VERZONDEN 1 i uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum oktober 2013

Postbus 15 1440 AA Purmerend telefoon 0299-452452 telefax 0299-452124

gemeentebestuur Afdeling Stadsontwikkeling Team Beleidsontwikkeling

Aan de gemeenteraad van Purmerend

VERZONDEN 1 i 10.13 uw brief van

uw kenmerk

ons kenmerk 1097781

datum 8 oktober 2013

Betreft: Tussenrapportage "Pilot Rechtstreeks verwijzen ambulante jeugdzorg"

Geachte raadsleden, Hierbij bied ik u, ter kennisname, de tussenrapportage aan van de "Pilot Rechtstreeks verwijzen ambulante jeugdzorg". Korte informatie over de pilot. De pilot startte in februari 2013 vanuit zorgmeldingen van de politie. Vanaf maart worden ook zorgmeldingen vanuit het CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) ingenomen. Tot september zijn er 26 zorgmeldingen over jongeren en gezinnen, waarmee Spirit intensief aan de gang is gegaan. Zowel vragen rond jeugdhulpverlening (opvoedproblemen, veiligheid), als rond huisvesting, schulden en inkomen worden opgepakt. Er wordt intensief samengewerkt met andere partijen. Doorverwijzing naar geïndiceerde jeugdzorg is onderdeel van de pilot. De pilot moet de weg gaan wijzen naar hoe we in het nieuwe stelsel per 2015 de toegang naar de specialistische hulp gaan regelen. Tot nu toe zijn de resultaten positief. Er is een presentatie geweest in de Raad (mei) en er komt een evaluatie van de pilot aan het eind van dit jaar. En nu is er dan een tussenrapportage. Aan de stadsregio is aangegeven dat Purmerend in 2014 graag door wil gaan met de pilot.

wethouder

Bijlage(n): 1 behandeld door: Erin van Broekhuisen bezoekadres: Bankrekening:

Stadhuis Purmersteenweg 42 NL35 BNGH 0285 0069 67

telefoonnummer: coll./typ. 0299 452350 Werkplein Purmerend Waterlandlaan 22-36

Gemeente Amsterdam Bureau O n d e r z o e k en Statistiek

X X

Pilot direct verwijzen ambulante jeugdzorg Purmerend Een tussentijdse rapportage

In opdracht van: Gemeente Purmerend Projectnummer: 13146

Sanna de Ruiter, MSc

drs. Jeroen Slot

José van Boven, BSc

Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal 300

Telefoon 020 251 020 251 10434

Postbus 658, 1000 AR Amsterdam

www.os.amsterdam.nl

[email protected]

Amsterdam, september 2013

Gemeenje Amsterdam, Bureau Onderzoek en Statistiek - rapport

Foto voorpagina: Oudezijds Voorburgwal 300, fotograaf Edwin van Eis (2010)

13146 Pilot direct verwijzen ambulante jeugdzorg Purmerend - rapport

Inhoud Samenvatting

5

Inleiding

9

1 Jeugdzorg Purmerend vanaf 2010

13

2 Direct verwijzen via zorgmeldingen

17

2.1 Doelstellingen en belangrijkste veranderingen 2.2 Voorlopige resultaten 2.3 Toekomst en tips 2.4 Conclusie en aanbevelingen

17 18 21 21

3

Gemeente Amsterdam, Bureau Onderzoek en Statistiek - rapport


Samenvatting

In dit rapport wordt een eerste analyse gegeven van de pilot 'direct verwijzen via zorgmeldingen' die sinds begin 2013 in Purmerend loopt. De doelstelling van de pilot is hulpverlening aan de klanten verbeteren, door het aanbieden van bredere, effectievere en snellere hulp. Ook wil de gemeente overzicht over het hulpverleningsveld: wat zijn de betrokken partijen, wat loopt er goed en waar zijn nog hiaten? In deze eerste analyse is gekeken naar de doelgroep van de jeugdhulpverlening in Purmerend voor 2013. Ook is er met de betrokken ketenpartners (Bureau Jeugdzorg (BJAA), Spirit, het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), de politie en de gemeente) gesproken over de eerste fase van de pilot. Aan hen is gevraagd hoe de eerste fase is verlopen, wat hun verwachtingen zijn en of er al iets te zeggen over resultaten en kansen en bedreigingen in het verdere verloop. Jongeren in Purmerend met jeugdhulpverlening - 2010 tot en met 2012 In 2012 telde Purmerend ruim 16.000 inwoners jonger dan 18 jaar, dat was 20% van het totaal aantal inwoners. Van hen zijn er in dat jaar 458 aangemeld bij BJAA voor jeugdhulpverlening (bijna 3% van de jongeren in die leeftijdsgroep). Jongeren kunnen door verschillende instellingen worden aangemeld bij BJAA. In 2012 was de politie de grootste verwijzer, bijna 30% van de aanmeldingen kwam vanuit hen. Het CJG werd in 4% van de aanmeldingen genoemd als verwijzer, 8% kwam binnen op eigen initiatief (van de jongere of van ouders), 8% kwam binnen via onderwijsvoorzieningen/ZAT en de GGZ was verantwoordelijk voor 6% van de aanmeldingen. In 2010 telde Purmerend 16.800 jeugdigen onder de 18 jaar (21% van alle bewoners), waarvan er 544 waren aangemeld bij BJAA voorjeugdhulpverlening. Tabel 1 aantal inwoners, aantal jongeren, aantal aanmeldingen BJAA aandeel jongeren aangemeld bij BJAA

aantal inwoners

0-17 iaar

aantal aanmeldingen BJAA

2010

79.039

16.809

544

3,2

2012

79.267

16.190

458

2,8

aantal jongeren

Er zijn verschillende aanbieders van jeugdhulpverlening in Purmerend. Spirit is de instelling die het grootste deel van de behandelingen verzorgd, 93% (483 van de 517 behandelingen) in 2012, in 2010 was dit zelfs 97%. Toelichting pilot Voordat de pilot direct verwijzen startte liep iedere verwijzing naar jeugdhulpverlening via Bureau Jeugdzorg, ongeacht of het ging om hulp in het vrijwillige- of het gedwongen kader. Een jongere werd aangemeld bij BJAA, of kwam daar op eigen initiatief waar het hulpverleningstraject werd bepaald. BJAA gaf een indicatie af en de jongere kwam bij een instelling voorjeugdhulpverlening terecht. BJAA bleef coördinator van het traject, de instelling voor jeugdhulpverlening was vooral een uitvoerende partij.

