren als de uitgelezen gesprekspartner voor de Europese overheid. Deze continentale koepelorganisatie stelt zichzelf onder andere tot doel: • gemeenschappelijke standpunten te formuleren ter harmonisering van de Europese wetgeving; • transparantie te creëren naar de crowdfundingmarkt omtrent de huidige stand van zaken; • een platform te zijn ter bevordering van networking, innovatie en kennisdeling. Dat houdt onder meer in dat zij aan zeer gericht crowdfundingonderzoek doen en over een uitgebreide kennisdatabank (zullen) beschikken; • een informatief referentiepunt te zijn voor alle zaken gerelateerd aan crowdfunding; • het zetten van professionele standaarden en leading practices in samenwerking met de beleidsmaker. Het ECN verdedigt met andere woorden de belangen van de Europese crowdfundingindustrie en neemt een actieve rol als promotor van crowdfunding als nieuwe, innovatieve schakel in het financieringsproces van startende ondernemingen of creatieve projecten. In die zin is ze ook de Europese variant van het Amerikaanse NLCFA en wil ze de dialoog aangaan met de Europese autoriteiten om een gunstig regelgevend en fiscaal kader te verwezenlijken voor ontluikend ondernemerschap dat financiering zoekt via crowdfunding. De organisatie werd, na een ontwikkelingstraject van bijna 2 jaar, officieel gelanceerd op 20 februari 2013 en heeft haar hoofdzetel in Brussel. Voor uitgebreide informatie omtrent haar missie, visie, strategische doeken, acties op korte termijn en value proposition verwijzen we naar het informatiememorandum (dd. 7 januari 2013). We vatten de belangrijkste zaken kort samen in de hiernavolgende slides. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

25

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties Het European Crowdfunding Network 2.

Ontwikkelingstraject van een Europees Crowdfunding Network

Lancering van het European Crowdfunding Initiatief

Nov 2011

2012

Vorming team Ambassadeurs

Feb

Lancering steunoproepen

3.

Website gaat online

Mar

Apr

Pre-launch evenement in Brussel

Meer dan 700 leden

Jun

Nov

Mei

Meer dan 500 leden vanuit de sector

Oproep naar stichtende leden

Dec

29-10-2012 : publicatie van A Framework for European Crowdfunding

2013

Feb

20-02-2013 :European Crowdfunding Network wordt opgericht

De missie van het ECN

• Promoten van crowdfunding als een volwaardig financieringsalternatief, bron van jobcreatie, sociale innovatie alsook het stimuleren van ondernemerschap in Europa, zowel bij het grote publiek als bij beleidsmakers en andere stakeholders; • Geven van professionele ondersteuning aan de leden en creatie van een platform om gezamenlijke actie in de crowdfundingmarkt te bevorderen; • Promoten van innovatieve financieringsoplossingen van sociaal geïnspireerde en zakelijke projecten; • Politiek draagvlak creëren en lobbyen bij de Europese instellingen. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

26


Verdienmodel ECN

Om zijn taken te kunnen uitvoeren moet het ECN beschikken over voldoende middelen. De volgende inkomstenbronnen werden gedefinieerd: 1.

Jaarlijkse bijdragen van ECN leden: ■

Er zijn 3 ledencategorieën gedefinieerd:  Full member (€1000 / jaar): dit zijn de crowdfundingplatformen. Deze leden hebben stemrecht.  Associate member (€650 / jaar): dit zijn professionele bedrijven zoals banken, investeerders, venture capitalists, business angels, handelsorganisaties die betrokken zijn bij crowdfunding.  Honorary members (geen fee): dit zijn personen die actief hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van de organisatie. Deze leden worden geselecteerd door het uitvoerend comité.

2.

3.

■

Voor specifieke acties is het mogelijk dat er extra bijdragen moeten worden voorzien door de leden.

■

Momenteel is het aantal leden (en dus ook de leden bijdragen) voorlopig nog beperkt.

Externe bijdragen ■

Subsidies Europese Commissie

■

Private donaties

■

Sponsoring

Niet uitgegeven inkomsten (na afschrijvingen, belastingen, aflossingen naar investeerders, …) worden geherinvesteerd in het ECN om zo een duurzame bedrijfsvoering te kunnen verzekeren.


27


Voor welke uitdagingen staat de Europese markt?

• Nood aan één stem om te communiceren met beleidsmakers, overheidsinstellingen en regulatoren; • Grote behoefte aan een referentiepunt voor een toenemend aantal crowdfundinginitiatieven, investeerders en ondernemers; • Tijd is aangebroken voor een professionalisering van de bestaande crowdfunding business modellen; • Het succes en de impact van het crowdfundingconcept moeten in kaart gebracht worden. 6.

De oplossing die het ECN wil bieden:

• Gedeeld platform creëren dat zorgt voor (zelf)regulering in de sector en het bevorderen van kennisdeling en onderzoek om gezamenlijke problemen van leden het hoofd te bieden; • Creëren van een ééngemaakte stem om te communiceren met beleidsmakers, overheidsinstellingen en regulatoren; • Bevorderen van kruisbestuiving en netwerking door stimuleren van peer-to-peer interactie ; • Extensieve promotie om het bewustzijn omtrent het bestaan van deze alternatieve financieringsmethode te verhogen ; • Opbouwen van een professioneel imago voor crowdfunding door gebruik te maken van schaalvoordelen.


28

2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties Het European Crowdfunding Network 7. Bestuur van het ECN Het European Crowdfunding Network wordt bestuurd door een Uitvoerend comité dat gezamenlijk beslissingen neemt in naam van haar leden (mandaat van 4 jaar). Dit comité bestaat uit minstens 3 (voorzitter, secretaris en penningmeester) en maximum 7 leden. •

Voorzitter : Oliver Gajda Voormalig consultant en journalist Oliver Gajda is mede-oprichter van het ECN. Hij heeft meer dan 10 jaar ervaring met durfkapitaal en microfinanciering en is ook sterk bezig met sociaal ondernemerschap. Hij heeft een uitgebreide ervaring in verschillende raden van bestuur in commerciële bedrijven, maar ook in NGO’s en dit zowel in Europa als in de Verenigde Staten.


29


Welke methodologie hanteert het ECN voor het stimuleren van crowdfunding?

In ‘A Framework for European Crowdfunding’1 wordt de “Three Pillar approach” gehanteerd om te onderzoeken hoe nationale en regionale overheden de industrie optimaal kunnen ondersteunen en stimuleren opdat crowdfunding kan uitgroeien tot een volwaardige bron van alternatieve financiering. Men bestudeert welke maatregelen Europa, nationale overheden en regulatoren (zouden kunnen) nemen om ervoor te zorgen dat een gunstig en fiscaal vriendelijk klimaat ontstaat voor crowdfundingplatformen en ondernemers. Ook andere onderwerpen zoals de rol van de regulator, bescherming van de consument, accreditatie,… komen aan bod.

Regelgeving

Promotie

Men onderzoekt welke initiatieven of maatregelen men kan nemen om de visibiliteit van het crowdfunding-concept, de crowdfundingplatformen en de start-ups te bevorderen en zo het grote publiek te sensibiliseren.

Onderzoek

Men gaat na op welke manier buitenlandse overheden onafhankelijk extern en academisch onderzoek stimuleren alsook voert men zelf onderzoek naar de Europese crowdfunding industrie.

In dit rapport werd er voor gekozen om dezelfde aanpak te hanteren bij het onderzoek naar beleidsmogelijkheden van de Vlaamse Overheid omdat deze methodologie, met zijn drie pijlers, de volledige waaier aan mogelijkheden afdekt en ons zo dus een totaalbeeld kan verschaffen. 1 (A

framework for European crowdfunding, K. De Buysere; O. Gajda; R. Kleverlaan; D. Marom; 2012).


30

2.3 Wat doet de overheid in het buitenland?

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak – hoe gaan we te werk? ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


31

2.3 Wat doet de overheid in het buitenland?

 Vooraleer te onderzoeken wat Vlaanderen kan doen is het belangrijk om op hoog niveau te bekijken of er reeds leading practices zijn ontwikkeld in het buitenland.  In dit hoofdstuk worden de verschillende beleidsacties van relevante landen onderzocht rekening houdende met de beperkte beschikbare informatie. Voor dit onderzoek wordt de 3 pilaren aanpak (zoals omschreven door het ECN) namelijk Regelgeving, Promotie en Onderzoek gehanteerd. De bevindingen van dit onderzoek worden in volgende slides per land weergeven.  Het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Duitsland en Frankrijk werden voor dit onderzoek geselecteerd omdat deze landen momenteel het verst staan in Europa op het gebied van crowdfunding of bezig zijn aan een sterke inhaalbeweging.


32

Wat doet de overheid in het Verenigd Koninkrijk? Verenigd Koninkrijk Regelgeving •

Onderzoek naar verdere aanpassing van legale drempels en regulerend kader m.b.t. crowdfunding.

•

Indien crowdfundingplatformen “gereglementeerde activiteiten” verrichten (zoals o.m. transacties in investeringen tot stand brengen, het beheer en de bewaring van investeringen) dienen zij vergund te worden door de Financial Conduct Authority (de ‘FCA’ of toezichthoudende autoriteit in het V.K.) .

•

Financiële promotie (bv. projecten voorstellen waarvoor financiering wordt gezocht bij een retail publiek) dient te gebeuren door een instelling die beschikt over een vergunning verleend door de FCA,

•

Bij overschrijding van de grens van €5Mio opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de FCA goedgekeurd prospectus te worden opgesteld.

•

Voorlopig zijn C2C leningen niet gereguleerd in het V.K. wat de snelle groei van het leningsmodel verklaart. Evenwel zijn er voorstellen om het uitbaten van een elektronisch systeem met betrekking tot leningen een gereglementeerde activiteit te maken. Dit betekent dat voor het verstrekken van C2C leningen een vergunning van de FCA vereist zal zijn.

•

Indien crowdfundingplatformen “betalingsdiensten” verstrekken (zoals bijvoorbeeld geldtransfers) dienen zij hiervoor vergund te zijn door de FCA.

•

Wanneer crowdfundingplatformen de mogelijkheid bieden aan consumenten om leningen af te sluiten, dienen zij te beschikken over een vergunning van de Office of Fair Trading (en vanaf 2014 van de FCA).

•

Promotie •

In het V.K. is er vanuit de industrie een koepelorganisatie opgestart (UKCFA). Deze organisatie heeft tevens ook een koepelwebsite opgericht. Deze organisatie wordt momenteel niet financieel gesteund door de overheid van het V.K.

•

Volgens o.a. Forbes en The Guardian hebben 4 platformen (waaronder Funding Circle & Zopa) £55Mio gekregen voor de stimulering van de opstart van bedrijven. Dit bedrag dient gebruikt te worden voor het aanlengen van door crowdfunding opgehaalde financiering.

Onderzoek •

Verschillende universiteiten zijn momenteel uitgebreid verschillende aspecten van crowdfunding aan het onderzoeken.

•

Het is niet geheel duidelijk of de overheid rechtstreeks onderzoek uitvoert of steunt.

Toegang tot een ombudsman voor de melding van fraude.


33

Wat doet de overheid in Nederland? Nederland Regelgeving •

•

•

•

Niet alle crowdfundingplatformen hebben een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) of De Nederlandse Bank (DNB) nodig voor het ontplooien van hun activiteiten. De opzet en structuur van het bedrijfsmodel van het crowdfundingplatform bepaalt of deze al dan niet vergunningsplichtig is en aan welke andere wettelijke verplichtingen zij moet voldoen. Zo is o.m. een vergunning nodig van de AFM of DNB indien het platform opvorderbare gelden aantrekt, ter beschikking krijgt of heeft, bemiddelt in opvorderbare gelden, krediet aanbiedt, bemiddelt in krediet of financiële diensten of betaaldiensten verstrekt.

Promotie •

Er werd een portaal ontwikkeld waarop investeerders kunnen nagaan welke platformen een vergunning hebben.

•

Er zijn verschillende Nederlandse overheden die aan het onderzoeken zijn of ze crowdfunding kunnen gebruiken voor het financieren van overheidsprojecten.

Bij overschrijding van de grens van €2,5Mio opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de AFM goedgekeurd prospectus te worden opgesteld. Na herhaaldelijke vragen van marktpartijen en consumenten over crowdfunding initiatieven hebben de AFM en DNB reeds in mei 2011 samen een nota uitgevaardigd waarin ze enerzijds marktpartijen al enige handvatten boden waar het ging om crowdfunding en anderzijds consumenten wezen op de hieraan verbonden risico’s. In mei 2013 hebben de AFM en DNB in een nieuwe nota bijkomende toelichting verstrekt over de verschillende verschijningsvormen van crowdfunding en de werkzaamheden van de platformen, evenals een ‘stappenplan crowdfunding voor leningen aan particulieren en/of ondernemingen’ en een ‘stappenplan crowdfunding voor investeringen in ondernemingen’ uitgevaardigd (raadpleegbaar op http://www.afm.nl/nl/professionals/diensten/starters/wetregelgeving/crowdfunding.aspx)

Onderzoek •

Enkele universiteiten voeren momenteel uitgebreid onderzoek naar crowdfunding.

•

Een NWO-subsidie van 300k werd onlangs door de Nederlandse overheid verstrekt aan een team van wetenschappers om crowdfunding als beloftevolle financieringsvorm te onderzoeken.

•

Er worden ook specifieke opleidingen naar crowdfunding toe georganiseerd met steun van de Nederlandse overheid.


34

Wat doet de overheid in Duitsland? Duitsland Regelgeving •

Indien crowdfundingplatformen “financiële diensten” verstrekken (zoals o.m. de aan- en verkoop van financiële instrumenten of producten, het plaatsen van financiële instrumenten of producten), dienen zij vergund te zijn door de Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht (BaFin).

•

Crowdfundingplatformen die optreden als makelaar in leningen dienen te beschikken over een vergunning in het kader van de German Trade, Commerce and Industry Regulation Act .

•

Indien crowdfundingplatformen “betalingsdiensten” verstrekken (zoals bijvoorbeeld geldtransfers) dienen zij hiervoor vergund te zijn door de BaFin.

•

Bij overschrijding van de grens van €100,000 opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de BaFin goedgekeurd prospectus te worden opgesteld.

Promotie •

Het is op basis van de beperkte beschikbare informatie niet geheel duidelijk of de overheid promotie voert voor crowdfunding.

Onderzoek •

Enkele Duitse universiteiten voeren momenteel uitgebreid onderzoek naar crowdfunding.

•



35

Wat doet de overheid in Franrkijk? Frankrijk Regelgeving •

De Franse overheid is volgens crowdfunderinsiders momenteel aan het onderzoeken hoe ze de regelgeving m.b.t. crowdfunding kunnen aanpassen. Men verwacht hiervoor een voorstel klaar te hebben tegen September 2013. Enkele partijen vrezen dat een te zware nieuwe regelgeving een negatieve impact zal hebben op de huidige crowdfunding markt in Frankrijk.

•

Er werd door de Autorité des Marchés Financiers (AMF) en de l’Autorité de Contrôle Prudentiel (ACP) een gezamenlijke nota geschreven voor project managers om te weten welke wetgeving van toepassing is voor elke erkende vorm van crowdfunding.

•

Indien crowdfundingplatformen “beleggingsdiensten” verstrekken (zoals o.m. het plaatsen van financiële instrumenten), dienen zij vergund te zijn door de AMF.

•

Indien crowdfundingplatformen “betalingsdiensten” verstrekken (zoals bijvoorbeeld geldtransfers) dienen zij hiervoor vergund te zijn door de ACP,

•

Bij overschrijding van de grens van €100,000 opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de AMF goedgekeurd prospectus te worden opgesteld.

Promotie •

In Frankrijk is crowdfunding snel gegroeid ondermeer door de fiscale voordelen voor risicovolle investeringen (ondermeer Plan d'épargne en actions). Er werd echter gesproken van oversubsidiering van de sector waardoor men nu deze voordelen wil bijsturen.

