4/05/2011
Van leren naar veranderen: inspiratiedag voor leidinggevenden en vormingsverantwoordelijken 3 mei 2011 te Mechelen
Workshop 3 Investeren in opleiding, gewikt en gewogen vanuit de praktijk Myriam Claus, directeur WZC, OCMW Edegem Theo Wijnen, VVSG, coördinator en stafmedewerker team consulting en organisatieontwikkeling
1
4/05/2011
Investeren in opleiding, gewikt en gewogen vanuit de praktijk Inhoud workshop: •
Stelt u zich ook wel eens de volgende vragen?
•
Ontwikkelings- versus performancegericht leren
•
Situationeel opleiden en leren; methodiek training on the job (MTJ): • • • • • •
•
Handelingsgericht leermodel Uitgangspunten en doelstellingen MTJ Werkwijze en didactische aanpak MTJ Enkele bevindingen en resultaten MTJ Vervolgstappen in het traject Cultuur is gezet…
Literatuur
3 - VVSG -
4-5-2011
Gewikt en gewogen… Stelt u zich ook wel eens de volgende vragen? • Wat is nu de meest geschikte interventie om prestaties van de medewerkers te verhogen? • Durven we te experimenteren met andere werk- en leervormen in het kader van het opleiden/begeleiden van de medewerkers? • Hebben wij in ons opleidingsbeleid een visie geformuleerd over “situationeel opleiden en leren”? • Wat gaat ons de opleiding kosten en welk rendement stellen we voorop? • Denken wij wel voldoende na over “leerprocessen” in het dagelijks werkproces? • Leggen wij voldoende verbanden tussen “ontwikkelingsgericht leren” en “performancegericht leren”? 4 - VVSG -
4-5-2011
2
4/05/2011
Ontwikkelings- versus performancegericht leren Ontwikkelingsgericht leren
Performancegericht leren
Focus op competentieontwikkeling
Focus op meetbare performanceverbetering van de organisatie
Gebruik van persoonlijke ontwikkelingsplannen
Focus op teamontwikkelingsplannen
Gebruik van competentiemetingen
Gebruik van performancemetingen; kwantitatief als kwalitatief
Centraal stellen van leren en ontwikkelen van medewerkers
Beter presteren van de organisatie staat centraal
5 - VVSG -
4-5-2011
Situationeel opleiden en leren Methodiek training on the job… •
Een uitdaging, een innovatie?
•
Methodiek ontwikkeld en uitgevoerd (pilot) in het WZC Immaculata van het OCMW Edegem
•
Methodiek verder toegepast in andere organisaties
•
Integratie van “leren en werken” staat centraal; gebaseerd op het “handelingsgericht leermodel” (zie ook ervaringsgericht leermodel van Kolb) PRAKTIJKLEREN “Waarbij vanuit het weten, met name het concrete doen wordt geaccentueerd”...
6 - VVSG -
4-5-2011
3
4/05/2011
Methodiek training on the job (1) Handelingsgericht leermodel (Schön, Bolhuis en Simons) Waarnemen als horen, zien, voelen, analyse
Waarnemen (bespreken/ analyseren
Weten…cognities LEREN OEFENEN; nadoen, proberen FEEDBACK; shaping
LEREN
BEHEERSING; handelingscompetentie
7 - VVSG -
4-5-2011
Methodiek training on the job (2) Uitgangspunten en doelstellingen • Jaarplan organisatie (WZC) is richtinggevend; past binnen een traject van organisatieontwikkeling • Systematisch verbeteren van de kwaliteit van het formele overleg (overlegstructuur) en de communicatie “Efficiënt en effectief overleg voeren (vergaderen) en communiceren”
• Training vindt plaats in en tijdens het bestaande overleg (b.v. team-, werkoverleg, bewonersbespreking, managementoverleg..) 8 - VVSG -
4-5-2011
4
4/05/2011
Methodiek training on the job (3) Uitgangspunten en doelstellingen •
Actieve betrokkenheid stimuleren van medewerkers; bevorderen van het eigenaarschap
•
Concrete aandacht voor de rol en competenties van de leidinggevende van de dienst/het team
•
Ontwikkelings- en resultaatgericht traject
•
Externe begeleiding; in een eerste fase. (1e jaar)
9 - VVSG -
4-5-2011
Methodiek training on the job (4) Werkwijze en didactische aanpak • • • • • •
Training is opgebouwd uit vier stappen Sterke deelnemersgerichte benadering en aanpak Vertrouwensrelatie opbouwen en versterken Zelfanalyse en groeidoelen per team ; bij stap 1 Korte voor- en nabespreking tussen leidinggevende en begeleider Hanteren van meerdere instrumenten; eisenkader, check- meet- en observatielijsten, e.a..
STAP 1
Oriëntatiefase
STAP 2
STAP 3
Beoordelen van de structuur van het overleg en de vereiste basisvaardigheden
Verbreding en verdieping van basis- en genuanceerde vaardigheden
STAP 4
Integratie en stabilisatie
VVSG -
5
4/05/2011
Methodiek training on the job (5) Enkele bevindingen en resultaten (zie verder dia “Literatuurverwijzingen”, T. Wijnen)
• Efficiënte en effectieve methode naast andere methoden van opleiden en leren • Methodiek vergt zorgvuldige benadering en stapsgewijze aanpak. Met name als de externe begeleider de organisatie heeft verlaten; “Verdere transfer inbouwen en opvolgen via stap 4 integratie en stabilisatie” • Groot realiteitsgehalte (herkenbaarheid) voor de deelnemers; o.a., vaardigheden worden ingeoefend en toegepast in de eigen praktijk…tijdens het overlegmoment…opdrachten voor de praktijk…
VVSG -
Methodiek training on the job (6) Enkele bevindingen en resultaten (zie verder dia “Literatuurverwijzingen”, T. Wijnen)
• Toepassing van het “geleerde” ligt bij de medewerkers en de leidinggevende; begeleider faciliteert, traint de teamleden tijdens het overleg, klankbord en coach voor de leidinggevende en de opdrachtgever “Leidinggevende als cultuurdrager en interne begeleider…” • Oefening zelfanalyse, groeidoelen, tussentijdse metingen gelden als een “rode draad” doorheen het traject.
