Verslag van de BESLUITRONDE POLITIEKE AVOND van de gemeenteraad van Nijmegen d.d. 18 april 2012

Verslag van de BESLUITRONDE POLITIEKE AVOND van de gemeenteraad van Nijmegen d.d. 18 april 2012 Aanwezig zijn: de leden: mw. S. Akdemir, mw. I. Aksakal, mw. A. Arzbach, dhr. P.H.J. Boekhorst, dhr. J.A.R. Brom, mw. R.M.G. Brouwer, dhr. L.J.F.P. Busschops, mw. S.Y.R. Claus-Witsenhuijsen, dhr. T.F.A. van Elferen, dhr. M. van der Gaag, dhr. M. Groothuizen, dhr. H.B.W. van Hees, mw. R. Helmer-Englebert, mw. J.M. Hendrix, dhr. F. Heukelom, dhr. A.H.W. Hillen, dhr. J.W.H. van Hooft, dhr. P. Huliselan, dhr. M.J.I. Hulskorte, dhr. J.L.J. Janssen, dhr. M. Janssen, dhr. R.A.A. Jetten, dhr. R.A.P. Klein Hemmink, mw. C.B.M. Lamers, dhr. M.J.M. van Nijnatten, dhr. M.L.H.J. Nooijen, dhr. C. van Norel, dhr. P.R. Oomen, dhr. F.A.J. Peters, mw. A.M. van Putten, dhr. J.F. Reinhoudt, mw. C.B.A. Teunissen, dhr. H.S. Veldman, dhr. S. Verbruggen, dhr. N.P. Vergunst, dhr. K.W.A. Wools, dhr. M.F. Zouay, dhr. R.S. Zwart Voorzitter:

dhr. W.J.A. Dijkstra

Griffier:

mw. T. Mientjes

Wethouder:

dhr. H.A.M. Beerten, dhr. L.C.M. Frings, dhr. B. Jeene, mw. J.G. Kunst, dhr. J.W.M. van der Meer en dhr. T. Tankir

Bericht van verhindering van: dhr. B.J.H.M. Velthuis Notulist:

1.

dhr. J.P.P.A. Wijnen (Notuleerservice Nederland)

Opening en mededelingen

De voorzitter: De vergadering van de raad is geopend (20.00 uur). Dames en heren, hartelijk welkom op deze vergadering op 18 april 2012, op een voor ons tamelijk vroeg tijdstip. Ik heb een afmelding ontvangen van de heer Velthuis. Wij feliciteren de heer Peters met zijn verjaardag. Hij is gisteren 26 jaar geworden. Ik kan me haast niet voorstellen dat je nog zo jong bent en al zo ver bent gekomen in de raad. Ik vraag me steeds af of ik ook nog veertig jaar jonger zou willen zijn. Jij hebt je toekomst voor je; ik heb haar achter me. Bedankt voor de traktatie. (Applaus.) Verder melden wij dat de heer Van der Gaag voorlopig de laatste keer aan de raadsvergadering deelneemt, omdat over 14 dagen mevrouw De Baedts-El Karouni terugkomt van haar zwangerschapsverlof. Solidair als jullie zijn in de Partij van de Arbeid-fractie, dacht mevrouw Hendrix: nu ben ik aan de beurt. Binnen redelijke tijd gaat ook zij met zwangerschapsverlof. Wie komt dan weer terug? Wij vermoedden het al, namelijk de heer Van der Gaag. Ik zeg daar altijd bij: ijs en weder dienende. Je weet nooit hoe het allemaal zal gaan. We hoeven je dus niet te lang te missen. Je bent een fijne collega en je zit hier alsof je hier altijd hebt gezeten en of je nooit zult weggaan. Dat blijkt dan misschien ook wel zo. We danken je zeer voor je inbreng, je deelname in deze raad en we hopen je over een korte tijd weer terug te zien. We hopen ook dat het met mevrouw Hendrix goed zal gaan. Dat gezegd hebbende, gaan we naar het volgende agendapunt.

1 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

2.

Agendavaststelling inclusief de orde van de vergadering

De voorzitter: Op tafel zijn de volgende stukken verspreid: - De lijst van nagekomen ingekomen stukken. - De aangepaste agenda. - Het overzicht wensen en bedenkingen ‘Voornemen om deel te nemen in het op te richten infrabedrijf in het kader van het Warmtenet’. - De conceptbrief wensen en bedenkingen ‘Voornemen om deel te nemen in het op te richten infrabedrijf in het kader van het Warmtenet’. - Het raadvoorstel ‘Benoeming tot fractievolgers op voordracht van de fractie van GroenLinks’. - Het raadsvoorstel ‘Benoeming kamervoorzitters in de burgerronde’. Van GroenLinks is een verzoek ontvangen om bij de ingekomen stukken brief D5, over de bestandsontwikkeling in de Wwb, in de kamer te agenderen. Wat de orde van de vergadering betreft: De volgende punten zijn niet in de raadskamer behandeld en er wordt voorgesteld om deze als hamerstuk te behandelen: 3, 4, 13 en 14 met uitzondering van brief D5. Stemt u daarmee in? Dat is het geval.

5.

Besluitvorming behandeladviezen van de raadskamers

De voorzitter: Er is dit keer maar een punt, namelijk 11.a. raadsvoorstel plankosten donjon en 11.b. inzet eenmalig krediet 1 miljoen euro voor Cultuurhistorie 2012. Ik wil daar iets over zeggen naar aanleiding van de agenda die we nu voor ons hebben liggen. We hebben het straks over de St. Stevenskerk. Als ik de moties lees die daarbij te pas komen, dan interfereren die ook met het gehele verhaal van de donjon en het bedrag van 1 miljoen euro voor Cultuurhistorie 2012. Zou het niet aardig zijn om dit in een geheel over drie weken te behandelen? Dan kun je over drie weken het gehele verhaal behandelen van de donjon met de plankosten en hoe je die plankosten wilt verschuiven naar de St. Stevenskerk. Ik heb me ervan laten overtuigen dat de St. Stevenskerk het zeker nog drie weken volhoudt. Ik heb dat met wethouder Kunst besproken en zij is ook van mening dat het heel mooi zou zijn als je dit in samenhang kunt behandelen. Ik zie dat de verschillende fracties naar elkaar kijken of men het ermee eens kan zijn. Ik heb het gevoel dat iedereen het ermee eens is. Aldus besloten. Dank u wel. De genoemde moties zijn ook dan geldig. De heer Van Hees. Dhr. Van Hees: Ik had de motie – daar komen we straks nog op – over die concrete steun, het bedrag, liever over drie weken gehad, maar er lag ook een andere motie. De motie over steun aan de St. Stevenskerk is al twee weken geleden ingediend bij dat onderwerp en die hoort bij dat onderwerp thuis, dus bij de vallende stenen. Die motie gaat niet over geld, maar ik wil die motie wel meenemen. De voorzitter: We nemen alles in een keer mee. Ook waar het niet over geld gaat. Alles wat gaat over de St. Stevenskerk en over de donjon wordt in één geheel behandeld. Ook naar buiten toe is het dan een geheel en dan kun je zien wat de raad van de gemeente Nijmegen zegt over de St. Stevenskerk, want daar gaat het dan om, en hoe dat wel of niet ten koste gaat van de donjon en van de Cultuurhistorie 2012, wat die daarvoor moeten bloeden enzovoorts. Akkoord? Dan gaan we dat zo doen en is dit punt met deze hamerslag van de agenda afgevoerd.

6.

Vaststellen van de voorstellen waarover geen spreektijd is gevraagd

De voorzitter: Over de punten 3, 4, 13 en 14 met uitzondering van brief D5 is geen spreektijd gevraagd. Ik vraag u daarmee in te stemmen. Aldus besloten. 2 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

7.

Vragen van raadsleden aan het college

De voorzitter: Er zijn geen vragen van raadsleden aan het college.

8.a 8.b

Raadsvoorstel Warmtenet Nijmegen Wensen en bedenkingen, brief college van B en W d.d. 20 maart 2012 betreffende Warmtenet Nijmegen

De voorzitter: Ik zie wethouder Van der Meer aan mijn zijde verschijnen. Aan de orde is in een geheel het raadsvoorstel Warmtenet Nijmegen, 8.a het raadsvoorstel zelf en 8.b de brief wensen en bedenkingen over het in te richten infrabedrijf. Ik zei eerder al dat u op uw tafel het lijstje met wensen en bedenkingen hebt gekregen dat uit de raadskamer voortkomt en de brief die verstuurd zou moeten worden. Ik merk hierbij op dat de heer Huliselan zich zal onthouden van stemming, omdat hij betrokken is bij Alliander. Dat gezegd hebbend, wie wil het woord over dit punt? De heer Brom, de heer Van Elferen, de heer Veldman, de heer Reinhoudt, de heer Van Hooft, mevrouw Teunissen, de heer Van Hees, de heer Klein Hemmink. We kijken wel hoe ver we komen. Laten we maar beginnen bij de heer Brom. Dhr. Brom: Dank u wel, voorzitter. Voorzitter, wij zijn er groot voorstander van om het CO2-probleem aan te pakken en om niet nodeloos zomaar warmte de lucht in te blazen, maar die warmte te hergebruiken op plaatsen waar we die goed kunnen gebruiken. We hebben daar wel onze vraagtekens bij. Een vraagteken is bijvoorbeeld het gevoel van de monopolistische structuur van de leveranciers. Er zijn ook vraagtekens over de dure gasprijs. Dat is allemaal al besproken. Ik wil aan de wethouder vragen of hij bekend is met de nieuwe aangepaste Warmtewet, die is ingediend door Diederik Samsom. Die wet ligt nu bij de Eerste Kamer. Naar mijn informatie komt daarin volgens een citaat van minister Van der Hoeven naar voren: "Voor gas bestaat er momenteel geen aansluitplicht. Die komt er wel, want dat zit in een voorstel dat onlangs door de Tweede Kamer is aanvaard en dat nu bij de Eerste Kamer ligt." Dit betekent dat we straks allemaal een gasaansluiting kunnen krijgen op de plaatsen waar ook een warmtenetaansluiting kan zijn. Dat zou ook betekenen dat de consument dan een keuze heeft en kan kiezen uit het warmtenet – CO2 zeer neutraal – of voor het gasnet. De vraag aan de wethouder is of – als we dit nu besluiten – dit betekent dat de leiding die er komt te liggen onrendabeler wordt en of er dan geen gasleiding aangelegd moet worden. Hier staat namelijk dat als deze aanpassing van de wet erdoor is: "Op plekken waar een warmtenet ligt, geldt deze aansluitplicht niet." Zou het dan betekenen dat, als we nu het warmtenet gaan aanleggen en we gaan later de huizen aansluiten, we dan geen gasleiding meer krijgen? Daar wou ik het even bij laten. De voorzitter: Dank u wel. Ik meld intussen nog – zoals u al hebt gehoord van de fractievoorzitters – dat we met de spreektijdregeling op dezelfde manier omgaan als twee weken geleden. De spreektijd loopt in de eerste termijn en dadelijk wordt die stopgezet. Daarna hebben we het debat. Dit gaat zo bij elk agendapunt. Later gaan we in het seniorenconvent erover praten of we dit een goede manier van doen vinden, welke kanttekeningen we erbij willen plaatsen en dan zoeken we naar een meer definitieve regeling. Het woord is aan de heer Van Elferen. Dhr. Van Elferen: Dank u wel, voorzitter. Het is in 2012 mogelijk om warmte die door een afvalverbrander wordt opgewekt, via een buis onder de Waal door eventueel naar een ander stadsdeel te brengen. Ik vind dat echt waanzinnig bijzonder en daar wil ik toch even een politiek feit van maken. We kunnen met elkaar die warmte gaan hergebruiken. Dat roept bij de fractie van D66 meteen drie belangrijke vragen op. 1. Werkt dat wel echt? 2. Als je dat gaat doen, kunnen we er dan genoeg mensen tegelijkertijd mee bereiken? 3. Wie gaat dat betalen? 3 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

