KATERN VOOR LEIDINGGEVENDEN VAN OPERATIEAFDELINGEN

KATERN VOOR LEIDINGGEVENDEN VAN OPERATIEAFDELINGEN

Anita en Marielle Kappetein (OK Medinova Klinieken )

Twee ‘kappeteins’ op een schip Ouderenbeleid: omgaan met het persoonlijk levensfasebudget

OKO0413.indd 29

27/09/13 20:55

PALAMIX

®

Optimaal mengen van botcement: Eenvoudig – veilig – efƂciënt* en cementeer Leer meer over cement atief platform technieken op ons educ

emy.com www.heraeus-palacad

PALAMIX® – eenvoudig gebruik voor alle toepassingen * eenvoudig in slechts een paar stappen naar een homogeen en gebruiksklaar botcement * veilig betrouwbare vacuümcontrole door vacuümindicator aan het luchtslangetje * efƂciënt een systeem voor alle toepassingen in de gecementeerde prothesiologie door een keur aan kokers es met verschillende afmetingen en speciale accessoires www.heraeus-medical.com

47348_AZ_PALAMIX_OK_Operationeel_NL.indd 1 OKO0413.indd 30

13.08.13 20:55 10:09 27/09/13

3.08.13 10:09

Meer grip op PLB-saldi In dit nummer vinden jullie een artikel over het persoonlijk le-

bluffende overeenkomsten heeft. Interessant om te lezen is het in

vensfasebudget (PLB). Dit sluit mooi aan op het thema ouderbeleid

hoeverre deze levensloop van invloed is op hun vrijwel identieke

van de LVO. Zitten jullie ook zo te worstelen met al die vrijedagen-

manier van leidinggeven. Als een familiaire band van invloed zou

soorten? Elk soort vrije dag kent namelijk zo zijn eigen rechten,

zijn op effectief leiderschap zou dit wat ons betreft een nieuw aan-

regels en richtlijnen. Intussen zijn de PLB-uren wel van invloed

stellingscriterium voor leidinggevenden mogen zijn.

op je normformatie. Het ene jaar willen medewerkers immers sparen, het andere jaar willen ze massaal opnemen. Ga daar als

Veel inspiratie en wijsheid gewenst met dit katern!

leidinggevende maar eens aanstaan. Gelukkig hebben wij Fred Beemsterboer, senior adviseur P&O bij het Westfriesgasthuis, bereid gevonden ons te adviseren op welke manier wij de PLB-uren kunnen beheersen. Fred biedt ons handvatten in de vorm van twee beheersinstrumenten. Maar hij waarschuwt ook voor een louter administratieve en instrumentele benadering. Als het om cao-gerelateerde rechten gaat, zoals bij de PLB-uren, is het belangrijk om hierover de dialoog te blijven voeren met onze medewerkers. In onze bekende rubriek ‘Portret’ dit keer een dubbelportret. Jullie maken kennis met twee bijzondere dames: Anita en Marielle Kappetein, beiden werkzaam als leidinggevende in de gezond-

Jeannette Ronchetti, Trudie Doodeman en Menno Goosen

heidszorg. Als zussen met een vergelijkbare baan zijn ze elkaar tot

(niet op de foto)

steun en sparren ze regelmatig. Uit hun persoonlijke verhaal komt

Redactie OK Management-katern

naar voren dat niet alleen hun basis maar ook hun levensloop ver-

[email protected]

NVLO-informatie De NVLO is dé professionele en ondernemende beroepsvereniging voor leidinggevenden op de operatieafdeling. De vereniging stelt zich tot doel om de communicatie tussen leidinggevenden van operatieafdelingen te bevorderen, informatie te verstrekken, op persoonlijk en juridisch vlak te ondersteunen, en onderwijs en managementtraining te geven. De NVLO heeft de status van beroepsvereniging. Voordelen lidmaatschap - Zes keer per jaar het vakblad OK Operationeel gratis thuisbezorgd. OK Operationeel bevat ieder nummer een managementkatern van minimaal acht pagina’s, waarin het vak van leidinggevende OK, de toepassingen van leiderschap en de diversiteit van de beroepspraktijk in beeld worden gebracht. Het katern brengt inspiratie, professionalisering, visie, verbondenheid en de mogelijkheid om kennis en ervaring te delen met collega-leidinggevenden OK. - Korting op het jaarlijkse congres. Een unieke gelegenheid om te netwerken en je kennis te verbreden. - Minimaal eenmaal per jaar een themadag waarbij een professioneel onderwerp centraal staat. - Verder is de NVLO actief op het gebied van contacten met het bedrijfsleven, diverse overheidsinstanties en andere belangrijke instanties die vormgeven aan de operatieve zorg in Nederland. Lid worden Elke leidinggevende die op de operatieafdeling werkt binnen één van de drie disciplines chirurgie, anesthesie of recovery en een formele benoeming heeft, kan lid worden van de vereniging. Lid worden kan via de website van de NVLO. Surf naar www.nvlo.nl. De kosten voor het lidmaatschap bedragen € 150,00 per jaar. Deze kosten worden door middel van automatische incasso geïnd. Het lidmaatschap is persoonlijk en loopt van 1 januari tot en met 31 december. Lidmaatschap opzeggen? Mail naar [email protected]. Opzegging van het lidmaatschap uiterlijk twee maanden voor de start van het nieuwe kalenderjaar.