5


In de pilot direct verwijzen is deze route veranderd. Het CJG kan een jongere sinds maart 2013 direct verwijzen naar Spirit voor een hulpverleningstraject in het vrijwillig kader (het gedwongen kader verloopt onveranderd via BJAA). Spirit wordt de coördinator van het traject, hier wordt bepaalt welk traject er ingezet wordt. Indien er onveiligheid is verwijst het CJG via een zorgmelding. De melding wordt dan met spoed, binnen 48 uur, opgepakt door Spirit. De overige aanmeldingen gaan zonder zorgmelding en volgen het gewone traject binnen Spirit. In eerste instantie was het de bedoeling dat ook de politie direct, zonder tussenkomst van BJAA, kon verwijzen naar Spirit. Vanuit landelijk beleid van het KLPD is echter besloten dat de zorgmeldingen van de politie via BJAA moeten blijven lopen. Bij BJAA vindt een korte check plaats waarin wordt beoordeeld of het om gedwongen of vrijwillig kader gaat. In dat laatste geval hoeft het gezin niet gezien te worden door BJAA, maar wordt direct verwezen naar Spirit. Resultaten pilot direct verwijzen via zorgmeldingen Er zijn sinds aanvang van de pilot 26 zorgmeldingen binnen gekomen bij Spirit: vijf vanuit het CJG en 21 vanuit BJAA en de politie. Van die 26 zorgmeldingen zijn er twee niet in behandeling genomen omdat ze buiten de regio vielen, in een geval was de thuissituatie dermate zorgelijk dat dit gezin terug is gestuurd naar BJAA. In een andere casus was al hulp van Spirit in het gezin aanwezig, ook deze casus is niet meegenomen in de pilot. In de overige 22 gevallen is Spirit wel een traject gestart. Twee van deze trajecten zijn al afgesloten, de zorgen die er waren zijn opgelost. Twee andere trajecten zijn afgesloten en overgedragen aan het CJG, in deze gevallen is hulp van Spirit niet meer nodig, maar is zicht op het gezin nog wel wenselijk. Deze eerste analyse schetst een positief beeld over de pilot direct verwijzen via zorgmeldingen. De partners hebben er vertrouwen in dat op deze manier de hulpverlening aan cliënten beter wordt en sneller start. Door de directe verwijzing hebben de klanten een loket minder waar zij hun verhaal moeten doen, de zorgmelding wordt versneld opgepakt via Spirit en er is een goede samenwerking en communicatie tussen de partners. Het sneller doorsturen van zorgformulieren van de politie naar BJAA is een duidelijk voorbeeld van versnelling van het proces. Al met al wordt het mogelijk sneller en effectiever te handelen. Met Spirit als coördinator van het proces wordt geprobeerd de hulp zo breed als nodig in te zetten. De pilot is ook bedoeld om zicht te krijgen op hoe het veld is ingericht en hoe het zou moeten worden ingericht om gezinnen zo effectief mogelijk te kunnen helpen. De bedreigingen voor snelle efficiënte hulp blijken vooral te liggen in bureaucratie en het bestaan van 'eilandjes'; verschillende organisaties met elk hun eigen protocollen, regels en bijbehorende wachttijden. Met name op het gebied van huisvesting lijkt er nog veel verbetering mogelijk. Men is het met elkaar eens dat het voor een succesvolle verandering noodzakelijk is om over de eigen lijnen te kijken en de grenzen van regels en protocollen op te zoeken. De steun en inzet van de gemeente wordt hierbij zeer gewaardeerd door de ketenpartners. Er zijn mensen nodig die hun nek durven uit te steken. Zoals opgemerkt wordt: "Soms kan je beter achteraf om vergiffenis vragen dan vooraf om toestemming.'

Vervolg De voorwaarden om te komen tot verbeteringen voor de klant lijken aanwezig. Om inzichtelijk te maken of de hulp inderdaad breder, effectiever en directer wordt, met meer

6

13146 Pilot direcf verwijzen ambulante jeugdzorg Purmerend - rapport

regie en overzicht zal op termijn blijken. Hiervoor zijn meer casussen en dus meer tijd nodig. Verdiepende analyses op casusniveau zouden daarbij meer inzicht kunnen geven in behandeltermijnen en de breedte van de ingezette hulp.