Op al die vragen heeft de D66-fractie een uitstekend antwoord gekregen. Ten eerste werkt het ontzettend goed. Het werkt per euro bestede subsidie, het beste van alle duurzaamheidmaatregelen op het gebied van energie. Beter dan wind, zonnepanelen enzovoorts. Daarmee is nog niet gezegd dat het goed werkt, want als er vervolgens maar twaalf mensen gebruik van kunnen maken, dan heb je nog steeds geen groot effect. Als we 22.000 woningen kunnen aansluiten, dan zorgt het opeens voor ons als stad voor een waanzinnig groot aandeel in onze CO2-reductie. Dan blijft de vraag nog over wie het gaat betalen. Het is de wethouder gelukt om dit grotendeels bij private partijen uit te zetten. Ik zeg grotendeels, maar eigenlijk doen wij ongeveer niets behalve meebeslissen over de aorta. Ik wil de wethouder van harte feliciteren met dit voorstel en ik vind het fantastisch. Wat de wensen en bedenkingen betreft, steunen wij slechts wens en bedenking nummer 1. We zijn niet per definitie tegen de andere wensen en bedenkingen – er zitten heel veel sympathieke tussen – maar slechts een wens en bedenking ziet toe op de privaatrechtelijke behandeling van de participatie in het infrabedrijf en daar zien die andere wensen en bedenkingen niet op toe. De voorzitter: Dank u wel. De heer Veldman. Dhr. Veldman: Dank u wel, voorzitter. De VVD ziet het aanleggen van een warmtenet als een goed middel om de doelstellingen die wij ons als gemeente hebben gesteld op het gebruik van energie, te gaan halen. De doelstellingen zijn destijds geformuleerd door de werkgroep Klimaat, waar ook de VVD enthousiast aan heeft meegewerkt. We zien ook een aantal andere dingen, namelijk dat toekomstige gebruikers een iets hogere factuur per maand gaan krijgen en we zien dat gebruikers gebonden zijn aan Nuon. Daarom hebben we twee wensen opgesteld die ook terug te vinden zijn in de wensen en bedenkingenbrief die er nu ligt. De eerste wens is dat er een goed en gedegen communicatietraject opgesteld zal worden om bewoners ervan te overtuigen dat een dergelijk warmtenet echt goed functioneert en dat ze daar geen nadelen van ondervinden. Afgezien van het gevoel dat men geen gasfornuis meer heeft, moet er goed worden uitgelegd wat de plussen en minnen zijn en dat er voor hen vooral plussen zijn. U kunt nu zeggen dat dit communicatieverhaal een beetje een open deur is, maar ik noem hier parkeerpaal en kentekenparkeren en dan weet u dat het in dit huis en in deze stad geen open deur is om goed te kunnen communiceren. Een andere wens is dat wij willen dat Nuon als alleenheerser op dat net niet alleen de warmte levert, maar op het moment dat er zich storingen voordoen – en die zijn niet uit te sluiten, want bij alles wat je gebruikt kan het een keer misgaan – gedwongen is om het op een goede manier – en volgens alle normen en waarden die we daarvoor hebben – op te lossen op het moment dat zich iets voordoet. Je kunt alleen bij Nuon terecht en dat zorgt ervoor dat de prikkel bij Nuon misschien niet zo groot is om direct adequaat op te treden. Daarom hebben wij de wens geformuleerd dat er in de contracten met Nuon een boeteclausule wordt opgenomen zodat er een financiële prikkel ontstaat dat als Nuon niet adequaat – volgens alle normen en waarden die we hebben – reageert op storingen en andersoortige fouten, er vanuit de gemeente een boete zal worden uitgevaardigd zodat Nuon alsnog gedwongen wordt om op een zo snel mogelijke en normale manier storingen en andersoortige ongein te voorkomen. Dank u wel. De voorzitter: Dank u wel. De heer Reinhoudt. Dhr. Reinhoudt: Dank u wel, voorzitter. Wat ons betreft gaat het warmtenet een ongelooflijk belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van de klimaat- en energiedoelstellingen in de stad. We hebben met ons allen afgesproken om in 2045 energieneutraal te willen zijn en zonder dit warmtenet redden we dat niet. Alleen al daarom zouden we met ons allen collectief moeten voorstemmen vanavond. Los daarvan staan de klimaatdoelstellingen nog steeds overeind en die mogen wat ons betreft alleen maar scherper worden. Het klimaat is belangrijk, maar de energie raakt op, het gas raakt op en het wordt alsmaar duurder. Ik hoorde laatst iemand zeggen dat het aardgas de afgelopen dertig jaar ongeveer vijf keer zo duur is geworden. Als je dertig jaar vooruit zou kunnen kijken en je zou diezelfde prijsstijgingen kunnen waarnemen, dan is een gasnet eigenlijk onbetaalbaar. Dan krijg je wat tegenwoordig energiearmoede heet: mensen die hun woonlasten niet kunnen betalen. Alleen al om die reden zou je moeten kiezen voor een warmtenet. Dat kan ook gemakkelijk. Je kunt gemakkelijk zonder gas leven, dat is duidelijk. Zoals de heer Van Elferen dat zo mooi zei, is het onwaarschijnlijk maar echt waar: aan 4 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

de ene kant van de Waal staan tienduizenden huizen die verwarmd moeten worden en aan de andere kant van de Waal staat een fabriek waaruit warmte voortkomt. Je legt dan een buis onder de Waal door en voilà, zo gemakkelijk kan het zijn. Laten we dat dus vooral ook doen. Wat ons betreft is dit het begin van een ontwikkeling naar een groter en regionaal warmtenet. We zetten nu de eerste stappen, maar we hebben plannen gezien om dat door te trekken naar Arnhem, naar Duiven en dat lijkt ons een fantastisch idee. In een wat verdere toekomst zou het misschien zo kunnen worden zoals het bijvoorbeeld in Wenen is – een iets grotere stad – waar een derde van alle huizen en fabrieken aangesloten is op een warmtenet. Naar gelang er warmte nodig is of er over is, wordt dat in het warmtenet gezet en zo blijft die stad vrij goedkoop en goed warm zonder al te veel fossiele energie te verbruiken. Het is dus allemaal heel mooi en we gaan enthousiast voorstemmen. We hebben slechts een wens ingediend in deze procedure en wel dat Nijmegen stevig aan het roer blijft zitten. We hebben zo meteen 5% van de aandelen in het aortabedrijf, het infrastructuurbedrijf. Met maar 5% van de aandelen is het toch gelukt dat we met anonimiteit belangrijke, strategische besluiten gaan nemen. We willen graag dat dit zo blijft, ook als het aandeel later zou verwateren als het warmtenet wat groter wordt. Dat zou heel mooi zijn. Tot slot nog iets heel anders. We zijn er trots op dat het nu eindelijk zover is. De geschiedenis van het warmtenet in Nijmegen is een geschiedenis van heel diepe dalen, van vallen en opstaan, van ruzie tussen de partijen en dergelijke. Het was erg gemakkelijk geweest om op een gegeven moment de stekker eruit te trekken, om het niet meer te doen. We zijn erg blij dat het college – deze wethouder – voet bij stuk heeft gehouden, zijn poot heeft stijf gehouden en toch heeft doorgedrukt, heeft volgehouden en goed heeft dooronderhandeld en dat het warmtenet er nu komt. Dat is een compliment waard. De voorzitter: Dank u wel. De heer Van Hooft. Dhr. Van Hooft: Dank u wel. De SP is enthousiast over het warmtenet. Het is toch heel erg zonde om warmte de lucht in te blazen terwijl er aan de andere kant zoveel woningen zijn die je daarmee goed kunt verwarmen. Wij zeggen – net als bijna iedereen hier – dat je daar morgen mee moet beginnen. We zijn echter niet blind voor de aspecten die hierbij ook komen kijken. Het warmtenet is goed voor de bevolking, maar zoals het nu geregeld is, is het vooral goed voor de ARN en Nuon. Er zijn hier en daar enkele wettelijke beperkingen. Om te beginnen met de ARN. Er is zojuist al gezegd dat de gasprijzen in de toekomst torenhoog zullen zijn. Die kosten zullen in ieder geval veel hoger oplopen dan de kosten voor de warmtelevering, want die warmtelevering kost in principe niets, omdat het restwarmte is die men kwijtraakt. Dat betekent dat de prijs die de ARN straks kan vragen voor die warmte ook weleens omhoog zou kunnen gaan en dat de ARN straks goed kan verdienen aan de warmte die zij aan ons levert. De wethouder schudt nee. Ik vind het geweldig dat hij dat doet, want de wethouder zegt ook dat het helemaal niet de bedoeling is dat de ARN eraan gaat verdienen. De bedoeling is dat de ARN gaat leveren, zonder dat daaraan wordt verdiend, dat het dus budgettair neutraal is. Als dat inderdaad de bedoeling is maar dit nergens geregeld is, dan is de vraag waarom wij dan niet regelen dat, mocht de ARN er toevallig wel aan verdienen, we dat geld terug laten vloeien naar de Nijmeegse bevolking via een verlaging van het tarief voor het huishoudelijk afval. Dat is toch heel logisch? Mocht de ARN er niets aan verdienen – zoals de bedoeling is en zoals de wethouder zegt – dan leidt dat niet tot een verlaging van het tarief. Het leidt er dan ook niet toe dat er fors winst wordt gemaakt en dat een groot deel van die winst naar bijvoorbeeld Duitsland vloeit naar REMONDIS, dat – tegen de wil van deze gemeenteraad in – ooit aandeelhouder is geworden bij de ARN. En ook niet dat het geld van de Nijmeegse bevolking in private zakken belandt terwijl het ons geld is dat verdiend wordt aan de Nijmeegse bevolking en het geld dus ook terug dient te komen bij de Nijmeegse bevolking. Ik heb me er dan ook hooglijk over verbaasd dat het voorstel van ons – dat we als wens en bedenking hebben ingebracht – niet wordt gesteund door een meerderheid van de raad. Daarom wil ik dat voorstel – en zo meteen nog een ander voorstel – hier bij amendement indienen zodat u een herkansing krijgt om nog eens goed na te denken over waar we hier nu mee bezig zijn. Amendement Warmtenet; zet de bevolking niet in de kou e H. van Hooft (SP) 1 indiener: De raad van de gemeente Nijmegen, in vergadering bijeen op 18 april 2012, overwegende dat: 5 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012



eventuele winsten van de ARN voor een deel ten goede komen aan de private aandeelhouder REMONDIS;  dit geld afkomstig is van de Nijmeegse bevolking en dus ook aan de bevolking ten goede dient te komen;  monopolies over het algemeen niet wenselijk zijn en dit alleen acceptabel is als het een overheidsmonopolie is;  Nuon op termijn goed geld kan verdienen aan het monopolie op levering van warmte. Besluit de volgende punten toe te voegen aan de wensen en bedenkingen betreffende het warmtenet: 1. De gemeenteraad spreekt de wens uit dat eventuele netto opbrengsten voor de ARN volledig in korting worden gebracht op het tarief voor huishoudelijk afval. 2. De gemeenteraad spreekt de wens uit dat de aansluitingen tot de voordeur worden gerealiseerd door Infra B.V. (Liander) zodat Nuon geen monopoliepositie verwerft met betrekking tot energielevering. Dat over de voorkant van de pijpleiding. Met de aorta en ook het voorstel dat GroenLinks inbrengt waarbij in ieder geval unanimiteit moet zijn over de besluitvorming waardoor Nijmegen wat te vertellen heeft, zijn we het helemaal eens. Dan komen we bij de achterkant van de pijpleiding. Wat schetst onze verbazing? Dat wij een privaat bedrijf – Nuon – dat op aarde is om zoveel mogelijk geld aan ons te verdienen – want dat doen private bedrijven en dat is geen schande en dat mag allemaal – een monopoliepositie geven in het gehele warmtenet. Wij leggen de aorta aan met Alliander en vervolgens gaat Nuon de eindaansluiting tot de voordeur doen. Als Nuon de eindaansluiting tot aan de voordeur doet, dan heeft Nuon dus het monopolie op de levering, want het stukje pijp dat vanaf de aorta tot de voordeur gaat, is namelijk van Nuon. Dat vinden wij een hele slechte zaak. Wij vinden dat als je dan toch marktpartijen hierbij wilt betrekken – dat kan en dat is niet onredelijk, want wat die rekening opsturen en het geld ophalen betreft doet Nuon dat redelijk goed – zorg er dan in ieder geval voor dat meerdere partijen daar terechtkunnen, zodat je ook op dat front in ieder geval wat te kiezen hebt en dat je niet bent overgeleverd aan het monopolie van Nuon. Ik verbaas me er hooglijk over dat liberale partijen als de VVD en D66, maar toch ook een PvdA en een partij als GroenLinks die toch ook niet van marktcommunisme beticht kunnen worden of zo – want in dit geval is het eigenlijk een monopolie van het kapitaal – hier zeggen dat het eigenlijk wel moet kunnen dat Nuon hier een monopoliepositie heeft. Dat moeten wij nooit willen, want dat betekent dat Nuon straks goed geld gaat verdienen. Er is een Warmtewet die gaat voorkomen dat Nuon overrendement heeft, maar wanneer is er sprake van overrendement? Is 10%, 20%, 25%, 30% rendement redelijk? Ik denk dat heel veel burgers zouden zeggen dat ze graag zouden willen dat het geld in de zak van de burgers belandt als de gasprijs 20% omlaag kan en dat niet Nuon daaraan hoeft te verdienen, of dat er een andere leverancier zou zijn die dat voor minder geld kan bieden. Nee, wij zeggen: Nuon, ga er straks maar lekker aan verdienen. Als u nu die leidinkjes aanlegt, dan scheelt dat voor ons nu even het risico – voor de korte termijn, omdat die woningen er nog niet zijn – en straks kunt u dan uw zakken laten vollopen. Het spijt me zeer, maar als we daaraan mee zouden werken, dan zou ik bijna zeggen dat het crimineel is. Je moet het dus echt niet willen. Vandaar mijn amendement. Ik wil dus nogmaals vragen om nog eens heel goed erover na te denken dat we niet ook die leidingen tot aan de voordeur in het netwerkbedrijf meenemen. Dan is er ook een monopolie, een overheidsmonopolie. Het voordeel van de overheid is dat je een keer in de vier jaar mag zeggen: jullie deugen niet en jullie moeten weg. Als Nuon een monopolie heeft, dan kun je nog zo hard roepen als je wilt, maar Nuon gaat nooit meer weg en blijft er altijd zitten. Dat zijn mijn twee voorstellen in het amendement. Ik wil u echt serieus vragen om daar nog eens heel goed over na te denken. U hebt dit als raad in de voorronde met een grote meerderheid afgewezen, maar u kunt zich nog bedenken. Ik denk dat de stad er erg blij mee zou zijn als u dit amendement zou aannemen. De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Teunissen. Mw. Teunissen: Dank u wel, voorzitter. Duurzaamheid en daarbij behorende duurzame initiatieven ondersteunen wij altijd van harte. Omdat u ons ook kent als een duurzame partij zal het u zeker niet verbazen dat wij ook stilstaan bij de forse investeringen en het bijbehorende risico. U weet tegelijker6 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