Bestuur NVLO

Redactie OK Management-katern

Eduard Monteban, Voorzitter

Menno Goosen, Hoofdredacteur

[email protected]

[email protected]

06-54 73 67 42

020-520 60 77

Christa Tigchelaar, Secretaris en

Jeannette Ronchetti,

penningmeester

Redactie en social media

[email protected]

[email protected] én

06-513 407 26

[email protected]

Jeannette Ronchetti, Redactie

06-55 73 33 11

OK Management en social media

Trudie Doodeman,

(Zie onder redactie)

Redactie

Mimoen Ahmidi, Sponsoring en

[email protected]

marketing

Adverteren:

06-22 77 88 72

Cross Advertising 010- 742 10 23 [email protected] www.crossmedia nederland.com

www.nvlo.nl OK OPERATIONEEL OKTOBER 2013

OKO0413.indd 31

31

27/09/13 20:55

32

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 32

27/09/13 20:55

Anita en Marielle Kappetein, hoofden OK Medinova Klinieken

Collega’s, coaches, zussen Het grapje ligt enigszins voor de hand: twee ‘kappeteins’ op een schip. Ware het niet dat Anita en Marielle Kappetein ieder de scepter zwaaien over de OK op een eigen locatie van Medinova Klinieken. Anita in Klein Rosendael in Rozendaal en Marielle in Zestienhoven, vlak bij de Rotterdamse luchthaven. Als zussen met een vergelijkbare baan hebben ze steun aan elkaar; niet zelden wordt er in familieverband gespard. Hun basis en levensloop komen behoorlijk overeen. Heeft dit ook geleid tot eenzelfde manier van leidinggeven? Tekst: Linda van Pelt | Foto’s (inclusief OK Managementcover): Johannes Abeling

p de ochtend van het interview met Anita Kappetein

O

Medinova is gevestigd in Haarlem, dus we zijn eraan gewend

(54) is er een noodsituatie in Kliniek Klein Rosendael.

om op de eigen locatie doortastend te anticiperen. Zo stond ik

‘Vanmorgen vroeg werd ik al gebeld door een collega

twee jaar terug bij de verbouwing en modernisering van onze

die melding deed van een aantal oplichtende alarmknoppen.

operatiekamers zelf op het dak om toezicht te houden’, schetst

Elektriciteitsstoring in het back-upaggregaat. Dat betekent

Anita haar wel erg letterlijke ‘helikopterview’. ‘Die veelheid

niet opereren, want we nemen uiteraard geen enkel risico.

van taken maakt mijn werk juist zo interessant.’

Veiligheid staat voorop.’ Patiënten die al onderweg waren, werden opgevangen in de kliniek. Anderen konden nog tijdig

PRIVÉ VERSUS REGULIER

worden afgebeld. ‘Een belangrijke rol daarbij speelde uiter-

Medinova is een netwerk van vier zelfstandige behandelcentra

aard het omslagmoment, want je hoopt nog even dat het euvel

(ZBC’s), gevestigd in Haarlem, Breda, Rotterdam en Rozendaal,

snel verholpen is. Dit hadden we nog nooit bij de hand gehad,

elk met eigen specialisaties. In Haarlem staat het oogheelkun-

dus je kunt niet terugvallen op een standaardaanpak. Geluk-

dig medisch centrum. Medinova Kliniek Breda is toegespitst

kig had bijna iedereen begrip voor deze overmachtsituatie.

op orthopedische behandelingen aan schouder, enkel, rug,

Openheid en eerlijkheid worden gewaardeerd, en daar hebben

heup en knie. De orthopedisch chirurgen in Zestienhoven zijn

de mensen ook recht op. De meeste cliënten kunnen we nog

gespecialiseerd in gewrichtsbehandelingen (kijkoperaties aan

deze week opereren, slechts een uitgebreide knieoperatie

schouder, knie en enkel), handchirurgie en prothesiologie.

hebben we moeten opschuiven naar volgende week.’

