Renovatie Stadsschouwburg Utrecht Bereikbaarheid, groenbescherming, veiligheid, leefbaarheid en communicatie (BVLC plan) voor het Lucasbolwerk tijdens de bouw/uitvoeringsperiode van de renovatie Stadsschouwburg Utrecht. 03-02-2014 2014 1. Inleiding De aanstaande renovatie van Stadsschouwburg Utrecht, gepland vanaf juni 2014, heeft impact op de directe omgeving van de Stadsschouwburg, met name op het Lucasbolwerk en het Zocherplantsoen direct vóór en om het gebouw gelegen. De renovatie wordt uitgevoerd in opdracht van de gemeente Utrecht. De gemeente Utrecht wil de renovatiewerkzaamheden zorgvuldig uitvoeren, schade aan het Zocherplantsoen (Rijksmonument) voorkomen en overlast voor omwonenden en belanghebbenden zoveel mogelijk beperken. In een overleg met Comité Behoud Lucasbolwerk, Stichting Behoud Singelgebied en Unitas op 14 mei 2013 is afgesproken dat de gemeente een plan opstelt waarin de gemeente weergeeft hoe zij deze voornemens concreet uit wil voeren. Om aan te sluiten bij binnen de gemeente vigerend beleid is gekozen voor een BLVC plan: een beschrijving van de wijze waarop tijdens de uitvoering van werkzaamheden wordt gezorgd voor een goede bereikbaarheid, bescherming van het plantsoen, veiligheid, leefbaarheid in de directe omgeving van de bouwplaats en voor een goede communicatie daarover. Een conceptversie van het BVLC plan is op16 oktober 2013 tijdens een informatieavond aan omwonenden en belanghebbenden gepresenteerd en naderhand verder uitgewerkt. Dit plan is kaderstellend (is onderdeel van de besteksstukken en aanbesteding) voor de aannemer, onderaannemers en andere partijen en personen die bij de uitvoering betrokken zijn en worden. 1.1 Toelichting project Stadschouwburg Utrecht gaat renoveren. Doel van deze renovatie is naast een noodzakelijke renovatie het geschikt maken van het gebouw (Dudok 1940, Rijksmonument) aan de hedendaagse eisen voor theatertechniek en publieksontvangst. De raad heeft hiervoor in juni 2013 een uitvoeringskrediet beschikbaar gesteld. De renovatie omvat een grondige renovatie en herindeling van de huidige Blauwe Zaal, de herinrichting van restaurant de Zindering, de herinrichting van het entreegebied, herinrichting van de kantoren en kelders in het souterrain, een uitbreiding van de expeditieruimte en het toevoegen van een kelder onder de expeditieruimte. Start van de werkzaamheden is voorzien voor juni 2014 met een geschatte bouwtijd van ca 14 maanden, een en ander onder meer afhankelijk van de planologische procedures. De Blauwe Zaal zal het gehele seizoen 2014-2015 buiten bedrijf zijn. De grote zaal zal ca 3 maanden gesloten zijn (juni-september 2014). Het gebouw en het Zocherplantsoen zijn beide in eigendom van de gemeente Utrecht. Het rijksmonument Zocherplantsoen bestrijkt de ruimte van het door Zocher aangelegde park alsook de verkeersruimten aan weerszijden, de gevels van de gebouwen in en aan weerszijden van de parkstructuur, de grachttaluds en het singelwater (gracht). 1.2 Projectgebied Het projectgebied ligt in het rijksmonument Zocherplantsoen. Het gebied wordt begrensd door de singel, de Lucasbrug, de noordrand van het trottoir tussen Lucasbrug en Nobelstraat, de oostrand van de straat op het Lucasbolwerk, de noordrand van de expeditieweg naar de Stadsschouwburg en de zuidrand van de heuvel die benoorden de Stadsschouwburg is gelegen. De bouwplaats/ bouwterrein ligt binnen het projectgebied (zie tekening BE-23, bouwplaatsinrichting). Het gebied waarbij omwonenden worden betrokken omvat een groter gebied. Overigens kan deze begrenzing flexibel zijn, indien er impact in een groter gebied blijkt zal dit grotere gebied bij het plan worden betrokken. 1.3 Betrokken partijen Omwonenden en gevestigde bedrijven aan het Lucasbolwerk en directe omgeving. Indirect betrokken zijn doorgaand verkeer, weggebruikers (Nobelstraat is een hoofdfietsroute) gebruikers van parkeerplaatsen aan het Lucasbolwerk en (incidentele en vaste) gebruikers en bezoekers van het Zocherplantsoen.
