Verslag ‘Energiebesparing in de Tilburgse huursector’ 6 november 2013, 19.30-22.00u, Boerke Mutsaers Tilburg. Ruim 80 aanwezigen (83)
Opening Avondvoorzitter Michel Jehae opent de bijeenkomst, heet iedereen van harte welkom en licht het programma van de avond toe. Deze avond wordt georganiseerd in samenwerking met het Stedelijk Bewonersoverleg, de Brabantse Milieufederatie en de Woonbond. Ilse Hoenderdos van de Brabantse Milieufederatie geeft een toelichting op de landelijke campagne ‘Stookjerijk’ en een overzicht van de ambities en energieprestaties van de Tilburgse corporaties in 2012. Jaap van Leeuwen van de Woonbond geeft een toelichting op ‘Sociaal Energiebeleid’. Hij gaat in op de stijgende energierekening als onderdeel van woonlasten van de huurder, energiearmoede en zgn. risicowijken. Daarna volgen drie rondetafelgesprekken met de Tilburgse corporaties, gemeenteraadsleden en met huurdersverenigingen.
Lokaal driepartijenoverleg Ilse Hoenderdos van de Brabantse Milieufederatie licht toe waarom deze bijeenkomst wordt gehouden. De bijeenkomst vindt plaats in het kader van de landelijke campagne ‘Stookjerijk’. De campagne heeft onder andere als doel om lokaal overleg tussen corporaties, huurders(verenigingen) en raadsleden over energiebesparing in de huursector te bevorderen. Daarnaast wil de bijeenkomst een verhoging in de ambities van de energiebesparende maatregelen op de agenda zetten. Dit driepartijenoverleg tussen de corporaties, huurdersverenigingen en raadsleden brengt partijen bij elkaar en zorgt voor meer draagvlak bij de versnelling van het energiebesparingstempo in de huursector. Dat is gebleken uit de eerste serie van Rondetafelgesprekken die in 2011 plaatsvond (zie www.stookjerijk.nl). Doel is ook om transparant te maken wat de jaarlijkse energieprestaties van de corporaties zijn en om beleid zo nodig bij te sturen.
Nieuw landelijk convenant Het driepartijenoverleg sluit aan bij het nieuwe landelijke convenant ‘Energiebesparing Huursector’ dd. 28 juni 2012. Het convenant is afgesloten tussen Aedes, de Woonbond, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Vastgoed Belang. Belangrijke onderdelen zijn:
het bevorderen van lokaal overleg en lokale afspraken tussen de corporaties, huurders(verenigingen) en gemeente. een nieuwe doelstelling energiebesparing namelijk gemiddeld energielabel B in 2020 (energie index 1.25) of een CO2 reductie van 33% in de periode 2008-2020 (bij woning gebonden energieverbruik; d.w.z. energiegebruik voor verwarming van de huurwoning). In het oude convenant bedroeg de doelstelling 20% CO2 reductie. De autonome ontwikkeling van ruim 10% is hier nu aan toegevoegd.
Pagina 1 van 9
lokale monitoring van de energieprestaties van corporaties en monitoring van de woonlastenontwikkeling. Voor de monitoring van de energieprestaties past brancheorganisatie Aedes de monitor Shaere toe.
Gemeente Tilburg, de Tilburgse woningbouwcorporaties en huurdersbelangenorganisaties hebben een Convenant Wonen afgesloten voor de periode 2010-2015. Hierin worden afspraken gemaakt over woningen met een focus op woonlasten (in brede zin inclusief energielasten) en betaalbaarheid voor de primaire doelgroep en daarmee meer oog voor de bestaande sociale woningvoorraad vormen een centraal en prominent thema in dit convenant. Het uitgevoerde woonlastenonderzoek van het RIGO geeft daar alle aanleiding toe. Tijdens deze bijeenkomst zullen we ook kijken naar de behaalde resultaten van de energetische woningverbetering. De afspraak om bij 4000 woningen energetische verbetering aan te brengen van 3 labelsprongen of minimaal label b wordt nader bekeken. En halen de woningbouwcorporaties de landelijk doelstellingen van 2,75% CO2 reductie en in 2020 gemiddeld label b?
