KATERN VOOR LEIDINGGEVENDEN VAN OPERATIEAFDELINGEN
Sylvia Heemskerk (Rijnland Zorggroep): ‘Terug naar waar ik thuishoor’
NVLO-congres over ‘zorg 3.0’ OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 29
29
12/9/13 2:59 PM
30
OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 30
12/9/13 3:00 PM
Sylvia Heemskerk (Rijnland Zorggroep):
‘Terug naar waar ik thuishoor’ Manager Anesthesie Sylvia Heemskerk heeft al behoorlijk wat bewegingen gemaakt binnen de medische sector. Ze ging zelfs onverschrokken en leergierig buiten de begrenzing. Haar interesse voor de ziekenhuiswereld begon toen ze na een fikse val met de fiets bij de spoedeisende hulp terechtkwam. Toen werd bij de boerendochter uit de Bollenstreek het eerste zaadje ‘zorgsector’ geplant. Die fascinatie is nooit meer verdwenen. Tekst: Linda van Pelt | Foto’s (inclusief OK Management-cover): Johannes Abeling
ij aanvang van het interview heerst er even wat onrust,
B
Verpleging en Verzorging. Die verbinding tussen ziekenhuis-
want precies op dat moment wordt een bestelling afge-
en verpleeghuiszorg heeft weinig effect op het werk van Sylvia
leverd. Geen klein pakketje, maar een fikse massage-
Heemskerk. ‘Wel strekt mijn werkveld zich uit over beide zie-
stoel. ‘Behalve het mt weet niemand op de afdeling nog dat
kenhuisvestigingen. Datzelfde geldt voor mijn directe collega’s
die komt’, vertelt Sylvia Heemskerk, sinds april 2012 manager
de manager Operatieassistenten en de programmacoördinator.
Anesthesie bij Rijnland Zorggroep.
Met z’n drieën regelen we het reilen en zeilen in Leiderdorp en
De vraag of het hier gaat om een vervroegde sinterklaasver-
Alphen aan den Rijn. Medewerkers zijn beschikbaar voor beide
rassing laat haar lachen. ‘Daar heb ik niet eens bij stilgestaan.
vestigingen, maar kunnen hun voorkeur uitspreken voor wer-
We hebben hier trouwens wel een decembertraditie hoog te
ken op een bepaalde locatie. We proberen rekening te houden
houden. Vorig jaar heeft onze zorgmanager, Mimoen Ahmidi,
met individuele wensen. Een bezettingsprobleem wordt bijna
voor Sinterklaas gespeeld. Een Marokkaanse goedheiligman,
altijd soepel geregeld binnen onze teams. Het zijn geweldige
dat is toch een mooie tegenbeweging voor alle commotie over
professionals, op wie ik trots ben.’
het vermeende racisme rond Zwarte Piet.’ Dat staaltje thinking out of the box kleeft ook aan de stoel die de
MAXIMALE INSPRAAK
vermoeide spieren van medewerkers op de OK gaat behandelen.
Het OK-complex, de polikliniek Anesthesie en het pijnbehan-
‘Deze stoel staat voor waardering van al het harde werken en de
delcentrum op locatie Alphen aan den Rijn kregen in de zomer
grote inzet van onze medewerkers. Bovendien: zorgen voor goe-
van 2013 een grondige opknapbeurt. ‘Het was de hoogste tijd
de arbeidsomstandigheden past perfect in de Planetree-filosofie.
voor vernieuwing. De muren zijn blijven staan; er heeft alleen
Die drukt een belangrijk stempel op onze organisatie.’
een herverdeling van vierkante meters plaatsgevonden. De winst is ten goede gekomen aan de patiëntgebonden ruimten.’
BEZETTING SOEPEL GEREGELD
Tijdens het interview verkeert de ingebruikname van het ver-
Rijnland Zorggroep bestaat uit Rijnland Ziekenhuis (locaties Al-
bouwde ziekenhuisgedeelte nog in de gewenningsperiode. ‘We
phen aan den Rijn en Leiderdorp) en drie locaties van Rijnland
zijn er zo snel mogelijk ingetrokken. We hadden er ook voor OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 31
31
12/9/13 3:00 PM
kunnen kiezen wat langer te wachten om eerst meer wegwijs
Sylvia Heemskerks eerste kennismaking met een zieken-
te raken in de goederenlogistiek. Maar je leert toch het beste en
huis begon ook met pijn. ‘Op mijn negende maakte ik een
het snelste in de praktijk, dus het inregelen is nu een kwestie
behoorlijke smak met de fiets. Ik ben overeind gekrabbeld
van learning on the job. De eerste reacties zijn overwegend positief.
en doorgereden naar huis, maar ik voelde wel dat er iets
Dat is volgens mij ook het effect van maximale inspraak voor de
helemaal niet goed zat. Het was in ieder geval zo erg dat mijn
medewerkers. Vanaf het stadium van de bouwtekeningen heb-
moeder is flauwgevallen bij het zien van het grote gat in mijn
ben we alle betrokkenen laten meepraten. Zodoende hebben we
been, tot op het bot. Op de spoedeisende hulp – tenminste, ik
veel input gekregen, die we hebben geprobeerd te verwerken.
ga ervan uit dat ik daar ben gebracht; op die leeftijd had ik de
Een zeker spanningsveld is daarbij onvermijdelijk, want je kunt
ziekenhuisstructuur nog niet helemaal in de gaten – mocht
het niet iedereen voor 100 procent naar de zin maken. Maar te-
ik zittend meekijken hoe de wond werd schoongemaakt en
vredenheid over het eindresultaat voert duidelijk de boventoon.’
