datum uitvoering: 27 juni 2005

Lutje Roakeldais • Beschrijving project Titel activiteit: Lutje Roakeldais Groep(en): 1 t/m 8 Periode / datum uitvoering: 27 juni 2005 Tijdsbeslag (aantal lesuren, hoe verdeeld over dagen / weken): op 1 dag hebben alle groepen les gehad variërend van 45 min. tot 2 uren Beschrijving activiteit (project, workshop, bezoek, enz.): Er is een koppeling gemaakt tussen het Dansfestival Op Roakeldais dat elk jaar plaatsvindt in Warffum en activiteiten op de school. De kinderen uit alle groepen van de school hebben onder leiding van dansdocenten een dans uit een bepaald land ingestudeerd. De ingestudeerde dansen hebben ze aan elkaar gepresenteerd. Tijdens het festival Op Roakeldais is er een dansgroep uit Korea op bezoek geweest die een presentatie hebben gegeven op het schoolplein De kinderen hebben daar nogmaals de ingestudeerde dansen uitgevoerd. Hierbij waren ook ouders en andere belangstellenden aanwezig. Benoem erfgoed-, kunst- en/of mediacomponent: Jaarlijks dansfestival Op Roakeldais en dans Dwarsverbanden andere leergebieden/vakken: Aardrijkskunde, muziek en dans, sociale vorming Leerlingen ervaring: Bewegen op muziek is een niet zo veel voorkomend gebeuren op school. Onder leiding van deskundige docenten maakt het heel bijzonder om iets te kunnen presenteren wat met dans te maken heeft. Alle kinderen hebben genoten en hebben een zeer positief gevoel aan het gebeuren over gehouden. Externe betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars etc): St. Werelddansfeest, Winkelsteeg 5, 7975 PV Uffelte contactpersoon: Annette van der Steen / Uffelte: tel. 0521 – 351331 Kosten: € 400,00 + reiskosten € 92,00 voor een hele dag (2 docenten) School: OBS F.H. Jansenius de Vriesschool, Westervalge 5, 9989ZG Warffum, tel: 0595-422330, [email protected]@xs4all.nl

Op stap met Jet en Jan jong in 1910 • Beschrijving project Titel activiteit: De school van vroeger gekoppeld aan het project " Op stap met Jet en Jan Jong in 1910" van Openluchtmuseum het Hoogeland. Groep(en): 4,5 en 6 Periode / datum uitvoering: medio maart – 20 mei Tijdsbeslag (aantal lesuren, hoe verdeeld over dagen / weken): Gemiddeld 3 a 4 uur per week, de week voor en na ons museumbezoek meer tijd i.v.m. de lessenserie van Jan en Jet (vrijwel alles gedaan). Beschrijving activiteit (project, workshop, bezoek, enz.):

Algemene beschrijving project: Met het project Jet en Jan heeft iedere leerkracht van groep 5 de middelen in handen

om de geschiedenis van het papier te tillen. Aan de hand van Jet en haar broertje komen de leerlingen in aanraking met dat deel van het verleden dat in groep 5 aan de orde wordt gesteld: het begrip ‘eeuw’ en het dagelijks leven 100 jaar geleden.

De doelstelling en doelgroep. Op stap met Jet en Jan geeft kinderen uit groep 5 van de basisschool een beeld van het dagelijks leven rond 1910 in

een dorp in Noord-Groningen. Hierbij komen de volgende thema’s aan bod: kleding, wonen, werken, huishouden, voeding, vervoer, school en spel. Deze thema’s bieden ruimte aan de individuele beleving van alle leerlingen. Daarom kan het materiaal uitstekend een plek krijgen binnen intercultureel onderwijs.

Op stap met Jet en Jan sluit aan bij de kerndoelen voor geschiedenis in het basisonderwijs. Het materiaal kan een deel van de stof in veelgebruikte geschiedenismethodes zoals Spoorzoeken in de tijd, Bij de tijd en Een zee van tijd vervangen. Zowel op school als in het museum zijn de kinderen zoveel mogelijk actief bezig. Op een speelse wijze oefenen zij onderzoeksvaardigheden met authentieke bronnen. In de voorbereidings- en verwerkingslessen komen naast geschiedenis ook tekenen, meten, rekenen, stellen, lezen en spelletjes aan bod.

Het verhaal als didactisch middel. In Op stap met Jet en Jan is het verhaal van Jet en Jan de rode draad. Dit verhaal verbindt de sub-thema’s op een

logische manier met elkaar, het brengt de geschiedenis tot leven en biedt kinderen de mogelijkheid om zich te identificeren met de twee hoofdpersonen.

In de voorbereidingslessen op school krijgen de leerlingen het eerste deel van het verhaal te horen. Op deze manier maken zij kennis met de familie van Jet en Jan en de dagelijkse gang van zaken bij hen thuis. Bij het bezoek aan het museum worden verschillende aspecten uit het verhaal concreet: de leerlingen zien en gebruiken voorwerpen, die ook in het verhaal van Jet en Jan aan de orde komen. In de verwerkingslessen op school horen de kinderen het tweede deel van het verhaal. Hierin gaan Jet en Jan naar school en vindt Jet een gulden op straat. Hoe het verhaal afloopt en wat Jet met de gulden gaat doen mogen de leerlingen zelf bedenken. Door alles wat ze tijdens het project gezien, gehoord en ervaren hebben, weten ze genoeg over het dagelijks leven in 1910 om een mooi eind aan het verhaal te schrijven.

Opzet project & tijdsinvestering.

De totale tijdsinvestering bedraagt minimaal 5 uur en 10 minuten. Door facultatieve opdrachten kan dit worden uitgebreid tot ongeveer zeven uur.

De voorbereiding op school

100 – 140 minuten

- introductie: het eerste deel van het verhaal - geschiedenis: werken met de tijdbalk - tekenen: kleding rond 1910

20 minuten 40 minuten 40 minuten

facultatief : - rekenen (meetkunde): plattegronden Museumbezoek

40 minuten 90 minuten

In het museum worden de leerlingen begeleid door een educatief medewerker. De leerlingen komen in aanraking met voorwerpen uit het leven van Jet en Jan. Ze doen in groepjes onderzoek binnen een circuit van activiteiten. Voor een bedrag van € 2,= per leerling kunt u deelnemen aan het project Jet en Jan. Voor dit bedrag krijgt u een docentenhandleiding, een leskoffer en het programma in het museum. In de docentenhandleiding zit een aantal werkbladen die kunnen worden gecopieerd. De koffer bevat historische foto’s, een tijdbalk, het Jet en Jan-spel en alle andere materialen die in de klas gebruikt kunnen worden.