Presentatie Jaap van Leeuwen, Woonbond Jaap van Leeuwen, energieadviseur bij de Woonbond, geeft aan dat naast energiebesparing betaalbaarheid van huurwoningen steeds belangrij voor de Woonbond is geworden. De verhuurdersheffing, de bezuinigingsoperatie van 1.7 miljard door de landelijke overheid, is hier mede oorzaak van. Ook de Woonbond leidt (evenals de Brabantse Milieufederatie) energiecoaches op. Minder investeringen in energiemaatregelen In juni 2013 heeft de Woonbond een enquête gehouden onder de corporaties. Twee derde van de corporaties gaf aan minder te kunnen investeren in de bestaande huurvoorraad als gevolg van de verhuurdersheffing. Zij gaven aan energielabel B in 2020 niet te zullen halen. Stijgende woonlasten en energiearmoede Gasprijzen zijn op dit moment stabiel maar ze zijn wel blijvend hoog. Door de huurverhoging als gevolg van de verhuurdersheffing stijgen de woonlasten voor huurders. Bij bewoners met een krappe beurs vormt dat een steeds nijpender probleem. 40% van de huishoudens met lage inkomens wonen in energie onzuinige huurwoningen met energielabel F en G. 45% van de flats bestaat uit F en G-labels. Dit is zeer vreemd. De energierekening van een energielabel G is tweemaal zo hoog als van een woning met energielabel A. Woonlastenonderzoek De gemeente Tilburg hebben zgn. woonlastenonderzoek gedaan en de woonlasten per wijk en buurt in kaart gebracht. In Haaglanden leeft 24% van de huurders na aftrek van woonlasten onder de armoedegrens. Het aantal huurwoningen met lage huren wordt ook steeds kleiner. Bij de primaire doelgroep van de sociale huursector worden de problemen veroorzaakt door lage(re) inkomens en stijging van woonlasten. Aanwijzen risicobuurten Pagina 2 van 9
Er is sprake van energiearmoede als een huishouden 10% of meer uitgeeft aan energie. Uit het Haagland-onderzoek blijkt dat risicobuurten van energiearmoede zijn aan te wijzen. Het zijn buurten met huurders met een krappe buurt en energie onzuinige woningen. Ook gemeente Eindhoven heeft een woonlastenonderzoek uitgevoerd. In Utrecht heeft onlangs een betaalbaarheidsdebat plaatsgevonden. Een van de conclusies daar is dat corporaties zich moeten richten op de schrijnende gevallen. Oplossingen Woonbond Ook de Woonbond heeft als oplossingen: 1. Gericht woningen in risicobuurten opknappen (lage inkomens en energielabels E, F,G); 2. Een beperkte jaarlijkse huurverhoging bij energielabel E,F en G label. Jaap van Leeuwen geeft de volgende oplossingsrichtingen vanuit de visie van de Woonbond aan: * lokaal woonlastenonderzoek; * gericht woningen in risicobuurten opknappen (lage inkomens en energielabels E, F en G). * inzicht in energierekening. Bijvoorbeeld bij woningkeuze c.q. woningtoewijzing. Zie het voorbeeld van Etten-Leur (VABI) * energietoeslag (net zoals huurtoeslag) * hulp bij besparing op gedrag (energiecoaches opleiden) * beperkte jaarlijkse huurverhoging bij energielabel E, F en G. En ook: * beperken c.q. geen huurverhoging bij laagste inkomens bij renovatie of toepassen zonnepanelen. * gematigd huurbeleid of huursombenadering. Aftoppen huurniveaus lagere inkomens. * woonlastenfonds/ lagere gas of huurprijs. Voor schrijnende gevallen. * energieneutraal renoveren/ bouwen voor lagere inkomens (2025). * differentieer in