e di ti e 9 , j ul i 20 1 2
traumapost
ROAZ
Agenda Kennisplatform ROP-OTO Datum: 3 september 2012 Tijd: 13.30 - 16.00 uur Locatie: G4-174, AMC
Regionaal Trauma Overleg Datum: 27 september 2012 Tijd: 16.30 - 18.00 uur Locatie: De Vrijzaal, AMC
Landelijke OTO-bijeenkomst Datum: 18 september 2012 Tijd: 09.30 - 12.30 uur Locatie: Meeting Plaza, Utrecht CS
Projectgroep CBRN-OTO Datum: 28 september 2012 Tijd: 09.30 - 11.00 uur Locatie: G4-174, AMC
Overleg MMA's, traumacentra AMC en VUmc Datum: 25 september 2012 Tijd: 12.30 - 14.00 uur Locatie: VUmc
Regionale Multitrauma bespreking Datum: 4 oktober 2012 Tijd: 17.00 - 19.00 uur Locatie: G4-123, AMC
Eerste Nationale Traumadag Op zondagmiddag 2 september 2012
leuke en leerzame manier kennis maken met
organiseert de Nederlandse Ongevalstichting
de gehele keten aan zorg rondom ongevals-
voor de eerste keer de Nationale Traumadag.
patienten: van pre-hospitale zorg (ambulan-
Het Universitair Medisch Centrum Nijmegen
ce en MMT), opvang op de Spoed Eisende
(UMC St. Radboud) is hierbij de gastheer.
Hulp evenals de zorg op de operatiekamers
Demissionair minister van VWS,
en polikliniek. Voor meer informatie en het
Edith Schippers, zal ook aanwezig zijn.
programma: www.ongevalstichting.nl.
Op de Nationale Traumadag wil men zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met alle aspecten van de zorg na ongevallen: de traumazorg. Hierbij kan men op een
Ondersteunende tool voor melden stops >Acuut Zorgportaal< Naar aanleiding van de gezamenlijke notitie van de ROAZ regio’s van het VUmc en het AMC over het melden en communiceren van stops naar de meldkamer én naar andere ziekenhuizen is de afgelopen periode hard gewerkt aan een ondersteunende tool: Acuut Zorgportaal.
Webapplicatie
over een langere periode in te zien. Op basis
Acuut Zorgportaal is een webapplicatie
van deze informatie kan een goed beeld
waarmee zorgverleners in de spoedeisende
geschetst worden van het aantal en de
hulpverlening (meldkamers ambulancezorg,
duur, maar ook van het type stop. Deze
ziekenhuizen en GHOR) direct inzage
informatie vormt daarmee belangrijke input
hebben in de actuele beschikbare
voor het ROAZ waar op bestuurlijk niveau
medische behandelcapaciteit. Betrokken
afstemming plaatsvindt. Dit alles met maar
zorgverleners zien in één oogopslag
één doel, namelijk ervoor zorgen dat een
(zowel grafisch als tekstueel) welke SEH,
patiënt die acute zorg nodig heeft
EHH/CCU, OK, shockroom en
gedurende 7 x 24 uur zo snel mogelijk
CT-trombolyse van ziekenhuizen in
op de juiste plaats terecht komt.
de regio beschikbaar zijn. Tevens kunnen zij het acute zorgaanbod van alle
Praktijktest
Nederlandse ziekenhuizen inzien.
Onder regie van expertisecentrum Nictiz is in samenwerking met ICT-leverancier
Managementinformatie
Finalist en met sterke participatie van
Het Acuut Zorgportaal biedt naast het
TraumaNet AMC de webapplicatie
actuele inzicht in de capaciteit ook de
ontwikkeld. Op dit moment worden
mogelijkheid om de managementinformatie
de voorbereidingen getroffen om in
OTO
september een praktijktest uit te voeren
mer ambulancezorg in Amsterdam en de
om de applicatie gedurende 1 maand bij de
daartoe behorende ziekenhuizen. Deze test
daadwerkelijke eindgebruikers te testen.
vormt de opstap om het Acuut Zorgportaal
Deze praktijktest wordt uitgevoerd binnen
in de hele regio in gebruik te nemen.
het verzorgingsgebied van de meldka-
Noodzaak Landelijk blijkt dat ambulancediensten te maken hebben met stops van afdelingen van ziekenhuizen. Deze stops hebben een ongunstige invloed op de aanrijtijden bij patiënten met een acute zorgvraag. De ambulancediensten en ziekenhuizen willen voorkomen dat een patiënt vermijdbare vertraging oploopt voordat hij specialistische hulp in het ziekenhuis krijgt.
Samenvattend Het Acuut Zorgportaal: • is het communicatiemiddel voor en tussen
• is van toepassing bij zowel reguliere als
ketenpartners voor het melden van stops;
grootschalige situaties en zowel bij spoed
• biedt één dashboard-scherm voor keten-
als non-spoed.
partners binnen acute zorg;
OTO in de vijfde versnelling Het regionale OTO-plan 2012 is vastgesteld in het ROAZ en bevat veel ambities. Zo is geformuleerd dat elke zorginstelling dit jaar één training of oefening gaat uitvoeren. Hierbij kunnen de instellingen zich laten ondersteunen door de stafadviseurs OTO van TraumaNet AMC. Er is een generieke tabletop training ontwikkeld die aangepast kan worden aan de specifieke instelling en leerbehoeften. De eerste ziekenhuizen gaan hiermee trainen.
Workshop OTO
vorm bij de vastgestelde leervraag. Het
TraumaNet AMC heeft op 12 april een
eerste deel van de workshop was theoretisch
workshop OTO georganiseerd. Aan de
ingestoken. In het tweede deel van de
workshop deden ROP-beheerders van de
workshop werd er op interactieve wijze met
ziekenhuizen, GHOR en RAV mee uit de
drie vormen van OTO-activiteiten kennis-
regio van TraumaNet AMC en Netwerk Acute
gemaakt (table top training, spel, video).
