Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs. magazine. nummer 10 oktober 2014

Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs

magazine nummer 10 | oktober 2014

> Professionalisering in school > Gevolgen Wet Werk en Zekerheid (WWZ) in het bijzonder onderwijs > Risicobeleid: Pleidooi voor een praktische aanpak

MEER IMPACT DOOR CROSSMEDIAAL BEREIK Vergroot uw wervingskracht met een personeelsadvertentie entie in de Volkskrant! Tegen één combinatietarief plaatst u zowel in de krant als online en bouwt u gemakkelijk en snel een ongeëvenaard groot bereik op.

PAKKET VOLKSKRANT CARRIÈRE COMPLEET Uw advertentie wordt geplaatst in de Volkskrant op zaterdag + gratis herplaatst in de Volkskrant op woensdag + plaatsing op intermediair.nl + Intermediair Magazine + nieuwssites

MEYSON COMPANY communicatie Meyson Company plaatst niet alleen al uw advertenties (personeel en commercieel), ook de opmaak wordt professioneel en tegen een gereduceerd tarief door Meyson geregeld. U heeft hier geen omkijken meer naar. Voor de Volkskrant, maar ook voor alle overige print en online media kunt u via de Dyade Voordeelservice proﬁteren van extra kortingen die kunnen oplopen tot wel 35%.

Bel 023 564 96 90 of mail naar [email protected] Meyson is al jarenlang partner van

C

O

L

O

F

O

??? PO/VO/MBO/HBO

N

Dyademagazine is een uitgave van Dyade. Dyademagazine verschijnt elf maal per jaar. Redactie Frank Cannegieter Marianne Groen Harry Klein Obbink Herman de Wild (hoofdredacteur) Met medewerking van Joop de Jager Clemens Geenen Bianca Brouwer Cindy Provoost Astrid Wolswijk (Loyalis) Tinka van Vuuren (Loyalis) Redactie-adres Postbus 5040 3502 JA Utrecht [email protected] Abonnementen Klanten van Dyade ontvangen een exemplaar van het Dyademagazine per bevoegd gezag plus een exemplaar per school. Voor niet-klanten en extra abonnementen kost het Dyademagazine E 39,95 per jaar, exclusief btw. Voor opgave van abonnementen en adreswijzigingen kunt u contact opnemen met uw Dyadevestiging. Advertentie-informatie Herman de Wild Tel. (030) 630 56 26 Hoewel aan de productie van Dyademagazine veel zorg wordt besteed, kan het voorkomen dat iets aan onze aandacht ontsnapt. De Stichting Dyade Dienstverlening aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de eventuele gevolgen van drukfouten, onjuistheden of onvolledigheden in de gepubliceerde informatie. Vormgeving designGenerator, Arnhem

4

9

In dit nummer:

4

Professionalisering in school (deel 1)

6

Gevolgen Wet Werk en Zekerheid (WWZ)

22

9 Werken aan een goed imago 12 Risicobeleid 15 Schoolonderhoud 18 Bestuurder scockpit 19 Formulieren declaraties volledig digit aal 21

Het laatste nieuw s

22

Werkdruk / Werklast

26 Dyade Voordeelser vice 27 Waar vindt u ons?

Eindredactie Hanneke Leening, Dyade Illustraties Mieke de Haan, Gouda

27 K alender

Drukkerij Nivo, Delfgauw

Dyademagazine | nummer 10 | oktober 2014

3

PO

Professionalisering in school (deel 1 )

Vanuit de overtuiging dat de kwaliteit van het onderwijs vooral bepaald wordt door de leerkrachten is er veel aandacht voor de professionalisering van de juf en meester voor de klas. De nieuwe CAO-PO legt daar ook weer de nadruk op. Hoe realiseren we die professionalisering? Hoe weten we of we de goede professionalisering inkopen? Wat zien we van de professionalisering terug tijdens het lesgeven? Leidt professionalisering tot taakverzwaring of taakverlichting? En: hoe betalen we die professionalisering? door Joop de Jager, adviseur Dyade Advies

de ouders. Het opbrengstgericht werken houdt ook in dat de school zich voortdurend moet verantwoorden over behaalde (leerling)resultaten. Als we nadenken over welke veranderingen het onderwijs nog meer kan en zal meemaken in de jaren naar 2020 dan komen er nog veel meer nieuwe competenties op de leerkracht af. Scholing en coaching is dan ook niet meer weg te denken. In de nieuwe CAO-PO zijn daar heldere afspraken over gemaakt. Zo wordt duidelijk afgesproken dat nieuwe collega’s vanuit hun startbekwaamheid (vastgesteld tijdens de benoemingsprocedure) gerichte scholing en coaching moeten krijgen om volledig bekwaam te worden om aan alle competentie-eisen te voldoen die in de betreffende onderwijsorganisatie nodig zijn om het juiste (onderwijs)aanbod te kunnen geven aan de leerlingen. Die noodzaak brengt nogal wat verplichtingen met zich mee voor de onderwijsorganisatie. Hoe organiseren we een dergelijk professionaliseringtraject? Hoe zorgen we er voor dat die professionalisering van onze leerkrachten betere leerkrachten maakt? Beginnende leerkracht Veel beginnende leer-

Wanneer de professionalisering een persoonlijke keuze is van een leerkracht is de motivatie om die professionalsering goed op te pakken en de nieuwe kennis en vaardigheden ook te gaan gebruiken veelal groot. Als de organisatie professionalisering vraagt is lang niet iedereen gemotiveerd hier actief aan mee te doen. Zeker als de urgentie bij de leerkracht niet gevoeld wordt om een b epaalde scholing te volgen. Toch vraagt het onderwijs voortdurend om scholing en ontwikkeling van de mensen in de school. Op allerlei onderdelen van het werk zie je veranderingen plaatsvinden. Zo wordt er al langere tijd gewezen op veranderingen in leerkrachtgedrag en gedrag van ouders. Ook de administratieve taak van de leerkracht is sterk veranderd, vaak onder druk van de toenemende afstemming van het onderwijsaanbod aan de mogelijkheden van de leerling(en), gekoppeld aan de noodzaak daar intensief contact over te onderhouden naar

4


krachten ervaren problemen in het eerste jaar voor de klas. Wanneer deze leerkracht aan zijn/haar lot wordt overgelaten kan hij/zij strategieën ontwikkelen die uiteindelijk goed en succesvol lesgeven in de weg staan. Het is daarom belangrijk dat de school veel aandacht besteed aan de beginnende leerkracht. Een begeleiding van minimaal een jaar is zeer gewenst. De beginnende leerkracht is vaak nog jong en is nog bezig met de ontwikkeling van de eigen identiteit. De school vraagt echter dat leerkrachten hun persoonlijkheid inzetten als instrument. Er wordt bijvoorbeeld verwacht dat de leerkracht op een verstandige manier omgaat met emoties als boosheid en onmacht. Ook verwachten we van een leerkracht dat hij/zij de volle verantwoordelijkheid draagt voor het gegeven onderwijsaanbod. Dat wordt als zwaar ervaren. Ook merkt de beginnende leerkracht verschil in de wijze waarop de leerkracht dacht de rol van leerkracht te kunnen invullen en wat in de praktijk mogelijk is. Veel leerkrachten hebben het beroep gekozen vanwege de pedagogische component: de zorg voor kinderen.

In de praktijk blijkt echter dat zij in het begin vooral bezig zijn met orde houden, voorbereiden en organiseren van onderwijsleersituaties en dergelijke.

Naast deze algemene problemen die kunnen op treden bij een beginnende leerkracht kunnen zich ook allerlei inhoudelijke problemen voordoen zoals: > Ordeproblemen > Onvoldoende zicht op verschillen tussen leerlingen > Gebrekkige kennis van de cognitieve opbouw en ontwikkeling van de leerstof > Zwak klassenmanagement > Weinig invloed op het klassenklimaat, waaronder het motiveren van de leerlingen Redenen genoeg dus om nieuwe leerkrachten een optimale begeleiding te geven, want passend onderwijs vraagt krachtige leerkrachten die bovenstaande problemen overwonnen hebben.

Dit alles veroorzaakt de nodige onzekerheid bij beginnende leerkrachten. Om met die onzekerheden zo goed mogelijk om te kunnen gaan proberen zij de touwtjes zo volledig mogelijk in eigen handen te nemen. Er ontstaat dan een onderwijsstijl waarbij de leerkracht centraal staat en als het ware alle verantwoordelijkheid voor de gang van zaken tijdens de les naar zich toetrekt. Een gevolg hiervan is dat de meeste beginnende leerkrachten veel aan het woord zijn: alles zelf vertellen, alles zelf op het smartboard voordoen en alles klassikaal controleren, kortom van interactie is weinig sprake. Zonder bijsturing is het gevaar aanwezig dat de leerkracht niet meer durft af te wijken van het eenmaal ontwikkelde lespatroon. De beginnende leerkracht is gericht op overleven in de groep en voelt zich niet vrij om te experimenteren met allerlei werkvormen, passend bij de leerlingen. Van een professionele ontwikkeling is geen sprake meer.

In de nieuwe cao staan heldere afspraken over de noodzakelijke begeleiding van beginnende leerkrachten en de professionalisering van uw schoolteam. Dyade Advies kan u helpen om die begeleiding professioneel vorm en inhoud te geven en kan waar nodig (een deel) van de begeleiding en scholing van u overnemen. Dyade gebruikt daarbij o.a. de mogelijkheden die WMK hierbij biedt. Met behulp van WMK kunt u een scholingsboekje ontwikkelen waarmee u de begeleiding en scholing van uw teamleden vorm en inhoud geeft. In het volgende artikel “Professionalisering in school (deel 2)” zal meer beschreven worden over de aanpak waar Dyade voor staat.

