Masterclass leren veranderen

Masterclass leren veranderen Veranderkunde: van Diagnose naar Veranderstrategie

Velsen-Noord, 2 juli 2009 2010 17 en 18 december Petra Haartsen Léon de Caluwé

De vijf veranderkleuren

Geel

Blauw

Rood

© Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

Groen

Wit 2

Bij organisatieveranderingen zijn vijf manieren van denken te onderkennen Denkwijze

Er verandert iets als je:…

Geeldruk

De belangen van de belangrijkste spelers bij elkaar kunt brengen tot een consensus door middel van een onderhandelingsproces

Blauwdruk

Onderzoekt wat de beste oplossing is en die planmatig implementeert in een rationeel proces

Rooddruk

Mensen op de juiste manier prikkelt, zodat ze zich gewaardeerd en gezien voelen in een sociaal proces

Groendruk

Mensen in leersituaties brengt, ze bewuster en bekwamer maakt waardoor hun vermogens toenemen op het werk in een ontwikkelproces

Witdruk

Spontane evolutie een handje helpt door ruimte te geven waar energie zit en blokkades slecht in een dynamiserend proces


3

Geeldrukdenken Aannames Idealen AanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantie Er verandert iets als je belangen bij elkaar - Democratische samenleving BeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiseren brengt - Poldermodel van politieke coalities - van de sleutelfiguren - Haalbare oplossing (gelijk krijgen ipv gelijk hebben) DraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMachtMandaatMedestaander - in een onderhandelings- en lobbyproces - om een consensus te vormen (win-win) OnderhandelingPartijPersPersberichtPettenprobleemPoliticusPolitiseren Schaduwkanten PressurecookerProcedureProcesontwerpPubliekSpelregelStakeholder Condities: - Achter gesloten deuren - Oppervlakkig geel: achterkamertjesgedoe, de StatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVerklaringVervlechtenVrijheids- Sense of urgency sterkste wint graadWantrouwenWinwinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingen Motto: veranderen is een machtspel - Valkuilen: loose-loose strijd, onbetrouwbaarheid AftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromis Traject - Allergieën: details, gezichtsverlies ConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMachtActies: Veranderaar - Onderhandelen, druk zetten van buiten, MandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenproafvaardigingen van belanghebbenden om te tafel bleemPoliticusPolitiserenPressurecookerProcedureProcesontwerpPuProcesregisseur die zijn macht inzet: - Politiek fingerspitzengefühl (posities en context) bliekSpelregelStakeholderStatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVer- Besturen, beschouwen en conflicten hanteren Tips: - Onafhankelijk, flexibel, beheerst en met goede - Werkt vaak bij creëren draagvlak in de top, maar klaringVervlechtenVrijheidsgraadWantrouwenWinWinAanpassenAkkoord netwerken niet perse tot op de werkvloer juiste aanpak AchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluiten - Werkt alleen als de baas ook echt wil! © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

4

Blauwdrukdenken Aannames

Idealen ActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocument Er verandert iets als je eerst denkt en dan - Maakbare wereld (planmatig) doet BeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitCheck - Orde, efficiëntie en voorspelbaarheid - onderzoek biedt houvast en richting - Beste, concrete oplossing -listControleDeelprojectDetaillerenDoelDoorlooptijdEfficiëntEisenFase oplossingen worden ontworpen (stappenplan) - implementatie gaat planmatig en transparant GoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichting Schaduwkanten Condities: ISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOp- Top moet erachter staan - Oppervlakkig blauw: organisatie zien als machine, drachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor - Sense of control, objectiviteit irrationele en externe aspecten negeren -tageReductieResultaatStapTaakTaakgeledingVoortgangWeerstand Motto: veranderen is een rationeel proces - Valkuil: maakbaarheid, over mensen heen walsen Traject ActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocument - Allergie: vage toestanden, emotionaliteit,onzekerheid BeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitCheck Acties: Veranderaar -listControleDeelprojectDetaillerenDoelDoorlooptijdEfficiëntEisenFase Projectmatig werken - Expertanalyses Projectleider, expert: -GoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichting Actieplannen, KPI’s, meten = weten - Inhoudelijke deskundigheid ISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOp- Planmatig, recht door zee Tips: - Prestatiegericht, accuraat, zelfstandig, rechtlijnig - Pas op met het ’nog een keer gaan uitleggen’ drachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor - Kan innovatie ook doodslaan (te veel op beheersing) -tageReductieResultaatStapTaakTaakgeledingVoortgangWeerstand - Werkt niet als gedragsverandering vereist is


