Kadernota 2005 gemeente Drimmelen
Versie: Datum:
4 24 juni 2004
kadernota 2005
2
24 juni 2004
Inhoudsopgave: Samenvatting ........................................................................................................ 5 Inleiding ................................................................................................................. 7 Kadernota....................................................................................................... 7 Het raadsprogramma “Bouwen aan passende ambities”............................... 7 Perspectief 2005 ............................................................................................ 7 Korte beleidsmatige toelichting ............................................................................. 9 A. Integrale veiligheid..................................................................................... 9 B. Fysieke ontwikkelingen.............................................................................. 9 C. Sociaal maatschappelijke ontwikkeling ................................................... 12 D. Economie................................................................................................. 14 E. Recreatie en toerisme.............................................................................. 14 F. Grote projecten ........................................................................................ 15 Financiële positie................................................................................................. 18 Aanpak ................................................................................................................ 19 Maatregelen op korte termijn ....................................................................... 19 Fundamentele discussie (maatregelen lange termijn) ................................. 20 Voorliggende voorstellen.............................................................................. 21 Financiële gevolgen ............................................................................................ 21 Voorstel ............................................................................................................... 22 Procedure en communicatie................................................................................ 23 Bijlage 1 Gemeentefondsuitkering in relatie tot belastingen etc. .................... 24 Bijlage 2 Toelichting financiele positie ............................................................ 28 Lijst 1: Lijst 2. Lijst 3.
kadernota 2005
Bezuinigingsvoorstellen Raad/Organisatie .................................... 29 Mogelijkheden ten aanzien van personele kosten......................... 32 Mogelijkheden om inkomsten te verhogen .................................... 33
3
24 juni 2004
kadernota 2005
4
24 juni 2004
Samenvatting De kadernota staat wederom in het teken van bezuinigen. Na de publicatie van de junicirculaire van het gemeentefonds, waaruit alle gemeenten hun algemene uitkering van het Rijk krijgen, blijkt dat onze gemeente er structureel ruim € 1,2 miljoen per jaar op achteruit gaat. Het Rijk zet noodgedwongen ‘de tering naar de nering’ en dat is ook het advies voor de gemeenten. Toch presenteren wij u een kadernota met een positief meerjarenperspectief. In deze cijfers is rekening gehouden met alle lasten die de vernieuwbouw van het gemeentehuis met zich mee zal brengen. Met dank aan het gevoerde strakke financiële beleid van de afgelopen jaren is het mogelijk tot dit positieve meerjarenperspectief te komen zonder fundamentele bezuinigingen ten laste van ons voorzieningenniveau. Na het opstellen van de indicatieve meerjarenraming inclusief alle verwachte (negatieve) ontwikkelingen is deze rond de € 1,1 miljoen negatief in 2005, 2006 en 2007. In 2008 loopt het negatieve saldo terug naar -/- € 560.000,=. Ziet u hiervoor de financiële positie op pagina 18. Om dit om te buigen naar een positief perspectief stellen wij u een aantal uiteenlopende maatregelen voor. Maar geen van deze maatregelen is onverwacht ingrijpend. Allereerst is gekeken naar de beleidsmaatregelen achter de effecten van de algemene uitkering. Het doorvoeren van deze rijksmaatregelen in ons beleid betekent dat we hiermee € 725.000,= in 2005 tot € 901.000,= in 2008 van de teruggang in de algemene uitkering kunnen opvangen. De meest in het oog lopende maatregel hiervan is, zoals vorig jaar reeds aangekondigd, de afschaffing van de zalmsnip door het Rijk, totaal € 495.000,=. Hierdoor vervalt deze als korting in de afvalstoffenheffing van de gemeente Drimmelen. Gelukkig zitten er ook positieve ontwikkelingen in de algemene uitkering zoals extra geld voor het bij de tijd houden van de huisvesting van scholen voor basisonderwijs. Een uitgebreide toelichting op de algemene uitkering staat in bijlage 1 van deze kadernota. Hierna zijn bezuinigingsopties vanuit drie perspectieven benaderd. Deze vindt u achteraan deze nota als lijst 1, 2 en 3. Lijst 1 bevat de voorstellen van uw fracties van 18 maart, voor zover ze realiseerbaar zijn, zoals afschaffen van de bijdrage voor Kozmin. Tevens staan hier nog suggesties vanuit de organisatie, zoals de afbouw van de bijdrage aan de onderwijs begeleidingsdienst. Lijst 1 levert totaal in 2005 € 48.000,= naar een bedrag van € 92.500,= in 2008. Kritisch kijken naar de omvang van onze eigen organisatie, niet meer invullen van sommige functies die door natuurlijk verloop vacant raken, en daarmee laten vervallen van bijbehorende taken, en een versobering van de secundaire arbeidsvoorwaarden levert
kadernota 2005
5
24 juni 2004
een besparing van € 150.000 in 2005 oplopend naar € 218.000 in 2008. Dit is verder toegelicht in lijst 2. Als laatste, lijst 3, is gekeken naar mogelijkheden om de inkomsten te verhogen. Voorstel is de onroerend zaak belasting in 2005 met 3% te verhogen (inclusief de prijsindexering). Daarnaast stellen wij u voor vanaf 2007, na de huidige bestuursperiode, toeristenbelasting in te voeren. In de becijferingen is rekening gehouden met een bijdrage aan de algemene middelen van € 60.000,= uit toeristenbelasting. Deze beide maatregelen leveren € 110.000,= in 2005 tot een bedrag van € 170.000,= in 2008. Uiteindelijk presenteren wij u, op pagina 21 een meerjarenperspectief met negatieve cijfers voor 2005 en 2006, respectievelijk -/- € 24.000,= en -/- € 134,000,=, maar positieve cijfers voor de jaren daarna, startend met € 198.000,= in 2007 en oplopen naar € 818.000,= in 2008. Dit betekent dat, bij instemming met deze maatregelen, het vooralsnog niet nodig is een fundamentele discussie te voeren over andere bezuinigingsopties. Voor deze discussie wordt achteraan de nota wel een aanzet gegeven.
kadernota 2005
6
24 juni 2004
Inleiding Kadernota De kadernota is het eerste sturingsinstrument in de jaarcyclus. De keuzes die in deze nota worden gemaakt, worden uitgewerkt in de programmabegroting en uitvoeringsplannen aan het eind van het jaar en wordt de voortgang bewaakt in bestuurs- en managementrapportages. Tenslotte legt het college in de jaarrekening verantwoording af voor bestedingen en prestaties. Zoals gezegd staan in deze nota de hoofdpunten van beleid en worden de financiële kaders voor het komend jaar aangegeven. Uw raad bepaalt de prioriteiten en stelt daarmee het financiële kader voor de begroting vast. Deze programmabegroting moet bijdragen aan het sturen op hoofdlijnen en uw raad betere mogelijkheden geven voor kaderstelling en controle op de uitvoering. Het werken met deze programmabegroting is een groeiproces en is nog in ontwikkeling. Het raadsprogramma “Bouwen aan passende ambities” In uw vergadering van 3 april 2003 heeft U het raadsprogramma vastgesteld, welk programma als dynamisch beleidsinstrument wordt gehanteerd en is opgebouwd uit een tiental programma’s met als basis de financiële (on)mogelijkheden voor onze gemeente. In deze programma’s liggen de accenten vooral op het beheer van het bestaande en op de uitvoering van de zogenaamde “grote projecten”. Zoals meerdere malen is aangegeven gaat het niet alleen om het fysieke beheer maar ook om het sociaal maatschappelijk beheer, zoals de kwaliteit van ouderenbeleid, jeugdbeleid, gehandicaptenvoorzieningen, onderwijs(huisvesting) minimabeleid en ook om zaken als sport, wonen en woonomgeving en de toeristische en recreatieve sector. Bij de grote projecten gaat het met name om: Herhuisvesting gemeentelijke diensten(gemeentehuis en brandweer) Automatisering Lage Zwaluwe West Herhuisvesting instellingen Oranjeplein Terheijden Projecten onderwijs Daarnaast is het zaak de door uw raad geaccordeerde bezuinigingsmaatregelen uit te voeren en er op toe te zien dat uitvoering wordt gegeven aan het voeren van een strak financieel beleid. Perspectief 2005 Ook in de kadernota 2004 heeft het college moeten vaststellen dat de economische teruggang in Nederland leidt tot bezuinigingen op rijksniveau. Bezuinigingen die ook voor de gemeente ingrijpende financiële consequenties hebben. Met name de extra bezuinigingen die het Kabinet in de recente juni-circulaire heeft aangekondigd hebben sterke invloed op het financieel meerjaren-perspectief. Voor de gemeenten betekenen de extra bezuinigingen van het rijk voor het jaar 2005 dat de algemene uitkering in totaal ongeveer 400
kadernota 2005
7
24 juni 2004
miljoen lager uitkomt dan verwacht. Ook deze raming is echter nog steeds met onzekerheid omgeven. Wellicht zijn extra aanvullende bezuinigingen nodig omdat ons land de 3%-norm van het EMUtekort dreigt te overschrijden. De thans voorgestelde maatregelen leiden voor onze gemeente tot een lagere gemeentefonds-uitkering van circa € 1,2 miljoen. Hieraan liggen de volgende maatregelen ten grondslag: Een daling van het accres 2004 naar vrijwel nul hetgeen grotendeels doorwerkt naar 2005; Het laten vervallen van de € 45,38 maatregel zgn. Zalmsnip; Omdat de gemeentelijke taken op het terrein van kinderopvang en regionale indicatieorganen vervallen cq wijzigen worden hier geen of aanzienlijk minder financiële middelen voor beschikbaar gesteld; Met betrekking tot de afschaffing van de OZB, gebruikersdeel woningen, wordt nog geen definitief uitsluitsel gegeven. Weliswaar ligt het wetsvoorstel, voor spoedadvies, bij de raad van State, doch of een en ander per 1 januari 2005 kan worden geëffectueerd is twijfelachtig. Hier tegenover is de afschaffing van de zalmsnip, waarvoor het voorstel momenteel ook bij de raad van State ligt, vele malen waarschijnlijker. De minister geeft tevens aan dat de raming 2005 nog steeds met onzekerheid is omgeven. Hij sluit niet uit dat bij de vaststelling van de miljoenennota 2005 nog nadere besluitvorming plaatsvindt over mogelijke verdere ombuigingen op de rijksbegroting met een mogelijke doorvertaling naar gemeenten. Bovengenoemde door het rijk opgelegde ombuigingen noodzaakt de gemeente andermaal tot de primaire opgave om de begroting sluitend te krijgen. Dat vraagt wederom om maatregelen, niet alleen om feitelijke tekorten te voorkomen maar ook om ingezet beleid niet af te breken. Derhalve is deze nota minder voorzien van beleidsmatige toelichtingen op ontwikkelingen op de diverse beleidsterreinen maar meer een financieel kader om het meerjaren perspectief sluitend te krijgen. Zeer in het kort wordt onderstaand een korte beleidsmatige toelichting gegeven op actuele programmaonderdelen.
