editie 21, april 2016
traumapost maPost: u a r T e z e d In Stroke ema-avond
nd (GGB ) • Verslag th ndige Bijsta u k s e e n e G lig S) • Grootscha ysteem (NT S e g a ri T s d • Nederlan
ROAZ OTO
Agenda Thema-avond Traumachirurgie Datum: 13 april 2016 Tijd: 17:00 - 20:30 uur Locatie: Collegezaal 4, AMC
Regionaal Kennisplatform Integraal Crisisplan Datum: 24 mei 2016 Tijd: 15:30 - 16:30 uur Locatie: VUmc
TraumaFysioNet AMC Datum: 18 april 2016 Tijd: 17:00 - 18:00 uur Locatie: G4-174, AMC
Focusgroep Heupfracturen Datum: 25 mei 2016 Tijd: 17:00 - 19:00 uur Locatie: BCN Paasheuvelweg, Amsterdam
Voorbereidingscommissie ROAZ Datum: 10 mei 2016 Tijd: 16:00 - 17:30 uur Locatie: VUmc
Focusgroep SEH Datum: 26 mei 2016 Tijd: 16:00 - 18:00 uur Locatie: De Veranda, Amsterdam
Kennisplatform ROP-OTO Datum: 23 mei 2016 Tijd: 13:30 - 15:30 Locatie: H4-284, AMC
Focusgroep Cardiologie Datum: 30 mei 2016 Tijd: 16:00 - 18:00 uur Locatie: De Veranda, Amsterdam
Kennisplatform CBRN Datum: 23 mei 2016 Tijd: 15:30 - 17:00 uur Locatie: AMC, H4-284
ROAZ AMC/VUmc Datum: 10 juni 2016 Tijd: 11:00 - 13:00 Locatie: De Veranda, Amsterdam
Vooraankondiging Thema-avond Traumachirurgie
Volgende stap project informatiemanagement/ netcentrisch werken: Ontwerpfase De projectgroep informatiemanagement / netcentrisch werken en de ROP-OTO coördinatoren uit alle instellingen bereiden zich voor op de volgende fase in het project: de fase van Voorbereiding, oftewel de Ontwerpfase. In het ROAZ van 11 december 2015 zijn
vooral de opleiding voor de Informatie-
de resultaten uit de nulmeting gepresen-
coördinatoren centraal staat.
teerd, waaruit bleek dat er veel draagvlak en enthousiasme bestaat voor de kansen
Het ROAZ heeft op basis van de uitkomsten
en mogelijkheden die het concept van net-
van de nulmeting en het plan van aanpak
centrisch werken biedt om invulling te geven
akkoord gegeven om verder te gaan naar de
aan het informatiemanagement binnen de
Ontwerpfase. In maart en april zullen er per
witte kolom. Er is een grote bereidheid om
GHOR-regio workshops gehouden worden
met elkaar samen te werken en informatie
met vertegenwoordigers van de zorginstellingen
te delen, waarbij door alle betrokken organi-
en GHOR. Doel van de workshops is om met
saties wordt herkend en erkend dat het
elkaar het proces in te richten en duidelijk
proces van informatiemanagement (verder)
te beschrijven wie welke taken, verantwoor-
uitgewerkt en ingericht dient te worden.
delijkheden en rollen heeft. De belangrijkste eindproducten van deze fase zijn:
Op woensdag 13 april van 17.00 – 20.30 uur organiseert TraumaNet AMC de thema-avond
Hiervoor is een plan van aanpak gemaakt.
Traumachirurgie ‘Op stap met TraumaNet’. Diverse sprekers van Ambulance Amsterdam,
In de eerste helft van 2016 zal het proces
OLVG en het AMC nemen u aan de hand van diverse casuïstiek mee in de letsels die zij
van informatiemanagement uitgewerkt
processen bij opschaling: hoe komt het
tegenkomen. Vanuit het Trimbos Instituut wordt ingegaan op de huidige trends in drank en
gaan worden, er zal een ‘blauwdruk’ worden
gedeelde geneeskundige beeld tot stand en
drugs en VeiligheidNL gaat in op de cijfermatige onderbouwing van geweldsincidenten in
gemaakt van het proces. De tweede helft
hoe houden we het actueel en betrouwbaar?;
onze hoofdstad. Hiermee hopen wij u weer een aansprekend programma te bieden. Kijk voor
van 2016 zal in het teken staan van het
het volledige programma en inschrijving op onze website: www.TraumaNetAMC.nl/uitgaan.
Opleiden, Trainen en Oefenen, waarbij
• De beschrijving van de informatiemanagement
• De beschrijving van de inhoud van het gedeelde, actuele geneeskundige beeld;
Te denken valt aan de inzet bij evenementen,
in december 2015 met als doel om op basis
(specifieke) acute zorgvraag. Ervaringen van
proces over het gedeelde, actuele genees-
planvorming, infectieziekten-uitbraken enz.
van informatie over proces-, structuur- en
hoofden SEH, RAV’s en bestuurders wijzen
kundige beeld;
Het eindresultaat van de workshops zal
uitkomstindicatoren beter inzicht te krijgen
ook in die richting. De discussie in subgroepen
leiden tot een eenduidig ontwerp voor alle
in de kwaliteit van de spoedzorg. Als vervolg
richtte zich op de vraag welke oorzaken
Informatiecoördinatoren en het vaststellen
GHOR-regio’s en aansluiten op het proces
hierop wordt op dit moment door het ZIN
ten grondslag liggen aan deze capaciteits-
van het profiel van deze rol.
wat al beschreven is in de regio Zwolle en
het Kwaliteitskader Spoedzorg ontwikkeld.
problematiek en hoe we er voor zorgen dat
Euregio. Het doel is om landelijke uniformiteit
In samenwerking met betrokken partijen
de meldkamer niet geconfronteerd wordt met
na te streven.
worden hierin landelijke afspraken vastgelegd
allerlei zogenoemde ‘stops’. Vervolgens is van
• De beschrijving van het regievoerings-
• De beschrijving van de organisatie van
Daarnaast zal er in de workshops aandacht
hoe de spoedzorgketen het beste regionaal
gedachten gewisseld over de mogelijkheden
van het concept dan alleen in een opge-
In de volgende TraumaPost zullen wij verslag
georganiseerd kan worden. Duidelijk werd dat
om hierin een verbetering te bewerkstelligen.
schaalde situatie.
doen van de resultaten uit deze fase.
het ROAZ hierin in ieder geval een rol heeft.
besteedt worden aan de bredere toepassing
Voor herhaling vatbaar
ROAZ
Verslag ROAZ 19 februari: discussie aan de hand van actuele thema’s Op 19 februari jl. vond er weer een ROAZ AMC/VUmc plaats. Om ruimte te geven om diepgaander inhoudelijk met elkaar in gesprek te gaan is dit keer gekozen voor een thematische opzet. Aan de hand van twee actuele thema’s is met de aanwezigen in kleinere groepen van gedachten gewisseld. Vervolgens zijn plenair de belangrijkste conclusies besproken.
