Vakwerk! Dierhouderij en -verzorging

Vakwerk!

Dierhouderij en -verzorging

Dierhouderij en -verzorging Docentenboek Deel 1 (BB)

Enjetta Peters-Schreuder

eerste druk, 2005

Artikelcode: 21109.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige: Resonans:

Enjetta Peters-Schreuder VeertienElf Media, Verbaal - Bureau voor Visuele Communicatie Studio Maan, Brigitte Meinen Studio Maan, Manon Limmen Siska Berkenmeijer - Wellant-college, Eric Boerstal - AOC Oost

Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. © 2005 Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

■■■

4

DIERHOUDERIJ EN -VERZORGING

Inhoud

1

Allerlei dieren 6

2

Voeding 14

3

Huisvesting 22

4

Verzorging 28

5

Voortplanting en fokkerij 36

1

Allerlei dieren

1.1 Opdracht 1.1

Soorten en rassen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een dierenencyclopedie; – het Opzoekboek dier; – posters van dieren; – dieren in het dierenverblijf.

Code eindtermen

Algemene en specifieke vaardigheden

LN/K/2-2,10,13 LN/K/8-11

Samenwerken Informatie opzoeken Mondeling communiceren Verklaren Overleggen Diersoorten en -rassen herkennen Diersoorten en -rassen onderscheiden Beschrijven

Tijd

Tips en bijzonderheden

100 minuten

Deze opdracht kunnen de leerlingen ook op een kinderboerderij of in een dierenpark maken. Uitgeverij R&B uit Lisse heeft prachtige encyclopedieën op het gebied van de dierhouderij. Koop deze boeken als naslagboeken. Er staan veel mooie illustraties in. De volgende naslagwerken zijn te verkrijgen: Konijnen en Knaagdieren, Kippen, Vogels, Paarden en Terrariumdieren.

Opdracht 1.2

Paarden- en ponyrassen herkennen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een paardenkwartet; – een paardenencyclopedie.

■■■

6

ALLERLEI DIEREN

Code eindtermen


LN/K/2-1,10,13 LN/K/8-11

Tabel invullen Rassen van paarden en pony’s herkennen Encyclopedie gebruiken Samenwerken Voorschriften volgen Spel spelen Kennis reproduceren

Tijd


100 minuten

Het paardenkwartet is te bestellen bij Mediaboekservice in Eerbeek. Tel: 0313-655575. Kosten € 2,75 (www.mediaboek.nl) Leerlingen zijn geneigd om hun eigen spelregels te maken. Laat ze het spel spelen zoals het bedoeld is in de Uitvoering. De rassen zijn te vinden in de paardenencyclopedie uitgeverij R&B, Lisse. ISBN 90 396 0261 1. Deze encyclopedie is zeer de moeite waard en kost nog geen € 10,-. Dit boek is ook te bestellen bij Mediaboekservice en te verkrijgen in de zogenaamde witte boekwinkels. De genoemde rassen komen allemaal in Nederland voor. Tinker (van oorsprong het paardje van de zigeuners in Ierland) en de Fallabella staan niet genoemd in de encyclopedie, maar hun aantal neemt toe in Nederland.

Opdracht 1.3

Productiedieren of gezelschapsdieren? Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een dierenencyclopedie; – het Opzoekboek Dier; – een poster over dieren; – folders over het houden van dieren.

ALLERLEI DIEREN

7

■■■

Code eindtermen


LN/K/2-12 LN/K/8-2,11

Verschillen benoemen Samenwerken Informatie opzoeken Informatie verwerken Vergelijken Conclusies trekken

Tijd


100 minuten

Geen tips en bijzonderheden

Opdracht 1.4

Dieren in het buitenland Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een A4’tje; – boeken en tijdschriften; – een computer met internet en Word.

Code eindtermen


LN/K/2-2,4 LN/K/12 LN/K/13

Voorbeelden bedenken Informatie verzamelen Informatie verwerken Informatie kiezen en ordenen Informatie bewerken. Verslag schrijven Werken met de computer Vergelijken Beoordelen Werkresultaat evalueren

■■■

8

ALLERLEI DIEREN

Tijd


100 minuten

Internetpagina’s waar veel informatie over dit onderwerp is te vinden, zijn: – www.dierenbescherming.nl; – www.ceja.educagri.fr/pab/ac.htm. Tijdschriften: – Dier (uitgave van de Nederlandse Bescherming van Dieren); – Kijk (wetenschappelijk blad voor de jeugd met zeer interessante wetenswaardigheden www.kijk.nl). Stimuleer de leerlingen om verschillende onderwerpen te nemen, zodat u uiteindelijk een gevarieerd boekwerk krijgt. Als er weinig tijd is, kunt u de leerlingen het lezen van de verslagen als huiswerk meegeven.