5

Rooddrukdenken Aannames Idealen AandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBeloning Er verandert iets als je mensen op de juiste - Gemeenschap in harmonie, zorgzame BeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega´sCompetentieCurriculum manier prikkelt samenleving - mensen (situationeel) straffen en belonen - Het beste uit mensen halen, de beste ´fit´ tussen vitaeFunctiebeschrijvingFunctionerenHeadhunterHuisstijlIdeeënbus - mensen verleiden en het ´wij´-gevoel versterken organisatie en individu vinden aandacht, steun, respect en erkenning bieden Oplossing die motiveert JuniorKwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOpleiSchaduwkanten denOutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRuiCondities: - Respectvolle en zorgvuldige procedures - Oppervlakkig rood: wollen deken, onechte aandacht lenSalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunen - Mensen zoeken elkaar op - Valkuilen: negeren van macht, confliktmijding StimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgevingZorgv Motto: veranderen is een sociaal gebeuren - Allergieën: sologedrag, onzorgvuldigheid, overal uldigAandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBeloTraject problemen zien ningBeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega´sCompetentieCurriculum Acties: Veranderaar vitaeFunctiebeschrijvingFunctionerenHeadhunterHuisstijlIdeeënbusJunior - POP’s, het beste idee van de maand en sociale activiteiten KwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOpleiden Coachende manager: - Management by walking around en de zeepkist - Mensen-mens OutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRuilen - Motiveren, verleiden, communiceren, samenTips: werken - Werkt alleen als managers vertrouwen kunnen SalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunen Sociaal, betrouwbaar, geïnteresseerd uitstralen naar de medewerkers en medewerkers StimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgeving verantwoordelijkheid durven nemen © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

6

Groendrukdenken Aannames Idealen ActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinic Er verandert iets als je mensen in leersituaties - Lerende organisatie: met iedereen, over alles, CoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaring brengt altijd - bewust onbekwaam maken (spiegels en vensters) - Groeien en ontdekken EvaluatieExperimentFacilitatorFeedbackGedragGroepslerenHouding - experimenten - Oplossingen die mensen zelf vinden in een koerszoekend, gezamenlijk proces KennisKennisoverdrachtLeercyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeer Schaduwkanten situatieLerenLerendeorganisatieMentaalmodelMotivatieOefenenOntwikCondities: - (Net) genoeg veiligheid, rust en respect - Oppervlakkig groen: individueel leren los van het kelingOpvoedingOrganisatieontwikkelingReflectieSpelSpiegelenStage - Willen en kunnen leren werk, gebrek aan actie TrainerTrail-and-errorTweedehandslerenTweedeordelerenUitproberen Motto: veranderen is leren en ontwikkelen - Valkuilen: belerend gedrag, niemand uitsluiten, navelstaren UitwisselenVaardigheidVeiligheidZienswijzeActionlearningAflerenBetekeTraject nisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculum - Allergie: politieke spelletjes Acties: Veranderaar - Feedback, coaching, opleiding, gaming DebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilita- Evaluaties met betrokkenen samen torFeedbackGedragGroepslerenHoudingKennisKennisoverdrachtLeerProcesbegeleider die mensen steunt: - Borging door continu te reflecteren - Leersituaties scheppen cyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeersituatieLerenLerendeorgani- Faciliteren, spiegelen, coachen Tips: - Empathie, nieuwsgierigheid, zelf ook kwetsbaar - Leren kost tijd en aandacht satieMentaalmodelMotivatieOefenenOntwikkelingOpvoedingOrganisatiedurven zijn - Bij veel ‘geel’ in een organisatie is leren lastig te ontwikkelingReflectieSpelSpiegelenStage TrainerTrail-and-error organiseren © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