gehecht. Ontzettend interessant.’ Door die ervaring, en doordat ze op de boerderij van haar
HUISKAMER
ouders regelmatig de dierenarts mocht helpen met een keizer-
Het OK-complex is na de verbouwing efficiënter ingericht. Ook
snede bij een koe, werd Heemskerks studiekeuze beïnvloed.
de polikliniek Anesthesie en het pijnbehandelcentrum zijn
Medicijnen studeren? Dat was een vraag die snel negatief werd
gerenoveerd, wat zowel voor patiënten als voor medewerkers
beantwoord. ‘Na het vwo had ik geen zin nog jarenlang in de
een prettigere omgeving heeft opgeleverd. De nieuwe wacht-
collegebanken te zitten. Ik was eraan toe om iets te doen!’
ruimtes zijn modern en comfortabel ingericht. Het pijnbehan-
Met de wens om operatieassistent te worden begon Sylvia in
delcentrum wordt op de ziekenhuiswebsite zelfs beschreven
1985 aan de inserviceopleiding in het Leids Universitair Me-
als ‘huiskameromgeving’. ‘Dit is inmiddels een soort van
disch Centrum. ‘Tijdens een stage in het eerste jaar kwam ik
brancheterm geworden’, nuanceert Sylvia Heemskerk. ‘Wat
in aanraking met anesthesie. Zo interessant, dat ik besloot
we ermee willen aangeven, is dat wij bewust gekozen hebben
beide opleidingen te volgen. Toen de tien studenten zich aan
voor een huiselijke sfeer, als tegenhanger van zakelijk, koud
het einde van studiejaar één moesten verdelen over twee
en kil. Ernaar streven dat mensen zich bij ons op hun gemak
richtingen, bleek er een lichte voorkeur te bestaan voor de OK.
voelen, is ook een uiting van het Planetree-concept.’
Loterij leek mij geen goede optie, dus besloot ik om eerst door
Datzelfde geldt voor klantvriendelijke bejegening van de pa-
te gaan richting anesthesie. Van operatieassistent is het nooit
tiënt. ‘We doen ons best om patiënten zich “comfortabel in de
meer gekomen.’ Ze meldt het zonder greintje spijt.
procedure” te laten voelen’, vertelt Sylvia wat mysterieus. Een concreet voorbeeld maakt het duidelijker. ‘Klantgericht ben je
KRACHTEN BREED GEMETEN
uiteraard niet alleen, maar als team. In ons geval ook samen
Van september 1988 tot februari 1992 werkte Sylvia in het VU
met de verpleegafdeling. Voor 2014 staat onder andere een
medisch centrum als anesthesiemedewerker met specialisatie
minimaal aantal handelingen voor de monitoring centraal, bij-
traumatologie. ‘Jong en naïef als ik was, ging ik hier in het be-
voorbeeld die voor de ecg-bewaking. De aansluiting hiervoor bij
gin gevoelsmatig onderuit. In het LUMC had ik alles onder con-
de patiënt laten we op het OK-complex zo lang mogelijk zitten,
trole, maar nu bleek dat er vele wegen naar Rome leiden, ook
totdat deze definitief verwijderd kan worden. Op die manier
in het ziekenhuis. Ondervinding is de beste leermeester, en het
hoeven we zo min mogelijk te “fröbelen” aan de patiënt. Het
gaf zelfvertrouwen toen ik de draad weer wist op te pakken.
idee om hiermee aan de slag te gaan komt uit het team zelf. We
Daarna was ik toe aan een volgende stap, dit keer een perifeer
werken met een mens in plaats van met een ziekte. Vanuit dat
ziekenhuis. In het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis ging het
perspectief willen we dan ook voortdurend kijken.’
allemaal wéér anders, maar nu was ik erop voorbereid.’ Van voorjaar 1992 tot 1998 werkte Sylvia daar als anesthesie-
SPEERPUNT PIJN
medewerker met aandachtsgebied kwaliteit en veiligheid. In
Met de recente verbouwing is ook de capaciteit van het
1998 vertrok de teamleider anesthesie, en geen van de directe
pijnbehandel- en researchcentrum in locatie Alphen aan den
collega’s voelde de behoefte die vacature te vervullen. Dan
Rijn uitgebreid. ‘Chronischepijnbestrijding is een speerpunt
maar iemand van buiten aantrekken? In de koffiekamer was
voor ons ziekenhuis. Ten eerste omdat deze dienstverlening
dat een terugkerend onderwerp van gesprek. Zo groeide bij
duidelijk voorziet in een groeiende behoefte binnen ons werk-
Sylvia het idee zelf te solliciteren. ‘Van tevoren heb ik ieder-
gebied. Wij spelen daar, vraaggericht, op in. Ten tweede past
een gepolst. Ze waren allemaal enthousiast, op één na. Ik
dit prima in de regiovisie, want de omringende ziekenhuizen
herinner me dat ik wel blij was met die eerlijke feedback; dat
leggen zich niet specifiek toe op pijnbestrijding.’
houdt je scherp. Aan het sollicitatieproces deden ook externe
32
OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 32
12/9/13 3:00 PM
kandidaten mee. In die tijd niet helemaal comme il faut. “Eigen
weinig van mezelf te herkennen in de financiële wereld.
