Verleg je grenzen BULLETIN. Nieuws, info en achtergronden voor alle aios huisartsgeneeskunde

Jaargang 14 – Oktober 2015

BULLETIN

Nieuws, info en achtergronden voor alle aios huisartsgeneeskunde

Verleg je grenzen Verder: Bloedstollende tomaat | Huisarts in Nieuw Zeeland LOVAH-lustrum... héél veel foto’s | En veel meer...

TITLE

2

LOVAH-BULLETIN - oktober 2015

VAN DE VOORZITTER

Inhoud Van de voorzitter

4-6

Nieuw Zeeland

7

Van de LHV

8-9

Lustrum

10-12

Burnout

13

Filmrecensie

14-16

Hoofdzaken Nijmegen:

17

Advertentie

18-19

Column Pissy

20-21

Ambtelijk secretaris &

22-24

St. Eustatius

25

Boekrecensie

26-28

Oxford

29

Column Kruispost

30-32

Verandering in de GGZ

33

Europa

34-35

Column De Sjef

35

Colofon

Lidwien Bernsen

bestuur

Voorwoord Verleg je grenzen...

Ev

Door: Anne-Eva Speeks Voorzitter LOVAH Een thema op mijn lijf geschreven! Een paar jaar geleden heel letterlijk toen ik voor Artsen zonder Grenzen in Congo werkte. Nu niet meer over de grens, maar binnen de grenzen van Nederland en de huisartsopleiding probeer ik mijn grenzen te verleggen. Ondanks dat de huisartsopleiding erg schools is volgens sommigen, is dat volgens mij echt mogelijk. Door bijvoorbeeld het volgen van een differentiatie, het doen van onderzoek, of je te storten op een ambitieus praktijkverbeterplan. Daarnaast is een groep aios uit Nijmegen onlangs naar Oxford geweest om daar hun kennis en kunde te delen met Engelse huisartsen. Een fantastische manier om over de grens te kijken en daarmee je eigen grenzen te verleggen! Ook na de opleiding zijn er talloze manieren om je grenzen te verleggen binnen het vak. Word actief bij de WAGRO, ga onderwijs geven of word huisarts voor een bijzondere doelgroep net zoals Lishia Oei, zij is arts voor daklozen. Ook de politiek wil dat huisartsen continu hun grenzen verleggen en steeds meer taken erbij nemen. In dit bulletin vind je een artikel van de werkgroep politiek en maatschappij (WPM) over de veranderingen in de GGZ. Huisartsen laten al deze politieke veranderingen gelukkig niet over zich heen komen. Het 7e lustrum was een geweldig succes! Pagina 8-9: “In de zevende hemel”

Secretariaat LOVAH Postbus 19025 3501 DA Utrecht [email protected] www.lovah.nl

ne An

3

a

Spe e

ks

Met het ‘Roer moet om’ is minister Schippers wakker geschud. De LHV vindt dat de huisartsenzorg geen markt is zoals bijvoorbeeld de autobranche. De LHV heeft daarom een voorstel gedaan om huisartsenzorg uit de mededingingswet te krijgen. De minister buigt zich hier deze zomer over en heeft afgesproken om in het najaar met concrete plannen te komen. Als LOVAH verleggen we ook onze grenzen. We hebben veel ambities voor de komende jaren, waarover je verder leest in dit bulletin. Eén daarvan is het hebben van een ambtelijk secretaris. Deze wens is dankzij de SBOH al gerealiseerd. Annemieke van de Scheur stelt zich in dit bulletin aan jullie voor. Mocht je na het lezen van de plannen en de ambities van de LOVAH daar een bijdrage aan willen leveren of ideeën over hebben, dan hoor ik dat graag! Kortom ons vak geeft genoeg uitdaging en mogelijkheden om je grenzen op verschillende manieren te verleggen! Ik denk dat een goede huisarts zichzelf uitdaagt. Dit kan zowel binnen als buiten het vak, door jezelf uit te dagen door bijvoorbeeld een instrument te bespelen. Misschien doe je nog wat inspiratie op in dit bulletin. Veel leesplezier!

Haha@aios Verspreid door dit Bulletin vindt u de rubriek Haha@aios, met daarin opvallende anekdotes van diverse aios. Ook een leuke anekdote? Stuur deze dan naar [email protected] LOVAH-BULLETIN - oktober 2015

3

NIEUW-ZEELAND

Stage bij de

Kiwi’s

Vier weken stage via Coast to Coast bij een Nederlands huisartsenechtpaar in Wellsford, Nieuw-Zeeland. Door: Susanne Fledderus Derdejaars aios UMCG

Na een aantal weken door Nieuw-Zeeland gereisd te hebben, heb ik een maand stage gelopen bij ‘Coast to Coast Healthcentre’. Een groep van huisartsen die in de omgeving van Wellsford op het Noordereiland gevestigd is. Het leek me altijd al een uitdaging om een tijd stage te lopen in het buitenland en de verschillen in cultuur en organisatie van de zorg te zien. Daarnaast was dit de ideale aanvulling op m’n reis: na het land verkend te hebben zou ik op deze manier ook de kans krijgen om bij de inwoners, zowel artsen als patiënten, een kijkje achter de schermen te nemen. Via een collega hoorde ik over een Nederlands huisartsenechtpaar dat een jaar bij Coast to Coast als waarnemend huisarts aan het werk was en zij bleken enthousiast om mij gedurende deze vier weken te begeleiden.

Wellsford is een bescheiden stadje met ongeveer 2000 inwoners en is gelegen op anderhalf uur rijden vanaf Auckland. Toeristen zie je er niet, er wonen naar verhouding veel Maori’s en mensen zonder vast werk of inkomen. De natuur in de omgeving is schitterend, maar het stadje zelf stelt qua architectuur weinig voor. De highway met eeuwig voortrazend verkeer doorkruist de stad en is eigenlijk de enige belangrijke straat waar alle voorzieningen inclusief het gezondheidscentrum aan gelegen zijn. Het gezondheidscentrum in Wellsford is een huisartsenpraktijk-plus: het heeft naast een aantal spreekkamers ook een verloskunde unit en een kleine spoedeisende hulp waar röntgenfoto’s gemaakt kunnen worden. In de omringende dorpen (op een halfuur rijden van Wellsford) liggen kleinere dependances van Coast to Coast. In deze praktijken werken één of twee huisartsen. De praktijken in de buitendorpen verschillen enorm van elkaar. In de rijke kustplaats waar veel gepensioneerden wonen staat een modern gezondheidscentrum. In het boerendorp in het binnenland staat een oud gebouw dat sinds de jaren zestig niet opgeknapt is en vroeger als postkantoor dienst deed. Nieuw-Zeelanders (ook de 4


artsen en doktersassistentes) geven sowieso niet erg om uiterlijk vertoon en komen gerust gehuld in een fleece trui en teenslippers naar het spreekuur. Verder is te zien dat minimaal de helft van de mensen op het spreekuur kampt met extreem overgewicht. Fietsen doen ze niet, iedereen komt met de pick-up truck naar het spreekuur en de

hebben ze de keuze uit de private en publieke sector. De private sector beschikt over luxe klinieken met de nieuwste voorzieningen en kent nauwelijks wachttijden. Patiënten die verzekerd zijn of genoeg geld willen bij leggen kunnen hier terecht, zo niet dan zijn ze aangewezen op de publieke sector. Deze sector kent voor sommige vormen van aanvullend onderzoek zoals een echo van de buik al een wachttijd van weken. Dokterswisselingen vinden continu plaats. Net als veel andere praktijken op het platteland heeft Coast to Coast moeite om genoeg huisartsen te vinden. Dit komt onder andere doordat er te weinig Nieuw-Zeelanders opgeleid willen worden tot huisarts. Voor veel jonge artsen is het

fastfood ketens zijn op iedere straathoek te vinden. Daarnaast valt het op hoe groot de verschillen tussen arm en rijk zijn voor Minimaal de helft van de mensen op het een Westers land. In het binnenland zie je spreekuur kampt met extreem overgewicht. echte armoede. Mensen wonen in kleine houten huisjes of in een caravan in de tuin en hebben weinig te besteden. Op de basisschool loopt financieel aantrekkelijker om specialist te worden of zelfs bijna de helft van de kinderen op blote voeten omdat er te emigreren naar Australië waar de arbeidsvoorwaarden beter zijn en meer geld te verdienen valt. Verder is een geen geld is voor schoenen. arm, dunbevolkt plattelandsgebied niet aantrekkelijk. Een groot deel van de bevolking is niet verzekerd. Veel artsen gaan liever in de steden aan de slag waar Ziekenkostenverzekeringen zijn duur en zijn eigenlijk alleen beter onderwijs voor hun kinderen is en waar de partner echt de moeite voor oudere patiënten met veel co- beter werk kan vinden. Daarnaast hanteren ze bij Coast morbiditeit. Omdat mensen niet verzekerd zijn wachten ze to Coast, in tegenstelling tot bij andere praktijken in de vaak langer voordat ze de huisarts bezoeken en rekenen regio, nog een ouderwets kleinschalig dienstensysteem. ze elk consult af bij de assistente, zeventien dollar (twaalf Elke avond, nacht en weekeind heeft één huisarts dienst euro) per keer. Als patiënten verwezen moeten worden voor een gebied zo groot als de provincie Groningen. Als iemand een 112-melding doet gaat er een sirene in het Het is opvallend hoe groot de verschillen stadje af en wordt via de centrale contact gelegd met tussen arm en rijk zijn voor een Westers land. de huisarts.


5

De huisarts moet dan beslissen of het nodig is om in deze situatie naar het noodgeval te gaan. Elke avond, nacht en weekeind heeftotéén Soms is dit niet lonend omdat de patiënt op nst voor een gebied zo gro als drie kwartier rijden van Wellsford woont en de huisarts die plaatselijke ambulance en brandweer sneller ter de provincie Groningen. plaatse zijn. In andere gevallen is het een tocht in het donker over zandwegen en ben je als huisarts juist als denkt u er zelf van?’ of ‘Wat is nu precies uw vraag eerste ter plaatse. De ambulance en brandweer bestaan aan mij?’ hoorde je nooit voorbij komen. Daarentegen uit vrijwilligers. Als het om een zieke patiënt gaat wordt beschikken bijna alle Nieuw-Zeelandse artsen over een de situatie al snel opgeschaald en komt de helikopter indrukwekkende medische kennis. om de patiënt naar het ziekenhuis te brengen. De baas van Coast to Coast, dokter Tim Malloy, is een groot Tijdens de consulten die ik daar gevoerd heb merkte voorstander van dit dienstensysteem. Hij vindt dat dit ik hoe ingewikkeld het is om de klacht van de patiënt een service is die hij aan zijn patiënten verschuldigd is en op een juiste manier te interpreteren. Dingen die in gewoon hoort bij het bestaan van de plattelandsdokters. Nederland eigenlijk vanzelf gaan kosten nu veel meer Veel huisartspraktijken draaien geen diensten meer. In moeite omdat je minder bekend bent met het lokale die regio’s komen alleen de ambulance en brandweer Engels, de cultuur en de gebruiken. Daardoor is het ook om de situatie in te schatten en de patiënten waar nodig lastiger om goed aan te sluiten bij de patiënt en op een begrijpelijke manier uit te leggen wat er precies aan de naar het ziekenhuis te vervoeren. hand is. Het verloop in artsen komt de continuïteit van zorg niet Terug in Nederland besef ik daardoor meer dan eerder altijd ten goede. De sociale context van de patiënt dat een soepele communicatie met een patiënt lang niet is daardoor lang niet altijd bij de huisarts bekend. altijd vanzelf gaat. Daarnaast valt het me op hoe goed Veel patiënten lijken dit ook niet van hun huisarts te veel dingen in Nederland geregeld zijn. Zoals de toegang verwachten. Patiënten gaan eerder voor pillen dan tot de zorg, de zorgkosten voor de patiënt, de spoedzorg een goed gesprek als zij niet lekker in hun vel zitten. buiten kantooruren en de sociale voorzieningen. Door mijn En bij keelpijn of oorontsteking verwachten ze een ervaringen daar weet ik dat dit, zelfs in Westerse landen, antibioticakuur, die bijna altijd wordt verstrekt. De niet altijd het geval is. De mooie uitzichten vanuit de huisartsen, ook de huisartsen in opleiding, lijken meer spreekkamers, de weekendtrips en de hartelijkheid van de rechttoe rechtaan consulten te voeren. Vragen als ‘Wat Nieuw-Zeelanders ga ik nog wel missen.