•

De overheid biedt financiële steun aan Euroquity, een online platform dat investeerders en ondernemers met elkaar in contact brengt. (Voor meer uitleg hierover zie volgende pagina.)

Onderzoek •

Franse universiteiten voeren momenteel onderzoek uit naar verschillende crowdfunding aspecten.

•



36

Euroquity EuroQuity is een online introductieplatform dat probeert om de groei van Franse en Duitse ondernemingen te stimuleren door hen in contact te brengen met investeerders en externe adviseurs die hen kunnen begeleiden op hun groeipad. Deze dienst werd oorspronkelijk opgericht door het OSEO (een Franse publieke instelling gericht op economische ontwikkeling en financiering van KMO’s) en wordt ondertussen ook door KfW Bankengruppe in Duitsland ondersteund. Het doel van deze organisatie is om de groei van KMO’s te stimuleren door hen een platform te geven waarop ze zakelijke partners kunnen ontmoeten om zo de nodige bronnen aan te boren voor financiering, innovatie (technologische allianties) en internationale samenwerking (commerciële allianties). Sinds 2008 zijn er reeds 10.000 zakelijke relaties tot stand gekomen die geleid hebben tot meer dan 160 miljoen euro aan investeringen. Geïnteresseerde ondernemingen hoeven enkel een bedrijfsprofiel aan te maken om zodoende hun onderneming voor te stellen aan de andere leden van de community. Ze kunnen daarbij aangeven hoeveel (extra) financiering ze wensen op te halen en hoe ze deze financiering willen aanwenden. Investeerders gaan tegelijk op zoek naar de meest rendabele en betrouwbare investering. Op basis daarvan kan je je bedrijf en financieringsbehoefte presenteren in één of zelfs meerdere gespecialiseerde communities, waardoor je als onderneming meer zichtbaar wordt bij de mensen die zich groeperen per regio of thema. Hoewel Euroquity momenteel uitsluitend beschikbaar is voor Frankrijk en Duitsland, wordt er gekeken of deze dienst ook met succes in het buitenland kan geïntroduceerd worden.


37

2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


38

2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse Uit onze analyse van het Vlaamse stakeholderlandschap blijkt dat naast de investeerder en de ondernemer er twee stakeholdersgroeperingen zijn die een belangrijke impact hebben op het Vlaamse crowdfundinglandschap: 1.

Crowdfundinginitiatieven: deze stakeholders beschikken over een eigen crowdfunding platform dat momenteel al dan niet operationeel is.

2.

Strategisch partners: deze stakeholders zijn voornamelijk (overheids-) organisaties die al dan niet een participatieve rol kunnen hebben in crowdfunding.

MMI

Look & Fin

Sonic Angel

…

CroFun

My first co

Apps Funder Angel.me

Strategische partners

Sandawe

Creatieve sectoren

Stakeholders

Stakeholders

Crowdfundinginitiatieven BAN Vlaanderen

Febelfin

Unizo

Particip. fonds

Cefip-kefik

AO

In dit hoofdstuk worden de verschillende standpunten van deze 2 groepen van stakeholders over een mogelijke koepelorganisatie en/of mogelijk platform onderzocht. Ook hier wordt de 3 pilaren aanpak zoals omschreven door het ECN (namelijk Regelgeving, Promotie en Onderzoek) gehanteerd. De bevindingen van dit onderzoek worden in volgende slides per stakeholdergroep weergeven. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

BVA

Voka

PMV

FSMA

…

Interview uitgevoerd Geen interview uitgevoerd Stopzetting van activiteiten

39

Interviews : Crowdfundingplatformen Regelgeving 1. Streven naar een transparant pan-Europees regelgevend kader: 



Bepaling van een geharmoniseerde Europese regelgeving die de crowdfundingplatformen voldoende stimulansen en groeimogelijkheden biedt;

Promotie 1. Oprichting van een koepelorganisatie: 



Vragende partij voor bescherming van de kleine investeerder (‘ de crowdfunder’).

2. Instellen van een fiscaal vriendelijk en gunstig investeringsklimaat:

Een koepelorganisatie op Europees niveau zou het meest effectief zijn om de belangen van de sector te behartigen; Omdat een crowdfundingplatform opereert binnen landsgrenzen dient er op Vlaams niveau toch ook een organisatie te komen. Haar voornaamste doelstellingen zouden het bevorderen van de visibiliteit van de crowdfundingplatformen alsook het sensibiliseren van het grote publiek moeten zijn;



Defiscalisatie van start-ups of verstrekken van extra fiscale stimuli;





Rechtstreeks subsidiëren van crowdfundingplatformen en start-ups;

De organisatie mag geen te zware structuur hebben;





Ondersteuning bieden inzake begeleiding van start-ups, opleidingen subsidiëren die de fundamentele business skills aanleren en de ondernemingsgeest aanwakkeren;

In de volgende slide hebben de koepelplatformen een voorstel voor een organisatie uitgewerkt.



Bestaande voordelen (win-winlening, waarborgregeling,…) ook van toepassing maken op crowdfunding, maar voldoende voorzorgen nemen zodat er geen concurrentievervalsing is.

3. Vastleggen van accreditatie: 

Geen steun voor accreditatie door de overheid maar mogelijks wel geïnteresseerd in een kwaliteitslabel.

Onderzoek 1. Onderzoek naar crowdfunding niet direct een overheidsaangelegenheid: 

De overheid kan echter onafhankelijk, academisch onderzoek subsidiëren (bv. naar best practices om financiering op te halen via crowdfunding);



Omdat de huidige crowdfunding markt in België tamelijk beperkt is zal dit onderzoek zich eerst op buitenlandse markten moeten richten totdat de Belgische markt voldoende kritische massa heeft bereikt.

2. Oprichting van een koepelplatform 

Nadruk moet liggen op informatieve en sensibiliserende aspecten.

Conclusie : 

Europa speelt een essentiële en bepalende rol inzake de harmonisering van de regelgeving. In afwachting daarvan moeten de overheden een fiscaal gunstig klimaat creëren met stimulerende maatregelen en ondersteuning bieden bij de begeleiding van start-ups.



De crowdfundingplatformen zien slechts een beperkte rol weggelegd voor de Vlaamse Overheid als speler in het crowdfundinglandschap. De taak van de Vlaamse Overheid zou zich moeten beperken tot promotie en het sensibiliseren van de bevolking, zodat meer mensen bekend raken met de mogelijkheden van crowdfunding. Daarbij zijn ze voorstander van elke maatregel die binnen dit kader past, waaronder ook de oprichting van een koepelorganisatie.


40

Interviews : Strategische partners Regelgeving 1. Nood aan transparante regelgeving zonder het ondernemerschap in te perken: 



Promotie 1. Oprichting van een koepelplatform 

De stakeholders hebben elk een eigen perspectief op het regulerend kader. Dat varieert van een zoveel mogelijk zelf regulerende markt tot een duidelijke wettelijke context met strikte rapporteringsstandaarden en al dan niet een verhoging van het maximum gezocht kapitaal (wetsvoorstel Peter Van Rompuy); Vragende partij voor bescherming van de (kleine) investeerder. Er werd bijvoorbeeld voorgesteld om een maximaal bedrag per investeerder in te roepen om zo de blootstelling per investeerder te beperken.

Ook hier hebben de stakeholders een verschillend perspectief;



Enerzijds is men geen vragende partij voor fiscale stimuli, maar juist om de regels transparanter te maken en te vereenvoudigen;



Anderzijds is men voorstander om bestaande voordelen zoals de win-winlening ook toe te passen op crowdfunding.



Informatie verschaffen



Promotie voeren



Delen van kennis

1. Onderzoek naar samenwerking met crowdfunding: 

De verschillende strategische partners onderzoeken momenteel wat zij kunnen doen in het kader van crowdfunding. Zij onderzoeken bijvoorbeeld of ze crowdfunding kunnen combineren met hun bestaande producten.

2. Bevorderen samenwerking: 

Er dient te worden samengewerkt met de andere gewesten en de federale overheid;



Er dient te worden samengewerkt met andere initiatieven zoals BAN om een bredere financiering te kunnen aanbieden.

2. Instellen van een fiscaal vriendelijk en gunstig investeringsklimaat: 

De verschillende partijen zijn ervan overtuigd dat een koepelplatform een toegevoegde waarde heeft maar voornamelijk op het vlak van:

Onderzoek

Conclusie : 

Er bestaan verschillende standpunten op het vlak van regulering en fiscale stimuli. Enerzijds wil me de markt zelfregulerend laten werken en anderzijds is er nood aan duidelijkheid en transparantie.



Er dient te worden samengewerkt met andere organisatie zoals een BAN om voor een bredere financiering van projecten te zorgen.



Een koepelplatform is interessant op voornamelijk het informatief en promotioneel vlak.

3. Vastleggen van accreditatie: 

Er is steun te vinden voor een kwaliteitslabel met een niet dwingend karakter.


41

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.4 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


42

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek  In dit onderdeel zal worden onderzocht welke waaier van mogelijkheden er zijn voor de Vlaamse Overheid om crowdfunding te stimuleren als financieringswijze van (startende) ondernemingen op basis van ons inzicht in het instrumentarium van buitenlandse organisaties en overheden en ons begrip van de Vlaamse context.  De volledige waaier van haalbare mogelijkheden worden geanalyseerd en weergegeven volgens de drie door het ECN gedefinieerde onderzoeksdomeinen namelijk “Regulering, Promotie en Onderzoek”. Hierbij wordt er ook specifieke aandacht besteed aan het al dan niet oprichten van een koepelorganisatie en/of een koepelplatform (al dan niet vanuit deze koepelorganisatie).  Tevens zal er ook voor 4 relevante landen namelijk het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Duitsland en Frankrijk worden nagegaan welke instrumenten zij hanteren ter stimulering van crowdfunding.  Vervolgens zullen de verschillende mogelijkheden gegroepeerd worden in 4 verschillende scenario’s aan de hand van de mate van participatie van de Vlaamse Overheid in het crowdfundinglandschap.


43

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein regulering Voor Equity-based crowdfunding geldt zoals gezegd geen specifieke reglementering; wel dient met diverse financieelrechtelijke bepalingen rekening gehouden te worden bij het uitwerken van een crowdfundingproject. Deze bepalingen vloeien vooral voort uit de Europese en – veelal in uitvoering daarvan - federale regelgeving. De bevoegdheid voor de Vlaamse Overheid inzake regelgeving is o.i. erg beperkt:  Het aanbieden van financiële diensten en producten (o.a. aan consumenten) is in belangrijke mate het voorwerp van beleidsinitiatieven op het Europese niveau. Voorname Europese instrumenten die een impact hebben op Equity-based crowdfunding betreffen onder meer (niet exhaustief): de Prospectusrichtlijn (Richtlijn 2003/71 EG, zoals geamendeerd door Richtlijn 2010/73 EG), Richtlijn 2006/48/EG betreffende de toegang tot en de uitoefening van de werkzaamheden van kredietinstellingen, “UCITS IV” (Richtlijn 2009/65/EC), de MiFID (Richtlijn 2004/39/EG), Richtlijn 2007/64/EG inzake betalingsdiensten, Richtlijn 2009/110 EG inzake elektronisch betalen en Richtlijn 2005/29/EG inzake oneerlijke handelspraktijken;  De beleidsruimte voor het behoud of de introductie van beleidsinitiatieven inzake Equity-based crowdfunding voor de nationale en regionale instanties m.b.t. geharmoniseerde bepalingen in de bovenstaande Europese instrumenten wordt gedetermineerd door nauwkeurige afbakening van (1) wat exact door de Europese instrumenten wordt geharmoniseerd, (2) het harmonisatiekarakter van de instrumenten (minimaal vs. maximaal) en (3) het uitputtend karakter van de harmonisatie. Zo kunnen Lidstaten onder meer verder gaan dan het Europese ‘minimumkader’ (in het geval van minimale harmonisatie) en optreden buiten het toepassingsgebied van het Europese instrument. Daarnaast behouden Lidstaten beleidsruimte door het (zowel expliciet als impliciet) openlaten van een aantal regelgevende opties (zie bijvoorbeeld artikel 6 Richtlijn 2003/71 EG).


44

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein regulering

Voor zover al vraag zou zijn naar een uitgewerkt financieelrechtelijk kader voor crowdfunding, is op te merken dat een algehele tussenkomst van de Vlaamse regelgever op dit niveau o.i. niet evident is. De Vlaamse Overheid is wel bevoegd voor aanzienlijke aspecten van het economisch beleid, m.i.v. economische expansie, maar een regulerend kader inzake crowdfunding als vorm van financiering lijkt daar als zodanig niet evident onder te vallen. Let wel: een regelgevend optreden kan wel noodzakelijk zijn voor sommige inzake promotie genoemde instrumenten, maar dit is te onderscheiden van de hier besproken benadering om op Vlaams niveau een algemene regelgeving inzake crowdfunding te voorzien.


45

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein promotie Uit onze analyse van het Vlaamse stakeholderlandschap en de vergelijking van het dienstenaanbod van de verschillende buitenlandse koepelorganisaties blijkt dat promotie van het crowdfundingconcept en het sensibiliseren van de bevolking voor deze alternatieve bron van financiering beschouwd worden als de voornaamste taken van de Vlaamse Overheid. De verschillende marktpartijen geven aan dat zij de overheid een significante rol zien spelen op de volgende domeinen: 1. Opzetten van een koepelorganisatie: Er kan ondersteuning worden geboden bij de oprichting van een koepelorganisatie voor crowdfunding. Deze koepelorganisatie zal de belangen van de verschillende crowdfundingplatformen vertegenwoordigen bij de verschillende regulerende instanties. Deze koepelorganisatie zou tevens ook kunnen opereren in een nauwe samenwerking met het ECN (cfr. EBAN – BBAN – BAN Vlaanderen). 2. Sensibilisering van de bevolking door de visibiliteit van het crowdfunding-concept en de transparantie omtrent de huidige regelgeving te bevorderen. Duidelijk communiceren omtrent de opportuniteiten en de risico’s van crowdfunding voor de investeerder / ondernemer (what’s in it for me?). 3. Ondersteuning bieden aan starters door hen actief te begeleiden bij het opstartproces (de transformatie van een idee tot een businessplan) en opleidingen te subsidiëren en te promoten die zich specifiek richten op de vaardigheden die hiervoor nodig zijn. 4. De visibiliteit van de bestaande crowdfundingplatformen vergroten door een informatief medium (koepelplatform) te ontwikkelen waarop deze initiatieven naast elkaar opgelijst worden. Binnen dit onderzoeksdomein willen we dus nagaan welke initiatieven en maatregelen genomen kunnen worden om het doelpubliek van crowdfundingplatformen te sensibiliseren, welke ondersteuning ze bieden aan starters en hoe de visibiliteit van bestaande crowdfundingplatformen vergroot kan worden. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

46

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein promotie 1.

Opzetten van een koepelorganisatie

•

Momenteel is het huidige crowdfunding landschap in Vlaanderen zeer gefragmenteerd. Er is hierdoor geen 1 uniforme stem of mening betreffende bv. regulering of inmenging overheid. Hierdoor is het niet eenvoudig voor de beleidsmakers (overheidsinstanties, regulatoren, enz.) om met deze crowdfunding-betrokkenen samen te werken. Er is een duidelijke nood aan 1 overkoepelende organisatie die de belangen van de crowdfunding industrie vertegenwoordigt en die zich als voornaamste gesprekspartner opstelt voor de beleidsmakers. Het is aangewezen dat deze overkoepelde organisatie tevens ervaren is in het samenwerken met beleidsmakers.

•

In het buitenland zijn zoals reeds besproken in een vorig hoofdstuk heel wat verschillende koepelorganisaties aanwezig. Vele koepelorganisaties beschikken tevens over een informatief koepelplatform.