kadernota 2005
8
24 juni 2004
Korte beleidsmatige toelichting A. Integrale veiligheid 1. Veiligheidsregio Per 1 januari 2005 zal de nieuwe veiligheidsregio van start gaan. Dit wil zeggen dat de zogenaamde territoriale congruentie is gerealiseerd. De gebieden van de brandweerregio en de GHOR zijn identiek aan de politieregio. Hierdoor is de samenwerking beter georganiseerd. 2. Brandweer In 2004 is de opgedragen personele reductie bij de beroepsbrandweer geëffectueerd. Momenteel is het beroepspersoneel ingekrompen met 1,9 fte. In het kader van de samenwerking met Geertruidenberg en Oosterhout wordt tevens gezocht naar een invulling van de commandantfunctie. Tijdelijk is een van de teamchefs benoemd als commandant. 3. Handhaving In 2004 is het integrale handhavingsteam gestart. Zowel vanuit de organisatie als vanuit de klant wordt de integrale aanpak gewaardeerd. In 2004 is tevens gestart met het traject professionalisering van de handhaving. Dit project dient per 1 januari 2005 te worden geïmplementeerd. De huidige werkwijze sluit aan bij dit professionaliseringstraject. 4. Politie Het convenant met de politie staat ter discussie. De intentie is dit convenant open te breken. 5. Rampenbestrijding In 2005 wordt de medewerkers binnen de rampenbestrijdingsorganisatie verder opgeleid. Tevens vinden er wederom oefeningen plaats om bij een calamiteit paraat te zijn. B. Fysieke ontwikkelingen 1. Ruimtelijke ontwikkelingen In 2005 zal planvormend verder worden gewerkt aan diverse woningbouwprojecten onder andere het project Burgemeester Smitsplein, de Dreef, Marktstraat 31, Zandstraat/Blockmekerstraat, ’t Doeltje, hoek Adelstraat / Middelmeede en Kalverstraat/Plukmadestraat. Voorts zullen hopelijk in 2005 de procedures voor de bestemmingsplannen voor het Bowltechterrein, de Rabobank Lage Zwaluwe worden afgerond. Ook in 2005 zal wederom verder worden gewerkt aan een aantal projecten met bovenregionale betekenis, waarbij te denken valt aan het project Ruimte voor de Rivieren, met inbegrip van het opstellen van een nieuw bestemmingsplan voor de Zuiderklip. Onder de noemer Revitalisering van het Landelijke gebied zal uitvoering worden gegeven aan het gebiedsplan Wijde Biesbosch. De planning is erop gericht om na inspraak het gebiedsplan in het voorjaar van 2005 door Provinciale Staten vast te stellen.
kadernota 2005
9
24 juni 2004
Vanaf 2005 zal concreet uitvoering worden gegeven aan de uitvoering van het plan. Al in 2004 zal met de voorbereiding van deze uitvoeringsprojecten worden gestart. In samenspraak met de provincie, waterschappen en de gemeenten Geertruidenberg en Moerdijk is in 2003 en 2004 gewerkt aan een zogenaamd uitwerkingsplan (van het streekplan) voor de landelijke regio Moerdijk en omgeving (bestaand uit de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg) voor wat betreft de thema’s wonen en werken. In dit plan wordt aangegeven waar in de toekomst de ruimtebehoefte voor wonen en werken binnen de diverse gemeenten gerealiseerd gaat worden. In dit uitwerkingsplan is de ruimtelijke ontwikkeling voor de regio tot 2015 aangegeven met een doorkijk naar 2020. De gemeente Drimmelen dient tot 2015 ongeveer 1025 woningen te bouwen en er is behoefte aan circa 8 hectare bedrijventerrein. In het uitwerkingsplan is vastgelegd hoe het programma voor wonen en werken verdeeld gaat worden, welke locaties worden ontwikkeld en in welke volgorde en tempo dat programma gerealiseerd gaat worden. Het gebiedsplan en het uitwerkingsplan zullen door de provincie gehanteerd gaan worden als ruimtelijk toetsingskader. Denk daarbij aan de advisering en goedkeuring van bestemmingsplannen en artikel 19 verzoeken. In 2005 zullen in het kader van de actualisering van bestemmingsplannen de bestemmingsplannen kern Made en het buitengebied Hoge en Lage Zwaluwe + Helkant ter hand worden genomen. 2. Volkshuisvesting Met als doel om een nieuwbouwprogramma te realiseren dat aansluit op de behoeften in onze gemeente, is in 2004 een Volkshuisvestingsplan (woonvisie) opgesteld wat als richtsnoer dient voor het bouwen van woningen de komende jaren. Met name het bouwen voor de doelgroepen starters en senioren (betaalbare huur- en koopwoningen) vraagt bijzondere aandacht, gelet op de situatie dat het woningbouwprogramma momenteel moet worden gerealiseerd op inbreidingslocaties waarvan de gronden in eigendom zijn van projectontwikkelaars (die deze gronden duur hebben verworven), is de realisatie van woningbouw voor deze doelgroepen een lastige opgave. De gemeente vindt het echter wel belangrijk om hierover de regie te voeren. In de gegeven omstandigheid dat we zelf weinig grondpositie hebben zullen we proberen toch maximaal te laten bouwen voor onze doelgroepen. Op basis van prestatieafspraken zal de samenwerking met de Woningstichtingen worden voortgezet. Naast ontwikkeling van herstructurerings- en inbreidingslocaties zal ook gebruik worden gemaakt van de mogelijkheden die rijks- en provinciaal beleid (provinciale bestuursakkoord) ons bieden om ook uitbreidingslocaties te ontwikkelen (zoals in Lage Zwaluwe-west). 3. Verkeer en vervoer Na het afronden van het GVVP 1 zal het GVVP 2 moeten worden aan gepakt. Waar bij het eerste plan een sterke nadruk lag bij fysieke maatregelen, zal bij het GVVP 2 een meer mensgerichte aanpak worden gehanteerd.
kadernota 2005
10
24 juni 2004
Het GVVP 2 is een kaderplan dat als een kapstok fungeert voor deelplannen op gewenste beleidspunten. Hierbij kan worden gedacht aan een parkeerbeleid, al dan niet per kern, of bv ook aan een fietsbeleid o.a. ter ondersteuning van de toeristische aspiraties die de gemeente Drimmelen heeft. Zowel vanuit het belang om beleidsmatig met een helikopterview met allerlei zaken om te gaan, als van uit het belang van het wijkgericht werken, vaak op een detailniveau, worden hierdoor de problematieken in beeld gebracht, worden de kaders aangegeven waarbinnen naar oplossingen kan worden gezocht en wordt duidelijk gemaakt tot waar de mogelijkheden van de gemeente reiken. Geluidsbelasting A59 Op instigatie van de bewoners van de Fazantenlaan en omgeving heeft in december 2001 een onderzoek plaatsgevonden naar de geluidsbelasting van de A59. Conclusie daarvan is dat op grond van de formele kaders (nog) niet van een ontoelaatbare overschrijding kan worden gesproken (brief van Ministerie van VROM). Tevens moet geconcludeerd worden dat het bevoegd gezag (i.c. het ministerie van VROM) niet de financiële middelen beschikbaar stelt voor de realisatie van geluidwerende maatregelen. Vervolgens is onderzocht of een en ander voor rekening van de gemeente kan worden gerealiseerd. Echter, de eerder becijferde budgetten van € 620.000,= of meer voor alleen een geluidsscherm gaan zeker de financiële draagkracht van de gemeente te boven. Desalniettemin wordt voorshands, op ambtelijk niveau, naar wegen gezocht die kunnen uitmonden in voorstellen die enerzijds de kosten van geluidswerende voorzieningen kunnen beperken, en anderzijds de (financiële) betrokkenheid van het rijk kunnen bewerkstelligen. Slechts onder die conditie is het denkbaar dat de genoemde initiatieven worden ontplooid voor aanleg van geluidsbeperkende maatregelen door de gemeente zelf. 4. Beheer openbare ruimte Door het opstellen van (herziene) beleidsnotities voor het beheren van wegen, rioleringen openbaar groen en openbare verlichting wordt inzichtelijk gemaakt wat er wordt beheerd, op welke wijze we dat (willen) doen en welke financiële inspanningen wij ons daarvoor moeten getroosten. Voor het eerst zal daarbij het fenomeen beeldcatalogus worden geïntroduceerd, met name dan bij het openbaar groenbeheer. De verzorgingsgraad die wordt nagestreefd kan daardoor zichtbaar worden gemaakt, hetgeen zowel de kwaliteit van de besluitvorming ten goede komt, als de controle op de werkzaamheden, terwijl het ook een ondersteuning is bij het verkrijgen van maatschappelijke acceptatie. Bij het wegbeheer zal, zeker ook in het kader van het wijkgericht werken, een sterkere aandacht worden gegeven aan trottoirs en publieksgebieden. Verder zal er ook aandacht zijn voor de integraliteit: wegbeheer, rioolbeheer en groenbeheer worden in een vroegtijdig stadium op elkaar gelegd en zowel in de tijd als in technische zin worden geintegreerd. Onveranderd blijft het opruimen van zwerfvuil een speerpunt.