•

Wenst u meer informatie over de begeleiding of scholing, kunt u contact opnemen met Joop de Jager, adviseur Dyade Advies, via [email protected]


5

PO/VO

De gevolgen van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) voor het bijzonder onderwijs

Op 1 januari 2015 zal het eerste gedeelte van de Wet Werk en Zekerheid in werking treden: de wijziging van het flexrecht. De wijziging van het ontslagrecht volgt per 1 juli 2015, en in 2016 treedt de wijziging van de WW in werking. Dit artikel beschrijft de belangrijkste wijzigingen voor het bijzonder onderwijs. Door Bianca Brouwer, onderwijsjuriste Dyade Advies

Vanaf 1 januari 2015 moet een werkgever uiterlijk een maand voor het einde van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd de werknemer schriftelijk informeren over het al dan niet voortzetten van de arbeidsovereenkomst en bij voortzetting van de arbeidsovereenkomst eveneens schriftelijk aangeven onder welke voorwaarden die voortzetting kan plaatsvinden. Doet de werkgever dit niet, dan schendt hij de schriftelijke informatieplicht en volgt een sanctie: de werkgever betaalt een vergoeding van een maand loon of naar rato. Dit geldt overigens niet bij een contract voor een betrekkelijk bepaalde tijd (bijvoorbeeld de vervanging van een zieke collega) of bij een contract dat korter

6


dan zes maanden duurt. Het overgangsrecht is als volgt: de aanzegplicht geldt niet voor overeenkomsten die binnen een maand na 1 januari 2015 eindigen, maar gaat wel gelden voor dan reeds lopende arbeidsovereenkomsten van zes maanden of langer die na 1 augustus 2014 van rechtswege zullen eindigen. Dit betekent dat de besturen een inventarisatie moeten maken van lopende arbeidsovereenkomsten en een maand van tevoren de werknemer door aangetekend schrijven moeten informeren of de arbeidsovereenkomst al dan niet wordt voortgezet en, bij voortzetting, onder welke voorwaarden. Indien zij dit nalaten betalen zij een maand loon aan de werknemer. Ketenregeling artikel 7:668a De belangrijkste bepaling om flexibele werknemers een betere bescherming te geven van 36 maanden naar 24 maanden, was aanvankelijk gepland voor 1 juli 2014, maar is naar 1 juli 2015 verschoven. Nu geldt nog dat na drie opeenvolgende tijdelijke contracten of na drie jaar omzetting in een vast contract plaatsvindt. Alleen wanneer sprake is van een periode van drie maanden en een dag tussen aanstellingen, wordt de keten doorbroken en begint deze opnieuw te lopen.

Van deze regeling kan bij cao onbeperkt worden afgeweken. Om te voorkomen dat een vervanger na drie invaldagen de vierde dag voor onbepaalde tijd moet worden, wordt in de respectievelijke onderwijscao’s dan ook afgeweken van de regeling. In de nieuwe situatie wordt de maximumtermijn teruggebracht van drie naar twee jaar en wordt de tussenpozenregeling verlengd van drie naar zes maanden. De keten wordt derhalve pas doorbroken bij zes maanden en een dag. Bovendien is afwijking bij cao nog slechts beperkt mogelijk tot maximaal zes arbeidsovereenkomsten of maximaal vier jaar. Ten aanzien van de termijn van twee jaar bij cao zijn er uitgezonderde arbeidsovereenkomsten, namelijk als die overwegend zijn aangegaan omwille van de educatie van de werknemer, bijvoorbeeld bij promotietrajecten. De minister kan ook bij cao functies aanwijzen in sectoren die niet kunnen bestaan zonder tijdelijke contracten en zouden omvallen als de ketenregeling wordt toegepast, zoals in het profvoetbal. Inmiddels zijn er brandbrieven gestuurd naar de regering om de invalkrachten in het onderwijs als aparte categorie aan te merken, net zoals de profvoetballers. De minister heeft hier tot nu toe geen gehoor aan gegeven. Dit heeft als consequentie dat na zes maal een dag invallen door een vervanger, de daaropvolgende arbeidsovereenkomst wordt omgezet naar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Een mogelijkheid voor de werkgever om dit op te lossen is wellicht nul-uren contracten met de invallers af te sluiten. De overgangsregeling Cao’s die op 1 januari 2015 van kracht zijn waarin de oude, ruimere afwijkingsmogelijkheden toegepast werden, blijven van toepassing zolang die cao blijft gelden, maar ten hoogste tot 1 juli 2016. Gedurende die periode mogen de betreffende afwijkingsmogelijkheden ook worden toegepast op eventuele nieuwe arbeidsovereenkomsten. In de onderhandelingsakkoorden van PO en VO 2014-2015 wordt er een werkgroep Sociale Zekerheid ingericht, die afspraken zal maken over de WWZ, tijdelijke contracten en wettelijke en bovenwettelijke uitkeringen. Deze werkgroepen krijgen de opdracht om op 1 januari 2015 te komen met een samenhangend voorstel ten aanzien van al deze onderwerpen.

de verschillende ontslagroutes komt te vervallen. De twee wegen via het UWV of kantonrechter zijn nu vastgelegd. Bij bedrijfseconomisch ontslag of ontslag wegens langdurige ziekte, is UWV exclusief bevoegd. De rechter is exclusief bevoegd bij ontslag ‘wegens in de persoon gelegen redenen’. De ontslaggronden worden in de wet gedefinieerd. De kantonrechtersformule verdwijnt en de transitievergoeding wordt geïntroduceerd. Ook de kennelijk onredelijke ontslagprocedure wordt afgeschaft. De werkgever is aan de werknemer een transitievergoeding verschuldigd indien de arbeidsovereenkomst ten minste 24 maanden heeft geduurd en door de werkgever is opgezegd, of op verzoek van de werkgever is ontbonden, of na een einde van rechtswege op initiatief van de werkgever niet aansluitend is voortgezet. De transitievergoeding bedraagt over de eerste tien jaar een zesde maandsalaris voor elke periode van zes maanden en daarna een kwart per elke periode van zes maanden, met een maximum totaal van € 75.000 of een jaarsalaris als dat hoger is. Tot 1 januari 2020 bedraagt de transitievergoeding van werknemers die 50 jaar of ouder zijn, een half maandsalaris over elke periode van zes maanden na het bereiken van de leeftijd van 50 jaar. Er geldt geen overgangsregeling, en de transitievergoeding en is per 1 juli 2015 direct verschuldigd. Wel zijn er afwijkende regelingen voor kleine werkgevers met minder dan 25 werknemers, waarbij dienstjaren gelegen voor 1 mei 2013 buiten beschouwing worden gelaten voor de berekening van de transitievergoeding bij ontslag als gevolg van een slechte financiële situatie.

•

Heeft u vragen op het gebied van onderwijs ontslagrecht? neem contact op met onderwijs jurist Bianca Brouwer via [email protected]

Ontslagrecht de wijzigingen per 1 juli 2015 De belangrijkste wijzigingen van het ontslagrecht voor het bijzonder onderwijs zijn de afschaffing van de Commissies van Beroep en invoering van de preventieve toets voor de onderwijssector. Er is derhalve geen toetsing meer achteraf door de Commissie van Beroep, maar vooraf, hetzij door UWV, hetzij door de rechtbank. De keuze tussen

In een volgend Dyade Magazine wordt verder inhoudelijk ingegaan op de transitievergoeding en de uitzonderingen, de extra vorm vereisten bij beëindiging met wederzijds goedvinden (waaronder de bedenktermijn), de ontslaggronden zoals in de wet gedefinieerd, invoering verplichte scholing, afspiegelingsbeginsel en afwijking daarvan en de belangrijkste wijzigingen van de WW.


7

Payroll Solutions de oplossing voor een optimaal formatieplan

Wist u dat payroll een prima oplossing is voor een optimaal formatieplan? En dat vele schoolbesturen al gebruikmaken van deze dienst van Randstad? Met Payroll verzorgt u zelf de werving en selectie, maar het juridische werkgeverschap nemen wij van u over. Zo houdt u controle over uw grootste kostenpost, personeel, en kunt u gemakkelijk meebewegen met onverwachte veranderingen. Voordelen payroll • uitsluiten van arbeidsrechtelijke risico’s • maximale flexibiliteit op basis van de ABU cao • eerste 78 gewerkte weken onbeperkt aantal contracten • niet gebonden aan herbenoemingsverplichting • risicovermindering bij tijdelijke contracten

Waarom Randstad Payroll Solutions • scherpe tarieven voor klanten van Dyade • betrouwbare partner en specialist in onderwijs • payrollmedewerkers werken volgens uw cao • wij staan voor goed werkgeverschap Informatie & contact Op www.dyade.nl>voordeelservice>payroll vindt u meer informatie over onze dienstverlening. U kunt ook direct contact opnemen met Randstad Payroll Solutions op (020) 569 52 02 of [email protected].