7

Witdrukdenken Aannames Idealen AdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokEr verandert iets als je spontane evolutie een - Meerdere werkelijkheden die naast elkaar mogen kadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie handje helpt bestaan - ruimte bieden voor ondernemerschap en - Zelfsturing in netwerken dwars door organisatieEnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteit dynamiek (energie stimuleren) grenzen (wijsheid van de werkvloer) - blokkades wegnemen en conflicten optimaliseren - Zingeving & innovaties InnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpen Schaduwkanten PatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatie Condities: - Ruimte (binnen de structuur en beheersingsdrift) - Oppervlakkig wit: ´alles is goed´ UitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZinge- Relativeringsvermogen - Valkuilen: laissez-faire, medewerkers opzadelen vingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustworden Motto: veranderen gaat over energie/ vitaliteit met ´zelfsturing´ BlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie Traject - Allergieën: saaiheid, regels, (groeps)dwang Acties: EnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteit - Zelfsturende teams met uitdagende opdracht Veranderaar - Alles waardoor het ‘weer gaat stromen’ (goede InnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpen energie tot actie leidt) PatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatie Weet beweging te creëren en zet zichzelf op het spel: Tips: UitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZinge- Kijk goed naar het verschil tussen symptomen en - Kan mensen met elkaar in dialoog brengen - Neemt stelling kernoorzaken waardoor het niet ‘stroomt’ vingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustworden - Zelfbewust, authentiek, eigenwijs - Werkt als innovatief/creatief denken & handelen BlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie nodig is


8

Vier praktische toepassingen – Communicatie: gemeenschappelijke taal om collectief te praten en beslissen over veranderen zonder ‘scholenstrijd’ – Diagnose: meervoudig kijken naar mensen, organisaties, vraagstukken, vooral als het complex is – Strategie: situationele keus voor een kansrijke ‘kleur’ voor een veranderaanpak. Wat past bij vraagstuk, bij organisatie?

– Veranderaar: besef van eigen voorkeursstijl, aannames, competenties, beperkingen


9

Ik en mijn kleur


10

Een veranderaar moet kleur bekennen – Een veranderaar wordt niet elke rol gegund door de omgeving: in welke kleur ben jij geloofwaardig? – Veranderaars kunnen meervoudig kijken, maar veelvoudig handelen is (te) moeilijk – Leer kleur schakelen, maar óók kleur bekennen in de loop van je carrière: wat past bij jou? – Elke kleur heeft body of knowledge. Welke bagage en competenties heb jij? – Van onbewust naar bewust. Ben jij de man/ vrouw voor deze klus? Waar zit je grens?


11

Anderen ervaren jou niet zoals jijzelf Zelfbeeld

Beeld dat mensen (met andere kleurpreferenties) van je hebben

Geeldruk

- Flexibel - Sensitief - Dynamisch

- Onbetrouwbaar - Draaikonten - Met alle winden mee

Blauwdruk

- Recht door zee - Een man, een man - Afspraak is afspraak

- Rechtlijnig - Star - Inflexibel

Rooddruk

- Empathisch/ invoelend - Groepsgericht - Sociaal

- Socio - Watjes - Geitenwollen sokken

Groendruk

- Open - Reflectief - Ontwikkelingsgericht

- Belerend - Betweter - Ouwehoeren

Witdruk

- Zelfbewust - Spiritueel - Holistisch

- Eigenwijs - Onaangepast - Wereldvreemd


12

De kleurenkijk op wat iemand beweegt Wat beweegt mij?

Wat remt mij?

Geeldruk

- Ambiguïteit/ instabiliteit/ pressie - Het steekspel - Hoog in de boom/ belangrijkheid

- Gelabeld worden/ gestigmatiseerd raken/ voorspelbaar zijn - Er niet bij horen/ gezichtsverlies - Laag bij de grond/ details

Blauwdruk

- Duidelijkheid/ zakelijkheid - Puzzels/ uiteenrafelen - Iets concreets tot stand brengen

- Relativeren/ er is geen werkelijkheid - Emotionaliteit/ vage toestanden - Onzekerheid/ open eindes

Rooddruk

- Iets leuks/ aantrekkelijks - Samen zijn/ familiegevoel/ erkenning - Mensen in de knel helpen /Inspireren

- Individualiteit/ machogedrag - Onzorgvuldigheid/ op de man spelen - Moeilijk gedoe/ problematiseren