kadernota 2005
11
24 juni 2004
C. Sociaal maatschappelijke ontwikkeling 1. Welzijnsregels In 2005 verandert er in de welzijnswetgeving veel. Volgend jaar treedt de Wet Basisvoorzieningen Kinderopvang(WBK) in werking. Deze beperkt de bemoeienis van de gemeente bij de kinderopvang. De gemeente verstrekt alleen nog bijdragen aan in de WBK omschreven doelgroepen en behoudt enkele handhavingstaken. De Regionale Indicatie Organen (RIO’S) krijgen een landelijke aansturing en worden landelijk gefinancierd. De taken van het RIO worden beperkt en afgewacht moet worden welke taken er naar de gemeente komen. Met de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning(WMO) wil het kabinet de kosten van de ABWZ beperken tot zware chronische en continue zorg. Gemeenten krijgen de zorg ondersteuning van inwoners die niet goed in staat zijn in bepaalde situaties zelf oplossingen te realiseren. Hoe de gemeente die ondersteuning gaat verzorgen moet zij zelf bepalen. De WMO zal per 2006 worden ingevoerd en de voorbereiding hierop zal in 2005 de nodige aandacht vragen. De Wet op de Jeugdzorg wordt eveneens per 1 januari 2005 van kracht. De door de provincie gesubsidieerde taken van het bureau jeugdzorg worden beperkt. Over de gevolgen voor de gemeente wordt nog met de provincie overlegd. Tot slot legt de Contourennota Inburgering aan alle nieuwkomers en oudkomers boven 16 jaar de verplichting op het inburgeringexamen te behalen. De rol van de gemeente in het begeleiden van inburgeraars wordt beperkt. 2. Onderwijs en educatie Het door de raad vastgestelde huisvestingsplan wordt uitgevoerd. Een belangrijke financiële pijler betreft het budgettair neutraal realiseren van de nieuwbouw Zonzeelschool in Terheijden en de brede school in Hooge Zwaluwe. De overige onderwijshuisvestingsprojecten worden gefinancierd uit de jaarlijks storting in de reserve onderwijshuisvesting. De rijksmiddelen voor onderwijsbegeleiding gaan als gevolg van de stelselwijziging vanaf 2005 rechtstreeks naar de schoolbesturen. 3. Werk en bijstand Het doel van de Wet Werk en Bijstand is om uitkeringsgerechtigden zo snel mogelijk aan het werk te helpen, een uitkering wordt slechts verstrekt zolang met werk nog geen zelfstandig bestaan mogelijk is. Iedereen moet algemeen geaccepteerde arbeid trachten te verkrijgen en ook aanvaarden. Uw raad heeft in januari 2004 het beleidsplan WWB 2004 en de toeslagenverordening vastgesteld. In september wordt u de maatregelen- en handhavingverordening en de reïntegratieverordening ter vaststelling aangeboden. In de reïntegratieverordening wordt het beleid vastgelegd met betrekking tot de toeleiding naar de arbeidsmarkt als kernonderdeel van de WWB. In 2005 zullen alle huidige uitkeringen aan de hand van de vastgestelde verordeningen WWB herbeoordeeld moeten worden.
kadernota 2005
12
24 juni 2004
4. Maatschappelijke ondersteuning Zoals al bij de welzijnsregels is aangegeven zal de WMO in 2006 in werking treden. In deze nieuwe wet zal worden opgenomen: WVG Maatschappelijke opvang Klein deel Welzijnswet (maaltijdvoorziening, alarmering) Vanuit de AWBZ : huishoudelijke verzorging, ondersteuning en activering, AWBZ vervoer, Specifieke premieregelingen Afgewacht moet worden wat de financiële randvoorwaarden zullen zijn en welk financieel risico de gemeenten lopen. De VNG is van oordeel dat in 2005 door het rijk een invoeringsbudget beschikbaar moet worden gesteld ten behoeve van de voorbereidingskosten die door de gemeenten zullen worden gemaakt. 5. Volksgezondheid In het najaar van 2004 wordt de discussie met de GGD over het basis- en pluspakket (c.q. wettelijke en niet-wettelijke taken) afgerond uitgaande van het vastgestelde budgetkader. De tarieven voor ambulancevervoer zijn al jarenlang ontoereikend om de kosten van de ambulancedienst West-Brabant te kunnen dekken met als gevolg een structureel negatief exploitatieresultaat bij de ambulancedienst West-Brabant. Het is op dit moment onduidelijk of het Rijk reeds in 2004 de extra gelden voor verbetering van de bereikbaarheid en spreiding van het ambulancevervoer beschikbaar stelt of dat hiermee gewacht wordt tot de nieuwe Wet Ambulancevervoer van kracht is. 6. Ouderen Onlangs is de startnotitie “Naar een integraal beleid voor ouderen in de Gemeente Drimmelen” vastgesteld. De notitie geeft een inventarisatie en analyse van vraag en aanbod op het gebied van woon-, welzijns- en zorgvoorzieningen voor ouderen in Drimmelen. Op basis van deze startnotitie wordt de nota “integraal ouderenbeleid” opgesteld en eind 2004 ter vaststelling aan u voorgelegd. 7. Jongeren In september van dit jaar wordt uw raad de nota “jeugd- en jongerenbeleid” ter vaststelling aangeboden. De kerntaken van SKW worden hierin meegenomen. Hoofddoelstelling is het bevorderen dat kinderen en jongeren volwaardig deel uit kunnen maken van onze samenleving en het vroegtijdig voorkomen en beperken van problemen. Versterking van jongerenparticipatie en de informatievoorziening zijn hierbij van belang, mede als het kunnen voldoen aan de consequenties van de Wet op de Jeugdzorg.
kadernota 2005
13
24 juni 2004
D. Economie Bedrijventerreinen De gemeente gaat door met de revitalisering van bedrijventerreinen, in het bijzonder met de revitalisering van het bedrijventerrein Stuivezand. Voor bedrijventerrein Stuivezand in Made is een inventarisatie gemaakt van de stand van zaken in het herstructureringsproces. In 2004 en volgende jaren zal met de uitwerking van dit project verder worden gegaan. Drie van de vier door de gemeente uit te geven kavels op bedrijventerrein `t Spijck in Terheijden zijn inmiddels uitgegeven. Ook de gronduitgifte van het gedeelte van bedrijventerrein `t Spijck dat door een ontwikkelaar wordt uitgeven is inmiddels gestart. In 2005 zal de uitgifte van gronden op het bedrijventerrein naar verwachting worden afgerond. Voor het te ontwikkelen bedrijventerrein “bedrijfskavels Wagenberg” aan de Thijsseweg is een ontwerp bestemmingsplan opgesteld en voor een principe uitspraak aangeboden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant. De PPC heeft negatief over het plan geadviseerd.Via het traject van de uitwerkingsplannen zal wellicht nog een nieuwe poging ondernomen worden. Het onderzoek naar de mogelijkheden voor concentratie van detailhandel in Lage Zwaluwe in het kader van het Distributie Planologisch Onderzoek (DPO) wordt betrokken bij de planontwikkeling Lage-Zwaluwe West (omvattend: woningbouw, werkgelegenheid, zorgvoorzieningen, bewinkeling, onderwijs, sportvoorzieningen en sociaal-maatschappelijke voorzieningen), die in 2004 en verdere jaren gestalte wordt gegeven. E. Recreatie en toerisme 1. Biesbosch Marina Drimmelen. De realisering van de Biesbosch Marina Drimmelen is al enige tijd gaande. De infrastructuur, waaronder de nieuwste haven, is aangelegd waaronder de doorsteek naar de nieuwe haven. De contouren van de toekomstige inrichting van de gehele Biesbosch Marina Drimmelen zijn in het landschap duidelijk te zien. De oude jachthaven is bij het plangebied getrokken en de overdracht van de erfpacht is geëffectueerd. 2. Toekomstbeeld havengebied Lage Zwaluwe Het in 2002 op basis van ambities, gebiedskwaliteiten en haalbaarheidsperspectief opgestelde programma voor de onderdelen wonen, varen, voorzieningen, bedrijven en verkeer, is vertaald in een toekomstbeeld. Dit beeld, dat het resultaat is van een open planproces waarbij gemeente, de lokale ondernemers en andere belanghebbenden bij het havengebied samen optrokken, is in 2003 getoetst op draagvlak. De Zwaluwse gemeenschap is via een voorlichtingsavond geïnformeerd en met partijen als Rijkswaterstaat, Hoogheemraadschap, Waterschap is overleg gevoerd. Vervolgens is de visie voor een principe-uitspraak voorgelegd aan de Provinciale Planologische Commissie.