7

Gemeente Amsterdam, Bureau onderzoek en Statistiek - rapport


Inleiding

Aanleiding In Purmerend zijn begin 2013 twee pilots omtrent direct verwijzen van ambulante jeugdzorg van start gegaan: direct verwijzen met- en direct verwijzen zonder zorgmelding. De doelstelling van de pilots is hulpverlening aan de klanten verbeteren, door het aanbieden van bredere, effectievere en snellere hulp. Ook wil de gemeente overzicht over het hulpverleningsveld: wat zijn de betrokken partijen, wat loopt er goed en waar zijn nog hiaten? De deelnemende partijen in deze pilots zijn de ketenpartners Spirit, de politie, Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA), het Centrum voor Jeugd en gezin (CJG) en de gemeente zelf. De doelgroep van de pilots zijn gezinnen met opgroei- en opvoedproblemen en waar ouders willen en kunnen. Het gedwongen kader behoort dus niet tot de pilot rechtstreeks verwijzen. Vormgeving pilots: direct verwijzen met- en direct verwijzen zonder zorgmelding Sinds eind januari 2013 is de verwijsprocedure vanuit de politie aangepast. In eerste instantie was het de bedoeling dat de politie een gezin direct, zonder tussenkomst van Bureau Jeugdzorg, kon verwijzen naar Spirit. Vanuit landelijk beleid van het KLPD is echter besloten dat de zorgmeldingen van de politie via BJAA moeten blijven lopen. Bij BJAA vindt een korte check plaats, waarin wordt beoordeeld of het bij de zorgmelding om gedwongen of vrijwillig kader gaat. In dat laatste geval hoeft het gezin niet gezien te worden door BJAA, maar wordt het direct verwezen naar Spirit. Enkele maanden later is ook het Purmerends Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) betrokken bij de pilot. Ook daar mag vanaf dat moment de afweging gemaakt worden: is er bij een cliënt of gezin een hoge mate van onveiligheid en/of is er dwang en drang nodig wordt deze nog doorgestuurd naar Bureau Jeugdzorg. Is er wel met spoed jeugdhulpverlening nodig, maar zijn gezinnen welwillend en is de mate van onveiligheid niet dermate dat Bureau jeugdzorg ingeschakeld dient te worden, kan het gezin met er een zorgmelding aangemeld worden bij Spirit: hier zal de casus binnen 48 uur opgepakt worden. De doelgroep van de pilot direct verwijzen zonder zorgmelding zijn gezinnen waar jeugdhulpverlening nodig is, maar zonder spoed. Het CJG kan deze gezinnen sinds maart-april direct verwijzen naar Spirit. Hier komen de gezinnen in het 'gewone traject' wat wil zeggen dat Spirit deze casussen niet binnen 48 uur hoeft op te pakken, maar dat zij op de reguliere wachtlijst komen. In figuur 1 wordt de pilot direct verwijzen ambulante jeugdzorg middels zorgmeldingen schematisch weergegeven . 1

Bron schema: Plan van Aanpak Pilot rechtstreeks doorverwijzen ambulante jeugdzorg, Purmerend, 16 dec. 2012.

9


Figuur 1 Schematische weergave direct verwijzen via zorgmeldingen

Afweging maken in zorgmelding

gedwongen kader

J L Direct overdragen aan B J A A

vrijwillig kader

J Rechtstreekse zorgmelding naar Spirit Eerste gesprek van Spirit met het gezin, veelal bij het gezin thuis

Verbinding leggen, tot een oordeel komen Spirit betrekt BJ, wat is hier aan vraagt advies, de hand, betrekt hen event. handelen naar bij vervolggesprek bevind van zaken I Check BJAA *• bekend bij BJAA ja/nee Twijfel veiligheid

Toets BJAA op verwijzing

Passende acties in gang zetten - Versterken eigen kracht en netwerk - Voorveid inschakelen -Gemeentelijk veld inschakelen - Inzet EKC

-Verwijzing naar geindiceerde jeugdzorg

Casuistiek bespreken in pilotteam en netwerkover leggen Anders organiseren in gang zetten

Er zijn twee belangrijke veranderingen: 1. In het vrijwillig kader verwijst niet BJAA naar een hulpverleningstraject, maar is Spirit hiertoe gemandateerd. Spirit kiest het hulpverleningstraject op basis van het oordeel over de jongere en zijn huishouden. 2. De politie en de partners van het CJG maken de afweging welke route een gezin zou moeten volgen: naar BJAA, via een zorgmelding naar Spirit verwijzen of, in het geval van het CJG, via een directe verwijzing naar Spirit. Hieronder wordt kort de taak- en rolverdeling tussen de verschillende ketenpartners besproken . 2

Spirit - uitvoering pilot De organisatie heeft veel expertise in ambulante jeugdzorg en al een werkwijze die goed aansluit bij de kwaliteitseisen die Purmerend aan de pilot stelt, namelijk: kunnen verbinden, de hele context van het gezin er bij betrekken, tot een oordeel komen over wat er moet gebeuren, hulp bieden, anderen inschakelen, regievoeren. Spirit is voor de gezinnen die binnenkomen via een zorgmelding van de politie of het GJG coördinator van het hulpverleningstraject, hier wordt nu bepaald welke zorg en hulp ingezet wordt. Po//'f/è (wijkagenten en afdeling Jeugdzaken) - verwijzing De politie signaleert dat er iets met een gezin aan de hand is, zodra de veiligheid in het geding is (gedwongen kader) verwijst de politie via een zorgmelding rechtstreeks naar

Plan van Aanpak Pilot rechtstreeks doorverwijzen ambulante jeugdzorg, Purmerend, 16 dec. 2012.