Zorg, VUmc. De workshop werd gegeven door twee trainers van het Netwerkcentrum
Regionale Cursus Oefenleider
en stond in het teken van het kennismaken
Op 23 april was de eerste cursusdag van
met de verschillende mogelijkheden van
de driedaagse cursus Oefenleider. In deze
Opleiden Trainen en Oefenen. Doel was om
cursus leren de deelnemers de basis
meer zicht te krijgen op de verschillende
vereisten voor het opzetten van oefeningen,
toepassingsmogelijkheden door middel
waarmee een concreet oefendraaiboek
van het presenteren van verschillende
gemaakt kan worden. De cursisten leren
didactische werkvormen. Uitgangspunt bij
het doel van een oefening te bepalen en te
het organiseren van OTO-activiteiten is het
kiezen voor een bepaalde aanpak, oefen-
bepalen van de juiste didactische werk-
vorm, maatregelen en activiteiten zodat de
gestelde oefendoelen worden bereikt. De
De deelnemers waren afkomstig uit het
eerste cursusdag bestond uit een theorie-
AMC, BovenIJ ziekenhuis, MC Groep,
gedeelte, wat steeds werd afgewisseld met
Waterlandziekenhuis en Westfriesgasthuis.
praktische opdrachten in verschillende groepen. In tweetallen zullen de cursisten
Regionale activiteiten
zelf een oefendraaiboek op gaan stellen
In de regio hebben er een aantal OTO-
onder begeleiding van de trainers. Aan het
activiteiten plaatsgevonden in de maanden
eind van de cursus hebben de cursisten
april en mei:
een uitgewerkt draaiboek voor een oefening
• Reallife ZiROP-oefening OLVG.
ontwikkeld die daadwerkelijk in de eigen
(zie elders in TraumaPost)
organisatie uitgevoerd gaat worden. Aan
• De Pilot SEH CBRN cursus.
de cursus doen sleutelfunctionarissen uit
(zie elders in TraumaPost)
de ziekenhuizen en van de GHOR mee.
• ETS oefening opvang T1 en T2 patiënten BovenIJ ziekenhuis.
HMIMS
• Opleiding voor facilitaire medewerkers.
In april hebben er twee Hospital Major Incident Management and Support (HMIMS) opleidingen plaatsgevonden. Hieraan hebben in totaal ongeveer 50 sleutelfunctionarissen van ziekenhuizen uit onze regio deelgenomen.
Treinongeval Amsterdam Op 21 april j.l. werd onze regio opgeschrikt door een ongeval met twee treinen die frontaal op elkaar waren gebotst tussen Amsterdam CS en Amsterdam Sloterdijk. In totaal raakten er 117 personen gewond. Een deel van de slachtoffers is naar vijf ziekenhuizen in onze regio gebracht: AMC (18), BovenIJ ziekenhuis (8), OLVG (24), Sint Lucas Andreas ziekenhuis (15) en Flevoziekenhuis (1). In het Sint Lucas Andreas
Vooraankondiging CBRN-symposium in november 2012 Vanuit meerdere ROAZ regio’s is het initiatief gekomen om een gezamenlijk symposium te
ziekenhuis is het ZiROP in werking getreden, in het AMC is alleen de SEH opgeschaald en de overige ziekenhuizen hebben hun ZiROP niet hoeven activeren voor de opvang van de slachtoffers.
organiseren over de besmetting met chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) stoffen. Netwerk Acute zorg, VUmc, Acute Zorg regio Zwolle, Netwerk Acute Zorg
De treinramp is een leermoment geweest in de voorbereiding op rampen en crises.
Euregio als TraumaNet AMC organiseren dit symposium dat is bedoeld voor ‘mensen
De ziekenhuizen hebben intern geëvalueerd hoe de opvang van de slachtoffers is
uit de praktijk’. Tijdens deze dag wordt informatie rondom CBRN en een aantal ‘best
verlopen en de verbeterpunten worden intern verwerkt in het ZiROP. De betrokken
practices’ met elkaar gedeeld. Voorlopig staat het symposium gepland op donderdag 29
partners in de witte kolom hebben begin mei een evaluatiebijeenkomst van het GHOR
november van 10:00 - 16:00 uur. Alternatieve datum is dinsdag 27 november.
bureau bijgewoond. De verbeterpunten die uit deze evaluatie naar voren zijn gekomen,
Meer informatie volgt zo spoedig mogelijk, maar reserveer deze data alvast in uw agenda!
zullen op korte termijn gezamenlijk worden opgepakt.
Traumazorg
Traumaregistratie: de stand van zaken Een van de taken van de traumacentra is het ondersteunen van de traumaregistratie in de ziekenhuizen in het traumazorg netwerk. De verzamelde data geven inzicht in patiëntenstromen en uitkomsten van de (regionale) traumazorg.
Tabel 1: Top 5 van de meest voorkomende letsels aan de bovenste extremiteiten
AIS90Code Omschrijving
Aantal %
752804.3
Radius - fracture - open/displaced/comminuted
1145 17,0
752604.3
Humerus - fracture - open/displaced/comminuted
831
12,3
753204.3
Ulna - fracture - open/displaced/comminuted
777
11,5
752200.2
Claviele - fracture
424
6,3
710402.1
Skin/subcutaneous/muscle - contusion
332
4,9
De regionale database bevat gegevens
hals, thorax, abdomen, wervelkolom,
Het cijfer rechts van de punt in de AIS-
Demografische kenmerken
van traumapatiënten uit de regio van
bovenste extremiteiten, onderste
90Code geeft de ernst van het letsel aan en
Als we kijken naar de demografische
TraumaNet AMC die via de SEH zijn
extremiteiten, extern en overig. In de
loopt van 1 (zeer licht verwond) tot 6 ((bijna)
kenmerken valt op dat de meeste patiënten
opgenomen in het ziekenhuis, over-
afgelopen vier jaar zijn er in totaal 4823
dodelijk verwond). De zwaarste ernstcode
met letsel aan de bovenste extremiteiten in
geplaatst naar een ander ziekenhuis of
(22,4%) traumapatiënten met één of meer
van letsels aan de bovenste extremiteiten
de laagste leeftijdscategorie, 0 – 9 jaar,
zijn overleden op de SEH. Vanaf de start
letsels aan de bovenste extremiteiten
is een 3 (tamelijk ernstig verwond). Dit is
vallen (n = 840; 17,4%). In de totale trauma-
in januari 2008 tot en met december 2011
geregistreerd. Van alle 38.344 letsels die in
bijvoorbeeld een gecompliceerde
populatie ligt deze piek in de leeftijds-
hebben de tien deelnemende ziekenhuizen
totaal gecodeerd zijn, bevindt zich bijna
fractuur van de radius. Van alle letsels die
categorie 80 – 89 jarigen (n = 3859; 18,0%).