mensen eerst” was toen nog min of meer de regel. Maar ik
Iedere branche heeft zijn eigen cultuur, en die van de zorg
vond het prima mijn krachten te meten op bredere schaal, en
past beter bij mijn persoonlijkheid. Of ik ben er in de loop der
was extra blij dat ik gekozen werd.’
jaren mee vergroeid geraakt. Toch was mijn Direct2Improve-
In 2000 en een gedeelte van 2001 was Sylvia waarnemend ma-
tijd leerzaam. Zo heb ik ervaren dat studie en kennis beïn-
nager OK. ‘Bewust tijdelijk, want ik had nog te weinig vertrou-
vloed worden door je branchetaal. Tijdens een presentatie over
wen in mijn managementcapaciteiten. Wel ben ik in die perio-
leanmanagement in het ziekenhuis begreep ik direct waarom
de toegetreden tot de stafdienst om projecten op het gebied van
het ging, terwijl mijn collega’s met een andere achtergrond
capaciteitsbeheer en procesmanagement te leiden, eerst alleen
het niet konden volgen. Maar bij een presentatie van een bank
voor de afdeling OK, later ziekenhuisbreed en -overstijgend.’
was ik bij de eerste alinea het spoor al bijna bijster’, meldt Sylvia Heemskerk met een lach.
LUXEPOSITIE
Zelfreflectie beschouwt ze als een groot goed. Ook in breder
Parallel aan haar loopbaanontwikkelingen volgde Sylvia diver-
kader. ‘Ik denk nog steeds dat de zorg bedrijfsmatiger kan,
se managementopleidingen.
maar andersom kan de bank- en verzekeringswereld ook leren
‘Die leerflow kwam vooral voort uit brede interesse. Ik wilde
van de zorgsector, vooral qua omgangsvormen en gedrag. De
graag verder kijken dan de grenzen van mijn vakgebied. Met
primaire passie in onze sector ligt bij de patiënt. Mogelijk
een zekere dosis achtergrondinformatie over de processen
verdwijnt het kostenbewustzijn daardoor wat naar de achter-
begrijp je beter waar je leidinggevende mee bezig is. Dat heb
grond. Zoals bijna iedereen ben ook ik vast geneigd te preken
ik altijd als leerzaam ervaren’, formuleert de vrouw die be-
voor eigen parochie.’
weert niet ambitieus te zijn. ‘Dat wil zeggen: ik wil me wel
Winst heeft haar inkijkje in de bank- en verzekeringswereld
ontwikkelen, maar dat hoeft niet per se in de stijgende lijn. Ik
Heemskerk zeker opgeleverd. ‘In ieder geval de bevestiging
doe graag dingen die me boeien. Status en geld vind ik minder
dat ik ben teruggekeerd in de sector waar ik thuishoor: een
interessant. Nu, in mijn huidige baan, verkeer ik in de luxe-
belangrijk inzicht.’
positie dat ik me kan permitteren het vak uit te oefenen dat ik het liefste uitoefen. Evengoed, kennis opdoen blijft leuk.
SABBATICALS
Met die gedachte ben ik ook de studie bedrijfskunde gestart.
Tot 2008 heeft Sylvia Heemskerk haar vakbekwaamheid van
Niet per se om bij iedere stap bewust na te denken hoe die
anesthesiemedewerker weten te onderhouden. Na lang beraad
past in een bedrijfskundig stramien. Ik ben meer iemand die
en overleg met haar omgeving heeft ze besloten die op te
de theorie intuïtief wil toepassen.’
geven. ‘Geen heel moeilijke beslissing, maar beslist ook geen
Diezelfde intuïtie bracht Sylvia Heemskerk ook tijdelijk buiten
makkelijke. A point of no return. Maar met de snelle innovatie
de kaders van een vast dienstverband bij een ziekenhuis. Na
in de medische zorg – nieuwe procedures en richtlijnen – heb
vertrek uit het Slotervaartziekenhuis in 2006 werkte ze nog
ik te weinig “vlieguren” om alles bij te benen. Gevoelsmatig
veertien maanden (als clustermanager OK, CSA, dagopname en
sta ik nog wel dicht bij het werkveld, dankzij mijn kantoor op
ICU/CCU) in het Diaconessenhuis Leiden. Hierna was de tijd rijp
de OK. Voor mij zo veel beter dan managen op afstand.’
om haar vleugels breder uit te slaan. In 2008 eerst als interim-
Voor afstand nemen schrikt Sylvia Heemskerk overigens niet
manager en businessconsultant via HighCare Interim&Advies.
terug. ‘Anders dan de generatie voor ons hoef ik het genieten
Aansluitend, in 2011, een jaar lang als consultant bij Direct2Im-
van mooie dingen in het leven niet uit te stellen tot “later”.
prove, vooral actief in de financiële branche. Hoe kan toename
Iedere vijf jaar neem ik in een sabbatical even afstand van het
in kwaliteit, snelheid en klanttevredenheid verenigd worden
werk. Zo was ik voor deze baan een weekje chef de mission bij
met duurzame verbetering in effectiviteit en efficiency? Die
een wintersportvakantie. Druk, maar blikverbredend.’
vraag stond daar centraal, en is ook voor Sylvia redelijk beant-
Het perspectief van doorwerken tot minstens 67 jaar schrikt
woord. Maar wel met de ondervinding dat dit uitstapje naar een
haar niet af. ‘Toen ik solliciteerde op de vacature van manager
totaal andere wereld voor haar tijdelijk moest blijven.