Medinova Kliniek Klein Rosendael, de startlocatie, heeft naast

Het wegvallen van een langdurige liposuctie aan het eind van

orthopedisch chirurgen en een neurochirurg ook plastisch

de week, vanwege griep van de cliënt, was een ‘elk nadeel

chirurgen (gespecialiseerd in corrigerende operaties zoals

heeft zijn voordeel’-bijkomstigheid, erkent het OK-hoofd van

facelift, borstcorrecties, liposculpture en correcties van de

Klein Rosendael. ‘Flexibiliteit, vooral vanuit het oogpunt van

lippen, kin, oren en oogleden) en algemeen chirurgen (ge-

klantgerichtheid, is een vast onderdeel van onze bedrijfscul-

specialiseerd in het behandelen van spataderen, aambeien en

tuur. De overkoepelende facilitaire dienst van de holding van

liesbreuken en het uitvoeren van sterilisaties).

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 33

33

27/09/13 20:55

Medinova is wat je van oudsher zou beschrijven als een pri-

meer interessant. Vooral de technische kant van het vak heeft

vékliniek. Toch dekt deze term de lading niet meer. ‘Een pri-

me vanaf het begin aangesproken.’

vékliniek wordt geassocieerd met dure, onverzekerde zorg.

Het overlijden van hun moeder in 1987 bracht Marielle ertoe

Wij zijn door alle verzekeraars erkend. Bij Medinova worden

haar laatste studiejaar dichter bij huis te doen, in Diaconessen-

alle behandelingen die binnen de basisverzekering vallen,

huis Arnhem. ‘Het was wel wennen aan de andere sfeer. In Den

na verwijzing door huisarts of behandelend arts, volledig

Haag moest je een grote mond hebben om een plaatsje te ver-

vergoed’, stelt Marielle Kappetein (47). ‘We investeren in een

overen in het team. In Arnhem, waar ik dezelfde “tekst” bleef

sluitend kwaliteitsbeleid. Medinova is ISO-gecertificeerd,

bezigen, werd me door mijn praktijkbegeleider al snel te ver-

al onze klinieken hebben het ZKN (Zelfstandige Klinieken

staan gegeven dat ik een beetje moest inbinden’, meldt ze met

Nederland)-keurmerk. En als een van de eerste klinieken in

enige zelfspot. Meer moeite dan met de andere toonzetting had

Nederland hadden wij ons veiligheidsmanagementsysteem

Marielle met de in haar ogen behoudende werkcultuur. ‘Soms

officieel op orde.’ ‘Daarnaast worden wij kritisch beoordeeld

kon ik het niet laten mijn mening te laten horen: het kan óók

op de vergelijkingssite Independer – en terecht’, vult Anita

op die manier. Steevast was de reactie: “We doen het al jaren

aan.

zo.” Dolblij was ik dan ook met de gynaecoloog die het op een goede dag voor me opnam: “Marielles idee is zo gek nog niet.”’

BAANBREKEND WERK In haar jonge jaren wilde Marielle medicijnen studeren,

VERWENDAGEN EN KLANTVRIENDELIJKHEID

maar na afronding van de havo had ze geen puf meer voor

Het ziekteproces van hun moeder had ook invloed op het wer-

het vwo, dus leek OK-assistent een mooi compromis. ‘Daarbij

kende leven van Anita. ‘Ik was klaar met mijn OK-opleiding

was mijn zus voor mij een voorbeeld.’ Anita was zelf via een

toen ik 24 was; een jaar later werd mijn eerste kind geboren.

‘omtrekkende beweging’ in de medische wereld beland. ‘Mijn

Het combineren van werk en gezin bleek best lastig, dus ik

toekomstdroom van vroeger was sportacademie. Van jongs af

was blij dat ik parttime op het dierenlab van het Radboud-

aan speelde ik hockey, en ik was bloedfanatiek. Helaas werd

ziekenhuis aan de slag kon en de andere dagen mijn handen

ik uitgeloot voor de sportopleiding.’ Het was vader Kappetein,

vrij had, ook om mijn moeder te kunnen verzorgen.’ De wens

landbouwingenieur in Wageningen, die een alternatief aan-

om, na de geboorte van meer kinderen, meer tijd te hebben

droeg: de studie tot botanisch analist. Anita wist de vier jaar

voor het gezin bracht Anita tijdelijk op een totaal ander spoor:

keurig met diploma af te ronden, maar om zich daarna te

de bloemenbusiness. ‘Samen met een vriendin, professioneel

verdiepen in een al twintig jaar lopend onderzoek naar meel-

bloemist, verzorgde ik de aankleding van bruiloften en partij-

dauw in gerst leek haar weinig inspirerend. ‘Ik wilde baanbre-

en. Verder gaven we creatieve workshops op een landgoed in

kend werk doen.’ Via een vriendin kwam ze op het idee van de

Wijchen, waar een andere vriendin (de baronesse) zorgde voor

OK, met in haar achterhoofd de woorden van de vader van een

lunch en taart bij de koffie.’