ruim 21.000 traumapatiënten geregistreerd.
een vijfde in de lichaamsregio ‘Bovenste
zijn toegekend aan de bovenste
In Figuur 1 is de verdeling per leeftijds-
Net als in de vorige edities wordt in deze
extremiteiten’ (n = 6746; 17,6%).
extremiteiten valt 41,5 % (n = 2802) in
categorie uitgesplitst naar geslacht
TraumaPost aandacht besteed aan een
In onderstaande tabel is de top 5 van
deze ernstcategorie. Bijna een derde van de
weergegeven. Te zien is dat er in de jongere
specifieke lichaamsregio, namelijk
meest voorkomende letsels te zien.
letsels heeft een ernst van 2 (licht verwond)
leeftijdscategorieën meer mannen zijn en
(n = 2147; 31,8%). Dit is bijvoorbeeld een
in de oudere leeftijdscategorieën juist meer
spierscheuring of een scapulafractuur. De
vrouwen. Dit beeld komt overigens overeen
AIS-lichaamsregio:
overige letsels zijn zeer lichte verwondingen,
met de totale traumapopulatie.
Bovenste extremiteiten
zoals een schaafwond of luxatie van
Van iedere traumapatiënt in de trauma-
de elleboog (n = 1797; 26,6 %).
de bovenste extremiteiten.
registratie worden alle letsels als gevolg van trauma gecodeerd aan de hand van de Abbreviated Injury Scale (AIS). Deze onderscheidt negen lichaamsregio’s, namelijk: hoofd (schedel en hersenen), aangezicht,
Figuur 1: Verdeling traumapatiënten met letsel aan de bovenste extremiteiten
Geslacht Man Vrouw Onbekend
Geslacht
6% 307
Man Vrouw Onbekend
9-15 (matig tot zware letsels) >=16 (ernstige letsels = multitrauma)
1.373
28% 1.373
53% 2.552
134
10% 446
446
275 5%
Opnameduur
134
319
370
324 319 370 265
203324
131 275
265
203
229 22
306
aantal dagen dat patiënten met letsel aan
opgenomen zijn geweest. Gemiddeld liggen
de bovenste extremiteiten opgenomen zijn.
deze patiënten ruim 5 dagen in het zieken-
De meeste van deze patiënten zijn 2 dagen
huis. Binnen de hele traumapopulatie is de
opgenomen, met enkele uitschieters van
gemiddelde opnameduur bijna 7 dagen.
22
229 122 144 212 94 94 144 94 94 1 1 1 0% 1 1 0 - 9 10 - 19 20 - 29130 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70 - 79 80 - 89 90+ 0 - 9 10 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70 - 79 80 - 89 90+ 195
patiënten die meer dan 3 maanden
463
463 306 212
195
131
In Figuur 3 is de verdeling te zien van het
2.000
122
Leeftijd in categorieën Leeftijd in categorieën
1.500
Aantal
Percentage
12% 59028%
470
470
%
1-3 (lichte ISS letsels) 4-8 (matige letsels) 1-3tot(lichte 9-15 (matig zware letsels) letsels) 4-8 (matige >=16 (ernstige letsels =letsels) multitrauma)
12% 590
6% 307
53% 2.552
15%
%
%
ISS
20%
%
%
Figuur 2: ISS verdeling bij patiënten met letsel aan de bovenste extremiteiten
per leeftijdscategorie uitgesplitst naar geslacht
1.000
ISS-verdeling Op basis van de AIS letselcodering wordt de
Te zien is dat van de 4823 patiënten met
Injury Severity Score (ISS) berekend. Verschil
letsel aan de bovenste extremiteiten er
is dat het lichaam voor de AIS letselcodering
307 in de categorie multitrauma (ISS ≥16)
in negen regio’s wordt verdeeld en voor de
vallen. Dit kan alleen verklaard worden
ISS in zes. Om te komen van negen tot zes
doordat deze patiënten ook letsel in andere
worden bijvoorbeeld de onderste en de
lichaamsregio’s hebben, want de zwaarste
bovenste extremiteiten samengevoegd tot
ernstcode die toegekend kan worden aan
één ISS regio. In de onderstaande figuur is
de bovenste extremiteiten is een .3 (tamelijk
de ISS-verdeling te zien van patiënten met
ernstig verwond) wat dus resulteert in een
In de volgende nieuwsbrief gaan we in op AIS lichaamsregio ‘Onderste extremiteiten’.
letsel aan de bovenste extremiteiten.
ISS van 9.
