Ambities voor energiebesparing in de Utrechtse sociale huursector moeten omhoog Woensdagavond 11 juni organiseerde de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU), dit keer samen met bewonersplatform De Bundeling, voor het derde jaar op rij het StookjeRijk / Jan de Jong debat. Onderwerp was ‘Energiezuinig huren in de stad Utrecht; betaalbaar wonen is energiezuinig wonen’. Dagvoorzitter Michel Jehae gaf wethouder Wonen Paulus Jansen de gelegenheid de avond af te trappen. Hij vroeg zich openlijk af of we in deze stad beter kunnen gaan voor kleine besparingsstappen voor veel huurders, of ons richten op Nul-op-de-meter renovaties voor een kleiner aantal huurders. Volgens Jansen zijn die laatste soort renovaties (je hebt als huurder geen energie rekening meer!) pas over vijf jaar echt mogelijk.. dus ‘Ga vooral door met renovatieplannen die er al zijn en pak zoveel mogelijk woningen aan’, was zijn devies. Pepijn Binkhorst van de Woonbond gaat vervolgens in op betaalbaarheid van huurwoningen. De huren stijgen door, maar ook de energierekening is de afgelopen jaren erg gestegen. Dit maakt dat er steeds meer huurders onder de armoede grens komen. Energiebesparende maatregelen aan een woning kunnen dus zeker helpen om de woonlasten omlaag te brengen. Belangrijk is hierbij de woonlastenwaarborg. De huurverhoging mag niet groter zijn dan de besparing op de energierekening. Ieke Benschop van de NMU gaat vervolgens in op de voortgang van de energiebesparing bij de Utrechtse woningcorporaties. Zij concludeert dat de ambities die in 2011 zijn geformuleerd (3000 labelstappen per jaar), ook vorig jaar weer ruimschoots zijn gehaald (ruim 6000 labelstappen in 2013). Maar, waarschuwt zij: realiseer je dat de ambitie lang niet hoog genoeg was om de landelijke afspraken voor 2020 tussen het Rijk, de Woonbond, Aedes en Vastgoed Belang (de particuliere verhuurders) te halen (gemiddeld label B -oftewel Energie Index 1,25 – voor huursector woningen). Ieke rekent voor dat het tempo daarvoor minimaal met de helft omhoog moet! Laurens de Coninck van Portaal gaat vervolgens in op de rol die Portaal speelt bij de Nul-op-de-meter renovaties. Allereerst zet Laurens uiteen dat zij haar huurders graag een comfortabele, gezonde, betaalbare woning biedt. Portaal is ondertekenaar van de landelijke Green Deal Nul-op-de-meter. Hierdoor is zij - in omliggende gemeenten - al aan de slag met prototyping Nul-opde-meter. In Soesterberg doet zij dit samen met BAM, in
Maarssenbroek met Ballast Nedam. Laurens vertelt dat huurders over het algemeen heel enthousiast zijn over deze hoog-niveau-renovaties. Tot slot houdt Tom Jongen van BAM zijn enthousiast verhaal over de ervaringen met Nul-op-de-meter bij BAM. Tom legt het financieringsprincipe nogmaals uit: ‘Een energierekening van maandelijks € 150,- telt over een periode van 40 jaar op tot een bedrag van € 70.000,-. Dat moet bedrag moet je niet ‘verbranden’ maar in je woning investeren.’ Het betreft innovatie, dus dat wil zeggen dat BAM met haar partners een zoektocht doormaakt. In Soesterberg hebben ze een mooi prototype neergezet. Er zit een heel nieuwe schil om de woning, het dak ligt vol met zonnepanelen, er is een warmtepomp die de woning elektrisch verwarmt en buiten de woning is geplaatst. Dat laatste is handig voor onderhoud; de bewoner hoeft niet thuis te zijn als de monteur iets moet doen. De badkamer is vernieuwd met glazen panelen tegen de tegels. Had BAM zelf niet kunnen bedenken, maar een enthousiaste en volhardende glasboer kreeg het voor elkaar! Als er steeds meer apparaten op gelijkstroom draaien, ga je met dit soort ‘allelectric’ woningen al snel richting smart grid! Paulus Jansen wordt als eerste gevraagd te reageren op de gehoorde presentaties. Hij geeft aan dat het leuk is voor een stad om ‘hoog te scoren op de lijstjes’ (refererend aan de doelstelling van 35.000 woningen naar Nul-op-de-meter in 2020), maar wil als stad niet een te grote broek aantrekken. Volgens hem is er gewoonweg niet voldoende financieringsruimte voor renovatie van 35.000 huurwoningen in de stad. ‘Dit zou ongeveer 2 miljard kosten. De investeringsruimte van de woningcorporaties is 50 a 100 miljoen!’. Jansen vindt wel dat de landelijk gemaakte afspraken, die ook in het SER energieakkoord staan, gehaald moeten worden. Jansen zal scherp zijn op betaalbaarheid van de woningen. Nu zit in Utrecht al 32% van de huurders boven de Nibud-norm, qua hoogte van de huur. 4% van de sociale huurwoningen valt in de categorie ‘goedkoop’ (was een paar jaar geleden nog 17%!), 18% is betaalbaar. Terwijl uitgangspunt is dat 70% in het goedkope segment moet zitten. ‘Ik heb echt nul instrumenten om corporaties te sturen’, aldus Jansen. Wellicht kan de gemeente nog iets doen met differentiatie van WOZ-waarden. Jansen gaat zich zeker persoonlijk inzetten, onder andere door op korte termijn in gesprek te gaan met Vastgoed Belang en commerciële beleggers om ook de particuliere verhuurders mee te krijgen op dit spoor. Na de pauze gaan achtereenvolgens de woningcorporaties, de raadsleden en de georganiseerde huurders met elkaar in gesprek. Enkele uitspraken uit deze gesprekken zijn: WONINGCORPORATIES De centrale vraag in het gesprek met de corporaties is de vraag of ze de label-B doestelling in 2020 gaan halen. De monitoringsgegevens (zie Ieke Benschop) geven aan dat het huidige renovatie tempo daarvoor te laag ligt. Remco de Maaijer: SSH geeft aan dat een vergelijk met het landelijke doel lastig is omdat de SSH met studentenwoningen niet aangesloten is op de
SHAERE meetmethodiek. Wel is het zo dat SSH na een paar jaar focus op nieuwbouw, de komende jaren meer met renovaties aan de slag zal gaan. Karin Verdooren van GroenWest vertelt dat GroenWest bespaart op bedrijfslasten, door reorganisatie en verkoop van woningen. Zij zet in op vele woningen, kleine stapjes en gaat de label B doelstelling in 2021 halen. Rolf van der Weide van BoEx: Bo-Ex gaat doelstelling gemiddeld label B halen in 2020. Wieke Veldhuizen van Portaal geeft aan dat Portaal het ook gaat halen, onder andere door het nul-op-de-meter traject dat loopt. Ook bespaart Portaal op bedrijfskosten; deze gaan 20% omlaag (een besparing van 8 miljoen per jaar). Felix Sevenheck van Mitros geeft aan dat Mitros de landelijke doelstelling niet gaat halen. Dit komt omdat Mitros het slechtste bezit heeft in de stad. Bo-Ex reageert hierop dat dit verschil mede wordt verklaard door het feit dat Mitros rekent met kortere restant levensduur dan Bo-Ex; dit maakt dat de bedrijfswaarde van woningen veel lager in de boeken staat. Mitros geeft aan liever veel kleine stapjes te maken in plaats van kleinere aantallen naar Nul-op-de-meter. Voor de langere termijn vindt Mitros Nul-op-de-meter zeker wel interessant. Zij is niet voor niks aangesloten bij de Stroomversnelling. Jan Willem van de Groep van Energiesprong – geestelijk vader van Nul-op-de-meter – is ondertussen aangeschoven bij deze avond en roert zich in de discussie. Hij zegt: ‘De verkeerde keuzes worden hier gemaakt; de vraag is niet: “Doen we veel woningen met kleine stapjes, of weinig woningen met grote stappen?”