strategie. Zie verder de presentatie van Jaap van Leeuwen. Onder andere voor de onderwerpen huurgrenzen, inkomensgroepen, woonlasten, stijging percentage huurders onder de armoedegrens (van 28% in 2012 naar 35% in 2017 volgens onderzoek van SCP/ Nibud), Vragen uit publiek: 1. De Woonbond was weinig zichtbaar tegen de verhuurdersheffing. Verwijt uit het publiek. Jaap van Leeuwen is het hier niet mee eens en vindt het erg jammer dat spreker uit het publiek dit zo verwoordt. De Woonbond heeft zich verzet tegen de verhuurdersheffing. 2. Wat houdt de nieuwe warmtewet in? In nieuwe situatie zouden mensen niet meer mogen betalen dan in huidige situatie. Het kan wel iets gunstiger zijn maar ook iets minder gunstig uitpakken. Maar dit moet nog blijken. De wet gaat per 1 januari 2014 in, maar de afspraken worden nog uitgewerkt voor het einde van het jaar 2013. 3. Wat kan politiek nog doen aan de warmtewet? Niets, want de nieuwe warmtewet is al door de eerste en tweede kamer heen.
Pagina 3 van 9
Vergelijking Tilburgse corporaties 2012, Ilse Hoenderdos, BMF Omvang sociale huursector Tilburg Deze tabel geeft niet het totale aantal woning weer, maar het aantal woningen dat is afgemeld met een energielabel. Alleen dan wordt de woning opgenomen in het SHAERE monitoringsysteem van AEDES. Een woningbouwcorporatie zal een woning niet afmelden als deze gesloopt zal gaan worden of grondig gerenoveerd. Het afmelden van een woning (en vast stellen van het energielabel) kost per woning een x bedrag en gebeurd daarom alleen op bepaalde momenten.
Vergelijk ambities woningbouwcorporaties De Tilburgse ambitie als stad is om in 2045 CO2 neutraal te worden. De woningen zorgen voor ongeveer 30% van de CO2 uitstoot in Tilburg. En de woningbouwcorporaties zorgen voor ongeveer 1/3 van de woningen, dus 10% van de CO2 uitstoot van Tilburg. In het Convenant Wonen 2010-2015 is afgesproken dat 4000 woningen energetisch verbeterd worden voor 2015, door middel van 3 labelsprongen of label b. Ambitie Tiwos: Wij dragen bij aan een duurzame wereld, we streven naar een gemiddeld energielabel B voor ons bezit. Tussen 2012 en 2016 isoleren we ongeveer 1200 woningen. Ambitie TBV Wonen: Doel is om minstens label b te behalen en dat betekend 135 woningen per jaar naar label b brengen. Maar mogelijk zal deze doelstelling in de toekomst nog opgevoerd worden. Ambitie Wonen Breburg: Wij investeren in duurzame energiebesparing in woningen en vragen een redelijke bijdrage van de bewoner. Eind 2016 heeft 60% van onze woningen energielabel C. Verdeling energielabels woningen Tilburg:
Pagina 4 van 9
A
B
C
Totaal Groen
D
E
F
G
Totaal Niet groen
WonenBreburg
0,3
7
35
42,3
39
13
4
1,7
57,7
TBV Wonen
7
9
35
51
26
12
8
3
49
Tiwos
4
23
24
51
18
16
10
5
49
‘t Heem
-
-
-
-
-
-
-
-
-
In bovenstaande tabel is te zien dat de meest woningen in Tilburg een label c of d hebben. Tiwos is een corporatie met een oude voorraad en heeft daarom de grootste E,F,G labels. Vergelijking participatie De verhoudingen tussen de Tilburgse woningcorporaties, bewonersorganisaties en de gemeente zijn over het algemeen goed. En het driepartijen overleg is goed georganiseerd. Dit is mede door de structurele overleg structuur met alle betrokken partijen. Daarnaast worden de huurdersbelangenorganisaties professioneel