kadernota 2005
14
24 juni 2004
De principe uitspraak van de PPC die begin 2004 werd ontvangen biedt voldoende aanknopingspunten om het plan de komende tijd verder uit te werken. Dit betekent dat de verschillende planonderdelen verder worden uitgewerkt en worden getoetst op haalbaarheid (oa. milieutechnisch, financieel). Na het haalbaarheidsonderzoek zal een masterplan worden ontwikkeld, dat na vaststelling door de gemeenteraad, de basis biedt deelplannen in overleg met marktpartijen en betrokkenen uit te werken en de benodigde ruimtelijke ordeningsprocedures op te starten. In 2004/2005 zal de samenwerking binnen de regio Biesbosch met de gemeenten Oosterhout, Geertruidenberg en Werkendam verder worden samengewerkt in het Natuur- en recreatieschap Nationaal Park De Biesbosch. Dat zal gebeuren aan de hand van een marketing-actieplan dat tot doel heeft om de recreatieontwikkelingen rond de Biesbosch te stimuleren, beter op elkaar af te stemmen én om de regio beter als recreatiegebied op de kaart te zetten. F. Grote projecten 1. Herhuisvesting gemeentelijke diensten Brandweerkazerne Ten aanzien van de nieuwbouw van de brandweerkazerne gaat het college uit van het standpunt dat de realisering in 2005 zal zijn voltooid onder de voorwaarden van realisering van woningbouw aan de Nieuwelaan met een minimale grondopbrengst van € 200.000. (Ver)nieuwbouw gemeentehuis Na de richtinggevende uitspraak van de raad in november 2003 dat voor het nieuwbouwgedeelte maximaal 5,3 miljoen euro besteed kan worden is veel tijd en energie gestoken in het opstellen van het bijpassende programma van eisen. Dit programma is inmiddels vertaald in een Voorlopig Ontwerp en is U inmiddels op 17 juni 2004 gepresenteerd. De kostenraming van het nieuwe gedeelte blijft binnen de raming van € 5,3 miljoen. Daarnaast is onderzocht op welke wijze het bestaande gedeelte zodanig kan worden aangepast, dat niet alleen het noodzakelijke onderhoud wordt uitgevoerd, maar ook van een inrichting en uitrusting kan worden gesproken die recht doet aan de nadrukkelijke wens een nieuw kantoorconcept voor de hele organisatie door te voeren. Dit vergt een bedrag van 1,7 miljoen euro gespecificeerd als volgt: € 1,2 miljoen voor upgraden oud bouw naar nieuw kantoorconcept € 0,2 miljoen voor groot onderhoud buitenzijde € 0,3 miljoen voor meubilair/telefooncentrale Op uitdrukkelijk verzoek van uw raad is ook het ondergronds parkeren nader onderzocht. 124 parkeerplaatsen over 2 parkeerdekken vergt een investering van € 1,5 miljoen. Er bestaan mogelijkheden een parkeerdek rendabel te verhuren. De kosten van het bovengronds parkeren worden geraamd op € 0,2 miljoen.
kadernota 2005
15
24 juni 2004
Bij de financiële gevolgen verder in deze nota zal worden ingegaan op de consequenties. Uw akkoord met deze kadernota en de gepresenteerde richting van voorlopig ontwerp betekent dat u ons opdracht geeft aan verder te gaan met het definitief ontwerp. 2. Automatisering In 2003 is het project automatisering hernieuwd opgestart. De nadruk ligt hierbij als eerste op de vervanging van de noodzakelijke gemeentespecifieke software zoals voor sociale zaken in 2005 of belastingen in 2006. Daarnaast wordt ook rekening gehouden met het upgraden van de digitaliseringsgraad van de organisatie, het digitaal kunnen communiceren met de klanten en het up to date houden van de hardware en infrastructuur. Een aantal zaken pakken we middels regionale samenwerking op, Drimmelen staat namelijk niet alleen voor deze problemen. Momenteel zijn de projecten vervanging financiële software en sociale zaken systeem in volle gang. Het streven is deze per 1 januari 2006 operationeel te hebben. Tevens is de 2e fase in uitvoering van het geografisch informatie systeem. Het streven is hier om aan het eind van dit jaar altijd up to date digitaal kaartmateriaal en luchtfoto’s te hebben, waarbij de gehele organisatie van dezelfde informatie gebruikt maak. In het begin van 2004 is een eerste concept ict-planning gemaakt voor de komende jaren. Hieruit blijkt dat het onontkoombaar is vanaf 2006 een extra budget van € 50.000,= op te nemen om de voortgang van de bedrijfsvoering te kunnen garanderen. Door de organisatie wordt momenteel gewerkt aan de bijstelling van het ict beleid en de ict visie, de basis hiervan vindt zijn oorsprong in het ict-plan dat u begin 2001 heeft goedgekeurd. Wij willen en kunnen als gemeente niet voorop lopen in de slag om de digitalisering, maar willen ook zeker niet achter raken. Dit betekent een continue digitalisering van onze informatie en onze werkprocessen in dienst van onze organisatiedoelen: Een organisatie die 24 uur per dag bereikbaar is, met duidelijke aanspreekpunten voor de klanten, korte doorlooptijden, weinig verwijzingen en inzichtelijke, duidelijke afhandelingprocedures. In het 2e halfjaar wordt, mede op basis van de besluitvorming van de raad omtrent het nieuwe gemeentehuis, de ict-visie verder verfijnd naar ict beleid. Hier zijn het te kiezen kantoorconcept en het frontoffice concept voor onze organisatie belangrijke peilers in. Streven is zo snel mogelijk hierna, waarschijnlijk begin 2005 de complete visie aan u ter besluitvorming voor te leggen. 3. Herstructurering Lage Zwaluwe (west) In de Structuurvisie Plus (2001) heeft de gemeente aan de kern Lage Zwaluwe een hoge prioriteit toegekend voor wat betreft woningbouw. Gelet op de solitaire ligging van Lage Zwaluwe en de samenhang met de leefbaarheid zijn uitbreidingsmogelijkheden ter ondersteuning van het voorzieningenniveau gewenst. Naast een aantal ruimtelijke ontwikkelingen spelen er op maatschappelijk vlak nog een aantal belangrijke ontwikkelingen die om bijzondere aandacht vragen, zoals het vervangen van sporthal ’t
kadernota 2005
16
24 juni 2004
Nieuwlandt, de herontwikkeling van zorgcentrum de Ganshoek en het realiseren van een brede school. In samenspraak met een stedenbouwkundig bureau is een overallvisie ontwikkeld, die heeft geleid tot een door de raad geaccordeerde ideeënschets Lage Zwaluwe-west. Deze ideeënschets is de basis voor verdere uitwerking via bestemmingsplannen. Hoge prioriteit zal gegeven worden aan het bouwen van een nieuwe sporthal, het bouwen van een nieuw zorgcentrum, het uitgeven van zgn. ruimte voor ruimte kavels en het bouwen voor de doelgroepen. 4. Herhuisvesting Oranjeplein Terheijden Voor het Oranjeplein en omgeving te Terheijden is een stedenbouwkundig plan ontworpen, gericht op de bouw van een nieuwe school met functionele ruimten en (vervangende) woningbouw op de school aan het Oranjeplein en de Brabantstraat. Met Woningstichting Volksbelang vindt overleg plaats of zij mogelijkheden zien om het totale plan te realiseren, waarbij binnen het plan de bouw van de school (ook financieel) wordt meegenomen. 5. Projecten onderwijs Met betrekking tot het project Brede school in Hooge Zwaluwe vindt naarstig overleg plaats met de beide besturen van de betrokken scholen. Afhankelijk van hun samenwerkingsbesluit wordt de procedure verder opgestart en uitgevoerd. Medio 2004 dient er duidelijkheid te komen over de haalbaarheid van een brede school in Hooge Zwaluwe. De overige onderwijsprojecten, zoals Brede school De Windhoek in Terheijden en Uitbreiding van het Dongemondcollege, zullen in 2005 ten uitvoer komen.