1.4 Projectleiding De projectleiding wordt verzorgd door de Utrechtse VastgoedOrganisatie (UVO) van de gemeente. Utrecht. De uitvoerend architect is van Hoogevest Architecten. Verantwoordelijk voor omgevingsmanagement is het Projectmanagementbureau van de gemeente. De verantwoordelijke aannemer is nog niet bekend en wordt geselecteerd volgens een openbare aanbestedingsprocedure (april 2014).
2. Omgevingsscan Omgevingsscan,, impact op de omgeving en risicoanalyse • het Zocherplantsoen is een rijksmonument met monumentale bomen dat goed moet worden beheerd en waarmee zorgvuldig dient te worden omgegaan. • het plantsoen wordt regelmatig gebruikt voor een of meerdaagse evenementen (Uit, NFF, Springdance, Bluesfestival etc.) en bezocht door bezoekers en wandelaars. • langs het Lucasbolwerk staan monumentale panden. Hier staan woningen en er zijn twee studentenverenigingen (Unitas en BITON) en enkele horeca- en overige bedrijven gevestigd. • de Nobelstraat is een hoofdverkeersader in het centrum van de stad. De fietsroute langs de Stadsschouwburg is eveneens een hoofdfietsroute voor fietsverkeer van en naar Utrecht Oost en de Uithof. • (betaalde) parkeergelegenheid is in de P garage op de Kruisstraat (particuliere exploitatie) en P garage Griftpark (gemeentelijke exploitatie) op ca 10 minuten loopafstand en enkele mindervaliden parkeervakken langs het Lucasbolwerk. • er zijn tijdens voorstellingen bij de Stadsschouwburg Utrecht te weinig fietsparkeerplaatsen. • een betekenisvolle hoeveelheid fietsers maakt gebruik van het Lucasbolwerk • aan het Lucasbolwerk staan ondergrondse afvalcontainers die geleegd moeten worden. Het merendeel van de renovatiewerkzaamheden wordt inpandig uitgevoerd. 2.1 Impact op de omgeving Buiten het pand en in de directe omgeving ervan heeft de renovatie de volgende implicaties: • • • • • • •
de verkeersroutes Nobelstraat en Lucasbolwerk worden niet afgezet of verkleind t.b.v. de bouwuitvoering. De route Lucasbolwerk moet worden gebruikt voor bouwverkeer en aan- en afvoer van materiaal het uitgraven van de kelder impliceert gedurende ca 8 weken een grondwaterbemaling en het afvoeren van uitgegraven grond bij de restauratie van de Blauwe Zaal wordt het dak gelicht. Hiervoor wordt een bouwkraan buiten het pand geplaatst er wordt een tijdelijke entree voor bezoekers, garderobe, en MIVA toilet op en vóór het terras bij de expeditie-ingang geplaatst de aannemer zal bouwketen, hijskraan en containers plaatsen bij en vóór het gebouw in het plantsoen. Zie paragraaf 3 hieronder. de bouwlogistiek: gedurende de bouw wordt materiaal aan- en afgevoerd, er zijn verkeersbewegingen van personeel en bezoekers aan de bouw tijdens de bouwperiode zijn huidige fietsparkeernietjes vóór het gebouw niet bereikbaar
2.2 Gesignaleerde risico's en potentiële overlast en schade aan het plantsoen, omwonenden en belanghebbenden a. risico's voor de monumentale bomen: schade door bouwverkeer, verdroging door bemaling b. verdichting van de bodem door bouwverkeer, opstelling van materialen, machines, werktuigen en voertuigen c. risico's bouwverkeer voor overig verkeer o.a. op de hoofdfietsroute langs de Stadsschouwburg, het Lucasbolwerk en op de Nobelstraat d. verkeersbewegingen, parkeren bouwpersoneel en bezoekers bouw e. toegankelijkheid en gebruik van het plantsoen voor omwonenden, bezoekers en voor incidentele evenementen (Uit, NFF, Impact etc.) f. overlast door plaatsing bouwketen en bouwkranen g. risico's voor de monumentale panden aan het Lucasbolwerk a.g.v. het uitgraven van de kelder
3. Inrichting bouwplaats/bouwterrein bouwplaats/bouwterrein Zie tekening BE-23, bouwplaatsinrichting: • de gehele bouwplaats is conform deze tekening omgeven door bouwhekken. De toegangsweg naar de bouwplaats /expeditie-ingang vanaf het Lucasbolwerk wordt niet omgeven door
• • • • • • • • • • •
