Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs. magazine. nummer 3 maart 2015

Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs

magazine nummer 3 | maart 2015

> Eenmalige bijdrage buitenonderhoud oude schoolgebouwen > De 40-urige werkweek en de aanpassing van het taakbeleid > Hoe staat uw onderwijskwaliteit ervoor?

PREVENTIE

RE-INTEGRATIE

OUTPLACEMENT

COACHING

EEN PASSEND ANTWOORD OP AL UW COMPLEXE ARBEIDSMARKTVRAAGSTUKKEN In het primair (PO) en voortgezet (VO) onderwijs nemen de complexe arbeidsmarktvraagstukken toe. Waar op dit moment leraren met tijdelijke of vaste contracten geen werk geboden kan worden, krijgen schoolorganisaties in het PO en VO vanaf 2016 te maken met een lerarentekort. Dyade heeft voor haar klanten een partner geselecteerd die het beste in staat is antwoord te geven op complexe arbeidsmarktvraagstukken. Pro Mobile ondersteunt schoolorganisaties bij de instroom, doorstroom en uitstroom van medewerkers met diensten en programma’s op het gebied van onder andere preventie, re-integratie, outplacement en coaching. De klantgerichte specialisten van Pro Mobile kennen de wensen en behoeften in het onderwijs en kunnen daardoor maatwerk leveren. UW VOORDELEN • Speciale tarieven voor klanten van Dyade • Deskundige en persoonlijke begeleiding • Kennis van de regionale en lokale markt • Maatwerk, zowel individueel als collectief • Resultaatgericht • Ervaren adviseurs Neem voor meer informatie contact op met; Margreet Dijkstra [email protected] 06 – 51 82 16 69

C

O

L

O

F

O

N

Dyademagazine is een uitgave van Dyade. Dyademagazine verschijnt elf maal per jaar. Redactie Frank Cannegieter Marianne Groen Harry Klein Obbink Frank Tromp Herman de Wild (hoofdredacteur) Met medewerking van Theo te Brake Clemens Geenen Jolanda Joore Erik de Munk Wilma Rijndorp-Kreft Redactie-adres Postbus 5040 3502 JA Utrecht [email protected] Abonnementen Klanten van Dyade ontvangen een exemplaar van het Dyademagazine per bevoegd gezag plus een exemplaar per school. Voor niet-klanten en extra abonnementen kost het Dyademagazine E 39,95 per jaar, exclusief btw. Voor opgave van abonnementen en adreswijzigingen kunt u contact opnemen met uw Dyadevestiging. Advertentie-informatie Herman de Wild Tel. (030) 630 56 26 Hoewel aan de productie van Dyademagazine veel zorg wordt besteed, kan het voorkomen dat iets aan onze aandacht ontsnapt. De Stichting Dyade Dienstverlening aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de eventuele gevolgen van drukfouten, onjuistheden of onvolledigheden in de gepubliceerde informatie. Vormgeving designGenerator, Arnhem

4

10

18

In dit nummer: C o l u m n : de a f tr a p

04

Onder wijsdebat in De Balie

06

Eenmalige bijdrage buitenonderhoud oude schoolgebouwen

07

De 40-urige werkweek en de aanpassing van het t aakbeleid

10 De Schakel Nieuwegein voor het tweede jaar ‘excellente school’ 15

Kor t nieuw s

16

Werk maken van de AO/IC

In d e spo t light 18

Prinses Julianaschool in Dordrecht

E ven v o o r st e lle n 23

Jolanda Joore

24

Hoe st aat uw onder wijskwaliteit er voor?

Eindredactie Hanneke Leening, Dyade Illustratie Mieke de Haan, Gouda Drukkerij Nivo, Delfgauw

26 Dyade Voordeelser vice 27 K alender 27 Waar vindt u ons?

Dyademagazine | nummer 3 | maart 2015

3

DE

Aftrap... Frank Tromp Algemeen directeur Dyade Dienstverlening Onderwijs [email protected]

Ook in januari was er weer een interessant onderwijsdebat in De Balie. Dit keer met het onderwerp ‘wat is een goede schoolleider?’ Mooi om te zien dat ook een aantal klanten van Dyade in deze aflevering van ‘De Balie leert’ aanwezig was. Voor geïnteresseerde schoolleiders is het programma nog terug te zien op de website van De Balie. Internationaal onderzoek toont aan dat de leiding van de school van grote invloed is op de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Goed leiderschap, goede school bestuurders en schoolleiders zijn van doorslaggevend belang voor het verbeteren van de kwaliteit van docenten en daarmee van de prestaties van onderwijsorganisaties. De schoolleiding vormt een belangrijke factor in het realiseren van onderwijsteams die optimaal presteren. De leiding selecteert en ondersteunt onderwijsprofessionals en onderwijsteams en creëert de randvoorwaarden voor het onderwijsproces. Dat is een belangrijke drijfveer voor Dyade. Als Dyade de schoolbestuurder en de schoolleider optimaal ondersteunt, draagt ze indirect bij aan de kwaliteit van onderwijs.

Wat is een goede schoolleider? Uiteraard is dan wel de vraag: wat is goed leiderschap binnen een schoolorganisatie? In een uitverkochte Balie gingen docenten, schoolleiders en anderen daar met elkaar over in debat. Zoals dat hoort in een goed debat liepen de meningen flink uiteen, maar er was een rode draad te vinden in de mening over de goede schoolleider.

Onderwijskundige visie Allereerst moet de schoolleider een visie op onderwijs hebben en de koers uitzetten voor het team. De schoolleider moet dus een heldere visie op leren hebben, op de ontwikkeling van kinderen en op werkvormen waarin leerlingen kunnen samenwerken. De goede schoolleider creëert een omgeving waarin docenten samenwerken en samen leren en faciliteert het gesprek over goed onderwijs. Sommige deelnemers aan het debat stelden dat dit niet mogelijk was als je niet zelf voor de klas hebt gestaan. Alleen een expert in het vakgebied kan leiding geven aan onderwijsprofessionals.

Hitteschild De schoolleider moet ook fungeren als hitteschild. Hij of zij moet voor het team staan en het team zo veel mogelijk afschermen van niet-productieve inmenging van buiten, zonder dat de angst gaat regeren, zonder dat de schoolleider de regeltjes doordrukt naar het docententeam. Hij of zij gaat slim om met de druk van buiten en beperkt deze tot hetgeen strikt noodzakelijk is, opdat de docenten in het team er zo weinig mogelijk last van hebben.

4


‘Een goede schoolleider heeft visie, moed, focus en doorzettingsvermogen’

Leiderschap De goede schoolleider overziet het hele plaatje en bepaalt daarop de koers van het team, staat open voor initiatieven van leraren en inspireert het team, zorgt dat iedereen zijn persoonlijk leiderschap ontwikkelt zodat de schoolleider steeds meer overbodig wordt. Een goede schoolleider zorgt voor persoonlijke ontwikkeling en als deze niet effectief is, is hij of zij moedig genoeg om daar consequenties aan te verbinden. Een goede schoolleider heeft een neus voor kwaliteit en verzamelt deze om zich heen, en is ook voldoende stevig om tegenspraak te organiseren. Een goede schoolleider communiceert met de mensen binnen en buiten de school en geeft vertrouwen aan het team: fouten maken mag, zolang je er maar van leert.

Wat heeft een goede schoolleider nodig? Een schoolleider kan dit alleen als er voldoende vertrouwen en ruimte is om verantwoordelijkheid te nemen. Er moet voldoende regelruimte zijn. Het werken vanuit een verzameling gezamenlijke waarden helpt de schoolleider om duidelijk te maken waar de school en het team voor staan. Zoals een van de sprekers kernachtig samenvatte: een goede schoolleider heeft visie, moed, focus en doorzettingsvermogen.

Holistisch systeem Het debat heeft voor mij duidelijk gemaakt dat een goede schoolleider volgens het onderwijsveld aan veel eisen moet voldoen. Het maakt voor mij duidelijk dat de permanente educatie van schoolleiders onontbeerlijk is en dat ook schoolleiders samen kunnen leren en samen het gesprek kunnen aangaan over goed onderwijs en persoonlijk leiderschap.

•

Je zou dus kunnen stellen dat hetgeen voor leerlingen geldt, ook geldt voor docenten en voor schoolleiders.


5

PO

VO

MBO

HBO

Eenmalige bijdrage buitenonderhoud oude schoolgebouwen Vanaf 1 januari heeft de gemeente de financiële verantwoordelijkheid van het buitenonderhoud van schoolgebouwen overgedragen aan de scholen. Ter compensatie en ter voorkoming dat besturen worden geconfronteerd met (extra) kosten , kunnen schoolbesturen met oude(re) schoolgebouwen een eenmalige aanvullende bijdrage vragen voor het buitenonderhoud van de gebouwen. Dat is afgesproken met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hierdoor kunnen eventuele kosten van besturen in de beginfase worden opgevangen. door Erik de Munk, Dyade Huisvesting & Vastgoed Eind 2014 publiceerde dagblad Trouw een artikel waaruit blijkt dat schoolbesturen in het primair onderwijs er gemiddeld tienduizend euro bij in schieten nu de verantwoordelijkheid van het buitenonderhoud is overgeheveld. Dit is een gevolg van het afnemend aantal leerlingen, waarbij het schoolgebouw niet ‘meekrimpt’.