tijd dat wij erg voorzichtig zijn met onze saldireserve en dat we fel tegenstander zijn van een greep uit de saldireserve. Toch – en dat is redelijk uniek – denken wij erover om, gezien de risico's in de planexploitatie als we niet meegaan en de opbrengsten voor de nieuwe bewoners, voor een keer een uitzondering te maken. Die uitzondering kunnen we alleen maken op het moment dat wensen 5, 6, 10 en 11 zullen worden meegenomen. Wij rekenen er dan ook op dat die in ieder geval worden gesteund en dat er zeer veel zorgvuldigheid zal worden betracht in het gehele proces. Als dat zo is, dan zijn ook wij zeer positief over dit voorstel. De voorzitter: Dank u wel. De heer Klein Hemmink. Dhr. Klein Hemmink: Dank u wel, voorzitter. Ook Gewoon Nijmegen is natuurlijk een voorstander ervan om energie die de lucht in gaat te gebruiken en dat vinden wij een goed plan. Wij vragen ons wel een paar dingen af bij dit gehele plan. Wij praten over duurzaamheid, we praten over het milieu et cetera, et cetera. Wie gaat nu die warmte leveren? Dat is de ARN. Die levert de warmte, omdat ze restafval gaat verbranden. Aan dat restafval zullen we in de toekomst een tekort krijgen en dan moet dat geïmporteerd worden vanuit het buitenland. Dat zou inhouden dat, als we kijken naar het verhaal dat we graag duurzaamheid willen en dat we als gemeente groen willen zijn, we eigenlijk iets naar binnen gaan halen bij de ARN dat uiteindelijk een verbranding wordt van andere olie. Dat zijn producten en restproducten die eigenlijk geen groene energie opleveren. Dat is milieuverontreinigend in dat verhaal. Ik heb nog een vraag aan de wethouder. Er is ook nog Electrabel en die heeft ook restwarmte. Kunnen we niet opnemen dat de voeding van de warmte aan dit warmtenet niet alleen door de ARN gebeurt, maar ook door Electrabel? Waarom wil Gewoon Nijmegen dat dit in ieder geval wordt bekeken en dat er in de toekomst in ieder geval over wordt gesproken? Dat heeft maar een reden, namelijk dat als er 22.000 huishoudens worden aangesloten op dat warmtenet, je op een punt komt dat die verbrandingscentrale die warmte ook moet leveren aan dat net. Wij vrezen dat Nijmegen dan een afvalputje wordt – om het maar zo te stellen – voor afval van andere landen. We zien al import vanuit Italië en dat is iets wat we willen voorkomen. Ik wil de wethouder en het college verzoeken om ook met Electrabel in contact te treden zodat die ook aan dit warmtenet de warmte die zij over heeft, gaat leveren. Ik denk dat we dan twee vliegen in een klap slaan. We worden dan niet het afvalputje van Europa en we kunnen dan ook de warmte die bij Electrabel de lucht in gaat, gebruiken. Dat was het. Dank u wel. De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Arzbach. Mw. Arzbach: Ook de Partij van de Arbeid is blij dat dit warmtenet er gaat komen. Er was eerst sprake van een hybridewarmtenet, maar dat kon geen doorgang vinden. Er wordt nu op getamboereerd dat het warmtenet eerst werd tegengehouden, maar dat was het hybridewarmtenet. In de lijst van wensen en bedenkingen kunt u zien waar wij voor zijn. We hebben de gehele lijst zo ingediend. Bij bedenking nummer 10 wil ik even opmerken dat daar staat ‘gesteund door de Partij van de Arbeid’, maar wij doelen daarbij op het laatste deel van nummer 10, het communicatietraject. Wij zien niet echt in dat als je huizen aanbiedt, mensen dan iets hebben van: deze huizen worden op het warmtenet aangesloten en dan kies ik maar liever niet voor een woning in het Waalfront of in de Waalsprong. Over het amendement van de SP heb ik een vraag aan de heer Van Hooft. Hoe wilt u punt 1 realiseren als er maar 10% restafval is van de Nijmeegse bevolking? Ga je dat dan zo omslaan? Ga je dan kijken naar de winsten van de ARN bij de totale verbranding en wordt dan 10% van die winst uitgekeerd of in mindering gebracht op het tarief? Dat is toch praktisch onuitvoerbaar? Dhr. Van Hooft: U maakt het veel moeilijker dan het is. Als de ARN bijvoorbeeld 2 miljoen euro netto winst heeft aan de opbrengsten, dan gaat van al het huishoudelijk afval – dat is overigens niet alleen Nijmeegs afval maar ook van de regio en die profiteert dan ook nog mee – de prijs omlaag. Daarvan profiteert de Nijmeegse bevolking en zelfs de regio. In alle gulheid gun ik het zelfs de regio om mee te genieten van dit fantastische warmtenet, maar dan wel het volk van de regio en niet de aandeelhouders van REMONDIS. De voorzitter: Mevrouw Arzbach. 7 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

Mw. Arzbach: Ik ben benieuwd wat de wethouder hierop zal antwoorden. Dat was vooralsnog onze inbreng. De voorzitter: Dank u wel. Dan is iedereen aan het woord geweest die dat wil. De heer Van Hees, nog. Neemt u mij niet kwalijk. Dhr. Van Hees: Ik neem het u niet kwalijk. Voorzitter, ik ben het niet helemaal eens met de heer Reinhoudt van GroenLinks die zegt dat de wethouder dit zo heeft vastgehouden. Nee, het is hier al eerder gezegd, hij heeft dat niet vastgehouden, want het eerste idee was een hybridewarmtenet. Ik geloof dat wij de enige partij in de raad waren die daar mordicus tegen heeft gestemd, omdat dit niet haalbaar was omdat marktpartijen niet mee wilden doen en omdat de andere overheden niet mee wilden doen. Nu ligt er dit plan. In principe zijn we er blij mee, maar er zitten natuurlijk nog wat haken en ogen aan. Ik wil niet vervelend zijn, maar we hebben dat al eerder gememoreerd. Ik kan me uit mijn jeugd herinneren dat we in Dukenburg ook blokverwarming hadden en het gras was ontdooid, maar de flats zaten in de kou. De techniek is nu natuurlijk verder en we hopen dus dat dit allemaal goed loopt, maar toch hebben we er nogal wat vragen over gesteld – waar we nooit antwoord op gekregen hebben – dat het nu onder de Waal door gaat. Dat is een hele nieuwe techniek. Wat betekent dit straks voor de flora en fauna? Wat betekent dit voor het water? Wat betekent dit als er een breuk in de leiding komt? Helaas hebben we daar geen antwoord op gekregen. Misschien kan de wethouder daar nu toch iets over zeggen. De voorzitter: Dank u wel. Wethouder Van der Meer. Wethouder Van der Meer: Dank u wel. Mooi dat we vanavond dit dossier na een lange aanloop hopelijk kunnen afsluiten. We hebben al heel lang gesproken over een warmtenet – al sinds 1995 – en het komt nu eindelijk in zicht. Als na vanavond ook Provinciale Staten, Nuon en Alliander akkoord gaan, dan gaan we aan de slag met de realisatie van het warmtenet. Het warmtenet – zo zie ik het – is het slagschip van onze duurzame ambities. De heer Van Elferen heeft in de kamer en zojuist een mooie samenvatting gegeven van de voordelen van restwarmte ten opzichte van andere duurzame energiebronnen. Het zorgt voor de meest efficiënt geïnvesteerde klimaateuro. Met restwarmte boren we de grootste duurzame energiebron in de stad aan en met de subsidie die we hier geven, creëren we de grootste multiplier aan privaatgeld in de duurzame energiesector. Er is een aantal mooie, grote voordelen en we kunnen nu grote stappen zetten in die duurzame ambities. We hebben dit ingewikkeld dossier – want dat is het – met dank aan onze medewerkers tot een goed einde gebracht en daar ben ik hen dan ook heel erg dankbaar voor. Een aantal vragen en opmerkingen van de heer Brom van de VSP. De concessie voor Nuon is door het college voor 1 april aan Nuon afgegeven, natuurlijk onder voorbehoud van goedkeuring van de gemeenteraad. 1 april is belangrijk, omdat het dan valt onder het overgangsrecht van het bouwbesluit. Dat betekent dat we een aansluitplicht kunnen afdwingen. Woningen in de Waalsprong en in het Waalfront moeten dan worden aangesloten op het warmtenet. Dat kunnen we handhaven en afdwingen. Fossiel gas is dan uitgesloten, behalve dan natuurlijk voor de hulpcentrale. Het amendement van de SP wijzen we natuurlijk af. Allereerst wat het eerste punt betreft. In de kamer hebben we al aangegeven dat het zo gewoon niet werkt. De ARN is een privaat bedrijf. We hebben dit ook niet zo geregeld toen de ARN heeft besloten om een vergistinginstallatie te realiseren waarbij de ARN het gft van onze bewoners gaat vergisten en daar dan wel op gaat verdienen. Zoals mevrouw Arzbach ook zegt: het is praktisch onuitvoerbaar. Het is ook zo dat er geen meeropbrengsten zijn voor de ARN op de levering van de pure restwarmte. De ARN wordt er niet beter van, maar ook niet slechter. Onder punt 2 wil de SP dat Alliander het leidingnetwerk aanlegt tot aan de voordeur. Ik heb in de kamer al gezegd dat dit niet aan de orde is, omdat de private partijen waarmee we aan tafel zaten daar niet aan wilden. Er werd dus ook niet op afgekoerst. Hoe dan ook is er bij warmtenetten altijd sprake van een monopoliepositie. Die geldt in Nederland voor ongeveer 600.000 huishoudens die zijn aangesloten op warmtenetten. Het zijn allemaal warmtenetten van private energiebedrijven. In Nijmegen zijn overigens al 4000 huishoudens aangesloten op het warmtenet in de Waalsprong en we praten dus ook niet over iets dat helemaal nieuw is. De consumenten worden beschermd door de Warmtewet met een niet ander principe. Meneer Van Hooft, dit is het contract. We hebben hier lang aan 8 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