extra activiteiten CBS De Lijnbaan naast Jan en Jet:

natekenboekje, gekopieerd uit originele uitgaven uit 1911, merklap borduren, gulden wilhelmina figuurzagen, jongens/meisjes met pet/strik in zwart-wit knipwerk, klomp van klei, hoekje oude gebruiksvoorwerpen ingericht. Benoem erfgoed-, kunst- en/of mediacomponent: erfgoed, beeldende activiteiten Dwarsverbanden andere leergebieden/vakken: geschiedenis, tekenen, taal, rekenen, handenarbeid. Leerlingen ervaring: In het museum aan de lijve ervaren hoe kinderen rond de eeuwwisseling leefden. Externe betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars etc): Openluchtmuseum Het Hoogeland Schoolstraat 4 9989 AG Warffum tel.: 0595 42 22 33 fax: 0595 42 49 51 email: [email protected] Kosten: 37 x 2 euro

€ 74,00

School: CBS De Lijnbaan, Lijnbaan 6, 9982HV Uithuizermeeden, tel: 0595-413662, email: [email protected], website: www.cbslijnbaanuithuizermeeden.nl

Opzouten 1584 • Beschrijving project In het kader van het culturele weekend van zaterdag 19 en 20 juni 2004 hebben leerlingen van basisschool de Getijden het theaterstuk “Opzouten! 1584” opgevoerd in de ambiance van de speeltuin. Voor de uitvoering van het project is door de school bij Kunststation C een aanvraag ingediend voor de provinciale leerlingenbijdrage. Het is dit jaar 101 jaar geleden dat de borg Huis ten Dijke werd afgebroken. Het gaat over een historische gebeurtenis die 420 jaar geleden plaatsvond. Op 15 juni 1584 werd Pieterburen geplunderd door ‘Staatsgezind krijgsvolk’ omdat de inwoners hadden geweigerd schatting (belasting) te betalen. Huizen werden in brand gestoken en leeggeroofd. De Pieterbuursters, toen nog Kerspellieden geheten, slaagden er echter in om een troep van ongeveer 150 plunderende Staatse soldaten te verjagen. Centraal in de voorstelling stonden ook de kleding en gebruiken op het Groninger platteland uit die tijd. Erfgoedcomponent: historische gebeurtenis in Pieterburen kleding en gebruiken op het Groninger Platteland Kunstcomponent: theater Onderwijsdoelgroep(en): 1 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): 10 uur Aansluiting schoolvakken: Geschiedenis en Drama Aansluiting kerndoelen: Implementatie: In het schoolplan zullen de komende jaren thema’s worden uitgewerkt en opgenomen m.b.t. Pieterburen en haar streekgeschiedenis, dit in combinatie met een of meerdere kunstdisciplines. Kosten: € 600,- waarvan € 250,- vanuit de provinciale leerlingenbijdrage Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): • Stichting De Wonderboom uit Eenrum / Pauline Kamerman • Speeltuinvereniging Pieterburen • Carla Wildeman (ouder), schrijfster theaterstuk • Margot van der Kamp (ouder). De kostuums zijn gemaakt onder haar leiding. Zij is beroepsmatig met kleding bezig en maakt onder andere al enkele jaren de kostuums voor de Shakespeare-spelen in Diever. School: OBS De Getijden, Frederiksoord 26D, 9968AL Pieterburen, tel: 0595-528520, email: [email protected]

Reaktie • Beschrijving project Alle groepen moesten in de eerste les reacties maken. Dit moesten kreten, woorden, zinnen,rijmpjes of gedichten zijn. De onderwerpen waarop door de leerlingen moest worden gereageerd mochten door de leerkrachten zelf worden bepaald. Dit was natuurlijk sterk afhankelijk van het niveau van de leerlingen. Deze "reacties" zijn opgestuurd naar Jan Siebo Uffen en die heeft er een selectie van gemaakt en vertaald in het Gronings. Daarna moesten alle leerlingen zoveel mogelijk vormen bedenken die omlijnd konden worden, deze tekenen en inkleuren. Per groep werden gezamenlijk de drie mooiste vormen eruit gezocht en deze werden met de vormen van de groep waarmee werd samengewerkt aan Maria Madelon van Velthoven gegeven. Tijdens de handvaardigheidlessen werden van allerlei materialen muziekinstrumenten gemaakt. De leerlingen die muziek wilden maken mochten deze gebruiken of zelf iets meenemen wat geluid kon maken of een echt instrument bespelen. Na deze inleidende lessen mochten de leerlingen kiezen aan welk onderdeel ze mee wilden doen, aan het schilderen of aan de muziek. Zodoende ontstonden er dus twee groepen van ieder ongeveer 100 leerlingen. Er werden clusters gevormd van de groepen 1/2,3/4,5/6,en 7/8. De namen van de leerlingen die aan het muziekgedeelte wilden deelnemen plus het instrument dat ze gingen bespelen en van de leerlingen die wilden schilderen werden doorgegeven aan Maria Madelon van Velthoven (voor het schilderen) en aan Arnold Veeman voor de muziek. Gedurende een morgen of een middag waren dus twee groepen leerlingen met het uitvoerende gedeelte van het project bezig, waarbij de ene helft schilderde en de andere helft muziek maakte. Op donderdagmiddag werd het geheel in elkaar gezet. In het gymlokaal werd een orkest geformeerd van 100 leerlingen. Deze gingen nu samen een groot muziekstuk maken. De leerlingen die op paneeltjes hun vormen hadden geschilderd gingen die ondertussen één voor één op vier "totempalen" hangen, die op een werkavond door ouders en leerkrachten waren gemaakt en geschilderd door leerlingen van groep 8. Tenslotte werd op vrijdagavond in een versierd en mooi verlicht gymlokaal de totale voorstelling gepresenteerd aan de ouders.Jan Siebo Uffen was hier ook bij aanwezig om in de gedaante van een soort tovenaar alle door de leerlingen bedachte en door hem vertaalde "reaksies" in het Gronings voor te lezen. Erfgoedcomponent: Groninger taal Kunstcomponent: Teksten maken, schilderen vormen, muziek maken Onderwijsdoelgroep(en): 1 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): Ongeveer 12 uur per groep Aansluiting schoolvakken: Taal, muziek, handvaardigheid, tekenen Aansluiting kerndoelen: Taal, onderdeel taalbeschouwing Kunstzinnige oriëntatie: Muziek, onderdeel muziek maken, vastleggen. Handvaardigheid / Tekenen, onderdeel vormgeving en beschouwing Kosten: € 1200,00, waarvan € 485,00 uit de provinciale leerlingenbijdrage Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Arnold Veeman (componist / musicus) en Maria Madelon van Velthoven (beeldend kunstenaar)

beide: Mathenesselaan 87, 9967 PK Eenrum, tel. 0595 – 491654, email: [email protected] website: www.100procentkunst.nl Jan Siebo Uffen ( tekstdichter) School: OBS De Octopus, Hunse 2, 9967PS Eenrum, tel: 0595-492080, email: [email protected]