Oud is hierbij gedefinieerd als gebouwd voor 1 januari 2000 (voor de eerste groep), dan wel 1 januari 1975 (voor de tweede groep). Dit onderscheid is gemaakt omdat grotere besturen beter in staat zijn risico’s te spreiden. Bouwjaarbepaling Voor het bepalen van het bouwjaar van het hoofdgebouw moet uitgegaan worden van de gegevens zoals die zijn opgenomen in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Bij onenigheid over het jaartal in de BAG kan het schoolbestuur dit opnemen met de beheerders van de BAG. Aanvraag Om in aanmerking te komen voor de eenmalige bijdrage voor het buitenonderhoud van oude schoolgebouwen dient u vóór 1 april 2015 uw aanvraag in te dienen via de website van DUO. (www.DUO.nl > Zakelijk > Inloggen zakelijk > Inloggen Entree). Aanvullend doteren Als u extra of aanvullend wilt

Regeling De besturen die in aanmerking komen voor de regeling krijgen een vast bedrag per leerling voor elk ‘oud’ schoolgebouw. In de regeling zijn twee categorieën besturen gedefinieerd: > Schoolbesturen met bekostiging voor materiële instandhouding van maximaal € 750.000,met één of meer schoolgebouwen die ouder zijn dan vijftien jaar. > Schoolbesturen met bekostiging voor materiële instandhouding van meer dan € 750.000,met meer dan zeventig procent schoolgebouwen ouder dan veertig jaar.

6


doteren aan de onderhoudsvoorziening, dient hieraan een gedegen meerjarenonderhoudsplan (MOP) ten grondslag te liggen. Mocht dit MOP ontbreken, dan gaan het ministerie van OCW en de accountant niet akkoord. Dyade kan u ondersteunen bij het opstellen van een MOP.

•

Heeft u behoefte aan meer informatie op het gebied van doordecentralisatie van buitenonderhoud van uw schoolgebouw(en) en/of een meerjarenonderhoudsplan? Neem dan vrijblijvend contact op met Erik de Munk, manager Dyade Huisvesting & Vastgoed via [email protected] of telefonisch: 0164-237557.

PO

VO

MBO

HBO

De 40-urige werkweek en de aanpassing van het taakbeleid In aansluiting op het artikel over de verlaging van de werkdruk, het taakbeleid en het normjaartaakbeleid in het novembernummer van Dyade Magazine verkennen we uw opties bij de invoering van de cao-afspraken over de 40-urige werkweek en het taakbeleid en geven wij u een aantal adviezen bij de invoering van het beleid. door Wilma Rijndorp-Kreft, adviseur Dyade Advies

Vanaf 1 augustus 2015 zal de 40-urige werkweek ingevoerd worden binnen het primair onderwijs. De 40-urige werkweek brengt een aantal van 41,48 schoolweken voor medewerkers met zich mee (1659 : 40 uur per week = 41,48 weken) en een vakantieregeling van 428 uur (10,7 weken). Omdat er gemiddeld veertig uur per week gewerkt gaat worden is structureel overwerken niet meer mogelijk. Ook compensatieverlof houdt op te bestaan. De werktijdfactor wordt in uren en minuten uitgedrukt. We behandelen deze onderwerpen stuk voor stuk waarbij we ingaan op de keuzes die schoolbesturen of scholen zullen moeten maken om de cao-afspraken, op maat, in te kunnen voeren. Compensatieverlof Mocht er binnen uw organisatie nog sprake zijn van compensatieverlof dan zal dit op zijn einde lopen. Bij toepassing van compensatieverlof aan fulltime leerkrachten door het ver-

strekken van vrije dagen of dagdelen, werden door de leerkracht op de werkdagen meer uren gewerkt, om deze vrije dagen wederom te compenseren. Compensatieverlof werd immers verstrekt op basis van een overschrijding van de lessentaak en niet op grond van overschrijding van het totaal aan taken. Doordat de medewerker dagen of dagdelen op lesdagen extra vrij had bij een fulltime aanstelling en wel de volledige jaartaak moest werken binnen het aantal lesweken, werd hiermee de veertig uur structureel overschreden. Veelal zal vanaf 1 augustus 2015 een oplossing binnen de normjaartaak van deze medewerker gezocht worden. Dit betekent dat het meerdere aan lestaken en lesgebonden taken (voor- en nawerk) gecompenseerd wordt door een vermindering van de overige taken. Per saldo werkt de medewerker dan nooit meer dan 1659 uur op jaarbasis én ge-

>>


7

>>

middeld veertig uur per week. Op grond van artikel 2.1.6 van de CAO PO en artikel 2A.10 lid 2 is dit mogelijk mits de medewerker hiermee instemt. Stemt de medewerker niet in dat blijft de maximale lessentaak 930 uur. Dit leidt echter niet meer tot het inroosteren van vrije dagen of dagdelen. Jaarrooster Omdat de werkweek in uren teruggaat maar het totale volume aan uren waarin gewerkt wordt in het onderwijs niet, zullen er meer werkdagen ingeroosterd gaan worden voor de medewerkers. In totaal blijft de werktijd dus hetzelfde, deze wordt alleen anders verdeeld. Alle scholen gaan straks werken met een aantal van 41,48 werkweken voor haar medewerkers. Dit betekent dat er naast het leerlingenrooster een lerarenrooster zal komen. Dit betekent ook dat scholen zullen moeten besluiten op welke momenten de leerlingen vrij zijn en de medewerkers niet. Ook zal de invulling van deze dagen aandacht behoeven. Bij het bepalen van de dagen in het lerarenrooster naast de reguliere lesdagen adviseren wij uit te gaan van de gedachte achter deze wijziging. De reden van de invoering van de 40-urige werkweek is namelijk de duurzame

gesprekken voor te bereiden, opp’s te schrijven en andere zaken voor de afronding van het schooljaar te regelen. Ook voor de kerstvakantie zou een aantal dagen les uitgeroosterd kunnen worden voor de leerlingen zodat de leerkrachten wat meer ruimte hebben de werkzaamheden af te ronden, die in die periode zorgen voor werkdruk. De landelijke (en eventueel regionale) vakantieregeling biedt mogelijkheden om zelf een aantal dagen naar behoefte in te vullen. Het advies is dan ook om uit te gaan van de pieken in de werkdruk op uw school en daarop uw keuzes te baseren. Weekrooster De 40-urige werkweek betekent niet automatisch de invoering van het 5-gelijke-dagenmodel. Scholen kunnen hun eigen afweging maken bij het verdelen van de veertig uur over de dagen. Zo is het nog steeds mogelijk minder uren toe te delen aan de woensdag en de andere dagen iets langer te maken zodat per week veertig uur gewerkt wordt, bijvoorbeeld door een verdeling van 8,58,5-6-8,5- 8,5 uur. Dit weekrooster is ook relevant om de inzet van medewerkers te bepalen vanaf 1 augustus 2015.

‘Omdat er gemiddeld veertig uur per week gewerkt gaat worden is structureel overwerken niet meer mogelijk. Ook compensatieverlof houdt op te bestaan.’

inzetbaarheid waarborgen, ofwel het bewerkstelligen dat medewerkers in het onderwijs zo lang en zo gezond mogelijk hun werk kunnen blijven doen. Momenteel werkt men in het onderwijs 42 tot soms wel meer dan 45 uur per week (1659 : 39 of 1659 : 36,5 weken). Fulltime medewerkers die nog extra vrije dagen hebben om het teveel aan lesuren te compenseren, werken op de lesdagen die zij wel werken veelal nog langer om de vrije dagen te compenseren. Dit zorgt voor een hoge werkdruk, wat de onderhandelingspartners van de CAO PO heeft gebracht tot de invoering van de 40-urige werkweek. Als men kijkt naar een graadmeter voor het welbevinden van leerkrachten, het ziekteverzuim, dan valt op dat veel leerkrachten voor de zomervakantie en, in mindere mate, voor de kerstvakantie uitvallen. Een oplossing zou dan kunnen zijn het inlassen van een vakantie voor de leerlingen in juni waarin de leerkrachten doorwerken. De leerkrachten hebben dan de tijd om de administratie bij te werken, de overdracht van leerlingen te organiseren, ouder-

8


Indien een medewerker bijvoorbeeld een werktijdfactor heeft van 0,5123 dan zou dat omgezet naar uren en minuten een aanstelling van 20 uur en 30 minuten zijn (0,5123 x 40 (uur per week)= 20,492 uur. 0,492 x 60 (minuten) = 30 minuten). In geval de school een urenaantal van 8,5 uur voor de ‘hele’ dagen hanteert kan deze medewerker op 2 hele dagen en de derde dag voor 3 uur 30 minuten worden ingeroosterd. Deze 3 uur en 30 minuten zijn dan heel onhandig om in te zetten. Het advies is dan de uren te clusteren en op jaarbasis een aantal werkdagen toe te wijzen. Het is ook mogelijk dat de medewerker zelf vraagt de werktijdfactor af te ronden naar een eenheid die beter past bij de werktijden van de school. Een school mag dit echter nooit eenzijdig beslissen vanwege de salarisconsequenties voor de medewerker. Bij nieuwe benoemingen of uitbreidingen bestaat dit probleem niet. Dan is een aanstelling gericht op

de dagen dat deze medewerker gaat werken, het aantal uren dat deze dagen opgeteld betreft en dat gedeeld door 40. Bij een betrekking van twee dagen van acht uur is de werktijdfactor dan 16 uur: 40 uur = 0,4 wtf.

ven aan de 83 uur dan zal teamscholing moeten worden ingevuld uit andere taakuren, bijvoorbeeld uit de schooltaken of overige taken, of er wordt een aparte taakgroep aangemaakt. Ook hieromtrent zult u een besluit moeten nemen.