gewerkt en we hebben er scherp over onderhandeld. Meer kunnen we er niet van maken. Als we in zouden gaan op uw wens, dan moeten de onderhandelingen opnieuw worden gevoerd met wellicht andere partners, omdat er mogelijk partners afvallen. Dat betekent een tijdverlies van minstens een halfjaar tot een jaar, met als gevolg minder woningen in de businesscase, een groter tekort en meer subsidie. Kortom, we kunnen het dan beter niet doen. Dit is het moment om door te gaan met het warmtenet en anders gaat het niet lukken. Ik hoop dat de SP meedoet, ondanks dat ik het amendement afwijs. Dan is er nog een vraag gesteld door de heer Klein Hemmink. De ARN gaat natuurlijk de warmte leveren. De ARN verbrandt afval. 10% van het afval is afkomstig van de Nijmeegse huishoudens en de rest komt van elders. De ARN heeft in het verleden bovenwettelijke milieumaatregelen getroffen en bedient een nichemarkt. De ARN verbrandt heel veel afval van bedrijven. Het is een gezond bedrijf aangezien het heel veel aanbod krijgt van afval, omdat het die bovenwettelijke maatregel heeft getroffen. Electrabel daarentegen heeft wel restwarmte en verwerkt die ook weer naar elektriciteit, maar zij kan geen langdurige levering verzekeren, omdat het onzeker is of Electrabel nog lang op die plek blijft. De garantie van levering is er niet en vandaar dat we bij de ARN terecht zijn gekomen. We gaan hierna natuurlijk wel door. Dit is de eerste stap. We gaan het Waalfront, de Waalsprong aantakken op het warmtenet van de ARN, maar we gaan zoeken naar meer afnemers in de bestaande stad. Denk dan aan Heijendaal, de spoorzone, wellicht herstructureringswijken. We gaan natuurlijk ook bekijken of wij die levering nog beter kunnen garanderen met nieuwe bronnen. We gaan doortrekken naar Bergerden in Lingewaard. Daar zijn niet alleen afnemers, maar waarschijnlijk ook bronnen voor warmte. Denk ook aan allerlei bedrijven, zoals Sappi in Nijmegen-West, die warmte kunnen leveren en op de lange termijn aan geothermie, die het dan waarschijnlijk over kan nemen van de ARN. Wat de wensen en bedenkingenbrief betreft, kunnen we leven met alle wensen en bedenkingen. Sommige zijn al gerealiseerd en andere nemen we op in de contracten en in onze planning, zoals de communicatiecampagne waar de VVD om vraagt. Dat was het, voorzitter. De voorzitter: Dank u wel. Dan zet ik nu de spreektijd op pauze en bekijk ik of er in tweede termijn behoefte is aan debat. De heer Brom, de heer Van Elferen en dan kijk ik wie met wie in debat gaat. Ga uw gang. Dhr. Brom: Voorzitter, ik heb vóór 1 april een fantastische presentatie gehad van de wethouder. Een presentatie met een schitterend warmtenetwerk waar heel veel Nijmegenaren plezier van hebben en waar we in de toekomst ook heel veel plezier van hebben. Maar ik word hier – op zijn Nederlands gezegd – besodemieterd, want tijdens die presentatie is mij verteld: het was of-of. Het was of een warmtenet of een gasleiding. Toentertijd is mij niet verteld dat, als er na 1 april een keus gemaakt zou worden, er sowieso altijd een gasleiding naast zou moeten liggen. Het klopt dus niet. Het klopt niet wat hier gebeurt. U ontneemt daarmee de bewoners, de mensen die in Nijmegen gaan wonen of al wonen, de mogelijkheid om een keuze te kunnen maken voor gas of voor warmte. Daarmee had Nuon, of wie dan ook, zelf kunnen bewijzen dat men goedkopere warmte kan leveren dan met gas. Natuurlijk willen wij ook de klimaatdoelstellingen bereiken, maar niet ten koste van alles en niet ten koste van de Nijmeegse bewoners, want dat gebeurt hier nu. Ik ben er eigenlijk echt boos over dat mij dat toentertijd nooit is verteld. De voorzitter: De heer Van Elferen. Dhr. Van Elferen: Voorzitter, ik wil de heer Van Hooft heel kort uitleggen waarom wij als liberale partij akkoord zijn gegaan met wat hier staat. Je kunt met het warmtenet drie dingen doen in mijn ogen. Je kunt het niet doen, omdat er geen geld voor is. Je kunt het met je eigen geld doen, maar dan is het belangrijkste nadeel dat je jezelf moet afvragen of de markt hier eigenlijk wel aan wil deelnemen. De markttoets – het geval van het hybridewarmtenet – is best wel zinnig gebleken en dan kun je dat niet doen. Tot slot kun je zeggen: dan mag de markt het doen. Maar de markt is helaas niet helemaal gek en die zegt: dat is prima, maar dan willen we ook voor een x-periode energie kunnen leveren. Dus niet tot het einde der tijden zoals u steeds schetst, maar inderdaad voor een lange periode. Ik denk dat dit de beste oplossing is. Als u mij vraagt of ik het leuk zou vinden als die concessie al binnen drie jaar opengebroken zou kunnen worden zodat iedereen daarop zou kunnen inschrijven en er op dat mo9 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

ment concurrentie op die markt zou ontstaan, dan zou ik dat heel graag willen, maar zo werkt het niet. Die marktpartijen zullen die investering nooit doen zonder die concessie. Daaraan nog toegevoegd dat de wetgever vele mogelijkheden heeft – behalve een toezichtstructuur ook het principe ‘niet meer dan anders’ binnen de Warmtewet – om te garanderen dat er geen excessen ontstaan. Ik vind op dit moment dat dit liberaal meer dan goed genoeg geborgd is. Dhr. Van Hooft: Voorzitter, mag ik de heer Van Elferen een vraag stellen? De voorzitter: Jazeker. Dhr. Van Hooft: U zegt dat het geen eeuwigdurende concessie is. Als je eigenaar bent van de leidingen, ben je volgens mij eeuwigdurend eigenaar van de leidingen totdat je ze verkoopt. Als je gaat over die leidingen, dan bepaal je ook wat er door die leidingen gaat en dan ben je eigenlijk de facto eeuwigdurend monopolist. Dat is wat hier feitelijk wordt geregeld. Ik zeg niet dat we misschien niet voor een langere periode – dat heb ik ook in de kamer gezegd – voor misschien wel tien jaar met Nuon een contract moeten aangaan om te kunnen leveren. Die leidingen behoren principieel in handen van de overheid. Dat is infrastructuur. Zo is het ook geregeld voor alles rondom energie. Infrastructuur hoort niet in handen van marktmonopolisten, omdat dit betekent dat zij daarmee uiteindelijk een eeuwigdurend monopolie hebben. Dat is wat u uiteindelijk aan Nuon geeft door Nuon die infrastructuur te geven. Dat is iets anders dan een concessie van tien jaar. Daar had ik ook over willen nadenken. Ik snap ook dat als je daaraan wilt beginnen, je daar wat tijd voor nodig hebt en dat je daar langdurige concessies voor nodig hebt. Maar een eeuwigdurend marktmonopolie en geen marktpartij? Het is een marktpartij, maar het heeft niets met de markt te maken. Het is een marktpartij die voor 100% een monopolie heeft tot in de eeuwigheid, tenzij we haar voor heel veel geld gaan uitkopen. Uiteindelijk wordt het een zeer lucratieve business, dat kunt u natuurlijk ook wel nagaan. Dhr. Van Elferen: Voorzitter, dat lijkt me een conclusie die voor de heer Van Hooft blijft. We zien bij de aorta bijvoorbeeld – waar wij maar voor 5% inzitten en dan kunnen we dat moeilijk onze eigen aorta noemen – dat daar ook een marktpartij of althans een semioverheid… Dhr. Van Hooft: Nee, een 100% overheidspartij. Dhr. Van Elferen: Prima, maar daar kiezen we er ook voor om het voor een gedeelte in eigen beheer te hebben en voor een heel groot gedeelte niet. In het geval van Nuon, zal Nuon een meerjarige investering doen en daar logischerwijze een meerjarige concessie op hebben. Daarna hebt u misschien wel een punt dat er dan vervolgens Nuon-leidingen in de grond zitten, maar je kunt binnen een concessie prima iets regelen dat op dergelijke infrastructuur door een andere energieaanbieder een licentie wordt genomen. Ik vind dat u ontzettend ver doordraaft in het erop blijven hameren dat Nuon monopolist is, maar in principe staat het duidelijk in het stuk geborgd. De voorzitter: De heer Van Hooft en dan de heer Brom. Dhr. Van Hooft: Precies wat u nu zegt. Het zou kunnen dat je misschien wel in een concessie van alles met andere partijen kunt regelen. Regel het dan ook. Het wordt nu niet geregeld. Het wordt nu zo geregeld dat Nuon een eeuwigdurend monopolie heeft, dat er niets meer geregeld kan worden en dat je straks alles voor miljoenen moet afkopen als je er nog een positie tussen wilt hebben. U regelt nu dat Nuon – Vattenfall – zijn zakken kan vullen ten kosten van de Nijmeegse bevolking. Nu moeten we het regelen, maar u hebt niets geregeld. Nu is het: halleluja, het warmtenet. Straks is het zakkenvullen voor Nuon. U weet ook dat de gasprijs gewoon omhooggaat en dat betekent dat Nuon mee mag in die prijs, afgeremd door de rendementseis. Maar als die rendementseis geen 1000% is, maar als het vele tientallen procenten is, dan wordt Nuon daar niet op afgekapt en dat weet u ook. U moet dan toch maar eens uitleggen hoe u dit mensen kunt aandoen. Dat geldt overigens niet alleen voor D66, maar dat geldt ook voor de VVD, voor het CDA, voor de PvdA en voor GroenLinks. U allen hier doet dat. De voorzitter: Het geldt niet voor de voorzitter. Even nog de heer Brom. 10 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

Dhr. Brom: Ik wil de heer Van Elferen graag een vraag stellen. Zou het gehele probleem en deze discussie niet opgelost zijn als de mensen gewoon een keuze hadden? Ondanks dat de gasprijs hoger wordt en het gas op den duur opraakt, dat weten we allemaal. Misschien wordt het wel schaliegas, dan vloek ik even in de richting van GroenLinks. Zou het niet simpeler zijn als de mensen een keuze hebben tussen gas of warmte? Dan is het probleem toch opgelost? Hoe staat u daar als liberale partij tegenover? De voorzitter: De heer Van Elferen. Dhr. Van Elferen: Staat u mij toe ook nog te reageren op de heer Van Hooft? De voorzitter: Ja, natuurlijk. Dhr. Van Elferen: Eerst een reactie op wat de heer Van Hooft zegt. Hij zegt wederom dat er niets is geregeld. Hij gaat volledig voorbij aan het toezicht dat op deze positie is geregeld. Hij gaat volledig voorbij aan wat er in het principe ‘niet meer dan anders’ is geregeld. Hij blijft herhalen dat het een monopoliepositie is en ik zou in herhaling vallen als ik nog een keer zou uitleggen hoe het in mijn ogen is geborgd. Dan een reactie op de woorden van de heer Brom. In de kamerronde heb ik u horen zeggen: kunnen we ook niet tegelijk een gasleiding aanleggen? Het mooiste zou zijn als we voor iedereen alles tegelijk konden regelen. Voor mijn part leggen we alle duurzame oplossingen in een keer aan zodat de keuzevrijheid zo groot mogelijk is. Maar ik probeer hier wel te redenen vanuit een praktische businesscase. Ik denk dat op het moment dat we nu zeggen dat we er meteen een gasleiding naast leggen, het er – op zijn zachts gezegd – iets anders uit komt te zien. Dhr. Brom: Die businesscase is er toch? Die gasleiding wordt toch gelegd door Alliander en niet door Nijmegen? We zijn daar toch geen aandeelhouder van? Dan moet die projectontwikkelaar die leiding daar neerleggen. Hier is alleen een truc uitgehaald om dat even vóór 1 april te tekenen, om ervoor te zorgen dat we dan de wet omzeild hebben. Daar gaat het mij om. Dhr. Van Elferen: Voorzitter, als Alliander nu voor de keuze wordt gesteld dat deze deal slechts doorgaat als Alliander er ook een gasleiding naast legt, dan is de gehele deal van de baan. Dhr. Brom: Dat vind ik dus echt een zwaktebod, meneer Van Elferen. De voorzitter: Die positie is helder. Mevrouw Arzbach nog? Daarna de heer Reinhoudt. Mw. Arzbach: Ik ben dezelfde mening toegedaan. We hebben er in de kamerronde uitvoerig over gesproken, meneer Brom. Twee netten naast elkaar is gewoon onbetaalbaar of bent u zo rijk om dat aan te leggen? De voorzitter: De posities zijn duidelijk. Nu de heer Reinhoudt. Dhr. Reinhoudt: Dank u wel, voorzitter. Ik vind het een absurd idee om überhaupt te praten over het aanleggen van een gasnet. Over 25 jaar is het aardgas in Nederland gewoon op. Dan kunt u de ondergrond wel opblazen en allerlei rare dingen doen om toch nog schaliegas boven water te krijgen, maar dat is echt het paard achter de wagen spannen, dat is de weg terugwerken. Dat moet je niet eens willen, al zou het kunnen. De voorzitter: Als laatste de heer Brom en dan ga ik weer even kijken naar de heer Van der Meer. Dhr. Brom: Vanuit uw standpunt als GroenLinks kan ik heel goed begrijpen wat u nu zegt. Misschien hebben we tegen die tijd wel drie miljoen bewoners. Misschien is het dan wel de keuze van de mensen om andere soorten energie te gebruiken. Misschien is de stand van de techniek dan wel dusdanig dat we door diezelfde leidingen biogas laten gaan. Weten wij veel? De techniek staat voor niets op dit ogenblik. U neemt al een voorsprong op iets dat misschien opgaat. 11 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