6


Van de LHV

Wijze

les Na de eerste week was het voor mijn collega en mij al duidelijk. Met deze coassistent zouden het vijf lange weken worden. Ze was traag en leek maar weinig interesse te hebben voor het huisartsenvak. Psychiater wilde ze worden, of MDLarts. Beide keuzen juichten we toe uit bescherming van ons eigen vak. Door: Paulus Lips Bestuurslid LHV

De weken erna regen aaneen en elke dag verliep min of meer hetzelfde: de coassistent deed haar eigen parallelle spreekuur en als ze een patiënt gezien had, bespraken we in aanwezigheid van de patiënt haar bevindingen. Soms had ze het bij het juiste eind, vaker ook niet. Als ze er naast zat en een verkeerde diagnose of behandeling voorstelde, leek dit haar weinig te deren. Mijn collega of ik vertelden dan hoe het volgens ons wel moest en daar luisterde ze dan naar.

Paulus Lips. Bron: Babet Hogervorst.

Na vijf weken betwijfelden we of het co-schap met een voldoende moesten beoordelen. Haar kennis en vaardigheden waren wat magertjes, maar het was vooral haar houding waar we ons aan stoorden. In plaats van een onvoldoende te geven, besloten we het met haar te bespreken. Maar dat liep anders dan we verwachtten.

Na onze kritiek begon ze langzaam te vertellen. Over hoe onzeker ze zich bij ons voelde, dat ze erg bang was geweest om fouten te maken, dat ze positieve feedback had gemist. En dat we haar weinig tijd en ruimte hadden gegeven om dit eerder tegen ons te zeggen. Verbaasd hoorden we het aan. Hadden wij haar slecht begeleid? Was het vooral ons aan te rekenen dat deze weken zo stroef waren verlopen? Haar ontboezemingen hadden de coassistent goed gedaan en een leuk gesprek over onze samenwerking volgde. De wijze lessen uit dit gesprek blijven me bij: oordeel niet te snel, creëer voldoende ruimte voor wederzijdse feedback en blijf bewust dat elke (huis)arts in opleiding verschillend functioneert en leert. En de wijze les die wij haar hebben meegegeven: ‘Goed dat je ons feedback hebt gegeven, doe het op tijd en schrik er niet voor terug, ook al is het moeilijk en eng!’.


7

LUSTRUM

In de

zevende

hemel

LOVAH’s 7e Lustrum Door: Susan Garritsen Werkgoep Lustrum Op zaterdag 6 juni was het dan zover; na maanden vergaderen, brainstormen, discussiëren en envelopjes plakken opende het magische Efteling zijn poorten voor meer dan zevenhonderd huisartsen in opleiding en hun partners; het 7e lustrumfeest kon beginnen… Terwijl de laatste Eftelingbezoekers het park verlieten, werden wij in onze jurkjes, hakken en pakken verwelkomd door oosterse wachters. Ook voor de Werkgroep Lustrum een spannend moment….

Na twee geweldige veel hoge hakken ing

In de verte klonken al de vrolijke klanken van een echt Brabants dweilorkest en het feest kon beginnen. Met een welkomstdrankje in de bootjes van de Fata Morgana, was de magische Efteling sfeer al snel gevonden. Het volgende drankje werd gedronken op het mooi aangeklede plein, of in de feestzaal met prachtige sterrenhemel. Even tijd voor een gezellige foto in de photobooth en dan op naar de dansvloer. De coverband Groove Department had de sfeer er al snel in zitten en de voetjes gingen goed van de vloer.

8


Tussendoor even tijd voor een gokmomentje in het casino, of een blik werpen op het schilderij dat tijdens het feest werd gemaakt. Na twee geweldige sets van de band, waren al veel hoge hakken ingewisseld door sneakers. De DJ zorgde ervoor dat iedereen flink bleef dansen, tot de grote afsluiter; The Party Squad. Deze bekende DJ’s maakten het dansfeest compleet, met een springende en kolkende massa huisartsen in opleiding tot gevolg. Moe en voldaan na al het dansen, konden we met een zak friet en een benodigd flesje water in de bus neerploffen naar hotel of trein. Een enkeling heeft zelfs in Tilburg nog een kleine afterparty gedaan.

Namens de Werkgroep Lustrum willen wij iedereen die aanwezig was sets van de band, waren al bedanken voor het enthousiasme, het was gewisseld door sneakers een geweldig feest. Ook een bedankje voor de sponsors, met name de SBOH, om dit grootse feest in deze vorm mogelijk te maken. Het schilderij hangt al aan de muur van de SBOH, als langdurige herinnering. We hopen dat iedereen nog lang heeft nagedroomd… Op naar het volgende lustrum! Werkgroep Lustrum; Martin, Robbert, Astrid, Jopje, Eibert, Erik en Susan. Zie de LOVAH-website voor film en foto’s van het feest!


9

BURN-OUT

Burn-out

preventie

Om grenzen te kunnen verleggen, moet je je grenzen bewaken!

Er verschijnen steeds meer berichten over de frequente burn-outs bij artsen en in het bijzonder bij de aios. Alhoewel het evenwicht van draagkracht en draaglast een terugkerend thema is in de spreekkamer, is het bij artsen onderling veelal nog een taboe. Onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’, hebben de LOVAH en Werkgroep Onderwijs zich ingezet om burn-outpreventie op de kaart te zetten. Door: Martine Bos Eijssen & Ilse van Rijn Werkgroep Onderwijs

Bij een burn-out is er sprake van overspanning die langer dan zes maanden duurt en waarbij gevoelens van vermoeidheid en uitputting op de voorgrond staan. Het wordt ook gezien als een werkgerelateerd stresssyndroom met drie componenten: emotionele uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke bekwaamheid. Overspannenheid ontstaat door overbelasting en uit zich in psychische en lichamelijke klachten die je belemmeren in het dagelijks functioneren. Of je wel of niet vatbaar bent voor een burn-out, heeft veel te maken met je persoonlijkheid: ben je idealistisch, plichtsgetrouw, perfectionistisch en heb je veel verantwoordelijkheidsgevoel? Dan zit je in de gevarenzone. Klagen past niet in het arbeidsethos van de dokter, dit terwijl het beroep van de huisarts behoort tot de traditioneel ‘burn-outgevoelige’ beroepsgroepen. De persoonlijkheidskenmerken van artsen, zoals perfectionisme en vaak goed willen doen voor een ander, spelen hierbij een belangrijke rol. Daarbij zijn er hoge verwachtingen vanuit de omgeving en moeten er veel ballen hoog gehouden worden. Zo wordt elke week de literatuurstapel groter en wordt de to do lijst langer.

10


De LESA spreekt van overspanning als voldaan is aan elk van de volgende vier criteria (A t/m D): A.

B.

C. D.

Ten minste drie van de volgende klachten zijn aanwezig: • moeheid; • gestoorde of onrustige slaap; • prikkelbaarheid; • niet tegen drukte/herrie kunnen; • emotionele labiliteit; • piekeren; • zich gejaagd voelen; • concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid. Gevoelens van controleverlies en/of machteloosheid treden op als reactie op het niet meer kunnen hanteren van stressoren in het dagelijks functioneren. Er bestaan significante beperkingen in het beroepsmatig en/of sociaal functioneren. De symptomen zijn niet uitsluitend toe te schrijven aan een psychiatrische stoornis.

Regelmatig geven aios tijdens de opleiding aan stressklachten te ervaren. Ook zijn er veel ziekmeldingen die verband houden met chronische werkgerelateerde stressklachten. De studie van Heineman uit 2014 laat hoge percentages van burn-out, angst en depressie onder aios zien. Zij benadrukken daarbij dat gebrek aan mentale fitheid nadelige gevolgen heeft voor de aios zelf en voor de kwaliteit van de geleverde patiëntenzorg. Het leidt tot empathieverlies, suboptimale zorg en het maken van meer medische fouten. Ook andere onderzoeken maken melding van schrikbarend hoge percentages van burnout en drop-out onder aios. Uiteindelijk stopt gemiddeld 10% van de aios met de opleiding. Uit een landelijk onderzoek van Movir in 2012 bij huisartsen blijkt dat er een groot taboe heerst onder huisartsen om stressgerelateerde klachten bij zichzelf te onderkennen. Bij de overgrote meerderheid van de huisartsen is het verantwoordelijk voelen voor collega’s en patiënten de grootste belemmering in het mogelijk erkennen van chronische werk gerelateerde stressklachten.


11

Er is sprake van burn-out als voldaan is aan élk van de volgende drie criteria (A t/m C): A. B. C.

Er is sprake van overspanning. De klachten zijn meer dan zes maanden geleden begonnen. Gevoelens van moeheid en uitputting staan sterk op de voorgrond.

Daarnaast vormt het gevoel van falen of zwakte een drempel bij meer dan de helft van de huisartsen in het onderzoek.

plichtsgetrouw, idealistisch, je Ben veel je heb en perfectionistisch in je zit Dan oel? sgev kheid verantwoordelij de gevarenzone.

De werkgroep onderwijs spant zich in om dit belangrijke stuk onderwijs op de agenda van alle universiteiten te krijgen. Door het onderwerp burn-out vroeg in de opleiding tot huisarts onder de aandacht te brengen, herkent de aios hopelijk tijdig de klachten en wordt het taboe rondom werkgerelateerde stressklachten doorbroken. Burn-out-preventie heeft bij de huisartsopleiding van het AMC-UvA inmiddels een vaste plek in het eerstejaars onderwijs. De bijeenkomst heeft als doel om je in een vroeg stadium van je opleiding bewust te leren kijken naar je eigen persoonlijke risicoprofiel. Van hieruit kun je constructief en oplossingsgericht

onderzoeken hoe je tijdens, maar ook na je opleiding gezond blijft en plezier houdt in je werk. In Groningen en Maastricht wordt er gekeken of het reeds bestaande programma aangepast kan worden en ook is de werkgroep met de andere universiteiten in gesprek om te kijken hoe het programma van de werkgroep het bestaande onderwijs kan aanvullen.

De dokter met een verhoogde kans op een burn-out • Is perfectionistisch, • Plaatst eigen behoeften lager dan die van een ander, • Heeft (te) hoge verwachtingen, • Heeft moeite om te delegeren, • Heeft moeite met hulp vragen, • Durft geen fouten te maken, • Heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel, • Voelt zich schuldig als het werk niet af komt, • Stelt moeilijke, vervelende en lastige taken uit, • Gaat vaak over de eigen grenzen heen, • Heeft moeite om “nee,” te zeggen, • Vindt het moeilijk keuzes te maken, • Kan niet goed prioriteren, • Heeft een beperkt “lichaamsbewustzijn” Test je persoonlijkheidstype om meer inzicht te krijgen in je kwaliteiten en valkuilen: http://www.eclecticenergies.com/nederlands/enneagram/

Vijf tips voor jongeren tegen een burn-out 1. Energie is als geld, geef je het uit dan moet je zorgen dat er weer wat binnenkomt. Zorg voor genoeg hersteltijd buiten het werk. 2. Sporten is goed, maar houd het wel leuk. Je hoeft niet per se te presteren; niet iedereen hoeft de marathon van New York te lopen. Ook sporten kost energie. 3. Maak keuzes en stel prioriteiten, kies voor datgene dat je echt belangrijk vindt en laat de rest ‘vallen’. Oftewel: zeg wat vaker nee. 4. Slapen is herstellen. Zorg dat je lekker kunt slapen, en neem geen tablet, smartphone of laptop in bed. Dat heeft een negatieve invloed op je nachtrust. 5. Niemand kan acht uur geconcentreerd werken; twee uur achter elkaar is al heel veel, neem dus vaker korte pauzes. Bron: Heleen van Kuijeren, adjunct-directeur bij CSR Centrum voor stressmanagement

Haha@aios: Welcome to Glasgow! Door: Lisette van de Laar, eerstejaars aios Tijdens mijn eerste avonddienst als Glasgow-newbie coassistent presenteerde een jonge man zich op de SEH met een steekwond in zijn kont. Ik was zeer benieuwd naar de toedracht van dit letsel, maar mijn collega’s reageerden opvallend lauw. De patiënt gaf mij te kennen dat dit “gang-violence-101” is. Een thoracale of abdominale steekwond is poging tot doodslag met een maximale celstraf van 2,5-3 jaar. Een steekwond in de kont is “slechts” zware mishandeling met maximaal drie maanden celstraf. Optimale balans dus tussen maximaal leed voor minimale straf. Algemene kennis, toch? Welcome to Glasgow! 12


FILMRECENSIE

Still Alice (2014) Een langzaam verlies van grip op het leven Door: Ronald van der Mee Redactielid Alice Howland (Julliane Moore) is professor taalkunde en merkt dat ze geheugenproblemen krijgt. In het begin veroorzaakt dit kleine moeilijkheden met haar werken privéleven. Ze probeert met oefeningen haar geheugen te verbeteren. Maar langzaam verliest ze de controle. Ze heeft een erfelijke vorm van dementie. Voor Alice en haar familie heeft deze ongeneeslijke ziekte veel consequenties. Haar echtgenoot John (Alec Baldwin) is in het begin niet de meest begrijpende partner. Door zijn drukke baan kan hij er weinig bij hebben. Door de film heen zie je Alice achteruit gaan en omgaan met tegenslagen. Net als in de meeste gezinnen zijn er onderling wrijvingen. De familie Howland gaat er mee om en ze steunen Alice. Still Alice, verfilmd van het gelijknamige boek uit 2009, is een emotionele reis en vertelt het bijzondere verhaal van Alice. Dementie is een vreselijke ziekte waar de meeste mensen in aanraking mee komen. De film zal voor velen herkenbaar zijn. Je leeft mee met Alice en je wordt meegetrokken in haar strijd. Er zijn veel verdrietige momenten, maar ook inspirerende scenes. Julliane Moore kreeg voor haar rol een Oscar en een Golden Globe als beste actrice.