Opdracht 1.5

Hanteren van dieren Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – het Opzoekboek dier; – foldermateriaal over het hanteren van dieren; – touwen, halsters, hulpmaterialen; – dieren op school.

Code eindtermen


LN/K/8-3 LN/K/25-4

Samenwerken Tabel invullen Informatie opzoeken Diervriendelijk met dieren omgaan Rekening houden met gedragingen van het dier Dieren vangen Dieren vastzetten Dieren verplaatsen Een ander beoordelen Reflecteren op eigen gedrag

ALLERLEI DIEREN

9

■■■

Tijd


100 minuten

U kunt het hanteren van dieren ook voordoen aan de leerlingen. Oorspronkelijk is deze opdracht geschreven bij de Videoband ‘Het hanteren van dieren’, serie STOAS VM 215. Deze videoband is helaas niet meer verkrijgbaar. Op veel vmbo-groenscholen is deze band echter nog wel aanwezig. De band duurt 75 minuten. U kunt het beste een keuze maken uit de onderwerpen. De onderwerpen zijn: – Hanteren van rundvee, varkens,schapen, geiten en paarden. – Hanteren van katten, honden, kippen, duiven, volièrevogels, konijnen en muizen. – Hanteren van ratten, gerbils, cavia’s hamsters chinchilla’s en degoes. – Hanteren van terrariumdieren, reptielen, schildpadden, slangen, kikkers, hagedissen, vogelspinnen en padden. Regels over het vervoer en hanteren van dieren staan op de internetsite van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (www.minlnv.nl).

Opdracht 1.6

Gereedschappen en materialen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – gereedschappen en materialen uit het dierenverblijf; – een catalogus met diergereedschappen.

Code eindtermen


LN/K/2-5, 6 LN/K/7-1 LN/K/8-1,3,4

Voorwerpen herkennen Voorwerpen benoemen Toepassing van voorwerpen benoemen Tabel invullen Controleren Samenwerken Veiligheid benoemen

■■■

10

ALLERLEI DIEREN

Tijd


100 minuten

Om de gereedschappen en materialen op de juiste manier te kunnen toepassen, moeten de leerlingen deze opdracht aan het begin van het schooljaar maken. Agradi (een agrarische verzendservice) heeft een catalogus waar alle materialen in genoemd staan. Leerlingen kunnen in dit boekwerk informatie opzoeken (www.agradi.nl). Ook in de catalogus van Horselover of Divoza staan gereedschappen en materialen genoemd (www.horselover.nl en www.divoza.nl). Als de leerlingen moeite hebben met het benoemen van de toepassing, geef dan tekst en uitleg bij de voorwerpen.

Opdracht 1.7

Onderdelenkennis Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een computer; – het computerprogramma ‘Onderdelenkennis’.

Code eindtermen


LN/K/2-1,3,13

Systematisch werken Computer gebruiken Onderdelen van een dier benoemen Onderdelen van een dier aanwijzen Zelfstandig werken Zelfstandig toetsen Verworven kennis toepassen

ALLERLEI DIEREN

11

■■■

Tijd


100 minuten

In deze opdracht maken de leerlingen gebruik van het programma ‘Onderdelenkennis’. Bij de STOAS is dit programma helaas niet meer te koop. Omdat het op heel veel scholen aanwezig is, is toch gebruik gemaakt van dit programma. U moet de leerlingen even helpen bij het opstarten van het programma. Geef aan of ze ‘van lijst naar tekening’ of ‘van tekening naar lijst’ moeten werken. Laat leerlingen die snel klaar zijn ook de andere dieren bekijken en ermee oefenen. U kunt aan het eind van de les de onderdelen van de geit bij een levende geit aanwijzen en de tabel met de onderdelen met de leerlingen verder invullen.

Opdracht 1.8

Dierenpuzzel Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – het Opzoekboek Dier; – de Knaagdierenencyclopedie.

Code eindtermen


LN/K/2-1,10 LN/K/8-11

Samenwerken Tekst verklaren Puzzel maken Systematisch werken Informatie opzoeken Vergelijken

Tijd


100 minuten

Een keertje iets anders: een puzzel. Allerlei dieren die je als huisdier kunt houden passeren in deze opdracht de revue. De leerlingen praten in deze opdracht over verschillende soorten hamsters. Informatie over hamsters is te vinden in de Konijnen- en Knaagdierenencyclopedie (ISBN 90 396 0267 0, € 10,-).

■■■

12

ALLERLEI DIEREN

Opdracht 1.9

Honden herkennen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een hondenencyclopedie; – het Opzoekboek dier; – posters van honden; – een computer met internet.