Tekst: Mariska Klooster, Stafadviseur Traumazorg en –registratie
500
0
8
4n wk
n wk
n ge
da
3
2-
13
n ge
n ge
da
da
n ge
da
n ge
da
n ge
da
g
da
11
9
7
5
3
1
Opnameduur in categorieën
Traumazorg
Thema-avond Traumatologie ‘Wervelend trauma’ Patiënten met wervelkolomletsel doorlopen de hele zorgketen: van eerste hulp op straat tot aan revalidatie. Een traject waarbij iedere schakel in de keten belangrijke keuzes maakt die van invloed zijn op de behandeling in de volgende schakel en uiteindelijk op het herstel van de patiënt. Informatievoorziening en –overdracht kan daarbij van levensbelang zijn. Bij wervelkolomletsel staan onderlinge afhankelijkheid en samenwerking centraal. Wervelend trauma… een mooie titel voor de thema-avond die donderdag 14 juni door TraumaNet AMC werd georganiseerd.
houden’. Anderzijds moeten we bewijs-
Er wordt onnodig veel geplankt; het
materiaal verzamelen over het effect
Landelijk Protocol Ambulancezorg (LPA)
van immobiliseren,’’ vervolgt Ten Brinke.
moet eenvoudiger en ons daarmee nog
Ook de discussie later op de avond,
meer handvatten.”
waar deelnemers met behulp van Wordt er onnodig veel geplankt?
antwoord heeft hij niet. Evidence-based
stemkastjes hun oordeel kunnen geven
Traumakamer
De ruim 120 deelnemers van de thema-
onderzoek geeft namelijk geen eenduidig
op stellingen, toont geen eensgezind
Barry Mook, neuroloog in het AMC, gaat
avond, vooral SEH- en ambulancever-
bewijs voor pre-hospitale immobilisatie
beeld. Ten Brinke: “Als je kijkt hoeveel
verder in op de opvang van trauma-
pleegkundigen en -chauffeurs, hadden
van de wervelkolom. Bij een hoog
klachten patiënten overhouden bij een
patiënten met mogelijk wervelkolomletsel
gehoopt op een eenvoudig ja of nee op
energetisch trauma (HET) lijkt planken
verkeerde indicatie-stelling, dan kan je
bij de volgende schakel in de keten: de
de vraag: Planken en spinnen…. Wat is
en spinnen noodzakelijk evenals bij
beter het zekere voor het onzekere nemen
het bewijs? Want planken en spinnen kost
neurologische klachten. “Protocollen
en planken. Want als je het niet doet
veel tijd, is oncomfortabel voor de patiënt,
over immobiliseren laten veel ruimte
en er is toch letsel…’’
lastig bij geïntubeerde patiënten en kan al
voor vrije interpretatie. Met elkaar
snel leiden tot decubitus. ,,Eigenlijk willen
moeten we streven naar enerzijds het
Vervolgend: “Maar uit de cijfers van
we dat alleen maar doen als het echt nodig
vaststellen van eenduidige en vooral
deze avond blijkt dat slechts vijf procent
is,’’ zegt Joost ten Brinke, AIOS chirurgie
eenvoudige beslisregels met als doel
van de patiënten die geplankt worden,
in de Gelre ziekenhuizen. Een eenduidig
om ‘patiënten van de wervelplank te
daadwerkelijk wervelkolomletsel heeft.
"Dat maakt zo’n thema-avond nuttig; een kijkje in elkaars keuken geeft inzicht in de verwachtingen van elkaar."
"Een ambulanceverpleegkundige realiseert zich aan de hand van de beelden “dat het letsel vaak ernstiger is, dan dat je op straat verwacht”."
traumakamer. Mook start zijn presentatie
Was er een arm die het toen nog wel deed
met de vraag: ‘Wat doet de neuroloog in
en nu niet meer? Het beloop in tijd is voor
de traumakamer en hoe belangrijk is de
ons van groot belang. Dergelijke informatie
prehospitale informatie voor de neuroloog
is zeker zo belangrijk als bijvoorbeeld de
in het bereiken van de juiste diagnose?’.
EMV-score. De ambulancechauffeur en
Mook: “Traumaopvang bestaat uit een
-verpleegkundige zijn de enigen die deze
aantal verschillende fasen en pas in fase D
informatie kunnen verstrekken.’’ Met name
wordt neurologisch onderzoek uitgevoerd.
deze laatste toevoeging maakt het
Maar betekent dit dat ik dan bij A, B en C
ambulancepersoneel in de zaal nog
maar moet wachten? Nee, de neuroloog
bewuster van hun rol. “Naast het
moet vanaf het begin van de opvang in
doorgeven van de EMV-score (en dan bij
Schroeven
het ziekenhuis en de informatieoverdracht
voorkeur de afzonderlijke waarden voor
Carel Goslings, traumachirurg en
aanwezig zijn, want de bevindingen voor
de E, de M en de V in plaats van alleen de
medisch hoofd TraumaNet AMC, neemt
aankomst in het ziekenhuis zijn cruciaal
totaalscore), moeten we de situatie en de
ons vervolgens mee naar de operatie-
voor de neuroloog. Hoe was het bewustzijn
conditie van de patiënt meer benoemen.
kamer. “De behandeling van wervel-
van de patiënt op de plaats van het
Dat maakt zo’n thema-avond nuttig; een
kolomletsel kan op meerdere manieren.
technieken heeft Goslings nog een paar
ongeval? Kon hij opdrachten bewust
kijkje in elkaars keuken geeft inzicht in
Stabiele fracturen kunnen gedurende
nuttige tips. Zoals: geef geen corticos-
uitvoeren, heeft hij gebraakt, verschijnsel
de verwachtingen van elkaar.’’
zes tot twaalf weken met een brace of
teroïden aan patiënten met wervelkolom-
corset behandeld worden. Misschien is
letsel, want dan bestaat er meer kans
dat corset zelfs helemaal niet nodig.
op complicaties. Neem zo vroeg mogelijk
Een operatie is pas nodig wanneer de
preventiemaatregelen voor decubitus
fractuur instabiel is, wanneer bijvoorbeeld
en trombose en tot slot: “Als ik een
meerdere pijlers zijn aangedaan.’’ Aan de
wervelfractuur heb, laat ik me in een
hand van operatiefoto’s en röntgenbeelden
traumacentrum opereren. We hebben
toont Goslings hoe fracturen worden
hier een speciaal wervelteam dat bestaat
behandeld; het positioneren van schroeven
uit een traumachirurg, orthopeed en een
vlak langs het ruggenmerg, aanbrengen
neurochirurg”. Met deze laatste opmerking,
van titanium staven, de mogelijkheid
die ook als stelling wordt gebruikt waarop
van metaalmoeheid en materiaalbreuk…
de zaal kan reageren, is 87% het eens.
