Van maakwerk naar maatwerk, veranderen moet

“Van maakwerk naar maatwerk, veranderen moet”

Grafisch ondernemen is veranderen. Het thema van deze middag duidt al op die dynamiek. ‘Van maakwerk naar maatwerk’, onderstreept dat in onze bedrijfstak weinig tot niets hetzelfde blijft. Veranderen moet. Laat ik beginnen met elf nieuwe collega’s binnen de Ledenraad van harte welkom te heten. Als vereniging zijn we verheugd dat er ondernemers bereid zijn hun kostbare tijd en energie te willen investeren in een gezonde bedrijfstak. Vandaag nemen we ook afscheid van twaalf Ledenraadsleden. Degenen die afscheid nemen zijn we dank verschuldigd voor hun onbaatzuchtige inzet voor de vereniging en de branche. We komen er dadelijk op terug.

Dames & heren,

Wat is dat eigenlijk: ondernemen in de grafische industrie?Onze sector wordt als vrijwel geen ander geconfronteerd met conjunctureel zwaar weer en structurele veranderingen. De kunst is om uit een breed scala aan beslissingen op het juiste moment de juiste keuzes te maken. Ik pak er een aantal uit.

Ondernemen is synoniem aan innoveren, aan vernieuwen. Gelukkig kom ik bij bezoeken aan leden al veel vernieuwingen tegen en wordt er volop ingespeeld op de ontwikkelingen van de markt. Ik zie de dynamiek. Het KVGO helpt daar ook bij met workshops als 24/7 en de half twaalfscenario’s.

De vereniging zelf is ook volop bezig met innoveren. De Comfortabele arbeidsovereenkomst is een innovatie in arbeidsvoorwaarden, waar we later in deze Ledenraad over komen te spreken.

1

KVGO | Toespraak Cees Verweij | Ledenraad, Bussum | 13 november 2013

Innoveren is kijken naar kansen op de markt. Onze branche is heel divers en dus zijn er diverse markten waar ontwikkelingen zijn. De vereniging kent klein, midden en groot. Elke groep heeft zijn eigen uitdagingen. Wat is de invloed van social media op het gedrukte product? Hoe hou je de adverteerder vast? Papier communiceert immers veel krachtiger dan vluchtige media. Wat is de stand van zaken rond ‘slimme labels’, rond 3D printen en printed electronics? Weten we daar voldoende van af om er over mee te kunnen praten. Of zelfs op het juiste moment in te kunnen stappen? Doen we dat alleen, of gaan we op zoek naar partners, naar nieuwe manieren van samenwerken? Innoveren kan zijn: van klassiek grafisch bedrijf groeien naar communicatieadviseur .

Ondernemen is ook de vraag beantwoorden of je je wilt specialiseren. En zo ja, op welk terrein? Wil je de grootste zijn, de snelste, de beste, de goedkoopste, de slimste? Of ben je het vertrouwde adres dat ervoor zorgt dat de klant optimaal met zijn markt communiceert via de verschillende media die er beschikbaar zijn?

Om die vragen op een reële manier te kunnen beantwoorden is nogal wat nodig. Op de eerste plaats: zelfbewustzijn en kennis van de eigen onderneming. Waar zijn we goed in? Wat zijn onze sterke punten? Daarbij is een kritische blik op het eigen bedrijf noodzakelijk. Staan we voldoende open voor vernieuwing, of vluchten we met een beroep op de hectiek van alledag weg voor strategische vragen over de toekomst?

Wat betekent veranderen in de praktijk? Een prachtig voorbeeld is DSM dat tot twee maal toe het roer compleet omgooide. De eerste keer toen de staatsmijnen dicht gingen en het bedrijf zich succesvol omvormde van een energieleverancier naar een chemisch bedrijf. Recenter maakte DSM weer een slag door zich te gaan richten op biotechnologie en gezondheidsproducten. Dat is veranderen!.

Veranderen moet, maar dat is uiteraard geen garantie voor succes. Wat wel zeker lijkt is dat wie niet op tijd de bakens verzet, het extra lastig krijgt.