Anesthesie werd me gevraagd hoelang ik dacht te blijven. Logisch, want ik ben regelmatig geswitcht. Daardoor heb ik
PASSIE BIJ DE PATIËNT
veel geleerd. Nu ben ik waar ik graag wil zijn. Ik heb hier de
‘Toen mijn interesse voor kennismaking met de financiële
gelegenheid te werken voor en met mensen met wie ik graag
wereld gepolst werd, leefde ik vooral in de veronderstelling
werken wil. We zijn het op hoofdlijnen met elkaar eens, spar-
dat er in ziekenhuizen op bedrijfsmatig gebied veel mis was.
ren, houden elkaar scherp in goede discussies en respecteren
Dat beeld is nu genuanceerd. In de praktijk bleek ik bitter
elkaar. Dat is voor mij rijkdom.’ ■ OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 33
33
12/9/13 3:00 PM
NVLO-congres over ‘zorg 3.0’
Toekomstvisies OK’s 2020: fictie of werkelijkheid? Hoe ziet het OK-complex van de toekomst eruit? En (hoe) kunnen efficiëntie en patiëntvriendelijkheid hand in hand gaan? Op donderdag 26 september, de eerste dag van het NVLO-congres, stonden deze vragen centraal. Tekst: Astrid van Pelt | Foto’s: Menno Goosen
V
oorspellen is moeilijk. Toch deden de sprekers op het
een revolutie te ontketenen. Veertien jaar geleden werd de mo-
NVLO-congres een poging hun visie te geven op de
biele telefoon gezien als een overbodig en irritant piepend luxe-
zorg en in het bijzonder het OK-werkveld van 2020.
product. We hadden ons toen niet kunnen voorstellen dat we
‘Zorg 3.0: fictie of werkelijkheid?’, de ondertitel van het con-
nu niet meer zonder kunnen. Zo is het ook met veranderingen
gres, sloot goed aan op de revolutionaire oplossingen die som-
in de zorg: ontwikkelingen die nu eng, onhaalbaar of onethisch
mige sprekers van stal haalden om patiënten in de toekomst
lijken, kunnen onze toekomst wellicht ten goede veranderen.’
goed te kunnen blijven ondersteunen. In een goed gevulde zaal van Conferentiecentrum Woudscho-
’FOOD’ EN ‘HEALTH’
ten in Zeist werd de aftrap gegeven door trendwatcher Adjiedj
Preventie, vooral op het gebied van ongezond eten, is volgens
Bakas. Hij liep in opdracht van Achmea en pensioenfonds
Bakas zo’n ommezwaai. Een ander eetpatroon kan, zijns
PGGM een jaar mee in de zorg om als outsider met een frisse
inziens, de helft van de ziektes voorkomen. ‘Verzekerings-
blik problemen te signaleren en oplossingen aan te dragen. In
maatschappijen zouden goed gedrag moeten belonen, met
het boek De toekomst van gezondheid beschreef hij samen met
leefstijlafhankelijke zorgpremies. Franse wijnen barsten van
Jan Franssen zijn bevindingen.
de pesticiden. Afgesloten kassen, waardoor er geen bestrijdingsmiddelen meer nodig zijn, zouden een oplossing kunnen
ONMISBARE OMMEZWAAI
vormen. Of het overschakelen op Spaanse wijn.’ Hij geeft nog
‘2013 is in de Chinese astrologie het jaar van de slang’, vertelt
een voorbeeld: ‘Afrikaantjes zijn een natuurlijk medicijn tegen
Bakas. ‘Een slang wordt gekarakteriseerd als een slim dier. En
ouderdomsblindheid. Wanneer je kippen deze bloemen laat
slimheid hebben we nodig, slim ondernemerschap vooral. De
eten, zal de medicinale werking terechtkomen in het ei. Food
zorg in Nederland is drie keer zo duur als die in Singapore,
en health is het antwoord voor de toekomst van de gezond-
terwijl in ons land een derde van de bedden leegstaat. En art-
heidszorg. Supermarkten zeggen nu al dat ze over tien jaar de
sen zijn 30 procent van hun tijd kwijt aan administratie.’
grootste apotheken van het land zullen zijn.’
Hij onderstreept dat wanneer er niets verandert, in 2050 de helft van de westerse landen failliet is vanwege de vergrijzing.
GEEN MEDICIJNEN MAAR PILLEN
Volgens hem levert het reorganiseren van de zorg veel op. En
‘Binnen tien jaar zullen er aanzienlijk minder medicijnen
dat moet rigoureus gebeuren. ‘Alles wat we nu normaal vinden,
worden ingezet’, voorspelt Bakas. ‘De zorg zal steeds meer
moeten we ter discussie stellen. We hebben gekken nodig om
defecte lichaamsonderdelen gaan vervangen. De nieuwe
34
OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 34
12/9/13 3:00 PM
Trendwatcher Adjiedj Bakas liep in opdracht van Achmea en pensioenfonds PGGM een jaar mee in de zorg om als outsider met een frisse blik problemen te signaleren en oplossingen aan te dragen.
