Energiebesparing in de Nijmeegse huursector Op donderdagavond 20 juni vond in de Lindenberg te Arnhem de bijeenkomst “Energiebesparing in de Nijmeegse huursector” plaats. Corporaties, huurders en gemeenteraadsleden gingen met elkaar in gesprek over de knelpunten en oplossingen om het tempo van de energiebesparing in de Nijmeegse huursector te versnellen. De avond werd geleid door Michel Jehae (milieujournalist en debatleider). De bijeenkomst is georganiseerd door de Gelderse Natuur en Milieufederatie in het kader van het landelijk project Stookjerijk. Het programma bestond uit een aantal presentaties gevolgd door Rondetafels met de Nijmeegse corporaties, raadsleden en huurders. Het verslag bestaat uit de volgende onderdelen: a. interview met Volkert Vintges, directeur GNMF; b. presentatie Woonbond over risicowijken, energiearmoede en oplossingen; c. presentatie GNMF over huidige situatie in de Nijmeegse huursector en de energieprestaties 2012. d. Rondetafel met Nijmeegse corporaties e. Rondetafel met Nijmeegse raadsleden f. Rondetafel met Nijmeegse huurdersverenigingen en de Woondbond g. toelichting Stookjerijk Trofee 2013
1
a.Driepartijenoverleg en nieuw convenant Serie van tien rondetafels Directeur Volkert Vintges van de Gelderse Natuur en Milieufederatie (GNMF) geeft aan dat deze bijeenkomst de zesde rondetafel is van een tweede serie van tien Rondetafelgesprekken in Nederlandse steden over energiebesparing in de huursector. In 2011 vond de eerste serie plaats. Doelstelling van de Rondetafel is dat de drie partijen (corporaties, huurders en raadsleden) samen oplossingen voor versnelling van de energiebesparing in de huursector bespreken. Meestal bespreken corporaties bilateraal met huurders of met de gemeente over dit thema. Echter nooit met de drie partijen samen. Nieuw convenant Ook het nieuwe convenant `Energiebesparing in de huursector” (dd 28 juni 2012) heeft een lokale aanpak en lokale afspraken met de drie partijen als doelstelling. Tevens is in het nieuwe convenant een nieuwe energiebesparingsdoelstelling opgenomen van 33% CO2 reduktie in de periode 2008-2020. Dat komt neer op gemiddeld 3% CO2 reduktie per jaar. In de huidige Nijmeegse Prestatieafspraken (2012-2015) zijn de individuele energiedoelstellingen van de Nijmeegse corporatie opgenomen. Deze zijn nog niet expliciet gerelateerd aan het nieuwe conenvant. Een derde belangrijke component van het nieuwe convenant is de monitoring van de jaarlijkse energieprestaties van de corporaties. Dat vindt plaats met de landelijke monitor Shaere van Aedes. Vergelijking van de energieprestaties tussen corporaties maakt het mogelijk om de beste aanpak bij het doorvoeren van energiemaatregelen te bepalen. b.Energiearmoede en risicowijken (presentatie Woonbond) Jaap van Leeuwen van de Woonbond gaat in zijn presentatie in op de betaalbaarheid van de woonlasten voor huurders. Woonlasten bestaan uit huur en energierekening. De Woonbond is een belangenorganisatie van huurders(organisaties). Daarmee vertegenwoordigt de Woonbond 1.5 miljoen huurwoningen. Het gaat om (juridisch) advies, ondersteuning en lobby richting Haagse politiek. Het nieuwe convenant heeft als belangrijke doelstellingen: * gemiddeld energielabel B in 2020 voor alle (2.4 miljoen) huurwoningen in de sociale huursector; * lagere woonlasten voor huurwoningen; * het lokaal bespreken van de woonlastenontwikkeling. Energierekening label G huurwoning De vraag is of het wonen voor huurders nog betaalbaar blijft. Om dat na te gaan zijn er drie onderzoeken uitgevoerd. Uit het eerste onderzoek naar de voorraad blijkt ondermeer dat: * 40% van de huishoudens met lage inkomens in huurwoningen met energielabel F en G woont; * 45% van de flats energielabel F of G heeft; 2