Is er door bijvoorbeeld een uitstekend
Afgelopen maand zijn er ook minimum-
botfragment te weinig ruimte ontstaan voor
aantallen opgesteld voor dergelijke
het ruggenmerg, dan kan een laminectomie
operaties door de beroepsvereniging van
de oplossing bieden waarbij de wervel-
traumachirurgen. Zo moet een ziekenhuis
boog van een wervel wordt verwijderd.
minimaal 20 wervelfractuur operaties per
Naast inzicht in behandeling en operatie-
jaar uitvoeren.
van hematomen, vocht uit het oor?
OTO
Over huisartsen in HaROP: ‘als het nodig is, dan zijn ze er’ Schilder Het slot van de avond wordt verzorgd door Sandra van Manen, revalidatiearts in het AMC en zij maakt de avond compleet met de toevoeging van de menselijke component en de revalidatiefase; het verhaal van de 66-jarige gepensioneerde schilder, die nog actief bijklust en binnenshuis van de trap valt. Onderaan de trap bemerkt hij direct dat hij zijn armen en benen niet meer voelt en niet kan bewegen. De diagnose: traumatische tetraparese motorisch niveau C5 compleet, sensibel niveau C5 incompleet; ASIA-B. Van Manen benadrukt dat zij al vroeg in de keten betrokken wordt bij patiënten waarbij een dwarslaesie is geconstateerd. “Al bij de traumazorg begint de revalidatie en gaan we al werken aan het doel om naar huis te gaan,’’ geeft Van Manen aan. Een doel
"Al bij traumazorg begint de revalidatie en gaan we al werken aan het doel om naar huis te gaan." dat de gepensioneerde schilder nog niet bereikt heeft, maar hij is al een heel eind op weg. Zijn status? “Patiënt wilde in het ziekenhuis en ook in de periode daarna euthanasie. Nu vertoont hij geen somberheid meer. Hij weet dat hij ernstige beperkingen heeft - hij zit in een rolstoel en kan alleen zijn ellebogen buigen - maar hij heeft een gezond verstand. Hij wil verder en met zijn vrouw wonen. Ik voel me goed, zei hij.’’
De presentaties van de diverse sprekers zijn terug te vinden op onze website www.TraumaNetAMC.nl. En alvast voor in uw agenda: de volgende thema-avond staat gepland op donderdag 22 november.
‘Wat is op dit moment de rol van de huisarts als een ramp plaatsheeft? Officieel is er bij een flitsramp geen grote rol weggelegd. De huisartsen en de huisartsenposten zorgen dat de reguliere zorg doorgaat. Het HuisartsenRampenOpvangPlan (HaROP), nu in ontwikkeling, richt zich op een betere voorbereiding van de beroepsgroep op een ramp. Noem het de voorbereidende fase.’
Rien van Hoeve, directeur Huisartsenposten
een groot gedeelte eigen baas is. De opbouw
Amsterdam, is vanaf 2008 betrokken bij de
van de huisartsenposten heeft wel meer
totstandkoming van het plan. In 2012 wordt
samenhang gebracht. Alle in Amsterdam
het HaROP vastgesteld door de Huisartsen
gevestigde huisartsen zijn aangesloten
Kring Amsterdam en Huisartsenposten
bij deze zorgorganisatie. In avonden en
Amsterdam. Daarna wordt het plan verder
weekenden zijn er 6 posten open. In de
uitgerold middels nascholingen. TraumaNet
nacht nog twee. Per jaar zijn er 150.000
AMC is medeopsteller van het plan samen
contacten. Lang niet alle contacten zijn
met onder meer Huisartsen Kring Amsterdam
medisch gezien urgent, vaak gaat het om
en Huisartsenposten Amsterdam.
uitleg en geruststelling.
Van Hoeve: ‘In het begin liepen we niet zo
Petje af
hard. Maar door de Mexicaanse griep, in
In tegenstelling tot de Spoedeisende Hulp
2009, kwam het bewustzijn: we moeten
(SEH) kent de huisartsenzorg veel minder
versnellen. De huisartsenzorg in Amsterdam
paraatheid en training in rampenopvang,
is best lastig te organiseren. Je hebt te maken
geeft van Hoeve aan. ‘Neem de treinbotsing
met zo’n 340 huisartsenpraktijken, waarvan
onlangs bij Amsterdam Westerpark. Vlak
ROAZ daarna was ik bij onze post in het Sint Lucas
de rijdende huisarts een spoedrit maken,
Andreas ziekenhuis en hoe de SEH dat
indien er door de ramp te weinig
aanpakte… petje af. De snelle triage, de rust
ambulances zijn. Wellicht dat ook gedacht
en het overzicht houden, daar moet je voor
moet worden over een snel operationeel
geoefend zijn. Dat zijn de huisartsen voor-
te maken team huisartsen dat naar de
alsnog niet. Iets dat we ons terdege moeten
ramplocatie gaat. Daar zijn vaak eenvoudig
beseffen bij de samenstelling van het plan.’
te verhelpen vragen, bijv. mensen die een
Een goede onderlinge communicatie, het is
medicijn nodig hebben. Of een vraag willen
volgens de directeur dé verbindende schakel
stellen, waarvoor ze niet perse naar het
tussen alle bij een ramp betrokken hulp-
ziekenhuis vervoerd hoeven te worden.
verleners. ‘Er zijn protocollen ontwikkeld,
Verder noemt hij de ondersteuning vanuit
zoals een telefooncirkel met vastgelegd wie
de OTO-stimuleringsgelden. ‘Daarmee is
wanneer de volgende collega gaat bellen.
door de projectleden die bezig zijn met het
Ook is er binnen de huisartsenpopulatie
opstellen van het HaROP veel vooruitgang
één contactpersoon per vijftien huisartsen
geboekt. Eind 2012 wordt de eerste
aangewezen. Beide maatregelen zijn gericht
training rampenopvang aangeboden aan
op een snellere bereikbaarheid en juiste
een beperkte groep huisartsen. En zijn we,
informatieoverdracht. De informatieover-
om deelname voor hen zo makkelijk
dracht over behandeling en bestrijding van
mogelijk te maken, de e-learning tool
infectieziekten lijkt hiermee te zijn geregeld.
aan het onderzoeken.’