Er is echter wel een ander probleem bij kleine benoemingen, bijvoorbeeld van acht uur. Bij een benoeming van acht uur zou er volgens artikel 2.1 lid 2, 2.1. lid 10 en 2A.10 een maximale lessentijd aan de orde zijn naar rato van de betrekkingsomvang van de medewerker. Een medewerker die een dag van acht uur werkt zou maximaal 186 lesuren op jaarbasis mogen werken (0,2 wtf x 930 uur). Bij een aantal lesweken van bijvoorbeeld 37, betekent dit vijf uur per dag. De lessentaak van een dag is veelal langer. Daarbij komt dat bij het inpassen van alle taken; les, voor- en nawerk, professionalisering, duurzame inzetbaarheid en schooltaken al snel zal blijken dat de dag te kort is om alle werkzaamheden hierin te verrichten. Met name wanneer het percentage voor- en nawerk hoger is zal dit een probleem zijn. Tel daarbij het inzetbaarheids schema van artikel 2.4 op, waarin is aangegeven dat de betreffende medewerker slechts op twee dagdelen verdeeld over twee dagen mag worden ingezet. Deze problematiek is niet eenvoudig op te lossen. Enerzijds pleit het voor het verlengen van een werkdag naar meer dan acht uur, anderzijds naar het gezamenlijk tot overeenstemming komen met de medewerker over de inzet.

Duurzame inzetbaarheid Hoewel de uren voor duurzame inzetbaarheid al per 1 oktober 2014 aan de orde zijn, hadden scholen de taken voor de zomervakantie 2014 over het lopend schooljaar al verdeeld, inclusief de, toen nog geldende, tien procent deskundigheidsbevordering. Wij adviseren dan ook de inzet van de duurzame inzetbaarheid tegelijk met de introductie van het aangepaste taakbeleid per 1 augustus 2015 in te voeren. Inzake duurzame inzetbaarheid ligt er echter nog een vraagpunt. De doelen voor de inzet van het budget duurzame inzetbaarheid liggen vooral op het vlak van professionalisering en ook mobiliteit. Er is een wat ruimere doelstelling opgenomen, te weten de inzet op ‘niet tijd- en plaatsgebonden werkzaamheden’. Dit zou vertaald kunnen worden als thuiswerken. Het zou ook vertaald kunnen

Bovenstaande geeft reden ruim voor de zomer vakantie het weekrooster en de gevolgen voor de medewerkers in beeld te hebben om de tijd te hebben het gesprek met de medewerkers aan te gaan over de inzet voor het volgend schooljaar. Professionalisering De tien procent deskundigheidsbevordering voor onderwijzend personeel of onderwijsondersteunend personeel met les- en behandeltaken (166 uur voor fulltime medewerkers) is met ingang van de CAO PO 2014-2015 vervallen. In plaats daarvan is er twee uur per week voor alle medewerkers (uitgezonderd directie) voor professionalisering beschikbaar. Op grond van het aantal schoolweken van 41,48 hebben wij het dan over 83 uur op jaarbasis. De medewerker is voorts zelf verantwoordelijk voor invulling van deze uren en overlegt voor de start van het schooljaar met de leidinggevende over de inzet van deze uren. Achteraf wordt verantwoording afgelegd over de inzet. Deze professionalisering moet wel gericht zijn op de ontwikkeling binnen de functie of de ontwikkeling van de school. Alleen als de medewerker zelf de uren niet invult of instemt met opname van teamscholing of opgedragen scholing in deze uren kan deze vorm van scholing in deze uren worden opgenomen. Heeft de medewerker zelf al invulling gege-

worden als meer tijd voor bijvoorbeeld voor- en nawerk. Onderhandelaarspartijen hebben geen overeenstemming over de betekenis van deze toepassingsmogelijkheid. Het is dan ook aan de scholen te bepalen of het haalbaar en wenselijk is om de optie open te houden voor medewerkers deze uren toe te voegen aan het voor- en nawerk of wellicht aan andere taken. Bij deze keuze geven wij graag mee dat het vrij inzetten van deze uren kan betekenen dat vooral kleine scholen in de knel kunnen komen met het kunnen wegzetten van de overige taken of schooltaken. Wij adviseren dan ook een en ander in samenhang te bekijken.

•

Wenst u meer informatie of ondersteuning dan kunt u contact opnemen met Wilma Rijndorp-Kreft, manager P&O Advies via [email protected] of telefonisch: 06-25490300.


9

PO

VO

MBO

HBO

De Schakel Nieuwegein voor het tweede jaar ‘excellente school’

Succes kun je ook faciliteren

10


Voor het tweede jaar op rij heeft OBS De Schakel uit Nieuwegein het predicaat ‘excellente School’ in ontvangst mogen nemen. In de Koninklijke Schouwburg in Den Haag was de spanning maandag 26 j anuari te snijden. Groot was de ontlading toen bleek dat het De Schakel opnieuw gelukt was. De school had ook in 2014 haar leerlingen weer een uitstekende mix van zeer goed onderwijs en structurele extra’s geboden, aldus het lovende rapport van de jury. Voldoende aanleiding voor een interview met Ingrid Bleijenberg, directeur van De Schakel. door Herman de Wild Waarom heeft u het predicaat ooit aangevraagd? Wij zijn trots op de resultaten die we hebben bereikt. We hoeven daar eigenlijk geen prijs of complimenten voor. Daar gaat het ons helemaal niet om. Waar het om gaat is dat scholen met het predicaat zichzelf ‘in de etalage’ durven zetten, waardoor anderen kennis kunnen nemen welke resultaten er zijn bereikt en hoe dat gegaan is. Daarvan kunnen andere scholen die in een zelfde situatie verkeren profiteren. Door de publiciteit die het predicaat De Schakel brengt weten andere scholen ons te vinden. Dat was onder andere de bedoeling van onze aanvraag destijds. Het gaat ons in die zin om ‘Leren van elkaar’. Daarnaast gaf het predicaat ons een goede kans om onze reputatie als school in de wijk te verbeteren en erkenning te krijgen voor de prima resultaten van de inzet van leerlingen, ouders en het professionele team. Wat trof u aan bij uw aantreden als directeur van De Schakel? Tja, dat is al weer zes jaar g eleden. De school had een sterk dalend aantal leerlingen. De reputatie van de school was niet best, met name vanwege de vele nationaliteiten die de school bevolken en het feit dat de school in een onderwijsachterstandswijk staat. Het begrip ‘schakelkind’ had in de wijk absoluut een negatieve betekenis. Dit terwijl de CITO-scores prima waren en er een goed ingewerkt deskundig team aan de school verbonden was. Kortom, het roer moest om. Waar staat De Schakel nu? We hebben nog steeds een bovengemiddelde CITO-score, inmiddels 23 nationaliteiten en een stevige groei in leerlingen. In plaats van de 76 leerlingen zes jaar geleden

Ingrid Bleijenberg

zitten we nu op 150! Leerlingen leren over elkaars culturele achtergrond. Het feit dat we een kleurrijke school zijn wordt nu door steeds meer leerlingen, ouders, en door de wijk ervaren als groot pluspunt. De Schakel doet er toe in de wijk. Docenten werken nog steeds met passie en plezier en genieten van de resultaten die ze samen met leerlingen en ouders mogen bereiken. En nu dus de bevestiging en erkenning van alles wat we hebben bereikt met het voor de tweede keer toekennen van het predicaat. Daar zijn we best erg trots op.

>>


11

De aanvraag ‘Predicaat Excellente school’ is op op drie excellentiepijlers gebaseerd: ‘De G ezonde School’, ‘Werken met instructiebordjes’ en ‘Multicultureel vakmanschap’.

>>

Waar komt uw passie vandaan? Wat is er mooier dan aan de basis staan van een fantastische toekomst voor élk kind? Ieder kind heeft recht op het best mogelijke onderwijs. Dat waarmaken, daaraan werken samen met een team, dat is mijn uitdaging en mijn passie. Ik geniet van leerlingen en leerkrachten die zich optimaal ontwikkelen en de bijdrage die ik daaraan kan en mag leveren. Het is zeer dankbaar en inspirerend werk. Ik krijg er veel energie van. Hoe heeft u die bevlogenheid overgebracht op uw team? Als je bevlogen bent wil dat nog niet zeggen dat jouw team dat automatisch oppikt. Het gaat niet vanzelf. Wat belangrijk is? Gericht werken aan kwaliteit en je team daarin meenemen. En vier vooral ook de successen, hoe klein ze in het begin ook zijn. Door dat te doen groeit het enthousiasme, de betrokkenheid en de bevlogenheid, maar ook het collectieve zelfvertrouwen (we zijn goed bezig!). Kinderen en ouders voelen dat en pikken het op. Ik noem dat wel eens de ‘magneetwerking’. Maar dat klinkt wellicht allemaal nog wat vaag. Succes kun je ook faciliteren en sturen. Ik hanteer een teamgedragen onderwijskundig jaarplan, jaarverslag en schoolplan. We maken gebruik van datamuurtjes en werken sterk opbrengstgericht. Onze nadruk ligt in eerste instantie op taal en rekenen.