PO/VO/MBO/HBO

Een gewenst imago als helder vertrekpunt De algehele landelijke terugloop in leerlingenaantallen is voor steeds meer schoolleiders en bestuurders een belangrijke reden om zich te gaan beraden op het innemen van een duidelijke positie in hun wijk of regio, middels een herkenbaar profiel en door structureel te werken aan een sterk imago. Theo Douma, directeur op basisschool CBS De Ark in Barendrecht en zelfstandig ondernemer, heeft momenteel geen last van de krimp, maar hecht wel veel waarde aan een goede positionering van de school. Door het werken aan een goed imago bij zijn ‘klanten’ (de ouders van (potentiële) leerlingen) verwacht Theo ook op langere termijn een gezonde instroom te houden. Om de modernste marketingtechnieken te leren volgde hij de leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing bij de Dyade Academy. Door Frank Cannegieter Ouders van (jonge) kinderen kiezen hoofdzakelijk op hun gevoel een school voor hun kind. Dit werd eerder al vastgesteld in het onderzoekrapport ‘Als het goed voelt…’ (gepubliceerd op 14 februari 2013 door Drs. Martin van den Bogaerdt). Wanneer een school goed voelt zegt dat veel over het imago van deze school. Interessant is dat je voor een imago weinig hoeft te doen. Elke school heeft een imago. De kunst is om te achterhalen hoe uw school wordt gezien door anderen en of dit wel het gewenste imago is dat u als schoolleider met uw team voor ogen hebt.

Het opbouwen van een reputatie begint met een eerste indruk. Ook ik als redactielid van het Dyade Magazine vorm mij een indruk bij binnenkomst op CBS De Ark in Barendrecht. In mijn zoektocht naar de directeur word ik direct aangesproken door een enthousiaste leerkracht die haar klas voorbereidt om gezamenlijk het schoolplein op te gaan met de vraag: ‘Kan ik u helpen?’ Ik vond het al knap dat zij de vijfjarige kinderen geformeerd in rijen van twee naar buiten loodste, maar ze had ook oog voor een voor haar onverwachte gast. Nadat de kinderen hun weg hadden gevonden op het speelplein werd

>>


9

>>

ik netjes naar de kamer van de directeur gebracht. Mijn eerste indruk: ‘Goed georganiseerde en klantgerichte school’. Een eerste indruk is snel gemaakt. Mond-tot-mondreclame langs de voetballijn of in de wijk, de website van de school, het aanzicht en onderhoud van het schoolgebouw, vriendelijk ‘personeel’ en ga zo maar door. Theo Douma: “Ik ben sinds vorig jaar werkzaam op deze basisschool. Sindsdien ben ik bezig met het achterhalen van het huidige en het gewenste imago van de school. Dat is niet eenvoudig. Op de vraag ‘Wat vindt u belangrijk bij de schoolkeuze voor uw kind?’ antwoorden veel ouders: ‘Veiligheid en plezier’. Dat is inderdaad belangrijk, maar is net als het geven van ‘goed onderwijs’ eerder een vanzelfsprekendheid dan een onderscheidende dienst of service. Het is niet specifiek iets dat ons zou kunnen onderscheiden ten opzichte van andere scholen. Daarnaast verandert het beeld van ouders op dit gebied naarmate het kind in hogere groepen komt. Hoe kan je nu het beste inspelen op de behoeften van ouders?” “Het is belangrijk te weten wat ouders écht willen. Ken je populatie!” zegt Theo. “Niet alleen je leerlingen, want dat is ‘slechts’ belangrijk voor je aanbod en je opbrengsten. Maar ken ook vooral je ouders. Zij zijn degenen die zich willen verbinden aan jouw

school of niet en zij zijn ook degenen die het imago maken of kraken. Neem nu onze school: Onze school ligt in een verzorgingsgebied van aan de ene kant welvarende gezinnen van hoog opgeleide ouders en aan de andere kant huishoudens vanuit de sociale woningbouw rondom onze school. Dit maakt al verschil in de behoeften van ‘de klant’. Waar voor de een het belang van opleiding en kwalitatief goed onderwijs de voornaamste drijfveer is in de schoolkeuze, is nabijheid en naschoolse activiteiten voor andere ouders weer belangrijk(er). Het gaat erom alle doelgroepen goed te kennen. Toen ik een jaar geleden op deze school kwam werd er door het personeel nog weinig naar ouders gekeken als klant. Nu zitten wij regelmatig met het team bijeen om te kijken waar de behoeftes van onze ouders liggen en hoe wij met de keuze van onze beleidsvoornemens en thema’s aan kunnen sluiten bij wat ouders werkelijk willen.

Onze belangrijkste opdracht nu is het zoeken naar specifieke inzichten in onze oudergroep. Of zoals dit tijdens de Dyade leergang zo treffend werd gezegd: de pains en pleasures.” Hiervoor heeft Theo de hulp ingeroepen van Renske van der Spek, in het verleden Consumer Market Insight Manager bij Unilever. Samen hebben zij een strategie ontwikkeld om achter de werkelijke behoeftes van ouders te komen. Deze inzichten helpen bij het maken van een sterke profielkeuze en het bouwen aan het gewenste imago. Onderscheidend zijn in de markt “Wij laten nog te weinig zien wat ons onderscheidt ten o pzichte van andere scholen”, aldus Theo. “Bij ons op school geven wij bijvoorbeeld tweetalig les vanaf de kleuters. Dit kan voor ouders een reden zijn om voor onze school te kiezen. Wij slagen er echter nog onvoldoende in om dit uit te dragen (te ‘vermarkten’). Het kennen van je USP’s (Unique Selling Points) helpt enorm bij het kiezen van een goede positie en helpt je te bouwen aan een sterk imago. Belangrijk daarbij is dat je vooraf een strategische

10


keuze maakt. Wie willen wij zijn als school, waarom willen wij dat, hoe gaan we dat doen en wat zijn onze kernwaarden? Dit bespreekbaar maken binnen het team is belangrijk. Door een duidelijke richtingskeuze te maken is het ook eenvoudiger om ‘nee’ te zeggen tegen taken die niet bijdragen aan het doel. Zo voorkom je bijvoorbeeld ook dat de leerkracht te veel randzaken op zijn of haar bordje heeft liggen.”

“Marketing in het onderwijs is niet v anzelfsprekend. Het vraagt om een directeur met de ‘blik naar buiten’ en een f linke portie ondernemerschap.”

bewustwording vergroot. Dat Eric van ’t Zelfde, directeur van OSG Hugo de Groot in Rotterdam en bekend van TV (Tegenlicht, NPO) een van de modules in de leergang verzorgt is een van mijn drijfveren geweest om de leergang te volgen. Dat is een man die echt buiten de kaders denkt, een visie heeft en op die manier zijn school uitstekend heeft gepositioneerd.”

Budget “Marketing in het onderwijs is niet vanzelfsprekend. Het vraagt om een directeur met de ‘blik naar buiten’ en een flinke portie ondernemerschap. Het is voor de meeste van mijn collega’s dan ook een nieuw en onbekend terrein. Zij zijn vaak vanuit een functie als onderwijzer doorgegroeid naar een functie in het onderwijsmanagement. Dat maakt velen van hen goede managers en prima onderwijskundige leiders, maar niet per definitie ook goede marketeers. Als schooldirecteur worden heel veel dingen van je gevraagd en verwacht. Je bent spin in het web tussen bestuur, team, ouders en leerlingen. Vind dan maar eens de tijd om ook de school nog op de juiste manier te positioneren. Sommige zaken gaan vaak vanzelf. De sfeer op school en het gedrag van docenten bepaalt een groot deel van het je imago, zonder dat je daar bewust over hebt nagedacht. Andere zaken vragen meer tijd om over na te denken. Daar zitten soms financiële gevolgen aan. Veel schoolorganisaties hebben weinig of geen budget voor onderwijsmarketing, ook omdat op bestuursniveau vaak de bewustwording van het belang van marketing in het onderwijs ontbreekt. Stel dat ik bij mijn bestuur door middel van een projectplan kan aantonen dat een investering van dertigduizend euro vijftien leerlingen oplevert, en ik de investering daarmee binnen een jaar weer terugverdien, worden mijn kansen op budget groter. Wel moet je er goed over nadenken waar de leerlingen dan vandaan komen. Haal je die voor zestig, zeventig procent weg van andere scholen die onder hetzelfde bestuur vallen, schieten we er weinig mee op. Het ontwikkelen van een visie is hierbij belangrijk. Wij zijn nog niet zover dat we een duidelijke visie hebben over hoe we onderwijsmarketing het beste kunnen toepassen, maar de leergang heeft wel mijn

“Ik ben er van overtuigd dat een juiste afstemming op de behoefte van ouders helpt te bouwen aan een ijzersterk imago en dat dit een schoolorganisatie groei oplevert. Op dit moment zijn wij bezig met het strategisch beleidsplan voor de komende jaren. In tegenstelling tot het huidige beleidsplan reserveren we nu een deel van het budget voor onderwijsmarketing. De inzichten die ik heb opgedaan in de leergang kan ik daarbij goed toepassen”, eindigt Theo.’ Met een map vol aantekeningen verlaat ik de school om op kantoor het interview uit te werken. Het is vrijdagmiddag 12.00 uur. Ik zie de jongste leerlingen vrolijk de school verlaten. Met het p lezier op deze school zit het dus ook wel goed. Of is die v reugde gebaseerd op het feit dat het weekend is?