* de energierekening van een energielabel G huurwoning tweemaal zo hoog is als van een energielabel A huurwoning. Maandinkomen aan energierekening Uit een tweede onderzoek naar energiearmoede blijkt ondermeer dat: * een huishouden 10% of meer van het inkomen (meer dan een maandinkomen) uitgeeft aan energie; * bezuinigingen op voeding, kleding en stoken een risico voor de gezondheid inhouden; * energiearmoede in drie jaar is gegroeid met 40%. Energiearmoede binnen de primaire doelgroep zal de komende jaren groter worden. De Woonbond pleit er voor om dit goed te monitoren. Lokaal woonlastenonderzoek Uit een derde onderzoek naar woonlasten uitgevoerd in de regio Haaglanden (regio Rotterdam) worden de volgende conclusies getrokken: * 24% van alle huurders leeft onder de armoedegrens, na aftrek van woonlasten. Bij de huurtoeslagontvangers ligt het percentage op 44%. * risicobuurten wat betreft energiearmoede zijn aan te wijzen. Het zijn de wijken waar huurders met een smalle beurs wonen in energieonzuinige huurwoningen. Vaak gaat het dan om krachtwijken. Woonlastenonderzoeken op lokaal niveau zijn ook uitgevoerd in ondermeer Tilburg (2009) en Eindhoven. Oplossingen korte termijn Oplossingen voor de korte termijn zijn volgens de Woonbond ondermeer: * lokaal woonlastenonderzoek; * gericht huurwoningen in risicobuurten opknappen; * het beperken van de huurverhoging voor laagste inkomens bij renovatie; * bij labels (D?) E, F en G lagere jaarlijkse huurverhoging; * een energietoeslag (energiesubsidie) voor huurders * inzet van energiecoaches voor het bevorderen van energiezuinig gedrag bij huurders. Samen met het Rotterdams Milieucentrum zet de Woonbond in Rotterdamse wijken energiecoaches in. * informeren van huurders over de energielasten bij de toewijzing van de huurwoning. Huurders zijn dan bij aanvaarding van de huurwoning op de hoogte van energie- en woonlasten. Oplossingen lange termijn Het kernprobleem is de huur, energie en betaalbaarheid voor verschillende inkomensgroepen. Ook heeft de Woonbond gekeken naar oplossingen voor de lange termijn. Daarbij zijn de scenario`s uit het onderzoek van adviesbureau Rigo bij de Tilburgse huursector (dd 2009) betrokken. Ook heeft de Woonbond geconstateerd dat er een sterke 3
variatie in gasprijs en huur is. Op basis hiervan is de Woonbond van mening dat de enige oplossing is dat alle huurwoningen in 2025 energie-nul zijn. Einddoel is een huurwoning zonder energierekening. Vragen bij de langetermijn oplossingen Vragen daarbij zijn: * wat zijn zinvolle tussenstappen? Er is nu als tussenstap in het nieuwe convenant gemiddeld energielabel B gesteld. Wat ga je daarna doen? * waar moet je beginnen? Bij welke complexen? C. Stand van zaken ‘energiebesparing in Nijmeegse huursector’ en energieprestaties in 2012 (presentatie GNMF) Maarten Visschers van de GNMF gaat in zijn presentatie in op de stand van zaken betreffende energiebesparing in de Nijmeegse huursector en de energieprestaties van de Nijmeegse corporaties in 2012. Daarbij is een vergelijking tussen corporaties gemaakt op een aantal punten, teweten: * huidige (gemiddelde) energetische kwaliteit van de huurvoorraad; * huurdersparticipatie en beperkte huurverhoging bij energiemaatregelen; * energiedoelen corporaties zoals opgenomen in de Prestatieafspraken 2012-2015; * energieprestaties 2012. Verder zal worden ingegaan op de Prestatieafspraken 2012-2015. 27.000 huurwoningen in sociale sector Nijmegen heeft vijf corporaties: Portaal Nijmegen met 10.200 huurwoningen; Talis met 9.100 huurwoningen, Standvast met 4.600 huurwoningen , Woningbouwstichting De Gemeenschap met 2150 huurwoningen en Woongenoot met 1.500 huurwoningen. Samen bezitten zij 27.000 huurwoningen. De particuliere huursector heeft gemiddeld 20% van het aantal sociale huurwoningen. Dat zou in Nijmegen dan zo`n 5.000 huurwoningen bedragen. De particuliere sector is erg onoverzichtelijk vanwege de vele verhuurders. Energetische kwaliteit huurvoorraad De energetische kwaliteit wordt uitgedrukt in een reeks van energielabels. Energielabel G is de meest energieonzuinige en energielabel A de meest energiezuinige. De huurvoorraad van De Gemeenschap heeft eind 2012 een energetische kwaliteit van gemiddeld D (energieindex 1.78), Portaal Nijmegen en Talis hebben beide een label dat ‘onder in label D zit’ (energieindex 1.67), Standvast heeft een gemiddeld label boven in C (Energieindex 1.60). Woongenoot heeft inmiddels geen huurwoningen met label G, F en E meer. Zie tabel 1.