andere vriendin, zelf werkzaam als chirurg: ‘Jij zou een goede

Die verwendagen hebben volgens Anita de basis gelegd voor

zijn voor de OK, jij weet van aanpakken.’

haar feeling met de klantvriendelijkheid die de boventoon voert bij Medinova. ‘Via een parttimebetrekking bij een

UITLAATKLEP

plastisch-chirurgische privékliniek kwam ik begin jaren

Ondanks dat Anita en Marielle de medische wereld niet van

negentig op de eerste locatie van onze organisatie terecht:

huis uit meekregen, vonden ze er allebei snel en soepel hun

Klein Rosendael. Aanvankelijk als persoonlijk OK-assistent

draai. Evenals hun oudste boer overigens, Pieter Kappetein, nu

van de plastisch chirurg, maar later als allround OK-assistent.’

hoogleraar cardio-thoracale chirurgie in het Erasmus MC. Een verschil is dat Anita altijd in de buurt is blijven werken van

GEBAKKEN LUCHT

thuisbasis Wageningen, namelijk in Arnhem, terwijl Marielle

Zus Marielle ging na twee jaar oosten weer terug naar het

bewust koos voor ‘de grote stad’. ‘Den Haag, daar gebeurde het

westen van het land: Diaconessenhuis Leiden gaf haar in 1989

naar mijn idee. Daarmee trad ik ook een beetje in de voetspo-

de gelegenheid voor wat meer inspraak. En toch bleef er iets

ren van onze vader, want hij komt uit Den Haag.’ Vanaf dag

kriebelen. ‘Mijn meisjesdroom van ooit begon steeds meer op

één voelde Marielle zich er thuis, zowel in ziekenhuis Bronovo

te spelen: stewardess. Achteraf is het niet handig dat ik voor

als in de zusterflat. ‘We hadden dikke pret.’ Een uitlaatklep

de KLM koos en niet voor Martinair. Bij de laatste luchtvaart-

voor de serieuze kant van het OK-leven? ‘De eerste operatie

maatschappij had ik me kunnen beperken tot seizoenswerk,

die ik bijwoonde was een borstamputatie. Ik was nog maar

goed te combineren met de OK. Nu raakte ik volledig uit de

negentien, maar kon het goed aan. Ik vond het zeker niet eng,

medische wereld weg.’ Na een opleiding van zes weken en een

34

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 34

27/09/13 20:55

paar maanden vliegen stond Marielle weer met beide benen

taak eerst over als waarnemer. Voor mij een ideale proefperi-

op de grond. Die toekomstdroom van toen bleek ‘gebakken

ode om te kijken hoe het beviel, zowel voor mijn collega’s als

lucht’. ‘De bemanning is er vooral voor de f light safety aan

voor mezelf. Als OK-assistent kon ik goed bikkelen met het

boord. En als je er dan toch bent, kun je meteen wel even

team, maar als je de leiding krijgt hoort daar onvermijdelijk

koffie rondbrengen, zo is de gedachte. Vliegen bleek voor mij

een andere rol bij. Ik besefte goed dat ik de steun van mijn

een onregelmatig en vooral leeg leven.’ Wel leerde ze er, net

collega’s nodig had om die nieuwe rol succesvol te maken.’

als haar zus met de verwendagen, wat klantgerichtheid is.

De klik met de collega’s bleef, kon Anita constateren. Voor

Voorjaar 1990 keerde Marielle terug op het medisch honk,

haar een extra motivatie om de kans aan te grijpen om in

als OK-assistent in het Leids Medisch Universitair Centrum.

2011 definitief hoofd OK van Klein Rosendael te worden. ‘Als

‘Op de afdeling KNO, waar ik het meest betrokken was bij de

hoofd van binnenuit heb je als voordeel dat je de praktijk uit-

oncologische ingrepen. Het was plezierig samenwerken met

stekend kent. Met die ervaring kan ik goed op bepaalde zaken

de oncoloog. Voor mij was het learning on the job. We raakten

anticiperen. Ik voel haarscherp aan waar mijn collega’s het

prima op elkaar ingespeeld en vormden een goed team.

over hebben.’