•

Moderne marketingtechnieken zijn tegenwoordig ook goed bruikbaar voor onderwijsorganisaties. Veel onderwijsorganisaties zijn daar al aantoonbaar succesvol mee. De leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing brengt drie dimensies samen; ervaring uit het bedrijfsleven, wetenschap en onderwijspraktijk. U leert welke marketingtechnieken bruikbaar zijn voor onderwijsorganisaties en kunt kennisnemen van aansprekende praktijkvoorbeelden (en de resultaten daarvan) uit het onderwijs. Door het toepassen van de modernste marketingtechnieken bent u in staat ook met een beperkt budget aantoonbaar resultaat te bereiken. Kijk voor meer informatie op www.dyade.nl -> Dyade Academy -> Leergang Schoolpositionering en Onderwijsmarketing.


11

PO/VO/MBO/HBO

Risicobeleid: pleidooi voor een praktische aanpak Veel schoolbesturen worstelen met de vraag hoe zij risicobeleid handen en voeten kunnen geven zonder dat dit een waterhoofd wordt. In dit artikel gaan we terug naar de kern en laten we zien dat een praktische aanpak mogelijk is. Door Clemens Geenen, adviseur Dyade Advies Gezond financieel beleid staat hoog op de agenda van veel schoolbesturen, en ook op die van OCW en de Inspectie. De Inspectie gaat uit van het kader dat de commissie Don in 2009 heeft ontwikkeld. Volgens deze commissie stoelt gezond financieel beleid op vier pijlers: > 1. Volledige meerjarenbegroting (inclusief investerings- en liquiditeitsbegroting) > 2. Gedegen risicobeleid > 3. Een goed beoordelingsinstrumentarium (kengetallen en signaleringsgrenzen) > 4. Financieel deskundige organisatie Vanaf 1 januari 2014 zijn schoolbesturen verplicht om in hun jaarverslag een continuïteitsparagraaf op te nemen. In deze paragraaf geeft de organisatie aan wat zij doet op het gebied van risicobeleid en wat zij de komende drie jaar van plan is en hoe zij dat begroot.

Veel schoolbesturen stellen dit jaar weer een nieuwe meerjarenbegroting op, al dan niet gekoppeld aan het nieuwe schoolplan 2015-2019 of het strategisch beleidsplan. Een risicoanalyse kan als input gebruikt worden voor deze begroting en de continuïteits paragraaf in het jaarverslag. Aanpak commissie Don De commissie Don heeft in zijn rapport ‘Financieel beleid van onderwijs instellingen’ uit 2009 een inventarisatie gemaakt van risico’s waar een onderwijsinstelling mee te maken kan krijgen en deze risico’s gerubriceerd: > risico’s ten aanzien van het aantal leerlingen > risico’s ten aanzien van de kwaliteit van het onderwijs > risico’s ten aanzien van personeel > risico’s ten aanzien van huisvesting > risico’s ten aanzien van inventaris en apparatuur > risico’s ten aanzien van de (interne) organisatie > risico’s met een politiek-bestuurlijke achtergrond Een risico is de kans op een gebeurtenis met een effect op het behalen van uw doelstellingen. Het effect kan positief of negatief zijn. Bij het analyseren van risico’s zijn de volgende vragen belangrijk: > wat is de kans dat een bepaald risico zich daadwerkelijk voordoet? > wat zijn de gevolgen als dit ook het geval is? Na deze inschatting van kansen en gevolgen volgt de beoordeling van de risico’s. Welke risico’s zijn zodanig bedreigend dat er maatregelen moeten worden genomen? Meestal worden de risico’s met een hoge kans van manifestatie in combinatie met ernstige gevolgen in geld en/of imago onmiddellijk aangepakt. Risico’s kunnen worden beheerst door het nemen van maatregelen. Er zijn drie typen beheersingsmaatregelen, namelijk maatregelen die zich richten op: > 1. het voorkomen of verminderen van het risico (door bijvoorbeeld goed bestuur, goed management, beleid te maken); > 2. het afdekken van het risico (door bijvoorbeeld Vervangingsfonds, Participatiefonds, verzekeringen af te sluiten); > 3. op het accepteren van het risico (door bijvoorbeeld een voorziening of bestemmingsreserve aan te houden of helemaal geen maatregel te nemen).

12


De commissie Don adviseert om eerst te kijken of een risico kan worden voorkomen of verminderd. Als dat niet het geval is dan moet de organisatie nagaan of een risico kan worden afgedekt. Als dat ook niet het geval is dan pas moet zij kijken of het risico geaccepteerd kan worden door een voorziening of reserve of door niets te doen.

De meeste risico’s die schoolorganisaties lopen, kunnen door één of een combinatie van de hierboven genoemde maatregelen worden beheerst. Er zijn echter risico’s die zeer moeilijk te beheersen en nauwelijks te voorzien zijn zoals arbeidsconflicten, achterblijvende ouderbijdragen of gemeentesubsidies. Voor deze risico’s adviseert de commissie Don om een risicobuffer aan te houden.

>>


13

>>

Risicobeleid als proces Risicobeleid is niet hetzelfde als een risicoanalyse. Met een risicoanalyse brengt een organisatie risico’s en mogelijke maatregelen in kaart. Met risicobeleid gaat zij met deze risico’s aan de slag door maatregelen te koppelen aan risico’s, deze te monitoren en te evalueren. Risicobeleid is een cyclisch proces dat bestaat uit de volgende stappen:

> 1. Wat is de kans dat een bepaald risico zich daadwerkelijk voordoet? > 2. Zijn er directe financiële gevolgen als het risico op de school zich voordoet? > 3. Zijn er gevolgen voor het imago als het risico op de school zich voordoet? > 4. Is het risico door de school adequaat afgedekt door een of meer beheersmaatregelen?

> Stap 1: bepalen doelstellingen en uitgangspunten van het risicobeleid van uw organisatie > Stap 2: uitvoeren integrale risicoanalyse > Stap 3: vaststellen en implementeren van beheersmaatregelen > Stap 4: evalueren van en rapporteren over beheersmaatregelen > Stap 5: uitvoeren update van de risicoanalyse

De bedoeling is dat degene die de risicoscan invult de kans en de gevolgen van het bruto risico inschat, dat wil zeggen het risico zonder beheersmaatregelen. Vervolgens gaat hij of zij na of er reeds beheersmaatregelen zijn genomen die de kans of de gevolgen van het risico verkleinen. Een risico waarvoor een of meer beheersmaatregelen zijn genomen, wordt een netto risico genoemd.

Risicoscan Dyade Voor het uitvoeren van een risico

De risicoscan is zo ontworpen dat alle vragen moeten worden beantwoord. Het invullen van de risicoscan duurt gemiddeld één uur. Er is een versie voor het basisonderwijs, speciaal (basis)onderwijs en voortgezet onderwijs. Bij een eenpitter vult de directeur of een bestuurslid de online vragenlijst in; bij een meerpitter de schooldirecteuren en de algemeen directeur of directeur/bestuurder.

analyse is het handig om gebruik te maken van een instrument. Veel instrumenten die voor het bedrijfsleven zijn ontwikkeld, zijn minder geschikt voor het onderwijs. De PO-Raad heeft daarom in 2012 een tool laten ontwikkelen. De ervaringen van klanten van Dyade tot nu toe zijn verdeeld. Deze tool is gratis maar bewerkelijk en geeft weinig inzicht in operationele risico’s. De tool is met name voor bestuurders en minder voor schooldirecteuren. De VO-raad heeft sinds vorig jaar ook op de website een handleiding gezet. Op verzoek van verschillende klanten heeft Dyade een risicoscan met de honderd meest voorkomende risico’s in het onderwijs ontwikkeld. Deze risico’s zijn verdeeld over zes risicodomeinen. Bij elk risico zijn er vier vragen:

14


Wat kan Dyade voor scholen betekenen? Dyade heeft verschillende maatwerkcomponenten ontwikkeld, waarmee wij u van dienst kunnen zijn bij het beheersen van uw risico’s. Bent u benieuwd naar de mogelijkheden, stuur vrijblijvend een e-mail naar [email protected] of bel 0621210234. Gezamenlijk bepalen we wat voor uw schoolorganisatie de beste oplossing is.

•

PO/VO/MBO/HBO

Kunt u een steuntje in de rug gebruiken op het gebied van schoolonderhoud?

voor

Als bestuurder, directeur of schoolleider heeft u een breed takenpakket. Het buiten- en binnenonderhoud van uw schoolgebouw schuift door uw volle agenda wel eens naar het tweede plan. Dyade Huisvesting & Vastgoed kan u gedeeltelijk of volledig ontzorgen op het gebied van onderwijshuisvesting. Onze expertise ligt op de gebieden: Doordecentralisatie Vanaf 1 januari 2015 krijgen schoolbesturen in het primair onderwijs het budget en de verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud overgedragen door gemeenten. Het is nodig om voor deze datum goede afspraken te maken met de gemeente. Hierbij is het van belang dat de staat van het buitenonderhoud waarin het schoolgebouw wordt overgedragen goed in beeld is. Dit is van belang voor de afspraken die u maakt met de gemeente. Dyade Huisvesting & Vastgoed kan een risico analyse uitvoeren zodat u precies weet waar u aan toe bent. Daarbij kunnen wij u ontzorgen door een meerjarenonderhoudsplan op te stellen, zodat u van te voren weet welke uitgaven u de komende jaren op dit gebied te wachten staan.