4
Tabel 1. Energetische kwaliteit huurvoorraad
Aantal huurwoningen Portaal Nijmegen Talis Standvast WBS De Gemeenschap Woongenoot
Gemiddeld energielabel huurvoorraad Onder in D Onder in D Boven in C Midden in D Geen label G, F en E
10.200 9.100 4.600 2.150 1.500
Gemiddelde energieindex huurvoorraad 1.67 1.67 1.60 1.78 Niet berekend
Huurdersparticipatie Huurdersverenigingen staan voor algemene huurdersbelangen richting hun eigen corporatie. Bewonerscommissies staan voor de belangen van hun eigen huurcomplex. Van de vijf Nijmeegse corporaties hebben Portaal Nijmegen, Woongenoot en Standvast een huurdersbelangenvereniging, resp De Klink, Omslag en Huurdersbelangen Standvast Wonen. De Klink heeft een actieve huurdervereniging die vijf maal per jaar met de directie van Portaal Nijmegen overleg heeft. De Klink heeft een eigen website met actuele informatie en een nieuwsbrief. Op de website staan alle 19 bewonerscommissies met hun contactgegevens. Huurders kunnen hun bewonerscommissies daardoor goed bereiken. Ook Omslag heeft een eigen website met speciale pagina`s voor haar bewonerscommissies. HB Standvast Wonen heeft geen eigen website. De contactgegevens van de voorzitter staan op de website van Standvast Wonen. De huurdersvereniging van Talis is drie geleden uit elkaar gevallen. Per juli 2013 is er een huurdersplatform Accio (‘actie’), bestaande uit 15 tot 30 leden. Leden worden voor vier jaar geselecteerd. Daarmee is het niet vrijblijvend. Bewonerscommissies nemen niet deel aan Accio. De Gemeenschap heeft geen huurdersvereniging. Elk jaar in maart nodigt de directie haar huurders uit voor een overleg. Ca 70 huurders namen in maart 2013 deel aan dit overleg. Er is geen Nijmeegs huurdersplatform waar gemeentebreed huurders en huurdersverenigingen overleg hebben en ervaringen uitwisselen. Tilburg, Utrecht en Amsterdam hebben wel een actief huurdersplatform. Ondersteuning van bewonerscommissies en huurdersverenigingen vindt plaats door het Huurdershuis (gevestigd in Arnhem) en door de Woonbond. Beperkte huurverhoging bij aanbrengen van energiemaatregelen De corporaties voeren glasisolatie en ketelvervanging zonder huurverhoging door en verhogen de huur bij mutatie. Portaal voert sinds kort direct na renovatie een huurverhoging door in plaats van na mutatie. Talis voert schilisolatie en ketelvervanging zonder huurverhoging door. Huurverhoging wordt doorgevoerd bij mutatie. Talis trekt de streefhuur omhoog om de gereliseerde 5
energiemaatregelen te bekostigen. Standvast heeft bij drie pilots met een beperkte huurverhoging bij energiemaatregelen (50% van de berekende daling van de energierekening) het vereiste draagvlak van 70% van de huurders niet verkregen. Zodoende konden bij de betreffende complexen niet in alle huurwoningen de energiemaatregelen tegen een beperkte huurverhoging worden doorgevoerd. Bij de huurders die wel akkoord gingen, zijn de energiemaatregelen wél doorgevoerd. Ondermeer bij grondgebonden huurwoningen (laagbouw) waar dat dan gemakkelijker gaat. Naar aanleiding van de pilots wordt nieuw beleid ontwikkeld. Energiedoelstellingen Nijmeegse corporaties De volgende doelstellingen zijn opgenomen: Woongenoot streeft naar energielabel B in 2016. Talis heeft als doelstelling energielabel C in 2016. Er komt een mogelijk herformulering in verband met het nieuwe het nieuwe convenant. Portaal Nijmegen heeft als doelstelling label C in 2020. Portaal Nijmegen verwacht wel label B in 2020 te kunnen halen in verband met het huidige tempo. Nu nadert men al label C. Standvast