***

2


Dat we in onze markt onverminderd met zwaar weer te kampen hebben, werd eind oktober nog eens onderstreept door ‘Grafimedia in Cijfers’ van GOC en het A&O Fonds. Ik pak er een paar cijfers uit.

Meer dan 30 procent van de grafische bedrijven heeft vorig jaar een negatief bedrijfsresultaat geboekt. Bedenk wel: daarbij gaat het om de bedrijven die 2011 overleefden: tien procent deed dat niet! De omzet is in 2012 verder gedaald, waarmee de al meer dan tien jaar geleden ingezette terugloop is doorgezet. Die omzet ligt nu op minder dan 60 procent van het cijfer van rond het jaar 2000.

De werkloosheid onder grafische werknemers is opgelopen tot het hoogste peil in meer dan twintig jaar. Het aantal bij het UWV geregistreerde grafische werklozen is tot ruim boven de 4.500 opgelopen, een historisch hoog aantal. De werkloosheid in onze sector komt daarmee uit op 14 procent terwijl de werkloosheid in Nederland op dit moment op 8,6 procent ligt. Bijna de helft van de werklozen in de sector is 50 jaar of ouder. Het aantal werkzame personen is in de sector gedaald tot onder de 25.000. Dat is dan nog maar iets meer dan de helft van het niveau van tien jaar geleden.

De export door grafimediabedrijven is vorig jaar wel flink toegenomen, vooral naar de buurlanden Duitsland en België. Van buiten de EU wordt echter nog altijd aanzienlijk meer drukwerk ingevoerd dan Nederland exporteert. Vorig jaar zijn nog eens 96 grafische bedrijven – exclusief ZZP-ers – failliet gegaan. Dat is weliswaar minder dan in de drie voorafgaande jaren, maar dat komt volgens ‘Grafimedia in cijfers’ vooral doordat er na de golf faillissementen van de afgelopen drie jaar inmiddels aanzienlijk minder grafische bedrijven zijn.

***

Tegen deze achtergrond wordt overleg gevoerd over de arbeidsvoorwaarden. De Ledenraad stemde in september in met de procedure rondom de huidige cao. Wij, de grafische industrie, kunnen een loonkostenstijging niet hebben, laat dat duidelijk zijn.

3


De sociale partners hebben vanuit erkenning van de moeilijke situatie waarin de bedrijfstak zich bevindt op 15 oktober en op 11 november overleg gevoerd om uit de impasse te komen.

***

Het is ook tegen deze achtergrond dat we de Ledenraad vanmiddag de begroting van de vereniging voor 2014 presenteren.

Penningmeester Ed van Breene geeft straks een toelichting op de cijfers. Ook leggen we u het Contributiebesluit voor. Het KVGO zal naar verwachting een omzet van ruim 3,5 miljoen euro boeken. We houden komend jaar rekening met een break-even uitkomst, wat logisch is voor een vereniging.

Zoals u kunt zien, ligt het zwaartepunt van onze activiteiten op sociale innovatie, waar 56 procent van het budget voor is gereserveerd. Dat is logisch in een jaar dat we op dit gebied – samen met de sociale partners – grote stappen vooruit willen zetten. We willen arbeidsvoorwaarden realiseren die de branche toekomstbestendig maakt en we investeren daarom fors in het uitleggen en begeleiden van de Comfortabele.

***

Dat brengt mij op de pensioenen. Pensioenfonds PGB en uitvoeringsorganisatie Timeos versterkten hun samenwerking. Timeos Pensioendiensten is per 1 oktober een bv geworden met PGB als enige aandeelhouder. Tot nu toe was de uitvoeringsorganisatie van PGB een onafhankelijke stichting, net als het pensioenfonds zelf.

De verandering is ingegeven door het besluit van Timeos vorig jaar om zich als pensioenuitvoerder volledig te richten op zijn grootste opdrachtgever PGB.

Gelukkig is de dekkingsgraad intussen opgelopen tot 106,8 procent. Dat is dus net boven de kritische grens die DNB trok van 104,1 procent per 31 december 2013.

4


Een grens die - als die niet zou worden gehaald - een verlaging van de pensioenen teweeg zou brengen. Maar met de volatiele markten en het rentebesluit van de ECB is niets zeker.