na

Planmatig onderhoudsbeheer U staat aan de vooravond van de veranderingen op onderhouds gebied van uw schoolgebouwen. Daarbij heeft u belang bij een planmatige en professionele aanpak van het onderhoud. Wij bieden u diverse mogelijkheden op dit gebied. Op basis van onze ruime ervaring met de begeleiding van onderhoudswerken bij schoolbesturen is door ons een dienstenpakket Planmatig onderhoudsbeheer opgezet, bestaande uit: > Het vervaardigen van een eerste onderhouds planning op basis NEN 2767 (Conditiemeting) > Opstelling van het jaarplan > Overleg met het schoolbestuur > Het driejaarlijks actualiseren van de rapportage

>>


15

>>

Het bouwkundig- en financieel beheer van een brede school/MFA Dyade H&V heeft ook ervaring heeft met het bouwkundig- en financieel beheer van uw brede school, een gebouw met diverse steak holders. We geven advies over de diverse stichtingsvormen en zorgen daarnaast, indien gewenst, ook voor de uitvoering. We nemen u als belanghebbende bij de hand om het beheer op zowel bouwkundig als administratief gebied goed in te regelen. > Bepalen dotatie (dmv opstellen MOP) > Opstellen overeenkomsten/contracten > Verzorgen uitvoering bouwkundig en financieel > Aansturen beheerders Meerjarenonderhoudsplannen De belangrijkste reden om een meerjarenonderhoudsplan (MOP) te maken is dat onderhoud kosten met zich meebrengt. Een meerjarenonderhoudsplan wordt gezien als voorwaarde om te komen tot beheersing van deze onderhoudskosten, omdat de planning inzicht geeft in de kosten op korte en eventueel lange termijn. Hierdoor kan het te voeren onderhoudsbeleid en de onderwijskundige visie op de toekomstige onderhoudskosten worden afgestemd. Als in een jaar de onderhoudskosten erg hoog zullen uitvallen, door bijvoorbeeld schilderwerk kan men hiervoor

16


vroegtijdig een budget vrijmaken of reserveren, of men kan overige onderhoudswerkzaamheden aanpassen of verschuiven. Zo kan men een gespreid onderhoudsbeleid voeren waar men niet meer voor onverwacht hoge uitgaven komt te staan. Contractbeheer Wij kunnen het contractbeheer van de onderhoudscontracten voor bijvoorbeeld daken en goten, W- en E installaties voor u inregelen. Er worden aanbestedingen gedaan voor onderhoudscontracten. Installaties en daken van de onder uw verantwoording vallende panden worden door een beperkt aantal bedrijven planmatig onderhouden. Dit levert efficiëntievoordelen op, levensduur van elementen wordt verlengd en tevens kunnen de contractpartners gekoppeld worden aan de meldcentrale in het kader van spoed eisend herstel. Wij dragen zorg voor jaarlijkse controle op de uitvoering van de contracten en adviseert omtrent contract verlenging e.d. Asbestinventarisatie In meer dan zeventig procent van alle Nederlandse gebouwen en installaties van vóór 1994, waaronder schoolgebouwen, is asbest aanwezig. Veelal hebben schoolbestuurders en gemeenten geen inzicht in de aanwezigheid van asbest op de

scholen en (nog erger) of dit een risico vormt voor de gezondheid van leerlingen, personeel en ouders. Het in kaart brengen van de risico’s is dus van groot belang. Aangezien Dyade graag bijdraagt aan een gezonde leer- en werkomgeving, is besloten een overeenkomst te sluiten met een asbestinventarisatiebureau. Het voordeel voor u kan oplopen tot wel zestig procent afhankelijk van het bruto-vloeroppervlak. Verhuur lege ruimtes Leegstand van lokalen komt regelmatig voor in het onderwijs. Wij kunnen een actieve rol spelen bij het verhuren van uw leegstaande ruimte, waarmee deze ruimtes niet alleen geld kosten, maar ook opleveren. Daarnaast kan Dyade bemiddelen bij het multifunctioneel inzetten van het gebouw, waarmee het gebouw bijvoorbeeld in de avonduren wordt gebruikt als vergaderlocatie. Quickscans onderhouden exploitatiekosten Wij kunnen met een quickscan de daadwerkelijke onderhoudssituatie van uw school vaststellen en u adviseren omtrent benodigde maatregelen op korte en langere termijn. Gebruiksvergunningen, brandveiligheid e.d. worden gelijk meegenomen. De kosten van de quickscan wordt veelal onmiddellijk terugverdiend.

Bespaargarantie op energiekosten Indien uw klaslokalen nog op de traditionele wijze zijn verlicht kunnen wij u een gemiddelde besparing garanderen van € 500 per lokaal. Dat betekent voor een school met tien lokalen al snel een besparing van ruim € 5.000 per jaar. Daarnaast is deze verlichting een stuk milieuvriendelijker. Kostenverlaging tot dertig procent op schoolliften en onderhoud Veel scholen zijn voorzien van een of meerdere liften. Liften zijn vanwege hun techniek en de onbekendheid met de liftenbranche voor veel scholen en hoge kostenpost, die vaak als ‘ongrijpbaar’ wordt ervaren. Dyade heeft om die reden een mantelovereenkomst gesloten met Liftintermediair, die met kennis van zaken scholen kan bijstaan in het aankopen en managen van liften en liftonderhoud.

Contact

•

Kunnen wij u op een van bovenstaande gebieden van dienst zijn of wenst u meer informatie? Neem vrijblijvend contact op met manager Huisvesting & Vastgoed Erik de Munk via 0164-237557 of per mail [email protected]


17

PO/VO/MBO/HBO

Dyade Bestuurderscockpit Scenario’s nabootsen om kaders te bepalen voor toekomstige (meerjaren)begrotingen

Dyade presenteert de Bestuurderscockpit als onderdeel van Planning & Control. Hiermee kunnen onderwijsbestuurders eenvoudig verschillende scenario’s nabootsen op hoog aggregatieniveau. Door middel van een simpele handeling in de Bestuurderscockpit zijn veranderingen in de eigen personeelskosten, leerlingaantallen en/of huisvestingslasten te simuleren. Dit geeft een bestuurder de handvatten om het beleid aan te passen aan veranderde s ituaties. De bestuurder is met deze informatie in staat de kaders te bepalen voor de toekomstige (meerjaren)begroting.

Directe doorrekening van scenario’s voor bestuurders Simuleren op hoog aggregatieniveau Met de Planning & Control applicatie van Dyade hebben onderwijsbestuurders zicht op actuele geïntegreerde financiële en personele informatie. Niet alleen bestaat de mogelijkheid rapportages te bekijken, maar ook om een (integrale) begroting op te stellen. De Planning & Control applicatie ondersteunt bestuurders bij het opstellen van een kwalitatief goede begroting voor het komende kalender- en/of schooljaar. Hierdoor worden risico’s eerder zichtbaar. Niet alle (onverwachte) risico’s heeft een onderwijsbestuurder in een oogopslag inzichtelijk. De Bestuurderscockpit geeft in diverse risicogebieden inzichten door eenvoudig te simuleren in bijvoorbeeld de eigen personeelskosten, leerlingaantallen en huisvestingskosten. Deze simulatie kan bijzonder waardevol zijn voor het bepalen van de kaders ten behoeve van het opstellen van de jaarbegroting en/of meerjarenbegroting.

Ontwikkeld door bestuurders voor bestuurders Cliëntenraad positief De Bestuurderscockpit is gepresenteerd aan de Cliëntenraad van Dyade. Het overleg met de Cliëntenraad maakt het mogelijk dat voorgenomen beleid van Dyade met betrekking tot het product aanbod en de wijze waarop de dienstverlening wordt uitgevoerd optimaal wordt afgestemd op

18


de wensen van de klant. In de Cliëntenraad is de bestuurderscockpit positief ontvangen. Enkele bevindingen en reacties: > ‘Voor bestuurders!’ > Simpel simuleren met eigen gegevens > Snel inzicht in effecten/consequenties van ideeën/scenario’s die nu in het hoofd zitten > Uitgangspunt voor start opstellen (meerjaren)begroting, bestuurderscockpit is onderdeel van begrotingsproces > Goed te gebruiken in communicatie met onder andere de controller, Raad van Toezicht en OR

Communicatie van aangepast beleid naar toezichthouders Voor wie? De Bestuurderscockpit is beschikbaar voor klanten uit het primair onderwijs (PO), voortgezet onderwijs (VO) of speciaal b asisonderwijs (SBO) die gebruikmaken van de financiële en personele dienstverlening van Dyade. De bestuurderscockpit is ook beschikbaar voor speciaal onderwijs (SO) en voorgezet speciaal onderwijs (VSO), echter om een goed totaalbeeld te krijgen met betrekking tot de baten en lasten, dient de klant zelf of tegen meerprijs de inkomsten voor SO en VSO in de Planning & Control applicatie te verwerken. Voor de lastenkant qua personeelskosten, exploitatiekosten et cetera werkt de Planning & Control applicatie al. Klantvoordelen Bestuurderscockpit: > Simuleren met gegevens van het bestuur zelf > Eenvoudig scenario’s nabootsen op basis van leerlingaantallen, personeelskosten, et cetera. > Direct zicht op veranderingen in liquiditeit, solvabiliteit, rentabiliteit en kapitalisatiefactor > Dé basis voor het opstellen van een (meerjaren) begroting. > Speciaal ontwikkeld voor onderwijsbestuurders.

Meer informatie? Wenst u meer informatie? Stuur vrijblijvend een e-mail naar [email protected]. Wij nemen zo spoedig mogelijk contact met u op.