Wonen had als doelstelling label B in 2016. Vanwege geringer draagvlak bij huurders is deze doelstelling getemporiseerd tot 2020. Bij WBS De Gemeenschap wordt de doelstelling dit najaar opgesteld. De doelstellingen van Woongenoot, Talis en Standvast zijn in lijn met de doelstelling van het nieuwe convenant, gemiddeld label B in 2020. De vraag is welke maatregelen gerealiseerd worden nadat doelstellingen als gemiddeld label C cq label B zijn gerealiseerd? Gemeentelijk klimaatbeleid en Prestatieafspraken Nijmegen heeft het klimaatprogramma Power2Nijmegen. Doelstelling is in 2045 een energieneutrale stad. Dat betekent 50% energiebesparing in de periode 2012-2045. In 2010 is een Stedelijke Raamovereenkomst Wonen 2010-2015 opgesteld. Daarbij zijn als nulmeting de energielabels van 2009 opgenomen. Afspraken prestatieafspraken In 2012 zijn de bilaterale prestatieovereenkomsten van de woningcorporaties met de gemeente opgesteld voor de periode 2012-2015. Dit opstellen heeft twee jaar geduurd ondermeer in verband met de de discussie over het aantal te bouwen huur- en koopwoningen (ondermeer in de Waalsprong). De gemeente heeft belang bij het verkopen van bouwkavels. In de bilaterale prestatieafspraken zijn afspraken over de volgende zaken gemaakt: * het inlopen van het woningtekort; * de betaalbaarheid van de huurwoningen; * verbetering van energielabels. 6
De gemeenteraad heeft als wens en bedenking opgenomen dat bij jaarlijkse monitoring ook aan de doelstelling van het nieuwe convenant (gem 3% CO2 reduktie/ jaar toets) wordt getoetst. Energieprestaties in 2012 De energieprestaties cq CO2 redukties zijn opgenomen in tabel 2. De redukties zijn bepaald met het rekenmodel Shaere door Aedes. In het model worden de genomen energiemaatregelen en labelverbeteringen ingevoerd. Tabel 2. CO2 redukties Nijmeegse corporaties in 2012
CO2 reduktie per m2 3.7% (volgens de eigen berekening van Portaal Nijmegen 2.7%; het betreft bestaande huurwoningen). 2.8% 1.3% Niet berekend Niet berekend
Portaal Nijmegen
Talis Standvast WBS De Gemeenschap Woongenoot
Doelstelling in convenant juni 2012 is 33% CO2 reduktie in de periode 2008-2020. Dat houdt in gemiddeld 3% per jaar. Portaal Nijmegen en Talis zitten op dit niveau in 2012. Opbouw percentage Inzicht in de opbouw van het percentage CO2 reduktie op basis van het aantal en soort genomen energiemaatregelen is van belang: * aantallen woningen sloop/ nieuwbouw; * aantallen renovaties; * aantallen energiemaatregelen in bestaande bouw onderverdeeld naar soort isolatie: dak, glas, gevel, vloerisolatie. Zo zijn percentages ook te verifieren. Voortgangsrapportage Portaal Nijmegen 2010-2012 Portaal Nijmegen heeft een voortgangsrapportage voor de periode 2010-2012 opgesteld. De CO2 reduktie is opgenomen in onderstaande tabel 3.
7
Tabel 3: CO2 reduktie Portaal Nijmegen in periode 2010-2012
CO2 reduktie/ m2 2009 2010 3.2% 2011 6.2% 2012 2.7% Label D = 2.0-1.61 ; label C = 1.60-1.31, label B = 1.30- 1.06
EnergieIndex 1.91 1.85 1.74 1.68
De CO2 reduktie in drie jaar is 12.1%. Gemiddeld 4% per jaar. De energieindex daalt van 1.91 naar 1.68. De voortgangsrapportage is een voorbeeld voor de andere Nijmeegse corporaties. Monitoring labels door gemeente Nijmegen De gemeente Nijmegen monitort jaarlijks de voortgang van de energielabels. Dit gebeurt in het kader van de Prestatieafspraken. In figuur 1 is de labelontwikkeling in de periode 20092012 aangegeven en de prognose voor 2014. Figuur 1. Labelontwikkeling Nijmeegse huursector 2009-2012 en prognose voor 2014.