ondersteund in kennis (door Bouwhulp) en administratie. Vergelijking realisatie Convenant Wonen Tilburg 2010-2015 geeft aan dat energetische verbetering van 4.000 woningen, door middel van 3 labelsprongen of label b gerealiseerd zou moeten worden. Uit de begroting van 2014 van de gemeente Tilburg zijn de volgende cijfers gevonden over de realisatie: Realisatie in 2011: 800 woningen Realisatie in 2012: 716 woningen Realisatie in 2013: onbekend De woningbouwcorporaties hebben een tabel meegenomen welke later gepresenteerd zal worden, waarop een ander beeld is te zien ten aanzien van de realisatie. Zie verderop in dit verslag en de presentatie (slide 32). Realisatie landelijke afspraken: Het AEDES Convenant heeft als ambitie om in 2020 tenminste een gemiddelde energielabel B te bereiken. TBV Wonen heeft aangegeven dat in 2020 gemiddeld label B niet wordt gehaald, omdat er relatief veel C/D labels zijn in de voorraad. Pagina 5 van 9
Verder is over deze landelijke doelstelling te zeggen dan het Tilburgs convenant aansluit bij de landelijke afspraak, maar zoals onder de alinea vergelijk realisatie wordt vermeld, lijkt het er op dat de doelstelling niet wordt gerealiseerd. Het AEDES Convenant heeft daarnaast als ambitie energiebesparing van 33% in de periode 2008 tot en met 2020 te realiseren. (ongeveer 2,75% per jaar) Zoals de tabel eerder liet zien worden de CO2 reductie-doelstellingen wel gerealiseerd. Aanbevelingen Monitoring van de gestelde ambities en convenant afspraken. De monitoring is tijdens mijn gesprekken niet heel helder gebleken. Dit ook omdat er verschillende definities worden gebruikt. Goede monitoring en heldere afspraken zorgen voor meer duidelijkheid. Transparantie over de realisatie van deze afspraken. Op dit moment is voor een geïnteresseerde huurder lastig te achterhalen hoe het staat met de realisatie van de convenant afspraken. Door duidelijk te laten zien wat er gerealiseerd is, wordt er gewerkt aan het vertrouwen en openheid. Gedragsverandering en bewustwording kunnen potentieel 20% energiebesparing opleveren. De corporaties zijn weinig bezig met het bewust maken van de huurder van besparingsmogelijkheden. Door de huurders bewust te maken kunnen zij geld besparen op hun energierekening en op deze manier ook beter in staat zijn om de huur te blijven betalen. Vragen/opmerkingen uit publiek 1. Spreker uit het publiek had twijfels over de cijfers van de aantallen woningen van WonenBreburg. Antwoord Ilse: De tabel geeft niet het totale aantal woningen weer, maar het aantal woningen dat is afgemeld met een energielabel. Alleen dan wordt de woning opgenomen in het SHAERE monitoringsysteem van AEDES. Een woningbouwcorporatie zal een woning niet afmelden als deze gesloopt zal gaan worden of grondig gerenoveerd. Het afmelden van een woning (en vast stellen van het energielabel) kost per woning een x bedrag en gebeurd daarom alleen op bepaalde momenten. 2. Chris Faro geeft aan dat Tiwos al jaren aan monitoring doet (sinds 2010). 3. Is het voor huurders duidelijk onder welk energielabel zij vallen? Antwoord Ilse: Als u een woning huurt via het WIZ systeem krijgt u inzicht in uw energielabel. Misschien is het de rol van de verhuurder om aan de huurder te communiceren in welke type energielabel de huurders wonen? In ieder geval is deze informatie wel verkrijgbaar bij de woningbouwcorporatie. 