Bureau Jeugdzorg. Als het om gezinnen met opgroei- en opvoedproblemen gaat, waar ouders willen en kunnen (vrijwillig kader), kan de politie via een zorgmelding naar Spirit verwijzen. In eerste instantie was het de bedoeling dat deze verwijzing direct naar Spirit ging, zonder tussenkomst van Bureau Jeugdzorg. Vanuit landelijk beleid van het KLPD is echter besloten dat ook deze zorgmeldingen via Bureau Jeugdzorg moeten blijven lopen. Daar wordt de zorgmelding beoordeelt en vervolgens doorgestuurd naar Spirit. Het gezin hoeft hiervoor niet gezien te worden door Bureau Jeugdzorg. Centrum voor Jeugd en gezin (CJG) - verwijzing Het C J G kent een aantal partners. In Purmerend zijn bijvoorbeeld de jeugdgezondheidszorg (artsen en verpleegkundigen), (school-) maatschappelijk werk, zorgcoördinatoren, Intern begeleiders (IB'ers) en medewerkers van de geestelijke gezondheidszorg betrokken. Deze partners hebben in de pilot ook de mogelijkheid gekregen om gezinnen, al dan niet via een zorgmelding, direct te verwijzen naar Spirit. Gemeente Purmerend - opdrachtgever en intermediair naar gemeentelijke voorzieningen De ervaring wijst uit dat problemen in een gezin zelden alleen aangepakt kunnen worden via jeugdzorg. Indien de samenwerking met gemeentelijke voorzieningen die mogelijk een rol spelen, zoals schuldhulpverlening, uitkering verstrekking, begeleiden naar werk, urgentiecommissie huisvesting, et cetera niet soepel verloopt, heeft de gemeente de rol als intermediair. De gemeente heeft de visie om gezinnen zo snel mogelijk brede hulp aan te bieden. Bureau Jeugdzorg - toetsing indicering Wanneer Spirit, na analyse van de situatie, beoordeelt dat geïndiceerde jeugdhulp nodig is, stuurt zij de indicering ter toetsing naar Bureau Jeugdzorg. De zorgmeldingen van de politie komen ook nog binnen bij BJAA. Deze beoordeelt de melding en stuurt deze vervolgens door naar Spirit. De gezinnen hoeven hiervoor niet meer gezien te worden door BJAA. Evaluatie pilot rechtstreeks verwijzen De gemeente Purmerend heeft O+S gevraagd de eerste resultaten van de pilot direct verwijzen via zorgmeldingen te evalueren. De pilot direct verwijzen zonder zorgmelding is geen onderdeel van deze evaluatie. De evaluatie is in twee delen gesplitst. Dit eerste deel schetst de situatie in Purmerend tussen 2010 en 2012 en de beginfase van de pilot. Er is gesproken met de verschillende ketenpartners over het begin van de pilot, hun ervaringen zullen ook beschreven worden in dit rapport. Het doel van de tweede deel van de evaluatie, dat eind juli start, is het evalueren van de vooraf geformuleerde verwachtingen en doelstellingen. De precieze invulling hiervan zal op basis van de resultaten van deze eerste evaluatie vastgesteld worden. Het doel van direct verwijzen via zorgmeldingen is het verbeteren van de zorg. Bij de ontwikkeling van de pilot is ervoor gekozen om niet alleen te focussen op de jeugdzorg, maar om bredere hulp aan het hele gezin. Het idee is dat de zorg verbetert doordat de zorg aan de jongeren en hun gezin breder ingezet wordt. Dit zou de zorg effectiever en directer (sneller) moeten maken en daarbij leiden tot meer overzicht en regie. Ook het feit dat gezinnen niet meer eerst langs Bureau Jeugdzorg hoeven zou het proces moeten versnellen.

11


Leeswijzer Het rapport start met een schets van de situatie voorafgaan aan de pilot. De zorg om de jeugd in Purmerend tussen 2010 en 2012 staat hier centraal: hoeveel jongeren worden er jaarlijks gezien door Bureau Jeugdzorg en hoeveel volgden een jeugdhulpverleningstraject? Het tweede hoofdstuk beschrijft de beginfase van de pilot. Hoe hebben de keten partners deze fase ervaren? Wat gaat er goed, waar is verbetering mogelijk en is er al iets te zeggen over eventuele resultaten?


1 Jeugdzorg Purmerend vanaf 2010

In dit hoofdstuk staat de jeugd en het gebruik van jeugdhulpverlening in Purmerend centraal. Eerst wordt er een schets gegeven van het aantal jongeren woonachtig in Purmerend. Vervolgens wordt er weergegeven hoeveel van hen aangemeld worden bij Bureau Jeugdzorg en hoeveel er een jeugdhulpverleningstraject volgden. Tot slot worden deze getallen afgezet tegen het aantal jongeren in Purmerend en wordt er gekeken wie de verwijzers en wie de behandelaars zijn. Aantal jongeren in Purmerend Purmerend kent zeven wijken, namelijk Centrum, Gors, Overwhere, Purmer-Noord, Purmer-Zuid Weidevenne en Wheermolen. De gemeente telde in 2013 in totaal 79.489 inwoners waarvan 16.190 jonger zijn dan 18 jaar (20,2%). In vergelijking met 2010 is het aantal jongeren in 2013 gedaald, evenals het aandeel jongeren ten opzichte van alle inwoners. Tabel 1.1

Aantal inwoners en percentage jongeren in Purmerend, 2010-2013 (absoluut en procenten) aantal

aantal

percentage

inwoners

ieuqdiqen

ieuqdiqen

2010

79.039

16.809

21,3

2011

79.239

16.555

20,9

2012

79.267

16.190

20,4

2013

79.489

16.041

20,2

Bron: gemeente Purmerend, GBA

De Weidevenne is de wijk met de meeste jongeren. Bijna 5.000 bewoners van deze wijk waren in 2013 jonger dan 18 jaar (27,5% van het totaal aantal inwoners van Weidevenne), zie tabel 1.2. In de PurmerZuid en -Noord waren dat er bijna 2.800 (20,7% en 19,2%) en in Overwhere ruim 2.200 (16,4%). In de andere wijken ligt het aantal jongeren lager. In de Gors waren bijna 1.600 inwoners jonger dan 18 jaar (17,1% van alle inwoners), in Wheermolen ongeveer 1.300 (19%) en in Centrum wonen de minste jongeren, nog geen 500 (11,3%). In de afgelopen drie jaar is het aantal inwoners onder de 18 jaar gedaald van 16.809 naar 16.041. De sterkste daling van het aantal en aandeel jongeren is te zien in de Purmer Zuid, daar wonen in 2013 bijna 500 jongeren minder dan in 2010. In Overwhere en Wheermolen is het aantal en aandeel jongeren over de laatste jaren nagenoeg gelijk gebleven.