Code eindtermen


LN/K/2 LN/K/8-11

Informatie opzoeken/verzamelen Rassen herkennen Verschillen zien Tabel invullen Keuzes maken Samenwerken Computer gebruiken

Tijd


100 minuten

Een goed boek om honden in op te zoeken is het boek ‘Honden van de hele wereld’ door Carl-Johan Adlercreutz (Uitgeverij Helmond, ISBN 90 252 9484 7). Ieder land/organisatie heeft zijn eigen groepsindelingen. De Nederlandse groepsindeling staat in dit boek op bladzijde 424. Op iedere bladzijde staat een ras beschreven. Bij de Nederlandse rassen staat in welke groep ze thuishoren. De nummering van de rasgroepen is in deze opdracht de volgorde zoals ze in het theorieboek KB genoemd staan: De HuSKy LooPT WeG. Op internet is enorm veel informatie over allerlei rassen te verkrijgen. Bijvoorbeeld op www.honden.nl en www.kennelclub.nl.

ALLERLEI DIEREN

13

■■■

2

Voeding

2.1 Opdracht 2.1

Een voerkaart maken Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – verschillende voedersoorten en de bijbehorende verpakkingen; – minstens 20 plastic bakjes; – stevig papier, liefst karton; – plakplastic of plakband; – lijm; – een schaar; – pen en papier; – etiketten van diervoeders.

Code eindtermen


LN/K/2-1 LN/K/7-4

Samenwerken Voeding van diergroepen herkennen Voedersoorten benoemen Verzamelen Systematisch werken Vergelijken Resultaat beoordelen Tips formuleren

Tijd


100 minuten

Zorg zelf voor voorbeelden van voerkaarten. De leerlingen kunnen dan aan de hand van de voorbeelden hun kaarten maken. Leerlingen kunnen ook voedersoorten van thuis meenemen (van hond, kat of paard). Eventueel kunnen leerlingen ook hooi en stro inplakken. Voor sommigen blijft het onderscheid moeilijk.

■■■

14

VOEDING

Opdracht 2.2

Voedersoorten herkennen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – verschillende voedersoorten; – de bijbehorende etiketten; – pen en papier.

Code eindtermen


LN/K/7-4 LN/K/8-2

Samenwerken Vragen beantwoorden Voedersoorten benoemen Onderscheid maken Antwoorden controleren

Tijd


100 minuten

Leerlingen kunnen voor deze opdracht ook voer van huis meenemen. Ze kunnen bijvoorbeeld verschillende paardenvoeders meenemen. Water moet natuurlijk altijd onbeperkt ter beschikking staan van de dieren. Laat zoveel mogelijk verschillende soorten ruwvoer zien: hooi, stro, kuilvoer, snijmaïs, aardappelvezels, bietenperspulp et cetera.

Opdracht 2.3

Voederrantsoenen samenstellen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – het Opzoekboek Dier; – diverse voeders voor hond en kat; – etiketten van diervoeders; – verpakkingen van diervoeders; – een weegschaal; – voerschepjes; – bakjes.

VOEDING

15

■■■

Code eindtermen


LN/K/2-2,3,5,10,13 LN/K/7-4,5,6

Kiezen Samenwerken Taken verdelen Informatie opzoeken Verpakkingen lezen Voederetikketten lezen Voederrantsoen samenstellen Voedermiddelen noemen Gewicht van dieren bepalen Antwoorden verbeteren Presenteren Luisteren Discussiëren Conclusies trekken Werkproces evalueren

Tijd


100 minuten

Zorg voor voldoende boeken, folders en voederverpakkingen, zodat de leerlingen informatie kunnen opzoeken. Voor de presentatie kan ieder groepje een eigen tafel inrichten. Op de tafel staat bijvoorbeeld het dagelijks rantsoen van het dier. Leerlingen moeten in de presentatie goed omschrijven welk dier ze voor ogen hebben. Het maakt veel uit of je het voederrantsoen gaat bepalen voor een grote of een kleine hond/kat. Tips Op de verpakkingen van het voer staat precies beschreven wat de dieren nodig hebben. Probeer echt voer te laten zien. Bij honden heb je de keuze tussen vlees uit blik, alleen brokjes, warme maaltijden of een mix van de voorgaande mogelijkheden.

Opdracht 2.4

Werken met het voedernormenboekje Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – het Tabellenboek Veevoeding van het Centraal Veevoederbureau.

■■■

16

VOEDING

Code eindtermen


LN/K/7-6

Vragen beantwoorden Samenwerken Afkortingen verklaren/gebruiken Gegevens opzoeken in tabellenboekje Tabel invullen Klassikaal bespreken Vergelijken

Tijd


50 minuten

Voor deze opdracht hebt u meerdere exemplaren van het Tabellenboek Veevoeding nodig. Zorg ervoor dat u dezelfde uitgaven hebt. Dit boekje wordt om het jaar vernieuwd. De tabellenboekjes zijn te koop bij het Centraal Veevoederbureau in Lelystad. (Tel: 0320-293211, internet: www.pdv.nl/cvb). De leerlingen moeten eerst deze opdracht maken, voordat ze de andere opdracht over het tabellenboekje kunnen maken.