Ook kunnen de posten overdag opengaan, als er te weinig huisartsen in staat zijn
Lastig
om te werken.’
Vooraf voorspellen hoeveel huisartsen bij een ramp gegarandeerd beschikbaar zijn,
Regie
vindt van Hoeve lastig. ‘De beroepsgroep is
In de toekomst zullen in Amsterdam alle
daarin minder goed georganiseerd als moet
huisartsenposten bij een SEH gevestigd
zijn, dan de artsen van de SEH. Die staan
zijn. Het is dan zaak dat de werkwijze
onder één regie en zijn getraind. Onze
tijdens rampen op elkaar is afgestemd. Van
beroepsgroep is minder makkelijk aan te
Hoeve denkt daarbij in eerste instantie aan
sturen. Maar, zoals bij de grote vuurwerk-
het overnemen van regulier werk van de
ramp in Enschede bleek: als het nodig is,
SEH. Het zien van binnenlopende patiën-
dan zijn ze er.’
ten, waarvoor de SEH op dat moment geen mankracht beschikbaar heeft. Ook kan
Acute Verloskunde Regionaal Protocol Acute Prehospitale Verwijzingen Een kind krijgen is de normaalste zaak van de wereld. Maar als er iets niet goed gaat rondom de bevalling en de situatie acuut wordt, dan is het van groot belang dat moeder en/of kind zo snel mogelijk op de juiste plaats de juiste zorg krijgen. De eerstelijns verloskundige is een professional, die goed kan inschatten wanneer dit nodig is. Ambulancemedewerkers zijn zeer goed getraind op gebied van eerste opvang en transport. Eenmaal in het ziekenhuis kunnen moeder en kind eveneens vertrouwen op medische expertise. Maar hoe zorgen we met elkaar dat het traject van thuis tot aan het ziekenhuis bij acute perinatale situaties snel, veilig en gestructureerd verloopt?
Deze vraag leeft al geruime tijd bij de
gemaakt voor stroomdiagrammen voor
verschillende partijen die betrokken zijn bij
de communicatie rondom acute situaties
het acute proces rondom geboorte. In de
met een slecht kind thuis, waarbij verwij-
praktijk doen zich regelmatig situaties voor
zing naar een ziekenhuis met tweedelijns
waarbij de betrokken partijen uit de acute
of zelfs derdelijns zorg noodzakelijk is.
keten (verloskundigen, ambulancemede-
Deze eerste opzet is echter nooit definitief
werkers en ziekenhuispersoneel) het idee
vastgesteld en geïmplementeerd. Begin
hebben dat dit beter zou kunnen. Zeker
2012 is samen met professor Joris van der
door de opkomst van het gestructureerd
Post (divisie gynaecologie / verloskunde
en uitgebreid auditen van verloskundige
AMC) vanuit de ROAZ focusgroep Acute
casuïstiek werd dit duidelijk.
verloskunde een vervolg gegeven aan deze
In 2010 is een werkgroep ‘Acute verwijzingen’
eerste aanzet uit 2010. Onder regie van
gestart, waarin een eerste aanzet is
TraumaNet AMC is de werkgroep ‘Acute
prehospitale verwijzingen’ eind januari
chart in dezelfde stijl als de protocollen
verloskundigen bij acute situaties thuis.
Het protocol is breed gedeeld in een
gestart. De werkgroep is zo breed mogelijk
van de ambulancedienst (LPA) en laat per
De lijst met indicaties is echter geen
Thema-bijeenkomst voor de regio Noord-
opgezet vanuit de hele regio van
partij (kolom) in de acute keten duidelijk
volledige wetenschappelijke opsomming.
Holland en in het Groot Perinataal Overleg
TraumaNet AMC, waarbij alle keten-
zien welke stappen gevolgd moeten worden.
Uiteindelijk maken de eerstelijns verlos-
van 16 april jl. Met de input uit deze bijeen-
partners werden vertegenwoordigd:
Één van de cruciale momenten binnen
kundigen als professionals zelf de
komsten is het protocol vervolgens
eerstelijns verloskundigen, ambulance-
de keten van verloskundige spoedzorg is
afweging of het een acute situatie betreft
definitief vastgesteld.
medewerkers, klinisch verloskundigen,
de overdracht van de ene schakel in de
waarvoor verwijzing naar het ziekenhuis
Nu het protocol definitief is, wordt de
gynaecologen, kinderartsen en neonatologen.
keten naar de volgende. Dit is door diverse
noodzakelijk is.
implementatie ervan opgestart. Wanneer
Tevens zijn overige ketenpartners uit de
onderzoeken en rapporten ten aanzien van
Een ander belangrijk uitgangspunt voor het
de subsidieaanvraag bij ZonMw eind juni
regio over het initiatief geïnformeerd.
de infrastructuur voor acute verloskunde in
opstellen van het protocol is aansluiting bij
wordt goedgekeurd, zullen implementatie-
de afgelopen periode onderschreven. Ook
de dagelijkse praktijk waar de verschillende
medewerkers bij de verschillende keten-
Het doel van de werkgroep is om de verlos-
tijdens audits in de regio kwamen signalen
ketenpartners mee te maken hebben.
partners in de regio langsgaan ter begeleiding
kundige keten voor spoedzorg te verbeteren
naar voren dat overdrachten voor verbetering
door te komen tot eenduidige afspraken
vatbaar zijn. Daarom is in het protocol per
en werkwijze in acute perinatale situaties,
overdrachtsmoment duidelijk aangegeven
waarbij verwijzing naar een ziekenhuis
welke elementen in het overdrachtsgesprek
noodzakelijk is.
aan de orde moeten komen en in welke
Hieronder vallen ook de levensbedreigende
volgorde. De informatiebehoefte van de
situaties thuis, zoals benoemd in het advies
ontvangende partij staat hierin centraal.