VVSG -
• Constante focus op het gestelde doel; systematisch verbeteren van de kwaliteit van het formele overleg (overlegstructuur) en de communicatie
6
4/05/2011
Methodiek training on the job (7) Enkele bevindingen en resultaten (zie verder dia “Literatuurverwijzingen”, T. Wijnen)
• Efficiënt en effectief uitgebouwde overleg- en communicatiestructuur • Enkele fragmenten van deelnemers • • • • • •
Fragment 1; Bewust communiceren Fragment 2; Verbetering van de sfeer Fragment 3; Kleine maar belangrijke aanpassingen Fragment 4; Niet alleen maar structuur, ook ontwikkeling van vaardigheden Fragment 5; Steeds opvolgen en bewaken Fragment 6; Verbanden leggen…
VVSG -
Methodiek training on the job (8) Vervolgtraject; als onderdeel van stap 4 In het WZC: 4800 uur vergadermomenten/jaar • • •
Blijvend sensibiliseren voor kwaliteit van overleg en communicatie Volhardend toewerken naar niveau van bewuste bekwaamheid Hulpmiddelen geïntegreerd in de dagelijkse werking: Eisenkader: “vaardig vergaderen” (agenda, duur, verslag..) Ieder overleg: systematische groepsevaluatie van de communicatie Periodieke zelfevaluatie door teams; document “basisregels voor overleg” Communicatie is een belangrijk evaluatiecriterium in de tweejaarlijkse evaluatie functionele loopbaan: “kunnen luisteren” en “feedback geven/ontvangen” VVSG -
7
4/05/2011
Methodiek training on the job (9) • Tweejaarlijks tevredenheidsonderzoek medewerkers: opiniepeiling over communicatie
2009: ondanks voldoende en structureel overleg behoefte aan persoonlijk (informeel) contact tussen directeur en medewerkers
→ praatcafé met directeur vergroot het participatieniveau
Methodiek training on the job (10) Vervolgtraject; als onderdeel van stap 4 Ervaringsdeskundigheid verspreidt zich in huis • Eerst: begeleidde intervisiesessies • Voor TEAMS: leren individueel reflecteren over eigen gedrag • Voor LEIDINGGEVENDEN: bevorderen van onderlinge communicatie en samenwerking, training in competenties coachend leiderschap
• Nu: zelfstandige intervisiesessies door leidinggevenden zelf • Periodieke coaching – en opvolgingsgesprekken op kernkwaliteiten communicatie • vb. doorvragen zonder suggestieve vragen te stellen: hoe staat het er mee? • vb. ander laten uitspreken in plaats van proces willen versnellen: lukt het?
• Participerende observatie door kwaliteitscoördinator gepland VVSG -
8
4/05/2011
Methodiek training on the job (11) Cultuur is gezet….(1) • Methodiek inspireert tot nieuwe trajecten! Vb “ ABC in moeilijke gedragssituaties”- traject 2010-2011 Ervaring in zelfanalyse >groeidoelen Ervaring in sterke deelnemersgerichte benadering en aanpak Ervaring in samenwerking met externe begeleider/trainer Ervaring in systematisch gebruik van werkinstrumenten in bestaand overleg Traject positief geëvalueerd door de deelnemers
VVSG -
Methodiek training on the job (12) Cultuur is gezet…. (2)
STAP 2
STAP 1 Oriëntatiefase
Beoordelen van de structuur van het overleg en de vereiste basisvaardigheden
STAP 3 Verbreding en verdieping van basis- en genuanceerde vaardigheden met huiswerkopdrachten
STAP 4 Integratie en stabilisatie -Casus -Kwaliteitsverbetering
VVSG -
9
4/05/2011
Literatuur (1) •
Ontwikkeling methodiek training on the job: systematische verbetering van de kwaliteit van overleg- en communicatievormen (deel 1 en deel 2), T. Wijnen, VVSG/Politeia, in Praktijkboek Kwaliteitszorg in Welzijnsvoorzieningen (downloaden via www.vvsg.be)
•
Pocket Coördineren en Samenwerken, bijlage 2, inclusief oefendocumenten op CD-ROM, T. Wijnen, VVSG/Politeia, 2006 (www.politeia.be)
•
Situationeel opleiden en leren: het potentieel van individuele competenties voor organisaties, G. Bergenhenegouwen, Kluwer, 2007
19 - VVSG -
4-5-2011
Literatuur (2) •
Kostbaar misverstand: van training naar business improvement, J. Arets & V. Heijnen, Academic Service, 2008
•
Liever (g)een training: op weg naar performanceverbetering, J. Arets & B. Overduin, Academic Service, 2009
•
Zwolle aan zee: het verhaal achter baanbrekend HRM-beleid, L. Lijkendijk, Gemeente Zwolle, 2009
•
Leren in organisaties: als leren het antwoord is, wat is dan de vraag? G. Schuiling, H. Vermaak, H. Tours (red.), Kluwer, 2010
•
Organisatiecoaching in de praktijk: leren verlangen naar de zee, F. van den Boomen & J. van Jaarsveld, Kloosterhof, 2011
20 - VVSG -
4-5-2011
10
4/05/2011
Bedankt voor uw aandacht!
11