Groendruk

- Verwondering - Politieke spelletjes/ macht - Uitproberen/nieuwe dingen of inzichten - Aan mensen sleuren/ ongevraagde - Uitdaging/grenzen verleggen confrontaties - Perfectioneren/ routine

Witdruk

- Onzekerheid/dubbelzinnigheid - Clichés/ saaiheid/ middelmaat - Uitproberen/nieuwe dingen of inzichten - Regels/ inflexibiliteit - Mysteries en paradoxen - Bevoogding/ wollen dekens/ groepsdwang


13

Kijken waar het vast zit: diagnose


14

Hoe gaan “we” normaal om met taaie vraagstukken? – Kop in het zand – Politiek verantwoordelijken zoeken – Schuldigen zoeken – Nieuwe regels/structuren/verantwoordelijkheden

– Experts erbij halen – Wachten op de charismatische leider die we kunnen volgen – ….


15

Van diagnose tot kern van het vraagstuk – Diagnose = meervoudig kijken en divergeren: een stapel foto’s Divergeren: een complex vraagstuk kent heel veel symptomen, waardoor je geen aanknopingspunt meer ziet – Kern van het vraagstuk = interpreteren & convergeren Convergeren: zoeken naar patroon van oorzaak en gevolg, dat symptomen verklaart


16

Zoeken naar de kern van het vraagstuk Diagnose

Betekenisgeving

Kern van het vraagstuk

Veranderidee

- Meervoudig kijken - Complexer maken - ´Whole elephant´


- Op zoek en vinden - Subjectief, intuïtief - Kernoorzaak en symptoom onderscheid

17

Methodisch omgaan met diagnose – 1. Identificeren van problematiek, besluit nemen om het te gaan doen en met wie, condities regelen

Wat is de reden voor diagnose, afbakening, is er energie om het te veranderen, toegang tot info, doorlooptijd, participatie (breed of niet)

–

Welke methodes (interviews, vragenlijsten, workshops, etc.) geschikt zijn en complementair

3. Gegevens verzamelen, ordenen, checken, crosschecks waar nodig

–

Volledig, diepgaand en betrouwbaar genoeg

4. Samenvatten en interpreteren

–

Betekenisgeving, wat laat je weg, vormgeving, intuïtie, causale diagrammen

–

Op welke wijze aan wie terugkoppelen en hoe verder? (Hoe verdwijnt het niet in een la?)

2. Beslissen over wijze van dataverzameling

5. Terugkoppeling/ acceptatie diagnose © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

18

Voorbeelden van ´gekleurde´ diagnosevragen Dominante kleur

Individu

Groep

Organisatie

Geel

- Weet hij hoe de hazen lopen? - Wat is zijn echte agenda?

- Zijn er dubbele petten? - Wie staat het sterkst?

- Wie zijn de (infor- - Hoe is de mele) leiders? corporate - Wat wil het governance hoofdkantoor? georganiseerd?

Blauw

- Wat zijn haar - Wat is de span of - Maken we nog - Kan gewerkt taken en verantcontrol? winst en zitten we worden volgens woordelijkheden? - In welke fase nog op koers? een zitten we? franchiseformule?

Rood

- Waar loopt hij warm voor?

- Wordt er samengewerkt?

Groen

- Verlegt hij zijn grenzen?

- Houden ze elkaar - Is er sprake van - Luisteren ze naar een spiegel voor? opleiding in en op klanten? het werk?

Wit

- Kan hij met tegenstellingen omgaan?

- Is het geen toe- Wat houdt hier val dat dit groepje mensen tegen? is ontstaan?


Omgeving

- Voor welke - Wat is het imago ambities gaan we van deze tent in met elkaar? de buitenwereld?

- Lopen ze met een boodschap in de buitenwereld rond? 19

Disfunctionele patronen bij diagnose – Men onderkent geen probleem, of men neemt het niet serieus – Men is geneigd te denken dat ‘meer van hetzelfde’ volstaat om de problemen te lijf te gaan, ondanks het feit dat het niet werkt – Men heeft er weinig vertrouwen in dat problemen hanteerbaar zijn en steekt dientengevolge de kop in het zand – Men gelooft dat het allemaal zo urgent is dat er geen tijd is om te reflecteren


20

Eenvouding voorbeeld van causaal diagram

Weinig openheid verborgen agenda´s Weinig reflectie delen & hulpvraag wordt niet gesteld

Ja zeggen = nee doen

Terugtrekken op eigen terrein

Resultaten blijven achter Wantrouwen en angst. Bang om afgerekend te worden

Niet met elkaar, maar over elkaar

Gebrek aan emotie in organisatie

Hoe gaan we met elkaar om?