13


Tabel 1.2 Aantal en percentage jongeren 0-17 jaar naar wijk, 2010-2013

Centrum Overwhere

percen-

percen-

percen-

percen-

tage

tage

tage

tage

jongeren

jongeren

jongeren

jongeren

2010

2011

2012

2013

12,3

11,4

11,3

jongeren

jongeren

jongeren

jongeren

2010

2011

2012

2013

505

514

478

473

12,2

2.134

2.220

2.209

2.220

16,1

16,5

16,4

16,4

1.308

18,8

18,8

18,4

19

Wheermolen

1.297

1.307

1.258

Gors

1.718

1.677

1.622

1.562

18,4

18,1

17,6

17,1

20,6

20

19,6

19,2

Purmer-Noord

3.054

2.939

2.851

2.795

Purmer-Zuid

3.215

3.058

2.879

2.736

23,7

22,8

21,7

20,7

28,5

28,1

27,7

27,5

21,3

20,9

20,4

20£

Weidevenne totaal Purmerend

4.886

4.840

4.891

4.947

16.809

16.555

16.190

16.041

Bron: gemeente Purmerend, GBA

Aantal aanmeldingen bij BJAA voorjeugdhulpverlening Bureau Jeugdzorg komt in beeld als er sprake is van ernstige opvoedings- of opgroeiproblemen. Als het gaat om lichtere opvoedings- en opgroeivragen kunnen mensen terecht bij bijvoorbeeld het consultatiebureau, bij opvoedingsbureaus of bij het algemeen maatschappelijk werk. Tot 2013 kwamen alle aanmeldingen voor jeugdhulpverlening voor Purmerendse jongeren binnen bij BJAA. Dit gold voor zowel de aanmeldingen in het vrijwillig kader (waar ouders willen en kunnen) als voor aanmeldingen in het gedwongen kader. In tabel 1.3 is in de eerste drie kolommen een overzicht gegeven van het aantal aanmeldingen bij BJAA in 2010, 2011 en 2012, voor Purmerend als geheel en voor de verschillende Purmerendse wijken. In de laatste drie kolommen is weergegeven welk van de Purmerendse jongeren is aangemeld bij BJAA. In 2012 zijn er in totaal 458 jongeren uit Purmerend bij BJAA aangemeld voor jeugdhulpverlening, dit is bijna 3% van de jongeren onder de 18 jaar. Het aantal aanmeldingen ligt in 2012 lager dan in 2011 en 2010, waarbij in 2011 een piek te zien is in het aantal aanmeldingen. In alle jaren komen de minste aanmeldingen uit Centrum, waar dan ook veruit de minste jongeren onder de 18 jaar wonen. De meeste aanmeldingen komen uit de Purmer-Noord (2010 en 2011) of de Weidevenne (2012). Maar omdat daar veel jongeren wonen ligt het percentage jongeren dat aangemeld is bij BJAA niet hoger dan in de andere wijken. Dit is vooral goed te zien bij de Weidevenne. Ondanks het feit dat de meeste aanmeldingen in 2012 uit deze wijk afkomstig waren, gold dat 'slechts' 1,9% van de jongeren wonend in deze wijk werd aangemeld bij BJAA, tegenover drie tot zes procent van de jongeren uit de andere wijken. In Wheermolen ligt het percentage jongeren dat aangemeld is bij BJAA in alle jaren het hoogst. In de afgelopen jaren werd jaarlijks zes tot zeven procent van de jongeren die in deze wijk wonen aangemeld voorjeugdhulpverlening. In de andere wijken lag dat percentage lager.


Tabel 1.3 Aantal aanmeldingen bij BJAA voorjeugdhulpverlening per wijk en percentage aangemelde jongeren 0-17 jaar, 2010-2012

aantal

aantal

percentage

percentage

jongeren

jongeren

jongeren

met een

met een

met een

aanmelding

aanmelding

aanmelding

bij BJAA

bij BJAA

bij BJAA

aanmelding-

aanmelding-

aanmelding-

en 2010

en 2011

en 2012

2010

2011

13

20

15

2,6

3,9

wijk Centrum

percentage

3,1

Overwhere

99

96

64

4,6

4,3

2,9

Wheermolen

74

94

78

5,7

7,2

6>2

61

72

58

3,6

4,3

3.6

107

133

88

3,5

4,5

3,1

Purmer-Zuid

89

109

55

2,8

3,6

t.9

Weidevenne

96

121

95

2

2,5

1,9 k .

3,9

2,8

Gors Purmer-Noord

onbekende wijk Totaal Purmerend

5 544

•6 j 651

5 458

_ 3,2

Bron: BJAA/ instellingen jeugdhulpverlening

Verschillende verwijzers Jongeren kunnen door verschillende instanties aangemeld worden bij Bureau Jeugdzorg. De gemeentemonitor van de ADD groep geeft informatie over de verwijzers naar BJAA. In 2012 werd er het meest door de politie aangemeld, zij waren verantwoordelijk voor 28% van de aanmeldingen, in 2010 deden zij 21% van alle aanmeldingen bij BJAA. Het CJG wordt in 2012 bij 4% van de aanmeldingen genoemd als verwijzer, in 2010 was dit het geval bij 2% van de aanmeldingen. Andere wegen waren in 2012 eigen initiatief van jongeren of ouders (8%, in 2010 nog 29%), verwijzing vanuit onderwijsvoorzieningen/ZAT (8%, in 2010 10%) en de GGZ (6%, in 2010 3%). Aantal cliënten jeugdhulpverlening In 2012 volgen er in Purmerend 408 jongeren een jeugdhulpverleningstraject. Van de ruim 16.000 jongeren in de gemeente Purmerend in 2012 is dat 2,5%, zie figuur 1.4. Dat is iets meer dan in 2010 (390 cliënten, 2,3%), maar minder dan in 2011 (471 cliënten, 2,8%). Er zijn tussen de wijken verschillen te zien in het percentage van de jongeren dat gebruik maakt van de jeugdhulpverlening. Net als bij de aanmeldingen bij BJAA, ligt dit percentage het hoogst in Wheermolen: vijf procent van de jongeren in deze wijk volgt in 2012 een jeugdhulpverleningstraject. In de andere wijken varieert dit van ruim drie procent van de jongeren (Centrum en Overwhere), tot minder dan twee procent van de jongeren (Weidevenne).