De voorzitter: Dat is helder. Tot zo ver. Ik kijk even naar de heer Veldman voor de tweede termijn. Dhr. Van Elferen: Voorzitter, ik heb in mijn tweede termijn nog een punt. De voorzitter: Pak uw punt in uw tweede termijn en dan ga ik kijken naar de rest van de sprekers in de eerste termijn, in hoeverre ze nog willen en waarover nog debat zou moeten zijn en er nog statements gemaakt moeten worden. De heer Van Elferen. Dhr. Van Elferen: Ik heb een korte vraag aan mevrouw Teunissen. Zij noemt amendementen die niet in de brief staan, maar we weten allemaal over welke amendementen zij het heeft. In mijn ogen gaan die amendementen per definitie over iets dat je regelt als je participeert in het infrabedrijf, maar gaan ze meer over wat we in algemene zin vinden van die energieleverantie. Waarom heeft ze er geen motie of amendement van gemaakt om het voorstel zo aan te passen dat het binnen het gehele voorstel past? Volgens mij gaat het niet over onze participatie in het infrabedrijf. De voorzitter: Mevrouw Teunissen. Mw. Teunissen: Ik vraag me af waarom ik apart een amendement of motie zou moeten maken terwijl dat nu netjes op schrift staat en wij dat als wens of bedenking keurig mee kunnen geven aan de wethouder. Ik wil het best ingewikkelder maken als u dat wilt, maar volgens mij zijn het hele sympathieke en normale punten en is het volkomen logisch dat wij instaan voor de kwaliteit die we straks gaan leveren aan de bewoners. Dhr. Van Elferen: Een korte vervolgvraag, als u mij toestaat? De voorzitter: Nog een keer. Dhr. Van Elferen: Wilt u graag dat het college als privaatrechtelijk persoon dit meeneemt bij de onderhandelingen binnen het infrabedrijf of wilt u dat dit binnen het warmtenet goed is geregeld? De voorzitter: Mevrouw Teunissen. Mw. Teunissen: Ik wil vanzelfsprekend beide, want volgens mij is het een wel degelijk met het andere verbonden. Ik heb meer de indruk dat u de behoefte hebt om een amendement in te dienen in plaats van dat u nu jegens mij probeert uit te lokken. Volgens mij staat het gewoon heel helder op papier en is daar helemaal niets mis mee. De voorzitter: Dat is voor zo ver voldoende. Ik bekijk nu wie in de tweede termijn nog iets wil. De heer Reinhoudt voor de tweede termijn nog? Nee. Mevrouw Teunissen nog extra punten voor de tweede termijn? Nee. De heer Klein Hemmink? Nee. Mevrouw Arzbach nog? Nee. De heer Van Hees nog voor de tweede termijn en meteen de laatste ronde van het debat. Dhr. Van Hees: Voorzitter, heel snel. Ik constateer ten eerste dat de wethouder weer niet antwoordt op eenvoudige vragen van ons die we ook al in de kamer gesteld hebben. Het zullen dan misschien geen eenvoudige vragen zijn. Ten tweede de vraag aan de SP of het amendement van de SP gescheiden in stemming mag komen. De voorzitter: De heer Van Hooft voor een antwoord daarop en u had nog een debatpunt. Dhr. Van Hooft: Het is geen enkel probleem om dat amendement gescheiden in stemming te brengen en dan mag u voor allebei voorstemmen, dan is dat ook weer goed. Toch even in reactie op wat de wethouder zegt. Op dit punt moet hij maar eens heel duidelijk zijn. Wij zeggen in onze wens dat eventuele netto-opbrengsten van de ARN volledig ter korting worden gebracht op het huishoudelijk afval. De wethouder zegt dat dit praktisch niet uitvoerbaar is. Volgens mij is dat praktisch goed uitvoerbaar, want dat kun je namelijk in een contract regelen. Dat is dan een 12 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

privaatrechtelijk contract waarin je dat vastlegt. U zegt dat het een privaat bedrijf is en dat we daar dus helemaal niet over gaan. Het grappige is dat we er op dit moment wel over gaan, want wij gaan op dit moment afspraken maken met een privaat bedrijf over voor welke prijs en onder welke voorwaarden wij zijn warmte gaan afnemen. Verder zegt de wethouder dat de ARN er niet aan gaat verdienen. Welke garanties hebt u dan ingebouwd dat zij er geen cent aan gaat verdienen? U moet dan garanties inbouwen dat de ARN het doet voor een prijs – een eeuwigdurend tarief, om het zomaar te noemen – die wij betalen voor de warmte die de ARN levert, waarmee zij er nooit aan gaat verdienen. Volgens mij hebt u dat niet geregeld. Uiteindelijk zal die prijs iets zijn dat op termijn een kwestie van onderhandeling is. Zolang de ARN de enige warmteleverancier is, zit zij in een vrij stevige onderhandelingspositie om een redelijke prijs te vragen voor warmte. Dat ten eerste, dat ging over de ARN. Dan Alliander tot aan de voordeur. Wat zegt de wethouder? Waarom kunnen wij die eeuwigdurende monopoliepositie voor Nuon niet veranderen? Dat komt omdat wij hier heel lang aan hebben gewerkt, er sterk voor hebben moeten onderhandelen en dat, als we dat nu zouden moeten veranderen, ons dat een half jaar of een jaar uitstel kost. Ja, wethouder, dat klopt. Dat komt omdat u een aantal strategische blunders hebt gemaakt – ik noem dat echt blunders – door Nuon in deze positie te brengen. U zet Nuon in de spits neer – voor de goal – en zegt: schop ze er allemaal maar in. Het is toch niet de taak van de overheid om Nuon ze er allemaal in te laten schoppen? Wij zijn er voor de Nijmeegse bevolking. Ik snap dus ook niet dat u met dit verhaal komt en dat u zegt dat er nog zoveel andere huishoudens zijn waarbij ook sprake is van een monopoliepositie van een marktpartij en dat die allemaal worden beschermd door de Warmtewet. Ja, voor bepaalde excessen wel. Maar ik zei al dat 10%, 20% zo verdiend is om het zomaar te zeggen. Die 10%, 20% zouden we kunnen verdienen voor de Nijmeegse bevolking, als we niet dat marktmonopolie op onze bevolking los zouden laten. U hebt dus de strategische blunder gemaakt om Nuon op het paard te tillen en nu kunt u Nuon niet meer van dat paard tillen, omdat u dan een halfjaar tijd verliest. Dan had u maar een halfjaar eerder bij ons moeten komen met dit verhaal. Dan hadden we het een halfjaar geleden al kunnen veranderen. Wethouder, ik wil graag van u een reactie hierop. De voorzitter: Dank u wel. Ik heb het gevoel dat de wethouder met zijn tweede termijn een reactie geeft op de verschillende punten die gezegd zijn en dat we het debat kunnen afronden. Wethouder Van der Meer. Wethouder Van der Meer: Eerst nog een reactie op de heer Brom. Warmtenetten zijn ontzettend dure investeringen en die komen niet van de grond als er geen aansluitplicht komt en als gas niet wordt uitgesloten. Gas is ook een collectief systeem. Mijn huis en uw huis zijn aangesloten op een gasleiding. U kunt momenteel ook niet kiezen voor de restwarmte van de ARN. Die keuze is hier niet aan de orde en daar ook niet. Omdat het dure investeringen zijn, kies je voor dit systeem waarbij je de woningen aan het warmtenet krijgt door middel van een aansluitplicht. Dhr. Brom: Voorzitter. De voorzitter: Nog even de heer Brom. Dhr. Brom: Klopt het dat dit te maken heeft met de verkoopbaarheid van de huizen en de aansluitkosten en dat daarmee de projectontwikkelaars eigenlijk voor 3000 euro, 4000 euro gematst worden, omdat ze dan geen extra aansluitingen hoeven te hebben en ze daarom de huizen beter kunnen verkopen? De voorzitter: De wethouder. Wethouder Van der Meer: Dat heeft er niets mee te maken. Dan de concessie van Nuon. Die geldt voor een periode van dertig jaar. Na die periode komen er natuurlijk nieuwe onderhandelingen over de concessie. Een mogelijkheid is dan dat het leidingnetwerk wordt overgenomen door het infrabedrijf dat we samen met Alliander hebben opgericht. Dat is iets voor toekomstige bestuurders. We hebben natuurlijk wel een positie in het totale netwerk. We dragen bij aan dat infrabedrijf, de aorta waarvan Nuon straks ook afhankelijk is. Verder is er een boeteclausule in de concessie – bij wanprestatie van Nuon worden er boetes uitgereikt – en door middel van de Warmtewet is er een begrenzing aan het rende13 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

ment en aan de tarieven. In die zin wordt de consument wel degelijk beschermd. De ARN heeft een contract met Nuon en daar zitten wij niet tussen en daar gaan we verder niet over. De ARN heeft in een eerder stadium aangegeven niet te hoeven verdienen aan de pure restwarmte, maar de ARN wil wel een vergoeding voor de inkomstenderving, omdat het nu geen hybridewarmtenet is, maar een traditioneel warmtenet met een hogere temperatuur waarbij ze energie verliest. Die inkomstenderving wordt in rekening gebracht bij Nuon. Dat is een contract tussen de ARN en Nuon. Ik snap niet dat ik dat signaal niet kreeg toen wij een discussie hadden over de vergistinginstallatie – de Groene HUB – dat de ARN wel gaat verdienen op het vergisten van onze gft. Het is heel lastig te regelen en we moeten het op die manier niet willen. Zo werkt het niet. Dan nog even – want anders krijg ik het nog een keer op mijn brood – een reactie op de heer Van Hees. Er zijn geen technische belemmeringen om het warmtenet onder de Waal door te leiden. Zoiets gebeurt wel vaker en het is echt niet uniek. De heer Reinhoudt had het ook over het warmtenet in Wenen waar het ook onder een rivier door gaat. Dat kan allemaal en het is natuurlijk allemaal bekeken. Er zitten geen technische belemmeringen aan. Dhr. Van Hees: Ik heb gehoord dat dit een heel ander systeem is en daar zijn dus toch wel risico’s aan verbonden. De voorzitter: Nog een keer de heer Van Hooft en dan sluit ik af. Dhr. Van Hooft: De wethouder zegt dat het een dertigjarige concessie is – waarvan ik denk dat dit al veel te lang is – en daarna kan Nuon zijn infrastructuur verkopen. Ik kan morgen ook mijn auto verkopen, maar niemand die mij dwingt om mijn auto te verkopen en ik bepaal ook nog wel zelf voor welke prijs. Als die prijs te laag is, dan gaat die auto niet de deur uit. Dat geldt straks ook voor Nuon. Nuon heeft een eeuwigdurende monopoliepositie en kan altijd besluiten om het voor veel geld te verkopen als het bedrijf denkt dat het er in de toekomst niet meer zoveel aan kan verdienen. U zult daarvoor de hoofdprijs betalen. Dat is een kant van het verhaal. De andere kant is de ARN en de inkomstenderving. De ARN gaat daar straks steeds meer aan verdienen, want er komt steeds meer geld binnen als de energieprijzen stijgen. Dan kan de ARN zeggen: we hebben meer gederfd, want anders hadden we iets anders kunnen doen. Dus wordt de ARN slapend rijk en wordt REMONDIS slapend rijk. We brengen dat geld dus allemaal naar onze Duitse partner die tegen onze zin deelgenoot is van de ARN, terwijl u nu kunt regelen dat het geld bij de bevolking komt die het afval levert. De voorzitter: Ik denk dat het statement duidelijk is. Ik hoor nu te veel herhalingen. Tot slot de wethouder. Dhr. Van Hooft: Tot slot: bent u het met mij eens dat u een strategische blunder hebt gemaakt door Nuon op deze manier in deze monopoliepositie te brengen? De voorzitter: De wethouder. Wethouder Van der Meer: Dat ben ik niet met u van mening. Normaliter is het een energiebedrijf dat een netwerk aanlegt van de bron tot aan de voordeur van de woningen. Het zijn allemaal commerciële, private energiebedrijven. Alliander stapt nu voor het eerst in Nederland in een project met warmte. Alliander doet elektriciteitsnetwerken, gasnetwerken, maar nu voor het eerst een warmtenetwerk. Alliander ging voor de aorta en niet verder. Na de aorta neemt Nuon het over. Zo hebben we het afgekaart in het begin en zo zijn we het traject verder ingegaan met ons drieën. De voorzitter: Dank u wel. Ik ga nu over tot stemming met betrekking tot het warmtenet. Dhr. Brom: Voorzitter, mag ik dadelijk een stemverklaring afleggen? De voorzitter: Natuurlijk mag dat. We gaan eerst naar het raadsvoorstel 8.a. met 4 dicta. U mag nu stemmen over het raadsvoorstel zelf. Het raadsvoorstel 8.a. is aanvaard met 29 stemmen voor en 8 stemmen tegen. 14 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