Thema 1: Rol van het ROAZ in vormgeven acute zorg
door het Zorg Instituut Nederland (ZIN), in het
Het eerste thema had betrekking op de vraag
zorg in de regio. Aanleiding was het uitbrengen
welke rol het ROAZ voor zichzelf ziet, na vast-
van het rapport ‘Spoed moet goed: indicatoren
stelling van het Kwaliteitskader Spoedzorg
en normen voor zes spoedindicaties’ door ZIN
vormgeven van de organisatie van de acute
Thema 2: Capaciteitsproblematiek acute zorg
Het was de eerste keer dat het ROAZ deze
Het tweede thema ging over de vraag wat er
tijd voor discussie. Na afloop gaven de aan-
lokaal en regionaal nodig is om een patiënt
wezigen ook aan dat zij inhoudelijk op een
met een acute zorgvraag zo snel mogelijk te
prettige wijze met elkaar van gedachten
kunnen helpen. Aanleiding is het feit dat er
hebben gewisseld over zeer relevante thema’s
al langere tijd signalen zijn dat ziekenhuizen
en dat de gekozen werkvorm zeker voor
niet op elk moment kunnen voldoen aan een
herhaling vatbaar was.
thematische opzet had. Hierdoor was er meer
ROAZ OTO
Ambulance Amsterdam Jaap Frank Ponstein:
‘GGB geeft helderheid en snelheid in communicatie en opschaling’ Jaap Frank Ponstein, de nieuwe Directeur Operatie bij Ambulance Amsterdam, vertelt vol enthousiasme over zijn eerste weken op zijn nieuwe werkplek. ‘Bij Ambulance Amsterdam werken enorm betrokken mensen met een passie voor het vak, die goede zorg aan de patiënt willen leveren. Het is aan ons als directie, om ervoor te zorgen dat aan alle randvoorwaarden is voldaan zodat zij zich volledig aan deze taak kunnen wijden. Rust in de organisatie, meer aandacht voor de patiënt in de zorgketen en werken aan een ‘frisse’ profilering van Ambulance Amsterdam als aantrekkelijke werkgever en deskundige samenwerkingspartner. Dat zijn in het kort de speerpunten voor de komende maanden.’
‘Ambulance Amsterdam is, met als deskundigheid ‘vervoer en zorg van patiënten’, inmiddels een volwaardige partij binnen het ROAZ en gesprekspartner voor de ziekenhuizen. Het is mooi om te zien dat deze rol steeds meer wordt erkend en gewaardeerd en die zullen wij blijven waarmaken.’
Zo snel mogelijk op transport naar de SEH Het bijstandsmodel GGB, volgens Ponstein ‘het GNK-C in een nieuw jasje’, is een nieuwe werkwijze voor geneeskundige hulpverlening bij grootschalige incidenten, dat vanaf januari 2016 overal in Nederland wordt toegepast. GGB ondersteunt de geneeskundige hulpverlening op het rampterrein. Concreet door hulpverleners, materieel en onderdak, een tent, bij grote of langdurige incidenten met veel slachtoffers beschikbaar te stellen.
‘We hebben er zelf nog een Lifepack aan toegevoegd, dat leek ons wel handig.’
Uitgangspunt van het GGB-model is daarbij om optimaal gebruik te maken van bestaande
Nederland. Waarom lang op het rampen-
hulp- en zorgcapaciteit. Hierdoor wordt zo
terrein blijven? Ik vind het heel logisch om
dicht mogelijk aangesloten op de dagelijkse
slechts enkele levensreddende handelingen
hulpverlening die door ambulancediensten
op het rampenterrein te laten plaatsvinden en
en traumateams wordt geleverd.
dan zo snel mogelijk op transport naar de SEH.’
Ponstein: ‘Wij hebben dagelijks de regie over gewondenspreiding, dan is het een goede
‘Die vaste groep van 30 mensen stelt mij gerust’
Het sinds 4 januari nieuw vastgestelde
zaak om bij die kennis en ervaring aan te
Naast het organiseren van de GGB werken
Grootschalige Geneeskundige Bijstand-
sluiten in geval van een grootschalige ramp
wij aan de ontwikkeling van het RAV Crisis-
model (GGB) ziet Ponstein als een kans.
of incident en de inzet van een calamiteiten-
plan waarin de interne crisisorganisatie van
De verantwoordelijkheid voor het organi-
team onder onze verantwoordelijkheid te laten
Ambulance Amsterdam verder is uitgewerkt.
seren van GGB is verschoven van GHOR
vallen. De GGB heeft landelijk helderheid
Amsterdam-Amstelland naar het Rode
en snelheid gebracht in de communicatie
Kruis en Ambulance Amsterdam. ‘Wij zijn
en opschaling bij grootschalige incidenten,
verantwoordelijk voor de organisatie van
waarbij gestreefd wordt naar een zo kort
opgeschaalde ambulancezorg en dat zwaar-
mogelijke doorlooptijd van zwaargewonden
gewonden zo snel mogelijk bij de SEH
op het rampterrein. Het groot aantal beschik-
komen. Wij zorgen voor de uitvoering en
bare ambulances die we bij rampen kunnen
de GHOR toetst of wij nakomen wat is afge-
mobiliseren, een prima wegennetwerk, een
Het betreft hier onder meer alarmering en
sproken. Deze gewijzigde regierol pakken
beroepsgroep met een enorme bereidwilligheid
opschaling en het aanstellen van nieuwe
wij graag op.’