. Nee: het is: “Doen we veel woningen met kleine stapjes, of veel woningen met grote stappen?” Door naar Nul-op-de-meter te renoveren boor je namelijk een andere financieringsstroom aan. Namelijk de gehele energierekening van de bewoner! Tom Jongen (BAM) vult aan met de opmerking dat je juist de sociaal zwakkere doelgroep niet goed bedient als je renoveert naar label B. Je weet namelijk niet wat de energieprijs gaat doen in de komende 30 jaar. ‘We kiezen op deze manier wat goed is nú, niet wat goed is over 30 jaar.’ Rolf van der Weiden van Bo-Ex geeft aan nog veel vragen te hebben over ‘nul-op-de-meter’ renovaties’. Wieke Veldhuizen van Portaal vindt dat de businesscase van de nul-op-de-meter renovatie voor iedereen transparant en helder dient te zijn. Pepijn Binkhorst van de Woonbond stelt dat de verlaging van de energierekening in het traject energielabel B -> A++ aanzienlijk minder is dan in het traject energielabel G/F -> B. De grootste besparing op de energierekening wordt in het traject G-> B gehaald. De energiewinst is minder in het traject B-> A++, terwijl de kosten wel relatief hoog zijn bij de stap B-> A++. Onduidelijk is of energieprijzen in de toekomst opnieuw gaan stijgen. Energiespecialisten zijn het daar niet over eens. Op de vraag wat de raad kan doen voor of nodig heeft van de woningcorporaties, wordt gezegd dat woningcorporaties meer openheid kunnen geven over de voortgang op gebied van energiebesparing. Er wordt toegezegd een keer in de raad te komen vertellen over de stand van zaken. NMU en Bundeling kunnen hierin faciliteren. Nadat Marianne Coopmans, ambtenaar afdeling wonen heeft aangegeven dat er een 1, 5 jaar durende energiebesparingscampagne van start gaat, is de raad aan het woord. RAADSLEDEN Matthijs Sienot (D66) geeft aan dat de ambitie van hem wel wat omhoog mag. Meer tempo is nodig. Juist om uit de crisis te komen is het nodig ervoor te zorgen dat de bouwsector aan de slag kan! En de vergelijking met de I-pod is makkelijk gemaakt. Die had zich tien jaar geleden nog niet bewezen, en was toen nog veel duurder dan nu. Matthijs verwacht een vergelijkbare ontwikkeling met de Nul-op-demeter renovaties en roept de spelers op om samen de schouders eronder te zetten om deze markt te ontwikkelen. Goed onderbouwd investeren vraagt wel om helder rapporteren! Monique Bollen
(Groen Links) geeft aan dat wanneer nu gekozen wordt voor kleine stapjes, zij vreest dat er vervolgens geen volgende stap meer gezet wordt in diezelfde woningen. Beter nu het hoogste niveau ambiëren dan de kleine stap. Daarnaast is Monique van mening dat de gemeente zo min mogelijk in de weg moet zitten bij het realiseren van deze ambitie. Bülent Isik (PvdA) is blij dat de ambities realistisch waren en dus gehaald zijn. Uiteindelijk is de ambitie van zijn partij om alle woningen te verduurzamen en betaalbaar te houden. Eva van Esch (PvdD) roept allen op om niet te vergeten dat we het over een grote opgave hebben. Het gaat niet alleen om of het financieel wel of niet uit kan, het gaat over het milieu, over klimaatverandering. Haar mening is dat het college-akkoord op dit vlak ambitieuzer had gemogen en dat een hoge ambitie helpt om beweging te creëren. Ook vraagt Eva speciale aandacht voor de studentenhuisvesting in de stad. Deze belangrijke en grote