Opdracht 2.5

Werken met het Tabellenboekje: paard en pony Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – het Tabellenboek Veevoeding van het Centraal Veevoederbureau; – een rekenmachine.

Code eindtermen


LN/K/7-6

Samenwerken Informatie opzoeken Tabel lezen Vergelijken Verschillen aangeven Rekenen Beoordelen

VOEDING

17

■■■

Tijd


100 minuten

De leerlingen moeten eerst de opdracht ‘Werken met het voedernormenboekje’ maken, voordat ze deze opdracht kunnen maken. Voor deze opdracht hebt u meerdere exemplaren van het Tabellenboek Veevoeding nodig. Zorg ervoor dat u dezelfde uitgaven hebt. Dit boekje wordt om het jaar vernieuwd. De tabellenboekjes zijn te koop bij het Centraal Veevoederbureau in Lelystad. (Tel: 0320-293211, internet: www.pdv.nl/cvb). Op het moment dat dit lesmateriaal gemaakt werd, werd gezegd dat de afkorting VEP zou verdwijnen. In de opdracht wordt daarom steeds gesproken over energie- en eiwitbehoefte en niet over VEP en VREp. Bij de antwoorden is wel uitgegaan van de oude afkortingen. De antwoorden komen uit uitgave 2002.

Opdracht 2.6

De samenstelling van een voedermiddel bepalen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – voedermiddelen zoals gras, voordroogkuil, snijmaïskuil, hooi of voedermiddelen naar keuze; – een mesje; – snijplankjes; – een rekenmachine; – het Tabellenboek Veevoeding.

Code eindtermen


LN/K/2-3,10 LN/K/7-6

Vragen beantwoorden Samenwerken Gegevens opzoeken Tabel invullen Vergelijken Conclusies trekken Rekenmachine gebruiken

Tijd


100 minuten

U moet zelf de antwoorden opzoeken voor deze opdracht. De antwoorden zijn namelijk afhankelijk van het jaar van uitgifte van het Tabellenboek.

■■■

18

VOEDING

Opdracht 2.7

Wat gaat erin en wat komt eruit? Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een cavia, konijn of kip; – hokken voor deze dieren; – strooisel; – water; – voer; – een weegschaal; – emmers; – een unster.

Code eindtermen


LN/K/21,2,3,5,10,11 LNK/7-7

Systematisch werken Taken verdelen Wegen Rekenen Tabel invullen Unster gebruiken Dieren voeren Dieren water geven Hok inrichten Hok uitmesten Opruimen Aanvegen Werkproces evalueren

Tijd


100 minuten

Deze opdracht kan het beste uitgevoerd worden met een cavia, konijn of kip. In het weekend hoeven de leerlingen de dieren niet te verzorgen. U moet de dierverzorger op de hoogte brengen van de proef, zodat hij/zij eraan mee kan werken.

Opdracht 2.8

Verschillende soorten mest Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – plastic handschoenen; – plastic bakjes voor de mest; – een stift; – A4-vellen; – een potlood en kleurpotloden; – boeken over dieren. VOEDING

19

■■■

Code eindtermen


LN/K/2-8 LN/K/7-10 LN/K/8-2, 4

Vragen beantwoorden Synoniemen noemen Beschrijven Samenwerken Tekenen Informatie opzoeken Beoordelen Oorzaken benoemen

Tijd


100 minuten

Het onderzoeken van de ontlasting is van belang om te kunnen vaststellen of een dier gezond is. Het valt niet mee om in boeken een beschrijving te vinden van gezonde mest. Help de leerlingen daarmee als dat nodig is.

■■■

20

VOEDING

VOEDING

21

■■■

3

Huisvesting

3.1 Opdracht 3.1

Huisvestingsvormen Benodigdheden Voor deze opdracht heb je verschillende dierhokken en -kooien nodig.

Code eindtermen


LN/K/2-2,10 LN/K/7-3

Vragen beantwoorden Tabel invullen Samenwerken Inventariseren Conclusies trekken Antwoorden controleren Discussiëren Huisvestingsvormen noemen, herkennen en beoordelen Verworven kennis toepassen

Tijd


100 minuten

De meeste scholen hebben genoeg huisvestingsvormen voor dieren. Deze opdracht kan ook uitgevoerd worden in een dierenpark of op een kinderboerderij. Door het klassikaal bespreken van de huisvestingsvormen leren de leerlingen de voordelen en de nadelen kennen.

Opdracht 3.2

Hokken meten Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – verschillende hokken en kooien; – een meetlint of duimstok; – een rekenmachine; – een pen.

■■■

22

HUISVESTING

Code eindtermen


LN/K/2-3,10 LN/K/7-2

Vragen maken Samenwerken Meten Oppervlakte uitrekenen Rekenen Vergelijken Rekenmachine gebruiken Evalueren

Tijd


100 minuten

Laat de leerlingen zo veel mogelijk verschillende hokken met daarin verschillende dieren opmeten. Leerlingen kunnen bij tijdnood ook gegevens uitwisselen.