en goede spreiding van ziekenhuizen in
taakverantwoordelijken Triage, Treatment
OTO en Transport. Daarnaast is oefenen en op-
Van de groep van 30 moeten steeds zes
leiden van belang. Conform de GGB kan de
personen, twee ambulancechauffeurs en
reguliere ambulancezorg versterkt worden
vier verpleegkundigen, op ieder willekeurig
door de inzet van ambulanceverpleegkundi-
moment, 24/7 beschikbaar zijn en ingezet
gen en -chauffeurs die op dat moment geen
kunnen worden. In geval van een ramp
dienst hebben, maar wel vrijwillig inzetbaar
kunnen zij gebruik maken van een speciaal
zijn. ‘Wij hebben gekozen voor een groep
calamiteitenvoertuig waarmee zij naar de
van 30 mensen, die eerder al lid waren van
plek van het grootschalig incident kunnen
het Ambuteam en ingezet konden worden
komen, waardoor extra zorgcapaciteit
als onderdeel van een Geneeskundige
beschikbaar is. Eind vorig jaar is het nieuw
Combinatie (GNK-C, voorloper GGB).
materieel, het calamiteitenvoertuig voorzien
Deze groep mensen, die tot de GGB onder
van alle benodigde materialen, uitgeleverd.
de verantwoordelijkheid van de GHOR
‘In onze garage staat het voertuig klaar voor
werkte, is gewend om opgeroepen te
gebruik. Onze mensen hebben geoefend
worden en heeft al ervaring met het snel
met het opzetten van de tent en met het
uitrukken. Ik ben gerustgesteld door die
gebruik van de materialen. Die oefening
vaste groep van 30 mensen, dat werkt goed.
ging prima en het team was enthousiast en
Ik geloof in een groep dedicated mensen
voelde zich verbonden. Dat zijn mijns inziens
die er zelf voor hebben gekozen en het leuk
de belangrijkste voorwaarden om zo’n ‘vaak
vinden om lid te zijn van het calamiteiten-
slapend’ team optimaal in te kunnen zetten.
team. Dat voelt voor mij beter dan een soort
De overige medewerkers van Ambulance
onbekende instroom’, aldus Ponstein.
Amsterdam doorlopen een e-learning traject en zullen op termijn ook fysiek gaan oefenen. Laten we dit jaar maar eens bekijken of deze groep niet groter kan. Laat het maar beetje groeien’. De afgelopen 15 jaar is al veel gebeurd op het gebied van rampenopvang. De zorgketen als geheel stemt zich steeds meer op elkaar af. De GGB is hier een mooi voorbeeld van. Uiteindelijk wil je bereiken dat de ambulancezorg zo goed mogelijk aansluit bij het ZiROP in de ziekenhuizen en daar mogen we dan
‘Enthousiasme en verbondenheid tijdens de oefening.’
met elkaar best trots op zijn.’
TraumaNet AMC op Twitter Volg TraumaNet AMC nu ook op twitter (@TraumaNet) en blijf op de hoogte van het laatste nieuws op het gebied van de acute zorg. Hieronder is een overzicht te zien van de top-tweets die wij afgelopen periode hebben geplaatst. @TraumaNet
ROAZ
NTS draagt bij aan verdere samenwerking binnen de keten van acute zorg.
systeem (MTS) en het Boston systeem (ETS).
25 september overgegaan op NTS
‘Eigenlijk te gek als je je bedenkt dat je met
Het AMC heeft tot uiteindelijk september
elkaar in de keten moet samenwerken, dat is
2015 gewerkt met het MTS. ‘Waarom wij zo
bijna vragen om moeilijkheden met name in
lang gewerkt hebben met het MTS, terwijl het
de overdrachtsfase. Daar moest iets aan ge-
NTS al bestond? Tja, we vonden dat in het
beuren en zo is het ook gegaan’, aldus Luitse.
AMC een goede keuze. Het was het oudste
De Nederlandse Triage Standaard (NTS) is
systeem, het eerste systeem dat werkte met
ontwikkeld door NVSHV, NHG, AZN en GGZ
vijf urgenties, het werd internationaal veel
Nederland. Alle in de spoedzorg relevante
gebruikt en de keuze was gevalideerd door
wetenschappelijke verenigingen hebben
vele onderzoeken die wij hebben uitgevoerd,
commentaar geleverd alsook vele Nederlandse
waarbij het MTS met andere triagesystemen
experts. In de redactieraad zit nu ook de
werd vergeleken. Een verpleegkundige binnen
Nederlandse Vereniging Spoedeisende
het AMC, Marja Storm-Versloot, is mede op
Hulpartsen (NVSHA); een nieuwe keten-
dit onderwerp gepromoveerd. Bovendien
standaard dus ontwikkeld door alle relevante
werd de NTS eigenlijk van oudsher meer
partijen, voor triage binnen de acute zorg.
gebruikt door huisartsen dan door de SEH
Deze keten bestaat uit huisartsenposten,
in ziekenhuizen. Voor ons was het MTS het
spoedeisende hulpafdelingen van ziekenhuizen
beste, we hadden het goed bestudeerd en
en meldkamers ambulancezorg. De NTS moet
het werkte goed.’ Toch is ook het AMC op
de veiligheid en doelmatigheid van de triage
25 september uiteindelijk overgegaan op
Een stukje historie
verhogen. Het doel is één uniforme taal te ge-
NTS. ‘Dat heeft te maken gehad met de
In 2004 ging vanuit het Kwaliteitsinstituut voor
bruiken in de spoedketen waardoor de patiënt
verdergaande samenwerking tussen het
de Gezondheidszorg CBO (Centraal Begelei-
overal het beste wordt geholpen. De Stichting
VUmc en het AMC en de wenselijkheid van
dingsOrgaan voor de intercollegiale toetsing)
NTS is verantwoordelijk voor het beheer,
één dossier. AMC werkte met het MTS, het
op landelijk niveau de discussie van start over
onderhoud en de uitrol van de ketenstandaard
VUmc met het ETS en de huisartsenposten
verbeterprojecten op de SEH, waarbij triage
en het stimuleren van wetenschappelijk
in ons verzorgingsgebied met NTS. Onder-
een heel belangrijk onderdeel was. Luitse was
onderzoek. Luitse: ‘Dat is inmiddels nu 10 jaar
deel van de samenwerkingsdeal was dat
destijds betrokken bij de projectgroep die voor
geleden en op 6 en 7 april vieren we dit lustrum
we allen over zouden gaan tot het NTS.
twee jaar was aangesteld met als doel het
tijdens het jaarlijkse Nederlandse Triage
Het OLVG, locatie West (voorheen Sint
verbeteren van onder andere de triage op de
Congres*, waar ik dagvoorzitter mag zijn.