Alleen dat doen wat jezelf kan beïnvloeden = overlevingsstrategie

Veel doen, maar veel gedoe = leeg

Weinig zelfvertrouwen

Geen durf om gezamenlijke ambitie te ontwikkelen

Eenzaamheid, machteloosheid (van beperkt kunnen beïnvloeden)


Bedrijfsvoering loopt vast

Ontbreken van doorleefde visie, missie

Hard werken

Samen er voor staan en gaan

Buitenwereld niet goed bediend

Geen gezamenlijk ambitie

Geen controle, korte lange termijn

Beheersmethode loopt vast Geen gezamenlijk beeld waaruit gewerkt wordt

Individuele ambitie = eigen belang

21

Een diagnose is ook een interventie

Een (grote) diagnose bevat vele interventies Een grote interventie kan niet zonder intensieve (tussen-)diagnoses © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

22

Kleuren en aanpak


23

Proces om te komen tot veranderstrategie Aanloop - afbakeningsvragen beantwoorden Diagnose

- meervoudig kijken - gebruiken van modellen - diagnoseproces organiseren Kern van het vraagstuk - betekenis geven - gebruiken intuïtie of diagrammen - participeren of niet Veranderstrategie - zes vragen beantwoorden - wikken en wegen met de kleuren

Interventies

- vaststellen van de strategie Interventieplan - versterken van de aanpak - samenhang en consistentie zoeken

- communiceerbaar maken - relevant houden © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

24

Wikken en wegen bij kiezen van aanpak – Pas aanpak zo veel mogelijk aan bij de dominante cultuur van het veranderend domein (1-e orde veranderingen)

– Juist andere aanpak noodzakelijk als juist doorbreken van de cultuur nodig is voor de verandering (2-e orde verandering) – Wat kan en wil de veranderaar? – Per fase/ plek van de verandering kan van aanpak veranderd worden, maar dat vraagt wel extra inspanning – Let op haalbaarheid: kan het eigenlijk wel?


25

Eerste, tweede en derde orde veranderingen Eerste orde

Tweede orde

Derde orde

Verbeteren van regels

Vernieuwen van inzichten

Ontwikkelen van principes

Aansluiten bij dominante

Introduceren van andere

Omgaan met contrasterende

rationaliteiten

rationaliteiten (multiparadigmatisch)

rationaliteiten (metaparadigmatisch)

Instrumenten: aanpakken en

Instrumenten: modellen,

Instrumenten: dialectiek,

procedures

springboards en microcosmos

meerstemmigheid en humor

Vaak gedreven door wens tot

Vaak gedreven door achtergebleven

Gedreven door een alertheid voor

optimalisering/ synergie

adaptatie/ transitie

ontwikkeling/ creatie

Bekende aanpakken voor bekende

Onbekende aanpakken voor

Hanteren van ingebakken

issues

bekende issues

contradicties

Aanleren van betere acties,

Leren van alternatieve zienswijzen,

Leren te leren, zelf te initiëren en te

nieuwe instrumenten, best

verbreden van repertoire

faciliteren

Zeer context-gebonden maar goed

Contingent toepasbaar in

Breed werkbaar, maar lastig

gecodificeerd

verschillende situaties

expliciteerbaar

(monoparadigmatisch)

practices


26

Handvatten voor doen – Tweede orde veranderingen/taaie vraagstukken vragen om een andere aanpak, buiten de gewoonten van de organisatie, anders waren ze allang opgelost – Op beide speelvelden met : – Politieke speelveld: voor keuzen, democratische besluitvorming/ruimte

– Leerspeelveld: Door er in te stappen, samen met de mensen die het resultaat kunnen bepalen, te leren en te reflecteren en zo koerszoekend gewenste verbeteringen te realiseren


27

Politieke speelveld Expert inbreng Inhoud

Proceseigenaar (sturing en regie)