van de Stuurgroep Zwangerschap en
Tevens is bij het uitwerken van de over-
Geboorte, waarvoor parallelle acties
drachtsmomenten aansluiting gezocht met
moeten worden opgestart.
het algemene overdrachtsprotocol van de SBAR voor wat betreft de volgorde van de
Sinds eind mei is het eerste resultaat van de
te bespreken onderwerpen.
werkgroep een feit: een regionaal protocol
Naast de overdrachtsmomenten is in de
(zie afbeelding) waarvan iedere instelling
werkgroep veel zorg besteed aan het
samen met de eerstelijns verloskundige
formuleren van een duidelijke lijst met
zelf de organisatorische details (telefoon-
acute indicaties waarbij het protocol in
nummers, seinnummers, etc.) kan invullen.
werking treedt. Niet alleen vraagt de IGZ
Het ingevulde protocol kan als inlegger
om expliciete benoeming van deze
dienen in de map met overige protocollen
indicaties, het is ook van belang voor
die eerstelijns verloskundigen standaard bij
heldere en eenduidige afspraken met
zich hebben en tijdens hun werk volgen.
alle betrokkenen in de keten. De indicaties
Het protocol heeft de vorm van een flow-
dienen als leidraad voor de eerstelijns
van de uiteindelijke implementatie.
Traumazorg
Wie is… Marie-Fleur van der Steeg In deze rubriek stellen medewerkers van TraumaNet AMC zich voor.
Marie-Fleur van der Steeg Samenwonend, 33 jaar In dienst sinds 1 maart 2012 Aandachtsgebied ROAZ Voor vragen op het gebied van het ROAZ kunt u bij Marie Fleur van maandag t/m vrijdag terecht op het rechtstreekse nummer (020) 566 14 57 of per email op
[email protected]
Traumaregistratie: kwaliteit en onderzoek Hieronder volgt een update van de wetenschappelijke werkzaamheden en kwaliteitscontroles van de traumaregistratie in de regio van TraumaNet AMC.
Steekproef traumaregistratie
De studiepopulatie is het aantal patiënten
Nu de registratie sinds de start in 2008
dat in de tweede helft van 2011 geregistreerd
Van de modebranche naar de acute zorg
zorgen dat de acute patiënt zo snel mogelijk
goed loopt, willen wij graag inzicht verkrijgen
is in de regionale traumaregistratie.
‘Marie-Fleur van der Steeg heeft twee jaar
op de juiste plaats terecht komt. Een helder
in de kwaliteit van de data. Eén van de
In totaal worden van 343 patiënten
geleden een wel heel bijzondere switch
doel, met een complexe weg er naartoe;
doelstellingen van TraumaNet AMC voor
letselaard, de vitale parameters,
gemaakt. ‘Dat is wel kenmerkend, als ik
dan word ik enthousiast. Dit werk biedt
2012 is om de geregistreerde data in de
de AIS letselcodes en mortaliteit
iets doe dan doe ik het goed. Na mijn hbo-
mij inhoudelijk uitdaging en tegelijkertijd
regionale traumaregistratie te controleren
opnieuw gescoord. Dit wordt gedaan
opleiding voor fashion management heb ik
zingeving. Daar was ik naar op zoek.
op uniformiteit en juistheid. Om dit te
door een andere datamanager dan
ruim zeven jaar in de modebranche gewerkt
Zoveel mogelijk kleding verkopen is echt
realiseren voeren wij een zogenaamde
degene die de patiënten initieel
als ontwikkelaar en inkoper van kleding bij
van een heel andere orde dan het leveren
‘aselecte steekproef zonder teruglegging’
gescoord heeft. Het aantal patiënten dat
Nike, Asics en Turnover. Tegelijkertijd volgde
van goede zorg. Het aandachtsgebied van
uit. Dat wil zeggen dat alle patiënten even
per ziekenhuis gescoord wordt,
ik de studie bedrijfskunde op Nyenrode
mijn werk is het ROAZ en de bijbehorende
veel kans hebben om in de steekproef
is berekend op basis van het aandeel
en ik realiseerde me dat ik in een totaal
focusgroepen: myocardinfarct, CVA, acute
terecht te komen, maar er hoogstens één
van de desbetreffende ziekenhuizen
andere branche moest gaan werken om
verloskunde, acute heupfracturen en acute
keer in kunnen komen. Met behulp van een
in de registratie.
echt wat met mijn studie te kunnen doen.
gedragsstoornissen. Ik kan hier een bijdrage
steekproefcalculator is de steekproefgrootte
Bij toeval kwam ik in 2010 bij het AMC
leveren aan het uitdenken van allerlei
bepaald. Hierbij is een steekproefmarge
Voor het AMC wordt er een aparte analyse
terecht, op het bedrijfsbureau als adviseur
processen rond de acute patiënt.
(oftewel betrouwbaarheid) van 5%
gedaan voor de multitraumapatiënten. Dit
gehanteerd bij een onbekende uitkomst en
omdat wij vinden dat dit een extra belang-
een studie-populatie van 3184 patiënten.
rijke groep is, waarvan wij zeker willen
planning en control. Maar toen ik hoorde dat er bij TraumaNet een vacature kwam,
Marie-Fleur over vijf jaar? Dan ben ik nog
was ik er snel bij. Acute zorg heeft me altijd
net zo gedreven en enthousiast aan het werk
aangetrokken. Tijd is cruciaal en uiteindelijk
als nu. En nog steeds in de zorg, want hier
gaat het maar om één ding:
ben ik nog lang niet klaar.
weten dat de registratie correct plaatsvindt.
OTO Om een uitspraak te doen over de unifor-
Dit zijn redenen dat er weinig over deze
miteit wordt het percentage overeenkomst
patiëntengroep bekend is.
tussen de twee datamanagers berekend.