4. Spreker uit het publiek geeft aan dat ze door de tocht haar thermostaat niet 2 graden omlaag kan zetten. Antwoord Ilse: Om de warmte binnen te houden is een goede schil en dubbele ramen belangrijk. Als huurder kunt u dit niet zelf doen, maar wel actief aan uw huurder vragen om dit aan te passen. Wat u wel zelf kunt doen is gordijnen dicht en niet voor de verwarming hangen. Zorgen dat de warmte goed de kamer in kan komen. Door regelmatig te luchten het vocht uit huis te krijgen. En een warme trui aan. 5. Opmerking Henk Dankers (SBO): De mogelijkheden voor isoleren zijn beperkt, niet alles kan tegelijk verbeterd worden. 6. Spreker uit het publiek vraagt: “Hoe harder ik mijn best doe hoe hoger de energierekening is, hoe kan dat?” Antwoord Ilse: Dat is bijzonder. Misschien dat u last heeft van vocht in huis of kieren? Ik heb nog heel veel tips om energie te besparen, maar kan deze niet allemaal vandaag vertellen. De toekomst wordt Pagina 6 van 9
waarschijnlijk dat we naar Co2 neutraal en energierekening 0 woningen gaan. Maar daarvoor moeten de bestaande woningen grondig voor aangepakt worden. Vooral Tiwos is aan het kijken of dit haalbaar is. 7. Spreker uit publiek geeft aan dat hij nergens goedkoper kan zitten. Goedkoop huren betekent soms een hoge energierekening. Als u kijkt naar de woonlasten (huur + energie) dan kunt u in een duurder huurhuis in totaal goedkoper uit zijn. Tip Ilse: heeft u een koelkast ouder dan 10 jaar? Gooi hem dan de deur uit en koop een nieuwe. Binnen twee jaar heeft u de geïnvesteerde kosten terugverdiend door lagere energierekeningen.
20:15 Rondtafelgesprek 1; corporaties Tiwos (Chris Faro), TBV (Peter van den Biggelaar) en WonenBreburg (Aline Zwierstra/Frans Lemmens). Aline Zwierstra: Het is belangrijk om na te gaan wat u energieverbruik is. Hoeveel verbruik ik en waar komt dat verbruik vandaan? Zorg dat u hier inzicht in krijgt. Het is ingewikkeld, zelf voor een ‘expert’ als mij die hier al 10 jaar mee bezig is. Vraag uit publiek 1. Maar wat als ik heel de dag in de tocht zit? Antwoord Aline Zwierstra: Een huurhuis moet comfortabel zijn. Ga in gesprek met de verhuurder. Opmerking uit publiek 2. Ik ben al 10 jaar in gesprek met WonenBreburg maar we komen niet vooruit! Vraag Michel 3. Kloppen de cijfers van Ilse? Aline Zwierstra: Ja, de cijfers hebben betrekking op degene met de hoogste armoede. Vraag Michel 4. Wat is uw aanpak energiebesparing in 2015 – 2020? Aline Zwierstra: Ik wil aanvullen dat we zijn begonnen aan grote onderhoudsplannen. CV installaties, dubbele ramen etc. In 2014 gaan we verder met deze grote onderhoudsplannen. Aline Zwierstra: Waar kunnen wij geld aan uitgeven? Woonlasten voor lagere inkomsten richten. Hoe je het went of keert, er ligt hier een warmtenetwerk. Chris Faro: Minder huurbouw dan voor de stad goed is. Peter van den Biggelaar: Geen invloed op renovatieplannen wel op nieuwbouw Vraag Michel 5. Wat verwacht u van de gemeenteraad of heeft u de raad niet nodig? Peter van den Biggelaar: Belang ligt bij de huurder. Wat zouden we samen kunnen doen? De realisatie ligt bij de woningbouwcorporaties. Aline Zwierstra: Start proces nieuwe convenant. Wat zouden gemeenten van corporaties verwachten en andersom ook. Stadsverwarming staat in de verkoop en daar maak ik me zorgen over. Peter van den Biggelaar: Duurzame energie kan de gemeente ook een rol in spelen. Of een structuurfonds met erfpacht constructies. 