•

De overheid kan de opstart en werking van een crowdfunding koepelorganisatie opgestart vanuit de industrie aanmoedigen. Daarnaast kan de overheid ook een bestaande belangenorganisatie aanmoedigen om vanuit deze bestaande organisatie een koepelorganisatie voor crowdfunding op te starten. Een derde (minder vanzelfsprekende) mogelijkheid is dat de overheid zelf een koepelorganisatie opstart. Dit verhindert echter de uitbouw van een volledig onafhankelijke organisatie.

•

Bij het opzetten van een overkoepelende organisatie is het belangrijk na te gaan of er niet samengewerkt kan worden met bestaande internationale organisaties zoals het ECN of het WCF (analogie samenwerking BAN Vlaanderen en EBAN). Een aanzienlijk deel van de bestaande nationale koepelorganisaties zijn momenteel reeds lid bij het WCF. De Vlaamse Overheid kan de opstart van een Vlaamse koepelorganisatie voor Crowdfunding aanmoedigen. Deze organisatie zal de crowdfunding industrie vertegenwoordigen bij de beleidsmaker. Deze koepelorganisatie kan tevens ook een deel van de acties bijvoorbeeld m.b.t. het sensibiliseren van de bevolking op zich nemen.


47


Sensibilisering van de bevolking

•

Opzetten van een informatieve website m.b.t. het concept van crowdfunding en onderliggende mechanismen, de risico’s en mogelijkheden, veelgestelde vragen, de maatregelen die de overheid neemt om crowdfunding te stimuleren, een overzicht van de bestaande crowdfundingplatformen en de huidige staat van de regelgeving. De doelstelling is ervoor te zorgen dat de potentiële investeerder (‘de crowdfunder’) een goed begrip heeft van wat zijn investering precies omhelst en welke voordelen en risico’s hij loopt op basis van de huidige regelgeving (what’s in it for me?). Ook voor de startende ondernemer kan de website een belangrijk referentiepunt zijn, in zoverre die website hem de praktische informatie verstrekt omtrent welke ondersteuning hij kan ontvangen en met welk regelgevend kader hij rekening dient te houden. Een functionele analyse van een informatieve website wordt aan het einde van dit hoofdstuk uitgewerkt.

•

Organiseren van live events voor het brede publiek: informatiesessies voor beginners en gevorderden, educatieve programma’s gericht op een specifiek onderwerp m.b.t crowdfunding (juridisch kader, belastingen,…), webinars, networking events, conferenties, seminaries,…

•

Organiseren van informatiecampagnes in samenwerking met de strategische partners (Unizo, Voka) en middenveldorganisaties. Men kan ook gerichte campagnes voeren bv. gericht naar de accountants (die op hun beurt de verworven kennis zullen doorgeven aan de ondernemers). De Vlaamse Overheid kan het gebruik van crowdfunding bij de bevolking stimuleren door een gediversifieerde communicatiestrategie uit te (laten) bouwen. Om vooral het ontluikende ondernemerspotentieel te bereiken, dient deze strategie niet enkel via de traditionele kanalen gevoerd te worden maar ook via de sociale media.


48


Ondersteuning bieden aan starters

•

Uitwerken van een stimulatiestrategie voor starters: fiscale stimuli (of zelfs defiscalisatie) die zorgen voor investeringen in hun projecten, verstrekken van subsidies, verlenen van waarborgen,…Zoals eerder aangegeven lijkt de Vlaamse Overheid op dit laatste punt wel degelijk een belangrijke rol te kunnen spelen op basis van haar bevoegdheden inzake o.m. economie en in het bijzonder economische expansie. Ter ondersteuning van het economisch (expansie)beleid kan de Vlaamse Overheid diverse instrumenten inzetten. Daarbij denken wij bijvoorbeeld: • Fiscale gunstregelingen – veelal in hoofde van de financieringsverstrekker zoals de toekenning van belastingsverminderingen (vb. naar analogie met win-win lening) - hierbij zal er wel rekening moeten gehouden worden met de beperkingen inzake de bevoegdheden van de gewesten terzake. • Co-financiering / samenwerking met andere instrumenten om zo de door crowdfunding opgehaalde financiering aan te kunnen vullen met andere bronnen van externe financiering. Buiten crowdfunding zijn hier reeds een tal van gelijkaardige initiatieven gekend bv. de BA+ lening van BAN Vlaanderen, ARKimedes van PMV, steun Funding Circle / Zopain in het V.K. waarbij per euro opgehaalde financiering de overheid een deel bijpast, enz. • Subsidieverlening – tegemoetkoming in de kosten voor het opzetten en onderhouden van een crowdfundingplatform. • Waarborgverlening (vb. waarborg win-win lening) • ‘Eigen inbreng’ van het gewest, via ter beschikkingstelling platform, verstrekken van opleidingen, organiseren sensibiliseringscampagnes, kennisopbouw, …


49

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein promotie

•

Ondersteunen van opleidingen die zich richten op het verwerven van de nodige (zakelijke) vaardigheden om een goed idee te transformeren tot een economisch levensvatbaar project: subsidiëren van deze opleidingen of zelf specifieke modules omtrent crowdfunding ontwikkelen die aan bestaande opleidingen kunnen worden toegevoegd.

•

Ontluikende ondernemingen actief begeleiden bij de uitwerking (en opvolging) van hun business case en projectplan.

De Vlaamse Overheid heeft, in samenwerking met haar strategische partners, al een aantal belangrijke stappen gezet in de goede richting door het ondersteunen van initiatieven zoals de startersweek en de startersservice, de verlichting van de administratieve lasten door het uitbouwen van het Uniek Loket, etc. Maatregelen die bedoeld zijn om starters die gebruik willen maken van crowdfunding te ondersteunen, kunnen binnen dit bestaande kader verder ingepast en ontwikkeld worden. Zo kunnen ‘crowdfundingmodules’ worden toegevoegd aan bestaande opleidingen en kunnen huidige fiscale en financiële stimuli getransponeerd worden naar het crowdfundingconcept.


50


De visibiliteit van de bestaande crowdfundingplatformen vergroten De overheid kan bovendien (“Vlaamse”) crowdfundingplatformen promoten door extra aandacht aan hen te besteden op de daarvoor bestemde informatieve website of hen te incorporeren in de informatiecampagnes en live events. Over de manier waarop deze crowdfundingplatformen gepromoot dienen te worden, bestaat echter geen consensus:

•

Een vermelding van de verschillende crowdfundingplatformen zonder meer vormt voor de (meeste) beheerders van de platformen geen probleem. Wanneer de overheid echter een scoring van de crowdfundingplatformen wil instellen op basis van een aantal operationele en financiële criteria, stuit dit op (grote) weerstand van de crowdfundingplatformen zelf.

•

Voor accreditatie is er momenteel slechts een beperkt draagvlak te vinden in het huidige (immature) crowdfundinglandschap, noch bij de platformen zelf, noch bij de strategische partners. Bovendien kunnen terzake vragen rijzen inzake de bevoegdheid van de Vlaamse Overheid.

•

De meeste organisaties staan wel open voor een vorm van een kwaliteitslabel. Sommigen verstaan hieronder een vermelding van het platform (zoals hierboven vermeld) terwijl andere hier verder in zouden willen gaan. Een belangrijk aspect is hier een objectieve beoordeling of “code of conduct”. Aan de hand van dit kwaliteitslabel kan er ook (preventieve) controle worden uitgevoerd of crowdfundingplatformen correct opereren.


51

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein promotie Daarbij gelden evenwel belangrijke aandachtspunten, zoals het vinden van adequate criteria voor het al dan niet opnemen van bepaalde platformen (cf. gelijkheid) en het zorgvuldigheidsbeginsel en vertrouwensbeginsel ten aanzien van de bevolking (cf. de stempel “goedbevonden door de Vlaamse Overheid”). De Vlaamse Overheid kan de visibiliteit van de bestaande crowdfundingplatformen vergroten door hen te vermelden in alle informatie- en sensibiliseringscampagnes. Ze moet daarbij echter bijzonder voorzichtig te werk gaan en ervoor zorgen dat zij aandacht besteedt aan alle platformen, zonder een voorkeursbehandeling te verstrekken aan één of enkele spelers alsook het betrouwbaar karakter enigszins kunnen bewaken.


52

2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek Onderzoeksdomein onderzoek Uit onze studie van de verschillende koepelorganisaties blijkt dat initiatieven ter zake veelal genomen worden door de private sector. De rol van de regionale en nationale overheden in het voeren of financieren van (extern en academisch) onderzoek naar crowdfunding lijkt hier minder prioritair te zijn. Onderzoek gebeurt vandaag vooral door de grote (continentale) koepelfederaties, die bijna altijd opgericht zijn door de private sector (beheerders van crowdfundingplatformen en andere crowdfunding professionals). Meer bepaald gaat het om volgende initiatieven:

•

De oprichting van een centrale kennisdatabank die gevoed wordt door de leden van de organisatie alsook haar strategische partners. Uit deze centrale databank filtert men vervolgens de huidige ‘leading practices’ m.b.t. marketing, accounting (incl. aangepaste templates), kwaliteitsstandaarden, aanbevelingen voor operationele procedures,…;

•

Het opzetten van een interne denktank die zich specialiseert in het publiceren van industry reports, enquetes, benchmarks,…

Hoewel het Vlaamse crowdfundinglandschap momenteel te gefragmenteerd is en de markt te klein om vanuit de privésector gezamenlijke onderzoeksdaden op te starten, dient het niet noodzakelijk een prioriteit van de Vlaamse Overheid te moeten zijn om dit voor haar rekening te nemen. Het European Crowdfunding Network, dat als multinationale organisatie mogelijks beter geplaatst is, heeft deze rol als platform voor kennisdeling wel expliciet in haar doelstellingen opgenomen. Het (financieel) ondersteunen van onderzoek is echter wel mogelijk (evt. via het gebeurlijke Vlaams koepelplatform in samenwerking met universiteiten en andere belangengroepen).


53

2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak – hoe gaan we te werk? ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


54

2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen Op basis van de verworven inzichten in de mogelijkheden en het instrumentarium van buitenlandse organisaties en overheden, geven we hier een overzicht van structurele maatregelen die Vlaanderen kan nemen om crowdfunding een volwaardige voedingsbodem te bieden. Hierdoor zal crowdfunding kunnen optreden als een alternatieve financieringswijze van (startende) ondernemingen wat op zijn beurt ondernemerschap in Vlaanderen zal stimuleren. Deze maatregelen werden opgedeeld in verschillende scenario’s afhankelijk van in welke mate de overheid wenst te participeren in het crowdfunding landschap. Deze scenario’s zijn uitgebeeld aan de hand van een figuur weergegeven in de volgende slide. De geïdentificeerde scenario’s worden vervolgens verder uitwerkt in de daaropvolgende slides.


55

2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen A A

Regulerend geen acties

B

Geen informatieve website, promotie of sensibilisering

C

A


B

Steunen / zelf oprichten koepelorganisatie

C

Uitwerking gediversifieerde communicatiestrategie

D

Extra stimulansen en uitwerken of subsidiëren van opleidingen

Geen onderzoek of subsidiëring

Passieve 1 waarnemer

3

2

Actieve begeleider

Mate van participatie in het crowdfundinglandschap

Promotor en informatieverschaffer

A


B

Steunen crowdfunding koepelorganisatie

C

Opstarten informatieve website

D

Eerste pakket incentives & fiscale stimuli


4

Strategische partner

A

Opmaak regulerende aanbevelingen voor EU/federaal

B

Organisatie van live events omtrent crowdfunding

C

Begeleiding van ontluikende ondernemingen

D

Subsidiëring van academisch onderzoek 56

2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen 1.

Scenario 1

Scenario 1: Passieve waarnemer In dit scenario zal de Vlaamse Overheid een waarnemende positie innemen waarbij zij eerder afwachtend reageert en niet ingrijpt in de ontwikkeling van crowdfunding in Vlaanderen. Zij zal in dit scenario geen concrete acties ondernemen. a.

Promotie en sensibilisering  Er worden geen acties gevoerd door de Vlaamse Overheid ter promotie van crowdfunding of ter sensibilisering.  Er worden geen subsidies verstrekt of fiscale stimuli gelanceerd m.b.t. crowdfunding

b.

Onderzoek  Er wordt geen onderzoek gevoerd of gesteund m.b.t. crowdfunding.

c.

Regelgeving  Geen acties.


57


Scenario 2

Scenario 2: Promotor en informatieverschaffer In dit scenario zal de Vlaamse Overheid voornamelijk een promotie en informatieverstrekkende rol innemen. Men wil voornamelijk de bevolking (investeerders en ondernemers) informeren over de verschillende aspecten m.b.t. crowdfunding alsook wil men crowdfunding promoten a.d.h.v. beperkte (fiscale) stimulansen. a.

Promotie en sensibilisering  De Vlaamse Overheid kan de oprichting van een onafhankelijke koepelorganisatie voor crowdfunding (financieel / beleidsmatig door hen te betrekken als gesprekspartner) aanmoedigen. Deze koepelorganisatie zal de verschillende crowdfundingplatformen vertegenwoordigen als 1 gesprekspartner bij de verschillende (regulerende) instanties.  Tevens kan zij een louter informatieve website opstarten met als doel het bewustzijn omtrent crowdfunding als bron voor alternatieve financiering te stimuleren en te verhogen. Door dit te realiseren geeft zij invulling aan het informatievacuüm dat vandaag bestaat omtrent crowdfunding in Vlaanderen en bereikt zij meteen een aanzienlijk deel van haar doelpubliek.  Crowdfunding kan tevens ook gestimuleerd worden door de bestaande (fiscale) stimuli en waarborgen voor starters te transponeren naar crowdfunding. Er wordt samen met de partners (PMV, BAN Vlaanderen,…) van het A.O. gekeken naar welke producten transponeerbaar zijn crowdfunding (bv. win-win lening, BA+lening, enz.). Voldoende afstemming is hier noodzakelijk om te komen tot een solide stimulatiestrategie.

b.

Onderzoek  Er wordt geen onderzoek gevoerd of gesteund m.b.t. crowdfunding. Eventueel kan men onderzoekers toegang verlenen tot internationale databanken die de internationale leading practices bevatten.

c.

Regelgeving  Geen acties


58


Scenario 3

Scenario 3: Actieve begeleider In dit scenario zal de Vlaamse Overheid de uitbouw van crowdfunding actief begeleiden. Dit scenario heeft enkele raakvlakken met scenario 2 maar hier zal in het algemeen de uitbouw van de industrie actiever worden begeleid. a.

Promotie en sensibilisering  Net als in scenario 2 kan de Vlaamse Overheid de oprichting van een koepelorganisatie voor crowdfunding aanmoedigen.  Wederom kan er een informatieve website worden opgestart (al dan niet vanuit de opgerichte koepelorganisatie of met een sterke samenwerking). Deze website informeert en sensibiliseert, maar deze kan ook de verschillende crowdfundingplatformen voorstellen. Voor elk platform kan men oplijsten op welke projecten men richt, of men selectiecriteria hanteert, het verdienmodel, enz.  De Vlaamse Overheid kan (al dan niet via de koepelorganisatie) op maat gemaakte ‘live events’ organiseren: informatiesessies en educatieve programma’s die gericht zijn op een specifiek onderwerp m.b.t. crowdfunding.  Ondermeer aan de hand van de website kan de Vlaamse Overheid een meer uitgebreide en gediversifieerde communicatiestrategie ontwerpen die sensibiliseringsen informatiecampagnes omvat ter bevordering van het crowdfundingconcept. Zo kan men bv. campagnes voeren gericht naar de accountants (die op hun buurt de verworven kennis zullen doorgeven aan de ondernemers).  De overheid zou opleidingen kunnen ondersteunen die zich richten op crowdfunding. Tevens kunnen ook extra modules omtrent crowdfunding worden toegevoegd aan bestaande opleidingen.

b.