Opdracht 3.3

Hokken beoordelen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – de antwoorden van de opdracht ‘Hokken meten’; – boeken over dieren uit de mediatheek; – tekenmaterialen.

Code eindtermen


LN/K/2-3,10 LN/K/7-2

Gegevens opzoeken Gegevens overnemen Samenwerken Vergelijken Beoordelen Verbeteringen aangeven Maten uit de tabel lezen Tekenen

Tijd


100 minuten

De leerlingen hebben voor deze opdracht de antwoorden van de opdracht ‘Hokken meten’ nodig.

HUISVESTING

23

■■■

Opdracht 3.4

Stalklimaat beoordelen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – tekenmaterialen; – een thermometer; – een minimum-maximumthermometer; – een hygrometer.

Code eindtermen


LN/K/2-1,3 LN/K/7-1,3

Vragen beantwoorden Tekenen Beschrijven Meters aflezen Beoordelen Conclusies trekken Veilige werken met materialen

Tijd


100 minuten

In het dierenverblijf moeten een minimum-maximumthermometer en een hygrometer hangen. U moet ruim van tevoren (1 à 2 dagen) de minimum-maximumthermometer op de nulstand zetten (knopje indrukken).

Opdracht 3.5

Huisvesting voor dieren beoordelen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een glazen hok voor knaagdieren; – een kunststof bak voor knaagdieren; – een traliehok voor knaagdieren; – alle knaagdierhokken in het dierenverblijf.

Code eindtermen


LN/K/2-10 LN/K/7-2

Samenwerken Benoemen Voor- en nadelen noemen Belangrijkheid bepalen Mening geven

■■■

24

HUISVESTING

Tijd


100 minuten

Geen tips en bijzonderheden.

Opdracht 3.6

Voer- en watersystemen onderzoeken Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – verschillende hokken met dieren; – verschillende voersystemen en watersystemen; – tekenmaterialen.

Code eindtermen


LN/K/21,5,6,10 LN/K/7-2,5 LN/K/8-1,2,3,4

Materialen onderscheiden Voor- en nadelen noemen Waarnemen Tekenen Beoordelen Mening geven

Tijd


100 minuten

Laat de leerlingen verschillende voeren watersystemen bekijken, tekenen en beoordelen. Voorbeelden van diersoorten met verschillende systemen zijn konijnen, gerbils, kippen, volièrevogels en degoe’s.

Opdracht 3.7

Excursie naar een bedrijf met dieren Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een bedrijf met dieren; – een telefoonboek; – een telefoon; – eventueel vervoer; – papier en pen; – onderleggers voor de papieren.

HUISVESTING

25

■■■

Code eindtermen


LN/K/2-1,10 LN/K/7-2,4,8

Werk voorbereiden Samenwerken Vragen stellen Overleggen Organiseren Aantekeningen maken Tabel invullen Rassen noemen/herkennen Huisvestingsvormen noemen/herkennen Voeding van diergroepen noemen/herkennen Mestopslagsystemen noemen Opdracht evalueren

Tijd


Excursie: 60 minuten

Leerlingen hebben tijd nodig om het een en ander te organiseren. U moet de Oriëntatie daarom eerder met ze uitvoeren (aan het begin van het schooljaar bijvoorbeeld).

Voorbereiden, afsluiten, vervoer et cetera: 60 minuten

Laat de leerlingen de excursie helemaal zelf organiseren. Laat de leerlingen van tevoren de adressen bij u inleveren. Maak daar dan zelf een overzicht van. De opdracht is geschreven voor bedrijven met meerdere diersoorten. Voorbeelden van bedrijven kunnen zijn: dierenpension, dierenwinkel, kinderboerderij, hertenkamp, manege, konijnenfok- of mestbedrijf, melkveebedrijf, schapenhouderijbedrijf, geitenmelkbedrijf. Een groepje van vier leerlingen mag ook nog wel eens op een kippenbedrijf komen. Als de leerlingen naar een bedrijf gaan moeten ze schone kleding en schone schoenen aan hebben. De leerlingen zijn er op bezoek en dienen zich dan ook als gasten te gedragen. Wegwerpoverals en plastic hoesjes over de schoenen kan de school aanschaffen, maar worden ook vaak door het bedrijf verstrekt. De invultabel is bedoeld voor bedrijven waar meerdere diersoorten gehouden worden (of diersoorten van verschillende leeftijden). Wanneer een bedrijf bezocht wordt met bijvoorbeeld alleen scharrelkippen, dan kunnen de leerlingen beter een verslag maken. Laat daarin de vragen uit de tabel aan de orde komen, maar laat ze ook andere zaken vermelden.