Jan Hendriks, programmamanager Leerlandschap OKC van Fontys in Eindhoven, hield een vlammend betoog waarin hij beschreef hoe de opleidingen én de spirit van studenten hervormd zouden moeten worden.
onderdelen worden uit stamcellen gemaakt, met een soort
neer je je diploma op zak hebt’, stelt hij met de nodige kwaad-
3D-printer.’
heid in zijn stem. Hij vervolgt: ‘Nog een groter percentage van
Medicijnen mogen volgens Bakas dan steeds meer tot het ver-
de afgestudeerden leest geen vakliteratuur. Op de website van
leden gaan behoren, pillen vervullen volgens hem juist wel
het AMC zijn talloze evidence-based practices te lezen, maar die
een sleutelrol in zorg 3.0. ‘Invasief verandert naar minimaal
worden nauwelijks bekeken.’
invasief en dat verandert weer in non-invasief. Denk aan de pil
Hendriks stipt aan dat zeven Brabantse ziekenhuizen in tien
die darmkanker kan detecteren. Die is heel betrouwbaar en
jaar geen kennis over de OK hebben gedeeld. Volgens hem valt
maakt een pijnlijk onderzoek via de anus overbodig.’
er veel te halen wanneer er gedeeld wordt. Niet meer ‘kennis bezitten is macht’, maar ‘kennis delen is kracht’.
LUCRATIEVE OUDERENZORG Bakas vervolgt zijn betoog met het uitlichten van een (in zijn
HAAL DE TOEKOMST IN HUIS
ogen) complottheorie. ‘We geven veel meer geld aan de AWBZ
Uitvoerig bespreekt Jan Hendriks de manier waarop het leer-
uit dan Duitsland. Dat komt doordat ouderen lucratief zijn
landschap geïnnoveerd moet worden. Een voorstel van zijn
voor de verpleegsector. Zij worden daarom zo lang mogelijk
hand is om werkplekopleiden in te bouwen in de opleiding.
in leven gehouden, euthanasie is out of the question. Patiënten
‘Zo worden studenten al vroeg geconfronteerd met de nood-
zijn verworden tot cashcows. De KNMG is een criminele orga-
zaak van een leven lang leren. Bovendien ontstaat er een
nisatie.’
enorm sterke leercurve in de opleiding zelf.’
Wat hij daarna zegt, lijkt op zijn minst hiermee in tegen-
Hendriks gaat verder over de toekomst van het beroep:
spraak. Terminale patiënten die door een extreem dure be-
‘Opleidingen zouden veel beter moeten definiëren hoe het
handeling nog zeven weken langer in leven kunnen blijven,
zorg-, leer- en werklandschap van de toekomst eruitziet.
zullen dat, als het aan Bakas ligt, in het zorglandschap van de
Pas daarna kun je een degelijke en toekomstgerichte oplei-
toekomst uit eigen zak moeten betalen. ‘Uit de erfenis dus. Als
ding opbouwen. Zo voorkom je dat je opleidt tot iets wat snel
je dan met de kinderen om de keukentafel gaat zitten, reken
verdwenen zal zijn.’
maar dat ze zeggen: “Papa, laat het los.”’
Hendriks presenteert vier missies die volgens hem het beroep ten goede komen. Onder andere het reglementeren van het
KENNIS DELEN IS KRACHT
beroep: ‘Helaas kan nu iedereen een kapje en een muts op-
Het stokje wordt overgenomen door Jan Hendriks, program-
zetten. We krijgen geen erkenning, terwijl we wel op hoog
mamanager Leerlandschap OKC van Fontys in Eindhoven. In
niveau acteren.’ Volgens Hendriks moeten er voor operatie-
een vlammend betoog stipt hij aan hoe de opleidingen én de
assistenten en anesthesiemedewerkers vier zaken gereglemen-
spirit van de studenten hervormd zouden moeten worden. ‘De
teerd worden: de beroepsnaam, het beroepsmatig handelen,
laatste 15 jaar zijn de curricula van de opleidingen bijna niet
de erkenning van de opleidingsstatus en tot slot de erkenning
veranderd. Maar er zijn ook zorgpunten over de alumni: 85
van het beroepsprofiel. Met als sluitstuk internationalisering
procent van de beroepsgenoten doet niet of nauwelijks aan na-
en daarmee de mogelijkheid om het beroep de gewenste inter-
scholing. Het is gewoon arrogant te denken dat je er bent wan-
nationale erkenning te geven. Dit om ervoor de zorgen dat OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 35
35
12/9/13 3:00 PM
Janet Vissinga van OK Consultancy Nederland (OKCN) adviseert ziekenhuizen bij de (ver)bouw van operatiecomplexen.
Iris Hobo van Panton, een designstudio voor medische innovaties, stelde dat design een sleutelrol kan vervullen in ziekenhuizen: het is in staat de perceptie en het gedrag van mensen te veranderen.
OA- en AM-opgeleiden in Nederland en daarbuiten hun vak
verhouden. Wanneer dit achter de rug is, is het tijd voor een
kunnen uitoefenen zoals ze dat willen.
