Fietsparkeren bij de Stadsschouwburg Een pleidooi voor bovengronds kortparkeren
Fietsersbond, afdeling Utrecht juni 2012.
Huidige situatie voor het stallen van fietsen De stadsschouwburg bevindt zich in het Rijksmonument “Zocherpark”. Vrijwel dagelijks gaan honderden mensen naar de schouwburg, meestal in de avond en fietsers willen hun fiets kwijt tussen half acht en elf uur. Er is dus sprake van een piekbelasting en deze vraagt om een “piekoplossing”. Voor het stallen van fietsen zijn nauwelijks voorzieningen bij de stadsschouwburg: er bevinden zich 8 “nietjes” waartegen zo’n 16 fietsen geplaatst kunnen worden, terwijl er honderden mensen per fiets naar de schouwburg gaan. Verder zijn er 6 fietsklemmen naast de ingang. Deze worden grotendeels bezet gehouden door langstallers en zijn dus nauwelijks bruikbaar voor bezoekers. Overdag is er gewoonlijk geen stalprobleem, omdat de meeste activiteiten in de avond plaats vinden. s’Avonds worden de fietsen geparkeerd langs het brede gravelpad rond de schouwburg, tegen de muur naar de schouwburgkelder en op het voetpad bij de ingang. Bij een goed bezette voorstelling verandert het rustige uiterlijk van het Zocherpark in een tamelijk wanordelijk aanzicht met honderden geparkeerde fietsen. Deze staan er dan een paar uur en spoedig na de voorstelling zijn worden alle fietsen weer weggehaald. Wegens de afwezigheid van fietsklemmen vindt men vrijwel geen langdurig geparkeerde fietsen direct rondom de schouwburg. Iets verderop echter wel: tegenover de Unitas-sociëteit, zijn veel klemmen. Deze zijn 24 uur per dag grotendeels bezet, waaronder weesfietsen en fietswrakken. Ook de 12 klemmen direct naast de HOV-baan worden ook grotendeels continu bezet gehouden door langstallers en weesfietsen. Het lijkt vreemd dat er vrijwel geen fietsklemmen aanwezig zijn op een plek waar dagelijks honderden mensen hun fiets (kort) willen stallen. Vlak voor de aanvang van een voorstelling zoeken nogal wat schouwburgbezoekers vertwijfeld naar een stalplek voor hun stalen ros. Verder kunnen fietsen niet of moeilijk met een ketting- of beugelslot vastgezet worden, waardoor hun tweewieler een makkelijke prooi is voor dieven. Dit is vooral van belang voor mensen die een dure fiets of een elektrische fiets berijden. Door de afwezigheid van klemmen is dat er nauwelijks fietsen te vinden zijn rondom de schouwburg, behalve gedurende de voorstellingen. Op de weinige plekken waar wel klemmen staan, kunnen theaterbezoekers hun fiets niet kwijt, omdat de klemmen vrijwel continu bezet zijn door lang gestalde fietsen en weesfietsen.
Wat is het probleem? Op 22 mei 2012 zijn er overdag tellingen gedaan vóór en na de voorstellingen in de grote zaal, de blauwe zaal en in een tent op het grasveld van het theater aan de werf. Er waren 808 theaterbezoekers en van hen bleken er 294 de fiets rondom de schouwburg gestald te hebben (zie bijlage). Vrijwel alle fietsen waren netjes gestald
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
2
langs de hekjes en de muren en er was geen sprake van blokkering van de toegangsweg (zie foto’s). De schouwburg kan bij volle bezetting van zijn 2 zalen ca. 1200 theaterbezoekers herbergen. Op hoogtijavonden mogen dus ca. 100 meer fietsstallers verwacht worden dan geteld op 22 mei. Verder is onbekend hoeveel mensen nu niet op fiets naar de schouwburg komen wegens de minimale stalvoorzieningen bij de schouwburg (de “stille behoefte”). Daarom mag er van uitgegaan worden dat de benodigde stalcapaciteit op hoogtijdagen 500-600 bedraagt. Zonder het park aan te tasten kan een eventuele flinke uitbreiding van stalplekken voor de fiets gevonden worden aan de noordzijde van de schouwburg, naast de vracht-ingang voor de decors (zie foto’s). Dit is nu een verwaarloosde en troosteloze hoek in het park. Wij concluderen dat er direct rond de schouwburg voldoende ruimte is om de fiets te stallen. Het werkelijke probleem is dat fietsen niet veilig gestald kunnen worden, dat mensen niet weten waar de fiets gestald kan worden en dat de fietsen niet rechtop gestald kunnen worden zonder fietsstandaard.