•

PO/VO/MBO/HBO

Formulieren declaraties volledig digitaal Veel Dyade-klanten maken al enige tijd succesvol gebruik van de mogelijkheden van digitale factuurverwerking. Dagelijks ontvangt en verwerkt Dyade de formulieren die via de scanapplicatie worden aangeleverd om dit zo snel mogelijk weer retour te zenden voor fiattering. Zo nu en dan komt het voor dat deze formulieren niet goed kunnen worden verwerkt doordat de documenten ‘handgeschreven’ worden aangeleverd. Het verwerken van handgeschreven formulieren vraagt meer tijd en vergroot de foutkans. Manier van aanlevering Behalve dat de formu-

Om die redenen worden vanaf 1 oktober 2014 alleen nog digitaal ingevulde formulieren in behandeling genomen door Dyade. Om u snel en effectief te kunnen blijven bedienen willen wij u vragen onderstaande documenten altijd digitaal ingevuld aan te leveren via InvoiceIN: > Declaraties (onkosten, personeel, ouders of andere natuurlijke personen (derden)* > Declaratie vrijwilligersvergoeding > Verzoek aanzuivering bank

lieren digitaal ingevuld dienen te zijn, moeten de scans aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen voor een probleemloze verwerking: > Zwart/wit > 300 dpi resolutie

•

Met uw medewerking kunnen wij u nu en in de toekomst beter van dienst zijn. Wij danken u voor uw begrip en de medewerking.

* Graag uw aandacht voor het volgende: • declaraties die rechtstreeks betrekking hebben op de dienstbetrekking zoals bijvoorbeeld reiskosten kunnen uiteraard via het reguliere proces van de personeels- en salarisadministratie worden aangeleverd. • declaraties en/of kosten die binnen de WKR regeling moeten worden geregistreerd dienen als zodanig te worden opgegeven. Ook hier geldt indien declaraties die betrekking hebben op de dienstbetrekking dan kunnen deze kosten via de personeels- en salarisadministratie worden aangeleverd.

Heeft u vragen of opmerkingen? Stel deze gerust via [email protected]

versie 20 . (der rsonen lijke pe versie 201409 18 natuur dere of an ders ou l, ee person door Factuurnum kosten mer: kte on gemaa

IEFO ARAT DECL voor

2014 versie

20 DC03

0918

u Factu

rnum

Datum

7-11-2

ing chrijv Oms

w schrijf

-2014

-201 30-11

4

jes gro

Datum

7-11-2014 8-11-2014 12-11 3,76 -2014

28-11 23,55-2014

30-11,0-20 12 0 14

ep 4

78,11

ep 2

gro rverf ngen rsieri e v t Sin igoed o o tr Sint s

vinge

-2014

28-11

aren

oek leesb

014

12-11

789 9196

g Bedra

mer:

014

8-11-2

140

LIER RMU

den)

Omschrijvin g

schrijfware n leesboekje vingerverf

s groep 4

groep 2

Sint versieri ngen

Sint strooigo

1409

door person eel,

Datu m

DC032014 09

196789

Bedrag

7-11 8-11

-201

-201

lijke person en. (derde n)

Oms chrijv schri ing jfwa

4

voor gem aakt e on kosten door pers onee l, ou ders of

e

r: ouders of andere nat uur

4

DEC LAR ATIE FO

18

DECLARAT Factu IEFORM voor gemaak ULuIE rnuRm te onkoste m n

DC0 320

ren

leesb

12-1 oekje 1-20 s gro 14 ep 4 vinge 28-1 rverf 1-20 groe 1 4 3,76 p2 S in t 30-1 vers 1-2 ierin gen 23,55 014 S int str ooig oed 12,00

12,0 78,1

Te betalen 7 184,1 Stichting/ Ve

bedrag:

184,17

Stich

etale

ting/ V Jaar/

n be

eren

drag

iging

perio

talen

bedra

g:

pers onen . (der

den)

5

0

1

5

: 184,1

7

St. R K On

derw Naam de reniging ijs B v an 2014 reda St. RK On Koste de s /9 derwijs Br choo npla eda Jaar/ perio l ats W de D e e a bfina 2014/9 Banja red BNa n ijs c a ie am van de rd el derw school K On 03 De Banjaard iging St. R Kostenplaa Veren ts W ebfinan ting/ cieel /9 4 Stich 1 e 0 d 2 03 perio Jaar/ ard Ove IBAN Banja rm7a89 l -Ban schoo De 3456 ken op krek an de v O0 1 2 enin m T en g 2RAB Naa l 03 1 e L ie N nam c IBAN-Bank nan e va ger fi rek b lie e en V ing n . de ats W R A la p d Ov n ermaken ing NL12RABOres 2 Ten name 1 Koste op t n a 01 e van 23456789 rek ornpla -Bank Wo Hosb IBAN npla Adres R. deoVli ts Recto ht egaer v an Utrer/cd am e n ir n e e cteu T W oonplaa Hosbornpla r/gem ts at 12 achti s gde Adre verec n rkla Ut op Naam htart ol zij aken laats scho : dat d Recto onpire Overm e uit cteur/gema an de W or/d gave eve v chtigde ve o h e n ten rkl naabrt dat de te n beh uitgaven gave T e be

ande re na tuurlij ke

3,76

66,7

Te b

89

23,5

66,75

66,75

1967

Bed rag

78,11

ed

1409

RMU LIER

NL12 RAB O R. de

Hosb o

0123

Vlieg

rnpla

Utre cht

4567

er

89

at 12


19

Konica Minolta:

een slimme keuze voor een wereld aan documentoplossingen Wereldwijd vertrouwen honderdduizenden organisaties hun documenten en documentstromen toe aan de producten en oplossingen van Konica Minolta. En niet ten onrechte: met een voorsprong op verschillende terreinen ligt een keuze voor het toonaangevende A-merk in imaging voor de hand. Een complete keuze: bij Konica Minolta kiest u nooit voor het systeem alleen. Naast geavanceerde hardware en software bieden we u ook Optimized Print Services (OPS). Met dit totaalconcept aan ontzorgingsdiensten bent u verzekerd van een optimale, efficiënte en beheersbare inzet van uw documentoplossing.

Een bekroonde keuze: de hele multifunctionalproductlijn van Konica Minolta is in 2011 bekroond met de BLI Line of the Year Award.

Een duurzame keuze: de documentoplossingen van Konica Minolta springen spaarzaam om met de natuurlijke hulpbronnen. Zo introduceerde Konica Minolta de nieuwe generatie multifunctionals met A-label.

Een modulaire keuze: een documentoplossing van Konica Minolta ontwikkelt zich met u mee. Groeit uw organisatie, dan laat de documentinfrastructuur zich makkelijk aanpassen.

A B D

De veilige keuze: werkt u met informatie die niet voor iedereen bestemd is? Konica Minolta kent een keur aan beveiligingsoplossingen.

Meer weten? Wilt u meer weten over de documentoplossingen van Konica Minolta? Wilt u weten hoe u efficiënter, slimmer, veiliger en duurzamer kunt kopiëren, printen, scannen en faxen? Neem vandaag nog contact op met Konica Minolta of kijk op www.konicaminolta.nl.

Konica Minolta Business Solutions Nederland, Postbus 237, 1170 AE Badhoevedorp, telefoon 020 - 658 41 41, fax 020 - 658 41 60, e-mail: info @konicaminolta.nl

PO/VO/MBO/HBO

Het laatste nieuws

Duurzaame inzetbaarheid

Gevolgen opheffing Vervangingsfonds

Het Europees Sociaal Fonds geeft een subsidie ter bevordering van duurzame inzetbaarheid. Duurzaam inzetbaar zijn werknemers die nu en in de toekomst gezond, gemotiveerd, competent en productief aan het werk kunnen zijn.

In augustus heeft het Vervangingsfonds aangegeven te moderniseren en zich zelfs op termijn te gaan opheffen. Het eigenrisicodragerschap wordt uitgebreid en het rechtspositioneel verlof wordt niet meer vervangen. Tevens worden normvergoedingen verstrekt in plaats van de werkelijke kosten. De kosten van het ziekteverzuim zullen dan volledig bij de schoolbesturen terecht komen. Het kan zinvol zijn om nu te beoordelen wat voor uw schoolbestuur de aandachtspunten zijn. Dyade heeft een QuickScan ontwikkeld rondom verzuim. Neem contact met Cindy Provoost via [email protected] om u aan te melden voor deze QuickScan.

•

Projecten moeten gericht zijn op een van de volgende thema’s: Bedrijfs- of organisatiescan, periodiek onderzoek duurzame inzetbaarheid werknemers, gezond en veilig werken, leercultuur voor werknemers, aanpassen organisatie van het werk, interne en externe mobiliteit, flexibele werkcultuur en arbeidstijdenmanagement. In de periode van 15 oktober tot en met 7 november kunt u zich hiervoor inschrijven. Meer informatie is te vinden op de site van het agentschap Sociale Zaken en Werkgelegenheid (www.agentschapszw.nl -> Subsidies -> Duurzame inzetbaarheid esf 2014-2020). Dyade Advies kan u begeleiden bij het maken van de aanvraag. Ook is een QuickScan opgezet om binnen korte tijd te analyseren op welke elementen u goed bezig bent en waar u nog aandachtspunten heeft binnen het integrale personeelszorgsysteem. Voor meer informatie neem contact op met Cindy Provoost via [email protected]

•

Zonder zorg voor het personeel geen organisatie Al jaren is binnen het onderwijs de werkdruk hoog. (lees ook artikel op pagina 22) Het ziektepercentage is hoger dan het landelijk gemiddelde van alle branches. De laatste jaren stijgen de ziektepercentages weer. In de nieuwe cao worden opnieuw maatregelen genomen om de werkdruk naar beneden te brengen. Hoe duurzaam is het onderwijs bezig met zijn personeel? Doen we het wel goed met elkaar? Ziekteverzuim Het vervangingsfonds heeft in 2012 onderzoek gedaan naar het verzuim. Uit dit onderzoek blijkt dat: > Een analyse van de cijfers van 30 schoolbesturen laat zien dat binnen het onderwijs een trend te bespeuren r ondom de ontwikkelingen van de ziektepercentages. Het is interessant om te onderzoeken of dit patroon ook bij uw organisatie zich voordoet. > Na de herfstvakantie beginnen de eerste medewerkers langdurig uit te vallen. Het ziektepercentage gaat stijgen. Na de kerst/ voorjaarsvakantie doet zo’n zelfde piek zich opnieuw voor. Binnen de periode van de zomervakantie is het ziektepercentage op zijn laagste punt van het jaar. Het percentage dat je hier ziet is feitelijk te beschouwen als het percentage verzuim dat bestaat uit enkel langdurige verzuimers.