Bovendien had mijn korte vlieguitstapje ervoor gezorgd dat ik kon vergelijken met de ziekenhuiswereld. Een vliegreis en

MEEWERKEND VOORVROUW

een operatieve ingreep zijn allebei spannend voor wie er niet

Beide zussen genieten van hun brede functie-inhoud. ‘Dat is

bekend mee is. Begrip en geduld van de professionals zijn

inherent aan een holding op afstand. Voor de dagelijkse gang

daarbij onmisbaar.’

van zaken dragen wij de volledige verantwoordelijkheid, daar horen ook dingen als luchtbehandeling en technische facetten

TIEN JAAR WEG

bij’, vertelt Marielle. ‘Mijn oorspronkelijke functietitel luidt

Halverwege de jaren negentig nam het leven van Marielle

dan ook: meewerkend hoofd.’ Ze is blij met die brede focus.

opnieuw een flinke wending. Haar echtgenoot werd voor zijn

‘Ook financiën horen tot mijn portefeuille. Als OK-hoofd

werk uitgezonden, en het gezin bivakkeerde achtereenvolgens

fungeer je hier echt als spin in het web; van inspraak in de

in Costa Rica, Hongarije en Singapore. Zelf een werkkring vin-

begroting tot planning van het aantal ingrepen. Verder is

den in den vreemde was voor haar lastig, zeker met jonge kin-

het de bedoeling dat ik 10 procent van mijn tijd besteed aan

deren. Maar waar een wil is, is een weg. Net als Anita was ook

uitvoerend werk op de OK. Door tijdgebrek lukt dat in de

Marielle een tijdje actief in de diergeneeskunde. ‘In Costa Rica

praktijk niet altijd, maar regelmatig spring ik in om collega’s

hielp ik een dierenarts bij het steriliseren van hondjes. Maar

af te lossen. Om bij te blijven volg ik ook bijscholingen, zoals

in Singapore, met de zesdaagse werkweek, kwam ik niet aan

recent over de nieuwste knieprotheses. Het staat zeker in mijn

de bak. Wel heb ik er ziekenhuiservaring opgedaan – hoge

persoonlijke planning hiermee op korte termijn praktijkerva-

klantgerichtheid – als patiënt. Met knieblessures, opgelopen

ring op te doen, want alleen op die manier krijg je de theorie

door hockey.’

in de vingers.’

Kort na haar terugkeer in Nederland, in 2005, volgde de echt-

Anita heeft een testperiode met nieuwe operatietafels achter

scheiding. ‘Ik wilde graag weer aan het werk, maar er was in

de rug. ‘Nu, na afronding van mijn managementstudie, zou ik

de tussentijd veel veranderd. Nacht- en bereikbaarheidsdien-

de opgedane kennis meteen kunnen toepassen, namelijk door

sten, moeilijk te combineren met een jong eenoudergezin.’

een meer gestructureerde aanpak te hanteren. Dat betekent

Marielle vond een oplossing in verrassende hoek: deeltijd-pabo

niet meer alles zelf doen, maar projectgroepen formeren en

en daarna een aantal jaren aan het werk als juf op een basis-

taken delegeren.’

school. ‘Een leerzame ervaring, maar na verloop van tijd trok de medische wereld toch opnieuw.’

GEEN IC Marielle geeft leiding aan een team van 31 medewerkers (21

HOOFD VAN BINNENUIT

fte), Anita aan 27 medewerkers (17,9 fte). De tevredenheid over

Begin 2009 startte Marielle in de Medinova-organisatie waar

hun baan is van vergelijkbaar niveau. Marielle: ‘Medinova

haar zus Anita al jarenlang werkte. Beiden werkten eerst

heeft geen intensive care. Een bewuste keuze, want een IC

als OK-assistent, nu sinds twee jaar als hoofd OK; Marielle in

vergt enorme investeringen.’ ‘De ellende die wel voorkomt

Rotterdam, Anita in Rozendaal. Allebei volgden ze een ma-

in reguliere ziekenhuizen – ernstig zieke patiënten, sterfge-

nagementstudie om beter toegerust te zijn voor de nieuwe

vallen – blijft ons bespaard’, vult Anita aan. ‘Onze medische

leidinggevende taak. Anita kwam in de leidinggevende positie

taak is vooral mechanisch. Cliënten komen binnen met een

terecht door een burn-out van haar voorganger. ‘Ik nam haar

probleem, en wij komen met een oplossing.’ ■

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 35

35

27/09/13 20:55

Omgaan met het persoonlijk levensfasebudget Sinds 1 januari 2010 is een nieuw fenomeen toegevoegd aan het scala vrijedagensoorten in de ziekenhuis-cao. Sindsdien beschikken we over het persoonlijk levensfasebudget (PLB), al zijn daarvoor wel de leeftijduren ingeleverd. Elk soort vrije uren kent zo zijn eigen rechten, regels en richtlijnen. Hoe (on)beheersbaar is het PLB? Tekst: Fred Beemsterboer, stafmedewerker personeel & organisatie bij het Westfriesgasthuis | Foto’s: Shutterstock (De gebruikte foto’s dienen slechts ter illustratie van het artikel. De personen op de foto zijn niet noodzakelijkerwijs gekleed volgens de geldende kledingvoorschriften voor de OK.)