Lucas Andreas) is al overgegaan en OLVG,
Jan Luitse, traumachirurg en medisch hoofd SEH, met bijna dertig jaar ervaring in de acute zorg een man met veel wijsheid, kennis en overzicht. In het AMC vind je op ‘zijn’ SEH geen Amerikaanse toestanden met schreeuwende hulpverleners hollend achter brancards. Luitse: ‘De beste acute zorg wordt daar bedreven waar in alle rust snel wordt gehandeld.’ Hijzelf is daar het sprekend voorbeeld van. Op de dag dat de shockrooms worden verhuisd, als onderdeel van een totale verbouwing van de SEH, neemt hij alle tijd om over de Nederlandse Triage Standaard (NTS) te praten. En de shockrooms? Die verhuizing is voorspoedig verlopen, de eerste patiënt ligt er al.
mee werkten, zoals het Manchester triage
locatie Oost overweegt dat, dus dan werken
SEH en, conform de wens van VWS, te komen ‘Mijn werk eist veel, maar geeft ook veel voldoening als de goede dingen gebeuren. Ik hoef me nooit af te vragen of ik in mijn werk wel met zinvolle dingen bezig ben.’
tot een zekere mate van standaardisatie.
*meer informatie over het congres en
vier Amsterdamse ziekenhuizen en huis-
Nederland kende vele triagesystemen waar
het programma op http://de-nts.nl/
artsenposten met NTS en dat is een
ziekenhuizen en partners in de totale zorgketen
nts-inhoudelijk/triagecongres-2016/
goede zaak.’
ROAZ NTS fijn slijpen
gebied is zoveel meer mogelijk geworden
We werken nu een paar maanden met de
en logistiek gezien zijn we van ‘improviseren’
Voordelen NTS
NTS, iedereen is geschoold (NTS is een
naar ‘organiseren’ gegaan. De gemiddelde
1. Het NTS bezigt één taal, ongeacht het loket dat de patiënt kiest. Er is één
standaard onderdeel van Epic) en het is
trauma-opvang is van ruim 3 uur naar 28
soms nog even zoeken. Ik heb het gevoel
minuten gegaan. Ik blijf nog steeds benieuwd
dat we aan de poort nog niet iedereen
wat we met elkaar allemaal nog meer kunnen
‘er goed in krijgen’, hetgeen kan leiden
realiseren? Initiatieven, zoals de NTS,
en urgentie en het triagetype (telefonisch of fysiek) geeft de NTS advies over
tot over- of ondertriage. Dat is logisch,
zullen een bijdrage blijven leveren aan een
de beste hulpverlener, ongeacht het loket dat de patiënt heeft gekozen.
de standaard is nieuw voor onze mensen
steeds betere acute opvang, waarbij de
Voor de spoedpost betekent dit dus vooral een instrument om te zien wie
en je wilt in ieder geval ‘niemand missen’.
patiënt de juiste zorg krijgt, op de juiste
De triageresultaten zullen we fijner moeten
plaats, het juiste moment en door de juiste
slijpen. Met elkaar moeten we ongelofelijk
hulpverlener. Want daar doen we het met
goed nadenken over de beslisbomen die erin
elkaar allemaal voor.’
begrippenkader, één urgentieclassificatie en een eenduidige methodiek.
2. De NTS biedt naast urgentie ook een vervolgactie. Op basis van zorgprobleem
direct naar de SEH gaat en wie naar de HAP.
3. De NTS biedt ook adviezen: instructie- of zelfzorgadviezen en contactadviezen. Daarbij kent de NTS ook triageplus-adviezen: wat kan de triagist op de SEH al
zitten en dat is lastige, ingewikkelde materie.
doen aan acties, zoals pijnstilling of iv-naald, en aanvullend onderzoek, zoals
Je doet aan risico-inschatting, waardoor
röntgen en ECG, om de wachttijd als uitkomst van de triage doelmatig te benutten
je een stukje flexibiliteit eruit haalt. Wat is
(bron: de-nts.nl)
de gouden standaard? Neurologen denken
1. NTS is een standaard voor zowel
anders dan chirurgen, huisartsen anders
telefonische als fysieke triage.
dan meldkamercentralisten. In Nederland werken steeds meer ziekenhuizen met de NTS. Als we er mee werken willen we er ook
MTS is alleen voor fysieke triage.
2. NTS is een ketenstandaard voor
en zo voor te sorteren op zorgpaden op de SEH?
4. NTS heeft alle begrippen omschreven en biedt bij elk triagecriterium een
voorbeeld/ondersteunde vraag.
5. Volgens SEH-verpleegkundigen die met beide systemen ervaring hebben, biedt de
invloed op uitoefenen. Wij willen de NTS fijn
ambulancezorg, huisartsenzorg en
NTS meer nuance in de triage op specifieke onderwerpen als kinderen met koorts
slijpen voor iedere klinische situatie en zo
ziekenhuiszorg, MTS een domein
en neurologische uitval. Zo is koorts in NTS in tegenstelling tot MTS geen absoluut
richtlijn voor de SEH.
triagecriterium, maar is de urgentie van koorts altijd in combinatie met andere
tegen de zomer zullen wij bij elkaar komen om onze eerste ervaringen met elkaar te delen en terug te koppelen aan NTS’.
symptomen. Hoge koorts bij verkoudheid bij kinderen leidt dus tot een andere
3. De NTS is in Nederland ontwikkeld, afgestemd op de
urgentie dan hoge koorts bij vlekjes bij een kind.
Ik zit nu 30 jaar in de acute zorg en als ik
Nederlandse cultuur. Het wordt
daarop terugkijk kan ik constateren dat de
beheerd door een redactieraad,
zorg ongelofelijk veel complexer is geworden
dus er zijn korte lijnen met de
én dat we het aantoonbaar steeds beter zijn
gebruikers. Het MTS wordt
gaan doen. We hebben veel meer weten-
beheerd en onderhouden door een
expliciet is afgestemd op de Nederlandse taal en cultuur een belangrijk voordeel
schappelijke kennis vergaard, verslaglegging
internationale raad in Engeland.
boven MTS.
is enorm verbeterd, op medisch technisch
6. De NTS bevat meer functies dan de MTS, zoals advies voor zelfzorg, instructie,
overbrugging en triageplus (advanced triage op de SEH).