Om de pensioenen voor deelnemers op de lange termijn veilig te stellen, wordt schaalgrootte steeds belangrijker. Door samen te werken aan de groei van PGB kan de noodzakelijke verbreding van het draagvlak beter worden gerealiseerd. De verandering van stichting naar bv heeft overigens geen gevolgen voor deelnemers en aangesloten werkgevers van PGB.

***

Terug naar de begroting. Ruim een kwart is ingeruimd voor ‘herpositionering’ en zeventien procent voor ‘branchevernieuwing’. Naast sociale innovatie de andere twee speerpunten. Binnen ‘branchevernieuwing’ zullen we in 2014 zoeken naar intensievere samenwerking met onze business partners. Naast kennisontwikkeling en kennisdeling krijgen ook de Ledenvoordelen volop aandacht. Daarbij willen we de basis onder Ledenvoordelen verbreden en versterken, samen met onze partners binnen het Nationaal Platform Communicatie Industrie, het NPCI.

Het NPCI bestaat uit de Vereniging Repro Nederland, ZSO (Branchevereniging van Zeefdruk en Sign-ondernemingen), de BNO (Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers) en het KVGO. We spraken ruim een jaar geleden af onderling overleg te intensiveren en meer met elkaar samen te werken. Denk daarbij aan ‘duurzaamheid’, ‘aanbestedingen’ en ‘arbeidsvoorwaarden’. Naast deze onderwerpen ziet het platform een rol weggelegd voor het versterken van de positieve beeldvorming van de industrie en een gerichte lobby richting nationale en Europese overheden.

***

5


In de aanloop naar 2014 zal het KVGO een nieuw ledenvoordeel introduceren: VPS – Virtual Paper Stock. Dit is een marktplaats op internet, waarmee overbodige voorraden papier - rollen en vellen kunnen worden verhandeld. We komen er in deze vergadering op terug.

Een ander aandachtspunt blijft het probleem dat het voor onze leden lastig is om kredieten te krijgen van de reguliere banken. Daarom onderzoeken we welke mogelijkheden er zijn om op termijn een sectorale kredietunie op te richten.

***

Zoals we in ons Beleidsplan 2012 al aangaven, maken we ook met ‘herpositionering’ duidelijke keuzes. De markt voor het KVGO bestaat uit leden, opdrachtgevers van leden en stakeholders. De boodschap voor de leden luidt: ‘Op weg naar een gezonde bedrijfstak’: van maakwerk naar maatwerk!’ Voor de opdrachtgevers van de leden en de stakeholders ligt de nadruk op ‘de communicatiekracht van drukwerk en de duurzaamheid van papier’.

Voor elk van hen wordt een verschillend pakket aan communicatiemiddelen ingezet. Alle communicatie-activiteiten die vallen onder de communicatiebranche, of breder: de creatieve industrie, vallen onder de paraplu van het NPCI.

***

In 2014 verschuiven we accenten. Het promoten van de communicatiekracht van drukwerk is tot op heden een activiteit geweest van PrintPower. Gaandeweg is gebleken, ook na diverse signalen van leden van het KVGO, dat deze campagne onvoldoende resultaat biedt en onvoldoende geschikt is voor de Nederlandse markt.

6


Daarom zal het KVGO zelf een campagne ontwikkelen met als werktitel: de communicatiekracht van drukwerk. De campagne mikt op marketeers en drukwerkinkopers in Nederland. In die campagne zullen papieren en digitale hulpmiddelen worden ontwikkeld die door de leden van het KVGO kunnen worden gebruikt in hun eigen campagnes.

***

Ik wil het met u hebben over een activiteit van het bestuur waar we zelden bij stil staan: lobbyen. Terecht, want lobbyen is vooral effectief als het zich buiten de schijnwerpers van de publiciteit afspeelt. Nadeel daarvan is dat u soms onvoldoende zicht krijgt op onze inspanningen om regelgeving om te buigen die zich in een voor onze bedrijfstak ongunstige richting beweegt.