Titel:

Still Alice

Acteurs:

Julianne Moore Alec Baldwin Kate Bosworth

Regisseurs: Richard Glatzer Wash Westmoreland Prijs:

€ 24,90

Interessant voor artsen:


13

HOOFDZAKEN NIJMEGEN

Hoofd

zaken

Interview met Lidwien Bernsen, hoofd van de huisartsenopleiding Nijmegen. Door: Nynke Nagtzaam Aios St. Radboud UMC

In onze vaste rubriek hoofdzaken stellen we jullie voor aan één van de hoofden van de huisartsenopleidingsinstituten. In deze editie is het woord aan Lidwien Bernsen, sinds 2012 hoofd van de opleiding in Nijmegen.

Na ruim 32 jaar werkzaam te zijn geweest als huisarts in een mooi dorpje in Noord-Brabant koos u voor een nieuwe carrière; hoofd van de huisartsenopleiding in Nijmegen. Hoe heeft de rest van uw carrière eruit gezien en hoe heeft dat uw keuze beïnvloed? Ik ben in 1980 begonnen aan de huisartsenopleiding in Nijmegen. Toentertijd was dit een eenjarige opleiding. Wij hadden toen een vaste groep, waar ik veel aan heb gehad. Daarna ben ik als huisarts in Gemert begonnen in een groepspraktijk. Dit was een vooruitstrevende groep, weliswaar met alleen maar mannen. Dat is een heel verschil met nu. Toen waren huisartsen vooral mannen en nu zie je dat de meerderheid vrouwen zijn. Ik denk dat het een goede ontwikkeling is dat er vrouwen in het vak gekomen zijn. Maar ik denk dat het ook belangrijk is dat we zorgen dat we genoeg enthousiaste mannen in onze huisartsenpopulatie houden. Omdat we elkaar aanvullen in de kwaliteiten die we hebben. Ik heb nooit fulltime in de huisartsenpraktijk gewerkt. In de eerste jaren combineerde ik het met het opvoeden van mijn kinderen en heb ik altijd veel in nascholing gedaan. Toen ik een beetje meer ruimte kreeg ben ik de supervisoren opleiding gaan doen. In die opleiding heb ik ontzettend veel plezier gehad, omdat je hiermee een ander deel van je vak ontwikkelt. Daarnaast ben ik ook, samen met mijn collega 25 jaar opleider geweest. Zo kreeg ik, na tien jaar werken in de praktijk weer contact met de huisartsenopleiding in Nijmegen. Dit jaar is het 12,5 jaar geleden dat ik hier als groepsbegeleider ben begonnen. Later kwam ik in het management team. Eigenlijk was dat toch het leukste; de combinatie van in de praktijk en hier werken op de afdeling. Die combinatie werd echter te veel. In 2012 kwam de vraag of ik hoofd van de opleiding wilde worden. Zelf was ik denk ik nooit op het idee gekomen, maar het leek me een enorme uitdaging om vorm te geven aan de vernieuwing van de opleiding. Ik ben toen

14


gestopt als huisarts in Gemert. Ik dacht dat ik de jaren als hoofd wel kon overbruggen zonder praktijk, maar ik merk dat ik de praktijk wel mis. Als hoofd van de opleiding vind ik eigenlijk ook dat je moet weten wat er in het veld gebeurd. Ik ga binnenkort weer waarnemen in mijn oude praktijk.

Wat vindt u van het huisartsen vak van toen u begon in vergelijking met het huisartsen vak nu? Het grootste verschil met toen is dat er nu veel meer samenwerkingsverbanden zijn. Er zijn nog wel solisten, maar die zitten ook steeds vaker met andere huisartsen in één gebouw (HOED). Ik denk dat het een goede ontwikkeling is; het is goed dat je in elkaars keuken kan kijken.

Ik ben van mening dat het hartstikke belangrijk is dat je bezig bent met verbeterprojecten. Dat je jezelf ontwikkelt, dat een huisarts zich laat toetsen op medische kennis en dat er sprake is van transparantie. Maatschappelijk is dit ook een voorwaarde om goed te werken. Ik ben dus voor praktijkaccreditatie en visitatie, maar al die regeltjes eromheen daar moeten we zuinig mee zijn. Dat roept weerstand op. Ik vind dat de LHV en de NHG daar goede standpunten in nemen. Continuïteit in de zorg is een aandachtspunt. Er zijn veel huisartsen die parttime werken. Daarnaast werkt er nu veel meer ondersteunend personeel zoals praktijkondersteuner GGZ en somatiek waardoor de afstand tussen patiënt en arts groter is geworden. Doordat wij ook willen dat huisartsen coassistenten en aios opleiden, betekent dit dat onze patiënten met veel verschillende dokters en ondersteunend personeel te maken krijgen. Dit is met name onwenselijk bij chronische zorg, palliatieve zorg en bij life-events van onze patiënten. Recent onderzoek uit Groningen toont aan dat een groot deel van de populatie niet eens weet wie hun eigen huisarts is. Dat doet afbreuk aan ons vak, want de artspatiënt relatie is waar wij als huisarts sterk in zijn.

Waarin is de huisartsenopleiding in Nijmegen te onderscheiden van de andere opleidingsplaatsen? Het streven is dat we één huisartsenopleiding op acht locaties zijn. We hebben nu een gezamenlijke sollicitatie procedure, gezamenlijk toets bureau en een landelijk opleidingsplan. Maar er is altijd een couleur locale, dat is te zien in aios-enquête uit 2014. Wat al jarenlang meer naar voren komt is dat Nijmegen veel aan APC (artspatiënt-communicatie) doet. Ik denk zelf dat je arts patiënt communicatie je allerbelangrijkste tool is naast je medische kennis. Dat is een hele harde competentie. Als dat niet goed is dan gaat het aan allerlei kanten mis. Dat is niet iets wat ik op de kaart heb gezet, maar ik denk wel dat we er trots op kunnen zijn. Verder is onze differentiatie goed gewaardeerd. Aios mogen zelf aandacht geven aan onderwerpen die zij interessant vinden. Daar bieden wij wat meer ruimte en

mogelijkheden dan in de meeste andere plaatsen. Zo noemen we dit tegenwoordig geen differentiatie meer maar verdiepingsmodules. Als laatste is internationalisering ook iets dat positief gewaardeerd werd. Dit komt doordat wij bijvoorbeeld al jaren een uitwisseling met Oxford hebben. In het verleden hebben we ook een samenwerkingsverband met Turkije gehad en momenteel zijn we bezig met een nieuw project in Suriname. Dit najaar start in Suriname een éénjarige huisartsenopleiding. Het plan is nu dat een aios samen met zijn/haar opleider naar Suriname gaat om daar te ondersteunen bij het opstarten van de opleiding. Dit in de vorm van ‘Teach-the-teacher’ en het geeft onze aios een kans om samen met de opleider te kijken hoe het is om huisarts te zijn in een andere cultuur.

Het thema van dit nummer is ‘verleg je grenzen’. Wat roept het thema verleg je grenzen bij u op? We zijn de enige zorg professionals die zoveel generalistische zorg en continuïteit aan patiënt bieden. Dit moeten we vast weten te houden. Maar generalisme houdt ook in dat het grenzeloos kan zijn. Want voor elke klacht kan je op elk moment van de dag bij een huisarts zijn. Als beroepsgroep moet je bedenken hoe je daar mee omgaat. De NHG wil kwaliteit leveren en stellen hierdoor soms hoge eisen waar sommige huisartsen van schrikken. Op kleiner niveau vind ik het ontzettend belangrijk dat huisartsen met elkaar in vorm van intervisie met elkaar discussiëren waar hun grenzen liggen. Patiënten doen een groot beroep op je, zorgverzekeraars doen een groot beroep op je en de tweede lijn doet een beroep op je. Waar je grenzen liggen is niet voor iedereen hetzelfde. Ik vind dat alle huisartsen in een intervisie groep zouden moeten participeren. Dit moet niet alleen met je collega’s in de praktijk, maar ook met een groepje waar je alles vrij op tafel kan leggen. Dat bouwt veiligheid op.


15

Hoe gaan de huidige aios met grenzen om? Vroeger had je ook workaholics die over hun grenzen gingen. Maar tegenwoordig zie je meer burn-outs. Ik denk zelf dat het te maken heeft met jonge vrouwen die de lat hoog leggen zowel op werk als privé. Soms moet je flexibel zijn en dit moet je ook leren. Het stelt me wel gerust als ik zie hoeveel vrouwen hier uiteindelijk wel hun weg in vinden. Het is een balans zoeken en dat is niet altijd makkelijk. Daarom is het ook nog eens belangrijk dat we zowel mannen als vrouwen in de praktijk hebben.

Wat denkt u zijn de belangrijkste uitdagingen die wij als toekomstige huisarts zullen gaan tegenkomen? Heeft u nog tips aan ons hoe wij onze grenzen het beste kunnen bewaken? Ik ben erg trots op de club van ‘Het roer moet om’. Zij hebben verwoord waar veel huisartsen tegenaan lopen. Dat is met name de afvink cultuur, alle regeltjes en de macht van de zorgverzekeraars. Deze club heeft in korte tijd veel op gang gebracht. We moeten de regie houden dat de regels de inhoud moeten volgen en niet andersom. Nu lijkt het soms dat we betaald worden omdat we ons aan de regels houden. In plaats daarvan moet het over de inhoud gaan; dat we goede zorg leveren. De vraag is of een goede dossiervorming, die veel tijd kost, zorgt voor betere kwaliteit van zorg. Die tijd kun je beter besteden aan goed patiëntcontact.

Wat wil je ons nog meer meegeven? Wat ik nog wil zeggen is dat ik het ongelooflijk belangrijk vind dat aios zich ook mee bemoeien met de opleiding. De LOVAH steun ik enorm en ik vind

het ook heel belangrijk dat aios hun stem over de opleiding laten horen. Een van onze uitdagingen bij de huisartsenopleiding is dat we de aios meer zelfsturend moeten opleiden. Aios moeten meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces en krijgen zo een opleiding op maat. Wat heb jij nodig om een goede huisarts te worden? Dat is niet voor iedereen hetzelfde en ik zou het heel mooi vinden als hier meer ruimte voor kwam.

Aan welk hoofd zou u het stokje willen overdragen voor het volgende bulletin? Nijmegen werkt steeds meer samen met Maastricht vanwege een gezamenlijke opleidingsplek in Eindhoven. Daarom wil ik graag het stokje overdragen aan Jean Muris.