Straatnamen • Beschrijving project Het straatnamenproject begon met een klassengesprek over straten en hun namen. Centraal stonden vragen als: Waarom hebben straten namen? Hebben alle straten namen? Waar komen straatnamen vandaan? etc. De herkomst van namen als Kerkstraat en Schoolstraat was voor de kinderen makkelijk te achterhalen. Het verklaren van minder eenduidige straatnamen bleek een stuk lastiger. Wat is de betekenis van Tuins? En van de Leenstertillen? Ook kwamen de namen van historische personen ter sprake. De leerlingen bleken het merendeel van hen niet te kennen. Werk aan de winkel dus. Vervolgens werden de leerlingen in groepjes verdeeld. Elk groepje kreeg de opdracht om tijdens een rondgang door het dorp straatnamen te verzamelen. Op een meegebracht formulier konden de namen in rubrieken worden onderverdeeld. De wandeling leverde een lange waslijst met namen op. Eenmaal terug in de klas werd de verzamelde informatie besproken. Ook werd er een inventarisatie gemaakt van de namen waarover de kinderen meer te weten wilden komen. Gezamenlijk werd bedacht dat de gemeente De Marne mogelijk beschikt over informatie die de verklaring van namen zou kunnen vergemakkelijken. Een logische vervolgstap was dan ook het bezoek aan het gemeentearchief. Het archief werd gebeld voor een afspraak. Met de betrokken archivaris zijn de vragen en wensen van de school vooraf uitgebreid besproken. Tijdens het archiefbezoek werden de geboorteakten van enkele leerlingen tevoorschijn getoverd en kregen ze het bouwplan van hun school te zien. Aan de hand van een werkblad en met behulp van een aantal door de archivaris klaargelegde materialen werd geprobeerd om de herkomst van de geselecteerde straatnamen waaronder Breekweg, Oude Mij, Werkmansingel en Kerspel te achterhalen. Ter afsluiting kreeg de groep drie exemplaren van het pas uitgebrachte Straatnamenboek, een uitgave die bij het project bijzonder goed van pas kwam. De verwerking van de bovengenoemde onderwerpen gebeurde onder leiding van Maria Madelon van Veldhoven, een beeldend kunstenares uit Eenrum. In kleine groepjes maakten de kinderen binagrammen van een letter uit de straatnaam van hun keuze. In ieder vak van de binagram wed een symbool geschilderd. De gebruikte kleuren correspondeerden met de letters van de straatnaam. De aanpak leidde tot kleurrijke en boeiende kunstwerken, die vervolgens op school tentoongesteld zijn. Bovendien zijn foto's van de resultaten ook verwerkt in een prachtige, speciaal voor de gelegenheid vervaardigde, verjaardagskalender. Onderwijsdoelgroep(en): Groepen 5 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): Straatnamenwandeling + evaluatie: 1 dagdeel Bezoek archief:1 dagdeel Maken binagrammen: 2 uur Aansluiting schoolvakken: Taal, geschiedenis, aardrijkskunde, beeldende expressie, informatieverwerving Aansluiting bij de kerndoelen: Geschiedenis, Aardrijkskunde, Taal en informatieverwerving. Kosten: Begeleiding kunstenares: € 107,10 Verjaardagskalender: € 202,30 Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Archivaris van de gemeente De Marne Beeldend kunstenares Madelon van Velthoven, Mathenesselaan 87, 9967 PK Eenrum, tel. 0595 – 491654, email: [email protected] website: www.100procentkunst.nl School: OBS Lydinghe, E.P. van Iperensingel 3, 9965 RL Leens, tel: 0595-572257, email: [email protected]

Soundscape Ten Boer • Beschrijving project In het kader van de kinderboekenweek met als thema “Muziek” is Ernesto Arrendell uitgenodigd op cbs “de Fontein” in Ten Boer om workshops over omgevingsgeluiden te geven. Als voorbereiding hierop hebben de kleuters buiten geluisterd naar wat er zoal aan geluid te horen is. In de onderbouw zijn platen geschilderd met daarop afbeeldingen van geluiden rondom de school en geluiden rondom ons huis. Daarop werd aangetekend welke geluiden gehoord werden. Deze platen vormden de basis voor de workshop van Ernesto. In de midden/bovenbouw werden de geluiden gekoppeld aan de geschiedenis van Ten Boer. In de klas werden eerst kijkoefeningen gedaan met oude foto's van Ten Boer aan het begin van de 20 ste eeuw. De kinderen kregen per groepje een andere foto op een groot vel papier en schreven erom heen op wat er op de foto's anders was dan nu. Ze moesten aan elkaar uitleggen wat ze hadden opgeschreven en waarom. Uiteindelijk werd op het bord gerubriceerd waarin Ten Boer in de vorige eeuw verschilde met Ten Boer nu. Aan de hand daarvan kwamen met behulp van fotoboeken van oud Ten Boer en Groningen onderwerpen als ; kleding, huisvesting, vervoer en werk in begin 20 ste eeuw aan de orde. Daarna werd de overstap gemaakt van bekijken naar beluisteren. De kinderen kregen op het plein de opdracht op te schrijven wat je in 5 minuten hoort. In de klas werd met behulp van de oude foto's bekeken wat geluiden van nu zijn die niet bij de oude foto horen en welke geluiden we nu niet horen maar wel bij de foto zouden passen. Daarna werd er bij Ernesto een muzikaal landschap gemaakt. Hij had diverse geluiden uit de omgeving, die gemaakt werden met veelal onalledaagse instrumenten. De kinderen vonden het geweldig om te ervaren dat bijzondere dingen een prachtig geluid kunnen maken. Ze waren erg enthousiast en betrokken, vooral ook omdat elk kind een instrument kreeg om geluid mee te maken. De leerlingen waren erg enthousiast en voor de leerkrachten was het een inspirerend geheel. Erfgoedcomponent: het veranderend landschap van Ten Boer en omgeving Kunstcomponent: Muziek: het maken van een soundscape (klankspel) Onderwijsdoelgroep(en): 1 t/m 8 Tijdsbeslag: 2- 2 ½ uur per groep Aansluiting schoolvakken: Geschiedenis, aardrijkskunde, beeldende vorming en muziek Aansluiting kerndoelen: Oriëntatie op mens en wereld domein D Historische besef, Domein E Omgevingsgeschiedenis, Aardrijkskunde domein B Ruimtelijke Inrichting, Kunstzinnige Oriëntatie domein C Muziekmaken en beluisteren Kosten: € 575,00 Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Ernesto Arrendell, Veldbies 6 9302 AX Roden telefoon: 050-5029620 / mobiel: 06-54664064 email: [email protected] website: www.arrendell.nu School: CBS De Fontein, A.H. Homanstraat 23, 9791BN Ten Boer, tel: 050-3021571, email: [email protected], website: www.cbsdefontein.net