Deze kennis is echter belangrijk in
Indien er geen overeenstemming is tussen
het kader van kwaliteitscontrole en
de twee datamanagers, wordt de mening
verbetering, zodat toekomstige patiënten
van een traumachirurg gevraagd. Op dit
met de opgedane kennis nog betere
moment zijn vier datamanagers in de
traumazorg kunnen krijgen.
ziekenhuizen van TraumaNet AMC de steekproef aan het uitvoeren en wij hopen
Het doel van deze studie is om meer inzicht
u in de volgende TraumaPost inzicht te
te verkrijgen in het gehele pre-hospitale
kunnen geven in de kwaliteit van onze
proces, de medische behandeling bij deze
regionale traumaregistratie.
patiëntengroep alsmede logistieke factoren en de uiteindelijke oorzaak van overlijden.
Analyse overleden traumapatiënten
Ambulance Amsterdam, de Gemeentelijke
In het kader van continue evaluatie en
Gezondheidsdienst en het Medisch Mobiel
verbetering van de kwaliteit van de zorg
Team participeren in dit gezamenlijke
van traumapatiënten wordt ook aandacht
project. Het studieprotocol is geschreven
besteed aan pre-hospitale traumazorg.
en de data verzameling is op dit moment in
Het is bekend dat meer dan de helft van
volle gang.
de patiënten die overlijden ten gevolge van trauma direct dan wel kort (binnen een paar uur) na het trauma overlijden. Eerder onderzoek van de Trauma Unit AMC, de afdeling forensische geneeskunde van de GGD en het NFI heeft laten zien dat er slechts in een klein deel van deze patiënten een autopsie wordt verricht. Daarnaast zal een groot deel van deze patiënten niet in de traumaregistratie terecht komen omdat ze niet aan de inclusie-criteria voldoen.
Regionaal Project CBRN-OTO Cursus CBRN consulenten
van een besmette patiënt met de geschikte
In het eerste half jaar van 2012 lag de focus
persoonlijke bescherming middelen (PBM).
op het ontwikkelen van een cursus SEH-
De cursus is gebaseerd op de train-de-
CBRN consulenten. Deze cursus heeft een
trainer methode.
tweeledig doel: 1. Na de cursus is de SEH-consulent
Voor de cursus SEH-CBRN medewerkers
primair in staat om door opgedane kennis
zijn doelstellingen en globaal de inhoud
vanuit de handreiking de opvang van
geformuleerd Trainen en Oefenen van
chemisch besmette slachtoffers op
deze groep medewerkers zal in de eigen
de eigen SEH te verbeteren;
organisatie en op de eigen afdeling
2. De consulent is daarnaast in staat om
plaatsvinden. Er is een ETS-scenario
na de cursus de eigen SEH-collega’s te in-
in ontwikkeling en daarnaast zijn kleine
strueren over de opvang van chemisch be-
en grotere oefeningen mogelijk.
smette slachtoffers en de decontaminatie
OTO Pilotdag 31 mei
Aan het eind van de dag is er mondeling en
De Pilot cursus SEH-CBRN consulenten
schriftelijk geëvalueerd met de cursisten.
heeft op 31 mei plaatsgevonden. De ochtend
Met de waardevolle op- en aanmerkingen
bestond uit een theoretisch deel met
gaan we aan de slag om vervolgens in het
afwisselend een aantal praktische oefeningen
najaar de definitieve cursus klaar te hebben.
aan de hand van de casus over boer
Ook is de e-learning awareness module
Zwaagsma die als voorbeeld diende en
CBRN aan de cursisten voorgelegd om vast
gedurende de hele dag werd uitgebeeld door
te stellen of dit ondersteunend is aan de
een Lotus patiënt. Het CSCATTT principe
cursus van SEH-CBRN medewerkers.
werd toegelicht. Dit principe is bedoeld om de opvang van chemisch besmette slacht-
Verschillende SEH afdelingen hebben hun
offers volgens een vast format te laten
belangstelling al laten blijken voor deze
verlopen. Het middaggedeelte vond plaats
cursus met een nieuwe, meer aansprekende
in de decontaminatie-ruimte van het AMC,
naam: CBRN Expert. Geïnteresseerd?
die in grote lijnen geschikt was gemaakt om
Laat dit dan spoedig weten!
als oefenlocatie te worden gebruikt. Het inrichten, voorbereiden, uitvoeren en afronden van een decontaminatie passeerde de revue. Daarnaast was er veel aandacht voor het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen.
ZiROP-oefening geslaagd in het OLVG Dinsdag 17 april om 19.00 uur kwam bij de SEH-afdeling van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) het vooralarm binnen van een explosie in hotel Krasnapolsky te Amsterdam. Het OLVG moest zich gaan voorbereiden op een toestroom van tientallen slachtoffers.
Dit was het startsein van de rampen-
Doel van deze oefening was om de
opvangoefening die die avond plaatsvond.
procedures uit het ZiROP te toetsen.
Tijdens de oefening werd de voorbereiding
Kortom: zijn alle voorwaarden aanwezig
op en omgang met een (grote) externe ramp
om als OLVG goed voorbereid te zijn op
getoetst. Fase 2 van het ZiROP is tijdens
een (grote) ramp?
deze oefening in werking gesteld. Dit houdt in dat het ziekenhuis moet rekenen op een toe-
Na afloop werd de oefening geëvalueerd.
stroom van meer dan 10 slachtoffers per uur.
Hieruit kwam naar voren dat het rampen-
Binnen anderhalf uur bezochten 30 lotus-
opvangplan op een aantal punten bijgesteld
slachtoffers de SEH. Slachtoffers die
moet worden en dat de deelnemende
per ambulance kwamen, werden eerst
afdelingen verder getraind en geoefend
opgevangen in de behandeltent van de
dienen te worden in rampenopvang.
GHOR op het ‘s-Gravesandeplein.
Ambulance Amsterdam zorg met hoofd en hart
Regionale Ambulancevoorziening Gooi en Vechtstreek
Colofon: TraumaNet AMC is een regionaal samenwerkingsverband van betrokkenen bij de acute zorg. Het AMC is, als Level 1 traumacentrum, de coördinator van dit netwerk. Zie ook: www.TraumaNetAMC.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TraumaNet AMC.