Dan ga ik nu naar 8.b. de wensen en bedenkingen. Eerst is aan de orde het amendement van de SP 'Warmtenet; zet de bevolking niet in de kou’. Gevraagd is gescheiden te stemmen. De heer Brom mag dadelijk over het totaal een stemverklaring geven. Ik stel u voor dat we nu stemmen over het amendement van de SP, dictum 1 over de ARN. Dat dictum is verworpen met 29 stemmen tegen en 8 stemmen voor. Dan is nu aan de orde dictum 2 van hetzelfde amendement, over de monopoliepositie van Nuon. Dat dictum is verworpen met 28 stemmen tegen en 9 stemmen voor. Dan is de brief zelf aan de orde, de brief wensen en bedenkingen. Daar wil de heer Van Elferen nog iets over zeggen. Dhr. Van Elferen: Voorzitter, ik snap dat het besluittechnisch ingewikkeld is, maar is het mogelijk om over de losse punten te stemmen? De voorzitter: Ik stel voor om dat niet te doen. In de stemverklaring kunt u gemakkelijk aangeven dat u voor of tegen bent, zeker over het punt waarvan u vannacht in uw bed ligt te woelen en waarmee u het heel erg moeilijk hebt. Zullen we dat bij de stemverklaring doen? Laten we eerst maar eens stemmen. U kunt nu stemmen over de brief wensen en bedenkingen. Die brief is met algemene stemmen aanvaard. Dan nu de stemverklaring van de heer Van Elferen. Dhr. Van Elferen: De fractie van D66 wil graag geacht worden punt 1 te ondersteunen en de overige punten uitzonderlijk overbodig geacht te hebben. De voorzitter: Dank u wel. De heer Brom voor een stemverklaring. Dhr. Brom: Op zich zijn we voorstander van het warmtenet. We vinden het een fantastisch plan, het is heel erg goed. Maar wij voelen ons bestolen van de keuzevrijheid voor de burger. Dank u. De voorzitter: Dank u wel. De heer Van Hooft voor een stemverklaring. Dhr. Van Hooft: Ook heel kort. Wij zijn in principe voor een warmtenet, maar onder de huidige condities – met een monopoliepositie voor Nuon en een goed verdienende positie voor de ARN – zijn we daar niet voor en kunnen we daar ook niet voor zijn. De voorzitter: Dank u wel. De raad van Nijmegen heeft beslist.

9.

Raadsvoorstel Planexploitatie Winkelsteeg

De voorzitter: De wethouders Kunst en Jeene sluiten aan bij deze tafel. Ik kijk wie over dit voorstel het woord wil voeren. Ik begin met de heer Busschops. Ga uw gang. Dhr. Busschops: Dank u wel, voorzitter. Het is een mooi plan dat voorligt, Knoop Winkelsteeg. Het past prima in de campusgedachte zoals onze partij het ziet en het draagt ook bij aan een kansrijke ontwikkeling voor onze stad in de ruimtelijke en economische optiek. Toch hebben we ook een aantal kanttekeningen daarbij en daar hebben we ook uitgebreid over gesproken in de kamer. Waarom worden nu die drie planexploitaties samengevoegd? Als we nu zien wat er uiteindelijk overblijft, de prognose eindresultaat van 1 januari dit jaar, is dat 2000 euro voordelig. We werken nog aan dit project tot 2018. Dan kunnen we nog heel veel beren op de weg tegenkomen. Als ik dan kijk naar de risico's die het college zelf formuleert – een trage ontwikkelingsnelheid, marktprognoses, het afzetrisico – en de beheersmaatregelen die worden genoemd – het sturen op afspraken en kosten, uitvoeren marktverkenning, actieve acquisitie – dan maken we ons daar zorgen over. Vandaar dat we een motie hebben opgesteld met de titel 'Een gewaarschuwd mens…'. Die gewaarschuwde mens geldt misschien in de richting van de portefeuillehouder Economie en Financiën. In hoeverre hebben we rekening gehouden met de risico's en de financiële doorvertaling daarvan? In de discussie die wij in de kamerronde heb15 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

ben gevoerd, hebben we het er ook over gehad of de actuele marktverkenning voorhanden is. Wethouder Jeene antwoordde: nee, die is niet voorhanden. Recentelijk hebben we in deze raad gesproken over de risico's en over het afzettempo als het gaat om Bijsterhuizen, om Bergerden of om de bedrijventerreinen in de Waalsprong waar wij – afhankelijk van de economische ontwikkelingen – heel grote financiële risico's zouden kunnen lopen. Voor ons is dit dus een punt van zorg en vandaar ook dat we met die motie oproepen om een actuele marktverkenning te maken en daar niet te lang mee te wachten, maar daar nu mee te starten. Vertaal die marktverkenning en de uitkomsten in een actueel risicoprofiel. We hebben daarbij een marketing- en acquisitieplan voor ogen. ModiQuest – een bedrijf dat zich op Knoop Winkelsteeg had zullen vestigen – kon niet langer wachten en is vertrokken. Wat is de huidige stand van zaken? Hoe gaan we als gemeente ermee om, om te voorkomen dat we gaan bouwen voor de leegstand en dat we risico's gaan lopen? Een ander punt dat hier speelt, is ook het juiste bedrijf op de juiste plaats. Wij kennen het traject van FiftyTwoDegrees. We weten ook dat er plannen waren voor een vervolgfase met een auditorium en met een aantal andere voorzieningen. Wat schetst onze verbazing? In de Waalsprong gaan we een grote bioscoop bouwen met soortgelijke functies. Waarom wijken we ineens af van onze oorspronkelijke plannen? Waarom gaan we ineens een concurrerend initiatief elders in de stad bouwen? Hollen we op deze manier niet onze eigen plannen uit? Vandaar die oproep voor een marktverkenning. We willen graag die risico's weten. We zijn niet tegen het plan, maar we willen wel weten waar we ja tegen zeggen als we instemmen met dit voorstel. Motie Een gewaarschuwd mens… e L. Busschops (CDA) 1 indiener: De raad van de gemeente Nijmegen, in vergadering bijeen op 18 april 2012, Overwegende dat: ‐ de gebiedsontwikkeling van Knoop Winkelsteeg (bundeling van FiftyTwoDegrees, Novio Tech Campus en station Goffert) een belangrijke impuls kan geven aan de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de stad; ‐ met deze ontwikkeling een investering is gemoeid van circa 14 miljoen euro; ‐ de realisatie van Knoop Winkelsteeg is voorzien voor de periode 2013-2018; ‐ er op 1 januari 2011 rekening gehouden werd met een voordelig resultaat van 162.000 euro en per 1 januari 2012 nog slechts met een voordelig resultaat van 2000 euro; ‐ voor deze planexploitatie geen voorzieningen zijn opgenomen; ‐ er bij de risicoanalyse van maart 2012 wordt gesproken over risico’s ten aanzien van marktprognoses en over afzetrisico; ‐ de planexploitatie uitgaat van een toevoeging van 13.300 m2 bedrijfsruimte en 18.012 m2 kantoorruimte; ‐ op dit moment geen actuele marktverkenning voorhanden is; ‐ recentelijk in onze gemeenteraad uitgebreid is gesproken over de risico’s inzake afzettempi voor onder andere Waalsprong (bedrijventerreinen), Bijsterhuizen en Bergerden en de daarvoor in te zetten (financiële) beheersmaatregelen. Roept het college op om: 1. voor de zomer van 2012 een actuele marktverkenning uit te voeren voor wat betreft de haalbaarheid van de uitgifte van bedrijfs- en kantoorruimte op de locatie Knoop Winkelsteeg; 2. de uitkomsten van deze marktverkenning te vertalen in een marketing- en acquisitieplan voor deze locatie; 3. een actueel risicoprofiel op te stellen op basis van de geactualiseerde marktverkenning en het marketing- en acquisitieplan; 4. de marktverkenning en de uitwerkingen aan de gemeenteraad voor te leggen. En gaat over tot de orde van de dag Een tweede motie, met de titel 'Neem de regie!' is een motie die gericht is aan de wethouder van Economische Zaken en Financiën. Het lijkt misschien een beetje vreemd bij dit onderwerp, maar ik zal uitleggen waarom dit toch niet zo is. Twee weken geleden hebben we in de kamerronde ook gesproken over een onderzoek van de Rekenkamercommissie. In dat onderzoek werd aangegeven dat er een heleboel dingen goed gingen, waaronder het SER-ladderbeleid dat destijds door voormalig GroenLinks-wethouder Lenie Scholten is geïntroduceerd. Er zijn een heleboel pluspunten uit dat beleid, ook consistentie et cetera. Allemaal prima, allemaal top. Waar gaat het nu mis? Als we kijken 16 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

naar een publicatie van Elsevier en Bureau Louter, dan zien we dat Nijmegen onderaan bungelt in de toplocaties. We zien dan ook dat bedrijven om de haverklap de stad verlaten. Ik noemde al ModiQuest. Louis Nagel stond in de krant en eerder VGZ, de Belastingdienst, de directie van Royal Haskoning en NXP, die fabrieken sluiten. Vandaar dat wij zeggen: neem die regie. Laat het ons niet overkomen dat al die bedrijven uit de stad wegtrekken en dat al die werkgelegenheid hier verloren gaat. Een van die voorbeelden noemde ik zojuist al bij de Winkelsteeg, maar dat geldt eigenlijk voor alle terreinen. In de bijzin in het rapport van de Rekenkamer lees je dat al die deeluitwerkingen voor het laatst geactualiseerd zijn in 2007. Dat is vijf jaar geleden. Als we dan bekijken wat er de afgelopen vijf jaar is gebeurd in de economische ontwikkeling, dan hoeven we daar niet lang over te debatteren, want dan zien we dat de werkelijkheid anders is geworden. Met de motie 'Neem de regie!' roepen we op om dat proces op te starten. Laat ons zelf aan het stuur zitten om te bepalen hoe we daarmee omgaan en laat ons niet onnodig grote financiële risico's lopen. Motie Neem de regie! e L. Busschops (CDA) 1 indiener: De raad van de gemeente Nijmegen, in vergadering bijeen op 18 april 2012, overwegende dat: ‐ de uitkomsten van het onderzoek van de Rekenkamercommissie naar het bedrijventerreinbeleid in Nijmegen aangeven dat het meest actuele document inzake deeluitwerkingen voor bedrijventerreinen dateert van 2007; ‐ als gevolg van de financiële en economische crisis een aanzienlijke daling is opgetreden van de vraag naar bedrijventerreinen; ‐ door de veranderende vraag naar bedrijventerreinen er grote (financiële) risico’s worden gelopen in de grondexploitaties; ‐ er in het kader van de bestuurlijke heroriëntatie door het verdwijnen van de Wgr-plus op de taken op het gebied van ruimtelijke ordening en economie een nieuwe rolverdeling gaat ontstaan; ‐ op basis van Het Nieuwe Werken een duidelijke verandering te constateren is in de behoefte aan bedrijfsruimte, de locatie en andere ondersteunende faciliteiten; ‐ uit het jaarlijkse onderzoek ‘Toplocaties’ van Elsevier en Bureau Louter blijkt dat Nijmegen in de top 50 van economisch best presterende gemeenten in de onderste regionen bungelt; ‐ in de afgelopen maanden bedrijven en werkgelegenheid de stad verlaten, onder andere vanwege het gebrek aan geschikte bedrijfsruimte (ModiQuest); ‐ uit de reactie van het college op het rekenkameronderzoek duidelijk blijkt dat het college van B en W geen aanleiding ziet om actief de regie te nemen en een actualisatie op de deeluitwerkingen voor bedrijventerreinen te formuleren. Roept het college op om: 1. vóór de zomer van 2012 een proces op te starten voor een actualisatie van de verschillende deeluitwerkingen voor de Nijmeegse bedrijventerreinen met een opgave op het terrein van uitgifte nieuwe terreinen en herstructurering/revitalisering van bestaande terreinen; 2. bij de uitwerking van dit proces de gemeenteraad actief te betrekken. En gaat over tot de orde van de dag Dhr. Oomen: Voorzitter, een kleine vraag ter interruptie aan de heer Busschops. De voorzitter: De heer Oomen. Dhr. Oomen: Dank u wel, voorzitter. Ik snap niet helemaal waar deze motie nu precies vandaan komt. In snap wel waar die vandaan komt en ik snap ook uw zorgen, maar waarom hebt u dat niet gedaan in het kader van het rekenkameronderzoek en komt die motie nu bij de Winkelsteeg? De voorzitter: De heer Busschops. Dhr. Busschops: Mag ik daar even op antwoorden, voorzitter? De voorzitter: Jazeker.