Werelddeuren • Beschrijving project Ons project is een combinatie van verschillende vaardigheden en een samensmelting tussen cultureel erfgoed, kunst en taal. We hebben 65 deuren (voor elk kind van school zijn eigen deur) langs het kanaal dat voor onze school langs loopt neergezet. Elk kind van school heeft op de plek waar zijn deur zou komen te staan een gedicht geschreven. Ook heeft het zijn eigen deur onder leiding van een schilder beschilderd. De deuren zijn vervolgens door ouders en leerkrachten in de berm, in de grond, geplaatst. Het gedicht van elk kind is op zijn deur, op zijn plek vastgemaakt en de kunstroute met aandacht voor het cultureel erfgoed was een feit.. Onderwijsdoelgroep(en): Groep 1 tot en met 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): Per kind in totaal drie uur. 1 uur voor het voorbereiden en het schrijven van het gedicht, twee uur voor het beschilderen van de deur. Aansluiting schoolvakken: Taal, tekenen, (plaatselijke) geschiedenis Aansluiting kerndoelen: Aansluitend bij de kerndoelen van taal (stellen, het schrijven van een gedicht), geschiedenis (duik in de geschiedenis van de eigen omgeving) en tekenen (volgens het principe van het kijken en het interpreteren) Kosten: In ons geval door medewerking van verschillende ouders € 100,-. We hebben de deuren gekregen van sloopbedrijf “Van der Laan”, we hebben gebruik gemaakt van het erf van interieurbouwbedrijf “Spaans” en gebruik gemaakt van kunstenaar “Willem van der Laan” voor het schilderen. Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): • kunstenaar Willem van der Laan • sloopbedrijf “Van der Laan” • interieurbouw “Spaans” • alle ouders en alle kinderen • verschillende mensen uit de buurt School: OBS De Badde, Schoolstraat 63, 9581GC Musselkanaal, tel: 0599-619511, email: [email protected], website: www.badde.musselkanaal.kennisnet.nl

Natuur en cultuurhistorie • Beschrijving project 's morgens vertelde Harold Snoek (Heemtuin Muntendam) over de natuur- en cultuur-/bewoningsgeschiedenis van Westerwolde. Hoe is het landschap ontstaan en hoe hebben mensen er invloed op gehad. Harold had veel materiaal bij zich om te laten zien. Middels een grote kaart van Westerwolde kon hij veel duidelijk maken. Daarna kregen Debbie Abrahamse en István Koning het woord. Ze vertelden met behulp van foto's van de omgeving van het ven over de manier waarop je naar de natuur kunt kijken en wat 'schetsen' eigenlijk precies inhoudt. Rond 10.30 uur vertrok de groep naar het ven aan de Dennenweg, gewapend met papier, potloden en tekenplankjes. Bij het ven gaf Debbie Abrahamsen nog een korte toelichting op de manier waarop gewerkt kon worden. Vervolgens zocht iedereen een interessant plekje op en begon te schetsen. Er werden meerdere schetsen gemaakt (op verschillende plekken). Het mooie weer stimuleerde de kinderen en de begeleiders. De schetsen werden 's middags uitgewerkt: op grote vellen papier werden met plakkaatverf de schetsen omgezet in mooie werkstukken. Tenslotte werden alle werkstukken beoordeeld. De mooiste werden in schilderijlijsten op diverse plekken in de school opgehangen. Onderwijsdoelgroep(en): 7 en 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): Dag Aansluiting schoolvakken: De school heeft natuur en milieu regelmatig op het lesprogramma staan en heeft een vennetje in de buurt van de school geadopteerd. Ze werken daarin samen met landschapsbeheer, staatsbosbeheer en IVN. De school wil hiermee de aandacht vestigen op natuur en landschap in de eigen omgeving. De kinderen worden op school voorbereid op de buitenactiviteiten. Behalve de biologie wordt de regionale ontstaansgeschiedenis van het landschap besproken. Alles wat in de klas aan bod komt wordt daarna in de praktijk al ziende, horende en doende ervaren. Aansluiting kerndoelen: wereldoriëntatie en kunstzinnige oriëntatie Kosten: €265,00 Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Harold Snoek Heemtuin Muntendam Debbie Abrahamse kunstschilder te Sellingen István Koning van de Kunststichting Sellingen 'in oprichting School: CBS Het Gebint, Veltekeweg 2, 9551CH Sellingen, tel: 0599-322556, email: [email protected], website: www.cbshetgebint.nl

De Borgh Indruk • Beschrijving project In de titel van het project komen de ideeën van de school tot uitdrukking:

• • •

De Borgh indruk: het thema van de kunstdag is drukken en druktechnieken Met De Borgh indruk wordt verder weergegeven wat O.B.S. De Borgh met haar leerlingen kan laten zien aan creativiteit. Een indruk van de huidige Borgh als school. Bovendien kan er uitdrukking worden gegeven aan de oorsprong van haar naam: deze is afgeleid van de vroegere Hanckemaborgh. De plattegrond van de Hanckemaborgh ligt op nog geen 50 meter van de school vandaan. Veel leerlingen, leerkrachten en ouders fietsen er dagelijks overheen. Een indruk van de toenmalige borg, de Hanckemaborg.

Tijdens de opening van de kunstdag hebben de leerlingen de plattegrond van de Hankemaborg omgetoverd tot levende muren. Een historische stadsomroeper en een jonkvrouw deden de officiële opening. De hele dag kregen de leerlingen gastlessen van verschillende docenten, zoals kunstenaars, historici en leden van de historische kring. Als voorbereiding op de dag brachten de leerlingen uit verschillende groepen een bezoek aan het Grafisch Museum in Groningen, het kostuum museum in Noordhorn, de Piloersemaborg, een drukkerij en de Nederlands Hervormde kerk. Ook wilde de school met behulp van de kunstdag een verband leggen tussen de historie van de omgeving met zijn borg en de inrichting van een nieuwe gemeenschapsruimte die voortaan ‘De Borgzaal' zal heten. In deze nieuwe gemeenschapsruimte is een hoekje bestemd voor de geschiedenis van de Hanckemaborg en haar bewoners. Hiermee wil de school historisch besef bijbrengen aan de kinderen. De zaal zal ook gebruikt gaan worden voor exposities van creatief werk van de kinderen. Kunstcomponent: Workshops waarin diverse druktechnieken aan bod komen, alle groepen Bezoek aan grafisch museum, groep 5 Erfgoedcomponent: De historie van de Hanckemaborg en haar bewoners, alle groepen bezoek aan kostuum museum, Noordhorn groep 6/7 bezoek aan Piloersemaborgh, groep 7 bezoek aan drukkerij, groep 6 bezoek aan Nederlands Hervormde kerk, groep 4/5 Onderwijsdoelgroep(en): Groep 1 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): Een hele dag + een dagdeel voor het bezoeken van de verschillende locaties Aansluiting schoolvakken : Geschiedenis, aardrijkskunde en kunstzinnige vakken Aansluiting kerndoelen: Kunstzinnige oriëntatie: domein vormgeving, domein beschouwen Oriëntatie op mens en wereld: aardrijkskunde, domein topografie & beeld; geschiedenis, domein historisch besef. Kosten: Totaal € 1125,- waarvan € 625,- vanuit de provinciale leerlingenbijdrage

Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Gastdocenten: Historicus Ger Blijham Max Dalenoort, inleiding over kleding uit de tijd van de borg Albert Teelken, historische Kring Jan Reemeijer, drukken op triplex Sibrich Veenland, klei bedrukken Janke Sennema, Maaike van den Hoek, theater

Inez Reilman, druktechnieken kostuum museum ‘De Gouden Leeuw', Noordhorn Piloersemaborgh Drukkerij Hekkema Nederlands Hervormde kerk Het Grafisch Museum, Groningen School: OBS De Borgh, Boslaan 20A, 9801 HG Zuidhorn, tel: 0594-500486, email: [email protected], website: www.deborgh.nl

Nienoord en haar bewoners • Beschrijving project

Titel activiteit / project: workshops schilderen rondom regionale geschiedenis m.n. ‘Nienoord en haar bewoners' Beschrijving activiteit/project : De kinderen hebben schilderlessen gehad van een kunstenares. De lessen sloten aan op de projecten ‘Bram' en ‘Anna' van de borg Nienoord. De kinderen hebben oude voorwerpen van hun ouders of opa en oma van huis meegenomen. Deze voorwerpen hebben ze nageschilderd. De materialen die gebruikt zijn waren: plakkaatverf op schildersdoek. Onderwijsdoelgroep(en): groepen 6 en 7 Tijdsbeslag (aantal lesuren): 8 schilderlessen Aansluiting schoolvakken : beeldende vakken/ geschiedenis Aansluiting kerndoelen: Beeldende vorming en geschiedenis Kosten: 8 schilderlessen a € 30,Plakkaatverf,kwasten Schildersdoeken Totaal:

€ 240,€ 15,€ 60,€ 315,-

Betrokkenen bij de uitvoering ( instellingen, kunstenaars e.d.): Jolanda Kieneker uit Nuis Nienoord, Leek School: GBS De Springplank, Oldenoert 55, 9351 KV Leek, tel: 0594-512720, email: [email protected]

Struisvogelboerderij • Beschrijving project Titel activiteit / project : bezoek aan struisvogelboerderij, gastles van musicus Beschrijving activiteit/project : De leerlingen zijn naar een struisvogelboerderij in de buurt van de school geweest. Daar hebben zij d.m.v een rondleiding, een video en een presentatie kennis gemaakt met het gebeuren in en rond de boerderij. Aansluitend daarop heeft de school een musicus uitgenodigd die een aantal lessen heeft gegeven m.b.t. bewegen op muziek. Het thema van die lessen was "de struisvogel". Onderwijsdoelgroep(en): groep 1 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren ): gastlessen 1 uur per (combinatie)groep Aansluiting schoolvakken : muziek Aansluiting kerndoelen : muziek domein D 11: klank, vorm en betekenis van muziek uitbeelden met bewegingen Kosten: € 186,Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Struisvogelboerderij W de Krey Noorderweg 35a 9361TC Boerakker Musicus Petra Wielemaker Heihorst 19 9356HC Tolbert 0594-516091 School: CBS De Oleander, Hoofdstraat 226, 9828PD Oostwold, tel: 050-555638, email: [email protected]

Vertelkunstenaar in de klas • Beschrijving project In het kader van de Kinderboekenweek is Guillaume Pool uitgenodigd om op school voor alle kinderen te komen vertellen. Deze rasverteller van Surinaamse afkomst heeft eerst gewerkt met de kinderen van de groepen 5 t-m 8. Vanuit de geschiedenis van onze voorouders kwam hij uit bij verhalen die zijn voorouders vertelden in Suriname. Bij de groepen 1 t-m 4 was zijn invalshoek de boerderij. Dit was het thema van die periode. Ook hier werden mooie verhalen verteld. Naast het vertellen leerde hij de kinderen ook nog een Surinaams kinderliedje. Hij begeleidde het geheel op zijn authentieke trom. Het was een gezellige en sfeervolle morgen. Onderwijsdoelgroep(en): 1 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): 2 vertelvoorstellingen van een uur Aansluiting schoolvakken: Geschiedenis, heemkunde, taal, muziek Aansluiting kerndoelen: Taal: Spreken en luisteren, mimiek, luisterbegrip Historisch besef: levensgeschiedenis van voorouders Kosten: 2 vertelvoorstellingen à €115,fotoverslag totaal:

€ 230,€ 20,€ 250,-

Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Muziekschool Westerkwartier, Leek Vertelkunstenaar: Guillaume Pool Rozengaard 3 9753 BK Haren School: CBS De Wegwijzer, Oosterweg 56, 9367 RM De Wilp, tel: 0594-641858, email: [email protected], website: www.wegwijzerdewilp.nl

Poëzie en beeldende kunst • Beschrijving project Titel activiteit: Poëzie en beeldende kunst Groep(en): 2 en 7 Periode / datum uitvoering: april 2005 Tijdsbeslag (aantal lesuren, hoe verdeeld over dagen / weken): 3 achtereenvolgende maandagen waren er lessen van 3 verschillende kunstenaars, in het totaal 13,5 uur. Beschrijving activiteit (project, workshop, bezoek, enz.): Het doel van het project was de kinderen te leren taal en beelden te gebruiken om er gevoelens mee uit te drukken en ermee te communiceren. Het thema voor groep 2 was gericht op de eigen persoon: Hoe heet ik? Hoe zie ik eruit? Voor groep zeven is gekozen voor het thema ‘water’. Groep 2 heeft olv de kunstenaars woordgedichtjes gemaakt over hun naam. Daarna hebben ze de letters van hun eigen naam geknipt uit karton en daarmee speelse, ruimtelijke composities gemaakt. Groep zeven heeft gedichten gemaakt over het thema ‘water’. Daarna hebben ze letters geknipt uit karton en daar woorden van gevormd die met het thema te maken hebben. Van die woorden hebben ze een ruimtelijk compositie gemaakt. Benoem erfgoed-, kunst- en/of mediacomponent: Kunst: poëzie en beeld Dwarsverbanden andere leergebieden/vakken: Taal, taalexpressie Leerlingen ervaring: leerlingen leren taal en beelden te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en te communiceren. Externe betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars etc): Stichting Kunstontmoeting Agnez van Eupen Provincialeweg 7 9862 PB Sebaldeburen 0594-612775 e-mail: [email protected] Frans Hage (adres via Agnez van Eupen) Marlijn Nijboer (adres via Agnez van Eupen) Openbare bibliotheek Marum Heleen Zijlstra Educatief Medewerker Molenstraat 34 9363 BD Marum 0594-641412