De fietscoach/bewaker: een oplossing voor kortparkeren Om diefstal te voorkomen en de fiets gedurende veilig te kunnen stallen is er vlak vóór en na theatervoorstellingen een bewaker, fietscoach of parkwachter aanwezig. Deze persoon houdt toezicht, bewaakt en helpt mensen bij het vinden van een stalplek. De personeelskosten bedragen een equivalent van 4 uur per schouwburgavond. Sommigen vinden het stallen van fietsen op fietsstandaards niet ordelijk: fietsen staan nu rechtop tegen het lage hekje, tegen de muren of tegen elkaar. In Duitsland zijn fietshouders aangetroffen waar fietsen niet “aangelijnd” kunnen worden en waardoor langparkeren niet aangemoedigd wordt (zie laatste foto).Dergelijke fietshouders zouden geplaatst kunnen worden, mits ze overdag in de grond wegzakken, zodat het aanzicht van het park niet permanent aangetast wordt. Als alternatief zou gedacht kunnen worden aan paaltjes die gedurende theater voorstellingen uit de grond komen en waartegen fietsen gezet kunnen worden om omvallen te voorkomen. Dan is een zeer compacte manier van stallen mogelijk, net als nu. Een mobiele fietsenstalling tijdens de theatervoorstellingen is ook geopperd door diverse leden van de Fietsersbond. Dit vraagt overigens wel een veel grotere inzet van menskracht en roept direct het probleem op van de fietsen die tot later in de avond blijven staan. Een voor de verkeerswereld bekende proef in Amsterdam leerde dat door het weghalen van fietsklemmen tegenover een AH in de Jodenbreestraat het probleem van langparkerende, aangelijnde fietsen (zoals voor de Bijenkorf in Utrecht) opgelost werd en door vakken op het plaveisel te schilderen bleken fietsers hun fietsen netjes en ordelijk hierbinnen te parkeren en wel op de fietsstandaard.
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
3
Een ondergrondse fietsenstalling? De Fietsersbond is blij met het intiatief van de gemeente tot een haalbaarheidsstudie om naast een ondergrondse Blauwe Zaal ook een ondergrondse fietsenstalling te realiseren met 500 stalplaatsen en een beheerdersruimte . In de huidige plannen voor de Blauwe Zaal is de voorwaarde opgenomen dat het Zocherpark bovengronds op geen enkele manier aangetast zal worden. Voor een fietsenstalling zal dit niet mogelijk zijn want er zal een in- en uitrit van de stalling nodig zijn. De in- en uitrit moet om veiligheidsredenen aan drie zijden met een lage muur of hek omrand zijn en verder is een nooduitgang nodig. Deze toegangen zullen van het Zocherplantsoen “afgesnoept” moeten worden. Verder zullen er verlichting, informatieborden, ventilatieopeningen en openingen voor daglichttoetreding voor de beheerder nodig zijn. Deze veranderingen zullen een blijvende aantasting van het park veroorzaken. Tenslotte zullen de bouwerkzaamheden tijdelijk, doch langdurig, zeer ingrijpend zijn voor het park. Op zich is de Fietsersbond overigens heel blij met initiatieven van de gemeente voor bewaakte, ondergrondse stallingen in de binnenstad. Evenzogoed is zij van mening dat nut en noodzaak op andere plekken in de binnenstad aanzienlijk groter zijn dan bij de schouwburg, zoals bv. onder de Neude.