20:40 Interview Berend de Vries Vraag Michel 1. Wat is belang convenant? Berend de Vries: De verhuurdersheffing is een probleem. Ik denk dat we de ambitie moeten hebben om de portefeuille te verhogen voor de armste mensen in de stad. Dit betekent dat de woonlasten van de Pagina 7 van 9
huurder tenminste stabiel blijft. Ik wil toe werken naar huishoudens met nul-op-de-meter toe. De kosten om de stap te zetten zijn alleen te hoog. Technisch is dit al wel mogelijk. Tiwos heeft zich al aangesloten bij een green deal (1000 woningen). Gericht op rij en gestapelde woningen. Dit moet uiteindelijk leiden tot een redelijk bedrag voor de energierekening. Vraag Michel 2. Wanneer gaan huurders hier iets van merken? Berend de Vries: Met een redelijk hoog tempo. We gaan het binnenkort op papier zetten en daarna aan de slag. 3. Kun je als individu iets aan je energierekening doen? Berend de Vries: Ik heb een apparaat waarmee ik elke dag kan zien hoeveel energie ik verbruik. Het is een speurtocht in je eigen woning. Ik weet niet of het helpt om mensen hierin te coachen. Maar het is wel een goed punt om hier naar te kijken. 20:45 Rondetafelgesprek 2; raadsleden PvdA (Arjan Pronk), VVD (Jan Heijman), GroenLinks (Paulus Oerlemans). Vraag Michel 1. Hoe ziet u uw rol als raadslid? Paulus Oerlemans: Twee zaken: - Controleren of woningcorporaties zich aan de regels houden. - Wethouder aanjagen dat hij er kort op blijft zitten en hoge ambities stelt. Op dit moment gebeurd er niet meer dan al landelijk is afgesproken. Arjan Pronk: Naast controlerende taak ook sturing geven aan beleid. PvdA vindt betaalbaarheid voor een huurwoning belangrijk. Uit het RIGO onderzoek is gebleken dat 60% van de huurders met hun woonlasten aan het maximale zitten. In de werkgroep wordt dit woonplafond besproken met de woningbouwcorporaties. Jan Heijman: Behalve volgen en de wethouder achter de broek aan zitten, kan je niet zoveel doen. Elke 3 maanden is er overleg met de woningbouwcorporaties. We kunnen geen eisen stellen. Uit de gepresenteerde getallen van vanavond blijkt wel dat het moeilijk is om de doelstelling te halen, en de wethouder wil er zelfs een tandje boven op. Paulus Oerlemans: Afspraken zoals gemaakt, zijn niet voldoende, wel een mooi begin. Voor ruim 85% van de huurders gelden de afspraken niet. De verhuurdersheffing is volslagen idioot. Ik vermoed dat er meer mogelijkheden zijn voor corporaties. Als je bepaald onderhoud een half jaar zou uitstellen dan kunnen de woningbouwcorporaties mogelijk wel hun ambities realiseren. Arjan Pronk: Ik zie liever minder nieuwbouwprojecten en meer duurzamere woningen, dat betekend keuzes maken en anders investeren. Jan Heijman: Er kan wel op een andere manier geïnvesteerd worden, maar dat moeten de corporaties zelf maar uitzoeken. De woningbouwcorporaties moeten zich vooral richten op waar ze voor bedoeld zijn. Huizen verhuren. Arjan Pronk: We kunnen zorgen voor permanent geld voor verduurzaming. Paulus Oerlemans: Afspraken moeten gecontroleerd worden of ze worden nagekomen. Vraag Michel: 2. Is aandacht van de raad voor OZB van belang? Paulus Oerlemans: Nee. Jan Heijman: Inzetten op zoveel mogelijk geld terugbrengen naar burger en dat kan via OZB. Zoveel mogelijk lokale belastingen afschaffen. Arjan Pronk: OZB verlaging is flauwekul. Die 15 euro hebben mensen niets aan. Geef de bewoners een Pagina 8 van 9