7. Tenslotte zijn de korte lijnen met de redactieraad en het gegeven dat de NTS
ROAZ
Verslag Thema-avond Stroke Op woensdag 16 december vond onder de deskundige leiding van Marieke Visser, neuroloog VUmc, de thema-avond Acute Neurologie (Stroke) plaats georganiseerd door Netwerk acute zorg Noordwest, TraumaNet AMC en StrokeNet. ‘Beroertezorg’ staat in de belangstelling en de behandelingsmogelijkheden breiden zich uit. Mocht een intraveneuze trombolyse niet het gewenste effect hebben, dan is er sinds een half jaar de mogelijkheid van een endovasculaire behandeling; het stolsel in de hersenen wordt niet opgelost, maar met een stent ‘weggepakt en verwijderd’. Een revolutie in de beroertezorg, waar in ieder geval Arjan Fransen baat bij heeft gehad. Het verhaal van de heer Fransen, 51 jaar, getrouwd en vader van drie kinderen, begon op 29 september 2015. Een gezonde man, die op zijn werk in elkaar zakte, nadat hij in de keuken een glas water haalde om een hoestbui te verlichten. Zijn collega belde 112, de melding kwam om 13.28 uur binnen.
Bij beroertes telt elke minuut. Behandeling
aan een kant niet. ABCDE gedaan.
binnen 6 uur (<4,5 uur trombolysebehandeling
Meneer had twee keer explosief gebraakt
en <6 uur endovasculaire behandeling) na
en Giuseppe sloot hem aan op een infuus.
het ontstaan van de klachten vergroot de
Met de gedachte van een trombolyse-
kans op herstel van hersenletsel, dus je moet
behandeling belden we het VUmc.’
er snel bij zijn. ‘In geval van een vermoeden van een beroerte, passeer dan de huisarts
Ook Pieternel van Exter, medisch manager
en bel direct 112’, aldus Jorien van Baal,
ambulancezorg (MMA), Ambulance Amster-
(kader)huisarts Almere. ‘Uit onderzoek blijkt
dam benadrukt het belang van de ‘Suddens’:
dat het 238 minuten duurt voordat een patiënt
‘Eerst aandacht voor de Suddens, dan de
via de huisarts op de SEH komt. Wanneer
FAST-test. En naar het ziekenhuis. Is het een
direct 112 gebeld wordt, is de tijdsduur van
A2-melding of moeten zwaailicht en sirene
melding tot aankomst 54 minuten. Een snellere
aan?’ Van Exter: we werken volgens het
herkenning en triage is nodig, waardoor een
Protocol StrokeNet, een nieuwe bewezen
patiënt met verdenking CVA sneller bij de
behandeling van een acuut herseninfarct, dat
juiste zorgverlener terecht komt. Dit is de doel-
in de ROAZ-regio’s AMC en VUmc van kracht
stelling van het verbeterproject van de ROAZ
is. ‘In 38 minuten was de heer Fransen bij de
werkgroep Herkenning & Triage.’ Naast de
SEH van het VUmc. In zijn geval was ‘vervoer
FAST die vrijwel iedereen hanteert als triage-
en overplaatsing’ van groot belang. Hij moest
instrument voor CVA, pleit Van Baal voor
vanaf zijn werk naar het dichtstbijzijnde zieken-
aandacht voor de atypische symptomen,
huis voor een intraveneuze trombolyse en
De heer Fransen zat in de zaal en sprak over
‘Suddens’ genoemd; het plotseling optreden
daarna, toen bleek dat deze behandeling niet
de gebeurtenis met Yvo Roos, neuroloog AMC.
van symptomen zoals tintelingen, uitval of
afdoende was, met spoed naar het AMC voor
Sprekers gebruikten de originele geluidsfrag-
zwakte, verwardheid, zichtuitval, verlies van
een endovasculaire behandeling. Vervolgens
menten, medisch kladblok van het GMS,
coördinatie of hoofdpijn. ‘Wanneer je bij
moest hij de volgende dag vervoerd worden
MRI’s, scans en overdracht formulieren, waar-
triage naast de FAST ook de Suddens
naar het Amstellandziekenhuis. Drie zieken-
door de deelnemers meegezogen werden
betrekt, zullen patiënten eerder ingestuurd
huizen, twee spoedoverplaatsingen volgens
in de behandeling van de CVA van Arjan
worden en proberen we ook de 10-30%
het nieuw geïntroduceerde protocol en een
Fransen. Een indrukwekkende en perfecte
te krijgen die we nu nog missen.’
gewone overplaatsing binnen 24 uur. Een leermoment bij het geval van de heer Fransen
illustratie van CVA-ketenzorg. Ambulanceverpleegkundige Jacqueline en
was dat het voor de ambulance van belang
Collega: ‘Arjan zakte in elkaar in de keuken. Hij
chauffeur Giuseppe bemanden de ambulance
is dat een behandelaar zélf belt en uitlegt
sprak met dubbele tong en zijn linkerarm deed
die de heer Fransen ophaalde. ‘Meneer zat
wat de spoedindicatie is, in plaats van een
het niet goed. Zijn ademhaling werd zwaarder
in een stoel. Op zich reageerde hij wel alert,
verpleegkundige. Volgens het protocol moet
en hij zakte langzaam weg. Ik belde direct 112’.
maar hij sprak onduidelijk en reageerde
de verwijzer opbellen.