bouwhekken, de huidige lage hekjes blijven staan. Indien deze naar oordeel van de gemeente onvoldoende zijn, worden ter bescherming zwerfkeien geplaatst. de afscheiding van de bouwplaats /bouwhekken zo inrichten dat er geen fietsen tegenaan geparkeerd kunnen worden bomen die potentieel gevaar lopen door bouwverkeer en /of bouwactiviteiten worden beschermd door middel van hekken om de kroonprojectie de bouwkraan staat binnen de bouwhekken bij het bepalen van de opstelplaats van de kraan dient rekening gehouden te worden met de gieklengte in relatie tot de afstand tot de bomen (de giek en de gieklast mogen niet boven het fietspad, busbaan, de weg en de kroonprojecties van de bomen komen) containers en bouwketen staan op het plantsoen vóór de schouwburg binnen de bouwhekken bouwketen en containers worden búiten de kroonprojecties van bomen geplaatst. bouwverkeer moet de op de tekening BE-23, bouwplaatsinrichting, aangegeven routering volgen door plaatsen van de bouwhekken heeft passerend fietsverkeer op de Nobelstraat geen hinder van de bouw de (tijdelijke) entree met garderobe en MIVA toilet is ivm noodzakelijke omvang deels op het plantsoen voor het terras gesitueerd voor bezoekers van de schouwburg is een looproute vanaf de Nobelstraat en een looproute vanaf het Lucasbolwerk geprojecteerd en aangegeven, conform tekening BE-23, bouwplaatsinrichting de 2 brandkranen dienen ten allen tijde bereikbaar te blijven en zijn opgenomen in de tekening van de bouwplaats BE-23.
3.1 Bouwfasering • voor wat betreft de plaatsing van bouwketen en afvalcontainers is geen fasering voorzien, deze blijven de gehele bouwperiode juni 2014- juni 2015 op de locatie geplaatst • bouwhekken: na de voltooiing van de uitgraving en bouw van de kelder worden de bouwhekken mogelijk naar een kleiner gebied verplaatst; dit wordt voorafgaand aan de bouw in een zo exact mogelijk tijdsschema geplaatst. 3.2 UIT 11-14 augustus 2014 Op 18 november 2013 is in een bijeenkomst tussen Unitas en BITON met de Gemeente Utrecht (Stedelijk Beheer, Evenementenvergunningen en projectleiding renovatie SSBU gesproken over de UIT 2014 van maandag 11-donderdag 14 augustus. Op deze 4 dagen, m.n. op de dinsdag 12-8 is vanaf ca 13.00 uur een grote hoeveelheid bezoekers op het Lucasbolwerk te verwachten. Het middenterrein wordt ingericht met een podium en drankkiosken. De Gemeente wil zoveel mogelijk tegemoetkomen aan de wens van Unitas en Biton de jaarlijkse UIT in het Lucasbolwerk te organiseren. Hierover zijn de volgende afspraken gemaakt: • het voetpad langs de bouwhekken wordt pas aangelegd NA 14 augustus (dit is mogelijk omdat de SSBU dan nog gesloten is); op deze wijze wordt extra ruimte voor een podium gecreëerd • Unitas onderzoekt de mogelijkheid van stroomlevering door de SSBU zodat geen aggregaat nodig is • de projectleiding zal met de aannemer onderzoeken of bouwverkeer op deze middagen na 13.00 uur kan ingeperkt of niet toegestaan. De uitkomst hiervan wordt met Unitas en Biton gecommuniceerd. • UNITAS zal komende maanden een voorstel uitwerken t.b.v. het inrichten van het UIT terrein, dat meegaat met de vergunning aanvraag. Stedelijk Beheer wil hierbij behulpzaam zijn. 4. Verkeersmaatregelen De onderstaande verkeersmaatregelen komen voort uit overleg met het kernteam Bereikbaarheid van de gemeente Utrecht en met de Fietsersbond. 4.1 Bereikbaarheid • het Lucasbolwerk, daaraan gevestigde bedrijven en woningen blijven tijdens de bouwperiode volledig bereikbaar • dit geldt ook voor de doorgaande (fiets)route en busbanen langs de Nobelstraat • incidenteel zal, t.b.v. plaatsing en verwijdering bouwkranen, containers en keten tijdelijk de bereikbaarheid van het Lucasbolwerk minder zijn. Dit wordt in alle gevallen vooraf gecommuniceerd aan omwonenden en de klankbordgroep
• • •
in alle incidentele gevallen zal in overleg met de afdeling Verkeer worden bezien of de inzet van verkeersregelaars (gecertificeerd en beëdigd) noodzakelijk is na het uitgraven van de kelder (juni-september) tijdens welke de Stadsschouwburg Utrecht volledig gesloten zal zijn) is de expeditie weer bereikbaar bereikbaarheid van de Stadsschouwburg Utrecht en het Lucasbolwerk voor hulpdiensten dient tijdens de bouwperiode voor 7x 24 gegarandeerd te zijn.