H

et leek zo mooi, een aantal cao’s geleden: met de invoering van de jaarurensystematiek (JUS) zouden er nog maar twee soorten

uren zijn. Uren die een medewerker moet werken en uren die deze medewerker niet hoeft te werken. Werkuren kunnen verschillende namen hebben (werk, ziek, buitengewoon verlof (bv), scholing) en niet-werkuren hebben verschillende namen (roostervrij, vakantie, feestdagencompensatie, leeftijduren). Je maakt de berekening van het brutocontract naar de netto-uren en voilá: je hoeft nog maar één stuurgetal in de gaten te houden; het JUSsaldo. In afbeelding 1 staat de totale rechthoek voor alle uren die een jaar telt (8760 uur). Je begint je sommetje met de contracturen van een medewerker (bruto-uren). Daar trek je het recht op vakantie vanaf, evenals het recht op feestdagencompensatie. Je verrekent het restsaldo van het vorige jaar en het eventuele recht op leeftijduren. Het hele blauwe vlak zijn de niet-werkuren en het gele vlak zijn de werkuren. Vervolgens registreer je hoeveel netto-uren een medewerker maakt

36

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 36

27/09/13 20:55

houden met de bruto-nettofactor. Meestal zal het andersom in een jaar; als het saldo in de buurt van nul uitkomt is het goed

zijn: je hebt een gegeven normformatie en moet van daaruit

gegaan. Een administratieve en beheersmatige complicatie was

uitrekenen hoeveel diensten je daarmee kunt genereren. Een

altijd al dat bij ziekte de niet-werkuren ‘vakantie’ verhuizen

sjabloon als afbeelding 2 kan daarbij helpen: in de blauwe

naar de werkuren ‘ziek’, maar dit terzijde.

cellen noteer je de afdelingseigen situatie en in de paarse cellen wordt een en ander doorgerekend naar fte’s, rekening houdend met de bruto-nettofactor. De bruto-nettofactor kan per afdeling/instelling iets variëren.

B ru to -u re n Ne tto -u re n

PLB-TIJDPERK V A K

Was het in het pre-PLB-tijdperk nog zo dat alle verlof in princiL

re F st C

pe moest worden opgenomen in het jaar waarin het recht ontstaat, met het PLB is daar serieus een wijziging in gekomen. Bij het sparen en opnemen van PLB wordt de medewerker (vrijwel) niet beperkt in zijn bewegingsvrijheid. De twee enige beperkingen zijn: • De medewerker mag niet meer PLB opnemen dan hij/zij heeft opgespaard. • Bij substantiële opname moet de medewerker dat vier maan-

Afbeelding 1

den van tevoren (schriftelijk) aankondigen. De leidinggevende mag alleen weigeren als er een groot organisatiebelang

NIEUWE BEREKENING

wordt geschaad. Dus een ‘eenvoudig’ roosterprobleem is

In de bovenstaande berekening is per 1 januari 2010, met

geen voldoende grond om nee te zeggen tegen een aanvraag.

de invoering van het PLB, verandering gekomen. Het PLB is

Een derde ‘beperking’ is dat de Belastingdienst niet toestaat

bedoeld om de medewerker de mogelijkheid te bieden een

dat de medewerker het PLB als prepensioenregeling gebruikt.

hoeveelheid verlof te sparen voor een fase in het leven waarin

Het PLB bewaren om eerder te stoppen met werken mag wel,

behoefte is aan meer (aaneengesloten) vrije dagen. Daarnaast

als de medewerker het maar geen prepensioenregeling noemt.

is de wetgeving op dit punt per 1 januari 2012 aangepast en

Overigens zal iedereen snappen dat wanneer een medewerker

zijn in de laatste cao (2011-2014) enkele nieuwe afspraken

zijn vakantieaanvraag niet gehonoreerd krijgt omdat er al te

vastgelegd. Voor een fulltime-eenheid is nu de volgende bruto-

veel mensen vakantie hebben aangevraagd, het niet zo kan

nettoberekening van toepassing:

zijn dat hij die aanvraag omzet in een PLB-aanvraag en dan wel zijn zin krijgt. Ik mag hopen dat er ook nog zoiets bestaat

Bruto jaaruren

1878

als collegialiteit en commitment aan het operationeel houden

Vakantierecht

-144

van de afdeling.

Feestdagencompensatie (gemiddeld)

- 43,2

Basis-PLB

- 57

NIET MACHTELOOS

Overige cao-rechten (bv-dagen)

-16

Ben je dan als leidinggevende machteloos in het beheersen van de PLB-saldi? Dat valt te bezien. De medewerker heeft inderdaad

Terug te geven tijd activiteiten buiten

absolute zeggenschap over zijn eigen PLB en het is niet toege-

afdelingsplanning (teamoverleg, verplichte scholing e.d.)

-16

staan om zonder toestemming PLB in het rooster te verwerken.