Kosten: Stichting Kunstontmoeting 13,5 uur workshops

€ 742,50

reiskosten materialen Handvaardigheidmaterialen uit voorraad Totaal Provinciale leerlingenbijdrage Londogelden

€ € €

75,90 75,60

88,-

€ €

982,-

€

625,357,-

School: OBS De Springplank, Malijksepad 4, 9363ZG Marum, tel: 0594-642755, email: [email protected]

Sprookjes, sagen en legenden rond Kornhorn • Beschrijving project Titel activiteit: Sprookjes, sagen en legenden rond Kornhorn Groep(en): 1 t/m 8 Periode / datum uitvoering: 10 – 20 mei 2005 Tijdsbeslag (aantal lesuren, hoe verdeeld over dagen / weken): Verschillende activiteiten in de klas verspreid over een periode van 10 dagen 1 avond voor genodigden met een verteller en een muzikant een hele dag activiteiten buiten in het natuurgebied. Beschrijving activiteit (project, workshop, bezoek, enz.): De school heeft het natuurgebied Curringeveld geadopteerd. Elk jaar is er een themaweek die gekoppeld wordt aan dit gebied. Dit jaar was het thema sprookjes, sagen en legenden. In dit kader zijn er stenen beschilderd voor het nieuw geopende kabouterpad in het geadopteerde natuurgebied. Er is kleding gemaakt voor feeën, elfen en kabouterfiguren. Kinderen hebben opdrachten uitgevoerd rondom het maken van kruidenthee, kruidenboter, heksenbezems. Er zijn ‘witte wieven’ gemaakt die opgehangen zijn boven het kabouterpad. Bij de hutjes werd het sprookje Hans en Grietje gespeeld door een aantal volwassenen en kinderen. Er waren ook natuuropdrachten zoals grondboren en de aardlagen onderzoeken, snuffelen in de kleine beestjestuin etc. Ook is er een avond voor genodigden georganiseerd waar de verhalenverteller Melle Hylkema in het Westerkwartiers een verhaal heeft verteld bij een kampvuur. Om het geheel nog sfeervoller te maken speelde Fred Diekman op zijn accordeon liederen die meegezongen konden worden. Benoem erfgoed-, kunst- en/of mediacomponent: Erfgoed: Verhalen uit de buurt Kunst: het vertellen, het maken van kleding, het beschilderen van stenen, toneel, muziek Dwarsverbanden andere leergebieden/vakken: Taal, muziek, geschiedenis, expressievakken, natuur- en milieu educatie Leerlingen ervaring: Door middel van allerlei opdrachten hebben de leerlingen op een creatieve manier een relatie gelegd tussen de natuur en sprookjes, legenden en sagen uit de buurt. Externe betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars etc): Verhalenverteller Melle Hylkema Muzikant Fred Diekman Kosten: Kunstenaars € 70,Handvaardigheid en schildersmaterialen € 304,Houten infoborden € 37,82 Drukwerk (uitnodigingen) € 29,15 Totaal € 441,37 School: CBS Maranatha, Provincialeweg 55, 9864 PB Kornhorn, tel:0594-659104, email: [email protected], website: www.vcbg.nl

De Molen • Beschrijving project Erfgoedcomponent: In de klassikale lessen wordt uitleg gegeven over de molen in verleden en heden. Onderwerpen: • de verschillende soorten molens • waar werden en worden ze voor gebruikt • hoe zien molens eruit • de werking van een molen. De kinderen bezoeken (in het kader van een meerdaagse schoolreis) museummolen “De Wachter” in Zuidlaren en de ontdekkamer van het “Drents Museum”. Kunstcomponent: De kinderen gaan tijdens de workshop zelf molens maken en verwerken op die manier hun kennis. De basis van de molen bestaat uit een wijnfles. M.b.v. allerlei materialen worden wieken en de kap gemaakt. Met een constructie van prikkers en rietjes wordt het geheel in elkaar gezet en later versierd. Onderwijsdoelgroep(en): 7/8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): Lessen in de klas: geschiedenis / aardrijkskunde: 2 uur Bezoek aan molen: 1 uur Workshop: 2 uur Aansluiting schoolvakken: Geschiedenis / Aardrijkskunde, Beeldende vorming Aansluiting kerndoelen: Aardrijkskunde: kennis van de eigen regio vergroten Geschiedenis: het in de eigen regio aanwezige erfgoed een plaats geven in de tijd Kosten: Bezoek molen “De Wachter” en Drents Museum: € 105,Workshop / materialen: € 90,Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): • Molen “De Wachter” Zuidlaren, Drents Museum • Anka Willems, Winschoten School: OBS F.T. Venema, Hoofdweg 96, 9678PP Westerlee, tel: 0597-431190, email: [email protected], website: www.ftvenemaschool.nl

Gebouwen • Beschrijving project Aanleiding: verbouwing van de school 1. Onderbouw - Gebouwen in eigen dorp: de kinderen doen een fotospeurtocht in het eigen dorp en zoeken details op van huizen die op foto's zijn weergegeven. Zo krijgen ze oog voor kenmerkende elementen van gebouwen in de eigen omgeving. In de bouwhoek wordt met diverse materialen gebouwd. De kinderen hebben ook een bezoek gebracht aan de Fraeylemaborg 2. Bovenbouw – Stationsgebouw en Groninger Museum: De kinderen brengen een bezoek aan de stationsgebouwen in Scheemda en Groningen. Het Groninger Museum is gekozen als voorbeeld van een modern gebouw. De kinderen krijgen inzicht in de (veranderende) functie van gebouwen. De kinderen bezoeken het atelier van de kunstenaar die betrokken is geweest bij de restauratie van het station in Groningen. Onderwijsdoelgroep(en): Hele school Tijdsbeslag (aantal lesuren): Projectweek Aansluiting schoolvakken: Divers: Rekenen onderbouw – in de bouwhoek wordt getimmerd met diverse materialen er. de kinderen rekenen uit hoeveel planken en spijkers ze nodig hebben. Geschiedenis – videoband over de geschiedenis van de streek en rondleiding stationsgebouw Groningen Beeldende vorming – kinderen maken o.l.v. fotograaf foto's van het dorp en ontwerpen een maquette voor een nieuw gebouw Kosten: Rondleiding, treinreis, workshop fotograaf, Fraeylemaborg, bezoek restauratieatelier Tineke Slot Jorritsma totaal € 385,Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Fraeylemaborg, fotograaf Mieke Wind, Tineke Slot Jorritsma van restauratieatelier “Kunst & Ambacht”, VVV Groningen School: OBS Meester Sportel, Hamrikkerweg 55, 9943PA Nieuw-Scheemda, tel:0598-446502, email: [email protected]

Rappen in het Gronings • Beschrijving activiteit

Leerlingen maken onder begeleiding van een Rapper een eigen rap. Aan de hand van het landschap en eigen omgeving maken ze een tekst die vervolgens wordt ingestudeerd en uitgevoerd. Aansluitend moet de juiste houding (‘cool') aangemeten worden Onderwijsdoelgroep(en): Alle groepen Tijdsbeslag (aantal lesuren): gehele dag Aansluiting schoolvakken: taal/ kunstzinnige vorming, ontwikkeling Aansluiting kerndoelen: 1. 2.