17 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

Dhr. Busschops: Het onderzoek van de Rekenkamer is geagendeerd in de kamerronde als een discussiestuk. Daar lag geen concreet raadsvoorstel bij en daarom was er ook geen mogelijkheid om daar een motie over te maken. We zouden dan met een initiatiefvoorstel kunnen komen, maar gezien de actualiteit van het onderwerp Winkelsteeg – waarbij dit een exemplarisch voorbeeld is van hoe het ook op andere terreinen zou kunnen misgaan – heb ik gemeend hierin een aanleiding te zien om dit nu aan u allen voor te leggen. De voorzitter: Dank u wel. Ik bekijk wie in de eerste termijn nog wil aansluiten. Dat is mevrouw Van Putten, de heer Huliselan en de heer Hulskorte. Mevrouw Van Putten. Mw. Van Putten: Dank u wel, voorzitter. D66 was tevreden met het voorstel van het college om de drie afzonderlijke planexploitaties samen te voegen. Het is een gebied waar veel ontwikkelingen plaatsvinden en het is verstandig om dit integraal te benaderen. Met deze planexploitatie komen B en W ook met een voorstel om dat zo te doen. Als ik dan kijk naar de motie die het CDA heeft ingediend, vooral met betrekking tot de risico's, dan was ik altijd van mening dat risico's en aanpassingen van exploitaties en acties van de gemeente daarop voorbijkwamen in de voortgangsrapportage Grote Projecten. Ik wil graag van het college weten hoe het omgaat met de motie die er nu ligt en hoe die samenhangt met de reguliere kijk die we als gemeente al hebben op de voortgang van dit soort zaken, de risico's daarin en omtrent de link die wordt gelegd naar het rekenkamerrapport. Naar mijn weten hebben B en W alle aanbevelingen overgenomen die waren gekoppeld aan het rekenkamerrapport en kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat ook gekeken wordt naar de mogelijkheden en de risico's op de afzonderlijke locaties, de terreinen. Om daar nu speciaal nog een stuk te maken voor ons als raad en daar voor de zomer mee terug te komen, vind ik een beetje overvraagd. Wellicht kan het college ons aangeven of die zaken al beschikbaar zijn, hoe het daar op dit moment mee omgaat en hoe het inschat wat de noodzaak is van deze motie. Dank u. De voorzitter: Dank u wel. De heer Huliselan. Dhr. Huliselan: Voorzitter, dank u wel. De VVD-fractie ondersteunt de ontwikkeling van Novio Tech Campus. Dit is volgens ons op lange termijn nodig om onze kenniseconomie in deze stad te faciliteren. Tegelijkertijd is er een crisis in de bouw en weten we dat het afzettempo afneemt en dat financiële risico's toenemen. Een marktverkenning is volgens ons nuttig en dat geldt volgens ons voor alle Nijmeegse bedrijventerreinen. Vandaar dat wij de motie van het CDA hebben gesteund. Of dat nu is, of bij de VGP, dat maakt ons niet zoveel uit. Dank u wel. De voorzitter: Dank u wel. De heer Hulskorte. Dhr. Hulskorte: Dank u wel. Voorzitter, we praten hier over de Winkelsteeg. We zien de logica niet in om een gezamenlijke planexploitatie voor deze drie projecten te ontwikkelen. Wat betreft de FiftyTwoDegrees is dit gebouw al jaren geleden gerealiseerd, maar is de oorspronkelijke doelstelling nooit gehaald. Het zou een broedplaats moeten zijn voor veel bedrijven uit heel de wereld, maar daar is tot nog toe geen sprake van. Verder is het personeel van een groot deel van de oorspronkelijke gebouwen van Philips overgeplaatst naar diverse etages van de FiftyTwoDegrees. In de gebouwen die leeg kwamen te staan, zou Novio Tech Campus komen. Dat klinkt mooi, maar daarvan is tot nu toe praktisch niets gerealiseerd. Ik zeg dit omdat dit project niet mooier moet worden voorgesteld dan het is, want er komen in de toekomst alleen maar problemen van. Wel vinden wij dat het goed is dat er een station komt en daarom zullen wij voor dit voorstel stemmen. Dank u wel. De voorzitter: Dank u wel. Ik kijk naar de wethouders. Mevrouw Kunst. Wethouder Kunst: Dank u wel, voorzitter. Meneer Busschops, wat ik jammer vind in uw betoog, is dat u het vooral hebt over de risico's en alle onmogelijkheden die zich op die locaties mogelijkerwijs zouden kunnen voordoen en dat u niet de kansen benoemt die deze gehele ontwikkeling met zich mee18 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

brengt. We zijn al een jaar of vier bezig met de ontwikkeling van deze locatie in de brede zin van het woord. Niet alleen met station Goffert apart en FiftyTwoDegrees apart en NTC apart, maar als totaliteit. We hebben er van de rijksoverheid 8,6 miljoen euro FES-middelen voor gekregen. De provincie zal als het goed is ook deze maand of volgende maand een besluit nemen over nog eens 2 miljoen euro. Daarmee kan ook het station Goffert worden gerealiseerd. Er gebeuren een heleboel dingen in de omgeving, infrastructuur, die de kansen voor dit gebied naar voren brengen. Er zijn in het verleden al heel veel workshops en conferenties geweest en er is ook veel overleg geweest met de Radboud Universiteit. Er is een flink aantal bedrijven dat zich daar graag wil vestigen. U geeft ook het voorbeeld – ModiQuest, waarvoor het helaas te laat was en dat is weggegaan – dat we met elkaar als overheid toch wel heel traag zijn in de ontwikkeling van het gehele gebied. In uw motie hebt u gevraagd of er niet een marktonderzoek moet plaatsvinden. Heel recent is er door een aantal partijen een marktonderzoek gehouden, met name door de provincie en de ontwikkelingsmaatschappij Oost NV die vooral voor gebouw M nog een onderzoek hebben gedaan en op basis daarvan ook alle vertrouwen erin hebben dat gebouw M heel snel vol raakt als dat binnenkort op de markt komt. In die zin ligt er een marktonderzoek en kunnen we bekijken of we het u alsnog kunnen toesturen. Op dit moment wordt er op basis van dit marktonderzoek in het bijzonder voor gebouw M een acquisitie- en marketingplan ontwikkeld. Dat is in het verleden ook al ontwikkeld. In die zin zijn de twee eerste onderdelen van uw motie overbodig, omdat die zaken al worden uitgevoerd. Wat de risicobeheersing betreft, is zojuist al door D66 aangegeven dat u elk halfjaar een rapportage krijgt in het kader van de VGP. Er zit ook een stuk risicobeheersing bij en dat wil ik in de toekomst ook blijven doen. Ook wat dat onderdeel betreft, voldoen we aan uw vraag. In die zin vindt het college de motie overbodig, omdat het al gebeurt en het wat dat betreft niets toevoegt. De voorzitter: Wethouder Jeene. Wethouder Jeene: Dank u. Ik ga met name in op de motie 'Neem de regie!', omdat daarin de relatie met het onderzoek van de Rekenkamer zit. Als ik naar het onderzoek van de Rekenkamer kijk, dan is het eigenlijk een heel positief – dat zei de heer Busschops al – verhaal geworden en vooral door de consistentie die in de loop der jaren is gehanteerd. Er is grote tevredenheid over, ook bij ondernemers. Onderdeel daarvan is eigenlijk de heel recente bijstelling in het regionaal programma Bedrijventerreinen. Die is heel recent vastgesteld en daarin wordt de regio breed bekeken. Op grond van nieuwe inzichten – u noemde er al een paar, meneer Busschops – werd geconstateerd hoe het nu is tussen vraag en aanbod. Er werd geconstateerd dat er eigenlijk ongeveer 300 ha in de totale regio over is en dat er dingen zijn geschrapt. Geschrapt is – in ieder geval on hold gezet, want zo gaat dat dan – de gehele ontwikkeling van Bijsterhuizen-Noord. Uit de analyse bleek dat bijvoorbeeld De Grift door kan gaan, omdat in die A15-regio wel degelijk nog vraag wordt gezien. Dat kan alleen maar doorgaan als daar een echt door ons heel concreet aan te tonen markt is. We zijn er nu mee bezig om dat te doen, want er komt een markt- en gebiedsontwikkeling. We hebben dat proces net gestart en we denken dat we daar in het najaar voldoende zicht op hebben om dat te kunnen delen en te kunnen bespreken met de raad. Onderdeel daarvan is ook – mevrouw Van Putten zei terecht dat we als college alle aanbevelingen van de Rekenkamer hebben overgenomen – om de actualisatie van de totale regionale bedrijventerreinen jaarlijks te doen. Dat houdt dus ook al die deelgebieden in. We willen dus tweejaarlijks herijken of we nog op het goede pad zitten. Dat moeten we ook niet vaker doen, omdat je anders te veel op een incident zou reageren. We gaan ook IBIS – het data-informatiesysteem – toegankelijker maken. Dat is ook een dergelijk punt. Een derde punt daarin is dat we in overleg met de Auditcommissie indicatoren op dit specifieke terrein hebben toegevoegd aan de normale begrotingsen verantwoordingscyclus. Dat betreft drie indicatoren: het aantal uit te geven hectaren grond, de marktvraag en wat er nog in plannen voorradig is. Ik denk dat we daarmee een beetje tegemoetkomen aan wat de heer Busschops vraagt. Het zal de eerstvolgende keer als indicator – hoe gaat het er nu mee – beschikbaar zijn. In die zin denk ik dat uw motie overbodig is, want het merendeel doen we al en zit in de planning. We zouden de motie willen afraden, want los van het overleg dat we hiervoor echt nodig hebben, was een van de duidelijke punten van de Rekenkamer dat je dit in regionaal verband moet doen. Je kunt hiervan niet alleen maar voor Nijmegen een analyse maken. Je moet die bedrijventerreinen echt in regionaal verband zien. Als ik nu uw motie zou moeten uitvoeren, meneer Busschops, en daar zelf een herijking zou moeten doen los van de regio, dan zou dat contraproductief 19 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