meter die de wethouder aankaartte. Jan Heijman: Met die 15 euro kunnen mensen zelf toch kiezen wat ze er van kopen. 21:20 Rondetafelgesprek 3; Tilburgse huurdersvertegenwoordiging Gerard Klaassen (HBO-TBV Wonen), Ad van Opheusden (bestuurslid HBO TIWOS), Henk Dankers (HBO-Wonen). Vraag Michel 1. Wat is volgens u de rol van huurdersvertegenwoordigers bij het realiseren van doel van het convenant? Gerard Klaassen: Het SBO vertegenwoordigd de stem van de huurder in het convenant. Een voorbeeld van wat er bereikt is dat de senioren 50+ complexen weer door andere huurders bewoond kunnen worden. Henk Dankers: Te makkelijk om te zeggen om redenen kunnen wij dit convenant niet uitvoeren. Wij volgen de afspraken uit het convenant en vragen een betere toelichting. Onze mening moet wel naar geluisterd worden. Ik zou onze rol scherper willen. En zorgen dat de keuzes beter worden toegelicht door de verhuurders. Ad van Opheusden: Met Tiwos hebben wij goed overleg, ook over huurbeleid en advisering. We hebben de energierekening naar beneden gekregen met 7 euro door de woning te verbeteren. Naar ons wordt goed geluisterd door Tiwos. Ik zou wat meer steun van de corporaties willen hebben. Vraag Michel 2. Hoe kan huurder voldoende/beter worden betrokken? Gerard Klaassen: Je moet actief zijn als huurder. Er is meer hulp nodig van de corporaties. De werkgroep wordt gecontinueerd. Het kost ongeveer 20 uur vrije tijd per week op dit moment. Het zijn met name de ouderen die actief zijn. De jeugd heeft hier geen tijd voor. Het is moeilijk om jongeren te betrekken. We moeten meer wijk in en zorgen voor een soort klankbord. Zoek naar andere vormen om mensen te betrekken. Henk Dankers: Verbetering kan maar gooi niet alles zomaar weg. De statuten zijn onlangs aangepast zodat we ook individuele vragen kunnen vertegenwoordigen. 3. Zou een vergoeding helpen? Dit kwam naar voren in andere rondetafelgesprekken. Nee, dat is niet de oplossing volgens de HBO’s. Vraag Mieke Heuvelmans-van Leuven (D66) Zou je huurders kunnen helpen als huurdersvertegenwoordiger bijvoorbeeld bij het wijzen op bestaande voorzieningen voor armoede? Of het bestaan van energie coöperaties in verschillende wijken? Ad van Opheusden: Bij ons lopen ze de deuren al plat. Dat gebeurt dus al veel.
Afsluiting Aangezien het al laat is geworden, sluit Michel de bijeenkomst af door Ilse Hoenderdos kort het laatste woord te geven. Zij nodigt iedereen van harte uit om op 21 november 2013 in Utrecht naar de Slotbijeenkomst te komen van Stook je Rijk. Ze deelt hiervoor flyers uit. Tijdens deze slotbijeenkomst worden ook de Stookjerijk Trofeeën uitgedeeld. Er zijn drie categorieën, namelijk gemeenteraad, woningbouwcorporatie en huurdersvertegenwoordiging. De criteria voor de trofee staan vermeld op de website www.stookjerijk.nl .Uit Tilburg zijn genomineerd de Tilburgse Aanpak, TBV Wonen en het SBO. Gefeliciteerd met de nominatie. En mogelijk tot de 21ste! Pagina 9 van 9