Aanbevolen wordt om bij de monitoring van de gemeente nog een verdiepingsslag te maken door:
de labelontwikkeling per corporatie in beeld te brengen; naast de labelontwikkeling ook de CO2 reductie in de periode 2009- 2014 voor alle Nijmeegse corporaties samen en afzonderlijk te laten zien. Zie daarbij het voorbeeld van Portaal Nijmegen. De gemeenteraad heeft in haar zienwijze ook daarom gevraagd. Een goed voorbeeld is de monitor van de gemeente Arnhem.
8
De opbouw van reduktiepercentages te laten zien: met name de reduktie door energiemaatregelen in bestaande huurwoningen, door sloop/ nieuwbouw en door verkoop.
Monitoring geeft inzicht in voortgang. Van belang bij uitwisselen van knelpunten én succesvolle aanpak. Conclusies * Portaal Nijmegen heeft een goede voortgang(srapportage) over de periode 2010-2012. Met een substantiele CO2 reduktie. De opbouw van het reduktiepercentage (soort energiemaatregelen) is belangrijk. * Energiedoelstellingen van enkele corporaties zijn (nog) niet in lijn met het nieuwe convenant (label B in 2020). Tijdens deze bijeenkomst geven de betreffende corporaties wel aan hier naar te zullen kijken. * Draagvlak en de rol van de huurder blijven zeer belangrijk. * Driepartijenoverleg is belangrijk voor het uitwisselen van ervaringen en succesvolle aanpak. Vragen en opmerkingen uit de zaal * Esther Lamers, directrice Standvast Wonen, geeft aan dat corporaties in de Stadsregio nu volgens de GPR (zie www.gprgebouw.nl) gaan monitoren. Duurzaamheidsprestaties van woningen worden gemeten aan de hand van 5 onderwerpen: energie, milieu (duurzaam gebruik grondstoffen), gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstbestendigheid. Maarten Visschers geeft aan dat energie een van de vijf criteria is. Voor energie blijven de doelstellingen uit het nieuwe convenant gelden. De andere vier criteria zijn daarnaast ook belangrijk. * Pim Thoonen, Manager Onderhoud Talis, geeft aan dat het van belang is dat bij de Shaere monitor van Aedes duidelijk door de corporatie wordt aangegeven welke soorten energiemaatregelen voor de bepaling van de jaarlijkse CO2 reduktie worden ingevoerd (sloop-nieuwbouw; verkoop; energiemaatregelen in bestaande bouw). Sommige corporaties monitoren ter verificatie daarom ook zelf. Quotes Eric van Oostveen van het Huurdershuis Eric van Oostveen van het Huurdershuis kan vanwege een ongeval helaas niet deelnemen aan de bijeenkomst. Hij zou anders deelnemen aan de Rondetafel voor huurders. Hij heeft ter inspiratie onderstaande quotes meegegeven: * Jaarlijks driepartijenoverleg in Nijmegen voortzetten. Het is een soort boegmotor voor de drie partijen (corporaties, huurders en gemeente) om iets bij te sturen. Zie het ook als kruisbestuiving van goede ideeën. * Als het huidige beleid wordt voortgezet, zijn straks alleen de meest zuinige woningen nog betaalbaar voor huurders met een kleine portemonnee. Daarom is het belangrijk nu te investeren in energiezuinige woningen. 9
* Het is belangrijk dat huurders meer inzicht in het energieverbruik van een woning krijgen . Zo wordt het rendement van investeringen ook duidelijker. Een label zegt voor een gemiddelde huurder te weinig. * Huurders moeten over stookgedrag en ventilatie meer uitleg krijgen. Energiebesparende maatregelen zijn noodzakelijk. Maar als huurders hun gedrag niet aanpassen, heeft dit gevolgen voor de leefbaarheid van de woning. * 20 jaar geleden hadden we dit resultaat ons niet kunnen voorstellen. Waar zullen we in 2030 staan? * Geloof er in. Het kan. Kijk wat er wél mogelijk is. * Nu meer energie aan energieprestatie geven, zorgt er voor dat de woningen straks meer energie (op) leveren. * De afgelopen 20 jaar zijn verschillende toepassingen uitgevonden. De komende 20 jaar kunnen ze geïntegreerd en verbeterd worden. Daarom is het zinvol om nu al aan te pakken: niet afwachten. * Energiezuinige huurders moeten beloond worden met een lagere huurverhoging. Huurders die investeren en zorgen voor een betere energieprestatie moeten beloond worden met een lagere huurverhoging. c. Rondetafel Nijmeegse corporaties Dit Rondetafelgesprek vindt plaats met Esther Lamers (directeur-bestuurder van Standvast Wonen), Johan Noppe (manager Strategie Portaal Nijmegen), Paul van Roosmalen (directeur-bestuurder van De Gemeenschap) en Pim Thoonen (manager Planmatig Onderhoud van Talis). Theo Heijen ( directeur-bestuurder van Woongenoot) is verhinderd.