Haha@aios: Een internationaal schoonheidsideaal. Door: Nynke Nagtzaam, derdejaars aios Het heeft me altijd gefascineerd dat je schoonheidsidealen bepaald worden door waar in de wereld je geboren bent. Zo doen wij er alles aan om maar een beetje bruiner te worden, terwijl ze in Azië graag hun neus wit poederen. Zo kreeg ik ook een jongedame van middelbare leeftijd op mijn spreekuur. Oorspronkelijk komt haar familie uit Brazilië. Met een ernstig gezicht kwam ze voor mij zitten. Ik vroeg aan haar: ‘vertelt u eens….’ Vervolgens ging ze staan, draaide een kwartslag en vroeg aan mij: ‘Dokter, kunt u mij helpen met mijn billen?’ Heel even dacht ik dat ze misschien pijn in de onderrug/billen had en of ik daar naar wilde kijken. Echter ze vroeg mij om met name naar de rondingen te kijken. Ze zocht een chirurg die haar vollere billen kan geven. Ik heb haar gecomplimenteerd met haar mooie achterwerk en gezegd dat ze er al harstikke goed uitziet. Ze is zonder verwijzing naar huis gegaan en ze is er niet meer op terug gekomen. Ik besefte me daarna dat mijn billen het niet goed zullen doen op de Braziliaanse markt. Ook een andere patiënt kan ik me nog heel goed herinneren. Dit ging meer om een beroepsafhankelijk schoonheidsideaal. Ik liep tijdens mijn coschappen mee met spreekuur van de uroloog toen er een architect op het spreekuur kwam met op schaal gemaakte ‘bouw tekeningen’ van zijn penis in een erectie (bovenaanzicht en zijaanzicht). Wanneer hij seks wilde hebben met een andere man en hij kreeg een erectie vond hij het bovenaanzicht zo verschrikkelijk om te zien dat hij direct zijn erectie verloor. Hij wilde graag dat de uroloog een stukje huid weg zou nemen om zijn afwijking van vijf graden te corrigeren. In plaats daarvan heeft de uroloog patiënt eerst verwezen naar een psycholoog. 16


ADVERTENTIE

Samen een huisartsenpraktijk

overnemen

Door: Cor Lammers Praktijkadviseur/partner Sibbing & Wateler

Regelmatig leeft bij jonge huisartsen de wens om een bestaande huisartsenpraktijk over te nemen met de intentie deze samen met een collega als duo-praktijk voort te zetten. De vraag of dit kan, is eenvoudig te beantwoorden: ja, dat kan. Minder eenvoudig is de praktische uitwerking, zo leert de ervaring. In de sollicitatiegesprekken voorafgaand aan de overname zal de wens om de huisartsenpraktijk met een collega voort te zetten ongetwijfeld zijn besproken. De belangrijkste vraag daarbij is: hoe gaat u die samenwerking na de overname inrichten? Eenvoudig gesteld zijn hiervoor twee mogelijkheden: u bewandelt een geleidelijke weg om de overgenomen huisartsenpraktijk in de toekomst als duo-praktijk voort te zetten óf u kiest ervoor om direct vanaf de overnamedatum samen met uw collega een maatschap te vormen.

niet tot het gewenste resultaat leiden, dan kan dit echter – zelfs binnen de kennismakingsperiode – tot onwenselijke situaties leiden. U en uw collega hebben immers beiden al investeringen gedaan en mogelijk heeft u ook het patiëntenbestand al onderling verdeeld. Zou uw collega bijvoorbeeld als vertrekkende partij in zo’n situatie de helft van de patiënten claimen, dan zou dat voor u als achterblijvende partij een financieel onwerkbare situatie opleveren. U moet dan immers met een veel lagere omzet nagenoeg gelijkblijvende kosten voldoen.

De weg der geleidelijkheid

Om dergelijke onwenselijke situaties voor te zijn, is het maken van afspraken in geval van dissociatie onontbeerlijk. U kunt deze afspraken laten vastleggen in een goede en volledige maatschapsovereenkomst. Hierin zijn overigens ook zaken als winst- en werkverdeling, afspraken met betrekking tot nevenfuncties, vakanties en regelingen bij ziekte en/of arbeidsongeschiktheid goed geregeld. Heeft u zo’n goed geredigeerde maatschapsovereenkomst, dan kunt u met een gerust hart samen met uw collega een praktijk overnemen!

Gaat uw voorkeur uit naar de eerste optie, dan kunt u bijvoorbeeld uw collega als hidha in dienst nemen of inzetten als vaste waarnemer, met de intentie om na een periode van een jaar tot een associatie over te gaan. Dit jaar mag dan worden beschouwd als een kennismakingsperiode waarin u beiden kunt ervaren of de samenwerking brengt wat u er met elkaar van verwacht. Is de onderlinge band goed? Ligt u qua huisartsenzorg grotendeels op een lijn? Vult u elkaar goed aan? Dan ligt er vast en zeker een mooie samenwerking in het verschiet. Mocht dit echter niet het geval zijn, dan kunnen u en uw collega op een relatief eenvoudige manier weer uit elkaar gaan zonder dat u te maken krijgt met een complexe financiële afwikkeling.

Maak afspraken over dissociatie

Direct associëren

Ook als u ervoor kiest om direct een maatschap te vormen, zullen u en uw collega een kennismakingsperiode overeenkomen. Mocht de samenwerking onverhoopt


17

COLUMN PISSY

Dit tot onvrede van de vrouw in kwestie, blanke dokters kunnen immers alles oplossen... 18


Pissy

Werken in een kliniek in Nkokonjeru Door: Arjan van den Akker Tweedejaars aios UvA

Pissy wordt bij haar voornaam de kamer ingeroepen. Er verschijnt een oudere vrouw, gekleed in een kleurrijke jurk, mooie sandalen en een Dolce & Gabbana wintermuts op haar hoofd. Ik schat haar op ruim 70. Het dossier, een bladzijde uit het schoolschrift van één van haar vast ontelbare kleinkinderen, bevestigt mijn gelijk. Age Mrs. Pissy: 50 years and above’. Nog voordat ze gaat zitten zie ik haar handen al naar haar rug gaan. Onder begeleiding van een vertrokken gelaat en het expressieve ‘oeh-oeff’ en ‘aaah-aha’ probeert ze me duidelijk te maken waar het probleem zit Pissy is zeker niet de eerste in de rij van oudere vrouwen met rugklachten. Deze ochtend schuifelt de ene na de andere binnen. De eindeloze kilometers met 25 liter water op het hoofd en het dagelijks omploegen van harde klei moet een keer zijn tol eisen, dus waarom niet vandaag. Ik slaak een onhoorbare zucht, wetende wat er komen gaat. De voorgangers van mevrouw Pissy heb ik met engelengeduld proberen uit te leggen dat het helaas het gevolg is van haar leeftijd en de geleverde arbeid en dat de dichtsbijzijnde MRI-scan drie landen verderop staat, dus dat er behoudens paracetamol maar weinig aan te doen is. Dit echter stelselmatig tot onvrede van de vrouw in kwestie, er was hen immers verteld dat de blanke dokters alles konden oplossen. Ik kijk naar Mr. Lawrence, die als hoofd van de kliniek getrouw elk gesprek vertaalt tussen mij en de eindeloze stroom patiënten. Ik zie op tegen wederom een onbegrepen ellenlange uitleg en interpreteer het vriendelijke hoofd van mijn tolk als aanmoediging. We gaan het eens anders doen, zoals ik het eigenlijk geleerd heb. In mijn beste Oegandees groet ik mevrouw Pissy nogmaals en maak een luchtige opmerking over het weer; "Goh, wat is het warm hè?!" Ze staart naar me, verder niets (we zitten in een klein hokje midden op de evenaar). Zoals het hoort verontschuldig ik me voor het feit dat ze al drie uur zit te wachten, maar krijg wederom geen enkele reactie. Als ik vervolgens Mr. Lawrence vraag te informeren naar haar klacht begint haar optreden opnieuw en ditmaal begeleid door verbaal geweld. Mr. Lawrence rondt na een paar minuten af en deelt me de conclusie mee: "Backpain, since 20 years." Juist... "Anything else?", vraag ik. Ik inventariseer. Een ander vat lijkt te worden aangeboord en Mr. Lawrence concludeert: "Stomach pain, on and off for two years."

Goed, ik vertel haar dat we met de rugklachten beginnen en dat wanneer de zon nog niet onder is er misschien ook tijd is aandacht aan haar buik te besteden. Ik vraag Mr. Lawrence haar te vragen wat uit te wijden over haar rugklachten terwijl ik denk, "waar ben ik aan begonnen?" Hij vertrekt weer in het Oegandees en hoewel ik er helemaal niets van begrijp geef ik aanmoedigende kuchjes en hm-hmms. "This one is saying," begint Mr. Lawrence, "she’s having backpain the entire day, on and off, and it is paining her too much." Dat is wederom een knappe conclusie van mijn tolk, hij heeft zojuist vijf minuten Oegandees geratel tot één zin weten te reduceren. Maar ik heb nog steeds geen hulpvraag en dat zijn strafpunten, dus we gaan door. Ik laat Mr. Lawrence vragen wat voor mevrouw Pissy de reden is om juist vandaag te komen, daar ze al 20 jaar klachten heeft. Dit is een hele gekke vraag, vindt ook Mr. Lawrence, want ik bespeur nu enige twijfel in zijn vertolking. Er volgt gelach, wat vragend gekreun, wederom wat gelach en dan; "She doesn’t know, but now she is here." Ai, dit wordt een lastige. Ik gooi er een samenvatting in, Mr. Lawrence bevestigt onmiddellijk, zonder de moeite te nemen te vertalen. Pissy is op dit punt onrustig op haar stoel heen en weer aan het schuiven. De gemiddelde doorlooptijd in de kliniek is zo’n anderhalve minuut per patiënt en Pissy begint zich ongemakkelijk te voelen zo lang in de nabijheid van die rare blanke dokter met zijn rare vragen. Ik wil de handdoek nog net niet in de ring gooien en kom met een wanhoopsschot op de proppen: "What is it she thinks I can do for her?" Op dit punt grijpt Mr. Lawrence in. Zonder enige vertaling vertelt hij me dat Pissy ongetwijfeld graag paracetamol wil, dat ze daarvoor gekomen is en dat ze dat altijd krijgt. Gedurende die week wordt alles duidelijk. De medicatie in de kliniek, een healthcenter gefinancierd door de overheid, wordt gratis verstrekt. Vrijwel alle medicatie (pijnstillers, antibiotica, sederende medicatie, etc.) is in Oeganda gemakkelijk vrij te verkrijgen, toch verkiest menigeen de vaak urenlange wachttijden van de overheidsinstellingen. Dat scheelt toch weer een paar Oegandese Shilling. En wat betreft de hulpvraag, die is vaak maar moeilijk te achterhalen, de patiënt luistert, krijgt gedicteerd en accepteert. Misschien ging het vroeger bij ons zo ook wel...


19

BESTUUR

De toekomst van de

LOVAH

Samenwerken aan de huisarts van morgen Door: LOVAH-bestuur 2015

Meerjarenbeleidsplan 2015-2018 Als vereniging hebben we een meerjarenbeleidsplan gemaakt voor de periode 2015-2018. Afgelopen jaren is er een professionaliseringsslag gemaakt. Deze zetten we voort. Zo hebben we in 2015 de statuten gewijzigd en hebben we een huishoudelijk reglement gemaakt. Naast allerlei ‘technische’ verenigingsverbeteringen willen we natuurlijk vooral het wel en wee van aios verbeteren. Zo zijn we betrokken bij de ontwikkeling van onderwijs. We willen dat dit landelijk gebeurt en dat er gebruik gemaakt wordt van ‘best practices’ van de diverse instituten. Aios moeten hun grenzen kunnen verleggen door hun eigen opleiding te creëren, door het volgen van een differentiatie, maar ook in het reguliere onderwijs. De LOVAH vindt het belangrijk dat aios onderwijs krijgen over interculturele verschillen. Hier levert de LOVAH een belangrijke bijdrage aan. De Werkgroep Europese Samenwerking (WES) zal jaarlijks een symposium organiseren over een hieraan gelieerd onderwerp. Daarnaast zullen we, na het prachtige resultaat van de cao-onderhandelingen van vorig jaar, ons blijven inzetten voor een passend salaris. Als vereniging willen we ook aios met elkaar verbinden. Dit blijven we doen door het organiseren van een congres, misschien op termijn wel jaarlijks, het hebben van sterke afdelingen en het organiseren van informatieve en gezellige activiteiten.

Op deze foto de bestuursleden die al wat langer een bestuursfunctie vervullen. Vlnr: Robin Raabe, Renske Nijhuis, Sabine van der Kaa, Anne-Eva Speeks en Suzanne van der Els-Schoenmaker

Maaike Bloemendal Mijn naam is Maaike Bloemendal, aios huisartsgeneeskunde in Nijmegen en ik zal vanaf oktober 2015 het landelijke bestuur van de LOVAH komen versterken.