‘dummysessie’, waarbij het ontwerp nagebootst wordt. Pas daarna start het echte ontwerp. Vissinga noemt deze werk-
1920 VERSUS 2020
wijze ook wel het Spice Girl-model: ‘Tell me what you want, what
Na de lunchpauze stapt Janet Vissinga van OK Consultancy
you really really want.’ Of, in goed Nederlands: ‘Denk na voordat
Nederland (OKCN) achter het katheder. OKCN adviseert zie-
je renovatieplannen maakt. Voorkom bijsturen en bijbetalen.’
kenhuizen bij de (ver)bouw van operatiecomplexen. Vissinga start haar presentatie met het tonen van een operatiekamer
BEGIN MET DE DROOM
uit de jaren twintig van de vorige eeuw: een zeer ruim vertrek
Dan is het woord aan Iris Hobo van Panton, een designstudio
met in het midden een snijtafel. Daarboven hangt een uit de
voor medische innovaties. Ze stelt dat design een sleutelrol kan
kluiten gewassen lamp die het naar binnen vallende daglicht
vervullen in ziekenhuizen: het is in staat de perceptie en het
met behulp van spiegels reflecteert op de patiënt. De aanvoer
gedrag van mensen te veranderen. Hobo constateert dat steeds
van verse lucht komt uit dezelfde richting als het licht: grote
meer ziekenhuizen bewuster stilstaan bij hun inrichting. De-
openslaande ramen.
signmanagement is belangrijk voor de toekomst: het gebruiken
Het OK-complex uit de jaren twintig van de 21ste eeuw ver-
van design om bedrijfsdoelstellingen te verwezenlijken.
toont nog maar weinig overeenkomsten met dat van deze
Ze concretiseert haar verhaal door de ontwerpaanpak van het
voorganger. ‘De gebruiker staat op de eerste plaats, pas daarna
Alexander Monro Ziekenhuis onder de loep te nemen. ‘Het
volgt de ontwerpfase. De leidende vraag bij het ontwerpen
begint altijd met de droom. In het geval van dit borstkanker-
van operatiecomplexen moet zijn: hoe kunnen de primaire
ziekenhuis was dat om een zo aangenaam mogelijk verblijf
processen vertaald worden naar functionaliteiten? Goederen,
voor de patiënten mogelijk te maken. De stap daarna is te
personeel en patiënten(logistiek) moeten in een optimaal
kijken hoe je die droom kunt verwezenlijken op het niveau
proces samenkomen.’
van de gebruikers. In dit ziekenhuis was voorzien dat mannelijke patiënten zich erg misplaatst zouden voelen wanneer er
VOORKOM BIJSTUREN EN BIJBETALEN
alleen maar damesbladen op de leestafel zouden liggen. Daar-
De praktische vertaalslag van deze voorgaande boodschap kan
om is ervoor gekozen om deze minderheidsgroep ook goed te
volgens Vissinga gemaakt worden door een aantal basale ver-
bedienen, zodat er voor iedereen een fijne sfeer is.’
eisten vast te stellen: een focus op ergonomie, communicatie
Ze benadrukt dat in deze fase essentiële keuzes worden ge-
en veiligheid (shared awareness), hygiënische zonering en ruim-
maakt voor de latere ontwerpfase. In deze fase moet alle in-
te voor flexibiliteit binnen uniformiteit. Wanneer uitvoerig
formatie over de musthaves en don’ts worden ingewonnen. ‘Mos-
is nagedacht over de implementatie van deze aspecten, kan
lima’s willen liever niet op een wc zitten die in de richting van
de PvE-fase starten, die stapsgewijs verloopt. Hierin wordt
Mekka gericht is. Het lijkt misschien een kleinigheidje, maar
allereerst gekeken welke ruimtes nodig zijn. Vervolgens
het is heel belangrijk voor hen. In de designfase kun je er nog
moet een functionele beschrijving van die ruimtes gemaakt
rekening mee houden. Als het ziekenhuis eenmaal ontworpen
worden, waarna de oppervlakte vastgesteld wordt. Daarna
is, of zelfs al gebouwd, is het erg lastig dit nog aan te passen.’
wordt bepaald hoe de ruimtes zich tot elkaar (zouden moeten)
De derde fase is het in kaart brengen van alle processen in het
36
OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 36
12/9/13 3:00 PM
Leendert Jan Zonneveld van DoubleSense vertelde over DORA: Digital Operation Room Assitant. Het doel van het project is om de patiëntveiligheid tijdens operaties te vergroten.
Roel Meijvis, de jongste cabaretier van Nederland, zorgde voor de nodige vrolijkheid.
ziekenhuis: waar komt de koffiecorner? Is dat niet te dicht bij
vergeleken. Op basis van de gegevens is gebleken dat de ge-
de draaikolk met frisse lucht uit een draaideur? Zijn de gan-
plande duur gemiddeld 41 minuten te kort is omdat er geen
gen wel breed genoeg om bedden elkaar te laten passeren?
rekening wordt gehouden met een tijdrovende voorbereiding.
Tot slot, in de vierde fase, wordt de tekentafel van stal ge-
‘Het is geen overbodige luxe wanneer tijdens een operatie
haald; de designfase is aangebroken.
al in kaart gebracht kan worden hoe lang de verwachte vertraging zal zijn, zodat arts en patiënt op de vertraging kunnen
VERANDERING IN GEDRAG DOOR DESIGN
anticiperen. Dit doen we door gebruik te maken van sensor-
Hobo ondersteunt haar these dat design de gebruiker kan
data. Bijvoorbeeld door instrumenten een kleurcode te geven.
beïnvloeden op het niveau van perceptie en gedrag met enkele
Van tevoren wordt ingevoerd wanneer de instrumenten ge-
concrete voorbeelden. Op technologisch niveau zou het reëel
bruikt zullen gaan worden, en zo kan tijdens de operatie bere-
kunnen zijn dat er binnen enkele jaren een zelfscreenende
kend worden of de ingreep volgens de tijdsplanning verloopt.’