kadernota 2005
17
24 juni 2004
Financiële positie Hierbij wordt U inzicht gegeven in de financiële positie van de Gemeente Drimmelen voor de komende jaren. Daarbij wordt ingegaan op de mutaties in het financiële meerjarenperspectief ten opzichte van de U in maart aangeboden ramingen. Vertrekpunt voor het financieel beeld 2005 – 2008 is de vastgestelde begroting 2004. Na vaststelling van deze begroting door Uw raad zijn er een aantal factoren van invloed op de financiële positie van onze gemeente. Het huidig meerjarenperspectief ziet er als volgt uit: Bedragen x € 1000
2005
2006
2007
2008
Vastgestelde begroting 2004
-63
-63
585
1150
Structurele doorwerking Berap 2-2003
-27
-34
-40
-45
Stand per december 2003
-90
-97
545
1105
Financiële verkenning 2005-2008 (raad 18-3-2004)
-167
-356
-490
-483
Stand per 18 maart 2004
-257
-453
55
622
Ontwikkeling items financiële verkenning (incl. gemeentehuis) zie tabel 1 in bijlage 2
285
359
46
45
Berap 1-2004 incl. structurele effect jaarrekening (ex gemeentefonds) zie tabel 2 in bijlage 2
165
125
84
52
Ontwikkeling gemeentefonds
-1240
-1264
-1274
-1282
-1047
-1233
-1089
-563
zie tabel achteraan bijlage 1
Verwacht begrotingssaldo
Bovenstaande situatie noodzaakt de Gemeente Drimmelen andermaal maatregelen te nemen om de structurele tekorten op te vangen. Als taakstelling hebben wij gesteld: Doorvoeren van de effecten vanuit het gemeentefonds en daarboven minimaal € 350.000,= euro structureel minder uitgaven/meer inkomsten voor de begroting 2005 en volgende jaren. In bijlage 1 bij deze nota wordt ingegaan op de gemeentefondsuitkering in relatie tot gemeentelijke belastingen, kinderopvang, RIO, afschaffing zalmsnip en behoedzaamheidreserve. Hier worden de oorzaken van de negatieve ontwikkeling uitgebreid toegelicht. Tegelijk worden ook de door te voeren rijksmaatregelen verder toegelicht. Achteraan deze bijlage is voor het jaar 2005 dit verder uitgewerkt in een financiëel overzicht.
kadernota 2005
18
24 juni 2004
Aanpak De discussie over de bezuinigingen kadernota 2005 hebben we langs twee trajecten laten verlopen: 1. voorstellen vanuit de raad 2. voorstellen van ons college aan uw raad op basis van: minder uitgaven/meer inkomsten minder personeelskosten fundamentele discussie voorzieningenniveau Gezien de financiële situatie staan wij meerdere sporen voor. Enerzijds is dit het spoor van het nemen van maatregelen op korte termijn met een enigszins ad hoc karakter en anderzijds vraagt de steeds lagere uitkering uit het gemeentefonds om een meer fundamentele discussie over de rol van de overheid en de speerpunten van beleid. Voor ons is daarbij het raadsprogramma “Bouwen aan Passende Ambities” leidend. Maatregelen op korte termijn De voorstellen, die door uw raad zijn aangedragen, zijn vanuit de ambtelijke organisatie op zijn merites beoordeeld en leiden in overgrote meerderheid vooralsnog niet tot concrete voorstellen van ons college aan uw raad. Per programma onderdeel zijn de suggesties van uw raad uitgewerkt en ter inzage gelegd. In het verleden hebben wij reeds het voorzieningenniveau en het dienstverleningsniveau teruggebracht. Maatregelen in deze sfeer zijn o.a. het teruggaan in onderhoudsniveau, het verlagen van de subsidies, het verhogen van tarieven en belastingen en het korten op de kostencategorie 3.4.: overige goederen en diensten. Bij het voorstellen van de huidige maatregelen heeft het college zich laten leiden door o.a.: het versterkt invoeren van het profijtbeginsel het beëindigen van taken, die anno 2004 en volgende jaren niet meer tot de verantwoordelijkheid worden gerekend van de (gemeentelijke) overheid het doorbezuinigen van rijksmaatregelen nieuwe taken alleen doen als er oud beleid wordt ingeleverd het beëindigen van open eindregelingen indien mogelijk het waar mogelijk invoeren van het draagkrachtprincipe het aantasten dan wel handhaven van het voorzieningenniveau in relatie tot lastenverzwaring voor de inwoners Op grond van het bovenstaande zijn door de afdelingen opgaven verstrekt, hieruit zijn door B&W de haalbare optie gehaald die, samen met de haalbare bezuinigingen uit de fractievoorstellen, in lijst 1 aan deze nota zijn toegevoegd.
kadernota 2005
19
24 juni 2004
Fundamentele discussie (maatregelen lange termijn) Zoals hiervoor al is aangegeven hebben de voorgestelde maatregelen een ad hoc karakter. Een fundamentele benadering op de door de gemeente uit te voeren taken is een instrument om naar de toekomst toe structureel evenwicht te brengen in de gemeentelijke huishouding. Waar geeft onze gemeente meer uit dan vergelijkbare gemeenten mede in relatie tot de uitkering gemeentefonds? Om op deze vraag een antwoord te krijgen hebben wij gebruik gemaakt van een tweetal benchmarken nl: 1. de begrotingsanalyse 2003 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. 2. een scan van Deloitte Accountants betreffende de jaarrekening 2002. Ad 1. De begrotingsanalyse 2003 biedt de mogelijkheid om onze gemeente te vergelijken met soortgenoten (voor onze gemeente: goede sociale structuur en geen centrumfunctie) en de groepsgrootte ( 20.000 – 50.000 inwoners). Met deze analyse wordt inzicht verkregen in: a. de netto-uitgaven per beleidsveld in relatie tot de gemeentefondsuitkering; b. het uitgavenpatroon van onze gemeente in relatie tot dat van andere gemeente uitgedrukt in een bedrag per inwoner. Ad 2. Ook in deze scan worden de gemeentelijke uitgaven afgezet tegen die van referentiegemeenten en is aansluiting gezocht bij de taakclusters welke de basis vormen voor de verdeelsystematiek van het gemeentefonds. Uiteraard zijn de uitkomsten uit een benchmark richtinggevend. Een nadeel van het vergelijken van kengetallen van gemeenten in bepaalde gemeenteklassen is dat de gemeentelijke taken en de daarvoor gemaakte kosten niet allemaal te maken hebben met de groepsproblematiek. Uit de beschikbare kengetallen blijkt dat: onze gemeente een meer dan gemiddeld uitgavenniveau heeft op het terrein van sport, groen, gezondheid, verkeersmaatregelen, sociaal culturele voorzieningen onze gemeente een aanzienlijke lagere opbrengst genereert uit het gemeentefonds als gevolg van de goede sociale structuur en het ontbreken van de centrumfunctie; ten aanzien van het fiscale klimaat op het terrein van de onroerend zaak belasting lager scoort dan vergelijkbare gemeenten. Dit laatste wordt ook bevestigd uit de Atlas Locale lasten 2004 van het COELO. De resultaten van de berekening zijn ter inzage gelegd. Een principiële discussie zou gevoerd kunnen worden wat het voorzieningen- c.q. dienstverleningsniveau op zowel lokaal en dorpsniveau zou moeten zijn.
kadernota 2005
20
24 juni 2004
Afhankelijk van de kaders die uw raad op 8 juli stelt, zou op onderdelen een meer fundamentele discussie nodig zijn om zo over concrete voorstellen te kunnen beschikken die leiden tot verwerking in het meerjarenperspectief. Voorliggende voorstellen Thans bieden wij U een pakket aan maatregelen aan. Lijst 1 bevat concrete bezuinigingsvoorstellen, vormgegeven in een format. In deze format zijn de voorgestelde maatregelen, de effecten en conclusie/advies zo kernachtig mogelijk weergegeven. Lijst 2 bevat mogelijkheden op het personele formatie en het korten op de secundaire arbeidsvoorwaarden van ons personeel. Twee kanttekeningen willen wij daarbij wel plaatsen, namelijk de nog structureel in te vullen bezuiniging van 120.000 en 50.000 euro op personeel alsmede de taakstelling kanteling dienst openbare werken en de bijdrage moet passen in een evenwichtig pakket van maatregelen op basis van taakvermindering/-afstoting. Lijst 3 bevat de mogelijkheden om de inkomsten te verhogen. Deze lijst betreft met name de hoogte van de onroerend zaak belasting in vergelijking met andere gemeenten in Brabant en het landelijk gemiddelde alsmede de invoering van de toeristenbelasting en het reserveren van 50% hiervan voor het op peil brengen van het voorzieningenniveau.