M

De afgelopen jaren heb ik naast mijn opleiding en werk als anios gynaecologie en SEH altijd nevenfuncties vervuld in verschillende commissies binnen de studentenvereniging, faculteit en later als lid van de vereniging van arts-assistenten. Daarnaast heb ik de ai ke afgelopen jaren promotieonderzoek binnen de fertiliteit gedaan naast mijn werk Blo op de SEH en de huisartsopleiding. Omdat ik dit laatste traject afgelopen jaar heb emendal overgedragen, is het voor mij tijd voor een nieuwe uitdaging. Gezien mijn interesse richting besturen en medisch leiderschap ga ik mij komend jaar differentiëren in deze richting. De LOVAH is voor mij een ideaal podium om mijn organisatorische interesse te combineren met het aanhalen van contacten met de huidige lichting aios.

a

De afgelopen anderhalf jaar ben ik enthousiast lid en voorzitter geweest van de regionale afdeling van de LOVAH in Nijmegen, het lijkt mij nu een mooie stap om mezelf verder te ontwikkelen en in te gaan zetten binnen het landelijke bestuur.

20


Aios moeten hun grenzen kunnen leggen door hun eigen opleiding te creëren, door het volgen van een ver diffe rentiatie, maar ook in het reguliere onderwijs.

Roos Derks

Ro

Mijn naam is Roos Derks en ik ben sinds maart 2015 in opleiding tot huisarts. Sinds augustus 2015 ben ik daarnaast bestuurslid bij de LOVAH. Deze functie geeft mij de mogelijkheid om op nog een andere manier met ons vak bezig te zijn. Door het onderling delen van kennis en wetenschap, het informeren over en verbeteren van beleid en het organiseren van activiteiten kunnen jonge huisartsen bouwen aan hun eigen toekomst, iets waar ik graag een steentje aan bijdraag.

o

sD erk s

Binnen het bestuur zal ik mij richten op onder andere onderwijs en wetenschap. Ik nodig jullie van harte uit om kennis te maken en samen na te denken over hoe wij onze opleiding kunnen verbeteren en hoe aios kunnen bijdragen aan de ontwikkelingen binnen ons vak!

Daphne Tabak

Da

Mijn naam is Daphne Tabak en ik ben in september 2013 begonnen aan de huisartsopleiding in Utrecht. Vanaf juni 2015 mag ik het bestuur van de LOVAH versterken. Binnen het bestuur van de LOVAH ben ik verantwoordelijk voor de sponsoring. Daarbij wil ik graag, samen met het bestuur, het standpunt van de LOVAH vertegenwoordigen en de belangen van de huisarts in opleiding behartigen. Dit zowel door middel van informatievoorziening vanuit de diverse nationale organisaties zoals NHG, LHV, SBOH, maar ook kennisverbreding op onder andere het medische en politieke vlak.

ph

ne Tab ak

Huisartsen in opleiding zullen vaak met een open blik naar bepaalde ontwikkelingen kijken, wat het vak alleen maar ten goede kan komen. Daar komt bij dat jij bij uitstek geschikt bent om mee te werken aan het verbeteren en verrijken van de opleiding. Ik hoop je te spreken tijdens bijvoorbeeld de eerstvolgende ledenraad, het LOVAH-congres of een van de andere LOVAH-bijeenkomsten! Binnen het bestuur zal ik met name de sponsoring op mij nemen, maar ook voor andere zaken kan je me altijd aanspreken.

Annemieke van de Scheur Ambtelijk secretaris; een nieuwe functie binnen de LOVAH

iek e

u he van de Sc

r

n An

em

Mijn naam is Annemieke van de Scheur. Ik woon in het mooie Zeist en ben in mijn vrije tijd regelmatig in de omliggende bossen te vinden. Ook sport ik graag buiten en met veel plezier volg ik dan ook bootcamplessen. Hardlopen doe ik eveneens regelmatig en ik mag graag de tennisbaan betreden. Bourgondisch ben ik ook, ik houd van koken en een goed glas wijn!

In Utrecht heb ik de opleiding rechtsgeleerdheid gevolgd en de master notarieel recht afgerond. Na voltooiing van de opleiding heb ik verschillende functies bekleed en sinds juni 2015 ben ik werkzaam als junior beleidsmedewerker voor de SBOH en daarnaast ambtelijk secretaris voor de LOVAH. In deze hoedanigheid ondersteun ik het bestuur daar waar nodig. Ook ben ik ambtelijk secretaris voor de vereniging voor het specialisme ouderengeneeskunde. Ik vind het erg leuk om bij de vele ontwikkelingen binnen de LOVAH (inhoudelijk) betrokken te zijn. Gezien de frequentie van bestuurswisselingen verwacht ik als ambtelijk secretaris de stabiliteit en continuïteit te kunnen waarborgen.


21

St. EUSTATIUS

Werken als Door: Elsbeth Witte Oud aios

22

eilandarts op St. Eustatius

‘EMERGENCY, EMERGENCY, Ambulance come in please’. Het is vier uur ‘s nachts als uit de radio die naast ons bed ligt de stem van de verpleegkundige door de kamer schalt. ‘Accident with a motorcycle at the end of Rosemary Lane’. Terwijl ik op de klok kijk is Hans al half aangekleed, hij heeft dienst. ‘Zal ik meegaan?’. ‘Nee, Ik bel je wel als het heftig is’. Nou is Rosemary Lane niet ver, aangezien wij bovenaan Rosemary Lane wonen, een lange weg die langzaam de heuvel van de vulkaan afloopt. Terwijl ik de auto hoor vertrekken, ben ik klaarwakker en kan nu alleen maar wachten of het inderdaad ‘heftig’ is. Even later gaat de telefoon, toch maar komen. Een jonge vent is zo’n 20 meter van zijn motor gevonden, alcoholfoetor, onrustig, verminderde EMV, flinke hoofdwonden en bloed uit het oor. Na een donkere rit op de mountainbike kom ik aan in de kliniek en tref de patiënt geplankt aan. Snel ambulance protocollen erbij voor de juiste medicatie. Hans ontfermt zich over de patiënt en ik over het logistieke gedeelte. Bellen met het ziekenhuis van St. Maarten, het vliegveld hier en op St. Maarten openen, de verzekeringsmaatschappij die vervolgens de piloten belt voor de helikopter en als laatste de ambulancedienst op St. Maarten om hem weer op te pikken. Om 6:00 uur zwaaien we de helikopter uit en even later zijn we weer thuis om te ontbijten voor het spreekuur begint. Dit is geen gewone start van een werkdag op St. Eustatius, waar we op dat moment sinds een maand wonen en werken, maar het is wel een onderdeel van het werk op een eiland waar een ziekenhuis ver weg is.


Aan het huisartsenvak op zich hebben we al onze handen vol.

Zes maanden geleden zijn we vertrokken om als huisarts te werken voor de St. Eustatius Health Care Foundation, de enige kliniek op het eiland. St. Eustatius, door de Statianen ook wel Statia genoemd, ligt in de buurt van St. Maarten en vlak naast Saba en St. Kitts. Het zuidoosten van het eiland bestaat uit een slapende vulkaan en aan de andere kant achter de heuvels ligt een enorme olieterminal. Waar St. Kitts en St. Maarten de grote cruiseschepen trekken is het toerisme op St. Eustatius zeer kleinschalig en bestaat voornamelijk uit duiktoerisme en enkele eilandhoppers. De economie draait vooral op de terminal.

Tranquilo Beiden waren we direct gecharmeerd van de kliniek en de mensen toen we twee maanden voor het uiteindelijke vertrek kwamen kijken. Dit was toen op aandringen van de directeur, want hij had liever dat we goed wisten waar we aan begonnen dan dat we na een maand onze biezen weer zouden pakken. En dat begrepen we ook toen we er eenmaal waren. ‘You hate it, or love it’, wordt hier vaak gezegd. Niks is dan ook te vergelijken met ons achtergelaten leven in Amsterdam. Statia is een ‘tranquilo’ eiland waar koeien, geiten en kippen los op straat lopen, de wegen slecht zijn en je op vrijwel iedere straathoek een kleine supermarkt tegenkomt gerund door Chinezen. Oranjestad, de hoofdstad en enige ‘stad’, is een uitgestrekt dorp met laagbouw en nagenoeg overal uitzicht op de groene vulkaan en de strakblauwe zee. Iedereen kent elkaar en iedereen groet elkaar. De kliniek ligt in het dorp en is een soort van miniziekenhuis geverfd in een vrolijk blauw en gebouwd rondom een binnenplaatsje met palmbomen. Er is een acute opvangkamer, een opname afdeling, röntgen afdeling, laboratorium en een poliklinische afdeling waar de gewone huisartsenzorg plaatsvindt. Verder heeft de kliniek de beschikking over twee ambulances en een helikopter die wordt gedeeld met Saba. Het behandelen van

ongecompliceerde aandoeningen zoals een pneumonie, astma exacerbatie, dehydratie etcetera gebeurt op het eiland zelf. Alles wat te ingewikkeld is of te ziek, wordt na stabilisatie overgeplaatst naar St. Maarten. Na het bezoek aan Statia was voor ons de beslissing snel genomen. We waren toe aan een nieuwe uitdaging. Klaar met het los vaste waarnemen en nog niet klaar voor het settelen in een praktijk. Het werken op een klein eiland waar we verantwoordelijk zouden zijn voor alle aspecten van de zorg en daarnaast ook een bijdrage konden leveren aan het verder ontwikkelen van deze zorg trok ons aan. En hoe het zou bevallen plots van een druk sociaal leven over te stappen naar de relaxtheid van het eilandleven, waar iedereen je patiënt is en de enige happening de karaoke op vrijdagavond, daar waren we vooral nieuwsgierig naar. Nu zijn we zes maanden verder en hebben we het gevoel dat we Statia een beetje kennen en begrijpen. De weg vinden in de kliniek was soms lastig. Vooral vanwege de administratieve rompslomp. Omdat Statia een eiland is wordt bij een verwijzing naar een specialist ook de vliegreis en eventueel verblijf geregeld. Hiervoor moet je de juiste gegevens aanleveren en vervolgens wordt het door het Zorgverzekeringskantoor, waar iedereen op de BES-eilanden bij verzekerd is, afgehandeld. Het helpt dan dat er onder de artsen een sfeer is waarin alles overlegd kan worden en je belangrijke beslissingen ook samen neemt. Met ons meegeteld werken er vijf artsen in de kliniek waarvan één arts ook de zorg draagt voor de GGD.

or alle aspecten rantwoordelijk zouden zijn vorde ve we ar wa d an eil in kle n r ontwikkelen ee Het werken op en leveren aan het ve nd ko ge dra bij n ee k oo st aa van de zorg en daarn van deze zorg trok ons aan.


23

Voor je het weet heb je iets altijd gewild Onze tip is dan ook bij twijfel altijd doen! maar gebeurt het nooit.

dat de kliniek zoveel extra te bieden heeft. Hoe vaak heb ik in Nederland wel niet gedacht dat het fijn zou zijn als ik zélf even snel een lab kon afnemen, een foto kon maken of de patiënt op kon nemen ter observatie. Daarnaast leren we veel vaardigheden bij. Zo kunnen we na een uitgebreide cursus abdominale echo’s maken. Een keerzijde is natuurlijk dat we soms in situaties belanden waarin we ons niet bekwaam voelen en flink moeten improviseren. Voorbereiden is lastig want je weet nooit wat en wanneer er weer iets gaat gebeuren. Zo kan het weken rustig zijn en opeens ben je aan het reanimeren op een boot en vlieg je de volgende dag een motorongeval uit. Het is dan ook heel goed dat er sinds 2010 door de kliniek veel wordt geïnvesteerd in het extra trainen van het gezondheidspersoneel in acute zorg.