4.2 Bereikbaarheid van het plantsoen tijdens de bouw Het plantsoen dat buiten de omheining van het bouwterrein valt, is tijdens de bouw toegankelijk voor publiek. De bouwplaats is afgescheiden middels bouwhekken (en indien daartoe wordt besloten zwerfkeien, zie paragraaf 3 eerste aandachtspunt). Gebruik van het park voor evenementen is net zoals nu onderhevig aan een vergunningenprocedure. De weg voor bouwverkeer is tijdens werktijden niet toegankelijk voor bezoekers/wandelaars, wel (met uitzondering van de periode dat de Stadsschouwburg gesloten is juni-september 2014) voor expeditie en leveranciers van de Stadsschouwburg Utrecht. 4.3 Maatregelen • aan en afvoer van bouwverkeer: niet tussen 07.30 en 09.00 uur ivm spitsverkeer • aanvoerend bouwverkeer moet via Utrecht Oost binnenrijden (A27-EijkmanlaanBlauwkapelseweg) • routes: volgens routes aangegeven op tekening BE-23, bouwplaatsinrichting • afzettingen/bebording: nog ntb i.o.m. afdeling Verkeer • aanwezigheid verkeersregelaars: ntb i.o.m. afdeling Verkeer • aangeven omleidingsroutes: nvt • parkeren bouwpersoneel: P garage Kruisstraat/ P garage Griftpark en strikt handhaven op niet correct parkeren door bouwpersoneel en bouwbezoekers • tijdelijk parkeren bouwbezoekers: P garage Kruisstraat e/o Griftpark • bereikbaarheid voor hulpdiensten: indien plaatsen van bouwkranen, containers e.d. tijdelijke overlast geeft is dit alleen mogelijk bij voorafgaand overleg met Bereikbaarheid • handhaven van de parkeerplaatsen voor mindervaliden op het Lucasbolwerk • zorgen dat er geen fietsen tegen de bouwhekken worden geparkeerd • het voetpad langs het fietspad over de Lucasbrug mag door het plaatsen van bouwhekken niet smaller worden • indien de huidige hekken niet voldoen moet middels het plaatsen van zwerfkeien voorkomen worden dat auto's worden geparkeerd langs of in het plantsoen of het begin van de toegangsweg. • in het hele plantsoengebied ten noorden van de expeditieweg mogen door de aannemer of bezoekers geen voertuigen, materiaal, werktuigen e.d. geplaatst worden, ook niet op tijdelijke basis. De gemeente zal indien daartoe aanleiding is effectieve maatregelen treffen om ongewenste plaatsing van voertuigen en of machines/werktuigen te voorkomen.