Financiële gevolgen Een confrontatie tussen de meerjarige tekorten zoals die bij de financiële positie zijn genoemd en met de voorgestelde concrete bezuinigingsmogelijkheden, levert het volgende beeld op:
Gemeentefonds
Bedragen x € 1000
2005
2006
2007
2008
Verwacht begrotingssaldo
-1047
-1233
-1089
-563
715
765
833
901
suggesties raad
13
16
16
16
suggesties organisatie
35
40
45
50
secundaire arbeidsvoorwaarden
50
50
50
50
formatie
100
118
162
168
onroerend zaak belasting
110
110
110
110
toeristenbelasting *)
0
0
45
60
Verwacht begrotingssaldo
-24
-134
172
792
(zie bijlage 1)
Doorvoeren rijksbeleid gemeentefonds Bezuinigingsopties fracties/ organisatie (lijst 1)
Personele kosten (lijst 2)
Hogere inkomsten (lijst 3)
*) De toeristenbelasting is, in overeenstemming met het bestuursakkoord, ingezet voor 2007 en later. De besluitvorming over tijdstip van invoering ligt bij uw raad.
kadernota 2005
21
24 juni 2004
Voorstel Wij stellen u voor akkoord te gaan met de voorgestelde maatregelen in deze kadernota en deze mee te nemen in de begroting 2005 en de meerjarenraming. Daarnaast de opdracht te geven tot uitwerking dan wel effectuering van deze maatregelen over te gaan. Dit betreft: - Rekening houden met de structurele effecten uit de jaarrekening 2003, de financiële verkenning 2004-2008 en de berap 2004-I. - Rekening houden met € 50.000,= extra structureel vanaf 2006 tbv up to date houden ICT. - Rekening houden met € 5,3 miljoen investering voor de vernieuwbouw van het gemeentehuis vanaf 2005 en starten met het definitief ontwerp. - Rekening houden met € 1,7 miljoen ex BTW voor de totale exclusievenlijst behorende bij de vernieuwbouw gemeentehuis (zijnde onder meer oudbouw upgraden en onderhoud, inventaris, telefoon) - Rekening houden met € 1,5 miljoen voor ondergronds parkeren onder voorwaarde van 50% van de kosten gedekt wordt door het verhuren van parkeerplaatsen aan derden. - Bijdrage grondbedrijf aan de gemeentebegroting ad € 45.000 met ingang van 2007 laten vervallen. Maatregelen van het rijk op het gemeentefonds doorvoeren: - Afschaffen van de zalmsnip als korting op afvalstoffenheffing - Toewijzen van extra gelden voor onderwijshuisvesting - Rekening houden met beëindiging (deel) gemeentelijke taken voor kinderdagverblijven, RIO, onderhoud huisvesting voortgezet onderwijs. En voor wat betreft de bezuinigingsmaatregelen betreft dit: - De prijsindex in onze begroting (behoudens contracten) aanpassen naar 0, ook voor de inkomstenzijde. - De loonindex minimaliseren naar 0,75% - De OZB in 2005 met 3% verhogen, incl. inflatiecorrectie - Invoeren toeristenbelasting met ingang van de nieuwe bestuursperiode. De helft van de opbrengst ten goede laten komen aan gemeentebegroting (minimaal € 60.000 vanaf 2007) en de andere helft voor de upgrading van de toeristische infrastructuur. - Bezuinigen op de formatie voor personeel, volgens lijst 2 - Bezuinigen op secundaire arbeidsvoorwaarden voor personeel ad € 50.000 vanaf 2005. - Laten vervallen gelden Kozmin vanaf 2006 ad € 2.700 - Bezuinigen op het personeelsblad vanaf 2005 ad € 3.000 - Bezuinigen op algemeen budget recreatie ad € 10.000 van 2005 - Op inhoudelijke motieven nog niet stoppen met een aantal taken via het Regiobureau. - Afbouwen bijdrage aan de onderwijsbegeleidingsdienst met € 5000,= voor 2005 oplopend tot € 20.000,= in 2008. - Bezuinigen van € 30.000 op ondehoud sportvelden.
kadernota 2005
22
24 juni 2004
Procedure en communicatie Wij staan de volgende procedure voor: 1 juli a.s. informele toelichting voor raadsleden door de wethouder financiën 8 juli a.s. raadsvergadering inzake kadernota 2005 Ten aanzien van de communicatie naar belanghebbenden hebben wij ervoor gekozen de direct betrokkenen te informeren dat zij onderwerp van heroverweging kunnen zijn. Wij hebben kenbaar gemaakt eerst de discussie met uw raad af te willen wachten alvorens daadwerkelijk in overleg te treden..
Burgemeester en wethouders van Drimmelen Wnd. Burgemeester
kadernota 2005
Secretaris
23
24 juni 2004
Bijlage 1 Gemeentefondsuitkering in relatie tot belastingen etc.
1.
Fiscale maatregelen
Onroerende zaak belasting In het regeerakkoord is opgenomen dat met ingang van 2005 de OZB voor gebruikers van woningen komt te vervallen en de stijging van de overige onderdelen van de OZB (bedrijfspanden en woningen voor het eigenarendeel) te maximeren.Op dit moment ligt een wetsvoorstel voor spoedadvies bij de Raad van State. De gemeenten zullen voor de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB woningen worden gecompenseerd door een verhoging van de algemene uitkering met € 945 miljoen. Omdat bij de verdeling van dit bedrag binnen het gemeentefonds herverdelingseffecten optreden zal per gemeente rekening worden gehouden met de derving van inkomsten. De herverdelingseffecten zullen worden verrekend in een overgangstraject. Het uitgangspunt bij de hele operatie is dat geen gemeente er reëel op achteruit gaat, rekening houdend met de inflatie en de zogenoemde areaalontwikkeling. Deze situatie wordt bereikt door de inzet van het accres: nadeelgemeenten dienen door de opbouw van het accres over de komende jaren hetzelfde niveau aan inkomsten te hebben als voor de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB op woningen. In het overgangstraject worden de negatieve effecten opgevangen via het deels afromen van de positieve herverdelingseffecten. Dit zal worden gerealiseerd door een suppletie-uitkering. Hiermede wordt dan recht gedaan aan de uitspraak dat geen enkele gemeente er reëel (areaal en inflatie) op achteruit gaat. Ofschoon de maatregel in 2005 dient in te gaan is er momenteel nog onvoldoende informatie beschikbaar. Ondanks het gegeven dat er vanuit het rijk geen signalen worden afgegeven dat de (gedeeltelijke) afschaffing van de OZB per 1 januari 2005 zal worden uitgesteld, is het college van mening dat alleen al om technische redenen, het doorgaan van deze maatregel in 2005 nauwelijks meer haalbaar is. Ook over de maatregel dat de stijging van de tarieven in 2005 zal worden gemaximeerd is nog te summiere informatie beschikbaar. Omdat het niveau van het tarief in Drimmelen onder het landelijk gemiddelde ligt, worden voorlopig geen directe consequenties van deze maatregel verwacht. In het meerjarenperspectief wordt voorlopig uitgegaan van de huidige situatie 2004. Mocht bij de aanstaande septembercirculaire concretere informatie beschikbaar komen dan zullen wij uw raad daar bij de komende begrotingsbehandeling uitgebreid over informeren, zowel inhoudelijk als over de financiële consequenties. Afschaffing Zalmsnip Per 1 januari 2005 zal de € 45,38 maatregel (ƒ 100,-- maatregel), in vakjargon de zalm-snip genoemd, worden afgeschaft. Dit betekent voor onze gemeente een inkomstenderving uit het gemeentefonds van circa € 495.000,--. kadernota 2005
24
24 juni 2004
Deze lagere uitkering uit het gemeentefonds wordt gecompenseerd doordat de verrekening van de Zalmsnip in de afvalstoffenheffing komt te vervallen. Uiteraard betekent dit een hogere belastingdruk voor onze burgers. 2.
Overige beleidsvelden
Kinderopvang De wet Kinderopvang is onlangs door de Tweede Kamer aanvaard en zal per 1.1.2005 in werking treden. Vanaf dat moment zal de gemeentelijke bemoeienis met de kinderopvang grote wijzigingen ondergaan. De gemeente is dan niet meer verplicht om de instellingen voor kinderopvang te subsidiëren. Om deze reden wordt het gemeentefonds structureel voor dit vervallen doel verlaagd. Voor onze gemeente betekent dit een structurele uitname uit het gemeentefonds van € 118.000,--. In deze nieuwe situatie zal de gemeentelijke taak in eerste instantiebetrekking hebben op subsidiering van de kinderopvang van enige bij de wet gedefinieerde doelgroepen. Het gaat met name om bijstandsontvangers en enkele categorieën vergelijkbare uitkeringsgerechtigden, herintreders in reintegratietrajecten, nieuwkomers in inburgeringstrajecten, studenten en tienermoeders. Voor deze groepen zonder arbeidsinkomsten moeten de gemeenten het zogenoemde werkgeversdeel voor hun rekening nemen. Daarnaast krijgen de gemeenten ook organisatorische taken zoals de regie voor de kinderopvang op gemeentelijk grondgebied; de afstemming met andere jeugdvoorzieningen en de indicatiestelling voor ouders en kinderen met een sociaal-medische problematiek. Voor deze nieuwe taak worden weer via het gemeentefonds middelen beschikbaar gesteld. Voor onze gemeente is dit een bijdrage van € 35.000,-. Het is vooralsnog de vraag of dit bedrag toereikend zal zijn voor het bekostigen van de doelgroepen, daar de omvang van deze groepen nog niet bekend is. RIO Met ingang van 2005 zullen de taken van het RIO bij de gemeenten worden weggehaald en worden ondergebracht in een instantie die werkzaam zal zijn binnen door het Rijk te stellen kaders en regels. Als ingangsdatum voor deze centralisatie is 1 januari 2005 voorzien. De gemeenten raken dan hun verantwoordelijkheid, met de daarbij behorende financiële middelen, kwijt. Voor onze gemeente betreft het hier een bedrag van € 132.000,--. Behoedzaamheidreserve Afhankelijk van de ontwikkeling van de rijksuitgaven wordt de behoedzaamheid-reserve (een deel van de gemeentefondsuitkering dat “achter de hand” wordt gehouden) na afloop van het jaar eventueel tot uitkering gebracht. Niet in te schatten is voor welke bedragen de behoedzaamheidreserve in de komende jaren zal worden uitgekeerd. In de meerjarenberekeningen is uitgegaan van de huidige beleidslijn nl. dat 75% van de behoedzaamheidsreserve tot
kadernota 2005
25
24 juni 2004
uitkering zal komen hetgeen voor onze gemeente neerkomt op een bedrag van € 186.000,-. Dualisering Met ingang van 2004 worden via het gemeentefonds extra middelen beschikbaar gesteld voor de kosten die de gemeente nu reeds maakt voor dualisering van het gemeentelijk bestuur. Deze kosten worden nu betaald uit de algemene middelen. Daarnaast wordt de verdeling van de middelen met ingang van het uitkeringsjaar 205 herzien op grond van nadere gegevens over de opbouw van de kosten. De huidige verdeling was gebaseerd op een ruwe kostenraming uit het jaar 2001. Mede naar aanleiding van kritiek uit de gemeenten is besloten de verdeling te herzien. Voor onze gemeente leveren alle mutaties een batige saldo op van € 20.800,=, zonder dat hier nieuwe taken tegenover staan. Algemene uitkering 2005 Op de volgende bladzijde wordt de algemene uitkering voor 2005 op basis van de laatste circulaire uit juni 2004 per maatregel vergeleken met de septembercirculaire 2003. Op basis van deze circulaire was de begroting 2004 en daarmee de meerjarenraming v.a. 2005 gemaakt. Het totaal overzicht van de uitkering uit het gemeentefonds en de voorgestelde maatregelen zit er voor de komende jaren als volgt uit: Bedragen x € 1000
2005
2006
2007
2008
Ontwikkeling gemeentefonds
-1240
-1264
-1274
-1282
Voorstel maatregelen nav gemeentefonds
725
765
833
901
Totaal effect
-515
-499
-509
-517
De mutaties in de voorgestelde maatregelen ten opzichte van het jaar 2005 worden onderaan de tabel op de volgende pagina verder toegelicht.