doelgroep in de stad, die nu vaak een huur inclusief energie heeft, zou meer inzicht moeten krijgen in de energierekening. Gemeente zelf geeft in ieder geval het goede voorbeeld door haar eigen vastgoed te verduurzamen. HUURDERSORGANISATIES Walter Austmann van Boks, huurdersorganisatie van SSH, geeft aan dat in studentenhuizen inderdaad, zoals Eva al zei, collectief bemeterd worden en studenten vaak niet eens inzicht hebben in hun (gezamenlijke) energie-rekening. De huur is inclusief energierekening. De individuele student is zo niet gemotiveerd om actie te ondernemen; kan vaak weinig kan doen als de mede-bewoners niet meedoen. Boks overlegt met de SSH over individuele bemetering van kamers zodat de individuele student wel een prikkel heeft om te besparen. Walter roept op om studenten campagnematig te benaderen en hen uit te dagen in gezamenlijkheid te gaan besparen. Colette van Essen, (huurder van Mitros, lid werkgroep Basiskwaliteit Mitroswoningen en online panel van Mitros) geeft aan dat vele huurders wachten op actie van Mitros. Veel woningen hebben slechte energielabels en scoren ook qua comfort zeer laag. Daarbij geeft zij aan dat zij verwacht dat een gedragscampagne niet goed aanslaat bij bewoners van woningen met zeer slecht energielabel. Zij zullen vinden dat Mitros eerst maar eens aan de slag moet met nemen van maatregelen om vocht, tocht en schimmelproblemen weg te nemen. Yvonne de Valle van STOK (huurdersorganisatie van Bo-Ex) geeft aan dat voor haar betaalbaarheid geheel bovenaan haar wensenlijstje staat. Nu gaat bij mutatie, de huur soms wel met € 150,- a € 200,- omhoog. Als energiebesparingsprojecten de woonlasten omlaag brengen (of minstens gelijk houden) kan Yvonne hier in mee gaan. STOK heeft ook een energiewerkgroep, maar deze kon vanavond niet aanwezig zijn. Dagvoorzitter Michel Jehae geeft Miriam sterk, voorzitter van de Bundeling tot slot het woord. Miriam geeft aan dat de Bundeling, als belangenbehartiger van bewoners, streeft naar betaalbare, comfortabele en gezonde huurwoningen. Miriam is blij met de gedragscampagne die van start gaat. Kennisoverdracht is belangrijk om bewustzijn te
creëren en zo ook draagvlak te krijgen voor maatregelen aan de woning (en dus een huurverhoging). Verder ziet Miriam liever dat het aanbod van de woningcorporaties zó goed is dat niet 70% draagvlak voor maatregelen ontstaat, maar 100%. Elders in het land heeft zij deze voorbeelden van 100% draagvlak gezien. Daar ging het overigens over Nul-op-de-meter renovaties. De Bundeling vindt het dan ook belangrijk dat het Hoogspringerstraject een vervolg krijgt. We staan nog maar aan het begin. Tot slot roept zij aanwezige huurders op om hun reactie te geven op het aanhangsel bij het huurcontract dat in de maak is. Dit gaat over voorwaarden en eigen gedrag van huurders in een nulop-de-meter woning. Neem hiervoor contact op met de Bundeling of de NMU. Voordat alle aanwezigen aan de borrel gaan om nog door te praten, kondigen de Bundeling en NMU het vervolgdebat aan: op 1 oktober (avond) ligt de focus op betaalbaarheid en de positie die de huurder inneemt. Draagvlak, selectie wijken, effect op huurontwikkeling en daarmee op de voorraad sociale huurvoorraad komen dan nadrukkelijk aan de orde.
Op 20 november (18.00 uur – 20.30 uur) vindt de landelijke slotbijeenkomst van StookjeRijk plaats. Daar worden de jaarlijkse StookjeRijk-trofees weer uitgereikt. Voor meer informatie: www.stookjerijk.nl; www.nmu.nl; www.bundeling.nl