■■■

26

HUISVESTING

HUISVESTING

27

■■■

4

Verzorging

4.1 Opdracht 4.1

Dieren verzorgen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – dieren in het dierenverblijf; – borstels, roskammen en kammen; – een tandenborstel; – schaartjes; – een renet; – een haringkaakmesje.

Code eindtermen


LN/K/2-1,6,10 LN/K/8-1,2,3,4

Samenwerken Overleggen Dieren hanteren Dieren uitwendig verzorgen Materiaal klaar zetten Kiezen Opruimen Evalueren

Tijd


100 minuten

Bekijk het resultaat van de verzorging. Laat de leerlingen eventueel nog een ander dier verzorgen.

Opdracht 4.2

Dieren wassen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een cavia, fret, rat of konijn; – diershampoo; – wasteiltjes of emmers; – lauw warm water en heet water; – handdoeken; – kammen en/of borstels; – een föhn;

■■■

28

VERZORGING

–

schoonmaakmateriaal voor het reinigen van de hokken (stoffer en blik, heet water, borstel en schoonmaakmiddel).

Code eindtermen


LN/K/1-1,3,6,7 LN/K/7-10 LN/K/8-2,6

Samenwerken Taken verdelen Materialen klaarzetten Gebruiksaanwijzing lezen Juiste dosering berekenen Hoeveelheid afmeten Dier hanteren Dier wassen Dier verzorgen (drogen, föhnen, kammen, borstelen) Hok uitmesten Opruimen Werkresultaat evalueren Werkproces evalueren

Tijd


100 minuten

De leerlingen moeten de opdrachten ‘Dieren hanteren’ en ‘Hokken schoonmaken’ gedaan hebben, voordat ze deze opdracht kunnen maken. Als de dieren last hebben van uitwendige parasieten, dan moeten ze gewassen worden met een middel dat deze parasieten bestrijdt. Het is belangrijk dat de leerlingen de gebruiksaanwijzing van het middel goed lezen en navolgen. De leerlingen dragen plastic handschoentjes bij het wassen. De hokken moeten gereinigd en ontsmet worden. Waarschuw de leerlingen dat dieren die glad van de shampoo zijn, moeilijk te hanteren zijn. De dieren springen zo uit je handen. Konijnen kunnen ook gewassen worden. Let erop dat de leerlingen de föhn niet te dicht tegen het dier aanhouden.

Opdracht 4.3

Gezondheidscontrole bij dieren Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een dier om te onderzoeken; – eventueel een touw, een halster, een kooi, een matje en dergelijke; – een beetje krachtvoer.

VERZORGING

29

■■■

Code eindtermen


LN/K/2-1,10 LN/K/8-2,3,6

Samenwerken Vragen beantwoorden Gezondheidskenmerken noemen Dieren pakken, verplaatsen en vasthouden (hanteren) Dieren bekijken Gezondheidskenmerken beoordelen Lijst invullen Beoordelen Conclusies trekken Werkproces evalueren

Tijd


100 minuten

Deze opdracht kan gebruikt worden voor het beoordelen van de gezondheid van cavia, konijn, gerbil, rat, paard, schaap en geit. Het overzicht is niet volledig, maar is een goede richtlijn. Het beoogt de leerlingen te laten zien waar ze allemaal naar kunnen kijken als ze de gezondheid van een dier gaan beoordelen. Als de leerlingen echt een correct oordeel over de gezondheid willen geven, dan moet de temperatuur en de pols ook opgenomen worden. Dit moet u de leerlingen eerst voordoen (met thermometer en stethoscoop). De juiste temperatuur van een geit is 38-40 °C. Het aantal polsslagen bedraagt 70-90 per minuut. Het aantal ademtochten bedraagt 12-25 per minuut.

Opdracht 4.4

Hokken schoonmaken Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – kooien voor dieren; – een blik en veger; – een krabber; – een kruiwagen; – schoon strooisel/houtvezel/schelpenzand; – een bezem.

■■■

30

VERZORGING

Code eindtermen


LN/K/2-1,5,6,8,10,11 LN/K/7-1,2 LN/K/8-1,2,3,4

Samenwerken Bewust omgaan met materialen Materialen herkennen Op veilige wijze werkzaamheden uitvoeren Hygiënisch werken Systematisch werken Opruimen Aanvegen Evalueren

Tijd


100 minuten

Wekelijks zullen er dieren verschoond moeten worden. Zorg voor voldoende schoonmaakspullen en -materialen. U kunt de leerlingen ook de voeren waterbakken laten reinigen. Voor het reinigen van voeren waterbakken is echter een aparte opdracht gemaakt. Voor het schoonmaken van een volière is 100 minuten misschien te kort. Leerlingen die de hokken van konijnen of gerbils schoonmaken, kunnen meer dan een hok doen.