kadernota 2005
26
24 juni 2004
Onderdeel Acress, - algemene teruggang, - kleine posten
Aantallen (minder woningen, inwoners) Kinderopvang - Invoering nieuwe wet - doelgroepen ihkv nieuwe wet Dualisering Hogere vergoeding rijk Herverdeling gelden
Effect AU Maatregelen - = negatief + = postief - € 473.200 - € 34.300
+ € 16.000 *1) - 439.500 prijscompensatie van 1,5 > gemiddeld 0,8% + € 52.000 *2) loon compensatie van 1,5 > 0,75%
- € 66.300
- 66.300
- € 117.800 + € 33.600
+ € 28.000 *3) Taak vervalt, subsidie vervalt (alleen 2005) - € 33.600 voorlopig kosten gelijk houden
Onderwijs - Huisvesting up to date houden - Vervallen taak onderhoud huisvesting VO Integratie wet uitkering wegen tranch 2005 Zalmsnip Afschaffing zalmsnip
TOTAAL 2005
- 89.800 0
+ € 40.400 - € 19.600 + € 20.800
RIO Overname door het rijk
effect
+ 20.800
- € 132.000
+ € 183.700 vervallen bijdrage rio
+ € 23.500 - € 19.900
- € 23.500 besteding aan doel au + € 7.300 vervallen kosten huisvesting VO
- 12.600
+ € 20.800
0 *4)
+ 20.800
- € 495.000
+ € 495.000 vervallen korting op afvalstoffenheffing
-€ 1.239.800 + € 724.900
+ 51.500 0
0
- 515.000
*1) De prijscompensatie wordt in elk jaar, van 2005 tot en met 2008, teruggebracht, dit levert een cumulatief voordeel op van € 16.000 in 2005, € 32.000 in 2006, € 48.000 in 2007 en € 62.000 in 2008. *2) Voor de looncompensatie geldt hetzelfde als voor de prijscompensatie, dit levert voor het meerjarenperspectief de volgende bedragen: € 52.000 in 2005, € 104.000 in 2006, € 156.000 in 2007 en € 208.000 in 2008 *3) Alleen voor 2005 staat er nog een subsidiebedrag dat kan vervallen. Vanaf 2006 staan hier geen kosten meer voor geraamd, dus kan er niets vervallen. *4) Dit betreft de uitvoering van de overgangsregeling, hier staan geen nieuwe of andere taken tegenover. Dus vooralsnog wordt dit als positief effect gezien.
kadernota 2005
27
24 juni 2004
Bijlage 2 Toelichting financiele positie tabel 1: Uitsplitsing regel Ontwikkelingen financiële verkenning Bedragen x € 1000
2005
2006
2007
2008
Vervallen inschatting effect nieuwe wet kinderopvang (nu verwerkt in algemene uitkering en effecten daarvan)
80
80
80
80
Deels intact laten bijdrage grondbedrijf aan de algemene dienst
45
45
0
0
Gemeentehuis Correctie inschatting financiele verkenning Kosten vernieuwbouw (incl exclusieven) in vergelijking met huidige meerjarenraming Kosten ondergronds parkeren
0
139
273
266
160 0
114 -19
-249 -58
-244 -57
Ontwikkelingen financiële verkenning
285
359
46
45
De items die blijven staan en reeds gemeld zijn bij de financiële verkenning betreft: ICT-ontwikkelingen € 50.000 extra vanaf 2006 Afwijkingen bezuinigingen € 42.000 va 2005 Gemeentehuis Voor de kosten van de vernieuwbouw is nu uitgegaan van realisatie in 2006 en gebruik op zijn vroegst in 2007. Dit is later als waarmee in de begroting 2004 rekening was gehouden, vandaar een voordeel in 2005 & 2006. Verder zijn hierin ook meegenomen de lasten van de exclusieven zoals inrichting, aanpassen oudbouw voor een totaal investering van € 1,7 miljoen en met de indicatieve exploitatielasten van het vernieuwde gemeentehuis vanaf 2007. tabel 2: Uitsplitsing regel Structurele effecten bestuursrapportage 2004-I Bedragen x € 1000
2005
2006
2007
2008
Personeelskosten
64
35
8
-3
Aanpassing jaarlijkse storting planon
18
18
18
18
Kosten bebording en markering
-9
-9
-9
-9
Bebording ANWB
14
10
11
10
Lagere kapitaallasten door invoering BBV
87
76
61
44
Overige kleinere verschillen
-9
-5
-5
-8
Structurele effecten berap 2004-1
165
125
84
52
De mutaties van de 1e bestuursrapportage en de jaarrekening 2003 die structureel doorwerken zijn in de opstelling van de kadernota meegenomen. In deze tabel zijn de belangrijkste effecten hiervan nader toegelicht.
kadernota 2005
28
24 juni 2004
Lijst 1: Bezuinigingsvoorstellen Raad/Organisatie ALGEMEEN Door de diverse raadsfracties zijn tal van potentiële bezuinigingsvoorstellen gedaan. Alle voorstellen zijn op hun haalbaarheid getoetst. In onderstaand overzicht zijn uitsluitend die voorstellen opgenomen die leiden tot concrete besparingen in deze begrotingsperiode. Het totaaloverzicht hebben wij voor u ter inzage gelegd.
A. voorstellen Raad 1. Programma Bestuurlijke vernieuwing 1. Polen Kozmin (weg) (GB) Mogelijk: JA Verklaring: Hooguit tot 50% van de kosten. De beïnvloedbare kosten van Kozmin bedragen per jaar ca. € 2.700,-. De subsidieovereenkomst van € 1.135,- loopt tot 2006. Termijn: vanaf 2006. Bedrag: € 2.700,-. 2. Wellicht is een bezuiniging te behalen op het personeelsblad. (CDA) Mogelijk: JA Verklaring: In 2003 is het personeelsblad 6 maal uitgekomen in een oplage van 400 stuks waarvan de kosten € 8.408,- waren. In de begroting 2004 is een bedrag van ruim € 11.500,opgenomen waardoor hier € 3.000,- kan worden bezuinigd. Er wordt een enquête verricht naar de belangstelling onder het personeel en het personeelsblad is een onderdeel van de discussie tussen B&W en OR aangaande het secundaire arbeidsvoorwaarden-pakket. Termijn: 2005. Bedrag: € 3.000,-. 5. Programma Economische zaken 1. Kaasschaaf (zie Algemeen) (CAB): budget Recreatie & Toerisme. Mogelijk: JA, maar volledig wegbezuinigen is niet wenselijk Verklaring: Budget (€ 20.000,-) voor uitvoering nota Recreatie & Toerisme is een budget waarvan het moeilijk is in te schatten in welke mate er jaarlijks gebruik van wordt gemaakt. Gemeentelijke investeringen op toerisme & recreatie gebied richten zich met name op het initiëren, stimuleren en ondersteunen van activiteiten, met name in het op de kaart zetten van Drimmelen. Daadwerkelijke investeringen in uitbreiding c.q. kwaliteitsverbetering worden gedaan door ondernemers en brancheorganisaties zelf. Gemeentelijke investeringen in toerisme & recreatie komen veelal ten laste van specifiek projectgerelateerde budgetten (WRCD, haven Lage Zwaluwe, plas Wagenberg) of ten laste van infrastructurele posten (bv. aanleg fietspaden). Gelet op feit dat toerisme & recreatie speerpunt van beleid is en gelet op het ontwikkelingspotentieel (Weide Biesbosch) op het terrein van toerisme & recreatie is het volledig wegbezuinigen van dit budget niet wenselijk.
kadernota 2005
29
24 juni 2004
Termijn: Bedrag:
Voor de korte termijn is budget nodig voor uitvoering van projecten ten behoeve van het Marketing en Promotieplan (MAP) Biesbosch. o.a. bekostigen aanjaagfunctie en uitvoering projecten MAP Biesbosch, vnl. marketing en promotie + productontwikkeling Op korte termijn te realiseren (vanaf 2005). € 10.000,-.