Resteert

1601,8

Bovendien is de spaarzin van de Nederlander ongekend, zoals

Dat zijn dus zeg maar 200 diensten van 8 uur.

sommige instellingen aan het eind van de afgelopen jaren tot hun grote schrik constateerden toen ze de PLB-saldi tot enorme

Medewerkers die op 1 januari 2010 ouder zijn dan 45 jaar val-

proporties zagen stijgen. Bovendien is tijd, zoals we allemaal

len onder ‘overgangsbepalingen’. De hoeveelheid toe te ken-

weten, geld. Er moet voor de opgespaarde PLB-uren geld in re-

nen PLB-uren neemt daarom bij het toenemen van de leeftijd

serve worden gehouden, omdat het PLB-saldo te beschouwen is

fors toe. Voor iemand die zijn hele arbeidzame leven PLB

als een schuld van de instelling aan de medewerker. Als daar in

spaart, levert dat ongeveer een jaar aan vrije dagen op.

de begroting geen rekening mee wordt gehouden, neemt zo’n

Als je als leidinggevende gaat berekenen hoeveel formatie je

PLB-saldo een hap uit de reserves. Toch betekent dit niet dat je

nodig hebt bij een gegeven dienstenpatroon moet je rekening

als leidinggevende zonder beheersinstrumentarium bent. Je

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 37

37

27/09/13 20:56

FORMATIEBEREKENINGSSJABLOON In uren

Unit: Exclusief leidinggevenden!

dienstenpatroon: (uren per dagdeel invullen)

dienst:

code

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

zondag

ochtend middag avond nacht gem. uren tijdens

totaal

bereikbaarheidsdienst

week

totaal

0

0

0

0

0

0

0

0

servicemedewerker

0

afdelingssecretaresse

0

uren bereikbare dienst uren aanwezigh. dag 6-24 uren aanwezigh. nacht 24-6 uren bereikbaarheid feestdag uren aanwezigheid feestdag 6-24 Ziekteverzuim

uren aanwezigheid feestdag 24-6

vaste vrije ruimte: aantal leerlingen meetellend in de formatie aantal benodigde uren per jaar

óf toegestaan ver0

fte ↓

vangingspercentage t.o.v. normverzuim (4%)

aantal boventalligheidsdagen staf (senior) in uren per jaar

0,00

boventallige inzet overig in uren per jaar

0,00

aantal uren minder tgv vakantiesluiting

0,00

PLB-recht boven basis (overgangsregeling) in uren

0,00

scholing/opleiding vaste medewerkers in uren totaal

0,00

rest JUS

0,00

jaar -2

restvakantie vorig jaar min rest eervorig jaar

0

uitbetaalde meeruren vorig jaar

0,00

MKSA-effect in uren

0,00

uren niet inzetbaar wegens VAR, or

0,00

meewerken unithoofd op afdeling in uren per jaar

0,00

overig

jaar -1

0,00

stagemaanden

stagevergoeding wordt centraal geboekt

benodigde formatie gediplomeerd

0,00

formatie unithoofd formatie secretariaat

0,00

formatie servicemedewerker

0,00

formatie bereikbare dienst

0,00

formatie aanwezigheidsdienst

0,00

gebruikte formatie

0,00

normformatie: (incl. compensatie VAR, or, 55+) verschil

0,00

Afbeelding 2 38

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 38

27/09/13 20:56

kunt twee dingen doen:

Beheersinstrument 1 Je moet weten wat je als leidinggevende en als afdeling te wachten staat. Ga dus met je medewerkers in gesprek en vraag expliciet wat hun plannen zijn met betrekking tot hun PLBconsumptie. Dat geeft geen absolute zekerheid, want de medewerker hoeft pas vier maanden van tevoren kenbaar te maken dat hij PLB wil opnemen. Maar bij normale arbeidsverhoudingen krijg je als leidinggevende toch een goed beeld van de hoeveelheid toe te kennen PLB en hoeveel er zal worden gespaard. Vervolgens moet je deze kennis toepassen op de brutonettoberekening voor jouw afdeling. Ik geef het volgende sommetje als rekenvoorbeeld: stel je hebt een afdeling met als formatienorm 25 fte. Je hebt te horen gekregen in het jaargesprek dat bijna iedereen van plan is zijn PLB te bewaren. Met verschillende leeftijdcategorieën is dat al gauw een hoeveelheid van 1600 uur. Dat betekent dat je 1600 uur, oftewel 1 fte, netto meer kunt inzetten dan je volgens de bruto-

altijd beslist vijf weken vakantie wilden hebben, nu ineens

nettoberekening zou verwachten. Je moet dus niet je volledige

genoegen nemen met vier weken omdat de PLB-uren worden

norm van 25 fte vullen, maar op 24 fte gaan zitten. Dan heb je

gespaard. Het lijken wel Flippo’s! Toch zal het in veel gevallen

genoeg formatie om je netto-dienstenpatroon te draaien en blijf

zo zijn dat medewerkers alsnog een vijfde week vrij proberen

je binnen je budget.