Een aanvullende bovengrondse, permanent bewaakte stalling? Hoewel wij denken dat een fietscoach, zoals hierboven beschreven, het parkeerprobleem bij de schouwbrug grotendeels zal oplossen, kan eventueel gedacht worden aan een kleine permanent bewaakte bovengrondse stalling. Hiertoe zou een bestaand pand aan het Lucas Bolwerk of de Nobelstraat gebruikt kunnen worden. Dan behoeft het Zocherpark niet aangetast te worden. Voordeel zou tevens zijn dat de stalling dichter in de buurt van de horeca in de Nobelstraat komt en daardoor gunstiger ligt voor fietsers die niet naar de schouwburg gaan. Een dergelijke oplossing is uiteraard veel goedkoper dan de aanleg en exploitatie van een ondergrondse stalling. Bij keuze voor de Nobelstraat zou zo’n stalling bij voorkeur liggen op een hoek met een zijstraat van de Nobelstraat, zodat fietsers op de hoofdfietsroute niet gehinderd worden (zie foto). Een dergelijke stalling zal niet voldoende capaciteit hebben voor alle fietsende schouwburgbezoekers, maar wel voor een beperkte groep van fietsers die met een dure fiets of een elektrische fiets een extra veilige plek willen.
Conclusies. 1. Voor het theaterbezoek is er geen noodzaak voor de bouw van een ondergrondse fietsenstalling: de capaciteit voor kortstallen op het gravelpad rond de schouwburg is voldoende. De piekbelasting tijdens de theatervoorstellingen vraagt om een “piekoplossing”. 2. Deze piekoplossing ligt in de aanstelling van een fietscoach tijdens de theatervoorstelling. De fietscoach voorkomt diefstal en zorgt voor het prettig en ordelijk stallen van de fietsen van theaterbezoekers.
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
4
3. Mocht verbetering van de fietsparkeervoorziening leiden tot meer fietsende theaterbezoekers, dan is uitbreiding van bovengrondse stalruimte mogelijk zonder aantasting van het Zocherplantsoen. 4. De aanleg van een ondergrondse stalling is onnodig wat betreft de huidig beschikbare stalruimte van theaterbezoekers en onwenselijk wegens aantasting van het Zocherplantsoen. 5. Als kleinschalig alternatief van een ondergrondse stalling dient gezocht te worden naar een bestaand pand in de Nobelstraat of het Lucas Bolwerk, waarvan de parterre ingericht wordt als bewaakte fietsenstalling met als doel dure en elektrische fietsen te stallen, eventueel voor langer dan enkele uren. Een dergelijke stalling heeft waarschijnlijk aan 100-150 stalplekken genoeg.
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
5
Bijlage: Tellingen van fietsen en foto’s op 22 mei 2012. De tellingen van fietsen werden uitgevoerd om 13.00 uur en om 20.45 uur tijdens voorstellingen in de grote zaal, de Blauwe Zaal en het Festival aan de werf.
Locatie Tegen lage hekje rondom grote grasveld: Onder de affiches naast de ingang: Op de Lucasbrug: Bij de ingang voor vrachtauto’s Noordzijde: Aan de Noordzijde tegen lage hekje om gras: Tegenover Unitas in en om de 64 klemmen: Totaal aantal fietsen rondom de schouwburg:
Aantal getelde fietsen om 20.45 u 13.00 u 127 0 39 5 19 9 31 0 18 0 77 44 359 65
Aantal bezoekers: Grote Zaal: 678 Blauwe Zaal: 170 Festival aan de werf: 60 Totaal bezoekers: 808 Dus 294 fietsen zijn afkomstig van bezoekers van de schouwburg en het Festival aan de werf. 36% van de bezoekers is per fiets gekomen op een warme lentedag (25 oC). Wat betreft het oneigenlijk gebruik van het Zocherpark door stallers bleek dat er om 13.00 uur 2 fietsen op het gras gestald waren en om 20.15 uur waren dat er 10. In de ochtend op 23 mei was er geen enkele fiets op het gravelpad of in het gras van het park.
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
6
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
7
Fietsparkeren bij de stadsschouwburg. Fietsersbond afd. Utrecht, juni 2012.
8