Onderzoek  In dit scenario kan de overheid actief onderzoek gaan financieren m.b.t. crowdfunding in België.

c.

Regelgeving  Geen acties


59


Scenario 4

Scenario 4: Strategische partner In dit vierde scenario zal de Vlaamse Overheid zich willen profileren als een strategische partner van de crowdfunding industrie. Dit betekent dat men actief wil meedenken en meewerken aan de uitbouw en verbetering van het Vlaams crowdfundinglandschap. a. Promotie en sensibilisering Naast de promotie elementen vermeld in scenario 3 zijn volgende elementen geïdentificeerd:  De Vlaamse Overheid kan ondernemers actief begeleiden en coachen bij de uitwerking en opvolging van hun business case alsook met het post-crowdfunding traject.  Naast de voordien vermelde stimulansen kan de Vlaamse Overheid zelf nieuwe stimulansen uitwerken. Zo kan de Vlaamse Overheid de bouw van crowdfundingplatformen subsidiëren, kan men bv. elke euro die wordt opgehaald via crowdfunding, aanvullen met een bedrag uit een eigen fonds (principe steun Funding Circle van het V.K.).  Er zal een soort van “crowdfunding community” ontstaan wanneer de crowdfunding industrie in België kritische massa heeft bereikt. Deze community kan tevens ook worden ondersteund door de Vlaamse Overheid (al dan niet via de koepelorganisatie). b. Onderzoek  In dit geval kan de Vlaamse Overheid een beperkte rol opnemen met betrekking tot onderzoek (zowel op nationaal en internationaal niveau). Men kan hier naast het financieren van onderzoek naar crowdfunding ook zelf enkele specifieke onderzoeksprojecten opstarten (al dan niet met hulp van de externe partners). Deze rol zal evenwel steeds beperkt zijn omdat de Vlaamse Overheid eenvoudigweg niet beschikt over de schaalvoordelen waar andere multinationale koepelorganisaties (zoals het ECN) wel over beschikken. c. Regelgeving  Een (algehele) tussenkomst van de Vlaamse regelgever op het financieelrechtelijk niveau lijkt niet evident.  De Vlaamse Overheid zou eventueel, in overleg met de Federale overheid, hulp kunnen bieden bij de verduidelijking van de bestaande regelgeving.


60

Voorstel van de crowdfundingplatformen voor het oprichten van een koepelorganisatie Naar aanleiding van de gesprekken en de intenties van de Vlaamse Overheid om crowdfunding desgevallend te ondersteunen, hebben verschillende crowdfundingplatformen samen een voorstel geformuleerd m.b.t. een koepelorganisatie. Bij de oprichting van deze organisatie zien zij de taak van de overheid als een combinatie van scenario 2 en 3. De platformen stellen voor om zelf vanuit de industrie een onafhankelijke koepelorganisatie op te richten. De leden van deze koepelorganisatie zouden niet enkel de platformen dienen te zijn maar ook overige relevante stakeholders en belangenorganisaties zoals BAN Vlaanderen, UNIZO, VOKA, Febelfin,... zouden betrokken worden.

Crowdfunding koepelorganisatie en platform

EU (bv. ECN)

De organisatie zal zich als voornaamste gesprekspartner opstellen voor beleidsmakers en overige betrokken om zo de belangen van de crowdfunding industrie te kunnen vertegenwoordigen. Ter ondersteuning van deze koepelorganisatie zou ook een koepelplatform (website) dienen te worden ontwikkeld.

Crowdfunding initiatieven

De platformen denken voor de oprichting van de organisatie zelf geen directe financiële steun van de overheid nodig te hebben. Ze geven echter wel aan dat het ontwikkelen van een koepelplatform en het uitvoeren van bepaalde activiteiten (bv. opleidingen) wel een aanzienlijke last met zich mee kan brengen die de organisatie waarschijnlijk niet zal kunnen dragen.

Ondernemers

Investeerders

Hiervoor zal men mogelijks wel steun nodig hebben (vb. organisatie opleidingen

via

Syntra

en

financiering

van

de

opleidingen

via

opleidingscheques). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

61

Voorstel van de crowdfundingplatformen voor het oprichten van een koepelorganisatie De koepelorganisatie zou volgens de crowdfundingplatformen de uitbouw van crowdfunding in Vlaanderen kunnen ondersteunen door te werken op de volgende 3 domeinen: 1. Overkoepelend worden volgende mogelijkheden voor de organisatie voorgesteld:  Via het koepelplatform een gedetailleerd overzicht weergeven van de crowdfunding industrie en de verschillende platformen actief in België. Dit overzicht bevat ook meer informatie over het type projecten, de doelgroep, verdienmodellen, enz.  Mogelijks ondersteuning bieden bij de organisatie van live-events en conferenties .  Uitwerken van een kwaliteitslabel waaraan leden van de koepelorganisatie moeten voldoen. Via dit kwaliteitslabel kan men trachten een meer kwalitatieve en uniforme crowdfunding industrie in Vlaanderen uit te bouwen. 2. Ondernemers ondersteunen bij het overwinnen van de hoge drempels om projecten te plaatsen op een crowdfundingplatform (kosten, werklast, nodige kennis, opmaken business plan en film,…). Hiervoor heeft men volgende elementen geïdentificeerd:  Voorzien van opleidingen aan ondernemers (hoe moet men aan crowdfunding doen, wat moet je doen om je kansen op slagen te verhogen, enz.). Voor de organisatie van deze opleidingen zal men waarschijnlijk beroep moeten doen op een externe organisatie (vb. Syntra) gezien de verwachte grootte van de koepelorganisatie.  Ondernemers begeleiden bij bv. het opstellen van hun business plan, het maken van een film ter promotie van het project, enz. Het kan hier gaan om inhoudelijke begeleiding maar ook om financiële begeleiding (bv. financiering promotiefilm a.d.h.v. KMO-portefeuille). Deze begeleiding zal enkel kunnen worden verschaft aan een beperkt aantal projecten waardoor de beste projecten geselecteerd dienen te worden a.d.h.v. het trechterprincipe (eerste selectie door crowdfundingplatform zelf, nadien door de koepelorganisatie).  Ondernemers informeren over mogelijkheden van crowdfunding (waarom moet men via crowdfunding financiering ophalen). Hier zal men ook de ondernemers informeren over mogelijke financieringscombinaties met crowdfunding (de mogelijike opportuniteiten die het inpassen van crowdfunding in het financieringstraject van een onderneming biedt, het zgn. “EN-EN” verhaal, waarbij crowdfunding niet enkel een bron van financiering vormt, maar ook een instrument dat toelaat om een bepaalde business case te testen bij het publiek) (bv. fondsen en subsidies die men kan aanspreken). 3. Investeerders meer bewust maken van crowdfunding, de mogelijkheden en gevaren. Mogelijke acties hiervoor zijn:  De investeerders informeren en sensibiliseren aan de hand van een informatieve website (het koepelplatform). Deze website dient ook de investeerders te wijzen op de risico’s van crowdfunding. Daarnaast kunnen er ook promotiecampagnes worden gevoerd. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

62

2.7 Beheersvorm & verdienmodel

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.4 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.5 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


63

2.7 Beheersvorm en verdienmodel Het koepelplatform als instrument ter ondersteuning van crowdfunding Het bestaan van een koepelplatform kan een instrument vormen in het kader van de ontwikkeling en gebruik van crowdfunding, als herkenbaar “forum” en aanspreekpunt. Uit de analyse blijkt wel dat de aard van een “koepelplatform” sterk kan verschillen, onder meer:

• •

Een verzamelplaats voor informatie inzake crowdfunding

•

Een website gekoppeld aan lobby-activiteiten of een ledenorganisatie (cf. bijv. koepelorganisatie)

•

Waarbij al dan niet ook links voorzien worden naar concrete crowdfundingplatformen

Het is dan ook van belang om indien men een koepelplatform wil oprichten / stimuleren het doel van het platform te bepalen:

• •

Informatieverstrekking en verzamelplaats voor gegevens inzake wetgeving, opleiding, …

•

Doorverwijzing naar crowdfundingplatformen of zelfs –projecten (mede in functie van onderschrijving “code of conduct” bijvoorbeeld)

•

Rol in het kader van bepaalde ondersteuningsmechanismen (opleidingverstrekking, kwaliteitslabel, inschakeling in beoordeling dossiers ondersteuningsmaatregelen)


64

2.7 Beheersvorm en verdienmodel Vorm

• •

Eigen platform van de overheid

•

Extern platform

•

•

Aanwijzing / ondersteuning bestaand initiatief

•

Creatie nieuw initiatief Gemengd platform

Het “verdienmodel” zal daarbij o.i. sterk afhangen van de gekozen beheersvorm én de draagwijdte van diens activiteiten (subsidies, bijdragen gebruikers, bijdragen crowdfundingplatformen, …).

=> Voor een meer uitgebreide analyse hiervan, wordt verwezen naar de begeleidende juridische nota


65

2.8 Functionele & technische analyse

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.4 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.5 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


66

2.8 Functionele & technische analyse De functionele analyse van het koepelplatform van de koepelorganisatie is gebaseerd op enerzijds de vereiste functionaliteiten geïdentificeerd tijdens voorgaande analyses en anderzijds via een vergelijkende studie van de functionaliteiten van de belangrijkste koepelplatformen die vandaag beschikbaar zijn. Het doel van deze analyse is om op hoog niveau na te gaan wat een koepelplatform dient te omvatten om als efficiënt instrument gebruikt te worden. De functionele vereisten worden samengevat aan de hand van de figuur op de volgende slide. Op deze slide wordt een voorstel van de hoofdmenu’s en submenu’s van het koepelplatform beschreven. Per menu wordt de verwachte inhoud & functionaliteit van de pagina opgelijst. Daarbij is wel rekening te houden met hoger gesignaleerde aandachtspunten (o.a. welke verwijzingen naar crowdfundingplatformen).


67

2.8 Functionele analyse koepelplatform Crowdfunding koepelplatform

Hoofdmenu’s

Talen: Nederlands, Engels, Frans Homepage - nieuws

Crowdfunding

Regelgeving

• Overzicht van het laatste relevante nieuws m.b.t. crowdfunding met de nadruk op crowdfunding in Vlaanderen

• Een uitgebreid informatieportaal dat moet dienen als belangrijkste referentiepunt voor alle vragen van investeerders, ondernemers en crowdfundingplatformen.

• Overzicht over de geldende regelgeving op Vlaams,federaal en Europees niveau mbt. crowdfunding alsook een oplijsting van alle bestaande (en toekomstige) financiële incentives en fiscale stimuli.

• Op regelmatige basis wordt er ook specifiek dossier toegelicht (bv. een succesverhaal van een bepaald project).

Submenu’s

Crowdfunding als investering

Crowdfunding als financieringsbron

• Hoe werkt crowdfunding ? (investeerdes/ondernemers/..)

• Hoe werkt crowdfunding ? (ondernemer perspectief)

• Wat kan een investeerder concreet verwachten?

• Wat kan een ondernemer concreet verwachten?

• Risico’s en valkuilen

• Risico’s / gevaren

• Aanlevering van tools (adviesdocumenten, berekeningstemplates (bv. mbt. waardering))

• Aanlevering van tools (document templates, adviesdocumenten, berekeningstemplates (mbt. waardering),

Over ons

Agenda

• Voorstelling doel van het koepelplatform • Voorstelling van het organiserend Agentschap • Voorstelling van de strategische partners (UNIZO, VOKA,..) en verschillende schakels in de finance chain

Crowdfundingplatformen in Vlaanderen • Overzicht van crowdfundingplatformen in Vlaanderen? (Incl. hoe gaan deze te werk en welke kosten rekenen zij aan).


• Een overzicht van de Vlaamse crowdfunding agenda met alle live events (seminaries, conferenties, informatiesessie,…) • Mailing lijst waarop mensen zich kunnen inschrijven zodat zij op de hoogte blijven over het laatste nieuws en events.

Onderzoek • Overzicht van educatieve partners • Ter beschikking stellen van relevante onderzoeksrapporten en overige relevante documenten.

68

2.9 Mobiele toegankelijkheid

■ 2. Analysefase ■ 2.1 Aanpak ■ 2.2 Overzicht internationale koepelorganisaties ■ 2.3 De Vlaamse stakeholderanalyse ■ 2.4 Regulering, Promotie & Onderzoek ■ 2.5 Wat doet de overheid in het buitenland? ■ 2.6 De mogelijkheden voor Vlaanderen ■ 2.7 Beheersvorm en verdienmodel ■ 2.8 Functionele en technische analyse ■ 2.9 Mobiele toegankelijkheid


69

2.9 Mobiele toegankelijkheid

Mobiele-laag

Browser-laag

De toenemende populariteit van mobiele apparaten zoals smartphones en tablets zorgt voor een verandering in de manier waarop informatie wordt gepresenteerd aan de eindgebruiker. Daardoor zijn niet alle websites even toegankelijk. Om het koepelplatform zo toegankelijk mogelijk te maken voor een groot en divers publiek dient er bij de ontwikkeling van het platform rekening gehouden te worden met de weergave op mobiele dragers. De vereisten hiervoor worden hieronder weergeven: • Het koepelplatform dient voor de meest courante web browsers (Internet Explorer, Chrome, Mozilla, Safari, …) goed toegankelijk te zijn (incl. foutvrije website lay-out en functionaliteiten voor al deze browsers). • Bij de opbouw dient er ook rekening mee te worden gehouden dat niet alle PC-gebruikers de laatste technologieën hebben geïnstalleerd (bv. Java) of dat sommige bestuurssystemen geen ondersteuning bieden aan bepaalde softwarepakketten (bv. Flash).

• Er dient ook een speciale mobiele laag te worden ontwikkeld voor het koepelplatform. Gebruikers van smartphones & tablets worden automatisch verwezen naar deze mobiele site. Die site moet goed toegankelijk zijn voor verschillende mobiele apparaten (iOS, ²²²²²²²²²²²²²² Blackberry, Android, Windows,…). • Het koepelplatform ter beschikking stellen via een app lijkt niet van toepassing te zijn vanwege de eerder informatieve aard van de website.