Bij twijfel doen Draagvlak De eerste maanden liepen we rond vol met ideeën hoe de zorg nog beter en efficiënter kan. We waren naast het huisartsenwerk ook aangenomen om verbeterplannen op te zetten en onze handen jeukten om hiermee aan de slag te gaan. Maar je merkt al snel dat zaken die soms heel simpel lijken uiteindelijk een stuk lastiger blijken te zijn. Het heeft namelijk geen zin plannen door te voeren waar geen draagvlak voor is, ook al is het misschien in jouw ogen onaanvaardbaar als het zo langer doorgaat. Collega’s hebben mogelijk hele andere zaken hoog op hun lijst staan en jij komt net kijken. Daarnaast kost het tijd om de werkcultuur te leren kennen. Inmiddels beginnen kleine projecten langzaamaan te lopen. En aan het huisartsenvak op zich hebben we al onze handen vol. De grootste problemen hier zijn de gezondheidsgevolgen van overgewicht. Gezond eten is duur, bewegen bij tropische temperaturen lastig en de armoede en vaak ook onwetendheid over voeding helpen niet mee. Dit heeft tot gevolg dat er bijna driehonderd diabetes patiënten op het eiland rondlopen. En hiervoor is geen gestructureerde zorg en ook geen diabetes verpleegkundige aanwezig. Het opzetten van goed georganiseerde zorg voor deze groep patiënten is dan ook de grootste uitdaging. In het algemeen is de werkervaring die we hier opdoen als eilandarts ontzettend leerzaam. Door de gewone huisartsenzorg voor toch een bijzondere populatie, de managementtaken, maar vooral door het feit

Wat het leven op een klein afgelegen eiland vooral goed maakt is dat het de mogelijkheid kan bieden om te wonen op een manier waarvan je nooit had gedacht dat dat in je leven zou gebeuren. 24


Deze grote verantwoordelijkheid en het brede takenpakket maken het werk uitdagend en gewoon heel erg leuk. En dit weegt zeker op tegen alle frustraties die er ook bij komen kijken. De vele tripjes naar de eilanden in de omgeving zorgen voor de nodige afwisseling. Maar wat het leven op een klein afgelegen eiland vooral goed maakt is dat het de mogelijkheid kan bieden om te wonen op een manier waarvan je nooit had gedacht dat dat in je leven zou gebeuren. Aan de voet van een vulkaan, omringd door een botanische tuin, met zwembad en uitzicht over het eiland met links de Caribische Zee en rechts de Atlantische Oceaan. Eigenlijk weet je nooit van tevoren hoe iets precies zal uitpakken. Maar het is heel gemakkelijk om vooral heel veel redenen te bedenken iets niet te doen, want die zijn er altijd in overvloed. En voor je het weet heb je iets altijd gewild maar gebeurt het nooit. Onze tip is dan ook bij twijfel altijd doen! Heb je interesse in een korte stage? Stuur dan een email naar [email protected]

BOEKRECENSIE

Waarom veranderen

meestalmislukt

De formule voor duurzame gedragsverandering

Door: Anne Margot Roskott Redactielid

Bepalen de richtlijnen, de patiënt en de dokter steeds dat het anders moet, maar blijft het in de spreekkamer keer op keer bij goede voornemens die hooguit een paar weken tot verandering leiden? Moet de huisarts blijven proberen de patiënt te motiveren bij de zoveelste confrontatie met de bekende negatieve gevolgen? Misschien biedt het boek ‘Waarom veranderen (meestal) mislukt’ van Martin Appelo de dokter en de patiënt een oplossing. Dit boek legt eerst gedegen uit waarom veranderen zo moeilijk is. Op basis van wetenschappelijk onderzoek wordt vervolgens de formule voor duurzame gedragsverandering gepresenteerd. Hiermee kan je vaststellen of het zin heeft om met verandering aan de slag te gaan, ofwel besluiten de tijd aan iets anders te besteden. Aan de hand van de formule zal blijken dat het meestal waarschijnlijker is dat je patiënt door zal gaan met gezondheidbelemmerende gewoontes. De formule geeft ook aan wanneer het wel zin heeft om aan verandering te werken en wat je patiënt te adviseren te doen (en laten). De meeste mensen zijn helemaal niet bereid om te veranderen. En wie dat wel is, heeft waarschijnlijk niet het vermogen om verandering vol te houden. Dat zijn de feiten. En het is relatief eenvoudig om te onderzoeken of de patiënt die je voor je hebt hierop een uitzondering is!

Genotzuchtige gewoontedieren

We zijn genotzuchtige gewoontedieren die het één zeggen en het ander doen. Dit komt vooral door de werking van ons brein. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat vooral de oudste¸ onderste twee lagen van het brein bepalend zijn voor gedrag. Dit zijn de lagen die betrokken zijn bij ingesleten gedrag en de emoties, of het goed voelt. De neocortex heeft dus veel minder de regie dan wij denken!

Tijd investeren of niet?

Wetenschappelijk onderzoek naar heeft tot de volgende formule geleid:

verandering

dΔ = F(iD x D x iA) Duurzame (d) gedragsverandering (Δ) is een functie (F) van de factoren innerlijke drang (iD), discipline (D) en interne attributie (iA).

Wie de formule van gedragsverandering gebruikt, zal ontdekken dat de meeste verhalen over programma’s gericht op verandering van leefstijl voor niets worden verteld. Het effect zit namelijk niet in de methode, maar in de mensen die hun gedrag willen veranderen en met de methode gaan werken. Bij de meeste mensen komt er nul uit de formule. Daar word je misschien in eerste instantie niet blij van, maar het bespaart je wel een heleboel tijd en moeite, wat je consulten efficiënt houdt. Soms scoren mensen boven de nul: dan gaan ze aan het werk. Toch is slechts een klein gedeelte van de mensheid in staat tot duurzame gedragsverandering. Maak je er maar niet druk om. Titel:

Waarom veranderen (meestal) mislukt

Auteur:

Martin Appelo

Uitgever: Boom Uitgevers Amsterdam ISBN:

9789089533715

Prijs:

€ 17,50

Interessant voor artsen:

Geboeid door deze psychosociale wiskunde en belangstelling gekregen voor een praktische workshop door de auteur van het boek Martin Appelo? Let op de activiteiten van de LOVAH! Literatuur voor verdere verdieping in de formule van gedragsverandering en ermee werken: • Appelo, M. (2014). Socratisch Motiveren. Amsterdam: Uitgeverij Boom. • Appelo, M. (2011). Het gelaagde brein – Reflectie en discipline bij het werken aan verandering. Amsterdam: Uitgeverij Boom.


25

OXFORD

Meanwhile on the other side of the Channel

Een reisverslag van een driedaagse uitwisseling tussen de huisartsenopleidingen in Oxford en Nijmegen.

Door: Tim Baijens, Anja en Nynke Nagtzaam Beide aios St. Radboud UMC

Sinds enige jaren organiseert de huisartsenopleiding Nijmegen (VOHA) een uitwisselingsprogramma met hun collega’s uit Oxford, United Kingdom. De gelegenheid voor aios om kennis te maken met de verschillen, overeenkomsten en gebruiken die onzer beider landen kenmerken. Van politeness, National Health System (NHS) Wimbledon tot euthanasie, eigen risico en de vierdaagse. Een reis om nooit te vergeten en een aanrader voor iedereen die zijn grenzen eens letterlijk wil verleggen.

Once upon a time… In maart kregen we te horen dat wij de drie gelukkigen waren om mee te mogen doen aan het uitwisselingsprogramma met Oxford. Samen met Anja en Nynke, en huisartsbegeleider Boukje, konden wij ons gaan opmaken voor een intensieve driedaagse in Nijmegen eind juni. Om vervolgens medio juli terug te mogen keren naar het alom gerenommeerde en prestigieuze Oxford. Op 28 juni stonden we klaar op Nijmegen Centraal om daar onze drie Britse collega’s op te pikken. Uiteraard hadden we geen idee van elkaar hoe we eruit zagen, maar al gauw werden er drie grote reiskoffers gespot. Vergezeld door drie enigszins onwennig kijkende en rondzoekende dames. De uitwisseling kon beginnen.

26


Oxford-Nijmegen Elk van ons nam een collega mee naar zijn/haar huis. De eerste dag stond in het teken van meekijken in de praktijk, (mee)draaien van spreekuur en afhankelijk van waar men zich in de praktijk bevond ook nog een aanvullend middagprogramma in een tweede praktijk. Al snel werd er vooral gesproken over de verschillen, waarbij dit de meest opvallende waren. • In de opleiding in de UK worden (chirurgische) ingrepen en bijvoorbeeld injecties niet aangeleerd en dus ook niet door aios uitgevoerd. Men moet daarvoor een dure eendaagse cursus volgen. Vergoedingen staan er haast niet tegenover, zodat het nog maar weinig wordt gedaan. • De NHS, ofwel het Britse gezondheidszorgsysteem van de staat, is voor iedereen gratis toegankelijk. Lab, medicatie, opname en ingrepen, thuiszorg en röntgenfoto, ze zijn allemaal zonder betaling mogelijk. Ons fenomeen van eigen risico en maandelijkse zorgverzekering was voor onze Britse collega’s dan ook wel een eyeopener. • Een doktersassistente die trieert en op basis daarvan bepaalt wanneer een patiënt in jouw agenda verschijnt is ook niet normaal in de UK. Daar wordt iedereen te woord gestaan door een receptioniste en indien er geen urgentie wordt aangegeven door de patiënt, kan het zijn dat je twee à drie weken moet wachten tot je door je huisarts gezien kan worden. Als de patiënt aangeeft sneller gezien te willen worden dan moet de huisarts die ‘spoeddienst’ heeft diezelfde dag terugbellen om de triage te doen. Maar behalve dat er enkele grote verschillen gevonden waren, bestaan er uiteraard ook een heleboel overeenkomsten. Namelijk: • gebruik van richtlijnen en protocollen door beroepsgroep • medisch inhoudelijke keuzes • het biopsychosociaal of SCEGS model met vraagverheldering • leergesprekken met je opleider • wekelijkse terugkomdagen • (E)-portfolio • de man:vrouw verhouding (1:7) in opleiding

de de

Nijmegen-Oxford

Na een intensieve dag op de praktijk en daarbuiten gingen we elk met onze aios naar onze eigen omgevingen die konden variëren van een balkonterras te Nijmegen tot een wandeling door de Loonse en Drunense Duinen met compleet gezin.

Waar de UK bol staat van tradities, begonnen we onze teruggekeerde kennismaking eveneens met een hapje en drankje bij een van hun opleiders. Waarna we op tijd huiswaarts gingen met ieder van onze aios, om ons op te maken voor de komende driedaagse.

Op het programma stond nog de terugkomdag en een rondleiding op de HAP. Hier liet een chauffeur zeer enthousiast en uitvoerig de inventaris van de auto zien. Waardoor onze Engelse collega’s nu precies weten hoeveel katheters, infuusnaalden en spuitjes er in elk voertuig liggen.

Maandagochtend konden we onze collega’s aan het werk zien. Zo ervaarden wij hoe zij zich voordoen in het spreekuur, binnen een groep huisartsen en hun opstelling tegenover hun opleider. Net zoals in Nederland was er een vrije omgang en een laagdrempelige manier van overleggen.


27

Verder hebben we visites meegedaan en een rondleiding gekregen op de Emergency Multidiscilinairy Unit en een Minor injury Unit (MIU) beiden te Witney, Oxfordshire country. De eerste was een soort dagopname voor met name oudere patiënten, met problemen als pneumonie, ernstige cellulitis of onduidelijke buikklachten. De afdeling werd gerund door een huisarts. De MIU is bedoeld voor botbreuken, kneuzingen en andere traumata en wordt volledig gerund door verpleegkundigen. Boukje heeft een presentatie gegeven over de organisatie van de Nederlandse gezondheidszorg. Er volgde een te verwachten discussie over onderwerpen als euthanasie, cannabis en prostitutie. Interessant is dat we de voorstanders van euthanasie toch naar een meerderheid wisten te krijgen na het uitleggen van de procedure en regels die wij hanteren. We sloten de avond af met een diner bij de decaan thuis. Dit was op een groot landgoed vlakbij het huis van de Minister President hetgeen allemaal veel formeler klinkt dan het er daadwerkelijk aan toe ging.

Een van de verschillen met de Nederlandse opleiding is dat het vak betrekkelijk impopulair aan het worden is in Oxford en dat Oxford zelf per jaar maar twaalf tot vijftien huisartsen opleidt. De laatste dag gingen we naar het coördinatiecentrum van de huisartsenposten van de regio Oxfordshire. Daar kregen we uitleg over het 111-systeem (een landelijk telefoonsysteem voor de HAP), het werken op de post zelf en over kwaliteitsbewaking van hun systeem. Allereerst het 111-systeem. Dit telefoonnummer is speciaal bedoeld voor alle niet spoedeisende levensbedreigende hulp, maar voor de overige spoed en is nationaal ingesteld. Door het gebruik van de vaste landlijn of een mobiele telefoon, wordt via GPS bepaald vanuit waar je belt en welke HAP daarbij hoort, zodat je automatisch met het juiste centrum belt. Een triagesysteem bediend door een telefonist zorgt dan voor een (telefonische) afspraak, visite of afhandeling van de klacht/hulpvraag. Het werken op de post komt veelal overeen met onze werkzaamheden, echter vaak zonder de vestiging in een ziekenhuis, hetgeen steeds vaker bij ons voorkomt. Na deze interessante ochtend was het tijd voor afternoon tea. Deze oude traditie werd in het bekende Randolph gehouden. Een kleine ronde door de prachtig oude studentenstad met rondleiding door een van de colleges markeerde het einde van onze driedaagse.