12


We besteden structureel aandacht aan gezonde voeding, sport en bewegen en in toenemende mate vooral de sociaal emotionele kant van gezondheid. Hiervoor werken we intensief samen met partijen in de wijk en hanteren we het WSCC model (Whole School, Whole Community, Whole child, http://www.wholechildeducation.org/). Dit zijn we bottom-up gestart en dit breidt zich langzaam uit. We hebben een natuur-ontdektuin voor de onderbouw en leerlingen kunnen werken in een eigen moestuin. Natuur en milieu zijn belangrijk in ons lesprogramma en handelen. Een van de kenmerkende onderdelen van het onderwijs op de Schakel is het werken met instructiebordjes. Met behulp van deze white bordjes geven alle leerlingen in een klas tegelijk antwoord tijdens de instructie van de leerkracht. Wij noemen dit ‘adaptieve instructie’. Voordelen hiervan zijn onder andere dat iedereen mee moet denken en doen, álle kinderen telkens het idee hebben dat ze ‘de beurt krijgen’ en dat de leerkracht meteen ziet hoe de leerlingen de instructie oppakken. Er wordt ook coöperatief mee gewerkt.

‘Ieder kind heeft recht op het best mogelijke onderwijs. Dat waarmaken, daaraan werken samen met een team, dat is mijn uitdaging en mijn passie.’

De moderne westerse samenleving wordt gekenmerkt door een multiculturele samenstelling. Als gevolg van globalisering en de hierdoor ontstane migratie zijn de diversiteit en de daarmee gepaard gaande culturele verschillen in de samenleving niet meer weg te denken. Het is de visie van de Schakel dat de ontwikkeling van een monoculturele samenstelling naar de huidige multiculturele samenleving een continu en onontkoombaar complex proces is. Deze ontwikkeling brengt een dynamisch samenlevingsproces met zich mee dat van alle betrokkenen inzicht en bereidheid vereist om met deze verschillen om te gaan, terwijl momenteel alle bevolkingsgroepen vanuit onduidelijkheid en onwetendheid veelal een defensief gedrag vertonen. Vanuit een scherp oog voor de diversiteit in de multiculturele samenleving, willen we op de Schakel leerlingen, ouders en teamleden leren de verschillen te begrijpen en te overbruggen. We werken aan het bieden van een handelingsrepertoire, waarin multicultureel vakmanschap en - burgerschap de stevige basis is. Dit doen wij met ondersteuning van een externe deskundige partij. Als laatste wil ik noemen; geef je team de ruimte en veiligheid om initiatieven te nemen en écht te ondernemen. Wat bedoelt u met écht ondernemen van uw team? Daar bedoel ik mee dat ideeën altijd positief worden ontvangen. Mijn visie: Verandering begint in ‘petrischaaltjes’. Het gericht nemen van eigen initiatief tot verbetering door teamleden wordt toegejuicht. Hiermee doen teamleden ervaring op en het werkt vaak als een olievlek. Teamleden stimuleren elkaar en leren van elkaar. Als de ingezette verandering breder gedragen wordt en werkt, bespreken we dit met elkaar, stellen vast en vormen een doorgaande lijn. Als het mislukt worden ze daar niet op afgerekend. Als er maar wel van geleerd word. In de praktijk lukt er veel meer dan er mislukt. Zo creëer je een veilige broedplaats voor nieuwe ideeën. Zo bevorder je onderwijs-ondernemerschap. Ik krijg daar ook de ruimte voor van mijn bestuurder.

Hoe heeft u het succes geborgd? Door planmatig, toekomstgericht én opbrengstgericht te werk te gaan. We blijven telkens weer een ‘stip op de horizon’ zetten. Succes kun je niet alleen borgen in papier, processen en handboeken. De borging zit hem ook in het feit dat teamleden en ouders niet meer zullen accepteren dat De Schakel een lager kwaliteitsniveau neerzet. Men heeft De Schakel de afgelopen jaren sterk leren waarderen. Daarmee spelen we een steeds belangrijker rol in de wijk. Wat is uw droom? Mijn droom? Ja ik hoop natuurlijk dat zo veel mogelijk kinderen mogen ervaren wat onze kinderen hier ervaren hebben op De Schakel. Dat is ook de reden waarom we opgaan voor het predicaat. Het is een ankerpunt, een katalysator om aandacht te krijgen voor de successen die we hier bereikt hebben. Ik zou het erg mooi vinden als andere scholen hier van kunnen leren en veel meer kinderen er dus van profiteren. Daarnaast willen we ook graag blijven leren van andere scholen. Verder zou ik graag zien dat De Schakel verder toegroeit naar een nog meer gemengde schoolbevolking.

•

‘ZWARTE’ OF LIEVER KLEURRIJKE SCHOOL Dat De Schakel een ‘zwarte’ of liever kleurrijke school is, geeft het predicaat nog een extra dimensie. De school met ouders met 23 nationaliteiten, moet vaak knokken tegen vooroordelen. De Schakel wil de schakel zijn tussen kind, ouders, het voortgezet onderwijs, de buurt, de maatschappij en de wereld. Wij hebben deze naam voor onze school gekozen, omdat wij door actief en goed te schakelen, hopen dat onze kinderen na acht jaar onderwijs op onze school stevig in de maatschappij komen te staan. De Schakel is één van de scholen van de Stichting ROBIJN (Regionaal Openbaar Basisonderwijs IJsselstein en Nieuwegein).


13

Unieke autoverzekering

9 van de 10 premieberekeningen gunstiger via collectief Dyade bij Allianz

Uitermate scherpe premie (9 op de 10 is voordeliger uit) Uitstekende dekking bij één van de grootste verzekeraars in Europa 1e jaar gratis inzittendenverzekering (t.w.v. € 44,-) Snelle en zorgvuldige afhandeling van eventuele schade Mogelijkheid tot afsluiten pechhulp Maand- of kwartaalbetalingen zonder termijntoeslag!

1e jaar GRATIS schade inzittendeverzekering (t.w.v. € 44,-)

KLANTWAARDERING:

TUSSEN 8 & 9 (Door huidige verzekeraars: op Consumentenbond en Independer)

Exclusief voor het onderwijs

Bereken hier:

www.allianzcollectief.nl/ dyade

snel uw premie!

UITERMATE SCHERPE PREMIE Onderwijspersoneel heeft in verhouding tot andere doel-

wijs. Onderzoek toont aan dat 9 van de 10 personen een

groepen minder schade. Daardoor heeft Dyade een

scherpere premie en/of betere dekking voor de autover-

uitermate scherpe premie met uitstekende dekking kunnen

zekering kunnen afsluiten via het collectief van Dyade dan

bedingen bij verzekeraar Allianz specifiek voor het onder-

bij andere verzekeringsmaatschappijen.

Payroll: Meer duidelijkheid over juridische status Zoals u recent in het Dyademagazine hebt kunnen lezen heeft payroll de beeld vorming de afgelopen tijd niet mee gehad. Er is een juridische discussie gevoerd over of het ontbreken van een allocatieve functie wat er toe zou kunnen leiden dat een onderneming geen werkgever in de zin van artikel 7:690 BW kan zijn. Onlangs zijn vier arresten gepubliceerd die samen zorgen voor duidelijkheid over de juridische status van payroll en (het ontbreken van) de allocatieve functie. Belangrijkste conclusie van de uitspraken is dat een onderneming geen allocatieve functie hoeft te hebben om onder artikel 7:690 BW te kunnen vallen, zolang wel aan de andere vereisten van dat artikel wordt voldaan

Payroll Solutions de oplossing voor een optimaal formatieplan

Kort nieuws

(zoals ter beschikking stellen). Er wordt dan ook gesteld dat de payrollwerkgever de juridisch werkgever is. Randstad voldoet aan alle huidige juridische vereisten. Randstad onderschrijft de visie van de sociale partners in het sociaal akkoord dat het voor de payrollmedewerker duidelijk moet zijn wat zijn/haar positie is. Zowel in de ‘voorwaarden van inschrijving en verklaring medewerker’, de payrollovereenkomst en de werkwijzer wordt de payroll medewerker goed uitgelegd dat Randstad de juridisch werkgever is en wat de rechten en plichten van beide partijen zijn. Daarnaast neemt Randstad voor aanvang van de werkzaamheden contact op met de payrollmedewerker teneinde de werkgeversrol van Randstad nog eens extra te benadrukken.

Extra voordelen payroll? Payroll biedt u passende oplossingen met behoud van flexibiliteit. Vele schoolbesturen in het onderwijs maken gebruik van payroll. De belangrijkste redenen om over te gaan tot payroll zijn:

> Uitsluiten arbeidsrechtelijk risico, wachtgeldverplichting > Maximale flexibiliteit; onbeperkt aantal contracten gedurende eerste 78 gewerkte weken > In PO niet gebonden aan herbenoemingsverplichting > Risicovermindering bij contracten op basis van tijdelijke gelden > Vanuit mantelovereenkomst Dyade zeer voordelig in vergelijking tot andere partijen > Risicovermindering bij tijdelijke uitbreidingen > Randstad als betrouwbare partner en specialist in onderwijs Door middel van de Dyade Voordeelservice kunt u tegen een zeer scherp tarief gebruik maken van de dienstverlening van Randstad.

Wenst u meer informatie? Kijk voor meer informatie op: www.dyade.nl > Voordeelservice > Payroll.

Nieuw bij Dyade:

Studiedag Schoolpositionering en Onderwijsmarketing Wist u dat payroll een prima oplossing is voor een optimaal formatieplan? En dat vele schoolbesturen al gebruikmaken van deze dienst van Randstad?

Met Payroll verzorgt u zelf de werving en selectie, maar het juridische werkgeverschap nemen wij van u over. Zo houdt u controle over uw grootste kostenpost, personeel, en kunt u gemakkelijk meebewegen met onverwachte veranderingen.