Opdracht 4.5

Dieren op school voer en water geven Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – dieren in het dierenverblijf; – bakjes; – gieters; – hooi; – ‘extra’ voer voor de dieren; – een bezem.

Code eindtermen


LN/K/21,5,6,8,11 LN/K/7-4,5 LN/K/8-1,2,3,4

Samenwerken Herkennen Dieren voeren en water geven Systematisch werken Bewust omgaan met middelen Opruimen Evalueren

VERZORGING

31

■■■

Tijd


100 minuten

De leerlingen moeten eerst de opdracht ‘Een voerkaart maken’ en ‘Voedersoort herkennen’ maken, voordat ze deze opdracht zelfstandig kunnen uitvoeren. De eindterm is ‘Onder begeleiding dieren verzorgen’. Houd dus een oogje in het zeil. De opdracht wordt ingewikkelder als er dieren op rantsoen staan.

Opdracht 4.6

Voer- en waterbakjes schoonmaken Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een emmer en teiltjes; – schoonmaakmaterialen; – schoonmaakmiddel; – schuursponsje; – borstels en flessenragers; – droogdoeken; – zeef.

Code eindtermen


LN/K/21,5,6,8,11 LN/K/7-5 LN/K/8-1,2,3,4

Systematisch werken Werk plannen Werk verdelen Samenwerken Bewust omgaan met materiaal Veilig werken Hygiënisch werken Evalueren

Tijd


100 minuten

U wijst de leerlingen aan van welke hokken/dieren ze de voeren de watervoorziening moeten schoonmaken. Als de leerlingen tijd genoeg hebben, kunnen ze meerdere hokken/dieren schoonmaken. De zeef dient voor het reinigen van het voer van de volièrevogels. De vliesjes kunnen dan gemakkelijk van het voer geblazen worden. Met een flessenrager kunnen de flesjes schoongemaakt worden.

■■■

32

VERZORGING

Opdracht 4.7

Tillen Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een zak voer van 25 kg; – een baal hooi of stro; – een kruiwagen.

Code eindtermen


LN/K/21,5,6,10, LN/K/8-6

Systematisch werken Samenwerken Voorlezen Instructies opvolgen Juiste rughouding demonstreren Veilig werken Werkresultaat evalueren Werkproces evalueren

Tijd


50 minuten

Surveilleer bij deze opdracht. Het is belangrijk dat de leerlingen deze opdracht serieus en zorgvuldig uitvoeren.

Opdracht 4.8

Onderhoud van het scheerapparaat Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een scheerapparaat; – een schroevendraaier; – dunne smeerolie; – een borstel; – een tandenborstel of kwast; – doeken; – een stopcontact/verlengsnoer; – een catalogus dierverzorgingsmaterialen.

VERZORGING

33

■■■

Code eindtermen


LN/K/2-1,6 LN/K/8-1

Onderdelen benoemen Tekeningen lezen Samenwerken Systematisch werken Volgens instructie werken Demonteren Monteren Scheerapparaat schoonmaken en oliën

Tijd


50 minuten

Deze opdracht moeten de leerlingen uitvoeren, voordat ze schapen of koeien gaan scheren. Goed onderhoud van een apparaat is van groot belang. Een goede uitleg op school scheelt later veel tijd op het bedrijf. U moet voordoen hoe je de kop van het scheerapparaat schoonmaakt, hoe je het aandrijfblokje exact in de uitsparing van de veerbrug krijgt en hoe je de messen weer op de juiste manier op elkaar krijgt. Denk aan de noppen van de veerbrug: die moeten in de uitsparingen van het bovenmes vallen. Denk ook aan de veiligheid. Bij het verwisselen van de messen moet de stekker uit het stopcontact zijn. Leerlingen mogen niet kunnen vallen over snoeren.

Opdracht 4.9

Koeien scheren Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een bedrijf (of een dierenverblijf op school) met makke koeien; – halsters en touwen; – scheerapparaten, mesjes, snoeren, haspels en stopcontact; – borstels, schroevendraaiers, smeerolie voor het apparaat; – rosborstels en borstels voor de koe; – werkkleding en laarzen of klompen; – doeken om stroomkabel en apparaat na afloop schoon te maken; – een kruiwagen, schep en bezem.