En ze leefden nog lang en gelukkig? Deze zeer interessante en intensieve masterclass in verschillen tussen de Britse en Nederlandse manier van opleiden, steden, culturele manieren en tradities was een werkelijk fantastische belevenis. Vooral het stilstaan bij je eigen systeem en cultuur, wanneer je buitenlandse gasten hebt die jou daar vragen over stellen, zorgen voor meer bewustwording. Daarnaast is het gewoon ongelofelijk gezellig en bijzonder om op deze manier nieuwe vrienden te mogen maken en letterlijk je grenzen te verleggen.

Haha@aios: Try this at home. Door: Met input van: Eline Ek, derdejaars aios Dat een all-inclusive vakantie in Turkije niet alleen zonnen, eten en drinken kan betekenen, werd afgelopen zomer pijnlijk duidelijk. Een daverende oorontsteking behoorde helaas bij het pakket. Neusspray ten spijt, ja zelfs op vakantie houd ik me netjes aan de standaard, werd het van kwaad tot erger. Toen het niet alleen meer invloed had op mijn vakantie, maar ook op mijn medereizigers, besloot ik eens te gaan kijken bij de plaatselijke apotheek. Dit ‘winkeltje’ waar je van alles zonder recept kan krijgen, had echter geen oordruppels. Wel een vriendelijk advies: ‘neem wat azijn, meng het met alcohol, doe het in je oor en je oorontsteking verdwijnt als sneeuw voor de zon.’ Toen ik na de lunch inkopen wilde gaan doen om dit eens te proberen, besefte ik dat de pijn al haast over was. Zou orale azijn over de sla en een goed glas alcohol hetzelfde effect hebben....? 28


COLUMN KRUISPOST

Een bloedstollende

tomaat op de wallen

Een verfrissende kijk op het huisartsenvak Vrijdagavond, het kwik staat op 30 graden, de terrassen waar ik langsfiets puilen uit. Man, wat heb ik trek in een ijskoud biertje met vriendinnetjes. Nog even niet helaas, want ik ben op weg naar Kruispost. Sinds drie jaar werk ik als vrijwillig arts maandelijks bij Kruispost. Kruispost biedt medische en psychosociale zorg aan mensen die in de reguliere zorg geen hulp kunnen vinden, zoals onverzekerden, daklozen en (uitgeprocedeerde) asielzoekers. Wanneer ik mijn fiets op de Wallen parkeer, zie ik dat mijn spreekuur zichzelf al heeft ingedeeld. Door de patiënten. Voor de deur van Kruispost. Wel in onderling overleg, uiteraard. Welkom bij Kruispost, hier gaat alles een beetje anders, hier is het vermogen tot het verleggen van grenzen geen vraag, maar een gegeven. Door: Lishia Oei Derdejaars aios VUmc De klachten waarmee patiënten zich presenteren zijn dezelfde als in een gewone huisartsenpraktijk, maar voor de rest gaat niets zoals het normaal gaat. Allereerst is er vaak een taalbarrière, die middels een meegebrachte tolk of handen- en voetenwerk moet worden overwonnen. Daarnaast zijn de meeste klachten gerelateerd aan een leven in de illegaliteit. Dit zijn bijvoorbeeld angstklachten, financiële zorgen, maar ook werkgerelateerde fysieke klachten. Allen zijn ze voor de dokter moeizaam oplosbaar. Met name vanwege de beperkte toegang tot overige zorg voor deze groep. Ondanks het feit dat ik me soms toch beperkt voel in het bieden van oplossingen, krijg ik veel voldoening van dit werk. De Kruispost biedt ruimte om de regels van de dag wat meer los te laten. De tijdsdruk van tien minuten per patiënt is hier minder aanwezig. In mijn beleid ga ik, samen met de patiënt, creatief te werk. En soms is het alleen maar luisteren naar wat voor een vreselijk trauma iemand in zijn geboorteland heeft meegemaakt.

Terwijl ik nog bezig ben om een consult in te voeren, klopt de receptionist op de deur. Er zit een patiënt in de wachtkamer, die volgens hem nogal urgent lijkt. In de wachtkamer zit een Ghanese man met een theedoek vol met bloed in zijn hand. Als ik beter kijk zie ik dat hij zijn wijsvinger in een tomaat heeft geschoven. Ik haal hem snel binnen in de spreekkamer. Hij vertelt dat hij aan het koken was voor vrienden, tot hij plots uitschoot en zich in zijn wijsvinger sneed. Zijn vinger begon direct hard te bloeden en aangezien het niet stopte, heeft hij als oplossing zijn vinger in een tomaat geduwd. Met het OV is hij vanuit de Bijlmer helemaal naar de Kruispost gekomen, aangezien hij hier illegaal is en nergens anders terecht kan. Ik moet lachen om de oplossing van de tomaat, maar ik maak mij tegelijkertijd ernstig zorgen over wat ik straks aantref als ik die tomaat verwijder. Voorzichtig verwijder ik de tomaat en tref een diepe snijwond aan. Drie hechtingen en een vingerverbandje later zeg ik de patiënt met een voldaan gevoel gedag. Ik trek de zware deur aan de Oudezijds Voorburgwal achter mij dicht. Tussen de rumoerige menigte op de wallen pak ik mijn fiets. Ik zet mijn voet op de trapper, richting het biertje met vriendinnetjes en laat een bijzondere plek van Amsterdam achter mij.


29

VERANDERING IN DE GGZ

GGZen de

huisarts

Door: Werkgroep Politiek en Maatschappij

De veranderingen binnen de GGZ zijn nog volop in ontwikkeling en in volle gang. Daar hebben wij als aios en huisarts dagelijks mee te maken. Een groot deel van de huisartsen heeft inmiddels één of meerdere POH’s GGZ in dienst en er wordt een evidente toename aan psychiatrie in de huisartsenpraktijk gezien. Zo kopte NOS.nl op 16 juni: ‘Huisarts ziet toename zware psychische problematiek in spreekkamer’.1 Dit naar aanleiding van een enquête gehouden door de LHV onder haar leden.2

De gemiddelde huisarts in opleiding weet inmiddels niet beter meer dan dat er een POH-GGZ bestaat. Deze is vaak een trouwe partner en helpende hand binnen de stages in de huisartsenpraktijken. Het hele concept van de POH-GGZ is echter nog niet zo oud en is ‘ontstaan’ of gecreëerd met een bepaalde achterliggende gedachte. Ook het toenemende aanbod van psychiatrische patiënten binnen de huisartsenpraktijk is een opvallend fenomeen en ook dit is een bewuste keuze geweest vanuit de politiek. In dit artikel een korte uiteenzetting hoe de situatie is ontstaan zoals die nu is om wat meer inzicht te krijgen in de huidige setting. In de voorhangbrief POH-GGZ en Generalistische Basis GGZ die minister Schippers schreef aan de Tweede Kamer op 17 mei 2013 stond dat de GGZ onmiskenbaar bijdraagt aan een gezonde, veerkrachtige en veilige samenleving. Hiervoor is een gevarieerd aanbod nodig om alle soorten patiënten te kunnen helpen. Uitgaande van het idee om de zorg rond de patiënt te organiseren is er een samenhang nodig waarin mensen geholpen kunnen worden door de huisarts, de basisGGZ of gespecialiseerde GGZ. Voor de details van de veranderingsplannen is het raadzaam om de voorhangbrief te lezen (ww.invoeringbasisggz.nl). In grote lijnen komen de plannen op het volgende neer: De focus verschuift naar zelfmanagement en preventie. De inzet van huisarts en praktijkondersteuner GGZ (POH-GGZ) wordt versterkt. Daarnaast zullen veel GGZ-patiënten lager in de keten terecht komen, hetgeen inhoudt dat patiënten met ‘eenvoudige psychische pathologie’ niet meer bij de specialistische zorg terecht komen, maar bij de huisarts of basis-GGZ blijven. 3,4

30


De reden hiertoe is dat in Nederland relatief veel mensen met dure, specialistische zorg worden behandeld. Daarbij gaat het vaak om lichte of middelzware klachten die volgens minister Schippers ook door de huisarts of psychologen in de eerste lijn behandeld en begeleid kunnen worden. Door goede samenwerking verwacht de minister dat er een verschuiving van patiëntenstromen kan plaatsvinden. Hiervoor is het belangrijk dat de huisarts patiënten met psychische problematiek goed herkent, meer patiënten zelf gaat behandelen en/of beter doorverwijst naar de generalistische basis GGZ of gespecialiseerde GGZ. 3,4 Om deze veranderingen goed te laten slagen, worden de volgende maatregelen genomen: • Zorgmanagement en preventie worden gestimuleerd. Huisartsen moeten problemen tijdig herkennen om erger te voorkomen. E-mental health kan een kosteneffectieve (succesvol daargelaten) behandeling zijn om patiënten zelf zorg te laten dragen voor hun gezondheid. • Versterken huisartsenzorg en POH-GGZ. Een voorbeeld is de mogelijkheid om psychiaters of klinisch psychologen te consulteren. • Einde beperking aantal consulten (maximum van vijf vergoedingen bij de eerstelijns-psycholoog komt te vervallen). • Meer gespecialiseerde tweedelijns GGZ (hierbinnen dus een versterking en uitbreiding van kennis) • Extra geld voor de huisarts3,4 Kort gezegd komt het dus neer op verschuiving van patiënten van tweede naar eerstelijnszorg, deze ‘versterken’ middels ondersteuning (POHGGZ en meer geld), maar ook ‘verwachtingen aan het adres van de huisarts’ om meer zelf te gaan herkennen, actief opsporen, behandelen en ‘slimmer’ te verwijzen. Zoals ook in ons onderwijs naar voren komt zijn er steeds meer mogelijkheden op het gebied van eHealth en zelfmanagement. Als dit de patiënt in zijn kracht zet dan moet dit worden toegejuicht. Er moet echter wel gekeken worden of alle patiënten hiervoor geschikt zijn en op de juiste manier mee geholpen worden. Het is ook maar de vraag of de mogelijkheid om met zware problematiek onbeperkt naar een eerstelijnspsycholoog te kunnen, de oplossing voor het probleem is. Deze mensen krijgen zo niet de gespecialiseerde zorg die ze nodig hebben. Als laatste punt is het goed te noemen dat extra geld voor de huisarts natuurlijk prettig is en ook nodig om de plannen te kunnen realiseren. Maar er moet wel op gelet worden dat dit geen excuus is om patiënten die het nodig hebben gespecialiseerde zorg te ontzeggen.

Resultaten ledenpeiling2 Inmiddels zijn we dus in 2015 beland en is er door de LHV een enquête gehouden onder haar leden welke door 1878 leden is ingevuld. Huisartsen hebben antwoord gegeven op de vraag waar zij in het huidige GGZ-systeem tegenaan lopen. Samengevat worden de meeste problemen gezien in een toename van aantal patienten met psychische klachten en daarbij van toenemende complexiteit. Voorts is er vooral veel onvrede over de doorverwijsmogelijkheden en wachttijden naar zowel de basis als de gespecialiseerde GGZ. De problemen bij het overnemen van patienten uit de gespecialiseerde GGZ zijn tijdgebrek (52%), samenwerking met de psychiatrie (51%) en onvoldoende bekwaamheid bij de huisartsen (48%).


31

Ook over de crisisdienst zijn de meningen verdeeld. 53% ervaart geen verschil in wachttijd met voorheen, 23% vindt de wachttijd onveranderd lang en 22% ervaart een langere wachttijd. 50% van de respondenten noemt de samenwerking met de crisisdienst goed.