70

3. Kennisopbouw - crowdfundingplatformen

■ Management samenvatting ■ 1. Inleiding ■ 2. Analysefase ■ 3. Kennisopbouw - crowdfundingplatformen ■ 4. Conclusies & beleidsaanbevelingen ■ 5. Bijlagen


71

3.1 Aanpak – hoe gaan we te werk?

■ 3. Kennisopbouw ■ 3.1 Aanpak – hoe gaan we te werk? ■ 3.2 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven ■ 3.3 Crowdfunding in Vlaanderen ■ 3.4 Crowdfunding in het buitenland ■ 3.5 Instrumentarium ■ 3.6 Juridische randvoorwaarden


72

3.1 Aanpak - Hoe gaan we te werk? Het doel van de kennisbouw is om na te gaan in welke mate crowdfunding vandaag is ontwikkeld in het buitenland en in Vlaanderen en op welke manier het gebruikt wordt. We maken een contextuele schets van het buitenland waarna we de vergelijking maken met Vlaanderen. Om af te sluiten geven we een overzicht van de wetgevende en regelgevende elementen waar rekening mee gehouden moet worden in Vlaanderen. 1. Vooreerst bespreken we het buitenland en bestuderen we op welke wijze crowdfunding gebruikt wordt als financieringsinstrument in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Frankrijk en Duitsland. Voor elk van deze landen bespreken we kort de business modellen van de belangrijkste platformen en de nationale wetgeving van toepassing op crowdfunding. 2. Daarna maken we de vergelijking met het gebruik van crowdfunding in Vlaanderen voor (startende) bedrijven. We overlopen de bestaande en opstartende platformen en gaan na op welke wijze die platformen gebruikt (kunnen) worden. We schetsen tevens de context van de Vlaamse crowdfundingindustrie met haar specifieke omgevingsfactoren, trends en te evoluties. 3. Vervolgens bespreken we de basiskwaliteiten die Vlaamse crowdfundinginitiatieven mogelijks zouden moeten bieden om (eventueel) een vermelding te krijgen op het koepelplatform (aangeboden door de Vlaamse Overheid). Hiervoor bestuderen en bespreken we het belangrijkste wereldwijde accreditatiesysteem en kijken we welke minimale kwaliteitsvereisten daarin vooropgesteld worden. Dergelijke criteria kunnen mogelijk ook relevant zijn als toetssteen voor projecten waaraan andere stimuli gekoppeld worden. 4. We bundelen de voorgaande elementen en kijken welke rol de Vlaamse Overheid kan opnemen om crowdfunding te stimuleren en welk instrumentarium de overheid kan inzetten. 5. Tenslotte wordt de bestaande regelgeving uitvoerig besproken waaronder de verschillende juridische en andere randvoorwaarden (juridische aard van de financiële inbreng, fiscale en staatsteun aspecten…). Dit deel van de studie is samen te lezen met de meer uitgebreide juridische analyse gevoegd aan dit rapport. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

73

3.2 Crowdfunding in het buitenland

■ 3. Kennisopbouw ■ 3.1 Aanpak ■ 3.2 Crowdfunding in het buitenland ■ 3.3 Crowdfunding in Vlaanderen ■ 3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven ■ 3.5 Instrumentarium ■ 3.6 Juridische randvoorwaarden


74

3.2 Crowdfunding in het buitenland Beschrijving van de stand van zaken van de crowdfundingindustrie in het buitenland In wat volgt geven we een overzicht van de belangrijkste platformen van het Verenigde Koninkrijk, Nederland, Duitsland en Frankrijk. We bekijken per land de meest recente macro-economische indicatoren van 2012, gaan vervolgens dieper in op de kenmerken van de belangrijkste crowdfundingwebsites en bespreken tenslotte per land het nationale, wetgevende kader. We kunnen concluderen dat de crowdfundingindustrie in de bestudeerde landen (veel) sterker ontwikkeld is dan in Vlaanderen, maar dat er tussen de verschillende landen wel aanzienlijke verschillen bestaan in het tempo waarmee ze zich ontwikkelen. Die verschillen worden doorgaans niet alleen veroorzaakt door het verschillende wetgevende of regelgevende kader of het gebrek aan stimuli door de overheid, maar evenzeer door het ondernemingsgezinde karakter van de inwoners van een natie en hun bereidheid om risico’s te nemen. Zo is het Verenigd Koninkrijk momenteel het verst gevorderd, zowel inzake regulering als in marktgrootte. Met bijna €100 miljoen waren zij in 2012 de grootste crowdfunders van Europa. Frankrijk daarentegen kende een trage, afwachtende start met het concept van ‘Financement Participatif’, maar is het laatste jaar, na een aantal belangrijke successen, aan een sterke inhaalbeweging begonnen. Ook in Nederland, een land met een relatief kleine bevolking, is crowdfunding de laatste jaren exponentieel gegroeid en zijn de verwachtingen hoog. Voor 2015 worden er projecties gemaakt dat de opgehaalde financiering 200 tot 250 miljoen euro zal bedragen. Crowdfunding lijkt daar alvast een vaste waarde te zullen worden. Ook in Duitsland is het concept van crowdfunding succesvol (hoewel de instapdrempels over het algemeen iets hoger liggen) en verschijnen er iedere maand nog nieuwe crowdfundinginitatieven. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

75

Crowdfunding in het Verenigd Koninkrijk

Verenigd Koninkrijk

63 miljoen inwoners 44 platformen

TYPE CROWDFUNDING

SCREENING & SELECTIE

EQUITY

JA

EQUITY & REWARD BASED

DONATIE & REWARD BASED

MINIMALE INVESTERING

SUCCESVOL GEFINANCIERD

OPGEHAALD BEDRAG

12 €

25

1.472.500 €

JA

12 €

54

10.962.327 €

NEE

1,2 €

60

235.600 €

EQUITY & LENING REWARD BASED

JA

12 €

8

414.656 €

REWARD BASED

NEE

12 €

1000

NB

94 miljoen euro opgehaald

Groei +80% Spaarquotient : 6,6 % Eerste platform: 2010


76

Crowdfunding in het Verenigd Koninkrijk Regelgeving in het Verenigd Koninkrijk Algemeen gesteld bestaat er geen bijzonder regelgevend kader met betrekking tot crowdfunding in het Verenigd Koninkrijk. Evenwel zijn naar gelang de wijze waarop het crowdfundingplatform en de financiering van de projecten wordt gestructureerd mogelijks verschillende financieelrechtelijke bepalingen van toepassing: •

Indien crowdfundingplatformen “gereglementeerde activiteiten” verrichten (zoals o.m. transacties in investeringen tot stand brengen, het beheer en de bewaring van investeringen), dienen zij vergund te worden door de Financial Conduct Authority (de ‘FCA’ of toezichthoudende autoriteit in het V.K.).

•

Financiële promotie (bv. projecten voorstellen waarvoor financiering wordt gezocht bij een retail publiek) dient te gebeuren door een instelling die beschikt over een vergunning verleend door de FCA.

•

Bij overschrijding van de grens van €5Mio opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de FCA goedgekeurd prospectus te worden opgesteld.

•

Voorlopig zijn C2C leningen niet gereguleerd in het V.K., wat de snelle groei van het leningsmodel verklaart. Evenwel zijn er voorstellen om het uitbaten van een elektronisch systeem met betrekking tot leningen een gereglementeerde activiteit te maken. Dit betekent dat voor het verstrekken van C2C leningen een vergunning van de FCA vereist zal zijn.

•

Indien crowdfundingplatformen “betalingsdiensten” verstrekken (zoals bijvoorbeeld geldtransfers), dienen zij hiervoor vergund te zijn door de FCA.

•

Wanneer crowdfundingplatformen de mogelijkheid bieden aan consumenten om leningen af te sluiten, dienen zij te beschikken over een vergunning van de Office of Fair Trading (en vanaf 2014 van de FCA).


77

Crowdfunding in Nederland

Nederland

TYPE CROWDFUNDING


EQUITY & REWARD BASED

JA

LENING

DONATI ES & REWARD BASED



OPGEHAALD BEDRAG

20 €

15

1.500.000 €

JA

100 €

NB

9.860.000 €

JA

10 €

288

2.000.000 €

JA

10 €

NB

NB

NEE

5€

18

415.000 €

1 16,8 miljoen inwoners 22 platformen 14 miljoen euro opgehaald

Groei +200%

DONATIES & REWARD BASED

Spaarquotient : 11,4% Eerste platform: 2010

EQUITY & LENING REWARDS BASED


78

Crowdfunding in Nederland Regelgeving in Nederland Algemeen gesteld bestaat er geen bijzonder regelgevend kader met betrekking tot crowdfunding in Nederland. Evenwel zijn naar gelang de wijze waarop het crowdfundingplatform en de financiering van de projecten wordt gestructureerd mogelijks verschillende financieelrechtelijke bepalingen van toepassing: • Niet alle crowdfundingplatformen hebben een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) of De Nederlandse Bank (DNB) nodig voor het ontplooien van hun activiteiten. De opzet en structuur van het bedrijfsmodel van het crowdfundingplatform bepaalt of deze al dan niet vergunningsplichtig is en aan welke andere wettelijke verplichtingen zij moet voldoen. Zo is o.m. een vergunning nodig van de AFM of DNB indien het platform opvorderbare gelden aantrekt, ter beschikking krijgt of heeft, bemiddelt in opvorderbare gelden, krediet aanbiedt, bemiddelt in krediet of financiële diensten of betaaldiensten verstrekt. • Bij overschrijding van de grens van €2,5Mio opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de AFM goedgekeurd prospectus te worden opgesteld. • Na herhaaldelijke vragen van marktpartijen en consumenten over crowdfunding initiatieven hebben de AFM en DNB reeds in mei 2011 samen een nota uitgevaardigd waarin ze enerzijds marktpartijen al enige handvatten boden waar het ging om crowdfunding en anderzijds consumenten wezen op de hieraan verbonden risico’s. • In mei 2013 hebben de AFM en DNB in een nieuwe nota bijkomende toelichting verstrekt over de verschillende verschijningsvormen van crowdfunding en de werkzaamheden van de platformen, evenals een ‘stappenplan crowdfunding voor leningen aan particulieren en/of ondernemingen’ en een ‘stappenplan crowdfunding voor investeringen in ondernemingen’ uitgevaardigd (raadpleegbaar op http://www.afm.nl/nl/professionals/diensten/starters/wet-regelgeving/crowdfunding.aspx).


79

Crowdfunding in Frankrijk

Frankrijk

65,6 miljoen inwoners

TYPE CROWDFUNDING


EQUITY

JA

EQUITY

DONATIE & REWARD BASED



OPGEHAALD BEDRAG

1000 €

3

200.000 €

JA

100 €

22

4.000.000 €

JA

10 €

800

3.000.000 €

EQUITY & LENING DONATIES

JA

10 €

2

200.980 €

EQUITY

JA

10 €

6

1.800.000 €

40 platformen 80 miljoen euro opgehaald

Groei : geen data Spaarquotient : 16 % Eerste platform: 2010


80

Crowdfunding in Frankrijk Regelgeving in Frankrijk Algemeen gesteld bestaat er geen bijzonder regelgevend kader met betrekking tot crowdfunding in Frankrijk. Evenwel zijn naar gelang de wijze waarop het crowdfundingplatform en de financiering van de projecten wordt gestructureerd mogelijks verschillende financieelrechtelijke bepalingen van toepassing: • Indien crowdfundingplatformen “beleggingsdiensten” verstrekken (zoals o.m. het plaatsen van financiële instrumenten), dienen zij vergund te zijn door de Autorité des Marchés Financiers (AMF) • Indien crowdfundingplatformen “betalingsdiensten” verstrekken (zoals bijvoorbeeld geldtransfers), dienen zij hiervoor vergund te zijn door de l’Autorité de Contrôle Prudentiel (ACP) • Bij overschrijding van de grens van €100,000 opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de AMF goedgekeurd prospectus te worden opgesteld. • Er werd door de AMF en de ACP een gezamenlijke nota geschreven voor het publiek waarin informatie wordt verstrekt over de verschillende vormen van crowdfunding, de toepasselijke wetgeving, evenals de hieraan verbonden risico’s.


81

Crowdfunding in Duitsland

Duitsland

TYPE CROWDFUNDING


EQUITY

JA

EQUITY

EQUITY



OPGEHAALD BEDRAG

5 €

15

1.676.000 €

JA

250 €

44

7.151.750 €

JA

1000 €

20

1.516.919 €

EQUITY

JA

50 €

NB

NB

EQUITY

JA

250 €

NB

3.000.000 €

80,4 miljoen inwoners 51 platformen Geen data omtrent opgehaald e financiering

Groei : geen data Spaarquotient : 10,3% Eerste platform: 2010


82

Crowdfunding in Duitsland Regelgeving in Duitsland Algemeen gesteld bestaat er geen bijzonder regelgevend kader met betrekking tot crowdfunding in Duitsland. Evenwel zijn naar gelang de wijze waarop het crowdfundingplatform en de financiering van de projecten wordt gestructureerd mogelijks verschillende financieelrechtelijke bepalingen van toepassing: • Indien crowdfundingplatformen “financiële diensten” verstrekken (zoals o.m. de aan- en verkoop van financiële instrumenten of producten, het plaatsen van financiële instrumenten of producten), dienen zij vergund te zijn door de Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht (BaFin). • Crowdfundingplatformen die optreden als makelaar in leningen dienen te beschikken over een vergunning in het kader van de German Trade, Commerce and Industry Regulation Act. • Indien crowdfundingplatformen “betalingsdiensten” verstrekken (zoals bijvoorbeeld geldtransfers) dienen zij hiervoor vergund te zijn door de BaFin. • Bij overschrijding van de grens van €100,000 opgehaald kapitaal via de uitgifte van effecten (berekend over 12 maanden) dient er een door de BaFin goedgekeurd prospectus te worden opgesteld.


83

3.3 Crowdfunding in Vlaanderen



84

3.3 Crowdfunding in Vlaanderen Beschrijving van de stand van zaken van de Vlaamse crowdfundingindustrie De Vlaamse crowdfundingindustrie staat vandaag nog in haar kinderschoenen met slechts een klein aantal crowdfundinginitiatieven, beperkte omkadering of concrete stimulansen vanuit de nationale en regionale overheden en een gelimiteerd wetgevend en regelgevend kader. Dat de huidige markt zich nog in een ontwikkelingsfase bevindt kan tevens aangetoond worden door het gefragmenteerde karakter (veel nichespelers) en een variëteit aan business modellen, die elk op hun eigen manier proberen in te spelen op de Vlaamse omgevingsfactoren. Bovendien is een groot deel van het Vlaamse publiek niet op de hoogte van crowdfunding of de mogelijkheden die het met zich meebrengt. Wanneer we bovendien de Nederlandse markt (omvang 2012 volgens Douw&Koren1: 14 miljoen €) vergelijken met de Belgische markt (omvang 2012: <1 mio €) dan merken we grote contrasten op in termen van omvang en snelheid van ontwikkeling. Het voorgaande toont aan dat er nog een ruime marge voor verbetering is, waarbij de crowdfundinginitiatieven en de overheid elk hun rol moeten spelen en de handen in elkaar dienen te slaan om crowdfunding een nieuw momentum te geven. We beschouwen concrete actie op basis van de hiernavolgende beleidsaanbevelingen (zie hoofdstuk 4) dan ook als noodzakelijk om deze industrie de nodige impulsen te geven. 1 Crowdfunding

in Nederland 2012, Douw&Korencrowdfunding Consultancy, 23/1/2013


85

3.3 Crowdfunding in Vlaanderen In wat volgt geven we een overzicht van de belangrijkste bestaande Vlaamse en Belgische platformen (2013) : SCREENING & SELECTIE VAN DE PROJECTEN


PROJECTEN SUCCESVOL GEFINANCIERD

OPGEHAALD BEDRAG

JA

10 €

0

0€

LOAN & REWARD BASED

JA

5€

20

35.000 €

ALLE 4 VORMEN

BASISSCREENING

10 €

LOPENDE

LOPENDE

DONATIE & REWARD

JA

10 €

6

ONBEKEND

LOAN

JA

500 €

3

247.899 €

EQUITY

JA

100 €

2

223.000 €

EQUITY

JA

10 €

31

614.520 €

LOAN

JA

100 €

104

1.304.500 €

DONATIE & REWARD

JA

10 €

14

ONBEKEND

TYPE CROWDFUNDING EQUITY & REWARD BASED

* Bovenstaande lijst is niet-exhaustief: er zijn daarnaast nog enkele andere Vlaamse platformen waarvan de activiteiten werden stopgezet (of waarvan de continuïteit in vraag gesteld wordt). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

86

3.3 Crowdfunding in Vlaanderen Beschrijving business modellen

MyMicroInvest legt haar focus op in EU gevestigde start-ups en KMO’s die door professionele investeerders worden gecofinancierd. Het unieke aspect van MMI is dat het professionele investeerders en particulieren samenbrengt om hun positieve elementen te combineren om zo maximale toegevoegde waarde te creëren. Na een korte voorselectie door MMI worden projecten online geplaatst, waarna de crowd kan stemmen op de projecten waar hun voorkeur naar uitgaat. De bedrijven die de internetgebruikers selecteren, worden vervolgens aan professionele investeerders voorgesteld om de investeringsopportuniteit te analyseren. Na een grondige financiële analyse (en validatie), investeren professionals en particulieren samen en aan dezelfde voorwaarden in het bedrijf. Vervolgens geeft MMI financiële instrumenten uit naar de crowd toe (met een al dan niet door de FSMA goedgekeurd prospectus) en wordt de bij de crowd opgehaalde financiering in de start-up geïnvesteerd. De professionele investeerder spreekt met één stem voor de hele investeerderscommunity en volgt de ontwikkeling van het bedrijf van nabij. De professionele investeerder beslist tenslotte over de uitstap van de investering en de verwezenlijkte meerwaarde wordt aan iedereen in verhouding tot zijn deelname verdeeld. Het MMI rekent hiervoor een beheersvergoeding aan (voor o.a. financiële due diligence) van 12% op het opgehaalde bedrag, wat overeenkomt met de gangbare marktstandaard van 2% gedurende een verwachte looptijd van 6 jaar (tijd tot maturiteit). Bovendien wordt ook 20% op de gecreëerde meerwaarde (op bedrag dat overblijft nadat jaarlijks gekapitaliseerde 10% IRR is uitgekeerd) aangerekend.