te ‘ritselen’, door ervoor of erna wat extra te werken. Daarmee

Andersom, als mensen aangeven meer PLB op te nemen dan

creëren ze op basis van het JUS-saldo de mogelijkheid om een

er dat jaar aan recht ontstaat, moet je ver boven je norm zitten

week roostervrij (niet-werken) te nemen. Vooral mensen met

om de benodigde diensten te kunnen vullen. Je moet dus de

een kleiner contract hebben daartoe eenvoudig de mogelijk-

absolute waarde van je formatienorm loslaten en de werkelijk

heid. Hier kun je (en moet je, beheersmatig gezien) als leiding-

aanwezige hoeveelheid formatie laten meebewegen met de PLB-

gevende een stokje voor steken. De inzet van medewerkers

opname voor een gegeven jaar. Administratief is dit wel een

gebeurt in onderling overleg en zo veel mogelijk conform de

lastige: het houdt in dat de financiële afdeling moet bijhouden

wensen van de medewerker, maar bij botsende belangen pre-

welke afdeling meer of minder PLB consumeert dan er aan PLB-

valeert uiteindelijk het instellingsbelang. En het is niet in het

rechten wordt opgebouwd. Afdelingen die veel PLB-uren sparen

instellingsbelang dat er op een gegeven moment meer mensen

moeten (euro)budget inleveren ten behoeve van de reservering,

werken dan er strikt noodzakelijk zijn. Want als er op een dag

en afdelingen die meer PLB opnemen krijgen extra budget uit

te veel mensen zijn, is er op een andere dag onderbezetting

de reserveringspot. Eén troost: ergens na 2017 moet er, naar ik

of moet er flexformatie worden ingezet. Ook dat kost geld.

inschat, een evenwicht zijn tussen het ontstaan van PLB-rechten

Als medewerkers een vijfde week vrij willen kan dat wellicht,

en de consumptie ervan. Dit evenwicht zal niet per afdeling

maar dan moeten ze hun PLB aanspreken.

even nauwkeurig zijn, maar wel globaal op instellingsniveau.

WIJ-ZIJSITUATIE VOORKOMEN Beheersinstrument 2

Je staat wat het PLB betreft als leidinggevende dus niet hele-

In de jongste cao is afgesproken dat we voortaan niet meer

maal met lege handen. Maar als je het louter administratief

dan het wettelijke recht op vakantie hebben, namelijk vier

en instrumenteel benadert, kun je van een koude kermis

weken. Voor de ziekenhuis-cao komt dat neer op 144 uur per

thuiskomen. Het is een bekend gegeven dat als medewerkers

fte. De 22 uur die we bovenwettelijk vakantierecht hadden

zich betrokken en gewaardeerd voelen ze veel meer bereid

zijn overgeheveld naar het PLB-recht. Daarmee zijn die uren

zijn rekening te houden met de belangen van hun afdeling.

verplaatst van de ‘lopende rekening’ JUS naar de ‘spaarreke-

Je moet als leidinggevende dus zien te voorkomen dat er een

ning’ PLB. En daarmee hoeven ze niet meer te worden opge-

wij-zijsituatie ontstaat. En daartoe moet je zelf het goede voor-

nomen, maar mogen ze worden gespaard.

beeld geven. Wat doe jij eigenlijk met je PLB-uren? ■

Het vreemde verschijnsel doet zich hier voor dat mensen die

OK MANAGEMENT OKTOBER 2013

OKO0413.indd 39

39

27/09/13 20:56

Only one

company has StageOne Select - the only modular hip spacer mold Personalized The only customizable hip spacer molds t create a spacer with antibiotic of choice

Optimized The only spacer with textured surface 1 t increased surface area promotes higher antibiotic elution

Exceptional The only reinforced modular hips cement molds, with 150 combinations t bone sparing, maintains soft tissue tension and increases mobility for the patient

+ 31 78 629 29 29 [email protected] - www.biomet.com biomet.com ©2012 Biomet.® All pictures, products, names and trademarks herein are the property of Biomet, Inc. or its subsidiaries.

1. Bassam A. Masri, Clive P. Duncan, Christopher P. Beauchamp, Nancy J. Paris, Jennifer Arntorp. Effect of Varying Surface Patterns on Antibiotic Elution from antibiotic-loaded Bone Cement. The Journal of Arthroplasty Vol. 10, No. 4, 1995, 453-459.

OKO0413.indd 40

One Surgeon. One Patient. ®

27/09/13 20:56