Praktijkondersteuner GGZ • 53% heeft voldoende uren voor de POH-GGZ beschikbaar, 46% geeft aan meer uren nodig te hebben. • 35% komt op dit moment wel uit met de financiering van de POH-GGZ.2 Deze resultaten geven met name bevestiging over het gegeven dat de plannen van de minister dus nog in volle gang zijn en zeker nog niet naar tevredenheid zijn doorgevoerd of geoptimaliseerd. Wel is duidelijk dat de verschuiving een duidelijke verandering teweegbrengt in de dagelijkse praktijkvoering van de huisarts en in het huidige en toekomstige takenpakket van ons vak. Middels dit artikel hopen wij wat meer inzicht te hebben gegeven in de huidige situatie van GGZ-veranderingen binnen de eerstelijnszorg, waarom deze veranderingen nodig worden geacht en wat dit voor gevolgen zal hebben en al heeft voor ons als huisartsen. Naast informatief zijn we met de Werkgroep Politiek en Maatschappij erg benieuwd naar situaties uit de praktijk, ervaringen binnen de GGZ-veranderingen door jullie als aios en zijn we op zoek naar slimme ideeën die je wellicht zelf hebt bedacht of bent tegengekomen in de praktijk waar je stage loopt. Niet alleen situaties waar de zorg ‘slecht’ verloopt of enkel protestverhalen, maar juist ook

32


casus of voorbeelden van hoe om te gaan met de gewenste veranderingen waar elke collega wellicht iets van kan leren. We zijn benieuwd. Een tweede vraag die wij onszelf zijn gaan stellen naar aanleiding van de verandering is hoe wij als aios kunnen worden voorbereid op de verschuivende grenzen binnen de GGZ van tweede naar eerste lijn en hoe moet de opleiding daar anno 2015 op inspelen? Zou er bijvoorbeeld meer onderwijs moeten worden gegeven over psychiatrische toestandsbeelden? Meer onderwijs in het begeleiden van ‘lichte psychiatrie’ en wat dat precies inhoudt? Of moet de opleiding inmiddels meer gaan sturen op management en leidinggeven, begeleiding van POH’s en meer aandacht hebben voor deze politieke veranderingen die ons allemaal te wachten staan. Ook hierover zijn we erg benieuwd naar jullie mening of zelfs ervaringen dat onderwijs in verschillende instituten hier al op wordt ingericht! Wij zijn wederom benieuwd!

Je kunt het mailen naar [email protected]

Referenties: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

NOS-nieuws app https://www.lhv.nl/actueel/nieuws/huisarts-ziet-toename-zwarepsychische-problematiek-spreekkamer Voorhangbrief POH-GGZ en Generalistische Basis GGZ, Brief van Minister Schippers aan de 2de kamer http://www.zorgvisie.nl/Kwaliteit/Nieuws/2013/5/Schipperspresenteert-veranderingen-ggz-1261211W/ Enquete LHV: LHV-peiling GGZ 2015 (via lhv.nl in te zien) www.invoeringbasisggz.nl

EUROPA

European Union of

General Practitioners, een blik over de grens

Namens de LOVAH-werkgroep Politiek en Maatschappij mocht ik dit jaar de vergadering bijwonen van de Union Européenne des Médecins Omnipraticiens (UEMO). Een halfjaarlijkse vergadering, die ditmaal plaatsvond in Rome op 29 en 30 mei 2015.

Door: Jolanda van der Velden Lid Werkgroep Politiek en Maatschappij

Als huisarts heb je een divers vak, maar dat er zoveel diversiteit is tussen verschillende huisartsen en gezondheidssystemen in Europa heeft mij verbaasd. En al die verschillende huisartsen vergaderen samen met als doel: Het verbeteren van de kwaliteit van zorg en het uitdragen van gezamenlijke standpunten in Europa. En dat valt niet mee. Naast de plenaire vergaderingen, een schouwspel met simultaan vertalers in vier talen, waren er verschillende werkgroepen. Hier werden in kleine groepen discussies gevoerd. In het kort de onderwerpen die ik heb bezocht: In de werkgroep continious education was ik notulist. In de vorige vergadering was goedgekeurd om een plan te maken voor een Europese accreditatie organisatie voor internationale congressen en opleiding. Een discussie volgde over de praktische uitvoering. Een nieuwe werkgroep was de werkgroep cross border care. Deze groep is op de agenda gezet mede dankzij mijn voorgangster Eline Dekker. Het onderwerp deze keer: Migratie van dokters binnen Europa, is er sprake van brain drain? Ik voel me bevoorrecht om in Nederland huisarts te worden. Het huisartsenvak ‘staat’, als beroepsgroep hebben we een sterke positie. Het eerstelijnssysteem wordt geaccepteerd door de algemene bevolking en we worden erkend als medisch specialisme. Des te meer verbaasde ik me dat huisartsgeneeskunde in Engeland nog geen erkende specialisatie is. Dat in de meeste landen een patiënt kan kiezen om naar de huisarts te gaan of direct naar de specialist. Tijdens de vergadering wordt er veel gepraat, maar uiteindelijk wordt er weinig beslist. Dit is als directe, doelgerichte Nederlander lastig te begrijpen. En toch is het een platform waar bijna alle landen van Europa aanwezig zijn. Het is een goede manier om de ontwikkeling van het huisartsenvak mondiaal te versterken. Verleg je grenzen: Dat is mijzelf gelukt door een inkijk te krijgen en mee te praten op Europees bestuursniveau. Diplomatie is een vak apart.

Haha@aios: normaal

Afwijkend is het nieuwe

Door: Daan Haverkamp, derdejaars aios Op maandagochtend lees ik de post door. Tussen de HAP-berichten lees ik een brief van de KNO-arts. Een jong meisje had een afwijkende gehoortest en was naar de KNO-poli verwezen. De conclusie was: “Geen gehoorverlies”. Geïnteresseerd lees ik de rest van de brief: “Bij navraag bleek patiënte de piepjes bewust niet aan te geven, omdat zij ook een afwijking wilde hebben, net als vele andere kinderen. Zij beloofde voortaan netjes mee te werken.” Een afwijking hebben is dus hip. Zo zie je maar weer: normaal zijn is zo 2014...


33

COLUMN DE SJEF

De

Sjef

Door: Arie Bastiaansen Aios Universiteit van Harderwijk

Ik moet me haasten als ik om vijf voor acht de auto parkeer. Het plekje naast Ernst zijn nieuwe Peugeot 308 is al bezet. Zijn oude Corsa moest een paar weken geleden de deur uit. De veren hadden het begeven. Ondertussen blijft mijn opleider, die ik vanwege zijn omvang ‘De Walvis’ heb gedoopt, gestaag pannenkoeken naar binnen schuiven. Het zijn alweer de laatste weken in Horst, mijn eerste opleidingsjaar zit er bijna op. Een jaar geleden kwam ik hier, vijftig tinten groen, in de praktijk werken. Inmiddels voelt de praktijk bijna als de mijne. Voor een visite naar de Slagsteeg of de Telgterweg hoef ik mijn TomTom niet meer te installeren. Zelfs de wat norse assistente Irma kan zich af en toe ook om mijn privésores bekommeren. En op drukke dagen staat er dan ineens een kopje dampende koffie voor me klaar. Inclusief een lekkere vette boterkoek. Het blijft de praktijk van ‘De Walvis’. Te laat beginnen aan het spreekuur: een doodzonde. Het is als de vliegtuigen op Schiphol. Als de eerste al vertraagd is haal je het nimmer meer in. De mensen op het spreekuur zijn echter niet boos. Na een jaar heb je toch een ‘eigen groepje’ ontwikkeld. Patiënten die graag bij jou komen en het jammer vinden dat je alweer bijna weggaat. De eerste fles

34


wijn kreeg ik vorige week al binnen. Ik kreeg het van een echtpaar. Hij is lichamelijk een wrak, zij is cognitief over de datum. Wonder boven wonder houden ze zich staande en zien daar ook nog het plezier van in. Thuiszorg? Neuh, hier in het dorp doen de mensen het zelf wel. Die paar ‘favorietjes’ op het spreekuur zorgen ervoor dat het geen kwelling wordt, want het is hartstikke druk. Vervolgens komt de lijst met visites binnen: vier stuks maar liefst. De eerste drie zijn snel gedaan. Ook daaruit blijkt inmiddels de ervaring. Een oude baas met een exacerbatie COPD, een demente dame met een urineweginfectie en een kraamvisite bij een pasgeborene. Ernst zit ondertussen aan zijn pannenkoeken, want aan het einde van het jaar moet je het wel zo’n beetje zelf kunnen. ‘Jij bent de baas’ zegt hij dan, terwijl hij zich glimlachend naar de uitgang begeeft. Op weg naar zijn moeders kookkunsten. De laatste visite leg ik af bij één van onze palliatieve patiënten. Meneer Visser van 77 jaar met een uitbehandeld slokdarmcarcinoom. Cachectisch zit hij in zijn stoel op mij te wachten. Eetlust heeft ie niet en zelfs de vloeibare prak passeert nauwelijks de pingpongbal in zijn slokdarm. We praten wat over het leven. Hij was een PTT-

man. Sterker nog, hij ís nog steeds een PTT-man. Bijna 50 jaar had ie er gewerkt. Begonnen bij de bezorging (eerst even, dan oneven) en later gestaag opgeklommen tot hij leidinggevende was op de sorteerafdeling. Daar was hij de ‘Sjef’, zoals ik zijn uitspraak interpreteer. Voor manager had hij natuurlijk nooit geleerd. Zijn vrouw en dochter zitten erbij. Het kind, 54 jaar oud, snikt hartverscheurend. Moet haar vader toch niet naar het ziekenhuis voor nog een infuus? Kan hij geen extra vitamines krijgen? De wanhoop staat in haar ogen. Als ik meneer Visser vraag wat hij daarvan vindt zegt hij: ‘Ik zit hier in mijn stoel en hier vind ik het best.’ Het kost wat tijd om aan de dochter uit te leggen dat het einde niet lang op zich zal laten wachten en dat haar vader beslist wat er wel en niet gebeurt. Hij is immers ‘de sjef’. Terug op de praktijk werk ik de visite uit in de computer als Ernst ineens in de deuropening staat, hijgend en heftig zwetend. Hij moest zijn auto een stuk verderop parkeren omdat ik op zijn plek stond, de plek van de baas nota bene! Waar haalde ik het lef vandaan? Ik geef hem een handdoek en zeg zonder dat ik een grijns kan onderdrukken: ‘Tja, vervelend Ernst, maar jij zei mij toch dat ik de sjef was?’

De Bulletinredactie [email protected]

COLOFON Aan deze uitgave hebben meegewerkt:

ls Pien Pouwe

va

ne

nd

Ma

er Mee

Pe tra Pe e k

rgot Roskott

ne

ak er

e Haa n

va n

nm

d

n za Su

Vormgeving en uitgever: TheArd, Alkmaar

So fie d

An

En verder: Arjan van den Akker Martin Appelo Tim Baijens Arie Bastiaansen Lidwien Bernsen Maaike Bloemendal Martine Bos Eijssen Roos Derks Eline Ek Susanne Fledderus

Daan Haverkamp Lisette van de Laar Paulus Lips Nynke Nagtzaam Lishia Oei Ilse van Rijn Annemiek van der Scheur Anne-Eva Speeks Daphne Tabak Jolanda van der Velden Elsbeth Witte Afdeling Nijmegen Werkgroep Lustrum Werkgroep Politie en Maatschappij Werkgroep Onderwijs

l na Ro

De Bulletinredactie: Sofie de Haan Ronald van der Mee Petra Peek Pien Pouwels Anne Margot Roskott Suzanne van der Els Schoenmaker

e ho d e r El s - S c


35

W lie aa fs r g tu a it je et he en t ?

We zoeken vooral mensen die mee willen denken over de invulling van het bulletin. Als je het leuk vindt om te schrijven, kun je zelf mensen interviewen of een verdiepend artikel schrijven.

Maar je kunt ook contacten leggen met mogelijke auteurs en artikelen redigeren. Verwacht geen lange saaie vergaderingen. Wel relaxed vergaderen via Skype vanuit de luie stoel! Als we real-life samen komen doen we dat gezellig onder het genot van een hapje en een drankje.

Interesse? Of vragen?

en e er j ad el? rg it to Ve nu s va luie

t e e j h Drin u o n k z a je liever rood o v e i f wit? Wemd n e k j i k h e e m ? t l n e j i e l ij VAH sp z e d Eindelijk Vanaef r bij de LO k e e u wat e l het omn jeexcuus n g r e r voorbeeldote e oo in? v t u t e e o l n m z l j o g i e n u z t i b n t e r a a e W emend Wij zijn op zoek naarviewen? tholg nieuwe redactieleden! v

n e s s u t d l e f j i t s i w l t a e n g r l u a o j d j i t l A ter en Welk dok den? onderwerp wor verdient Welke foto l e u k a r tikel? ’ s o f illustratie vind jij pak s kend? r a a m n e r e d a g r e v n a v t e i n e j d u Ho oen? d Laat het ons weten via [email protected]

Verleg je grenzen BULLETIN. Nieuws, info en achtergronden voor alle aios huisartsgeneeskunde

Recommend Documents