Waarom Randstad Payroll Solutions • scherpe tarieven voor klanten van Dyade • betrouwbare partner en specialist in onderwijs • payrollmedewerkers werken volgens uw cao • wij staan voor goed werkgeverschap

Informatie & contact Op www.dyade.nl>voordeelservice>payroll vindt u meer informatie over onze dienstverlening. U kunt ook direct contact opnemen met Randstad Payroll Solutions op (020) 569 52 02 of [email protected].

Afgelopen jaar heeft Dyade met succes de leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing georganiseerd. De deelnemers waardeerden de leergang met een rapportcijfers 9,0. Veel alumni hebben ons gevraagd de leergang in de vorm van een studiedag aan te bieden om samen met het team aan de slag te gaan, waarbij de studiedag specifiek is afgestemd op de schoolorganisatie. Voordelen payroll • uitsluiten van arbeidsrechtelijke risico’s • maximale flexibiliteit op basis van de ABU cao • eerste 78 gewerkte weken onbeperkt aantal contracten • niet gebonden aan herbenoemingsverplichting • risicovermindering bij tijdelijke contracten

Studiedag Tijdens de studiedag wordt onder andere in gegaan op het bepalen van de strategie van de onderwijs organisatie op basis van de modernste marketingtechnieken, wordt het verzorgings gebied in kaart gebracht, gaan we in op hoe het merkgevoel/de naamsbekendheid te verhogen en gaan de deelnemers praktisch en resultaatgericht in teamverband aan de slag.

Unieke sprekers De studiedag zal worden verzorgd op de door u gewenste locatie door bijzondere sprekers: > Guus Pastijn (Gouden Loeki winnaar) > Marcel Hoes (Directeur Marketing & Communicatie Nyrenrode Business Universteit) > Eric van ’t Zelfde (Directeur Hugo de Groot College, bekend van VPRO’s Horizon met zijn ‘Superschool’)

Hoge klantwaardering De studiedag Schoolpositionering en Onderwijsmarketing is inmiddels voor enkele schoolorganisaties verzorgd. Enkele citaten; > ‘Perfect afgestemd op onze onderwijsorganisatie’ > ‘Bron aan ideeën om marketing dagelijks toe te passen op school’ > ‘Uitstekende verbinding tussen theorie en onderwijspraktijk’ > ‘Inspirerend en bij vlagen ‘rakend’ door de passie van de sprekers’

Meer informatie Voor meer informatie neemt u vrijblijvend telefonisch contact op via 030 – 630 56 05 of per e-mail [email protected]


15

PO

VO

MBO

HBO

Werk maken van de AO/IC In 2014 is een penningmeester van een schoolbestuur in Kampen veroordeeld tot anderhalf jaar celstraf wegens fraude. Hij had in de jaren 2007 tot 2012 voor ruim 3,5 miljoen verenigingsgeld verduisterd. Dat fraude in het onderwijs vaker voorkomt dan u misschien denkt, blijkt uit een aantal andere zaken die de laatste jaren in de pers zijn gekomen: een basisschool in Amstelveen, een ROC in Amsterdam en twee VO-instellingen in Rotterdam. door Clemens Geenen, adviseur Dyade Advies De fraude in Kampen roept veel vragen op. Het fraudebedrag is bijzonder hoog en de penningmeester heeft jarenlang ongestoord zijn gang kunnen gaan. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Maar belangrijker zijn misschien de twee vragen die elk schoolbestuur zichzelf moet stellen. Kan dit ook bij ons gebeuren en zo ja, wat gaan we doen om dit voorkomen? Een van de maatregelen die een schoolbestuur kan nemen is het goed inrichten en beschrijven van zijn werkprocessen. We noemen dat ook wel AO/IC. De letters AO staan voor Administratieve Organisatie en IC voor Interne Controle. Tegenwoordig spreken accountants ook wel over AO/IB waarbij de laatste twee letters staan voor Interne Beheersing. Het opstellen van een AO/IC bestaat uit vijf stappen: 1. Beschrijving van de werkprocessen; 2. Vastlegging van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden op functie-, school- en bestuursniveau; 3. Vastlegging risico’s en maatregelen van interne controle; 4. Kwaliteitstoetsing, kwaliteitsverbetering en voortgangsbewaking; 5. Managementrapportages rondom processen, risico’s en interne controle; Voordelen Een AO/IC levert uw organisatie een aantal voordelen op. Een AO/IC schept duidelijkheid over het doel van het werkproces, wie wat wanneer moet doen en hoe, waar in het proces de controlemomenten zitten, welke documenten, formulieren en systemen gebruikt moeten worden en tenslotte waar de risico’s zitten en welke beheersmaatregelen zijn genomen. Door het beschrijven van processen wordt u zich ervan bewust of uw administratieve organisatie en interne controle goed zijn ingericht of op onderdelen

16


verbetering behoeven of efficiënter kunnen verlopen. Eén van de kritische processen binnen een onderwijsinstelling is het betaalproces. In dit proces is het belangrijk om ‘checks & controls’ in te bouwen zoals het vier-ogen-principe, scheiding van verantwoordelijkheden (bijvoorbeeld degene die de betaling regelt is iemand anders dan degene die de factuur of declaratie fiatteert) en controle achteraf (bijvoorbeeld aan de hand van een betaalstaat uit Web Financieel). Met een goed ingericht betaalproces had het schoolbestuur in Kampen de fraude waarschijnlijk kunnen voorkomen of eerder kunnen ontdekken. Risicomanagement Volgens de Code Goed Bestuur moet een schoolbestuur ‘periodiek en op gestructureerde wijze onderzoeken welke onzekere factoren het realiseren van zijn strategisch beleid en doelen in de weg kunnen staan’. In de toelichting bij deze code staat dat hiermee risicomanagement wordt bedoeld en dat risicomanagement zich niet alleen moet richten op strategische, maar ook op tactische en operationele risico’s. In de code voor het voortgezet onderwijs staat een vergelijkbare bepaling. De Commissie Don rekent in haar rapport Financieel beleid van onderwijsinstellingen de werking van de AO/IC tot de operationele risico’s. Als voorbeeld wordt genoemd een niet beschreven of in de praktijk niet-werkende AO/IC. Dit kan leiden tot onnodige kosten. Door de verplichte continuïteitsparagraaf in het jaarverslag gaan veel schoolbesturen nu serieus werk maken van risicomanagement. Risicomanagement lijkt echter op een bord spaghetti. De vraag is aan welke spaghetti sliert je als eerste gaat trekken. De ervaring van Dyade is dat het beschrijven van een aantal belangrijke werkprocessen risicomanagement concreet maakt en dat de opbrengst van risicomanagement zichtbaar wordt. Aanpak Een goede AO/IC is niet in één middag en niet door één man of vrouw gemaakt. Dat betekent dat u moet investeren in tijd en deskundigheid. Ook is het verstandig om een AO/IC stapsgewijs te beschrijven. Dat betekent dat u keuzes moet maken en prioriteiten moet stellen. Een onderwijsinstelling heeft gemiddeld dertig tot veertig processen. Dyade adviseert om te starten met de tien belangrijkste processen. De keuze verschilt uiteraard per instelling maar meestal worden de volgende processen geprioriteerd: 1. Strategisch beleidsplan 2. Schoolplan 3. Begroting 4. Bestuursformatieplan 5. Subsidies

6. Betalen 7. Aanstelling 8. Vervanging 9. Ontslag

‘Door het beschrijven van processen wordt u ervan bewust of uw administratieve organisatie en interne controle goed zijn ingericht of op onderdelen verbetering behoeven of eff iciënter kunnen verlopen.’

Een procesbeschrijving bestaat in de regel uit zes onderdelen: 1. Doel van het proces 2. Eigenaar van het proces 3. Reikwijdte van het proces 4. Risico’s en beheersmaatregelen 5. Stroomschema 6. Procesbeschrijving Schoolorganisaties verschillen van elkaar en daarom dikwijls ook qua administratieve organisatie. Het maakt uit of de organisatie bottom-up of juist topdown is georganiseerd. De ene organisatie wenst met name controle vooraf, terwijl de andere kiest voor controle achteraf. Dat betekent dat de AO/IC per definitie maatwerk is. Dat komt ook duidelijk naar voren in de brochure Administratieve organisatie: Achtergrondinformatie, voorbeelden, van uitwerking en tips voor het maken van een eigen AO-handboek van de PO-Raad. Deze brochure is gratis te downloaden via www.poraad.nl en is bovendien geschikt voor instellingen in het voortgezet onderwijs. Veel schoolbesturen vragen Dyade om te helpen bij het beschrijven en zo nodig herinrichten van hun administratieve organisatie. Ook hier geldt dat vreemde ogen dwingen. Bovendien is het handig om in de beschrijving van de processen aan te

sluiten op de werkprocessen van het administratiekantoor. Voor een compacte en heldere beschrijving van uw AO/IC heeft Dyade sinds kort een handige tool: ENGAGE©. Veel bedrijven en overheidsinstellingen werken inmiddels met dit programma en naar volle tevredenheid. ENGAGE© biedt twee belangrijke voordelen. Een werkproces is te visualiseren waardoor het geschikt wordt voor bijvoorbeeld een workshop met medewerkers van een afdeling. Hierdoor kunt u het gesprek over een bepaald proces gemakkelijker voeren en krijgt u mogelijke verbeterpunten sneller inzichtelijk. ENGAGE© maakt het daarnaast mogelijk om op het Intranet van de onderwijsinstelling de AO/IC te linken aan de digitale documentenstroom. Hierdoor kan een medewerker sneller het juiste formulier of document vinden en kan het niet meer voorkomen dat een medewerker een verouderde versie gebruikt. In een vervolgartikel zullen we het gebruik van ENGAGE© in een workshop beschrijven.