15


Figuur 1.4 Aandeel jongeren in een jeugdhulpverleningstraject, 2010-2012 (procenten)

% 6

Bron: BJAA/ instellingen jeugdhulpverlening

Behandelingen en behandelaars In 2012 zijn er 517 behandelingen gegeven. Ten opzichte van 2010 (536 behandelingen) en 2012 (654) is het aantal behandelingen afgenomen. Net als voor het aantal cliënten geldt ook hier dat er een piek is waar te nemen voor het jaar 2011. Het aantal behandelingen ligt hoger dan het aantal cliënten, omdat jongeren meerdere behandelingen in een jaar kunnen volgen. In 2012 hebben de cliënten per persoon gemiddeld 1,3 behandelingen ontvangen; dit gemiddelde lag in 2010 en 2011 op 1,4. Er zijn verschillende aanbieders van jeugdhulpverlening in Purmerend. De meeste behandelingen worden gegeven door Spirit (483 van de 517 behandelingen, oftewel 93%). Overige behandelaars van de jeugdhulpverlening zijn Altra, Bascule, HVO en MOC, zij waren samen verantwoordelijk voor 34 van de 517 behandelingen. In de afgelopen drie jaar is het aandeel behandelingen verzorgd door Spirit iets afgenomen. Tabel 1.5 Aantal verleende behandelingen per instelling voorjeugdhulpverlening, 2010-2012

Spirit anders (Altra, Bascule, HVO, MOC) totaal

2010

2011

2012

521

632

483

15

22

34

654

517

536 Bron: BJAA/ instellingen jeugdhulpverlening


2 Direct verwijzen via zorgmeldingen

De pilot loopt nu enige maanden. De politie kan sinds januari 2013 gezinnen via een zorgmelding aanmelden bij Spirit. De zorgmelding verloopt nog wel via Bureau jeugdzorg, maar gezinnen hoeven daar niet meer langs voor een intakegesprek. Sinds maart is ook het CJG bevoegd om gezinnen via een zorgmelding door te sturen naar Spirit. Deze zorgmeldingen hoeven niet eerst langs BJAA. O+S heeft met alle ketenpartners (Spirit, GJG, Bureau Jeugdzorg en de politie) gesproken over de beginfase van de pilot. Wat zijn de belangrijkste veranderingen voor de instellingen, wat zijn volgens hen de belangrijkste doelstellingen en wat zijn hun verwachtingen daarvan? Is er op deze korte termijn al iets te zeggen over eventuele resultaten, hoe verloopt de samenwerking tussen de partners en wat zijn voorwaarden en bedreigingen voor een succesvol verloop?

2.1 Doelstellingen en belangrijkste veranderingen De pilot is opgezet vanuit casuïstiek uit de praktijk. Geregeld bleek er tijdens de jeugdhulpverleningstrajecten sprake van bredere problematiek dan problemen bij de opvoeding, zoals schulden en huisuitzettingen. Deze brede problematiek beïnvloed de behandelingen, want zoals een van de geïnterviewden aangeeft, je kan van een cliënt niet verwachten dat de opvoedingshulp aanslaat als hij niet weet of er 's avonds te eten is en waar het 'met de crisis gezin moet slapen. Alle ketenpartners geven aan dat zij noodzaak komen steeds zagen voor deze pilot. Enerzijds in het breder en sneller inzetten meer mensen van hulp, anderzijds de noodzaak om gezinnen waar geen plek met een voor was op te vangen. Hierbij gaat het vooral om gezinnen met huurschuld op complexe problematiek, maar waarbij geen dwang of drang nodig StT33t t&

is, deze gezinnen bleven te lang bij BJAA.

s t a g n

A l s d a t

niet goed

Voor alle partners geldt dat de belangrijkste doelstellingen zijn om geregeld de hulp aan klanten doeltreffender, efficiënter en klantvriendelijker wordt heeft maken. De hulp moet breder en sneller worden, er moeten minder hulpverlening loketten komen waar de klant zijn verhaal moet doen. Ook hoopt geen zin.' men dat door deze pilot beter inzicht te krijgen in hoe het veld ingericht is, waar zijn nog hiaten en wat is wel al goed ingericht? BJAA geeft daarbij aan dat een nevendoel is om de instroom bij hen te verlagen. Als het ambulant en zonder dwang kan, moet dat ook, dit voorkomt stagnatie en lange wachtlijsten bij BJAA. Spirit Zoals gezegd verandert er vooral voor Spirit en C J G veel. Spirit is bij de gezinnen die via een zorgmelding binnenkomen coördinator van het hulpverleningstraject, waarvoorheen BJAA dat was. Zij bepalen welke zorg en hulp ingezet wordt: een traject binnen Spirit (verwijzen dan 'naar zichzelf), ondersteuning in het voorveid, hulp vanuit stichting MEE bij verstandelijke beperking, inzet van schuldhulpverlening, begeleiding bij

17


huisvestingsproblematiek et cetera. Spirit is de casemanager, neemt meer besluiten, heeft meer zeggenschap en verantwoordelijkheid. Voorheen kwamen de klanten van Spirit binnen via BJAA. Nu komen die ook binnen via het CJG (inclusief de CJG partners, zoals de ZATteams en IB'ers), BJAA en (indirect) de politie. Daarmee is ook de problematiek van de clientèle nu breder dan opvoedingsvragen geworden. Meedenken en inzetten bij schulden en huisvestingsproblematiek is nu ook onderdeel van het werk geworden. Dit was voorheen in de praktijk ook al vaak het geval, maar nu valt het echt onder hun taak. CJG Voor het CJG is het grootste verschil dat daar nu nagedacht moet worden over de veiligheid. Zij maken nu de afweging om het gezin door te sturen naar BJAA, naar Spirit via een zorgmelding (in geval van spoed, deze casussen worden binnen 48 uur opgepakt binnen Spirit), of naar Spirit via direct verwijzen. Dit heeft geleid tot veranderde procedures binnen de organisatie. Ook krijgt het CJG nu klanten binnen via nieuwe kanalen, zoals bureau Halt. Deze gezinnen worden door BJAA doorgestuurd naar het CJG voor een analyse, waar dan de volgende stap bepaald wordt. Hierdoor komt er deels ingewikkeldere problematiek binnen bij het CJG. BJAA Voor BJAA is een belangrijke verandering dat zij met Spirit nu een feitelijke plek hebben om gezinnen die niet (meer) thuis horen bij BJAA neer te leggen, om daar te laten onderzoeken en oppakken. De pilot geeft BJAA de kans om kritischer te worden op de doelgroep die bij hen in huis komt en blijft. Het is met deze pilot makkelijker om jeugdzorg in te zetten, complexe gezinnen die tussen zwaar en licht vallen kunnen nu terecht bij Spirit. Werkzaamheden veranderen niet, wel is er meer overleg. Politie Voor de politie geldt dat er, behalve dat de ketenpartners nu vaker met elkaar om de tafel zitten, nauwelijks iets verandert in de werkzaamheden. In eerste instantie was het idee dat zij direct door konden verwijzen naar Spirit, maar dit is door landelijke ontwikkelingen binnen de politie niet doorgegaan. Wel is er aandacht voor het zorgformulier, door dit zo goed mogelijk op te maken en snel door te sturen naar BJAA kan de hulpverlening zo snel mogelijk op gang komen. In het verleden kon een zorgformulier wel één a twee weken liggen voordat het bij BJAA was, nu duurt dat nog hoogstens 3 a 4 werkdagen. Hiervoor heeft de politie voor extra fte's (een stagiaire) gezorgd. Medio juni is er een pilot met 'Prokid' gestart, een nieuw systeem, waardoor de zorgmeldingen (nog) sneller doorgestuurd kunnen worden. Verder vereist het wel pro-activiteit en goed signaleren in hoeverre er onveiligheid is, is die dermate dat een gezin bij BJAA onder controle moet komen of kunnen ze direct door naar Spirit?