ROAZ Aangekomen bij het VUmc wordt, na een
Yvo Roos vertelt verder - ‘Hoe goed IVT ook
nu rijp om over te gaan op implementatie van
komen en dat is echt te lang. Regionaal
CT-scan, via een infuus een sterkwerkende
is, het is niet altijd goed genoeg; bij 2/3 van
deze nieuwe succesvolle kathetertechniek.
beleid is noodzakelijk. StrokeNet organiseert
stof (rt-PA of alteplase) bij de heer Franssen
alle patiënten geeft IVT geen rekanalisatie,
Vooruitlopend op de implementatie hebben
gestroomlijnde zorg rondom acute behande-
ingebracht, die het stolsel in het bloedvat
IVT werkt slecht bij grote stolsels in grote
we,tijdens het verloop van de studie, in onze
ling voor patiënten met een herseninfarct in
in zijn hoofd op kan lossen (intraveneuze
bloedvaten, heeft een risico op een hersen-
regio (ROAZ-regio’s AMC en VUmc) het
Noord-Holland en Flevoland met als doel
trombolyse (IVT)). Renske van de Berg,
bloeding of een bloeding elders in het
StrokeNet Protocol ontwikkeld, waarbij snelle
de ‘symptom to treatment time’ te verkorten.
neuroloog OLVG, locatie West, gaat in haar
lichaam en kan niet bij iedereen toegepast
diagnostiek en behandeling en regionale
Hoe komen de juiste patiënten, met de beeld-
presentatie nader in op deze behandeling
worden (niet mogelijk na 4 ½ uur, na een
samenwerking centraal staat. Hoe nu verder?
vorming en andere medische gegevens,
en benadrukt nogmaals ‘Time = Brain’.
recente operatie of bij antistolling). Het was
IAT moet een vaste plek krijgen in het
zo snel mogelijk naar het interventiecentrum
‘Zeg nooit dat we nog 4 ½ uur na de eerste
tijd om met een andere techniek te komen
zorgpakket en onderling moeten we gaan
en hoe gaan ze weer terug naar de eigen regio
symptomen de tijd hebben om te behandelen,
die gebaseerd was op het verwijderen in
uitmaken bij welke interventiecentra IAT
voor verdere behandeling? Voor iedereen
want echt iedere seconde gaan zenuwcellen
plaats van op het oplossen van het stolsel;
uitgevoerd kan worden… dus veel aandacht
verandert eigenlijk wel wat en dat hebben
in de hersenen verloren. In het OLVG hebben
de endovasculaire behandeling waarbij het
voor overleg, regioafspraken, centralisatie
we in het protocol vastgelegd. Enkele voor-
we ons gericht op procesverbetering van
stolsel in de hersenvaten ‘weggeplukt en
en volumeafspraken. En we blijven verder
beelden? De radioloog moet 24/7 patiënten
de IVT met als doel om de functionele
opgeruimd’ wordt, bestemd voor patiënten
onderzoeken en verder leren.’
middels CTA aantonen dat patiënt in aanmer-
uitkomst van de patiënt te verbeteren.
met een herseninfarct waarbij door een
Een prospectieve risico-inventarisatie heeft
CTA of MRA een bewezen afsluiting van de
‘Ik werd een tunnel ingeschoven voor
Speciale software wordt uitgerold om beelden
veel opgeleverd en uiteindelijk ervoor gezorgd
grote arterie in de hersenen is aangetoond.
een CT-scan. Er werd gezegd dat ik een
digitaal ‘vooruit te sturen’, zodat deze beoor-
dat onder andere de ‘door to needle time’
Geen vervanging van IVT, maar een aanvul-
beroerte had gehad.’ ‘Ik heb geluk gehad.
deeld kunnen worden in het interventiecentrum.
gehalveerd is (doel <30 min) en dat de
lende behandelmogelijkheid. In 2008 zijn wij,
Ik ben nog niet de oude, maar verbetering
De neuroloog (voorheen klaar na intraveneuze
behandeling sneller uitgevoerd wordt
tezamen met het Erasmus uit Rotterdam en
gaat nog steeds in stijgende lijn.‘
trombolyse) moet zorgen voor selectie van
(snelste trombolyse duurde 12 minuten).
het Medisch Centrum Maastricht, gestart met
Een werkproces verbeteren is een team-
het verkrijgen van de benodigde subsidies en
Lucie van de Berg, promovenda en ANIOS
heen en weer rijden tussen ziekenhuizen
prestatie waar geen subsidies of extra geld
het opzetten van de MR CLEAN-studie. Deze
neurologie AMC, houdt zich bezig met acute
en het interventiecentrum en krijgen andere
voor nodig is. En het levert voor het hele
studie heeft aangetoond dat deze endovas-
strokezorg in de regio. ‘Een intra-artiële be-
instructies (zoals ‘ship-and drip’; infuuspomp
team enorm veel positieve energie op!’
culaire behandeling de herstelkans voor deze
handeling is zowel medisch-technisch als ook
mee als trombolyse nog niet volledig is
specifieke groep patiënten verhoogt van 1 op
logistiek gezien een ingewikkelde ingreep.
doorgelopen). Yvo Roos noemde de IAT een
Trombolyse had niet het gewenste effect.
5, naar 1 op 3, en dat de behandeling veilig
Mensen en apparatuur zijn van belang, kennis
endovasculaire revolutie. En dat is misschien
De heer Fransen werd overgeplaatst naar
en effectief bleek bij alle soorten patiënten
en ervaring, 24/7 beschikbaarheid en de be-
nog wel een understatement.
het AMC voor endovasculaire behandeling:
(oud en jong, met ernstige of minder ernstige
handeling vindt altijd plaats in een spoedsitu-
Het eerste dat ik me herinner was de
uitvalverschijnselen, en vooraf wel of geen
atie. Tot op heden kan IAT alleen uitgevoerd
verpleegster die mij wakker maakte.
trombolyse behandeling). Een resultaat dat
worden in het AMC, dus ook transport tussen
Ze stelde zich voor… Jessica, ik ben
ons internationaal gezien op de kaart heeft
de verschillende ziekenhuizen moet efficiënt
slecht in namen dus het wil wat zeggen
gezet en waarmee een enorme verandering
geregeld zijn. Uit de MR CLEAN studie blijkt
dat ik dat nog weet.’
in de neurologiewereld is ingezet. De tijd is
dat het nu 2 uur duurt om naar het AMC te
king komt voor endovasculaire behandeling.
de juiste patiënten. Ambulances moeten
Traumazorg
ROAZ
Wetenschappelijk onderzoek: iTACTIC-trial
TACTIC
Het AMC maakt onderdeel uit van het “International Trauma Research Network” (INTRN), een consortium waarbij verschillende level-1 traumacentra in Europa data verzamelen van trauma patiënten. Als onderdeel van de INTRN zal in het voorjaar van 2016 een nieuwe studie in het AMC worden gestart, de iTACTIC-trial (Implementing Treatment Algorithms for the Correction of Trauma Induced Coagulopathy). Het is een studie naar de correctie van stollingsstoornissen bij patiënten die in verbloedingsshock verkeren en waarvoor het Massa Transfusie Protocol (MTP) wordt geactiveerd.