Nederlandse taal, kennis en inzicht verwerven omtrent betekenis, gebruik en vorm van taal. Kunstzinnige ontwikkeling, spel en bevordering van taalgebruik, expressieve en communicatieve vaardigheden van stem taal houding beweging mimiek kunnen toepassen.

Kosten: € 255,55 Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Ferry Heeren, Groningen School: OBS De Drieborg, G. Tropelenstraat 9, 9688 RN Drieborg, tel: 0597-521477, email: [email protected], website: www.dijkdorpdrieborg.nl/scholen/obs.htm

Portretten in het dorp • Beschrijving project Maken van gefotografeerde portretten tegen de achtergrond van de woonhuizen in het dorp. Het project had plaats in het kader van correspondentie met een school in Bangladesh met als thema: eigen omgeving en vrije tijd. Beschrijving activiteit/project: Er is aandacht besteed aan de bebouwing in het dorp en het veenkoloniale landschap om het dorp heen. De kinderen hebben een film over het dorp gezien en zijn naar het Veenkoloniaal Museum geweest. Onder leiding van een fotograaf hebben de kinderen portretten van elkaar gemaakt. Het eigen woonhuis fungeerde als achtergrond. De kinderen moesten rekening houden met de verhouding tussen geportretteerde en huis, met compositie en lijnen in de foto. Ook moest het voorwerp dat te maken heeft met hun hobby op een mooie en ‘kunstzinnige' manier in beeld komen. De portretten zijn, samen met door de kinderen geschreven brieven gestuurd naar een school in Bangladesh. Onderwijsdoelgroep(en): Groep 6, 7 en 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): ca. 6 uur Aansluiting schoolvakken: Creatieve vakken Aansluiting kerndoelen: Wereldoriëntatie en beeldende vorming Kosten: € 298,School: OBDS De Butte, Borgercompagnie 117, 9631TE Borgercompagnie, tel: 0598-612070, email: [email protected]

Industrieel erfgoed: Scheepvaart • Beschrijving project Het doel van het project is om de kinderen kennis te laten maken met de scheepvaart in de regio, met name de gemeente Hoogezand. Met dit project probeert O.B.S. De Schakel op experimentele wijze vorm te geven aan thematisch werken en coöperatief leren. De erfgoedcomponent van het project bestaat uit het bezoeken van scheepswerf Voorwaarts, het maken van een stadswandeling n.a.v. de vaarroutes en het bezoeken van het Scheepvaartmuseum. De bezoeken werden voorbereid onder meer met het boek “Het tastbare verleden” en foto's van vroeger en nu rondom de scheepvaart in Hoogezand. Studenten van de PABO participeerden in het voorbereidings- en uitvoeringstraject. De kunstcomponent bestaat uit het maken van lampionnen in de vorm van een boot. Eveneens werd stilgestaan bij de schilderijen van schepen in het Scheepvaartmuseum. Verder werden objecten uit het Scheepvaartmuseum beschouwd. Van de objecten en de boeken van de bibliotheek waren thematafels in de groepen samengesteld. Als Mediacomponent geldt een mooi boekje, gemaakt door de leerlingen van groep 5 en 6, over het bezoek aan het Scheepvaartmuseum. Hierin worden de ervaringen van de leerlingen en de PABO-studenten weergegeven, waarmee het schriftelijke taalonderwijs eveens aan bod kwam. Onderwijsdoelgroep(en): 5 t/m 8 Tijdsbeslag (aantal lesuren): 8 uren Aansluiting schoolvakken: taal, wereldoriëntatie (geschiedenis, aardrijkskunde), kunstzinnige oriëntatie Aansluiting kerndoelen: Nederlandse taal: Schriftelijk taalonderwijs: 9. De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. Oriëntatie op jezelf en de wereld:

Ruimte

47. De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing.

Tijd

51. De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

Tijd

53. De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden aan de wereldgeschiedenis.

Kunstzinnige oriëntatie (De leerlingen leren beelden 54. De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. 55. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. 56. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed Kosten: € 362,50 ( €340,00 provinciale leerlingenbijdrage, € 20 eigen leerlingenbijdrage school) voor vervoer trein HoogezandSappemeer naar Groningen, entree Scheepvaartmuseum, vervoer bezoek werf Voorwaarts en handvaardigheidsmateriaal. Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): PABO Groningen Scheepvaartmuseum Groningen Scheepswerf Voorwaarts Bibliotheek/bibliobus School: OBS De Schakel, Multatulistraat 28, 9602BB Hoogezand, tel: 0598-322308, email: [email protected], website: www.deschakelhoogezand.nl