> De WOPO geeft aan dat medewerkers 28 dagen aan het werk dienen te zijn. Het kan dan ook zeer zinvol zijn om te kijken welke medewerkers vlak voor de zomervakantie zich beter hebben gemeld en die binnen enkele weken na de zomervakantie weer aan het werk zijn. Ontwikkeling vervangingsfonds Op termijn gaat het vervangingsfonds verdwijnen. Dit betekent dat de noodzaak bij schoolbesturen om het ziekteverzuim te beheersen nog essentiëler wordt. De ziektekosten zullen namelijk nu direct voelbaar zijn in de portemonnee van de bestuurder. Deze financiële prikkel zal voor sommige schoolbesturen het zetje in de rug zijn om kritisch naar hun ziekteverzuimbeleid te kijken. Quickscan Dyade Advies heeft een quickscan ontwikkeld. U kunt door het online invullen van een enquete zien op welke indicatoren uw organisatie goed en minder goed scoort. Het kan interessant zijn om deze enquete door verschillende geledingen in te laten vullen. Op deze manier kan bekeken worden of iedere geleding dezelfde beleving heeft rondom verzuim. De quick scan geeft een eerste indruk van het verzuim. Vervolgens kan verder onderzoek gedaan worden op welke facetten van het verzuimbeleid u nog. Voor meer informatie neemt u contact op met Cindy Provoost via [email protected]

•


21

PO

Ervaart u hoge werkdruk? De werkdruk in het onderwijs is hoog. Uit een onderzoek van CNV Onderwijs (2013) onder 3.565 leerkrachten blijkt dat 85 procent van de leerkrachten in het basisonderwijs een (zeer) hoge werkdruk ervaart. Dit vindt 80 procent een probleem. Wer kdruk gaat ten koste van werkplezier, kwaliteit van werk, gezondheid en privéleven. Veel scholen geven aan dat ze weinig kunnen doen om de hoeveelheid werk te verminderen. Dit onderzoek laat zien dat zonder de werklast te verminderen de werkdruk toch naar beneden kan worden gebracht. Door Astrid Wolswijk en Tinka van Vuuren (consultants Loyalis)

Wat is werkdruk? De multidisciplinaire richtlijn Werkdruk (2013) hanteert de volgende definitie: ‘als de hoeveelheid werk en de tijd waarbinnen dat werk af moet zijn (werkbelasting) het draagvermogen van de werknemer (belastbaarheid) te boven gaat, is er sprake van een hoge werkdruk’. Vooral in combinatie met beperkte regelmogelijkheden en het ontbreken van voldoende steun door collega’s en leidinggevenden om aan de gestelde eisen te voldoen, vormt werkdruk een risico voor de gezondheid van werknemers. Werkbelasting wordt veelal bepaald door de organisatie. Denk hierbij aan werkinhoud, werkomstandigheden, werkverhoudingen en voorwaarden van arbeid. De belastbaarheid zit aan de kant van de werknemer. Dan gaat het om attitude, motivatie, gezondheid, competenties etc. Werkdruk kan ook eenvoudiger gesteld worden: te veel en/of te moeilijk werk in te weinig tijd. In onderzoek naar ‘Vitaal in je werk’ maakt Loyalis Kennis en C onsult als het gaat om werkdruk onderscheid tussen ervaren werklast en ervaren werkdruk. Onderzoek ‘Vitaal in je werk’ Loyalis Kennis en Consult heeft een vragenlijst ontwikkeld die inzicht geeft in werkbeleving en werkvermogen op individueel- en organisatieniveau. De vragenlijst bestaat

22


uit twee delen. Het eerste deel bepaalt of de werk nemer een verhoogd risico heeft om in de toekomst uit te vallen. Dit deel gaat vooral over gezondheid, het vermogen om werk te verrichten en de manier waarop de werknemer het werk beleeft. Het tweede deel gaat na welke factoren van invloed zijn op het werkvermogen. Werkvermogen is de mate waarin iemand in staat is zijn werk fysiek, psychisch en sociaal uit te voeren. Dit tweede deel van de vragenlijst onderzoekt de redenen waarom een medewerker wel of niet een verhoogd risico op uitval heeft. Het gaat dan over gezondheid zowel mentaal als fysiek, maar ook over persoonlijke hulpbronnen, houding, motivatie, leefgewoonten, werkdruk en werkbeleving. Thema’s die helpen om gezond en met plezier aan het werk te blijven. In het onderzoek ‘Vitaal in je werk’ hebben ruim duizend leerkrachten uit het basisonderwijs de vragenlijst ingevuld. Met betrekking tot ervaren werklast en ervaren werkdruk zijn de volgende vragen beantwoord: Werklast > Moet u erg snel werken? > Moet u heel veel werk doen? > Moet u extra hard werken? > Heeft u over het algemeen voldoende tijd om uw werk af te krijgen? > Vindt u uw werk hectisch? > Werkt u onder tijdsdruk? Werkdruk > In welke mate voelt u zich de laatste tijd door uw werk belast? > Ik voel me vaak overbelast. Zoals verwacht, blijkt uit het onderzoek dat ervaren werklast en ervaren werkdruk duidelijk correleren (r = 0,43). Wanneer de werklast hoog is, is de ervaren werkdruk meestal ook hoog. Maar wat is nu de invloed van persoonlijke factoren? Is het zo dat sommige leerkrachten beter tegen een hoge werklast kunnen dan anderen? Oftewel hebben persoonlijke factoren invloed op de relatie tussen werklast en werkdruk? Dat is onderzocht in het onderzoek ‘Vitaal in je werk’.

Vitaliteit Vitaliteit wordt gekenmerkt door een hoog energieniveau, mentale veerkracht, motivatie en doorzettingsvermogen. In het onderzoek is gevraagd in hoeverre bepaalde stellingen van toepassing zijn. Bijvoorbeeld: “Op mijn werk bruis ik van

energie”, “als ik werk voel ik me sterk en fit”. En “op mijn werk zet ik altijd door, ook als het tegenzit”. Nu blijkt uit het onderzoek dat vitaliteit een beschermende invloed heeft. Bij een zeer lage belasting is er weliswaar bijna geen verschil tussen vitale en minder vitale leerkrachten. Maar, bij een hoge werklast ervaren vitale leerkrachten wel minder werkdruk dan minder vitale leerkrachten. Figuur 1 laat dit zien. Bevlogenheid Bevlogenheid bestaat uit de factoren vitaliteit, toewijding en absorptie. Toewijding staat voor betrokkenheid, inspiratie, motivatie en enthousiasme voor het werk. Absorptie betekent opgaan in het werk en je er moeilijk los van kunnen maken. Ook deze factoren blijken een beschermende invloed te hebben. Dit betekent dus dat bevlogen medewerkers bij dezelfde werklast minder werkdruk ervaren dan niet bevlogen medewerkers.

>>


23

“In het onderzoek ‘Vitaal in je werk’ hebben ruim duizend leerkrachten uit het basisonderwijs de vragenlijst ingevuld.”

>>

Coping Bij problemen en in stressvolle situaties hanteren mensen verschillende ‘coping’- stijlen. Coping is de manier waarop iemand met problemen en stress omgaat. In het onderzoek worden drie stijlen onderzocht. Emotiegerichte, probleemgerichte en sociale coping. Emotiegerich t wil zeggen proberen in stressvolle situaties de gevoelens die dit oproept te veranderen. Sociale coping betekent het zoeken van steun en begrip bij anderen. Bij probleemgerichte coping wordt de oorzaak van de stress gericht aangepakt. In de vragenlijst wordt bij de probleemgerichte coping-stijl gevraagd naar hoe vaak men op een bepaalde wijze reageert. Bijvoorbeeld: “direct ingrijpen als er moeilijkheden zijn”, “een probleem van alle kanten bekijken“ of ”de zaken eerst op een rij zetten”. De probleemgerichte coping-stijl blijkt in dit onderzoek de enige effectieve manier te zijn om de werkdruk bij dezelfde werklast te verminderen. Energiebronnen Tot slot zijn in het onderzoek een aantal energiebronnen in relatie gebracht tot ervaren werklast en ervaren werkdruk. Hiervan is de uitkomst dat met name autonomie een positieve invloed heeft op afname van ervaren werkdruk. Autonomie wordt in het onderzoek geduid als de mate waarin men zich vrij voelt om zelf het werk in te delen en dat de manier waarop wordt gewerkt in belangrijke mate door de leerkracht zelf bepaald kan worden. Leerkrachten werd gevraagd aan te geven in hoeverre ze het eens dan wel oneens zijn met uitspraken als: “ik bepaal zelf de volgorde van mijn werkzaamheden”, ”ik kan zelf mijn werktempo regelen” en “ik kan zelf beslissen hoe ik mijn werk aanpak”. Energiebronnen als sociale steun van collega’s en gedrag van leidinggevenden blijken ook een positieve invloed te hebben op de ervaren werkdruk, maar in mindere mate. Het gaat dan om het ervaren van sociale steun en het gevoel hebben te kunnen rekenen op collega’s, en gestimuleerd en geënthousiasmeerd te worden door de leidinggevende. Opvallend is overigens dat in het onderzoek ‘Vitaal in je werk’ leeftijd en geslacht geen invloed hebben.