■■■

34

VERZORGING

Code eindtermen


LN/K/1-1 LN/K/2-1,5,6,10 LN/K/8-1,2

Samenwerken Werkvolgorde aangeven Systematisch werken Instructies opvolgen Veilig werken Koeien scheren Bewust omgaan met materialen, middelen en dieren Juiste werkhouding demonstreren Opruimen Aanvegen Werkresultaat evalueren Werkproces evalueren

Tijd


Een dagdeel

Voorafgaand aan deze opdracht moeten de leerlingen de opdracht ‘Onderhoud van het scheerapparaat’ doen. De leerlingen hebben dan al een keer het apparaat in handen gehad en kunnen er veilig mee werken. Voor deze opdracht moeten de leerlingen naar een bedrijf. Kies zelf een (of meer) bedrijf uit waar ze makke koeien hebben. Koeien op een grupstal zijn het makkelijkst te hanteren. Koeien in andersoortige stallen moeten vastgezet kunnen worden in een zelfsluitend voerhek. U kunt de leerlingen in hun eigen tijd de Oriëntatie laten maken en de Uitvoering alvast laten doorlezen. U kunt het beste een instructie geven hoe je een koe moet scheren. Demonstreer dan ook de juiste werkhouding. Dat is zo dicht mogelijk tegen de koe aan staan. Belangrijk is dat er altijd twee handen aan de koe zijn. Leg de vrije hand eerst tegen de koe aan en daarna pas het scheerapparaat. Laat de leerlingen eerst per tweetal een koe scheren (ieder een helft). Ze kunnen elkaar helpen met allerlei werkzaamheden. Wanneer ze ermee vertrouwd zijn, kunnen ze alleen een koe scheren.

VERZORGING

35

■■■

5

Voortplanting en fokkerij

5.1 Opdracht 5.1

Identificatie Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – dieren met oormerken; – konijnen met tatoeagenummers; – kippen en vogels met ringen; – een paard of pony met chip/stamboekpapier/paardenpaspoort; – een honden- of kattenpaspoort; – het Opzoekboek Dier; – tekenmaterialen.

Code eindtermen


LN/K/2-10,13

Samenwerken Dieren hanteren Dieren herkennen Verschillen onderscheiden Gegevens opzoeken Paspoort lezen Ontwerpen Tekenenen inkleuren

Tijd


100 minuten

Laat leerlingen van hun eigen hond of paard het paspoort meenemen om te lezen.

Opdracht 5.2

Mannelijke en vrouwelijke dieren Benodigdheden Bij deze opdracht heb je dieren in het dierenverblijf nodig.

■■■

36

VOORTPLANTING EN FOKKERIJ

Code eindtermen


LN/K/2-10,13 LN/K/8-3,11

Samenwerken Geslacht bepalen Begrippen leren Verschillen opmerken Verschillen constateren Op het oog bekijken Nader onderzoeken Kennis toetsen

Tijd


100 minuten

Geen tips en bijzonderheden

Opdracht 5.3

Man, vrouw en kind Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – het Opzoekboer Dier; – dieren in het dierenverblijf.

Code eindtermen


LN/K/2-10 LN/K/8-11

Samenwerken Zelf bedenken Opzoeken Vergelijken Leren Toetsen

Tijd


100 minuten

U kunt van deze opdracht een spel maken. Vergroot het antwoordblad met benamingen. Plastificeer het vel en knip van elke cel van de tabel een blokje. Maak er vier stapeltjes van. Een stapeltje Soort, een stapeltje Mannelijke dieren, een stapeltje Vrouwelijke dieren en een stapeltje Nakomeling. Laat leerlingen vervolgens de juiste benamingen bij elkaar zoeken. Bij twijfel kunnen ze in het Opzoekboek Dier de antwoorden opzoeken.


37

■■■

Opdracht 5.4

Werken met dieren Benodigdheden Bij deze opdracht heb je nodig: – een vel A3-papier; – tekenmaterialen; – een schaar en lijm; – folders; – tijdschriften; – kranten; – een beroepengids; – een computer met internetaansluiting.

Code eindtermen


LN/K/1-1, 2,3 LN/K/21,2,4,10,11,13

Beroepen noemen Nadenken over beroepskeuze Studiemogelijkheden bekijken/uitzoeken Samenwerken Beargumenteren Brainstormen Overleggen Kiezen Informatie opzoeken Poster maken Zoeken op internet Luisteren Bespreken

■■■

38


Tijd


100 minuten

In de beroepenalmanak staan allerlei dierenberoepen genoemd. In de beroepenalmanak staat ook de vereiste opleiding voor de beroepen. Goede sites voor informatie zijn: www.ondernemersvannature.nlwww.agrarischdagblad.nl www.campina.nlwww.beehappy.nl www.groenehartlandwinkel.nlwww.hetkleineloo.nl www.wau.nlwww.boerenkaas.nl www.pvekids.nlwww.kidsclub.nl www.najk.nlwww.boerenerf.nl www.petersfarm.nlwww.varken.net www.hemelrijkschehoevewww.slagers.nl/werkstukkrant www.vlees.nlwww.cbmbv.nl (geiten) www.scharrelvlees.nlwww.geitenhouderij.nl www.svr.nlwww.pve.nl www.agriholland.nlwww.lto.nl www.schapenkaas.nlwww.vandriegroep.com www.minlnv.nlwww.behappyatwork.nl www.blijmeteenei.nl


39

■■■

■■■

40


Vakwerk! Dierhouderij en -verzorging

Recommend Documents