Meer informatie

•

Heeft u vragen of bent u benieuwd naar de mogelijkheden die Dyade heeft om u te adviseren of te ondersteunen dan kunt u contact opnemen met Clemens Geenen via [email protected] of met Pieter Willers via [email protected]


17

IN DE SPOTLIGHT

Zonder visie geen resultaat

“Laat de ja-maarcultuur achter je en ga ondernemen met jouw school” Dat ouders en leerlingen steeds hogere eisen stellen bij het maken van een schoolkeuze is niet nieuw. Een onderscheidend karakter van de school is vandaag de dag geen overbodige luxe. Monica Scholtes, directeur van de Prinses Julianaschool in Dordrecht, is zich erg bewust van het feit dat een onderscheidend karakter van de school op korte en lange termijn noodzakelijk is. In een interview vertelt Monica over haar visie op onderwijsmarketing, ondernemerschap in het onderwijs en het professionaliseren van de school. door Frank Cannegieter

“Bij ons op school staan de kinderen centraal en de ouders zijn daarin partners. Een verandering ten opzichte van het verleden, waarin de leraar of de lesstof centraal stond. Wij vinden klantvriendelijkheid essentieel. Als een ouder niet tevreden is, gaan wij het gesprek aan om te kijken hoe we zaken kunnen veranderen. Vroeger hadden schoolorganisaties weinig problemen met de instroom van leerlingen. De kinderen en ouders kwamen wel. Tegenwoordig moet je knokken voor de leerling in een krimpmarkt. De schoolkeuze van de leerling en de ouders valt of staat het gevoel dat je kan overbrengen”, begint Monica Scholtes.’ Monica is een echte onderwijsondernemer. Voordat zij een carrièreswitch maakte naar het onderwijs was Monica werkzaam in de bloemenbranche, in

18


eerste instantie als inkoper op de veiling en later als eigenaresse van twee bloemenzaken. Daar heeft zij zichzelf het ondernemerschap eigen gemaakt. In het begin van de 21ste eeuw verkocht Monica haar bloemenzaken om iets te gaan betekenen voor het onderwijs, eerst als lerares, maar het mocht geen geheim zijn dat haar ambitie lag bij de dagelijkse leiding van de school. Acht jaar later diende de kans om directeur te worden op de Prinses Julianaschool zich aan, waar Monica nu voor het tweede jaar de leiding heeft. Veel vakanties, klaagcultuur Monica: “Ik was verbaasd over de vele vakanties en de klaagcultuur binnen scholen over onder andere werkdruk. Er is juist zoveel vrijheid in de manier van lesgeven. Je ziet een totaal andere mindset ten opzichte van mensen in het bedrijfsleven. Ik heb direct een doel gesteld om die cultuur te doorbreken. In twee jaar tijd heb ik deze school zien veranderen in een professionele werkomgeving, waar niet meer wordt gezeurd over werkdruk, niet meer wordt geroddeld in de wandelgangen en een positief werkklimaat heerst. Ik werk vanuit een heel duidelijke visie, waar ik aan vast blijf houden. Ik ben heel duidelijk in kaders stellen en ik maak duidelijke afspraken met huidig en nieuw personeel over de manier waarop we op deze school werken. Binnen deze kaders krijgen zij ruimte en verantwoordelijkheden. Zo zorg je ervoor dat je personeel hebt dat er helemaal voor wilt gaan. Dit creëert verbinding. Daarnaast geloof ik in talentontwikkeling. Ik kijk naar de kracht van mensen en zet hen hierop in.” Imago “Ik probeer een klimaat neer te zetten waar ouders en kinderen die een keuze hebben te maken uit meerdere scholen, toch gaan voor onze school. Daarbij is ons imago belangrijk. Binnen ons be-

PO

stuur is er ook een groep auditoren die regelmatig de scholen bezoekt. Hiermee krijgen wij een goed beeld van hoe er tegen de school wordt aangekeken. Daarnaast ondervragen we de ouders en de kinderen om een compleet beeld te krijgen. Om het imago aan te passen op het gewenste imago is op deze school een kinderraad in het leven geroepen. De kinderraad bestaat uit een afgevaardigde uit iedere klas. Deze groep komt regelmatig bijeen om met mij als schoolleider in discussie te gaan. Kinderen nemen geen blad voor de mond en zijn zo een heel bruikbare groep om zaken te veranderen. Zo vonden zij bijvoorbeeld de school niet opgeruimd genoeg. Dit wordt gelijk concreet opgepakt door een kinderwacht (met professionele T-shirts) in te stellen. Deze kinderwacht gaat drie keer per week door de school om te beoordelen of er goed is opgeruimd en deelt hier ook certificaten voor uit. Dat werkt echt. Daarnaast gebeurt het ook dat de kinderwacht ouders aanspreekt op gedrag. Het komt wel eens voor dat ouders foutparkeren voor de school of de autoradio te hard hebben staan in de omgeving van de school. Als ik als schoolleider op deze ouders af stap, is de kans aanzienlijk groter dat ik een grote mond krijg dan dat drie afgevaardigden van de kinderwacht de ouders hierop aanspreken. Het werkt.” We hangen hier niet aan de lampen “Ik ben niet iemand van veel regels. Wat dat betreft kan ik mij heel goed vinden in de visie van Eric van ’t Zelfde, docent binnen de Dyade Academy, die maar één regel heeft binnen zijn school, namelijk ‘je gedraagt je’. Iedereen is welkom op deze school, van welke afkomst je ook bent, maar overschrijdt je deze regel bij ons op school, volgen er consequenties. Er wordt hier niet aan de lampen gehangen. Dat vertel ik in ieder intakegesprek. Wat dat betreft

VO

MBO

HBO

is deze school in twee jaar tijd ook behoorlijk veranderd. Leerkrachten nemen dit gedachtengoed over en stralen dat uit naar kinderen en ouders. Er heerst nu een veel rustiger klimaat binnen de school.” Sterke leider “Het is een proces een team mee te krijgen in hetgeen jij voor ogen hebt met de school, helemaal als iemand zich niet kan vinden in de visie. Eric van ’t Zelfde, directeur van het Hugo de Groot College in Rotterdam, heeft bijvoorbeeld veel veranderingen moeten aanbrengen binnen zijn lerarenteam. Dat vraagt om daadkracht en ondernemerschap. Dat mist nog vaak binnen schoolorganisaties. Er is best veel mogelijk om het juiste personeel binnen je school te krijgen. Meestal wordt gekeken vanuit onmogelijkheden. Ik bekijk het vanuit mogelijkheden. In het onderwijs moeten we proberen los te komen van de ‘ja-maar-dat-kantoch-zomaar-niet-cultuur’. Er is echt veel mogelijk. Het klopt dat je niet morgen tegen een leraar kan zeggen: “We nemen afscheid.” Daarvoor moet je wel een traject doorlopen en dat kost tijd. Het moet juridisch afgedicht zijn. Maar je moet wel durven zeggen waar het op staat. Als jij als schoolleider ziet dat iemand niet functioneert, moet je ingrijpen. Ik denk dat dat een eigenschap is van een sterke leider. Het onderwijs kan zich hier nog in ontwikkelen. Het belang van een sterk bestuur en een meewerkende P&O-afdeling is hierin belangrijk. Wat dat betreft kunnen we veel leren van het bedrijfsleven, waar ik meer sterke leiders zie dan in het onderwijs.” Transparantie “Als schoolleider probeer ik sturend transparant te zijn naar mijn team. Ik geef bijvoorbeeld ook inzicht in de cijfers en we bepalen gezamenlijk de werkvormen op school. Dit creëert

>>


19

IN DE SPOTLIGHT

>>

een ‘wij’-gevoel. Ik hoor dan terug: “Het is onze school.” Dit zorgt voor een trots gevoel. Het is de kunst om de visie van de school ook de visie van het personeel te laten worden. Ik geloof daarbij in de teamprestatie. TEAM staat voor Together Everyone Achieves More. Je hebt elkaar nodig voor een optimaal resultaat. Een bijkomend effect is het dalende ziekteverzuim. Toen ik directeur werd op deze school was de frequentie van het ziekteverzuim boven de 7,5. Inmiddels is dat gezakt naar 1,7.” Ouderparticipatie Monica: “Ook geloof ik heel erg in ouderparticipatie. Niet alleen in een aantal commissies, maar echt koffieochtenden. Een keer in de twee weken. Om in discussievorm of door de inbreng van stellingen in gesprek te gaan met de ‘stakeholders’. Zo zijn we heel goed op de hoogte van wat speelt bij ouders en kinderen. We bekijken per situatie wat we kunnen meenemen en wat binnen de visie van de school past. Soms wordt geopperd om een continurooster in te stellen. Als ik de ouders dan vertel dat de school daar (nog) niet op is ingericht en beargumenteer wat daar dan de risico’s van zijn, begrijpen zij waarom de school het niet doet. Het bespreekbaar maken is heel belangrijk.” Ondernemerschap Monica heeft een duidelijke visie op onderwijs; zonder visie geen resultaat. Zij is van mening dat ondernemerschap van groot belang is binnen het onderwijs en ziet om haar heen dat dit nog wel eens ontbreekt bij schoolleiders: “Ik zie weinig focus op marketinggebied binnen onderwijsorganisaties. Binnen besturen zitten er altijd mensen op P&O en op financiën, maar waarom niet op marketing, desnoods op factuurbasis. Marketing is een vak apart. Dat doet iemand er niet zomaar bij, maar is wel een heel belangrijk onderdeel voor de