24


Kortom, bij dezelfde werklast hebben de factoren vitaliteit, toewijding en absorptie (samen staan deze dus voor bevlogenheid), probleemgerichte coping, autonomie, sociale steun van collega’s en gedrag van leidinggevende een beschermende invloed op de ervaren werkdruk. Aanpak werkdruk Veel scholen geven aan dat ze weinig kunnen doen om de hoeveelheid werk te verminderen. Er zijn gewoonweg veel taken die moeten worden verricht en er is geen geld om daar iemand extra voor aan te stellen. Het onderzoek laat zien dat er desondanks toch mogelijkheden zijn om de ervaren werkdruk te verminderen. Niet door het verminderen van de hoeveelheid werk, maar door het anders omgaan met de ervaren werklast. Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen interventies op organisatieniveau die gericht zijn op de werkcontext en interventies op individueel niveau, zoals bijvoorbeeld een cursus stressmanagement of het richten op de eigen cirkel van invloed. Factoren die een beschermende invloed hebben op het ervaren van werkdruk kunnen op beide niveaus meegenomen worden in de aanpak van werkdruk. Zo kan bijvoorbeeld de medewerker zelf werken aan zijn vitaliteit door te zorgen voor voldoende nachtrust, beweging, goede voeding, ontspanning etc. En de organisatie kan de vitaliteit van de medewerkers bevorderen door het inregelen van pauzes, het bespreekbaar maken van vitaliteit, het bieden van informatie ter bewustwording en verbetering van vitaliteit etc. Als het gaat om coping is het belangrijk de eigen coping-stijlen te herkennen en alternatieven aangereikt te krijgen. De organisatie (leidinggevende, HR-adviseur) kan hier ondersteuning bieden door het bespreekbaar maken van dit thema. Ook op het gebied van energiebronnen is er winst te behalen. Bij een energiebron als sociale steun van collega’s en/of van leidinggevenden kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het aanstellen van goede leidinggevenden, het creëren van een sfeer voor het maken van complimenten of het organiseren van een teamdag.

•

Al met al zijn er vele mogelijkheden om de beschermende factoren rondom werkdruk te optimaliseren. Goed voor de werknemer én de organisatie!

Mijn gezin beschermen, zo doe ik dat! ‘Mijn gezin betekent alles voor mij. Als mijn kinderen en mijn partner gelukkig zijn, ben ik ook gelukkig. Soms denk ik wel eens na over hoe het financieel zou gaan als ik of mijn partner zou overlijden. De ander moet dan verder kunnen. In elk geval zonder financiële zorgen.’

90.0547.14

Loyalis.nl/beschermmijngezin

Je leeft, je verandert, Loyalis verandert met je mee

5% 10% 20%

15%

30%

25% Een schoolorganisatie heeft diverse kostenposten. Van arbodienstverlening en schoolmeubilair tot kosten voor de koffiesystemen. Dyade heeft voor haar klanten uitgebreid geanalyseerd welke kosten scholen maken en welke partijen deze diensten/producten aanbieden. Met deze partijen heeft Dyade

een collectief contract afgesloten. Door de schaalgrootte kunnen wij gunstige condities afspreken, waardoor onze klanten zowel zakelijk als privé profiteren van uiteenlopende voordelen. Daarnaast wordt u het werk van het zoeken naar het juiste inkoopadres bespaard.

Haal bij deze diensten of producten uw voordeel: Multifunctionals > Tot 55% korting op apparatuur

Schoonmaken > Aantrekkelijke (leverings)condities

Bankarrangement > Speciale Dyade-tarieven

Papier (printen kopieerpapier) >G oede kwaliteit papier tegen een bodemprijs

Sanitaire voorzieningen (toiletpapier, zeep, handdoeken, etc.) > Mantelcontract sanitaire voorzieningen

Elektronische beveiliging > Beveiligingsoplossingen op maat

Payroll oplossingen > Speciale Dyade-condities

Digitale schoolborden > 10% korting

(Personeels)advertenties (het plaatsen van advertenties in de media) >K orting oplopend tot 35% op reguliere advertentietarieven

Verbruiksmateriaal (pennen, potloden, stiften, linialen, etc.) >G een verzendkosten bij een laag bestelbedrag > Hoge kortingen (tot 38%)

Arbodienstverlening > Tot 33% korting op abonnementen > Zeer goede resultaten

IP Aanvullingsplan > 20% korting Koffieconcepten (koffiemachines) voor professioneel gebruik > Kortingen op aanschaf en aantrekkelijke huren onderhoudstarieven

Re-integratie en outplacement > Speciale Dyade-tarieven Schoolmeubilair > Aantrekkelijke (leverings)condities

Voor meer informatie over het aanbod van een van onze voordeelservicepartners kijkt u op www.dyade.nl > Voordeelservice

Verzekeringen (particulier) > Scherpe premies Ziektekostenverzekering >U itstekende dekking tegen een zeer scherpe premie > Collectieve zorgverzekering via Dyade

KALENDER

oktober - november 2014

Formulier maandopgave geweigerde vacatures toezenden aan CFI als een vacature geweigerd wordt door een eigen wachtgelder. Een kopie van het formulier aan de afdeling Dyade Personeel zenden. Vervangingsmutaties moeten binnen 4 maanden zijn gedeclareerd bij het Vervangingsfonds. In verband met de verwerkingstijd is het van belang vervangingsmutaties binnen 3 maanden in te dienen bij Dyade. Wanneer de termijn wordt overschreden, kunnen de kosten niet meer worden gedeclareerd bij het Vervangingsfonds. Gewerkte invaldagen moeten liefst direct, maar uiterlijk vóór de 5e van de volgende maand voor verwerking worden aangeboden.

Waar vindt u ons? kijk op www.dyade.nl voor een r outebeschrijving

Dyade Ede

e Ede Bezoekadres: Horapark 3, 6717 LZ Ede Postadres: Postbus 8040, 6710 AA Ede tel. (0318) 67 51 11 | fax (0318) 62 23 63

Dyade Rotterdam

r Rotterdam Bezoekadres: Scheepmakershaven 64, 3011 VD Rotterdam Postadres: Postbus 1080, 3000 BB Rotterdam tel. (010) 224 50 00 | fax (010) 414 72 27

Dyade Utrecht

Toezenden personeelsmutaties aan de afdeling Dyade Personeel.

u Utrecht

Wij verzoeken u personeelsmutaties gespreid - bijvoorbeeld wekelijks - aan te bieden via www.dyade.nl > mijn Dyade > Youforce

Bezoekadres: Savannahweg 71, 3542 AW Utrecht Postadres: Postbus 5040, 3502 JA Utrecht tel. (030) 303 50 00 | fax (030) 303 50 12

Dyade Zuid-West Nederland

b Bergen op Zoom Bezoekadres: Marslaan 1, 4624 CT Bergen op Zoom Postadres: Postbus 648, 4600 AP Bergen op Zoom tel. (0164) 23 75 57 | fax (0164) 24 14 34

RAET 09/10

Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd, worden v erwerkt in het salaris van oktober.

21/10

Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 12.00 uur) salarisbetaling oktober.

24/10

De geplande betaaldatum van het salaris over de maand oktober.

10/11

Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd, worden v erwerkt in het salaris van november.

> Website: www.dyade.nl

20/11

Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 12.00 uur) salarisbetaling november.

> Twitter: Dyade_info

25/11

De geplande betaaldatum van het salaris over de maand november.

Volg Dyade via: > Nieuwsflits: www.dyade.nl > downloads > Maandbrief: www.dyade.nl > downloads > LinkedIn: Dyade Dienstverlening Onderwijs


27

Speciaal voor u: Het Collectief Verzekeringsplan

Bonusgarantie Bescherming van uw no-claim bij schade. Garantie tegen onderverzekering Uw inboedel en woonhuis nooit meer onderverzekerd. Goed verzekerd op reis Overal ter wereld. Zekerheid U en uw gezinsleden goed beschermd.

Het Collectief Verzekeringsplan is speciaal voor u samengesteld door tussenpersoon Mandema & Partners en verzekeringsmaatschappij Allianz Nederland in samenwerking met Dyade. U profiteert hiermee van vele voordelen en scherpe premies voor een groot aantal schadeverzekeringen en een uitstekende service! Voor informatie en een vrijblijvende offerte belt u met de medewerkers van Allianz Nederland: (010) 45 41 777. Of ga naar www.anvp.nl De logincode is: 8350 Wachtwoord: T41400 (denk aan de hoofdletter)

Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs. magazine. nummer 10 oktober 2014

Recommend Documents