2.2 Voorlopige resultaten De looptijd van de pilot is nog te kort om al iets over de resultaten te zeggen. Wel is aan de ketenpartners gevraagd welke opbrengst zij op termijn van de veranderingen verwachten.


Aantal zorgmeldingen Er zijn sinds aanvang van de pilot 26 zorgmeldingen binnen gekomen bij Spirit: vijf vanuit het CJG (binnengekomen tussen maart en juni 2013) en 21 vanuit BJAA en de politie (binnengekomen tussen eind januari en juni). Van die 26 zorgmeldingen zijn er twee niet in behandeling genomen omdat ze buiten de regio vielen, in een geval was de thuissituatie dermate zorgelijk dat dit gezin terug is gestuurd naar BJAA. In een andere casus was al hulp van Spirit in het gezin aanwezig, ook deze casus is niet meegenomen in de pilot. In de overige 22 gevallen is Spirit wel een traject gestart. Twee van deze trajecten zijn al afgesloten, de zorgen die er waren zijn opgelost. Twee andere trajecten zijn afgesloten en overgedragen aan het CJG, in deze gevallen is hulp van Spirit niet meer nodig, maar is zicht op het gezin nog wel wenselijk. Spirit geeft aan dat de hulp breder dan voorheen wordt ingezet. Zo wordt er momenteel (onder meer) samengewerkt met SMD, MEE, Schuldhulpverlening, Sociale dienst, Huisvesting, AOP, CLUP, Brijder, Spel, Politie, Altra, Lucertis, Triversum, Bascule, Fact, Care Express, Waag, Jongerenloket, CJG en BJAA. In de jaren voor de pilot betrok Spirit waar nodig en waar mogelijk ook al wel andere velden als schuldhulpverlening en huisvesting bij de hulp, toen hoorde het echter nog niet bij hun taak. Opbrengsten De partners geven aan dat er op een aantal fronten al resultaat of winst zichtbaar is. Vooral in de samenwerking is al veel bereikt. De lijnen zijn kort, men weet elkaar goed te vinden, wat zorgt voor veelvuldig contact. Dit contact is praktijk- en klantgericht. Men krijgt steeds beter zicht op eikaars kennen en kunnen: wat gebeurt er precies in het voorveid, waarop baseert BJAA zijn besluiten? Een van de geïnterviewden verwoordt dat als volgt:

'Aanvankelijk heeft iedereen z 'n 'eigen ding', dat gaat door elkaar lopen, dan is het maar net ofje eikaars taal spreekt, ofje elkaar begrijpt. Is van beide kanten zoeken; vind je van elkaar dat de expertise voldoende is? Je moet vertrouwen krijgen in elkaar en eikaars kunnen. Als je merkt dat iemand zaken juist oppakt, geeft dat vertrouwen.'

Binnen de verschillende organisaties wordt er kritischer gekeken: hoort deze casus bij ons of sturen we het door? Hierin is ook veel steun naar elkaar toe, bij twijfel wordt er contact opgenomen en wordt er overlegd over de te volgen route. Kennisoverdracht is volgens de betrokkenen essentieel om de samenwerking te doen slagen. De vraag of cliënten op basis van de veranderingen verbetering merken blijkt lastig te beantwoorden. Zij kennen tenslotte vaak maar een route. Maar de partners gaan er wel vanuit dat de hulp voor hen verbetert; de verwachting is dat de hulp sneller, breder en klantvriendelijker is. Spirit en het CJG krijgen wel soms de terugkoppeling dat cliënten het een opluchting vinden dat ze niet naar BJAA hoeven. Het idee om naar BJAA te moeten kan voor sommigen afschrikwekkend zijn, deze nieuwe aanpak werkt voor deze groep dus mogelijk drempelverlagend. Ook het feit dat er minder loketten zijn waar de klant zijn verhaal hoeft te houden is volgens de geïnterviewden een groot voordeel voor de klant, de hulp start hierdoor sneller en wordt klantvriendelijker.

19


Een van de doelstellingen was om goed in kaart te brengen hoe de zorg geregeld is. wat loopt er goed, waar liggen knelpunten. In de interviews wordt aangegeven dat hieruit ook veel winst voor de toekomst geboekt wordt. Zoals een van de geïnterviewden opmerkt: 'Een voorlopig resultaat is dat scherper inzichtelijk wordt gemaakt dat de expertise en de vaardigheden van het voorveid nog niet helemaal ingericht zijn op deze doelgroep die tussen mildere en zwaardere zorg valt.'