10
Bestuurlijk overleg De directeur-bestuurders hebben vanochtend bestuurlijk overleg gehad met wethouder Jan van der Meer. Ze hebben daarbij de voortgang besproken. Koos Donné, hoofd afdeling Wonen en afdeling Klimaat van de gemeente, geeft aan dat de corporaties op de goede weg zijn. Kijk naar de stijging van de A-labels, van 1 naar 5% in de periode 2009-2012. Verwachting is 9% in 2014. Slimme bouwconcepten noodzakelijk De corporaties kunnen zich vinden in de weergegeven cijfers en energieprestaties 2012. Johan Noppe geeft aan dat het doorvoeren van de standaardkwaliteit (isolatieglas en HR ketel) zoden aan de dijk zet. Er worden meters gemaakt. Daarnaast zijn er 1500 renovaties verricht. De voorraad nadert nu label C. Hij denkt dat Portaal Nijmegen de doelstelling uit het nieuwe convenant (label B in 2020) kan halen. De ‘labelrace’ (monitoring) is goed om het tempo te checken. De betaalbaarheid is de werkelijke kwestie. Innovaties zijn echt nodig. Dat houdt slimme bouwconcepten in. Daarbij zijn rendabele investeringen van belang. Hij wijst op de Green Deal die vanmiddag door acht corporaties, vier bouwbedrijven en minister Blok van Binnenlandse Zaken is afgesloten. Portaal neemt deel aan de Green Deal. Daarbij willen de corporaties voor 6.6 miljard euro 110.000 huurwoningen energieneutraal maken. Door ondermeer isolatie, zonnepanelen en warmtepompen zal er straks nauwelijks nog energie naar woningen te worden gebracht. De investering van 60.000 euro per woning willen de corporaties terugverdienen door een verhoging van de huur die ongeveer gelijk zal zijn aan de gemiddelde energierekening (120 euro per maand). Om dit mogelijk te maken zal minister Blok te wet wijzigen. Ook hoopt Portaal Nijmegen in 2013 nog 16 energieneutrale woningen te willen bouwen volgens het format NiaNesto. Het gaat om échte innovaties. Bij het gemeentelijk klimaatprogramma Power2Nijmegen wordt hier ook naar gekeken. In Arnhem vindt al een experiment plaats waarbij huurders een all-in huurprijs van 750 euro betalen. Deze huurprijs ligt boven de liberalisatiegrens van maximaal 681 euro. Second opinion door Woonbond bij aanbod energiemaatregelen Esther Lamers van Standvast geeft aan dat in drie pilots huurders energiemaatregelen in de woningen zijn aangeboden waarbij zij er per saldo financieel op vooruit gingen. Huurders zouden een huurverhoging van 10 euro voor de energiemaatregelen krijgen terwijl de energierekening met 20 euro zou dalen. Dat betekent een voordeel van 10 euro. Jammergenoeg is bij de drie pilots de vereiste 70% niet gehaald. Redenen hiervoor zijn dat huurders de energiemaatregelen te veel gedoe vinden dat niet opweegt tegen het tientje voordeel. Voor een tientje voordeel komt tot nu toe geen duidelijke meerderheid van de huurders in beweging. Dat was bij deze pilots de ervaring. Voor oudere huurders hoeft de verbouwing vaak niet meer. Standvast wil bij laagbouw bij huurders die de 11
energiemaatregelen tegen een beperkte huurverhoging willen, deze wel realiseren. Portaal Nijmegen heeft de Woonbond ingeschakeld om als onafhankelijk adviseur bij het aanbod op te treden. Dat heeft bij het project Willemskwartier (groot onderhoud ruim 400 woningen) wel gewerkt. Van deze huurwoningen wordt nu ook het energieverbruik bijgehouden. Streefhuur optrekken Pim Thoonen van Talis geeft aan dat ook Talis vaak tot een draagvlak van ca 50% komt bij het vragen van een beperkte huurverhoging voor energiemaatregelen. De vereiste 70% haalt men helaas niet. Mocht men dat wel willen, dan gaat het te lang duren en gaat het tempo er uit. Om de isolatie te financieren trekt Talis de streefhuur op. Alle huurders betalen dan mee. Isolatie vindt plaats in de cyclus van periodiek onderhoud (dit is de verfcyclus eenmaal per zes jaar). Dit moet wel financieel zijn vol te houden. Als er meer