7. Programma Wonen & Woonomgeving 1. Regionale samenwerking / schaalvergroting (zie programma 1) (GD / CAB) Mogelijk: technisch JA, inhoudelijk niet gewenst Verklaring: Als uit de regionale samenwerking volkshuisvesting (via het Regiobureau) wordt gestapt, dan zijn wij als gemeente nog steeds in staat om op het terrein van de volkshuisvesting in onze gemeentelijk taak te voorzien. Wel missen we de regionale samenwerking en ontwikkeling. Aan de bijdrage in het kader van het Besluit Woninggebonden Subsidies valt niet te tornen omdat wij verplicht zijn tot 2024 om aan de restkwantiteiten te betalen. Termijn: 3 tot 5 jaar, met een opzegtermijn en onder voorwaarden en verplichtingen. Bedrag: € 1.070,-. Extra optie: Ook bouwleges heffen bij bouw en verbouw van gemeentelijke gebouwen, scholen. De inzet van ambtelijke uren kan hiermee worden terugverdiend zodat het dekkingspercentage voor het product bouwzaken toeneemt. 8. Programma Ruimtelijke Ordening 1. Regionale samenwerking / schaalvergroting (zie programma 1) (GD / CAB) Mogelijk: technisch JA, inhoudelijk ongewenst Verklaring: Als uit de regionale samenwerking ruimtelijke ordening (via het Regiobureau) wordt gestapt, dan zijn wij als gemeente nog steeds in staat om op het terrein van de ruimtelijke ordening in onze gemeentelijk taken op dit terrein te voorzien. Wel missen we de regionale samenwerking en ontwikkeling bijvoorbeeld met een streekplan. Termijn: 3 tot 5 jaar, met een opzegtermijn en onder voorwaarden en verplichtingen. Bedrag: € 25.716,-.
kadernota 2005
30
24 juni 2004
B. Voorstellen organisatie 6. Programma Onderwijs Onderwerp: Verklaring:
Termijn: Bedrag:
Onderwijsbegeleiding Bezuiniging op gemeentelijke bijdrage onderwijsbegeleiding door terug te gaan naar de oorspronkelijke bekostiging onderwijsbegeleiding, te weten 2 x de rijksbijdrage (€ 75,-- per leerling in plaats van huidige € 83,-- per leerling). Gelet op wachtgeldverplichtingen is afbouwregeling noodzakelijk afbouw vanaf 2005 € 5.000 per 2005 tot oplopend € 20.000 per 2008.
9. Programma Maatschappelijke Samenhang Onderwerp: Verklaring: Termijn: Bedrag:
Buitenaccommodaties sport De aanbesteding van het onderhoud buitensportaccommodaties heeft voor 2004 geleidt tot een besparing. Deze willen we structureel realiseren. 2005 € 30.000.
Paragraaf bedrijfsvoering Onderwerp: Personele kosten Aan dit onderwerp wordt lijst 2 volledig gewijd.
kadernota 2005
31
24 juni 2004
Lijst 2.
Mogelijkheden ten aanzien van personele kosten Alvorens opnieuw een korting op de personele kosten toe te passen is eerst gezocht naar de invulling van de nog lopende taakstelling van € 120.000 plus € 50.000 in totaal € 170.000. Door de uitstroom van een bode is de taakstelling voor het jaar 2005 nog € 150.000. De invulling van deze taakstelling zal worden bereikt door natuurlijk verloop. De ontstane vacatures zullen niet opnieuw c.q. op een lager niveau worden ingevuld waardoor de structurele bezuiniging zal worden bereikt. Dit betekent dat de bedrijfsvoering op onderdelen aangepast moet worden omdat activiteiten vervallen danwel door andere moeten worden vervuld. Conform de planning worden de volgende jaren de navolgende besparingen bereikt: Besparing fte planning formatie taakstelling resultaat
2005
2006
2007
2008
77.870 168.320 212.470 217.710 -/-150.000 -/-150.000 -/-150.000 -/-150.000 -/-72.130 18.320 62.470 67.710
In het jaar 2005 zal het tekort ten laste worden gebracht van de stelpost onderbezetting. Aangezien er nog geen duidelijkheid is over de CAO ontwikkelingen wordt voorgesteld om het mogelijk te maken dat voor specifieke gevallen vroegtijdige uitstroom van oudere medewerkers tegen aanvulling van de FPU uitkering mogelijk is, conform het VNG advies. De ontstane vacature wordt niet meer ingevuld en zo ontstaat er dus een besparing tussen de huidige salarislasten en de lasten na uitstroom. Deze besparing kan voor het meerjaren perspectief worden geraamd op € 100.000. Gezien de noodzaak van de bezuinigingen is eveneens aan bod gekomen het korten op de secundaire arbeidsvoorwaarden van het personeel van onze organisatie. Gezien de ramingen die hiermee gemoeid zijn is het college van oordeel dat een bedrag van € 50.000 als structurele bezuiniging ingeboekt kan worden. Gezien het belang dat het college als een “goed werkgever” hecht aan een goede huisvesting voor het personeel wordt deze bijdrage eveneens gezien om deze adequate huisvesting te realiseren. Besparingen Resultaat besp. Extra besparing Formatie Secundaire. voorw.
kadernota 2005
2005
2006
2007
2008
0 100.000 100.000
18.320 100.000 118.320
62.470 100.000 162.470
67.710 100.000 167.710
50.000
50.000
50.000
50.000
32
24 juni 2004
Lijst 3.
Mogelijkheden om inkomsten te verhogen
Gemeentelijke belastingen Uit de resultaten van de benchmark, zoals opgenomen in bijlage 3 blijkt dat de Gemeente Drimmelen onder het gemiddelde zit van de gehanteerde tarieven zoals opgenomen in de Coelo 2004 alsmede die van onze buurgemeenten. Uitgaande van het gegeven dat er in 2005 op rijksniveau geen veranderingen worden doorgevoerd, kunnen er extra inkomsten worden gegenereerd als het tarief OZB zal stijgen. 1% stijging levert € 36.000 op. Het college is van mening dat, gezien de benchmark, met 3% stijging rekening kan worden gehouden. Dit betekent een extra opbrengst van afgerond € 110.000. Deze voorgestelde stijging is overigens inclusief de inflatiecorrectie. Toeristenbelasting Naar aanleiding van de toezegging van het college dat uw raad geïnformeerd zou worden naar de gevolgen van de mogelijke invoering van de toeristenbelasting hebben wij contact gezocht met de NHTV te Breda. In het kader van een afstudeerproject is door een studente als afronding van de opleiding Vrijetijdsmanagement aan de NHTV een onderzoeksrapport opgesteld naar de invoering van toeristenbelasting. In dit rapport is de doelstelling als volgt omschreven: inzicht verkrijgen in het systeem van toeristenbelasting, teneinde aanbevelingen te doen over de haalbaarheid van de invoering van toeristenbelasting in de Gemeente Drimmelen. Het wettelijk kader van toeristenbelasting is opgenomen in artikel 224 van de Gemeentewet. Het belastbaar feit is het houden van verblijf tegen vergoeding zonder ingeschreven te staan in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens. De heffingsgrondslag is het aantal nachten dat verblijf wordt gehouden. Voor onze gemeente zouden twee soorten toeristenbelasting, namelijk de normale toeristenbelasting en watertoeristenbelasting van toepassing zijn. De vraag of de opbrengsten substantieel hoger zijn dan de perceptiekosten is afhankelijk van het tarief. Bij een tarief van € 0,68 bedraagt de opbrengst ruim € 120.000 en de perceptiekosten in het eerste jaar € 30.000, in het tweede jaar € 6.000. Het eerste jaar zijn de kosten hoog in verband met tellingen. Bij een tarief van één euro per nacht bedragen de opbrengsten € 175.000. Uw raad heeft het college gevraagd inzicht te geven in de mogelijkheden in het heffen van de toeristenbelasting. Inzicht is gegeven in de mogelijkheden alsmede de perceptiekosten. Het onderzoeksrapport ligt voor u ter inzage. Het college is van mening dat bij invoering van de toeristenbelasting 50% gereserveerd zou moeten worden om het voorzieningen niveau ten behoeve van toeristische voorzieningen te verbeteren
kadernota 2005
33
24 juni 2004
c.q. te optimaliseren en 50% toegevoegd zou kunnen worden aan de algemene middelen. Uw raad wordt om een uitspraak gevraagd of b.v. € 60.000 gebruikt kan worden als algemeen dekkingsmiddel door invoering van de toeristenbelasting. In de financiële opstelling is uitgegaan van invoering in 2007, direct na deze bestuursperiode. Dit omdat in het huidige bestuursakkoord is opgenomen dat deze periode geen toeristenbelasting ingevoerd zal worden. In het licht van de huidige financiële positie is het aan u raad om de beslissing te nemen over de invoering van toeristenbelasting an sich, maar ook over het tijdstip van invoering.
kadernota 2005
34
24 juni 2004