Ik pak twee recente voorbeelden: de faillissements of insolventie wetgeving in eigen land en de plannen van de Deense regering voor belasting op drukwerk.

***

De insolventiewetgeving is een onderwerp dat menigeen in onze industrie niet onberoerd laat. Om die reden is het KVGO, vertegenwoordigd door uw voorzitter, actief betrokken bij de voorbereiding tot herziening van die insolventiewetgeving.

U weet wellicht nog waar het ons om gaat bij aanpassing van de regels rond de afwikkeling van een faillissement: een sterkere positie van de schuldeisers, een directere aansturing van de curator door de schuldeisers en meer aandacht voor het handelen van de verantwoordelijken voorafgaand aan het faillissement, ofwel frauduleus handelen hard aanpakken.

Het KVGO en de andere in dit proces betrokken brancheorganisaties hebben wat dit betreft het tij niet echt mee. Er is een duidelijke stroming die probeert de voorbereiding van de insolventiewetgeving zodanig te beïnvloeden dat het doorstarten na een faillissement juist eenvoudiger en sneller kan dan op dit moment het geval is.

7


Hun redenering is dat een snelle doorstart economisch en maatschappelijk de minste schade doet aan het doorstartende bedrijf. Om zo’n snelle doorstart mogelijk te maken, pleiten zij voor een ‘stille bewindvoering’ waarbij in overleg met de stakeholders van het bedrijf gekeken wordt naar de mogelijkheden van een doorstart. In het Verenigd Koninkrijk bestaat deze praktijk reeds en wordt daar aangeduid met ‘pre-pack’.

Inmiddels is in Nederland het wetsvoorstel voor de pre-pack openbaar gemaakt. Het wetsvoorstel bepaalt dat de aanvrager aan de rechtbank aannemelijk dient te maken dat met de aanwijzing van stille bewindvoering het belang van de gezamenlijke schuldeisers of belangen van maatschappelijke aard, zoals de openbare orde en veiligheid, de continuïteit van de onderneming en het behoud van de werkgelegenheid, gebaat zijn.

Onze stellingname op dit dossier is in principe afwijzend. Zeker in onze industrie, waar de markt krimpt, ligt het maatschappelijk belang niet bij het optimaal faciliteren van een doorstart, ons belang is gelegen in een gezonde branche, niet in een zo groot mogelijke branche. Kortom: pre-pack nee, tenzij er grote maatschappelijke belangen in het spel zijn.

De overheid maakt haast met wetgeving. Fraudeurs en veelplegers moeten worden aangepakt. Een civielrechtelijk verbod om gedurende vijf jaar bestuurder te zijn als je een veelpleger bent is in de maak. Daar is nog niet iedereen het over eens, maar de toon is gezet.

Ik zal u de haarkloverijen besparen. Het is een taaie materie met veel haken en ogen, maar waar we bovenop zitten.

***

Een tweede voorbeeld van lobby door de sector ligt op Europees niveau.

8


De Deense overheid heeft zich voorgenomen om belasting te gaan heffen op ongeadresseerd drukwerk met twee tarieven. Een hoog tarief op het drukwerk dat is voorzien van het eco-label en een nog hoger tarief voor drukwerk dat het zonder dat label moet stellen.

De achtergrond van de beoogde maatregel laat zich nogal eenvoudig raden, de overheid heeft geld nodig. Een parallel met ‘onze’ verpakkingsbelasting dringt zich op.

Uiteraard geeft ook de Deense overheid een andere formele achtergrond op. Jazeker, de milieubelasting van – in dit geval ongeadresseerd – drukwerk. Met de duurzaamheidsfeiten in de hand heeft onze Europese koepelorganisatie Intergraf aangetoond dat de vermeende negatieve duurzaamheidseffecten onjuist zijn en dat derhalve deze belastingmaatregel kant noch wal raakt.

Waarom wij deze zaak onmiddellijk hebben opgepakt en actief op Europees niveau hebben bestreden, moge duidelijk zijn. Indien de onevenwichtige en misleidende duurzaamheidsredenering wel ergens bodem vindt en niet weersproken wordt is het slechts een kwestie van tijd voordat het gemeengoed wordt, met alle gevaren voor de grafische industrie in Europa van dien.