87

3.3 Crowdfunding in Vlaanderen

CroFun richt zich op de hele crowdfundingmarkt en wil daarbij maximale vrijheden geven aan de projectaanbieder. Dat wil zeggen dat ze, naast het toekijken op de invulling van een aantal basisvoorwaarden, niet zelf gaan bepalen welke projecten volgens hen levensvatbaar zijn en welke niet. Dat is de verantwoordelijkheid van de ‘crowd’. Ook de financiële instapdrempel werd bewust laag gehouden (€150 excl. BTW om je project online te plaatsen) om te vermijden dat goede ideeën niet gelanceerd worden omdat de transactiekosten te hoog zouden zijn. • Voor bedragen onder de wettelijke grens van 100K volgt CroFun het klassieke crowdfundingproces. De projectaanbieder kan, in tegenstelling tot andere platformen, ook zelf bepalen hoeveel geld hij of zij wil ophalen via een bepaald model (donatie, lening, winstdeelname,..). De verdeling tussen de verschillende modellen kan in de loop van de financieringsronde nog veranderen, maar het totaal op te halen bedrag blijft gelijk. De structuur van CroFun laat toe dat ze de hele markt kunnen bereiken en dat ze een brede waaier aan crowdfundingmogelijkheden kunnen bieden aan de ondernemer. Om zich op de hele Europese markt te kunnen richten, heeft CroFun dan ook voor alle EU-lidstaten een vergunning aangevraagd om als financiële intermediair te kunnen opereren. CroFun rekent naast de €150 excl. BTW om je project online te plaatsen ook een beheersvergoeding aan van 5% op het opgehaalde bedrag. Indien de betaling online plaatsvindt, dan komen daar nog transactiekosten bij die variëren tussen 0,8% en 3,5%.


88

3.3 Crowdfunding in Vlaanderen SoCrowd (voordien Netwerk Rentevrij) is een sociaal crowdfundingplatform. Dit platform tracht voor organisaties met een maatschappelijke meerwaarde een innovatief en creatief financieringsinstrument aan te bieden. SoCrowd richt zich enkel op organisaties met maatschappelijke meerwaarde, met name organisaties die sociale of maatschappelijke doelstellingen voorrang geven op financiële winst. Dit kunnen organisaties zijn uit de welzijnssector, sociale tewerkstelling, mensen milieuvriendelijke ondernemingen, internationale solidariteit, ecologie, ... etc. Tevens peilt Socrowd ook naar de manier waarop men de doelstellingen realiseert. In een ideaal geval moet de organisatie streven naar een werking die volgende principes hanteert: participatief ondernemen, transparantie, socialisatie van de opbrengsten, samenwerking en deskundigheid. Het financiële onderzoek peilt onder andere naar de terugbetalingscapaciteit van de organisatie en de financiële haalbaarheid van het project. Socrowd gaat als volgt te werk:  Organisaties met een financieringsbehoefte bieden zich aan bij SoCrowd en krijgen na een inhoudelijke en financiële goedkeuring een plaats op het platform.  De crowd krijgt de mogelijkheid om in het project te investeren, door een of meerdere aandelen te kopen van de coöperatie SoCrowd. Eén aandeel van SoCrowd kost €100. Er is geen rendement op het aandeel.  Nadat het beoogde bedrag is opgehaald dan verdriedubbelt Socrowd dit bedrag en geeft dit onder de vorm van een renteloze lening aan de organisatie.  Voorbeeld: Stel dat een organisatie voor haar project 15.000 EUR verzamelt. SoCrowd voegt 30.000 EUR van hun eigen financiële middelen toe om dan 45.000 EUR renteloos te lenen.  De betrokken organisatie betaalt vervolgens de lening af binnen de afgesproken termijn. Het aandeel van Socrowd kan altijd terug verkocht worden op het einde van de looptijd van de lening (en zo krijgt de investeerder zijn financiële middelen terug). Voor de crowd zijn er geen kosten verbonden aan de aan – of verkoop van aandelen. De betrokken organisatie betaalt wel een kostendekkende administratieve vergoeding (€650 per schijf van €50.000 opgehaalde financiering). © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

89

3.3 SWOT analyse – Crowdfunding in Vlaanderen In onderstaande SWOT analyse kaarten we de strategische sterktes en zwaktes van crowdfunding in Vlaanderen aan, alsook de opportuniteiten en de bedreigingen vanuit het perspectief van de Vlaamse Overheid. Sterktes

•

Zwakheden

Biedt een volwaardig en aantrekkelijk alternatief waar traditionele kredietverstrekkers tekortschieten, zorgt voor de nodige economische stimuli en jobcreatie in een economisch moeilijk klimaat.

•

Wakkert het ondernemerschap in Vlaanderen aan.

•

Maakt gebruik van sociale media om een zeer breed publiek te bereiken.

•

Heeft naast het ophalen van financiering nog bijzondere toegevoegde waarde voor ondernemers om de marketability van hun product af te toetsen (het zgn. “EN-EN” verhaal).

•

Geen specifiek uniform Belgisch regelgevend kader (doch regelgeving vervat in verschillende regelgevende instrumenten).

•

Veel diversiteit in verschillende nationale (EU) wetgevingen

•

Investeringsplafond zonder prospectus in België momenteel 100k, wat de mogelijkheden beperkt voor ondernemers die geen prospectus wensen op te stellen

•

Voor de investeerder is het niet altijd duidelijk wat de voor- en nadelen, de risico’s en de exit mogelijkheden van crowdfunding zijn.

•

De huidige Vlaamse markt is nog immatuur en er is geen controle op de kwaliteit van de aangeboden platformen.

•

Geen regionale koepelorganisatie die alle partijen aan tafel brengt.

Opportuniteiten

Bedreigingen

•

Constructieve houding van de betrokken partijen om een transparant en meer uniform grensoverschrijdend regelgevend kader te ontwerpen.

•

Duidelijke toewijding van de Vlaamse Overheid om ondersteunende en sensibiliserende rol te spelen waar nodig.

•

Initiatief vanuit de sector om een gezamenlijk, overkoepelend project te initiëren.

•

Ontwikkelingen op Europees vlak (ECN) bieden kansen aan nationale koepelorganisaties om te standaardiseren.

•

Meer uniform grensoverschrijdend regelgevend kader kan kloof tussen regelgeving en realiteit vergroten.

•

Momenteel weinig begeleiding of bescherming van de investeerder (bv. in geval van fraude).

•

Onderontwikkeling van de Vlaamse platformen laat ruimte voor buitenlandse platformen om onze markt te betreden zonder betekenisvolle concurrentie.

een


90

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven



91

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven De toenemende populariteit en snelle groei van de crowdfundingindustrie in verschillende Europese landen heeft geleid tot een exponentiële groei van het aantal Europese crowdfundinginitiatieven. Tezelfdertijd ondervinden regulatoren en wetgevers in verschillende landen moeilijkheden om tijdig een op maat gemaakt wetgevend kader te ontwerpen dat de groeiende industrie optimaal ondersteunt. In de meeste landen is er dus nog geen sprake van algemeen aanvaarde standaarden die minimale kwaliteitseisen stellen aan de verschillende crowdfundinginitiatieven. Omdat wereldwijd de crowdfundingindustrie zelf vragende partij is voor een kwaliteitslabel werd een initiatief vanuit de privésector gelanceerd door de gerenommeerde website crowdsourcing.org, nl. de Crowdfunding Accreditation for Platform Standards of kortwerg CAPS. Hiermee wil het koepelplatform ervoor zorgen dat er veiligheids- en betrouwbaarheidsstandaarden worden gedefinieerd voor de verschillende crowdfundinginitiatieven. Daarbij is het de bedoeling om zowel de crowdfunders (investeerders) als de ondernemers te beschermen door hen een veilig label aan te bieden dat garant staat voor duurzaamheid en kwaliteit. Vandaag hebben 37 crowdfundinginitiatieven waaronder de Europese crowdfundingplatformen Symbid, PitchStar, PPL, Boomerang, Peoplefund, Gambitious, DreamDoIt… het label ontvangen, wordt het officieel als referentie gebruikt door de Amerikaanse NLCFA en is wereldwijd geldig. Het is belangrijk om op te merken dat dit kwaliteitslabel tot stand is gekomen in het vacuüm dat ontstaat tussen de behoefte aan standaardisatie en het ontbreken van een eenvormig (grensoverschrijdend) regelgevend kader. Een op maat gemaakte regelgeving met strengere operationele eisen en rapporteringsstandaarden maakt zulke accreditatie of kwaliteitslabel immers grotendeels overbodig. Een bijkomend risico is dat een te stringente regelgeving de groei van crowdfunding kan afremmen. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

92

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven De gehanteerde CAPS-criteria zijn opgedeeld in 4 categorieën: • Operationele transparantie : Zijn de werkwijze en de onderliggende procedures duidelijk voor de gebruikers? • Veiligheid van informatie en betalingen: Wordt de integriteit van de gegevens van alle betrokken partijen beschermd en worden de nodige maatregelen getroffen om de veiligheid van betalingen te garanderen? • Functionaliteiten van het platform: Wordt er tegemoet gekomen aan de minimale functionaliteiten? • Operationele procedures: Kan het platform zich beroepen op de best practices in de sector?

Kunnen we die kwaliteitseisen transponeren naar een Vlaamse context? Buiten deze ‘globale’ kwaliteitsnormen zijn verschillende andere organisaties bezig met het ontwikkelen van good en best practices. Zo heeft ook het European Crowdfunding Network expliciet in haar doelstellingen opgenomen dat ze de beste Europese functionaliteiten en veiligheidsnormen wil bundelen en consolideren. Al blijft het voorlopig nog even wachten op concrete resultaten hieromtrent, waardoor CAPS dus de enige algemeen aanvaarde kwaliteitsstandaard van enig gewicht blijft die beschikbaar is voor de Europese crowdfundingindustrie. Het staat alle Vlaamse (en Belgische) platformen vrij zich naar deze kwaliteitsnormen te richten. Uiteraard indien deze normen door geen enkel platform gehanteerd worden zal dit weinig meerwaarde betekenen. Hierdoor is het belangrijk dat deze kwaliteitsnormen uit de industrie komen en door de industrie gesteund worden. De Vlaamse Overheid kan dit kwaliteitslabel echter wel bijkomende geloofwaardigheid verstrekken door dit te herkennen en te promoten. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

93

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven Is een specifiek Vlaamse erkenning wenselijk? We moeten hierbij echter een duidelijk onderscheid maken tussen een accreditatie en een kwaliteitslabel: • Een formele accreditatie zou gekarakteriseerd worden door zijn dwingende en limitatieve aard. Wanneer het accreditatieproces geïnitieerd wordt, toetst het of er voldaan werd aan een bepaalde set van strikte regels en standaarden. Het niet toekennen van een accreditatie zou vervolgens gevolgd kunnen worden door een penalisatie of verbod van het platform, waardoor het platform haar geloofwaardigheid en legitimatie verliest en haar activiteiten moet stopzetten. • Een kwaliteitslabel daarentegen is een vrijblijvende erkenning zonder dwingend karakter. Het verleent bijkomende credibiliteit aan een platform, maar het niet toekennen ervan heeft geen verdere implicaties op de continuïteit van het platform. Het lijkt ons om verschillende redenen (o.a. kostenefficiëntie, aansprakelijkheid, bevoegdheid,...) niet aangewezen om op het niveau van de Vlaamse Regering een regionale accreditatie te ontwikkelen. We merken tevens op dat hier noch bij de crowdfundingplatformen, noch bij de strategische partners steun voor gevonden kan worden, zoals gebleken is uit de interviews. In contrast daarmee kon voor een kwaliteitslabel echter wel (voorzichtige) steun gevonden worden bij de bevraagde partijen. Bovendien kan een zekere toetsing aan bepaalde criteria ook noodzakelijk zijn als onderdeel van de beoordeling van projecten / platformen / investeringen waaraan de Vlaamse Overheid een ondersteuningsmaatregel koppelt. Alleen reeds om die reden is het interessant om te onderzoeken welke criteria of gedragscode daarbij relevant zijn.


94

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven Welke buitenlandse crowdfundingwebsites zijn actief in Vlaanderen? In principe hebben Belgische investeerders een brede waaier aan keuzes en kunnen zij, buiten op de Belgische websites, ook wereldwijd (via de grote platformen zoals Kiva, Kickstarter, IndieGogo, WeFund, Seedrs,…) investeren in interessante en rendabele projecten. Ze hebben dus letterlijk de keuze uit 100’en platformen. Datzelfde principe geldt niet altijd voor ondernemers, die vaak enkel op binnenlandse sites op zoek kunnen gaan naar de nodige financiering. Verschillende buitenlandse platformen onderzoeken momenteel of ze hun activiteiten kunnen uitbreiden naar Europa, maar voorlopig blijven operationele activiteiten van buitenlandse platformen in België beperkt.


95

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven Denkpistes voor kwaliteitseisen Hieronder wordt er op basis van de CAPS mogelijke kwaliteitseisen opgelijst. -Transparantie – Als crowdfundingplatform wordt je geacht een tussenpersoon te zijn tussen investeerders en ondernemers. Beide groepen zijn op zoek naar een zekere graad van transparantie omtrent de werking van het platform, willen weten hoe de communicatie precies verloopt en welke tarieven er door het platform aangerekend worden. 1.

2.

Voorziet het platform volgende informatie op haar website:

•

Op welke manier je contact met hen kan opnemen en of er een helpdesk beschikbaar is in geval van klachten en problemen?

• • •

Waar is het platform gevestigd en welk wettelijk statuut heeft de onderneming? Is er informatie beschikbaar over de oprichters en/of de beheerders van de website? Is er een “Over ons” sectie beschikbaar?

Beschikt het crowdfundingplatform over:

• •

Gebruiksvoorwaarden Privacy beleid en copyright beleid

 Moeten de leden bovendien actief aangeven dat zij deze voorwaarden gelezen en begrepen hebben?


96

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven 3.

4.

Hoe kunnen de leden het platform bereiken?

•

E-mail

•

Post

•

Instant Messaging

•

Telefonisch

•

Andere

Wordt er op de website uitgelegd:

•

Hoe het platform werkt?

•

Waar de geïnvesteerde fondsen worden bewaard tot ze worden vrijgegeven aan de ondernemer?

•

Hoe het tarief is opgebouwd?


97

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven -Veiligheid – Als intermediaire partij ben je in staat om veilige transacties te faciliteren en daarmee het risico op fraude te verlagen. Het is in het voordeel van de crowdfundingindustrie zelf om de veiligheid van gegevens en betalingen te verzekeren en zo het risico voor de andere partijen te verminderen. Er wordt dus ook van de platformen verwacht dat de nodige stappen worden ondernomen om dit te verzekeren. 1.

Welke van de volgende vormen van betalingen worden door het platform aanvaard: cash, kredietkaarten, online betalingssystemen,…

2.

Worden er logs bijgehouden van betalingen die door de website werden geïnitieerd?

3.

Worden er logs bijgehouden met betrekking tot de activiteiten van de leden?

4.