Knelpunten en bedreigingen Er is ook gesproken over knelpunten en bedreigingen voor een succesvol verloop. De partners blijken behoorlijk eensgezind in de bedreigingen en knelpunten die zij ervaren. Mogelijke capaciteitsproblemen in de toekomst is een bedreiging die door allen wordt genoemd. Tot op heden blijkt de capaciteit voldoende, maar de pilot betreft dan ook nog niet het volledige ambulante vrijwillige kader. 'Met schuldhulpverlening en wonen en dergelijke loop je Een andere bedreiging is bureaucratie, regels en tegen allemaal eilandjes op, protocollen. Alle partners zijn het erover eens dat allemaal verschillende diensten snelle hulpverlening bemoeilijkt wordt door regels, met eigen protocollen en hun wetgeving en protocollen. Zeker als het gaat om eigen systeem. Soms ben je bredere problematiek, alle instellingen en daar meer mee bezig bent en instanties hebben hun eigen protocollen. Dit kost niet met het oplossen van het veel tijd, voor hulpverleners en ook voor cliënten, probleem als zodanig' als voorbeeld worden hier spreekuren genoemd, waar men eens per week, of eens per twee weken terecht kan. Hierop wachten stagneert het hulpverleningstraject. Het feit dat de gemeente zo nauw betrokken is bij de pilot is hierbij een belangrijk pluspunt, aangezien daar vaak de sterkste bureaucratie is. Een van de geïnterviewden merkt hierbij op: 'De bereidheid bij de gemeente is heel belangrijk. Zij zetten zich zelf ook enorm in, dat geeft het idee dat je echt het verschil kan maken. Je moet regels en bureaucratie doorbreken, bijvoorbeeld bij uitkeringen en huisvesting en ggz problematiek. Daar heb je de gemeente echt bij nodig.'

Een andere bedreiging die genoemd wordt is het binnen de eigen lijnen blijven denken en werken. Om snel en efficiënt te handelen is het volgens de betrokkenen noodzakelijk om over de eigen lijnen heen te kijken, om ook mee te denken over problemen die niet direct onder jouw takenpakket horen. Zoals de partners opmerken: het gaat uiteindelijk om de klant, om de casuïstiek. Op het gebied van taak- en rolverdeling zijn er wel wat onduidelijkheden geweest. De grootste vraag hierbij is eigenlijk: waar hoort een gezin het beste thuis? Zo is er enerzijds het gevoel geweest dat een groep cliënten 'over de schutting wordt gegooid' en anderzijds het gevoel dat gezinnen te lang binnen een bepaalde instelling wordt gehouden. Alle partners geven wel aan dat hier veel en goed over gesproken wordt en dat dit ten eerste steeds helderder wordt en dat dit daarbij niet geheel te voorkomen is.


Zoals een van de betrokkenen aangeeft: 'Dat kan je niet zo op papier zetten, is een kwestie van inschatten. Het hangt van de situatie af, bijvoorbeeld wat de ouders willen. Het is weieens zoeken'

Ook wordt er nog weieens geworsteld met de verantwoordelijkheid. Men verwacht wel dat dit veranderd, dat er meer vertrouwen binnen de instellingen komt in eigen kunnen en de nieuwe rolverdeling. Men beschouwt het als groot voordeel datje in de pilot samen aan het zoeken bent hoe het beter kan. 2.3 Toekomst en tips Tot slot is alle medewerkers waarmee gesproken is gevraagd om tips voor de toekomst. Daaruit kwamen de volgende adviezen : • Voeg Spirit toe aan het ZAT, dat deed BJAA eerst. Al betekent dit wel extra uren. Of beter: zorg ervoor dat het onderwijs naar de zorginstellingen komt. • Laat de eerste en tweede lijn meer in elkaar overlopen, maak bijvoorbeeld meer jeugdhulpverleningsmogelijkheden binnen het CJG. • Blijf de casuïstiek scherp op de cliënt toespitsen. Bedenk welke partners nodig zijn bij de betreffende casus, ga met z'n allen om tafel zitten om te kijken wie wat oppakt, eventueel met de cliënt erbij. • Kijk wijkgericht, ook naar de toekomst. Bijvoorbeeld in de Weidevenne: daar komen op korte termijn heel veel 12-plussers. Daar zou je nu als samenwerking Spirit, C J G en BJAA al moeten gaan zitten om te voorkomen dat gezinnen in de pilot komen. Veel dingen worden pas opgepakt als het escaleert, als je daar eerder bij bent hoeft het direct verwijzen misschien helemaal niet. • Betrek het school maatschappelijk werk, de geestelijke gezondheidszorg en MEE (LVB sector) als partner. Dit zijn problematieken die aandacht behoeven, worden er nu wel betrokken indien nodig, maar zijn nog niet officieel onderdeel van het team 3

2.4 Conclusie en aanbevelingen Deze eerste analyse schetst een positief beeld over de pilot direct verwijzen via zorgmeldingen. De partners hebben er vertrouwen in dat op deze manier de hulpverlening aan cliënten beter wordt. Door de directe verwijzing hebben de klanten een loket minder waar zij hun verhaal moeten doen, de zorgmelding wordt versneld opgepakt via Spirit en er is een goede samenwerking en communicatie tussen de partners. Het sneller doorsturen van zorgformulieren van de politie naar BJAA is een duidelijk voorbeeld van versnelling van het proces. Al met al wordt het mogelijk sneller en effectiever te handelen. Met Spirit als coördinator van het proces wordt geprobeerd de hulp zo breed als nodig in te zetten. De pilot is ook bedoeld om zicht te krijgen op hoe het veld is ingericht en hoe het zou moeten worden ingericht om gezinnen zo effectief mogelijk te kunnen helpen. De bedreigingen voor snelle efficiënte hulp blijken vooral te liggen in bureaucratie en het bestaan van 'eilandjes': verschillende organisaties met elk hun eigen protocollen, regels

De adviezen en tips zullen besproken worden in de pilotgroep

21


en bijbehorende wachttijden. Met name op het gebied van huisvesting lijkt er nog veel verbetering mogelijk. Men is het met elkaar eens dat het voor een succesvolle verandering noodzakelijk is om over de eigen lijnen te kijken en de grenzen van regels protocollen op te zoeken Zoals opgemerkt wordt: "Soms kan je beter achteraf om vergiffenis vragen dan vooraf om toestemming.'

VERZONDEN 1 i uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum oktober 2013

Recommend Documents