***

Een voorbeeld dicht bij huis is onze inbreng in het criteriadocument Drukwerk van de groep Duurzaam Inkopen van de overheid waarin een bewuste afweging tussen drukwerk en elektronische communicatie wordt aanbevolen. In de conceptversie stond nog dat er beter voor elektronische communicatie gekozen kon worden.

Naar aanleiding van de opmerkingen van het KVGO is het uiteindelijke document ingrijpend veranderd en is deze niet op objectieve feiten gebaseerde tekst verwijderd. Nu staat er onder andere. ‘Op dit ogenblik zijn er, met name van de elektronische communicatie, nog te weinig gegevens beschikbaar om op basis van een levenscyclusanalyse een objectief en transparant verantwoorde vergelijking te maken tussen de milieubelasting van drukwerk en elektronische communicatie’.

9


En ‘daarom kan er op basis van de milieubelasting nog geen weloverwogen keuze gemaakt worden tussen drukwerk en elektronische communicatie zolang er onvoldoende gegevens beschikbaar zijn om een objectieve en transparante levenscyclusanalyse te maken van elektronische communicatie’.

Ik neem aan dat het in dit gezelschap niet nodig is om het belang van deze – geslaagde – lobby-actie te onderstrepen.

***

Een paar woorden over het papiervezelconvenant. Het nu geldende convenant IV loopt tot en met 2014. In 2014 zullen er weer onderhandelingen worden gevoerd over de verlenging van het huidige convenant. Mede om die reden is onder andere op aandringen van het KVGO besloten om alleen een heffing voor één jaar van 2,40 euro per ton papier/karton op te leggen in het eerste kwartaal van 2014. Dus niet zoals eerder was aangekondigd een heffing van ongeveer 4,50 euro in het vierde kwartaal van 2013 plus in het eerste kwartaal van 2014 .

Een en ander betekent wel dat in het eerste en in het tweede kwartaal van 2015 ook weer een systeemheffing zal worden opgelegd indien er een Papiervezelconvenant V is gesloten. Met een looptijd van waarschijnlijk 4 jaar,afhankelijk van het nieuwe convenant.

Dames & heren, Deze middag staat in het teken ‘Van maakwerk naar maatwerk’. Twee sprekers gaan dat thema voor ons invullen. Daarbij rekenen ze op een actieve bijdrage van uw kant.

Druk- en printwerk vormt de basis van de grafische industrie. De positie van print is in het digitale landschap actueler dan ooit. Mediakeuzes en marketing bepalen het succes van de communicatie met klant of consument.

Peter Kerkhof is een van onze gastsprekers. Hij is hoofd van de afdeling Communicatiewetenschap van de Vrije Universiteit Amsterdam en hoogleraar Customer Media. Hij duikt in de wereld van de customer media en content marketing.

10


Daarin speelt drukwerk nog altijd een belangrijke rol. Verder licht hij de ‘nieuwe’ manier van marketing toe en de rol van print in een wereld vol Twitter-berichten.

De tweede spreker is Jacques Koster. Hij is mediastrateeg van Op’maat media consultancy. Koster laat zien hoe de mediawereld en die van de marketeers zich ontwikkelt. Wat de rol van drukwerk was, is en wordt. Hij trekt vergelijkingen met televisie, online en social media. De titel van zijn presentatie is ‘Back to the Future’.

***

Ik weet niet wat u ervaringen zijn, maar mij lijkt het dat ontwikkelingen steeds sneller gaan. Wat gisteren nog toekomst was is morgen al weer verleden tijd. In die dynamische omgeving is het onze opdracht, samen met u, de weg te vinden naar een gezonde bedrijfstak. Vanmiddag zetten we weer een stap op die weg.

Ik wens u een goede Ledenraad.

Bussum, 13 november 2013

Toespraak van Cees Verweij | Uitgesproken op woensdag 13 november 2013 voor de Ledenraad van het KVGO

- Nb.: Alleen de gesproken tekst geldt

11


Van maakwerk naar maatwerk, veranderen moet

Recommend Documents