Spoedzorg voor kwetsbare ouderen kan én moet beter Meer dan tweehonderd specialisten en verpleegkundigen kwamen op 3 februari naar de Amstelzaal in het VUmc voor de thema-avond 'Kwetsbare ouderen in de spoedzorg'. De avond werd georganiseerd door Netwerk acute zorg Noordwest in samenwerking met TraumaNet AMC. Uit de presentaties en de reacties uit de zaal kwam duidelijk naar voren dat er nog veel verbeterd kan én moeten worden aan de acute zorg voor kwetsbare ouderen. Ongeveer 85 procent van de aanwezigen vond dat de huidige acute zorg onvoldoende toegerust is voor deze doelgroep.
Ongeveer een kwart van alle traumapatiënten
Om dit te onderzoeken is de iTACTIC-trial
die in verbloedingsshock verkeren ontwikkelt
opgezet. Patiënten zullen bij de trauma-opvang
“We zullen echt met oplossingen moeten
te illustreren laat hij een korte animatiefilm
binnen enkele minuten na het trauma een
worden gerandomiseerd in een controle- of
komen”, is de dringende oproep van dag-
zien over de 80-jarige Engelse Mrs. Andrews.
stollingsstoornis, ‘early Trauma Induced
interventiegroep. In de controle-groep zal
voorzitter Mark Kramer, hoofd interne
Zij wordt in het ziekenhuis opgenomen nadat
Coagulopathy (TIC)’ genaamd. TIC verergert
transfusie worden geleid en bijgestuurd aan
geneeskunde VUmc. Om het probleem
ze thuis op haar heup gevallen is.
levensbedreigende bloedingen en is geas-
de hand van de conventionele stollingstesten.
socieerd met een verhoogde mortaliteit en
In de interventiegroep wordt het transfusie-
morbiditeit. Het is daarom belangrijk om TIC
beleid ondersteund met VHA. Voor beide
zo snel mogelijk te kunnen detecteren en te
groepen is een algoritme ontwikkeld dat
behandelen. Tot nu toe wordt gebruik gemaakt
op basis van de resultaten van de stollings-
van conventionele stollingstesten (INR, fibrino-
testen richting geeft aan de transfusie.
geen, thrombocyten, aPTT) om de stollings-
In de deelnemende centra zullen in totaal
status te meten bij bloedende traumapatiënten.
392 bloedende traumapatiënten worden
Er is echter weinig bewijs dat het gebruik van
geïncludeerd, met als eindpunt het aantal
deze testen in deze situatie ondersteunt.
patiënten dat 24 uur na het trauma nog in leven
Een mogelijk alternatief hiervoor zijn dynami-
is en tevens vrij is van massale transfusie.
sche stollingstesten, Viscoelastic Haemostatic
Daarbij zal er in deze studie worden gekeken
Assays (VHAs; bijv. Rotem) genaamd. Deze
naar orgaan falen, ziekenhuisverblijf,
testen geven makkelijk en snel een beeld van
intensive care verblijf, bloedproductgebruik
de functionele stollingsstatus van de patiënt.
en mortaliteit.
ROAZ Artsen en verpleegkundigen doen hun
Ook Jeroen van Berckel Smit, huisarts
kwetsbaarheid. “Bij kwetsbare ouderen is
De laatste presentatie komt van Frits
best om haar zo goed mogelijk te helpen,
huisartsenpraktijk Hygieaplein, ziet het aantal
er veelal sprake van multipele pathologie
Holleman, acute internist AMC, die een
maar toch gaat er veel mis in de keten.
ouderen in zijn praktijk van jaar tot jaar toe-
en beperkingen op verschillende domeinen:
kritisch betoog geeft over de indicatoren
Na verschillende opnames en zorgverleners,
nemen. In zijn patiëntenbestand zitten nu 150
somatisch, psychisch, sociaal en functioneel.
waarmee de kwaliteit van de (spoed)zorg
is ze uiteindelijk nooit meer teruggekeerd in
mensen van 75 jaar en ouder. ‘Van hen zijn
Met een korte screening kun je dat vaak al
momenteel gemeten wordt. De nadruk ligt
haar eigen huis. De boodschap in de film is
er 55 echt kwetsbaar, die kunnen binnen een
meten. Klachten en beloop van ziekten zijn in
vaak te veel op structuur- en procesindica-
duidelijk: als de zorg voor kwetsbare ouderen
jaar uitvallen. Het aantal verpleeghuisbedden
deze doelgroep soms atypisch, mensen met
toren, terwijl het vooral om de uitkomsten
niet beter georganiseerd wordt, kan dat
neemt af, ouderen wonen langer thuis.
een hogere bloeddruk of hoger cholesterol
zou moeten gaan. “Met indicatoren willen
ingrijpende gevolgen hebben.
Mensen worden sneller ontslagen uit het
kunnen zelfs een hogere overlevingskans
we toch vooral tastbaar maken of de patiënt
ziekenhuis. Dit maakt de noodzaak voor een
hebben. Dat betekent mogelijk ook een
optimaal geholpen is, zodat we kunnen
Als de zorg voor kwetsbare ouderen niet beter georganiseerd wordt, kan dat ingrijpende gevolgen hebben.
goede overdracht en korte lijnen nog groter.
andere behandeling. We moeten toe naar
leren en verbeteren. Goede indicatoren
We moeten uit de hand gelopen noodsituaties
een ‘tailor-made, personalised treatment’.”
zijn niet gebonden aan ziekte of specialisme
“Wij zouden al geholpen zijn met een scorekaart waarmee we kwetsbare ouderen snel kunnen identificeren in de praktijk.”
patiënten. Ze zijn door de acute keten heen
met een scorekaart waarmee we kwetsbare
Aan het einde krijgen alle bezoekers nog
ouderen snel kunnen identificeren in de
Na de pauze vertelt hoogleraar ouderen-
de kans zich uit te spreken over een aantal
praktijk.” Ander knelpunt gaat over de
geneeskunde Cees Hertogh over de univer-
stellingen, met behulp van een stemkastje.
overdracht. “Het is duidelijk dat voor deze
sitaire praktijk ouderengeneeskunde (UPO).