5. Beperken van risico's voor het plantsoen In opdracht van de gemeente Utrecht is t.b.v. het plan voor het uitgraven van de kelder onder de expeditie een Boomeffectanalyse opgesteld inclusief een advies voor bescherming van het plantsoen en bemalen van de bomen in het park tijdens het uitgraven van de kelder (BEA 12A105, Boomtotaalzorg, 23 september 2013). In deze rapportage zijn adviezen gegeven voor bescherming van de bomen in het park, en het tegengaan van verdichting van de grond t.b.v. het plaatsen van containers en bouwketen. Tevens is een grondonderzoek met bemalingsadvies opgesteld (van Dijk, 10 juli 2013). De gemeente zal de adviezen uit deze rapporten opvolgen en uitvoeren. 5.1 Maatregelen • monitoring grondwaterstand tijdens bouwperiode uitgraven kelder • aanleggen retourleiding tbv bemalen • tijdens het uitgraven van de kelder besproeien van bomen op basis van sensors welke het vochtgehalte in de bodem continu monitoren • geen plaatsing van containers of bouwketen onder boomprojecties • plaatsing van matten onder containers en keten om verdichting tegen te gaan (conform advies Boomzorg totaal) • de aannemer mag geen vloeistoffen of andere (afval-)stoffen over de bodem laten uitvloeien of in de bodem injecteren behoudens de natuurlijke neerslag
• • •
strikte bewaking van afspraken met aannemer (en via deze aan onderaannemers) over vermijden van risico's en schade aan het plantsoen na afloop van de bouwperiode zal de gemeente alle aanwezige schade aan het plantsoen herstellen de gemeente Utrecht zal voorafgaand aan de start van de bouw een nulmeting laten uitvoeren door een onafhankelijke partij. Deze nulmeting is toetsingskader voor het verhelpen van schade en het terugbrengen van het plantsoen in de oorspronkelijke staat. Na oplevering van de renovatie en het leeg opleveren van het plantsoen wordt door zo mogelijk dezelfde onafhankelijke partij een nameting uitgevoerd. De gemeente verplicht zich tot het terugbrengen van het plantsoen in de oorspronkelijke staat zoals omschreven in de nulmeting. De nulmeting en de nameting worden uitgevoerd in aanwezigheid van (leden van) de klankbordgroep. De rapportages worden pas na bespreking in de klankbordgroep door de gemeente vastgesteld.
5.2 Archeologie In opdracht van de gemeente is onder regie van de afdeling Erfgoed van de gemeente een verkennend (bodem) vooronderzoek uitgevoerd. Archeologie maakt onderdeel uit van de vergunningenprocedure. Het uitgraven van de kelder zal onder archeologische begeleiding plaatsvinden. 5.3 Beperken van risico's voor gebouwen aan het Lucasbolwerk Uitgangspunt is dat er geen schade op mag treden aan gebouwen op het Lucasbolwerk als gevolg van het uitgraven van de kelder onder de expeditie en als gevolg van trillingen door bouwverkeer. De gemeente Utrecht zal in overleg met haar verzekeraar bezien of er potentieel schade kan ontstaan aan panden langs het Lucasbolwerk. De gemeente Utrecht zal maatregelen die door de verzekeraar worden geadviseerd opvolgen. (bijvoorbeeld voorafgaande fotobemonstering bij panden die in aanmerking komen).
6. Leefbaarheid en veiligheid In deze paragraaf wordt een beschrijving gegeven van de verantwoordelijkheden van de aannemer en die van de gemeente als opdrachtgever. 6.1 Verantwoordelijkheden opdrachtgever/gemeente Utrecht De directievoerder namens de UVO is verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de directe omgeving. De door directievoerder aan te sturen toezichthouder ziet toe op naleving van het BVLC plan. Voorafgaand aan start bouw zal een klachten/meldprocedure worden opgesteld inclusief namen en telefoonnummers. Deze procedure en telefoonnummers nummers worden door middel van een wijkbericht in de omgeving van de Stadsschouwburg Utrecht en aan de klankbordgroep bekend gemaakt. 6.2 Verantwoordelijkheid en verplichtingen van de aannemer Vanzelfsprekend dient de aannemer zich te houden aan de wettelijke bepalingen t.a.v. veiligheid op en rondom de bouwplaats en veiligheid voor eigen personeel. Zoals hierboven genoemd dient de aannemer zich te houden aan de bepalingen van dit BVLC plan. Bij niet nakoming geldt een boeteclausule. De boete bedraagt € 3000,= per gebeurtenis. Voorafgaand aan en tijdens de bouwperiode moet de aannemer maatregelen treffen om tijdens de uitvoering de veiligheid en leefbaarheid van omwonenden, bedrijven en verkeersdeelnemers te garanderen. • de aannemer moet tijdens het project een aanspreekpunt voor de omgeving instellen, bekendmaking conform 6.1 hierboven. • de aannemer dient zich te houden aan de in dit BVLC plan afgesproken maatregelen ter bescherming van het plantsoen en voorkomen van overlast (bouwhekken, boombescherming, vrijhouden openbare weg, parkeren etc) • de aannemer dient het werkterrein netjes te houden • de bereikbaarheid van woningen, bedrijven en Stadsschouwburg Utrecht moet volgens de in dit plan afgesproken maatregelen gegarandeerd worden