Worden derde partijen ingeschakeld voor het uitvoeren van de transacties?

5.

Wordt gevoelige persoonlijke informatie opgeslagen via de website? Wordt daarbij een beveiligde verbinding gebruikt (https, SSL certificatie)?

6.

Wordt de volgende informatie van de leden opgevraagd?

•

Rijksregisternummer

•

Nummer van de identiteitskaart

•

Kredietkaartgegevens

•

…


98


Voldoet het platform aan de veiligheidsmaatregelen inzake: Beveiliging van haar netwerk:

• •

Worden gevoelige gegevens beschermd door een firewall?

•

Worden de fabrieksstandaarden gehandhaafd voor paswoorden en andere beveiligingsparameters?

•

Wordt het platform en haar onderliggende systemen beschermd door antivirus software en gebeuren er regelmatig updates? Interne controles:

• •

Worden kredietkaartgegevens enkel ter beschikking gesteld voor de werknemers die deze data moeten gebruiken?

•

Heeft elke persoon die inlogt op het back-end systeem van het platform een unieke identificatie?

8.

Worden de veiligheidsystemen regelmatig aan een test onderworpen?

9.

Worden de dossiers van de projecten (details van de deal) permanent bijgehouden (ook van projecten die reeds financiering hebben opgehaald) (dossier clearing)?

10. Is er een uitgeschreven policy omtrent veiligheid van informatie?


99

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven -Functionaliteit – Gebruiksvriendelijke communicatiemiddelen zijn essentieel om een correcte inschatting te maken van de aangeboden projecten. Het biedt crowdfunders de mogelijkheid om betere en meer volledige informatie te krijgen in de ambities van de ondernemer. Als platform controleer je de informatie die aangebracht wordt door ondernemers door richtlijnen en templates naar voor te schuiven zodat crowdfunders een geïnformeerde beslissing kunnen nemen. 1.

Welke van de volgende communicatiekanalen tussen crowdfunders en ondernemers zijn beschikbaar en zijn deze verplicht of optioneel?

•

E-mail

•

Post

•

Telefoon

•

Forum

•

Instant messaging

•

Andere


100


Kunnen ondernemers andere online content integreren in hun projectvoorstellen? Zo ja, wat zijn de kanalen daarvoor? (vervolg volgende slide)

•

Website van de onderneming

•

Sociale media:

• 3.

•

Facebook

•

Twitter

•

LinkedIn

•

Andere sociale media Andere

Welke soort informatie kunnen ondernemers toevoegen aan hun voorstellen?

•

Documenten

•

Video

•

Audio

•

Links naar websites

•

Andere


101


Voor wie is informatie zichtbaar omtrent de individuele bedragen die geïnvesteerd of gedoneerd worden?

•

Iedereen (publieke informatie)

•

Alle geregistreerde leden

•

Alleen investeerders of donateurs

•

Alleen ondernemers

•

Niet beschikbaar

5.

Wordt er onderzoek gedaan op het platform naar de klantentevredenheid van de gebruikers?

6.

Geeft het platform aan wat het doet om de ervaring van de gebruikers te verbeteren?

•

Promotie van projecten (op het eigen platform, op andere platformen, via andere media,…)

•

Adviesverlening (voor ondernemers, voor crowdfunders,…)

•

Ondersteuning bieden (via IM, E-mail, FAQ, handleidingen, richtlijnen, andere…)

•

Andere


102

3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven -Procedures – Als platform is men in staat om transacties te faciliteren en aan projectopvolging te doen om te kijken of gefinancierde projecten gerealiseerd worden. Het is in het belang van de hele sector dat zowel de ondernemers als de financiers een hoge graad van vertrouwen en toewijding hebben zowel voor als na de financiering van een plan. 1.

Welke actie wordt er ondernomen als er vermoeden is van fraudulente activiteiten?

•

Er wordt een onderzoek gestart

•

De account van de ondernemer wordt (tijdelijk) geblokkeerd

•

De bevoegde instanties worden op de hoogte gebracht

•

Andere

2.

Worden projecten die gefinancierd worden opgevolgd om te zien of hun vooropgestelde doelen behaald worden? Indien ja, hoe gebeurt de selectie van deze projecten, hoe wordt de informatie verzameld en neem je zelf contact op met de ondernemer?

3.

Gebeurt er een analyse bij (on)succesvolle financieringspogingen?

4.

Heeft het platform een beleidsdocument dat specifiek aangeeft wat er gebeurt met de projecten wanneer de continuïteit van het platform in gedrang komt of het platform zelf in vereffening gaat? Is dit beschikbaar voor de leden?

5.

Wordt aan de (potentiële) ondernemers aangegeven wat de tijd, effort en kosten zijn die zij kunnen verwachten bij het opzetten van een crowdfundingcampagne?


103

3.5 Juridische instrumentarium

■ 3. Kennisopbouw ■ 3.1 Aanpak ■ 3.2 Crowdfunding in het buitenland ■ 3.3 Crowdfunding in Vlaanderen ■ 3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven ■ 3.5 Juridisch instrumentarium ■ 3.6 Juridische randvoorwaarden


104

3.5 Juridische instrumentarium Ondersteuningsmaatregelen Er zijn diverse (beleids- en juridische) instrumenten denkbaar om crowdfunding te ondersteunen (al dan niet gekoppeld aan de inrichting van een koepelplatform). Een eerste belangrijke vraag daarbij betreft het niveau waarop men de ondersteuning ziet:

•

Koepelplatform

•

Crowdfundingplatform

•

Crowdfundingproject

•

Crowd

•

Direct op niveau van ondernemer

⇒ Het bepalen van het “geschikte” niveau voor ondersteuning is in belangrijke mate afhankelijk van de gekozen ondersteuningsmaatregel en diens beperkingen / eigenschappen (zo bijvoorbeeld zullen fiscale stimuli vanwege de Vlaamse overheid moeten kunnen kaderen in de personenbelasting)


105

3.5 Juridische instrumentarium De volgende instrumenten kunnen overwogen worden

•

(stimuleren oprichting koepelplatform – zie hoger)

•

Opname in de adviespraktijk

•

Verstrekken opleiding en sensibilisering

•

Subsidiëring

•

Koepelplatform

•

Platform

•

Project

•

Fiscale stimulansen – belastingsvermindering in de personenbelasting

•

Waarborgen

•

Zelf mee investeren – “opleg” van een bedrag door de Vlaamse overheid op investeringen door de crowd

•

Kwaliteitslabels (best gekoppeld aan andere maatregelen – kwaliteitscriteria)


106

3.5 Juridische instrumentarium Terugkerende aandachtspunten voor de diverse instrumenten Algemene aandachtspunten

• •

Vlaamse bevoegdheden (beperkingen inzake fiscaliteit + inzake financiële regulering)

•

Gelijkheidsbeginsel – overheidsopdrachtenwetgeving bij toekenning taken

•

Zorgvuldigheids- en vertrouwensbeginsel

•

Gelijkheidsbeginsel voor de vaststelling van de criteria inzake te ondersteunen projecten

•

Staatssteun en vrij verkeer Moeilijkheden inzake vaststelling “toekenningsvoorwaarden”

•

•

•

Welke vormen van crowdfunding gaat men ondersteunen

•

Meer algemeen: welke objectieve criteria voor keuze van een platform / project ter ondersteuning + “betrouwbaarheid” van het ondersteunde initiatief

•

Eventuele “band” met de Vlaamse economie

•

Wie beoordeelt de voorwaarden – hoe verloopt de procedure tot toekenning van de steun Juridische basis (eventuele decretale basis in te schrijven)

=> Voor een meer uitgebreide analyse hiervan, wordt verwezen naar de begeleidende juridische nota © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

107

3.6 Juridische randvoorwaarden

■ 3. Kennisopbouw ■ 3.1 Aanpak ■ 3.2 Crowdfunding in het buitenland ■ 3.3 Crowdfunding in Vlaanderen ■ 3.4 Basiskwaliteit crowdfundinginitiatieven ■ 3.5 Juridisch instrumentarium ■ 3.6 Juridische randvoorwaarden


108

3.6 Juridische randvoorwaarden Juridische randvoorwaarden Verschijningsvormen van crowdfunding naar de aard van de inbreng

•

Kapitaal

• •

Vorm van crowdfunding waarbij crowd investeert in het kapitaal van de projectaanbieder

•

Participatie door de crowd kan hetzij rechtstreeks hetzij onrechtstreeks (i.e. door de tussenplaatsing van een vehikel dat investeert in het kapitaal van de projectaanbieder)

•

Aandachtspunt voor de projectaanbieder: is rechtstreekse participatie wel een praktisch haalbare vorm van crowdfunding bij een veelheid van kleine aandeelhouders (vennootschapsrechtelijke implicaties voor beslissingen op aandeelhoudersniveau)?

•

In praktijk wellicht makkelijker te structuren door middel van een onrechtstreekse participatie door tussenkomst van een investeringsvehikel (dat op haar beurt beleggingsinstrumenten uitgeeft gekoppeld aan het rendement van de investering in de projectaanbieder; in dit geval verkrijgt de investeerder evenwel een hybride instrument, vaak zonder de associatieve rechten typisch verbonden aan een aandeel)


109

3.6 Juridische randvoorwaarden Juridische randvoorwaarden (vervolg) Lening

• •

Vorm van crowdfunding waarbij crowd een lening versterkt aan de projectaanbieder

•

Lening door de crowd kan hetzij rechtstreeks , onder de vorm van een klassieke lening of onder de vorm van een (“collectieve”) lening in de vorm van effecten (obligaties), hetzij onrechtstreeks (i.e. door de tussenplaatsing van een vehikel dat de lening verstrekt aan de projectaanbieder)

•

Aandachtspunt voor projectaanbieder: is rechtstreekse lening een praktisch haalbare vorm van crowdfunding bij een veelheid van kleine uitleners? (Voor)verkoop en/of rewards

• •

Vorm van crowdfunding waarbij de projectaanbieder een product en/of dienst (voor)verkoopt aan de crowd of sponsoring bekomt van de crowd in ruil voor een reward (bv. een recht op een bepaald product of dienst of zelf een winstdeelname in een bepaald project, bv. verkoop van een muziekalbum)

•

Donatie of sponsoring

•

Vorm van crowdfunding waarbij de projectaanbieder sponsoring (een schenking, i.e. zonder enige vergoeding voor de sponsor) verkrijgt van de crowd voor de doeleinden van een bepaald project


110

3.6 Juridische randvoorwaarden Reglementair kader

•

Afwezigheid van een (Belgisch) wettelijk (regelgevend) kader specifiek gericht op crowdfunding

•

Bij het financieren van een project door middel van crowdfunding dient rekening gehouden te worden met de mogelijke toepassing van verschillende financieel rechtelijke reglementeringen

•

De inpasbaarheid van een concreet project binnen het bestaande regelgevend kader dient steeds beoordeeld te worden op basis van de concrete invulling van een crowdfundingproject

•

De voornaamste regels die bij het opzetten van een crowdfunding project dienen getoetst te worden, omvatten: Kapitaalmarktenwetgeving (“Prospectuswet” van 16 juni 2006):

• •

vooral aandachtspunt bij crowdfundingvormen waarbij kapitaal of een lening (onder de vorm van schuldinstrumenten) wordt verstrekt

•

vereiste tot publicatie van een goedgekeurd prospectus ingeval van een openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten op het Belgisch grondgebied (vrijstelling ingeval van private plaatsing, bv. ophaling van bedrag van minder dan EUR 100,000)

•

vergunningsvereiste voor crowdfundingplatformen indien zij geacht worden te “bemiddelen” bij een openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten op het Belgisch grondgebied (vrijstelling ingeval van private plaatsing)

•

vergunningsvereiste ingeval van het publiek inzamelen van deposito’s of terugbetaalbare gelden


111

3.6 Juridische randvoorwaarden Reglementair kader (vervolg) Wetgeving collectieve beleggingsinstellingen (“ICB-wet” van 3 augustus 2012):

• •

Vooral aandachtspunt bij crowdfundingvormen waarbij kapitaal of een lening wordt verstrekt via tussengeplaatst vehikel

•

Vereiste tot naleving van ICB wetgeving (onder meer vereiste tot inschrijving van het vehikel bij FSMA)

•

Vereiste tot publicatie van een goedgekeurd prospectus ingeval van een openbare aanbieding op het Belgisch grondgebied (vrijstelling ingeval van private plaatsing)

•

Vergunningsvereiste voor crowdfundingplatformen indien zij geacht worden te bemiddelen bij een openbare aanbieding (vrijstelling ingeval van private plaatsing) Wetgeving van toepassing op beleggingsondernemingen (wet van 6 april 1995):

• •

Vooral aandachtspunt bij crowdfundingvormen waarbij kapitaal of een lening (onder de vorm van schuldinstrumenten) wordt verstrekt

•

Vergunningsvereiste voor crowdfundingplatform indien zij zou geacht worden beroepsmatig een “beleggingsdienst” te verstrekken (bv. plaatsing van financiële instrumenten, uitbating van een MTF platform waarop koop- en verkoopsintenties met betrekking tot financiële instrumenten kunnen kenbaar gemaakt worden,….)


112

3.6 Juridische randvoorwaarden Reglementair kader (vervolg) Wetgeving van toepassing op betalingsdiensten (wet van 21 december 2009):

• •

Vergunningsvereiste indien een crowdfundingplatform zou geacht worden een “betalingsdienst” te verstrekken

•

Aandachtspunt voor crowdfundingplatformen indien zij tussenkomen bij het transfereren van fondsen tussen de crowd en projectaanbieders

=> Voor een meer uitgebreide analyse hiervan, wordt verwezen naar de begeleidende juridische nota


113

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen

■ Management samenvatting ■ 1. Inleiding ■ 1.1 Inleiding tot crowdfunding ■ 1.2 Doelstelling van de opdracht ■ 2. Analysefase ■ 3. Kennisopbouw ■ 4. Conclusies & beleidsaanbevelingen ■ 5. Bijlagen


114

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen Uit deze studie blijkt dat de Vlaamse crowdfundingindustrie vandaag nog in haar kinderschoenen staat met slechts een beperkte markt, een klein aantal crowdfundinginitiatieven, een beperkte omkadering en een op bepaalde vlakken meer beperkend wetgevend en regelgevend kader in vergelijking met onze buurlanden. Dat neemt echter niet weg dat crowdfunding in Vlaanderen potentieel heeft. Er is duidelijk marge voor verbetering, waarbij de crowdfundinginitiatieven en de overheid elk hun rol kunnen spelen en de handen in elkaar dienen te slaan om de uitbouw van crowdfunding als financieringswijze van (startende) ondernemingen te stimuleren. In hoofdstuk 2.4 van het rapport werd uitgebreid onderzocht welke waaier van mogelijkheden er momenteel bestaan voor de Vlaamse Overheid om crowdfunding te stimuleren. Deze waaier van mogelijkheden werd in hoofdstuk 2.6 in verschillende scenario’s gegoten afhankelijk van de mate waarin de overheid wenst te participeren in het Vlaamse crowdfundinglandschap. Volgende 4 scenario’s werden gedefinieerd: 1. Passieve waarnemer: de Vlaamse Overheid neemt een waarnemende positie in waarbij zij eerder afwachtend reageert en niet ingrijpt in de ontwikkeling van crowdfunding in Vlaanderen. Zij zal in dit scenario geen concrete acties ondernemen. 2. Promotor en informatieverschaffer: informatieverstrekkende rol spelen.

de

Vlaamse

Overheid

zal

voornamelijk

een

promotie-

en

3. Actieve begeleider: de Vlaamse Overheid zal actief de uitbouw van crowdfunding begeleiden. 4. Strategische partner: de Vlaamse Overheid profileert zich als een strategische partner voor alle betrokken partijen. Dit betekent dat men actief wil meedenken en meewerken aan de uitbouw en verbetering van het Vlaamse crowdfundinglandschap. Gezien de ambitie van de Vlaamse Overheid om de uitbouw van crowdfunding te stimuleren lijkt scenario 1 (passieve waarnemer) minder aangewezen. Anderzijds is scenario 4 (strategische partner) wellicht in eerste instantie te verregaand en ligt dit niet onmiddellijk in lijn met de huidige doelstellingen van de Vlaamse Overheid. © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