Draagvlak

Kaders´

´Scenario´s´

´Keuze criteria´

´Keuze´

Oplossing

Betrokkenheid / inbreng belangen


28

Policy-windows Succes betekent in politieke aanpak:

•Draagvak is aanwezig

Probleem

•Winst voor alle sleutelfiguren (win-win) •Geen verzet meer •Sleutelfiguren staan er achter •Harde afspraken, een ‘deal’

Oplossing

Draagvlak


29

Handvatten voor politieke speelveld – Kader speelveld af, weet waar de grenzen zitten van het bereikbare  pas op voor ‘kamikaze’ acties

– Weet wie de keyspelers zijn, wees zorgvuldig in wie wanneer waarover mag meedenken, meedoen, meebeslissen, meeweten – Lef/moed

en respect/helderheid

– Zorg voor goede informatie op juiste moment – Wees bestrouwbaar voor jezelf en anderen

– Let op het momentum! Ga niet forcerenThe window of opportunity!


30

Leerspeelveld oordeel wat aan de orde is wat gewild/gevraagd wordt

feiten ontdaan van emoties zonder interpretaties

Informatie verzamelen

kenweg

oplossingsrichtingen, dromen, strategieën, scenario’s

creëren

waarnemen

waarmaken

keuzeweg

kiezen

interpreteren doen betekenis, beeld wat deze feiten betekenen voor wie gemeenschappelijke beeld

oordelen


voorstel, uitgewerkt plan, voorgenomen acties

31

Handvatten voor leerspeelveld –

Koppelen aan verlangen/beoogd doel (wat gewild wordt, eigen drijfveren)

–

Met de mensen die samen het resultaat kunnen maken (werksysteem = vaak niet gelijk aan afdelingen!)

–

Common ground, wie ben ik en wie zijn wij en waarom is het zoals het is  startpunt voor dialoog

–

Doen!! Durf te experimenteren (je leert complexiteit=realiteit kennen door eraan te werken, niet door te vergaderen)

–

Spiegels en vensters: reflectie

–

Hou elkaar vast! Zoveel veiligheid dat je jezelf durft te zijn/openheid en iets nieuws wilt proberen/vertrouwen

–

Scherp op proces, vertrouw de uitkomst! (wees niet te gebonden aan het resultaat bereiken)


32

Dit vraagt van leiders om… –

Oordeel uit te stellen, het even niet te weten, samen naar de kern/controle loslaten  niet precies weten wat de uitkomst is

–

Op zoek naar waar zij echt voor willen gaan staan/het aan je hart gaat/lef

–

Omgaan met onzekerheid in het moment, jezelf op het spel zetten  durven doen/stapjes zetten en volhouden, ook zonder gewaardeerd te worden

–

Omgaan met eigen angsten en die van anderen

 “een sprong voortwaarts doe je niet met beide benen op de grond”  “als je draagvlak hebt is de verandering niet ingrijpend genoeg”


33

Gekleurde effectiviteits- en succescriteria Wat voor (proces)resultaten streef je na? Geeldruk

- Draagvlak is aanwezig - De sleutelfiguren staan erachter - Harde afspraken, een goede ´deal´

Blauwdruk

- De output is gehaald - Het plan is gevolgd - Het is duidelijk

Rooddruk

- Mensen voelen zich serieus genomen en gewaardeerd - We kunnen mensen perspectief bieden - Goede samenwerking

Groendruk

- Mensen vragen om feedbak - De deuren en ramen staan open - Mensen willen leren en reflecteren

Witdruk

- Mensen organiseren zichzelf dwars over afdelingsmuurtjes heen - Er zit energie/ leven in - Dingen hebben een heel andere betekenis dan voorheen


34

Wanneer werkt een aanpak niet? Contra-indicaties per kleur Geeldruk

- Zwakke leiders (besluiteloos, geen positie) - Alleen de baas wil het, iedereen behalve de baas - Geen druk of ambitie (intern en extern) - Je krijgt de sleutelfiguren niet met elkaar in één ruimte

Blauwdruk

- Heftig dynamische omgeving - Kennis is niet in huis en er is niet aan te komen - Onhelder opdrachtgeverschap, randvoorwaarden en middelen - Als irrationaliteit een belangrijke rol speelt in veranderingsprocessen