bewustwording is bij huurders, zal de woning energetisch eerder op orde zijn. Talis wil in 2016 een gemiddelde van label C (energieindex 1.43) hebben. In de periode 20162020 wil Talis 2000 huurwoningen (20% van haar voorraad) van label C naar label B brengen. Opwekking duurzame energie Paul van Roosmalen geeft aan dat 45% van de huurvoorraad van De Gemeenschap vooroorlogs is. Paul van Roosmalen stelt dat de opwekking van duurzame energie ook een belangrijke vervolgstap bij de verduurzaming is. Ook omdat labelstappen vanaf C en B steeds onrendabeler worden. Als nieuwe directeur-bestuurder wil hij bij De gemeenschap een sterke ambitie neerzetten en staat betaalbaarheid daarbij voorop. Rendabiliteit labelsprongen Jan Verbruggen van corporatie Oosterpoort uit Groesbeek geeft aan dat labelstappen van label F naar D/C goedkoper en rendabeler zijn dan labelstappen vanaf label C en B. Bij labelstappen vanaf label B gaat het vaak om passief renoveren. Deze zijn vaak nog erg onrendabel. Rol van de gemeenteraad Volgens de corporatie kan de gemeente cq gemeenteraad een rol spelen bij bewustwording bij huurders. Dit kan er dan toe leiden dat huurders eerder met energiemaatregelen mee gaan. Energiearmoede kan ook door de gemeente worden opgepakt. NUON-gelden Portaal Nijmegen heeft geen behoefte aan lage renteleningen uit een Energiefonds van de provincie (NUON-gelden). De investeringen blijven onrendabel. Goedkope(re) leningen trekken de energieplannen niet over de streep. Ook de provincie Gelderland voelt hier zelf ook nog weinig voor. In Overijssel hebben corporaties voor 65 miljoen aan revolverende leningen tegen rente van 1.5% aangevraagd bij het provinciaal Energiefonds (Essent-gelden). 12
d. Rondetafel met raadsleden Aan deze Rondetafel nemen deel Anneke Arzbach (PvdA), Jos Reinhoudt (GroenLinks) en Bert Velthuis (SP). Raadsleden van de VVD, CDA, Fractie Nijmegen, D66 zijn nadrukkelijk gevraagd deel te nemen maar zijn verhinderd.
Rol van de raad Debatleider Michel Jehae vraagt de raadsleden of zij een belangrijke rol hebben. Jos Reinhoudt vindt een woonlastenonderzoek belangrijk en vooral de oplossingen voor energiearmoede. Anneke Arzbach refereert aan het onderzoek naar de isolatie van daken met Infraroodfotografie vanuit de lucht (dd 2008). De bouw zit nu op slot. De raad heeft aangegeven dat er meer woningen voor een huurprijs van 700-800 euro gebouwd dienen te worden. Minister Blok wil het bouwen van koopwoningen door corporaties verbieden (geen woningen met een huur boven de 680 euro). In elke wijk dient een 40-60 verhouding (huurkoopwoningen) te zijn. Gemengde wijken met zowel huur als koop zijn belangrijk voor leefbare wijken. Meer bouwen voor het duurdere segment is belangrijk. Bert Velthuis geeft aan dat de SP er pragmatisch in staat. Belangrijkste punt is dat de woonlasten niet mogen stijgen. Vanwege hun krappe beurs kunnen huurders in de sociale huursector niet bijdragen aan de landelijke verhuurdersheffing. Toch gaat dat gebeuren. De Nijmeegse corporaties leggen Bert Velthuis uit dat het uitgangspunt is dat huurders bij het nemen van energiemaatregelen er per saldo op vooruit gaan omdat hun energierekening daalt. Energiecoaches en zonnepanelen Raadsleden zijn voorstander van energiecoaches uit de wijk zelf. Anneke Arzbach geeft aan 13