115

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen Op basis van de interviews en het stakeholderoverleg lijkt scenario 2 (promotor en informatieverschaffer) momenteel het meest aangewezen startpunt voor de Vlaamse Overheid om in te spelen op de meest urgente noden van de crowdfundingindustrie. Wanneer de crowdfundingindustrie gradueel aan maturiteit wint, kunnen eventueel elementen van scenario 3 mee worden opgenomen in het Vlaamse beleid. Concreet vertalen we dit scenario in de volgende beleidsaanbevelingen voor de Vlaamse Overheid: A. Promotie & Sensibilisering •

Beleidsaanbeveling 1: Aanmoedigen van de oprichting en uitbouw van een onafhankelijke koepelorganisatie Er bestaat vanuit de Vlaamse crowdfundingindustrie een reëel bewustzijn om zelf een onafhankelijke koepelorganisatie op te richten. Momenteel hebben de ondernemers achter enkele crowdfundinginitiatieven zich geëngageerd om de haalbaarheid hiervan te onderzoeken (zie hoofdstuk voorstel van de crowdfundingplatformen voor het oprichten van een koepelorganisatie). Deze organisatie zal de belangen van de industrie vertegenwoordigen en daarbij functioneren als unieke gesprekspartner naar zowel de beleidsmakers als de overige partijen in het crowdfundinglandschap. De initiatiefnemers geven aan dat zij van de Vlaamse Overheid geen financiële steun verwachten voor de opstart en het dagdagelijks beheer van deze organisatie. De Vlaamse Overheid kan de opstart van deze organisatie wel aanmoedigen door bijvoorbeeld de koepelorganisatie officieel te erkennen of de organisatie in contact te brengen met de strategische partners van de Vlaamse Overheid alsook door publiciteit te maken omtrent deze koepelorganisatie. Aan de hand van deze erkenning kan de Vlaamse Overheid voorwaarden stellen aan de organisatie (m.b.t. promotie voeren, enz.). Via de koepelorganisatie kunnen er tevens kwaliteitsvoorwaarden worden opgesteld en een kwaliteitslabel worden opgericht voor de crowdfundingplatformen die lid willen worden van deze organisatie.


116

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen •

Beleidsaanbeveling 2 : Actieve steun bieden bij het oprichten van een koepelplatform Naast een koepelorganisatie kan er ook een informatieve website of koepelplatform worden opgericht die als doel heeft het bewustzijn omtrent crowdfunding als bron voor alternatieve financiering te stimuleren en te verhogen. Hoewel de Vlaamse Overheid de mogelijkheid heeft om zelf een koepelplatform op te richten, lijkt het aangewezen dat dit koepelplatform mee wordt opgericht door de hiervoor besproken koepelorganisatie. Ook omwille van de dagelijkse ontwikkelingen en de doorlopende noodzaak aan actualisering lijkt het evidenter dat het beheer van deze website gebeurt door de koepelorganisatie zelf. Dat neemt echter niet weg dat de Vlaamse Overheid een rol kan spelen bij het verwezenlijken en uitbouwen van dit informatieve koepelplatform: 

Enerzijds kan de Vlaamse Overheid financiële steun bieden bij de ontwikkeling van het koepelplatform. Als overheid kan ze erop toezien dat de (anders misschien prohibitieve) ontwikkelingskosten van een dergelijk platform draaglijk blijven voor de betrokken partijen. Er moet met de betrokken partijen worden afgestemd welke billijke voorwaarden er eventueel aan deze steun verbonden zijn.



Anderzijds kan de Vlaamse Overheid actief de promotie van het koepelplatform op zich nemen en haar sensibiliserende rol naar de bevolking toe opnemen. Als informatieverschaffer kan zij, door te verwijzen naar het koepelplatform, de potentiële investeerder inlichten omtrent de voor- en nadelen van crowdfunding, alsook de risico’s die eraan verbonden zijn. Zo kan de overheid ervoor zorgen dat de crowdfunder een goed begrip heeft van wat zijn investering precies omhelst en welke voordelen en risico’s hij loopt op basis van de huidige regelgeving (what’s in it for me?). Ook voor de startende ondernemer kan de website een belangrijk referentiepunt zijn, in zoverre die website hem de praktische informatie verstrekt omtrent welke ondersteuning hij kan ontvangen en met welk wettelijk kader hij rekening dient te houden.


117

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen De betrokkenheid door de Vlaamse Overheid bij een extern koepelplatform, en de ondersteuning ervan, veronderstelt wel dat die samenwerking kan verantwoord worden door een behoorlijke werking van het koepelplatform, waarbij geen sprake is van discriminerende voorwaarden en een correcte informatieverstrekking gegarandeerd wordt. •

Beleidsaanbeveling 3: Het verstrekken van nodige stimulansen Door middel van fiscale stimuli (of zelfs defiscalisatie), het verstrekken van subsidies, het verlenen van waarborgen,… kan crowdfunding in Vlaanderen sterk gestimuleerd worden. Zoals eerder aangegeven kan de Vlaamse Overheid hierbij ook een belangrijke rol spelen op basis van haar bevoegdheden inzake o.m. economie en in het bijzonder economische expansie. Het lijkt aangewezen om in een eerste fase te trachten om de bestaande (fiscale) stimuli en waarborgen voor starters te transponeren naar crowdfunding. Hiervoor moet er samen met het koepelplatform en de betrokken partners (PMV, BAN Vlaanderen,…) gekeken worden naar welke producten combineerbaar en/of transponeerbaar zouden kunnen zijn met crowdfunding. Concreet denken wij aan volgende producten: •

De win-winlening: het toekennen van belastingsverminderingen voor de (via crowdfunding) geïnvesteerde financiële middelen alsook een (beperkte) waarborg voorzien voor deze geïnvesteerde financiële middelen. Daarbij lijken aanpassingen aan het decretaal kader aangewezen om dit aan te passen aan de eigenheden van crowdfunding, nu de win-winlening vertrekt van kapitaalverstrekking via leningen en dit bovendien op een meer geïndividualiseerde wijze.


118

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen •

Co-financieringsproducten: samenwerking met of kopiëren van bestaande co-financieringsproducten zoals bv. de BA+ lening van BAN Vlaanderen en ARKimedes of CultuurInvest (enkel voor cultuurprojecten) van PMV waarbij de door crowdfunding opgehaalde financiering aangevuld wordt met “overheidsfinanciering”.

Bij het uitwerken van deze stimulatiestrategie dient er wel voldoende rekening gehouden te worden met mogelijke oversubsidiering en de negatieve gevolgen die hiermee gepaard zouden gaan. Tevens gelden ook hier opnieuw de aandachtspunten inzake het bepalen van de voorwaarden waaraan projecten / investeerders / crowdfundingprojecten / ondernemingen moeten voldoen opdat de middelen verstrekt via crowdfunding zouden ondersteund worden door de overheid.


119

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen Indien de crowdfundingmarkt zich de komende jaren meer kan ontwikkelen, dan kan de Vlaamse Overheid ook volgende opties in overweging nemen (afkomstig uit scenario 3): •

Beleidsaanbeveling 4: Het uitbouwen van een (uitgebreide) communicatiestrategie De Vlaamse Overheid kan, in samenwerking met de koepelorganisatie, een uitgebreidere en meer gediversifieerde communicatiestrategie ontwerpen die geïntegreerde sensibiliseringsen informatiecampagnes omvat ter bevordering van het crowdfundingconcept. Dit kan gebeuren in nauwe samenwerking met de strategische partners (Unizo, Voka,…) en zowel via de traditionele kanalen als via de sociale media. Zo kan men bv. campagnes voeren gericht naar de accountants (die op hun beurt de verworven kennis zullen doorgeven aan de ondernemers).

•

Beleidsaanbeveling 5: Het ondersteunen van opleidingen of opleidingsmodules De Vlaamse Overheid kan in samenwerking met de koepelorganisatie opleidingen of opleidingsmodules voorzien voor ondernemers over hoe zij crowdfunding kunnen gebruiken om tot een gezonde financieringsmix te komen. Deze opleidingen moeten ondermeer omvatten wanneer en hoe men aan crowdfunding moet doen, wat men moet doen om de kans op slagen te verhogen, ... Voor de organisatie van deze opleidingen zal men waarschijnlijk beroep moeten doen op een externe organisatie (vb. Syntra). Een andere mogelijkheid is dat modules omtrent crowdfunding worden toegevoegd aan opleidingen voor startende ondernemers.


120

4. Conclusies & beleidsaanbevelingen B. Onderzoek •

Beleidsaanbeveling 6: Het stimuleren en/of uitvoeren van onderzoek naar crowdfunding Uit deze studie blijkt dat de regionale en nationale overheden slechts een beperkte rol spelen in het (externe en academische) onderzoek naar crowdfunding. Omdat onderzoek vandaag vooral de taak is van academische instellingen en grote (continentale) koepelfederaties lijkt het ons in een eerste fase minder proiritair dat de Vlaamse Overheid op dit domein een actieve rol gaat opnemen. Men kan echter wel onderzoeksinstellingen aanmoedigen om dit onderwerp verder te onderzoeken.

C. Regelgeving •

Beleidsaanbeveling 7: regelgevend kader

Vlaamse aanbevelingen maken voor een op maat gemaakt wetgevend en

Een algehele tussenkomst van de Vlaamse regelgever is op het financieelrechtelijk niveau niet evident. De Vlaamse Overheid is wel bevoegd voor aanzienlijke aspecten van het economisch beleid, m.i.v. economische expansie, maar een regulerend kader inzake crowdfunding als vorm van financiering lijkt daar als zodanig niet evident onder te vallen. De Vlaamse Overheid zou wel, indien wordt waargenomen dat de verdere groei van de crowdfundingindustrie in Vlaanderen aanzienlijk wordt verhinderd door het juridisch kader, aanbevelingen kunnen opmaken naar het federale en Europese niveau alsook naar de regulator ter aanpassing van de regelgeving.


121

5. Bijlagen

■ Management samenvatting ■ 1. Inleiding ■ 1.1 Inleiding tot crowdfunding ■ 1.2 Doelstelling van de opdracht ■ 2. Analysefase ■ 3. Kennisopbouw ■ 4. Conclusies & beleidsaanbevelingen ■ 5. Bijlagen


122

5. Bijlagen Bibliografie (1/4) ■ De Buysere, K., Gajda, O., Kleverlaan, R., & Marom, D. (2012). A Framework for European Crowdfunding. European Crowdfunding Network. ■ Liam Collins and Yannis Pierrakis. (2012). The Venture Crowd. Nesta. ■ T. Aschenbeck-Florange, D. Blair, J. Beltran,T. Nagel, U. Piattelli, L. Quintavalla. (2013). Regulation of Crowdfunding in Germany, the UK, Spain and Italy and the Impact of the European Single Market. European Crowdfunding Network. ■ Douw&Koren crowdfunding consultancy (2013). Crowdfunding In Nederland (2012) ■ Douw&Koren crowdfunding consultancy (2013). Crowdfinance crowdfunding voor startende ondernemingen en het MKB: status, knelpunten en kansen. ■ Crowdfunding Industry Report (2012) - crowdsourcing.org ■ http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2013/06/25/crowdfinance.html ■ http://www.fsw.vu.nl/nl/nieuws-agenda/nieuws/2013/onderzoek-crowdfunding-creatieve-industrie-krijgt-subsidie.asp ■ http://www.afm.nl/nl/professionals/diensten/starters/wet-regelgeving/crowdfunding.aspx ■ https://www.fundingcircle.com/about-us/our-blog/the-government-to-announce-plans-to-lend-to-small-businesses-through-funding-circle ■ http://www.crowdfunding.nl/2013/02/06/crowdfunding-ontwikkelt-zich-tot-serieus-alternatief-voor-de-bank/ ■ http://www.guardian.co.uk/business/2012/dec/12/vince-cable-loan-scheme-small-firms ■ http://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?cidTexte=LEGITEXT000006072026&dateTexte=20101118 ■ http://www.crowdcube.com/investment/the-rushmore-group-ltd-10449 ■ http://www.osborneclarke.de/publications/sectors/financial-services/update/2013/regulation-of-crowdfunding-in-germany.aspx ■ http://www.flib.nl/nl/nieuws/crowdfunding-mkb ■ http://www.socrowd.be/faq ■ http://crowdsourcingweek.com © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

123

5. Bijlagen Bibliografie (2/4) ■ http://www.europecrowdfunding.org/ ■ http://www.ukcfa.org.uk/ ■ http://www.nlcfa.org ■ http://www.crowdsourcing.org ■ http://www.crowdfundinsider.com/ ■ http://www.ncfacanada.org/ ■ http://ncfaindia.org/ ■ http://www.worldcrowdfund.org ■ http://www.cfpa.org/ ■ http://www.hieropgewekt.nl/kennis/financiering/crowdfunding-als-alternatief-voor-bankfinancieringen ■ http://stowarzyszenie.crowdfunding.pl ■ www.MexicanCrowdfunding.com ■ www.Crowdfunding.info ■ www.IsraelCrowdfunding.org ■ http://www.nigeriancrowdfundingassociation.org/ ■ www.BrasilCrowdfund.org.br ■ www.bccf.be ■ www.fsma.be ■ http://www.crowdfundingitalia.com/ ■ http://www.crowdfunding-deutschland.de/ © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

124

5. Bijlagen Bibliografie (3/4) ■ http://www.whiteboardmag.com/legal-hurdles-hold-crowdfunding-in-france-back/ ■ http://www.crowdfundinsider.com/2013/05/15805-france-works-to-define-regulations-on-crowdfunding/ ■ http://www.nytimes.com/2012/12/24/arts/design/french-arts-institutions-turn-to-crowdfunding.html?_r=0 ■ http://crowdfunduk.org/2012/01/05/crowdfunding-lessons-from-history-the-statue-of-liberty/ ■ http://angel.me/ ■ http://www.appsfunder.com/en ■ http://www.CroFun.be ■ http://www.filmangel.tv/ ■ http://www.lookandfin.com ■ http://www.mymicroinvest.com/ ■ http://www.sandawe.com/ ■ http://www.sonicangel.com ■ http://www.rentevrij.be/ ■ http://www.socrowd.be/faq ■ http://www.seedrs.com/ ■ http://www.crowdcube.com/ ■ http://www.peoplefund.it/ ■ https://banktothefuture.com/ ■ http://www.sponsume.com/ ■ http://www.kickstarter.com © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

125

5. Bijlagen Bibliografie (4/4) ■ http://www.amf-france.org/ ■ http://www.fca.org.uk/ ■ http://www.whiteboardmag.com/legal-hurdles-hold-crowdfunding-in-france-back/ ■ http://www.symbid.nl/ ■ http://www.geldvoorelkaar.nl ■ http://www.voordekunst.nl ■ http://www.pitchstar.nl/ ■ https://www.crowdaboutnow.nl ■ https://www.anaxago.com/ ■ http://www.wiseed.com/ ■ http://www.kisskissbankbank.com/ ■ http://www.fondatio.fr/ ■ http://www.smartangels.fr ■ https://www.companisto.de/ ■ https://www.seedmatch.de/ ■ http://www.innovestment.de/ ■ https://de.bergfuerst.com/ ■ https://www.euroquity.com/ ■ www.pmv.eu ■ www.febelfin.be © 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

126

© 2013 KPMG Advisory, een Belgische burgerlijke CVBA en lid van het KPMG netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn met KPMG International Cooperative (“KPMGInternational”), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in België

Vlaamse Overheid Agentschap Ondernemen

Recommend Documents