Rooddruk

- Als medewerkers geen verantwoordelijkheid willen nemen - Als leidinggevenden geen vertrouwen kunnen geven (loslaten) - Als men een marionetachtige strategie wil - Weinig ´samen´ en ´wij´

Groendruk

- Weinig verwantschap met en begrip voor de verandering - Verborgen agenda´s en conflicten - Niet-geaccepteerde leidinggevenden en begeleiders - Veel onveiligheid en weinig (zelf-)vertrouwen

Witdruk

- Weinig dynamiek en confrontatie - Geen durf, (zelf-)vertrouwen en eigen koers - Weinig zelfkennis en relativering - Teveel afhankelijkheden


35

Wat doe je als je een kleur toevoegt? Typische werkwoorden Geeldruk

Politiseren, destabiliseren, draagvlak arrangeren, besluiten, democratiseren

Blauwdruk

Rationaliseren, versimpelen, schematiseren, ontwerpen, oplossen, beheersen, stabiliseren

Rooddruk

Humaniseren, motiveren, verleiden, waarderen, aandacht geven, mensen verbinden

Groendruk

Expliciteren, bewust maken, beredeneren, leren, aanpassen, experimenteren, reflecteren

Witdruk

Complexer maken, dynamiseren, conflicten toevoegen, hybridiseren, betekenis geven, innoveren


36

Voor het interventieplan is de relevante kernvraag: wat is een integraal, consistent en haalbaar plan? Relevante deelvragen – Welke interventies passen in de strategie? Welke subdoelen passen daarbij? – Hoe stapelen we interventies die elkaar (in kleur) versterken? – Welke randvoorwaarden sluiten goed aan? Hoe bereiken we synergie? – Hoe gaan we om met (kleur-) verstoringen? Wat doen we in vijandige omgevingen en met concurrerende trajecten? Hoe scheiden we rollen en domeinen? – Hoe segmenteren en faseren we het tot iets dat samenhangt? Wat is het kritische pad?

– Hoe organiseren we het in termen van rollen, timing, middelen, mijlpalen en informatie? © Twynstra Gudde | Politieacademie 17 en 18 december 2009

37

Voorbeeld interventies Dominante kleur

Niveau in de organisatie Individu

Groep

Organisatie

Geel

- Personal commitment statement - Outplacement

- Confrontatievergaderingen - Topstructurering

- Verbeteren kwaliteit van arbeid - Strategische allianties

Blauw

- Management by objectives - Hygiënisch werken

- Werken in projecten - Besluitvorming

- Strategisch management - BPR

Rood

- Loopbaanontwikkeling - Werving & selectie

- Sociale activiteiten - Teamrollen (Belbin)

- Belonen in organisaties - Mobiliteit & diversiteit

Groen

- Coaching - Feedback gesprekken

- Teambuilding - Gaming

- Open systems planning - Kwaliteitscirkels

Wit

- T-group - Persoonlijke groei/ opstellingen

- Zelfsturende teams - Open space bijeenkomsten

- Zoekconferenties - Rituelen & Mystiek


38

Verandercyclus: sturing geven Blauw sturen Uitvoeren

Bijsturen / plannen

Meten

Vergelijken

Kleurloos sturen

Groen sturen

Interveniëren

Interventieplan

Diagnose

Veranderstrategie


Handelen

Committeren

Waarnemen

Betekenis geven

39

Vier redenen voor het gebruik van de kleuren bij organisatieverandering – Zorg voor een veelkleurige, veranderkundige diagnose vooraf: van mensen, organisaties, vraagstukken – Kies situationeel voor de meest kansrijke ‘kleur’ bij het aanpakken van een verandering. Wat past bij het vraagstuk, bij de organisatie? – Wees je bewust van je eigen voorkeursstijl, aannames en eenzijdigheid

– Zorg dat je met anderen eenzelfde taal hanteert bij het praten over veranderen, zonder gesteggel over ‘er verandert pas iets als je…’


40

Veranderingsgebed Geef ons: – rust om te accepteren wat onveranderlijk is

– de moed om te veranderen wat veranderd moet worden – en de wijsheid om tussen beide onderscheid te kunnen maken

http://en.wikipedia.org/wiki/Serenity_Prayer


41

Petra Haartsen [email protected] Léon de Caluwé [email protected]

www.twynstragudde.nl Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde.


42

Masterclass leren veranderen

Recommend Documents