dat bij een project in Aldenhof is gebleken dat het inzetten van energiecoaches werkt. Gedrag is ten dele te sturen. Als er zonnepanelen worden geplaatst, gaan huurders ook meer op hun verbruik letten. Het wordt dan een sport om nog energiezuiniger te zijn. Jaap van Leeuwen geeft aan dat veel huurders zich als vrijwilliger willen inzetten. De gemeente of de corporatie hoeft dan alleen de materiaalkosten te betalen. e. Rondetafel met huurdersverenigingen en Woonbond Aan deze Rondtafel nemen deel Max van den Berg van huurdersvereniging De Klink (Portaal Nijmegen) en Jaap van Leeuwen van de Woonbond. Eric van Oostveen van het Huurdershuis is verhinderd. Vanuit de zaal nemen deel Hans Peters (secretaris Huurdersvereniging Omslag van Woongenoot), Leo Aelberts (huurdersplatform Accio van Talis) en Cees Langen van Huurdersvereniging Midden Maas en Waal (Standvast Wonen). Initiatief vanuit huurder gevraagd Debatleider Michel Jehae vraagt wat de kracht van de huurder bij het onderwerp is. Max van den Berg geeft aan dat het vuurtje nog moet gaan lopen. Een huurdersverenigingen moet veel onderwerpen behartigen, niet alleen energiebesparing. Huurders en bestuursleden van huurdersverenigingen zijn vrijwilligers. Belangrijk is om kennis over energiebesparing verder te verspreiden. Ook gaat de huurder er vanuit dat de corporatie alles voor hen regelt. De huurder kan ook zelf met voorstellen komen. Johan Noppe geeft aan dat bewonerscommissies nog niet met voorstellen zijn gekomen. Voor goede voorstellen wil hij inbreken op de begroting. Hij geeft aan dat het actief huurderschap en burgerschap nog versterkt kan worden. Max van den Berg geeft aan dat de corporatie dit voorstel dan duidelijker kan communiceren. Goede communicatiestrategie Jaap van Leeuwen geeft aan dat het ook een communicatieprobleem is. Corporatie en huurdersvereniging kunnen huurders uitnodigen om actief te worden. Verder dient in de advertenties voor het verhuren van huurwoningen het energielabel goed getoond te worden. De algehele communicatiestrategie is erg belangrijk. Straatambassadeurs in Waterkwartier Ger Hesseling van bewonerskwartier Waterkwartier geeft aan dat in zijn wijk per straat een straatambassadeur is. De straatambassadeurs zetten zich in voor een leefbare wijk. Waterkwartier heeft een sterke wijkvereniging. Aan het wijkplatform doen ook veel instaties mee die in de wijk actief zijn (Portaal, medisch centrum ed). Er zijn nu al 40 wijkbewoners en organisaties die actief meedenken. Max van den Berg geeft aan dat hij graag meer van dit soort voorbeelden wil hebben. Duurzaamheidslening ook voor huurders Koos Donné van de gemeente Nijmegen geeft aan dat er nu ook duurzaamheidsleningen 14
vanuit de gemeente voor huurders zijn. Bijvoorbeeld voor aanschaf van zonnepanelen. Jaap van Leeuwen geeft aan dat voor een deel van de huurders die voldoende inkomsten hebben om een duurzaamheidslening terug te betalen, een mogelijkheid is. Mogelijk kan dat gericht naar dit segment binnen de huurders gecommuniceerd worden. f. Toelichting Stookjerijk Trofee 2013 Volkert Vintges geeft aan dat in 2013 opnieuw de Stookjerijk Trofee wordt uitgereikt aan de best presterende corporatie, huurdersvereniging/ bewonerscommissie en gemeente binnen het project. Hij stelt dat het belangrijk is om goede prestaties te belonen en als voorbeeld te laten dienen voor anderen. Vanaf vandaag tot eind oktober kunnen nominaties worden ingediend. De criteria zijn dezelfde als vorig jaar: Voor corporaties: transparantie over het energiebesparingstempo, hoogte van het jaarlijkse energiebesparingstempo en actieve communicatie met huurders. Voor huurdersverenigingen en bewonerscommissies: inzet met betrekking tot ambitie van het energiebeleid en de realisatie daarvan door de corporatie, communicatie over energiebesparing richting eigen huurders en richting corporatie, huurdersvereniging als ambassadeur. Voor de gemeente: ambitie met betrekking tot energiebesparing huursector, aanpak (smart), monitoring energieprestaties en woonlastenontwikkeling, realisatie lokale aanpak uit nieuw convenant. De Stookjerijk Trofee wordt uitgereikt tijdens de Slotbijeenkomst op donderdagavond 21 november te Utrecht. Afsluiting Michael Jehae bedankt de deelnemers aan de Rondetafels en de deelnemers in de zaal voor hun bijdragen en wenst iedereen een goede reis naar huis.
15