7. Communicatie Communicatie De werkzaamheden van de renovatie vallen onder de verantwoording van de Utrechtse VastgoedOrganisatie (UVO). Onder verantwoording van de UVO zal een eenduidig communicatieschema worden opgesteld met daarin namen en contactgegevens van functionarissen die aanspreekbaar zijn op de bouw, de bouwplaats, meldingen van overlast en communicatie in brede zin met omwonenden en belanghebbenden. Hierin is de daadwerkelijke communicatie opgenomen met de (direct/indirecte) gebruikers van de buitenruimte via wijkberichten, pagina op de gemeentelijke site, planning van de informatie naar buiten etc. Communicatiedoelstelling • informeren van omwonenden en belanghebbenden over de renovatiewerkzaamheden en gevolgen daarvan voor de omgeving • in dialoog met (vertegenwoordigers van) omwonenden en belanghebbenden deze gelegenheid geven zienswijzen t.a.v. gebruik van het plantsoen, boombescherming, bouwlogistiek etc in te brengen waardoor de voorbereiding en uitvoering geoptimaliseerd kan worden, schade voorkomen en overlast zoveel mogelijk beperkt Fasering van de communicatie Voorbereidingsfase • bespreken en optimaliseren van het BVLC plan • na selectie van een aannemer bespreken van de concrete uitvoeringsmaatregelen Uitvoeringsfase • communiceren over de wijze van uitvoeren, klachtenmeldingen, periodiek informeren (voortgang) en incidenteel (indien daartoe aanleiding is) • periodiek consulteren over klachten, vragen en opmerkingen Klankbordgroep De UVO heeft een klankbordgroep ingesteld waarin de uitwerking van dit plan voorafgaand en tijdens de bouw wordt besproken. Werkwijze klankbordgroep De gemeente bespreekt op open wijze alle aspecten van de planvorming voor de voorbereiding en uitvoering van de renovatie Stadsschouwburg Utrecht. De klankbordgroep wordt over deze plannen geconsulteerd, deze kan gevraagd en ongevraagd haar mening geven of vragen stellen. Het bouwteam, ter zitting vertegenwoordigd door in ieder geval de UVO projectleider, werkt de door de klankbordgroep geformuleerde vragen en aandachtspunten waar mogelijk nader uit en koppelt dit terug. Deelnemers Leden van de klankbordgroep zijn in beginsel woonachtig in de omgeving van het Lucasbolwerk of hebben daar een aantoonbaar belang. Bijdragen aan de klankbordgroep worden gelijk gewaardeerd, ongeacht de grootte van eventuele achterbannen. De gemeente verwacht van de leden van de klankbordgroep dat zij de informatie delen met de eigen achterban. Een vertegenwoordiger van de wijkraad Binnenstad is uitgenodigd als lid van de klankbordgroep. Het voorzitterschap van de klankbordgroep wordt verzorgd door de gemeente. De Gemeente is verantwoordelijk voor communicatie De klankbordgroepleden stellen naar beste vermogen hun achterban op de hoogte van de voortgang van het overleg. Dit laat onverlet dat communicatie met belanghebbenden over gemeentelijk beleid en zijn consequenties primair de verantwoordelijkheid van de gemeente is – en blijft. Communicatie met de klankbordgroep is aanvullend en komt niet in de plaats van communicatie tussen de gemeente en andere belanghebbenden. Besluitvorming De klankbordgroep neemt geen formele besluiten. Besluitvorming is voorbehouden aan het College van B&W. Instellingsperiode De klankbordgroep wordt ingesteld voor een afgebakende periode, namelijk tot en met de uiteindelijke oplevering van de renovatie en herstel van het plantsoen.
In de periode tot die tijd komt de klankbordgroep minimaal vier keer bijeen. Initiatief voor een bijeenkomst kan zowel door de voorzitter als de (of één van de) leden genomen worden. Openbaarheid van stukken Alle stukken, schetsen en plattegronden die in de overleggen besproken worden alsmede de vastgestelde verslagen van de bijeenkomsten zijn openbaar.