spiegel is die operatiemedewerkers erop attendeert wanneer
Het project in het Oogziekenhuis richt zich op de patiëntte-
zij niet de correcte kleding aanhebben. Ook zou deze spiegel
vredenheid. Wachttijd is hierbij de focus. Een aantal patiënten
alarm kunnen slaan wanneer zich te veel bacteriën op de
krijgt in het horloge een RFID-tag, waardoor met behulp van
kleding of de huid van de persoon in de spiegel bevinden.
radiofrequenties in beeld gebracht kan worden waar en hoe-
‘Spiegels zijn sowieso nuttig’, zegt ze. ‘Enig idee waarom er in
lang een patiënt zich ergens bevindt. Aan de hand van de
de lift vaak een spiegel hangt? Om te voorkomen dat je gaat
resultaten blijkt bijvoorbeeld dat patiënten vaak langer dan
fröbelen. Je wordt geconfronteerd met jezelf. Ziekenhuizen
gemiddeld in de holding verblijven. Dit komt de zenuwen niet
kunnen profiteren van dit effect van self-consciousness. Hang een
ten goede. Door deze en andere resultaten uit dit onderzoek
spiegel bij een wasbak, en een aanzienlijk groot percentage
kan het ziekenhuis gericht acties ondernemen om het patiënt-
van het operatiepersoneel zal zijn handen grondig reinigen.’
verblijf te veraangenamen.
VERANDERINGEN OP PATIËNTNIVEAU
NOOIT MEER IETS KWIJT
De laatste spreker van de eerste dag is Leendert Jan Zonne-
In het RdGG ondersteunt DORA de medisch specialist door
veld, die vertelt over DORA, Digital Operation Room Assitant.
een volgsysteem voor OK-apparatuur in te voeren. De chipjes
Dit innovatieproject is een initiatief van de TU Delft en wordt
op de apparatuur staan in verbinding met de statusmonitor
gefinancierd door de provincie Zuid-Holland. Het doel van
op de OK. Met die monitor kan de apparatuur gelokaliseerd
het project is om de patiëntveiligheid tijdens operaties te
worden en defect worden gemeld. De voordelen zijn evident:
vergroten. Het LUMC, het Oogziekenhuis Rotterdam en het
minder kans op fouten, verhoogde efficiëntie, focus op het
Reinier de Graaf Gasthuis (RdGG) doen op dit moment mee
primaire proces en verhoogde patiëntveiligheid. Automatische
aan het project. De drie ziekenhuizen krijgen op verschillende
controle op aanwezigheid van de benodigde apparatuur is een
aspecten advies.
realistisch toekomstscenario. Hiermee sluit Leendert Jan Zonneveld het theoretische ge-
‘TIME WILL TELL’
deelte van de eerste dag af. Roel Meijvis, de jongste cabaretier
In het LUMC focust DORA op de planning voor en tijdens ope-
van Nederland, zorgt voor de nodige vrolijkheid, terwijl de
raties. Geplande duur en feitelijke duur worden met elkaar
2020-materie rustig kan bezinken. ■ OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 37
37
12/9/13 3:00 PM
Wordt 2014 jouw Zwitserlandjaar? Interchange levert al sinds 1990 (OK) personeel aan Zwitserse Ziekenhuizen en Privéklinieken. Of je nou 0 of 30 jaar ervaring hebt, wij hebben een leuke, goedbetaalde baan voor je! Er zijn twee mogelijkheden: 1. Op uitzendbasis, voor een aantal maanden. 2. In loondienst van het ziekenhuis, al mogelijk vanaf 6 maanden!
Wij helpen onze kandidaten kostenloos van A tot Z: • Wij betalen de vertalingen van je cv, diploma e.d. • Wij betalen je reis- en verblijfkosten als je gaat kennismaken en meelopen • We helpen je met het leren of bijspijkeren van je Duits maar óók zaken als huisvesting, vergunningen, verzekeringen etc. worden door ons uit handen genomen.
Begin je avontuur met maximale zekerheid! Meer weten? Bel vrijblijvend 010 436 63 01 of mail ons op
[email protected]
www.inter-change.nl www.werkeninzwitserland.nl
OK nieuws.nl Snel op de hoogte met
OK nieuws.nl
Ontwikkelingen in de wereld van de OK volgen elkaar in snel tempo op. Daarom vindt u op www.OKnieuws.nl: • het laatste nieuws • agenda • achtergrondverhalen • filmpjes • vacatures • weblog Paul Meijsen • mijn dag
Meld u aan voor de gratis nieu wsbrief. Da n ontvangt u het laatste OK-nieuws vanzelf in uw mail box.
OKnieuws.nl, is dé nieuwssite voor de OK: van operatieassistent tot anesthesiemedewerker en van OK-manager ager tot chirurg.