20


lange termijn van de school. Veel schoolorganisaties onderschatten dat echt.” Onderscheidend zijn “Bij onderwijsmarketing staat de vraag ‘Op basis waarvan kiezen ouders en kinderen een school?’ centraal. Er is namelijk genoeg keuze. Als school moet je onderscheidend zijn. Ik denk dat wij ons onderscheiden door onder andere de rustige schoolomgeving. Kinderen gedragen zich hier op een normale manier, zonder dat de schoolleiding daar fel bovenop zit. Het gevoel dat wij uitstralen bevestigen ouders ook in intakegesprekken. Binnen deze rustcultuur kunnen de kinderen zich optimaal ontwikkelen. Wij werken bijvoorbeeld ook met ‘talententuinen’. Dan moet je denken aan een kinder-kookcafé, we krijgen dieren op het plein en er komt een technieklokaal om alle kinderen hun talenten te laten ontdekken en te ontplooien. Wij willen ons ontwikkelen tot ondernemende school. Een leuk voorbeeld is het project ‘fietsverkoop’. Kinderen krijgen bij ons op school een budget om een fiets aan te schaffen en op te knappen. Als opdracht krijgen zij mee om de fiets voor het dubbele of drievoudige te verkopen via marktplaats. We vragen de kinderen om een begroting en een plan van aanpak te maken. We beginnen dus heel jong met het ontwikkelen van ondernemersdrift bij kinderen. Dit past in onze visie hoe wij kinderen willen afleveren aan het voortgezet onderwijs en later de maatschappij. Hiermee willen wij als schoolorganisatie ook weer onderscheidend zijn ten opzichte van andere scholen.” Onderwijsmarketing “Als je als schoolleider een visie hebt ontwikkeld en jouw school onderscheidt zich daarin ten opzichte van andere scholen, heb je al een slag geslagen. Stap twee is het zichtbaar maken van de unieke eigenschappen van de school.

Wij hebben daarvoor een video laten ontwikkelen die een heel goed beeld geeft van de school. Een soortgelijke video heeft het bestuur (H3O) op de website staan. Door tijd, energie en geld te steken in het vermarkten van de scholen merken wij een groei in het marktaandeel in de regio. Omdat ik vanuit mijn ondernemende achtergrond marketing veelal heb toegepast, doe ik dat nu ook binnen de schoolorganisatie. Het was voor mij ook de aanleiding om de leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing binnen de Dyade Academy te volgen. Het is goed om nieuwe kennis op dit gebied te vergaren en bewust te worden van de mogelijkheden daarvan. De sprekers kunnen een uitstekende verbinding maken tussen theorie en onderwijspraktijk.” Marketing begroten “Wat in de leergang terugkomt, maar wat ik eigenlijk al doe, is het opnemen van een bedrag voor onderwijsmarketing in de begroting. De video die wij hebben ontwikkeld vergroot de kans aanzienlijk dat de school nieuwe leerlingen aantrekt. Als je berekent dat de opbrengst van slechts één nieuwe leerling de kosten van een promo-video volledig kan dekken, is de keuze niet lastig meer. Ik ben van mening dat je eerst moet zaaien om vervolgens te kunnen oogsten.”

“Ik denk dat we binnen het onderwijs veel van elkaar kunnen leren.” Beheersbaar versus onbeheersbaar “Iedere school heeft beheersbare en onbeheersbare zaken. Het is de kunst om zo goed mogelijk om te gaan

met onbeheersbare zaken. Het (tijdelijk) uitvallen van een collega kan er toe leiden dat de school genoodzaakt is een invaller voor de groep te zetten. Binnen onze stichting hebben wij een invalpool met ongeveer twintig invallers. Wat ik dan doe aan het begin van het schooljaar, is een aantal van hen vragen om samen een kop koffie te drinken. Zo kan ik beoordelen of deze invaller past binnen deze school. Het is een kleine investering voorafgaand aan het schooljaar, maar het heeft wel invloed op de continuïteit binnen de school. Uitval van personeel wordt beheersbaar. Wij zitten namelijk niet te wachten op onrust in een groep en ouders die ontevreden zijn.” Koffietoerisme “Ik denk dat we binnen het onderwijs veel van elkaar kunnen leren. Ik bezoek veel andere scholen, omdat dit mijn horizon verbreedt. Ik geloof ook in het feit dat je je concurrent altijd moet blijven bezoeken. Pak gewoon eens de telefoon op en bel een collega-bestuurder of –schoolleider. Door de dialoog aan te gaan leer je beiden en komt het onderwijs naar mijn mening verder.”

•

Dyade Academy herhaalt in mei de succesvolle leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing. > 19 mei 2015 > 26 mei 2015 > 2 juni 2015 Inschrijven is mogelijk via www.dyade.nl > Dyade Academy > Leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing. Voor meer informatie neemt u vrijblijvend contact op via [email protected] of telefonisch: 030-6305605.


21

Help, onze RvT* weet zich geen raad meer. Snel een personeelsadvertentie voor de krant nodig? Exclusief

voor klanten van Dyade:

MEYSON COMPANY communicatie

korting oplopend tot 35%

Op uw advertenties in landelijke en lokale media kan uw kostenvoordeel oplopen tot wel 35%. Meyson werkt snel, duidelijk en accuraat. Wij zorgen voor de opmaak, plaatsing én controle van uw advertenties in alle print en digitale media. U heeft hier geen omkijken meer naar.

Bel 023 564 96 90 of mail naar [email protected].

MAKKELIJK, SNEL EN GOEDKOOP *Deze aanbieding geldt ook voor andere functies. Meyson is al jarenlang partner van

EVEN VOORSTELLEN Mijn naam is Jolanda Joore. Ik ben sinds kort klantenteammanager van Dyade Bergen op Zoom. In mijn dagelijkse werkzaamheden stuur ik het klantenteam aan en ben ik klankbord voor bestuurders over onder andere actuele vraagstukken van krimp van leerlingaantallen, bezuinigingen en fusies. Daarnaast ondersteun ik besturen bij het bepalen van hun informatiebehoefte en het inrichten van de daarvoor benodigde informatiestromen. Ik geniet ervan om bestuurders optimaal te ondersteunen op financieel gebied, zodat zij hun tijd en aandacht kunnen richten op de optimale ontwikkeling van het kind.

Vooruitkijken is een must In klankbordgesprekken met bestuurders richt Dyade zich veelal op de inrichting van de organisatie, gericht op de toekomst. Vooruitkijken is namelijk geen luxe meer, maar een must, een uitdaging voor schoolbesturen en ook voor de Dyade-organisatie. Immers, vooruitkijken vereist andere instrumenten en vaardigheden dan vastlegging van informatie. Het gaat om het denken in scenario’s, het vertalen van ontwikkelingen in de omgeving naar mogelijke consequenties. Het vergt het verbinden van inhoudelijke keuzes aan financiële gevolgen. Het vraagt denken van buiten naar binnen.

Jolanda Joore Jolanda Joore Tel.: 0164-237557 Mob.: 06-21808800 E-mail: [email protected]

Belangrijkste doelen van het vooruitkijken voor de bestuurder zijn: 1. Het neerzetten van kaders voor het financiële en personele beleid; 2. Het geven van sturing aan de uitvoering op schoolniveau; 3. Het verantwoorden (bijvoorbeeld aan de Raad van Toezicht en personeel) van het financiële en personele beleid. Als klantenteammanager denk ik kritisch mee over het bereiken van deze doelen. Hoe kunt u deze bereiken en hoe kunnen wij u daarbij ondersteunen? Het is heel mooi om daaraan te kunnen bijdragen.

Achtergrond Ik heb een achtergrond als registeraccountant. Sinds 2000 ben ik betrokken bij de controle en advisering van onderwijsinstellingen in het primair en voortgezet onderwijs, van heel groot tot klein. Daarbij was ik altijd inhoudelijk eindverantwoordelijk voor de controle van jaarrekening en bekostigingsgegevens en advisering. Omdat het vak van register accountant door alle weten regelgeving mij te oppervlakkig was geworden, heb ik de overstap gemaakt naar de functie van adviseur. Inmiddels ben ik doorgegroeid van adviseur naar klantenteammanager bij Dyade. Daarnaast heb ik een bestuursfunctie in het onderwijs bekleed en in een Raad van Toezicht van een onderwijsinstelling geparticipeerd. Dat maakt dat ik de taal van de bestuurders en toezichthouders ken en spreek.

‘Vooruitkijken is geen luxe meer, maar een must, een uitdaging voor schoolbesturen, maar ook voor ons. Immers, vooruitkijken vereist andere instrumenten en vaardigheden dan vastlegging.’

Ik weet strategisch inzicht en visie pragmatisch om te zetten naar praktijk en te vertalen naar operationeel niveau. Ik draag graag mijn visie uit, enthousiasmeer en ben positief kritisch.