werken. We zijn er dus mee aan de slag en we voegen indicatoren toe, maar dat versneld doen – los van de regio – zou echt contraproductief zijn. De voorzitter: Dank u wel. De heer Busschops. Dhr. Busschops: Dank u wel, voorzitter. Ik moet even nadenken over hoe ik mijn tweede termijn begin. Ik denk dat ik het toch zo doe: ik ben met stomheid geslagen. Ik krijg hier gewoon nieuwe informatie. Ik hoor wethouder Kunst zojuist zeggen: ten aanzien van die marktverkenning ligt er een rapport van de provincie en ontwikkelingsmaatschappij Oost NV. Twee weken geleden in de kamerronde antwoordde wethouder Jeene op mijn vraag of er een actuele marktverkenning is en of ik die dan kan zien: “Nee, die is er niet.” Is dat rapport er dan in de afgelopen twee weken gekomen? Als ik die informatie van wethouder Kunst twee weken geleden had gekregen, dan was die motie wellicht inderdaad overbodig geweest. Daar zit dus ook mijn punt van zorg. In hoeverre beheersen we de risico's in dit dossier? Ik snap de techniek waar mevrouw Van Putten ook over praat. Die VGP actualiseren we twee keer per jaar, dat snap ik, maar gaat dat om bijstellingen als we verliezen lijden? Als we nu weten dat we over een project dat zes jaar loopt maar 2000 euro overhouden, dan durf ik er niet zomaar een handtekening onder te zetten dat het allemaal goed komt. Mevrouw Kunst heeft terecht een punt dat ik misschien wat meer op de risico's inga, maar misschien is dat ook wel onze taak als raad. Ik ben de eerste die in 2018 bij u staat met een bos bloemen en drie zoenen als dit succesvol is afgelopen. Dan het punt over het rekenkameronderzoek waar wethouder Jeene het over heeft. Ik zeg ook niet – zoals mevrouw Van Putten suggereert – dat dit voor de zomer klaar moet zijn. Ik zeg alleen: wees alert en start dit traject voor de zomer op. Ik zeg ook niet: doe dit alleen. Doe dit met alle partijen die daarbij horen, maar kijk zorgvuldig naar wat er gebeurt. Het rapport van de Rekenkamer geeft allerlei pluimen richting de wethouder en die heb ik hem ook in de kamerronde gegeven. Mijn punt van zorg zit in het volgende. Die SER-ladder is het uitgangspunt van beleid en daarmee gaan we ook door. De Rekenkamer zegt: dat is niet aantoonbaar. Wat als straks een overschot is aan allerlei ruimte voor bedrijvigheid? Kan de stadsregio of straks de provincie ons dwingen om eerst die oude terreinen te revitaliseren voordat we die nieuwe terreinen gaan uitleggen? Het antwoord daarop is: ja, dat kan de provincie. Wat heeft dat voor financiële consequenties? Ik wil nu graag aan de voorkant met u erover praten om die risico's in beeld te brengen om niet achteraf de rekening gepresenteerd te krijgen dat we gigantisch moeten afboeken. Dank u wel. De voorzitter: Dank u wel. Hebben anderen nog behoefte om te reageren in de tweede termijn? Neen. Dan kijk ik naar de wethouders. Wethouder Kunst. Wethouder Kunst: Het klopt dat ik twee weken geleden inderdaad niet op de hoogte was van een recent onderzoek voor gebouw M. Dat komt ook omdat gebouw M niet wordt geëxploiteerd door de gemeente Nijmegen, maar door ontwikkelingsmaatschappij Oost NV en door de provincie Gelderland. Bij navraag, ook mede naar aanleiding van uw motie, ben ik erachter gekomen dat er een recent onderzoek ligt voor die locatie. Waar we als gemeente Nijmegen natuurlijk wel zelf eigenaar van zijn, is van het gehele gebied van fase 1.b. van FiftyTwoDegrees. Tot 1 januari 2014 heeft de ontwikkelaar ICE het eerste recht van ontwikkeling daarop en heeft marktonderzoek op dit moment voor ons geen zin. Op het moment dat volgend jaar zou blijken dat die ontwikkeling niet plaatsvindt vanaf 2014, dan is het goed om te bekijken wat we in de markt op die locatie kunnen doen. Als u eraan behoefte hebt, meneer Busschops, dan laat ik graag bij ontwikkelingsmaatschappij Oost NV vragen of u dat marktonderzoek voor gebouw M toegestuurd kunt krijgen. Het klopt dat ik toen minder wist over gebouw M dan wat ik op dit moment weet. De voorzitter: Wethouder Jeene. Wethouder Jeene: Nog even over het rekenkameronderzoek en waarom dit nu apart te doen. Natuurlijk moeten we goed monitoren. Daar is geen twijfel over, want er verandert veel en soms in een heel hoog tempo. Maar nu zelf dingen los van de regio doen, los van het ritme dat we met de regio hebben afgesproken, lijkt me heel onverstandig. Wat ik wel zou kunnen doen – misschien komen we elkaar daar dan in tegemoet, meneer Busschops – is dat ik een brief stuur met de actuele stand van zaken 20 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

waar we nu staan en dat ik ook nog een keer het proces schets over wanneer al die zaken bij elkaar komen. Misschien geeft dat dan voldoende aanleiding om, als daaruit vragen naar voren komen, daarover nader met elkaar in gesprek te komen. De voorzitter: Dank u wel. Hebt u nog behoefte, meneer Busschops? De heer Hulskorte wil ook nog aansluiten. Eerst de heer Hulskorte en dan kan de heer Busschops afsluiten door nog iets over zijn moties te zeggen. Dhr. Hulskorte: Mijn vraag aan de wethouder is wat u – omdat FiftyTwoDegrees niet voldoet en er een heel andere invulling is gekomen – wilt gaan doen aan de oorspronkelijke invulling die is afgesproken. Zoals de zaak er nu bij ligt, is het een trieste zaak. De voorzitter: Wethouder Kunst. Wethouder Kunst: Aan de ene kant zou je zeggen: gelukkig zijn wij geen exploitant van het gebouw. Je ziet ook aan de buitenkant niet meteen dat niet alle etages gevuld zijn met bedrijvigheid. Als stad hadden we graag gewild dat de ambities die ooit zijn uitgesproken voor die locatie – voor dat gebouw – waren waargemaakt. Op dit moment is dat niet zo. Dat heeft ook iets te maken met de ontwikkeling van bedrijven en de internationale handel. Wij kunnen daar op dit moment weinig aan doen, behalve dat je Nijmegen profileert als belangrijke stad, als internationale stad die erg aantrekkelijk is voor bedrijvigheid. Dhr. Hulskorte: Mag ik nog even? U zei in de kamer dat we nog in de eerste fase zitten en dat we nu de tweede fase krijgen. Wat is dan eigenlijk die tweede fase? Wethouder Kunst: Voor de tweede fase is een plan ingediend door ICE, maar dat is meer een fase waarin het gaat over recreatieve voorzieningen, onder andere een hotel. Dat gesprek is op dit moment nog gaande. Het gaat dus niet over toevoeging van extra kantoorruimte op die locatie. Zoals u zelf ook al aangeeft, is er bij FiftyTwoDegrees nog veel kantoorruimte vrij. Het zou raar zijn als je daar vlakbij in de buurt weer een kantoorvoorziening zou realiseren die gelijkwaardig is of lijkt op wat in FiftyTwoDegrees aanwezig is. Ter vergelijking met gebouw M: gebouw M wordt veel meer een gebouw waar je cleanrooms hebt en waar je een heel andere combinatie van bedrijvigheid krijgt dan wat er in FiftyTwoDegrees plaatsvindt. Op dit moment kunnen we er niets aan doen dat het een stuk leger is en moeten we de situatie accepteren zoals die is. Maar we kunnen er wel voor zorgen dat je Nijmegen als belangrijke en economische stad op de kaart blijft houden. Dhr. Hulskorte: Dat is natuurlijk waar, maar u hebt het net over de tweede fase. U weet ook dat het personeel van Philips destijds is overgeplaatst naar de FiftyTwoDegrees, zeven etages. Er is dus in feite niets gebeurd. Ik weet nog dat premier Balkenende een aantal jaren geleden, toen hij een speech hield, zei: “Dit wordt internationaal een grote broedplaats voor heel veel bedrijven.” Daarna is er totaal niets gebeurd. Ik zeg dit, omdat u in Winkelsteeg de FiftyTwoDegrees erbij betrekt. U weet net zo goed als ik dat die zaak op het ogenblijk helemaal stil ligt. Ik vind dat een gevaarlijke ontwikkeling. De voorzitter: Ten slotte de wethouder. Wethouder Kunst: Voor alle duidelijkheid: wij lopen geen risico's in die exploitatie. Ik kan u verzekeren dat we daarin geen risico's lopen. Als we het over dat onderdeel hebben, dan hebben we er juist eerder wat op verdiend dan wat verloren. Ik leg u graag nog een keer bij mij op mijn kamer uit hoe dat precies in elkaar zit. De voorzitter: Tot slot wellicht de heer Busschops nog? Dhr. Busschops: Dank u wel, voorzitter. Ik ben blij met enkele opmerkingen die de beide wethouders hebben gemaakt. Ik wil toch beide moties overeind houden. Dank u wel.

21 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

De voorzitter: Dank u wel. We zijn dan aan het einde van de beraadslagingen als ik het zo goed aanvoel en dan gaan we over tot de stemming over de moties. Aan de orde is de stemming over de motie 'Een gewaarschuwd mens…' en daar mag u nu over stemmen. Deze motie is verworpen met 22 stemmen tegen en 16 stemmen voor. Aan de orde is de motie 'Neem de regie!'. U mag stemmen over deze motie. Deze motie is verworpen met 22 stemmen tegen en 16 stemmen voor. Aan de orde is het raadsvoorstel Planexploitatie Winkelsteeg. U mag stemmen over het raadsvoorstel. Het voorstel is aanvaard met 35 stemmen voor en 3 stemmen tegen.

12.

Benoeming tot fractievolgers op voordracht van de fractie van GroenLinks

De voorzitter: Hiervoor hebben we een commissie Geloofsbrieven en daarvan is de heer Van Hees voorzitter. Hij heeft de kans gehad om met de commissie te vergaderen en de geloofsbrieven te onderzoeken. Ik vraag hem verslag uit te brengen. Dhr. Van Hees: Voorzitter, het was weer een zware vergadering. Ik zal de officiële tekst voorlezen, want dan worden de mensen ook echt benoemd. De Commissie voor de Geloofsbrieven heeft de geloofsbrieven onderzocht van de heer W. van der Cruijsen en van mevrouw Ranshuijsen. Beiden zijn voorgedragen door de fractie van GroenLinks en van beide personen heeft de commissie de overlegde stukken onderzocht en in orde bevonden. De voorzitter: Dan dank ik de heer Van Hees voor het belangwekkende en omvangrijke werk – zoals hij zojuist aangaf – van zijn commissie om tot deze conclusies te komen. Ik heb mogen constateren dat niemand van de raadsleden, zoals we dat eerder hebben afgesproken dat u zou doen, om schriftelijke stemming heeft gevraagd. Daardoor kan ik aannemen dat u deze twee personen bij acclamatie kunt benoemen. Dat is zo en dan zijn ze hiermee benoemd. Ik feliciteer mevrouw Ranshuijsen en de heer Van der Cruijsen. (Applaus.) U bent nu fractievolger. Ik zou de fractie niet altijd volgen, maar zelf heel kritisch… en vult u dat maar in.

15.

Benoeming kamervoorzitters in de burgerronde

De voorzitter: Zoals u weet, hebben wij in de verordening gezegd dat dit fractievolgers mogen zijn. Ook bij dit voorstel heb ik geen verzoek ontvangen om schriftelijke stemming. Die stemming hoeft dus niet plaats te vinden en we kunnen bij acclamatie benoemen tot voorzitter van de burgerronde: de heer Verploegen van de fractie van GroenLinks, mevrouw Brockotter van de fractie van D66, de heer Van den Tillaart van de fractie van D66, de heer De Wit van de fractie van D66, de heer Buck van de fractie van het CDA, de heer Laarakker van de fractie van het CDA en de heer Benda van de fractie van Stadspartij Nijmegen Nu!. U stemt daarmee in. Dank u wel.

22 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012

16.

Sluiting

De voorzitter: Over drie weken zien wij elkaar in deze samenstelling weer terug. We bieden u dan weer graag een borrel aan van het huis, zoals dat altijd zo mooi heet. De borrel van nu moet u elders in de stad – en dan kijk ik mevrouw Lamers aan en ik kijk anderen aan – zien te vinden als uw eigen borrel en dan hopen we elkaar over drie weken weer in deze samenstelling te zien. De vergadering is gesloten (21.35 uur).

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de Gemeente Nijmegen d.d. 9 mei 2012.

De voorzitter,

De raadsgriffier,

drs. W.J.A. Dijkstra

drs. M.M.V. Mientjes

23 Verslag raadsvergadering gemeente Nijmegen d.d. 18 april 2012