OKO0513.indd 38
12/9/13 3:00 PM
Even voorstellen Beste collega’s,
MediRisk en de verschillende wetenschappelijke verenigingen om zo samen het beleid te bepalen. Het profileren is daarnaast van
Ik ben Mimoen Ahmidi, 36 jaar en sinds februari 2011 werkzaam
belang voor de continuïteit van de vereniging. Hierbij speelt ons
in het Rijnland Ziekenhuis (locaties Leiderdorp en Alphen aan den
blad ook een belangrijke rol, en we hebben jullie input hard nodig
Rijn) als manager Zorg. Mijn zorggroep bestaat uit de afdelingen
om de continuïteit te garanderen. Wij gaan ons best doen om een
OK, CSA, pijnbehandelcentrum en de poli Anesthesie. Bij elkaar
inspirerende themadag voor het voorjaar van 2014 te organiseren!
zo’n 145 fte. Daarvoor heb ik ruim twaalf jaar in het Slotervaart-
Via deze weg wil ik in ieder geval de afgetreden bestuursleden
ziekenhuis gewerkt. Daarnaast ben ik mede-eigenaar en oprichter
hartelijk danken voor hun inzet en heet ik Trudie Doodeman van
van Kliniek Amstelveen met twee OK’s die verhuurd worden aan
harte welkom binnen het bestuur!
zbc’s, privéklinieken, ziekenhuizen en zelfstandige artsen. Sinds april 2010 ben ik bestuurslid binnen de NVLO. Eind vorig jaar werd duidelijk dat Eduard Monteban zou stoppen als voorzitter, en werd ik gepolst of ik daarna de kar zou willen trekken. Daar heb ik niet lang over na hoeven denken. De NVLO is voor mij een prachtige vereniging met enthousiaste en bijzondere leden die elkaar jaarlijks op het congres treffen. Wat mij betreft strekt dit platform zich niet alleen uit tot het jaarlijkse congres, maar wordt het een platform waarbij we elkaar continu kunnen vinden. Hierbij spelen social media (internet/Twitter) een belangrijke rol. De komende tijd zal de website grondig vernieuwd worden, zodat we deze ook beter kunnen benutten voor belangrijke documenten, thema’s en vragen aan elkaar. Ook de NVLO gaat zich professionaliseren, en wat mij betreft ook nog meer profileren! Wat mij be-
Mimoen Ahmidi
treft worden we gesprekspartner van diverse instanties als de IGZ,
Voorzitter NVLO
NVLO-informatie De NVLO is dé professionele en ondernemende beroepsvereniging voor leidinggevenden op de operatieafdeling. De vereniging stelt zich tot doel om de communicatie tussen leidinggevenden van operatieafdelingen te bevorderen, informatie te verstrekken, op persoonlijk en juridisch vlak te ondersteunen, en onderwijs en managementtraining te geven. De NVLO heeft de status van beroepsvereniging. Voordelen lidmaatschap - Zes keer per jaar het vakblad OK Operationeel gratis thuisbezorgd. OK Operationeel bevat ieder nummer een managementkatern van minimaal acht pagina’s, waarin het vak van leidinggevende OK, de toepassingen van leiderschap en de diversiteit van de beroepspraktijk in beeld worden gebracht. Het katern brengt inspiratie, professionalisering, visie, verbondenheid en de mogelijkheid om kennis en ervaring te delen met collega-leidinggevenden OK. - Korting op het jaarlijkse congres. Een unieke gelegenheid om te netwerken en je kennis te verbreden. - Minimaal eenmaal per jaar een themadag waarbij een professioneel onderwerp centraal staat. - Verder is de NVLO actief op het gebied van contacten met het bedrijfsleven, diverse overheidsinstanties en andere belangrijke instanties die vormgeven aan de operatieve zorg in Nederland.
Bestuur NVLO
Redactie OK Management-katern
Mimoen Ahmidi, voorzitter
Menno Goosen, Hoofdredacteur
06-22 77 88 72
[email protected]
Christa Tigchelaar, Secretaris en
020-520 60 77
penningmeester
Jeannette Ronchetti,
[email protected]
Redactie en social media
06-513 407 26
[email protected] én
Jeannette Ronchetti, Redactie OK Management en social media (Zie onder redactie)
[email protected] 06-55 73 33 11 Trudie Doodeman, Redactie
[email protected] Adverteren:
Lid worden Elke leidinggevende die op de operatieafdeling werkt binnen één van de drie disciplines chirurgie, anesthesie of recovery en een formele benoeming heeft, kan lid worden van de vereniging. Lid worden kan via de website van de NVLO. Surf naar www.nvlo.nl. De kosten voor het lidmaatschap bedragen € 150,00 per jaar. Deze kosten worden door middel van automatische incasso geïnd. Het lidmaatschap is persoonlijk en loopt van 1 januari tot en met 31 december. Lidmaatschap opzeggen? Mail naar
[email protected]. Opzegging van het lidmaatschap uiterlijk twee maanden voor de start van het nieuwe kalenderjaar.
Cross Advertising 010- 742 10 23
[email protected] www.crossmedia nederland.com
www.nvlo.nl OK MANAGEMENT DECEMBER 2013
OKO0513.indd 39
39
12/9/13 3:00 PM
Only one
company has StageOne Select - the only modular hip spacer mold Personalized The only customizable hip spacer molds t create a spacer with antibiotic of choice
Optimized The only spacer with textured surface 1 t increased surface area promotes higher antibiotic elution
Exceptional The only reinforced modular hips cement molds, with 150 combinations t bone sparing, maintains soft tissue tension and increases mobility for the patient
+ 31 78 629 29 29
[email protected] - www.biomet.com biomet.com ©2012 Biomet.® All pictures, products, names and trademarks herein are the property of Biomet, Inc. or its subsidiaries.
1. Bassam A. Masri, Clive P. Duncan, Christopher P. Beauchamp, Nancy J. Paris, Jennifer Arntorp. Effect of Varying Surface Patterns on Antibiotic Elution from antibiotic-loaded Bone Cement. The Journal of Arthroplasty Vol. 10, No. 4, 1995, 453-459.
OKO0513.indd 40
One Surgeon. One Patient. ®
12/9/13 3:00 PM