Klankborden? Kijkt u graag vooruit naar de toekomst en inrichting van uw organisatie? Heeft u daarbij behoefte aan een klankbord? Schroom niet en neem contact met mij op. Dyademagazine | nummer 3 | maart 2015

23

PO

VO

MBO

HBO

Hoe staat uw onderwijskwaliteit ervoor? daar consequenties aan. Er is dan sprake van een gesloten beleids-

Dyade heeft veel ervaring met het uitvoeren van audits in het primair en voortgezet onderwijs. De auditors zijn ervaren en gecertificeerd volgens meerdere methodieken. De uitvoering is altijd op maat, afgestemd op de vragen van de klant en het gehanteerde kwaliteitssysteem.

cyclus. Deze aanpak is gemeengoed en draagt bij tot een systema-

Simulatie Zo voeren wij bijvoorbeeld een simulatie

tische optimalisering van de onderwijskwaliteit. Het kenmerk van

van het inspectiebezoek uit. Deze vindt plaats tussen de vierjaarlijkse schoolbezoeken van inspectie. In overleg met school kan worden gefocust op bepaalde domeinen of aandachtsgebieden en op de mate van diepgang. Voor de school wordt duidelijk of ze op koers zit en waar er nog aandachtspunten zijn zodat het komende inspectiebezoek met vertrouwen tegemoet kan worden gezien.

Kwaliteitssystemen in het onderwijs zijn veelal gebaseerd op een methodiek van zelfbeoordeling. In grote lijnen stelt de onderwijsorganisatie zich doelen, verbindt daar prestatie-indicatoren aan, gaat vervolgens na of de indicatoren worden behaald en verbindt

deze aanpak is introspectie. De slager keurt zijn eigen vlees. Onderwijsbestuurders en directies voegen daarom vaak een element toe aan de zelfbeoordeling: visitatie door critical friends als betekenisvolle derde of audits door een externe partij. De meerwaarde hiervan is dat een paar ‘ogen van buiten’ de uitkomsten van het gehanteerde kwaliteitssysteem van de onderwijsorganisatie kunnen valideren. door Theo te Brake, adviseur Dyade Advies

24


Schoolondersteuningsprofiel Ook is een audit op het schoolondersteuningsprofiel in de praktijk mogelijk. Samenwerkingsverbanden vragen

deze audit vaak aan, soms ook scholengroepen ressorterend onder één bestuur. Uitgangspunt is hoe de basisondersteuning in de praktijk vorm krijgt. Naast de informatie uit documenten gaat het vooral om hoe Passend Onderwijs wordt gerealiseerd op school en in de klas. Tijdig bijsturen van het ondersteuningsbeleid is van belang voor het doen slagen van de ontworpen ondersteuningsstructuur in samenwerkingsverbanden en op scholen. Het gehanteerde onderwijsconcept en de uitvoering daarvan hebben grote invloed op het bereiken van de doelstellingen. Op basis van het schoolondersteuningsprofiel wordt in de onderwijspraktijk een scan uitgevoerd aan de hand van gesprekken met directie en interne begeleiding, en enkele lesobservaties. De audit wordt voor groepen scholen op maat uitgevoerd. Door een uitgekiende opzet is de uitvoeringslast voor de scholen beperkt. De audit wordt ’s morgens uitgevoerd. In de middag stelt de auditor het rapport samen. Een collega-auditor beoordeelt de rapportage. De school ontvangt binnen een week het conceptrapport waarop gereageerd kan worden. In de rapportage wordt naast een beschrijving van de stand van zaken ook advies gegeven op welke onderdelen de school zich nog kan verbeteren. Het schoolondersteuningsprofiel kan aan de hand van de uitkomst worden aangescherpt. De ontwikkelde werkwijze is toepasbaar zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs.

•

Dyade heeft in meerdere PO- en VO-samenwerkingsverbanden deze audits naar tevredenheid uitgevoerd. Wilt u meer weten over de simulatie van inspectiebezoeken en de audits Passend Onderwijs, neem dan contact op met Theo te Brake: [email protected].


25

5% 10% 20%

15%

30%

25% Een schoolorganisatie heeft diverse kostenposten. Van arbodienstverlening en schoolmeubilair tot kosten voor de koffiesystemen. Dyade heeft voor haar klanten uitgebreid geanalyseerd welke kosten scholen maken en welke partijen deze diensten/producten aanbieden. Met deze partijen heeft Dyade

een collectief contract afgesloten. Door de schaalgrootte kunnen wij gunstige condities afspreken, waardoor onze klanten zowel zakelijk als privé profiteren van uiteenlopende voordelen. Daarnaast wordt u het werk van het zoeken naar het juiste inkoopadres bespaard.

Haal bij deze diensten of producten uw voordeel: Arbodienstverlening > Tot 33% korting op abonnementen > Zeer goede resultaten

Multifunctionals > Tot 55% korting op apparatuur

Bankarrangement > Speciale Dyade-tarieven

Papier (print- en kopieerpapier) > Goede kwaliteit papier tegen een bodemprijs

Elektronische beveiliging > Beveiligingsoplossingen op maat Digitale schoolborden > 10% korting IP Aanvullingsplan > 20% korting Koffieconcepten (koffiemachines) voor professioneel gebruik > Kortingen op aanschaf en aantrekkelijke huren onderhoudstarieven

Payroll oplossingen > Speciale Dyade-condities (Personeels)advertenties (het plaatsen van advertenties in de media) > Korting oplopend tot 35% op reguliere advertentietarieven Re-integratie en outplacement > Speciale Dyade-tarieven Schoolmeubilair > Aantrekkelijke (leverings)condities

Voor meer informatie over het aanbod van een van onze voordeelservicepartners kijkt u op www.dyade.nl > Voordeelservice

Schoonmaken > Aantrekkelijke (leverings)condities Sanitaire voorzieningen (toiletpapier, zeep, handdoeken, etc.) > Mantelcontract sanitaire voorzieningen Verbruiksmateriaal (pennen, potloden, stiften, linialen, etc.) > Geen verzendkosten bij een laag bestelbedrag > Hoge kortingen (tot 38%) Verzekeringen (particulier) > Scherpe premies

t

Uitgelich

Ziektekostenverzekering > Uitstekende dekking tegen een zeer scherpe premie > Collectieve zorgverzekering via Dyade

KALENDER

maart - april 2015

Formulier maandopgave geweigerde vacatures toezenden aan CFI als een vacature geweigerd wordt door een eigen wachtgelder. Een kopie van het formulier aan de afdeling Dyade Personeel zenden. Vervangingsmutaties moeten binnen 4 maanden zijn gedeclareerd bij het Vervangingsfonds. In verband met de verwerkingstijd is het van belang vervangingsmutaties binnen 3 maanden in te dienen bij Dyade. Wanneer de termijn wordt overschreden, kunnen de kosten niet meer worden gedeclareerd bij het Vervangingsfonds. Gewerkte invaldagen moeten liefst direct, maar uiterlijk vóór de 5e van de volgende maand voor verwerking worden aangeboden.

Waar vindt u ons? kijk op www.dyade.nl voor een r outebeschrijving

Dyade Ede

e Ede Bezoekadres: Horapark 3, 6717 LZ Ede Postadres: Postbus 8040, 6710 AA Ede tel. (0318) 67 51 11 | fax (0318) 62 23 63

Dyade Rotterdam

r Rotterdam Bezoekadres: Scheepmakershaven 58, 3011 VD Rotterdam Postadres: Postbus 1080, 3000 BB Rotterdam tel. (010) 224 50 00 | fax (010) 414 72 27

Dyade Utrecht

Toezenden personeelsmutaties aan de afdeling Dyade Personeel.

u Utrecht

Wij verzoeken u personeelsmutaties gespreid - bijvoorbeeld wekelijks - aan te bieden via www.dyade.nl > Mijn Dyade > Youforce

Bezoekadres: Savannahweg 71, 3542 AW Utrecht Postadres: Postbus 5040, 3502 JA Utrecht tel. (030) 303 50 00 | fax (030) 303 50 12

Dyade Zuid-West Nederland

10/03

Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd, worden v erwerkt in het salaris van maart.

20/03

Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 12.00 uur) salarisbetaling maart.

25/03

De geplande betaaldatum van het salaris over de maand maart.

09/04

Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd, worden v erwerkt in het salaris van april.

21/04

Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 12.00 uur) salarisbetaling april.

b Bergen op Zoom Bezoekadres: Marslaan 1, 4624 CT Bergen op Zoom Postadres: Postbus 648, 4600 AP Bergen op Zoom tel. (0164) 23 75 57 | fax (0164) 24 14 34

Volg Dyade via: > Website: www.dyade.nl > Nieuwsflits: www.dyade.nl > downloads > Maandbrief: www.dyade.nl > downloads

24/04

De geplande betaaldatum van het salaris over de maand april.

> Twitter: Dyade_info > LinkedIn: Dyade Dienstverlening Onderwijs


27

Zo...dat zit goed!

schoolmeubelen

School- of projectinrichting is een kwestie van functionaliteit en van leefbaarheid. Naast het leveren van innovatieve oplossingen en design voor inrichtings mogelijkheden is Presikhaaf Schoolmeubelen altijd bezig met verbetering en vernieuwing van de producten. Presikhaaf Schoolmeubelen biedt een uitgebreid assortiment schoolmeubelen, in vele kleuren, uitvoeringen en materialen.

Voor meer informatie kijk op:

www.schoolmeubelen.com Presikhaaf schoolmeubelen Bruningweg 10 6827 BM Arnhem Postbus 5457 6802 EL Arnhem

Telefoon: Telefax: E-mail: Internet:

026 - 368 56 85 026 - 368 56 78 [email protected] www.schoolmeubelen.com

Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs. magazine. nummer 3 maart 2015

Recommend Documents