85 procent van de aanwezigen vindt dat de
doelgroep de overdracht echt beter moet.”
Sinds oktober 2015 bieden specialisten
huidige acute zorg niet goed is toegerust
Uit de zaal komt een suggestie van een
ouderengeneeskunde van VUmc aan
voor de opvang van kwetsbare ouderen.
andere ambulanceverpleegkundige.
huisartsen niet alleen consultatie en advies,
Verbeteringsmogelijkheden zitten volgens
“Het zou handig zijn als de patiënt zijn
maar ook thuisdiagnostiek en medebehan-
de zaal vooral in de ketensamenwerking
ontslagbrief ook heeft, niet alleen de
deling van complexe oudere patiënten.
(47 procent) en de overdrachten (34 procent).
huisarts. Als we meer informatie hebben,
“Voor de patiënt ligt de focus primair op
Het ROAZ AMC/VUmc zal hiervoor een project-
kunnen we betere beslissingen nemen.”
welbevinden. We bieden ‘tailored care’
groep gaan inrichten om de acute zorg voor
op basis van levensdoelen. Samenwerking
kwetsbare ouderen te verbeteren.
Prabath Nanayakkara, acute internist VUmc, schetst als eerste spreker de omvang van de doelgroep. Eén op de drie patiënten die in het ziekenhuis wordt opgenomen na een bezoek op de SEH is ouder dan zeventig jaar. “Vaak hebben ouderen meerdere klachten tegelijk en gebruiken ze ook al veel medicatie. Klassieke therapieën zijn niet altijd genoeg, we moeten veel meer kijken naar de individuele patiënt. Ik pleit voor een ‘senior friendly care chain’.”
"Klassieke therapieën zijn niet altijd genoeg, we moeten veel meer kijken naar de individuele patiënt."
zo veel mogelijk voorkomen. Het model dat we hanteren in de palliatieve zorg, het Palliatieve Thuiszorg (PATZ)-model, kan daarbij helpen.” Kwetsbare ouderen zijn niet altijd makkelijk te herkennen, constateert Willem van ’t Hof, ambulanceverpleegkundige Ambulance Amsterdam. “Wij zouden al geholpen zijn
Majon Muller, internist ouderengeneeskunde
in de keten, dat is de ambitie van de UPO.
VUmc, legt uit dat iemands biologische
Zonder die ‘senior friendly chain’ zien we de
leeftijd niet altijd iets zegt over zijn of haar
patiënt steeds weer terug in het ziekenhuis.”
én bruikbaar voor urgente en niet-urgente te volgen en uit normale registraties te halen. Eigen invulling door de beroepsgroep levert vaak de beste indicatoren op, door ‘uitschieters’ met elkaar te bespreken en daarvan te leren.”
(Bron: www.vumc.nl/naz)
Traumazorg
Kleurenstickers in vernieuwde traumakamer AMC Vooruitlopend op de opening van de vernieuwde Spoedeisende Hulp in het AMC wordt deze week de nieuwe traumakamer in gebruik genomen. In combinatie met een kersvers herkenningssysteem voor de leden van het traumateam: elke functie z’n eigen kleurensticker.
Projectieschermen aan de muur
voor de standaard beschermingsmaatregelen,
In zo’n traumakamer vang je mensen op
zoals handschoenen, bril en plastic schort.
die mogelijk zwaar gewond zijn, legt hij uit.
Dan plakken ze ook de juiste sticker op hun
Niet alleen moet er daarom veel instrumen-
borst, na hun naam in het blanco vakje te
tarium voorhanden zijn, hij moet ook ruim
hebben geschreven. Zo is meteen duidelijk
genoeg zijn voor alle tien tot twaalf leden
wie leiding geeft en wie verder welke rol en
van het traumateam. De nieuwe kamer
welke verantwoordelijkheden heeft.”
voldoet aan alle eisen. Meer nog: “Er staat ook een nieuwe, betere CT-scanner en er hangen grote projectieschermen aan de muur waarop we het elektronisch patiënten0dossier kunnen laten zien, inclusief foto’s, scans, vitale gegevens en dergelijke. Vroeger moest je heen en weer lopen om al de informatie bij elkaar te halen.”
Wisselingen Nieuw is daarnaast het herkennings-systeem voor leden van het traumateam. “Zo’n team is multidisciplinair en het wisselt steeds van samenstelling”, legt Goslings uit, “soms meerdere malen per dag. Daardoor kennen lang niet alle teamleden elkaar, wat lastig kan zijn als je snel en adequaat moet communiceren.” Eerdere methoden om de onderlinge herkenbaarheid te vergroten voldeden niet echt. “We hebben al naambordjes gehad, gekleurde loodschorten, hesjes, maar overal bleken nadelen aan te kleven.” “In de oude situatie hadden we maar één
beschikken: CT, echoapparatuur en röntgen.
Sticker op de borst
volwaardige traumakamer”, zegt trauma-
De andere kamers zijn ook beter geschikt
Met het nieuwe systeem van kleurenstickers
chirurg Carel Goslings. “Nu zijn er twee
gemaakt voor traumazorg, waardoor we
denkt hij eruit te zijn. “Nu hebben we stickers
gespiegelde ruimtes, die aan elkaar zitten
indien nodig vijf prima opvangruimtes
met voor elke functie een eigen kleur. Voor het
en beide over alle traumafaciliteiten
kunnen aanbieden.”
arriveren van de patiënt zorgen alle teamleden
Leuker Het zou Goslings niet verbazen als het systeem ook interessant was voor andere ad-hoc samengestelde ploegen zoals het reanimatieteam. “Naast efficiënter, maken die stickers de samenwerking ook gewoon leuker. Het is altijd prettiger om iemand bij zijn naam te kunnen aanspreken dan ‘Hé, kijk jij even naar de hartslag’ te roepen.”
(Bron: www.amc.nl)
Regionale Ambulancevoorziening Gooi en Vechtstreek
Ambulance Amsterdam zorg met hoofd en hart
En andere ketenpartners als GGZ, GGD, huisartsenposten en verloskundigen. Colofon: TraumaNet AMC is een regionaal samenwerkingsverband van betrokkenen bij de acute zorg. Het AMC is, als Level 1 traumacentrum, de coördinator van dit netwerk. Zie ook: www.TraumaNetAMC.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TraumaNet AMC.