Gerardus Majella • Beschrijving project De Roomskatholieke Gerardus.Majellaschool in Hoogezand heeft in het kader van kunst, cultuur en erfgoed een project opgezet voor groep 7 waar 19 kinderen in zitten. Ze willen uitgaan van de naam van de school omdat dit dicht bij de kin de ren staat. Veel kinderen weten niet wie Gerardus Majella was en waarom de school de ze naam draagt Het project werd geopend door een monnik die zich voorstel de als Gerardus Majella. Deze vroeg aan de kin de ren waarom niemand hem kende, terwijl hij toch zo veel goed werk had gedaan. Ze moesten daarom dus uitzoeken wie hij was om zo zijn i de ntiteit te kunnen vaststellen. Dit kon door zoveel mogelijk informatie verzamelen b.v. door op internet te zoeken of in de bibliotheek. Ook waren er andere informatiebronnen nodig, omdat er maar erg weinig te vinden was. Kunst en erfgoedcomponent: De groep heeft een excursie gemaakt naar de katholieke kerk in Sappemeer, waar de restaurateur, dhr. Engelhard Velthuis, vertel de over zijn werk aan de kruiswegstaties aldaar. Kruiswegstaties zijn afbeeldingen aan de muur waarop het verhaal van Jezus' lijdensverhaal staat. In 1973 is door een storm de toren van de katholieke kerk in Sappemeer afgewaaid en dit heeft erg veel scha de gegeven aan de kruiswegstaties. Deze zijn gemaakt van gips en zijn binnen in verstevigd met ijzer. Dit brokke de steeds verder af. De restaurateur heeft samen met 4 leerlingen alles weer in de oude staat teruggebracht. Hij vertel de precies wat er allemaal bij komt kijken en dat was heel interessant. Zo zijn er eerst mallen gemaakt in de kerk van Middelstum, waar de zelf de staties hangen. Deze mallen maak je door vloeibaar rubber in 2 lagen op te brengen en die er dan voorzichtig af te rollen. Hiermee kun je dan nieuwe gipsfiguren maken en de kapotte vervangen. Dan moeten ze bijgeverfd wor de n met oude verfstof, vooral het mengen van de juiste kleur was heel moeilijk. Verfpoeder moet gemengd worden met lijnolie en voor het drogen komt er dan siccatief in. Het restaureren was in 9 weken klaar en is erg mooi geworden. Erfgoedcomponent: Ook hebben we de katholieke kerk Martinus Willibrordus te Sappemeer bezocht. De pastoor heeft veel verteld over allerlei dingen die in de kerk te zien zijn. Belangrijk is het altaar waar de pastoor achter staat als er een kerkdienst is. Dit altaar is versierd met houtsnijwerk wat allemaal een betekenis heeft. Daarachter hangt een groot schilderij in 3 de len met belangrijke personen erop geschilderd die een gouden krans om het hoofd hebben omdat het heiligen zijn, net als Gerardus Majella. Overal hangen ook beelden aan pilaren en samen met de kruiswegstaties was dat bedoeld om naar te kijken, omdat de mensen vroeger niet konden lezen. De preekstoel was voor de pastoor om de boodschap van God te vertellen, daarom stond hij zo hoog eigenlijk tussen God en de mensen in. Alles heeft een betekenis in de kerken de pastoor kon dat heel goed overbrengen. Kunst en erfgoedcomponent: In een voormalige katholieke kerk te Martenshoek is het atelier van glazenier Bloem gevestigd. Daar worden glas-in-lood ramen gemaakt en gerestaureerd. Groep 7 heeft meegekeken hoe dat gedaan wordt. Ze werken veel met gekleurd glas in kleine stukjes waar omheen lood wordt gedaan. Dit lood wordt op bepaal de punten vast gesmolten, zo krijgt het stevigheid. Soms moeten er tekeningen op gemaakt worden dat gebeurd met glaspoeder De informatie over de persoon Gerardus Majella wordt samen met de foto's van de excursies in een boekje verwerkt, zodat ie de r kind op school kan lezen wie hij was. Onderwijsdoelgroep(en): groep 7 Tijdsbeslag (aantal lesuren): ongeveer 16 uur Aansluiting schoolvakken: wereldoriëntatie, kunstzinnige oriëntatie Aansluiting kerndoelen: kunstzinnige oriëntatie, wereldoriëntatie

Kosten: € 527,50 Betrokkenen bij de uitvoering (instellingen, kunstenaars e.d.): Pastoor van de RK Martinus Willibrordus te Sappemeer RK Martinus Willibrorduskerk te Sappemeer Restaurateur Engelhard Velthuis, Zwolle Glazenier Bloem, Martenshoek Pottenbakker, Hoogezand Kunstenaar Thomas Prins, Uithuizermeeden School: RK St. Gerardus Majellaschool, Talmastraat 2, 9602 GX Hoogezand, tel: 0598-321574, email: [email protected]

Lord of the rings • Beschrijving project Titel activiteit: schilderles Groepen: groep 7 en 8 Periode / datum uitvoering: juni 2005 Tijdsbeslag: Voorbereiding: Op verzoek van Maria Madelon hebben de leerlingen nagedacht over de kleuren die zij vonden passen bij “The Lord of the Rings”. De door de leerlingen gekozen kleuren zijn daarna gemaild naar Maria Madelon die, door kleuren te mengen, de opgegeven kleuren maakte. De mengkleuren werden door haar, voorafgaande aan de schilderles, in (jam)potjes gedaan. Deze jampotjes waren vooraf door de leerlingen meegenomen. Ook kregen de leerlingen de opdracht om na te denken over vormen/figuren die bij hun groepje (Elven, Hobbits, enz.) pasten. De leerlingen hebben per groepje fantasievormen gemaakt. Voorbereiding leerkracht: De leerkracht heeft 30 MDF-plankjes van 20 x 20 cm laten zagen en heeft dat vervolgens in de grondverf gezet. Ook heeft de leerkracht allerlei materialen klaargezet die nodig waren voor de schilderles. Schilderles duurde 3,5 uur. Daarbij kwam nog het bezoek aan het concert van het Noord Nederlands Orkest. Beschrijving activiteit Maria Madelon was ’s ochtends al vroeg aanwezig. De schilderles begon om 9 uur. Als voorbereiding op de “echte”schilderles maakten de leerlingen eerst van papier een vierkant van 20 bij 20 cm. Door het papier te vouwen, kregen de leerlingen de vlakverdeling die Maria Madelon hanteert/hanteerde bij de letters van het alfabet. De leerlingen kregen van haar een nummer toegewezen die correspondeerde met een letter. In geheimschrift hebben de leerlingen het volgende geschilderd: THE LORD OF THE RINGS J TOLKIEN. In totaal 25 nummers. De dag erna hebben de leerlingen m.b.v. stiften zwarte lijnen aangebracht en heeft de leerkracht de schilderijtjes voorzien van een laagje vernis. Evaluatie door de leerkracht: Maria Madelon had zich goed voorbereid op deze les. Via de mail had de leerkracht al veel informatie ontvangen over de inhoud en opzet van de les. Ze wist de leerlingen te boeien door haar geheimschrift. De les werd gestructureerd en enthousiast gegeven. De leerlingen hebben met plezier gewerkt en het product is schitterend. We willen het kunstwerk een plaats geven in de gang van het schoolgebouw! Wat mij betreft is het voor herhaling vatbaar! Externe betrokkenen bij de uitvoering Maria madelon van velthoven, schilder NNO, Noord Nederlands Orkest Kosten: 3 ½ uur Maria Madelon à € 40, 00 p. uur (+reiskosten) € 178,12 MDF-plankjes € 13,95 Vernis/grondverf/lakrol € 17,44 Plaat/haakjes € 10,70 Stiften € 4,10 Plakkaatverf 5 flacons à € 3,13 € 15,65 Bijdrage aan NNO € 10,04 -------Totaal € 250,00 School: GBS De Mikkelhorst, Tussenziel 25, 9753 EL Haren, tel: 050-5370087, email: [email protected], website: www.demikkelhorst.nl